Tình trạng nhiễm HCV, HBV, HIV và lao trên các đối tượng nghiện ma túy

Nghieân cöùu Y hoïc Y Hoïc TP. Hoà Chí Minh * Taäp 9 * Phuï baûn cuûa Soá 1 * 2005 TÌNH TRAÏNG NHIEÃM HCV, HBV, HIV VAØ LAO TREÂN CAÙC ÑOÁI TÖÔÏNG NGHIEÄN MA TUÙY Cao Minh Nga*, Nguyeãn Ngoïc Lan**, Cao Myõ Haø*** TOÙM TAÉT Nghieân cöùu nhaèm xaùc ñònh nguy cô cuûa nghieän ma tuùy gaây nhieãm HCV vaø caùc taùc nhaân khaùc nhö HIV, HBV vaø lao töø thaùng 5/2002 ñeán thaùng 2/2003. 85 ngöôøi nghieän ma tuùy bao goàm 34 ngöôøi ñeán cai nghieän taïi Vieän Y Döôïc hoïc Daân toäc TP. HCM vaø 51 ngöôøi nghieän ma tuùy ñeán khaùm vaø ñieàu trò lao taïi Beänh vieän Lao vaø Beänh Phoåi Phaïm Ngoïc Thaïch TP. HCM. HIV ñöôïc xeùt nghieäm baét buoäc ba laàn theo qui ñònh ñeå xaùc ñònh tình traïng nhieãm. HCV vaø HBV ñöôïc xaùc ñònh baèng test nhanh vaø / hoaëc ELISA. So saùnh test nhanh vôùi xeùt nghieäm ELISA ñaõ ñöôïc duøng roäng raõi ñeå phaùt hieän anti-HCV cho thaáy möùc ñoä phuø hôïp cuûa hai heä thoáng naøy laø 72,14%. Ña soá ngöôøi nghieän ma tuùy laø phaùi nam (97,65%), chuû yeáu thuoäc löùa tuoåi thanh nieân (18-30 tuoåi). HIV (+) chieám tæ leä 65,88% soá ngöôøi nghieän trong loâ nghieân cöùu, HCV (+) – 68,24%, HBV (+) – 17,65%. Ñoàng nhieãm HCV vaø HIV (+) – 75,00%, HCV vaø HBV (+) – 10,34%, HIV vaø HBV (+) – 21,88%. Nhieãm ñoàng thôøi caû 3 loaïi HCV/ HBV vaø HIV (+) – 18,75% (6 tröôøng hôïp). Ñeà xuaát: ngoaøi vaán ñeà nhieãm HIV, caàn quan taâm hôn nöõa ñeán caùc nhieãm truøng khaùc, ñaëc bieät laø nhieãm HCV ôû nhöõng ngöôøi nghieän ma tuùy. SUMMARY ANALYSIS OF PREVALENCE OF HCV, HIV, HBV AND M. TUBERCULOSISINFECTIONS AMONG DRUG ADDICTS Cao Minh Nga, Nguyen Ngoc Lan, Cao My Ha * Y Hoc TP. Ho Chi Minh * Vol. 9 * Supplement of No 1 * 2005: 73 – 78 The analysis was conducted to find out the menace of drug addiction causing HCV and other agents like HIV, HBV and tuberculosis from May 2002 to February 2003. 85 drug users include 34 drug users were throught with drugs at Traditional Medicine and Pharmacy Institute HoChiMinh city and 51 drug users were examined and treated in PhamNgocThach TB and Lung Diseases Hospital. HIV was tested by (ELISA/Rapid/Simple) (three time) and hepatitits B and C were diagnosed by rapid test and/or ELISA. Rapid test was compared with a leading commercial ELISA test of HCV. Results show that, the correction between these two systems is 72.14%. Most of drug addicts were male (97.65%) and belong to of productive age group (18-30 yrs). 65.88% were found to be HIV(+). 68.24% were HCV(+) and 17.65% were HBV(+). HCV and HIV were co-infected in 75,00%, and HCV and HBV in 10.34%, and HIV plus HBV in 21.88%. The mixed infection of HIV/HBV/HCV were found in 6 cases (18.75%). Proposition: Except HIV infection problem,the concern about other infections is needed, especially HCV infection. ÑAËT VAÁN ÑEÀ Hieän nay teä naïn ma tuùy laø moät vaán ñeà raát ñöôïc quan taâm, lo ngaïi trong coäng ñoàng. Ngoaøi nhöõng haäu quaû traàm troïng veà kinh teá – xaõ hoäi, tieâm chích ma tuùy coøn laø ñöôøng laây lan chính cuûa nhöõng beänh heát söùc nguy hieåm nhö HIV/AIDS, vieâm gan sieâu vi C, B vaø * Boä moân Vi sinh – Khoa Y – Ñaïi hoïc Y Döôïc TP. HCM ** Khoa Sinh hoùa-Mieãn dòch – Beänh vieän Lao vaø Beänh Phoåi Phaïm Ngoïc Thaïch TP. HCM *** Khoa Xeùt nghieäm – Vieän Y Döôïc hoïc Daân toäc TP. HCM 73 cuõng laø nguy cô khieán cho lao nhieãm trôû thaønh lao beänh – moät beänh xaõ hoäi, laø taùc nhaân gaây töû vong haøng ñaàu cho nhaân loaïi(3). Vieäc phaùt hieän vaø xöû lyù ñieàu trò thích hôïp, kòp thôøi ñoái vôùi caùc beänh nhieãm qua ñöôøng tieâm chích ôû nhöõng ngöôøi nghieän ma tuùy laø raát caàn thieát. Ñaõ coù nhöõng nghieân cöùu veà tình traïng ñoàng nhieãm caùc beänh laây lan qua ñöôøng tieâm chích ôû theá giôùi vaø caû Vieät nam(2,5,7,8,9). Söï ñoàng nhieãm virus vieâm gan C (HCV), HIV vaø virus vieâm gan B (HBV) treân caùc ñoái töôïng nghieän ma tuùy coøn ñöôïc quan taâm ñaëc bieät do haäu quaû laøm naëng theâm dieãn tieán cuûa moãi beänh. Ôû Vieät nam, vieäc phaùt hieän tình traïng nhieãm HCV, HBV treân caùc ñoái töôïng nghieän ma tuùy coù leõ môùi chæ döøng laïi ôû muïc ñích phoøng ngöøa, traùnh laây nhieãm cho nhaân vieân y teá. Taïi nhieàu cô sôû y teá vaø cô sôû cai nghieän ma tuùy, vieäc xaùc ñònh tình traïng nhieãm HCV, HBV cho caùc ñoái töôïng nghieän ma tuùy chuû yeáu vaãn döïa treân caùc test nhanh. Caùc loaïi test nhanh thöôøng laø nhöõng kyõ thuaät mieãn dòch treân maøng loïc (immunofiltration) hoaëc caùc kyõ thuaät ngöng keát. Ñaây laø nhöõng kyõ thuaät nhanh, ñôn giaûn, khoâng ñoøi hoûi phöông tieän maùy moùc vaø thöôøng ñöôïc duøng ôû nhöõng nöôùc ñang phaùt trieån. Taïi caùc nöôùc tieân tieán, test nhanh chæ ñöôïc duøng trong nhöõng tröôøng hôïp khaån caáp vaø caàn phaûi ñöôïc xaùc nhaän laïi baèng moät kyõ thuaät kinh ñieån. Töø nhöõng lyù do neâu treân, chuùng toâi ñaët ra nhöõng muïc tieâu cho nghieân naøy cöùu laø: 1. So saùnh caùc kyõ thuaät chaån ñoaùn nhieãm HCV: test nhanh vaø ELISA. 2. Khaûo saùt tình traïng nhieãm HCV, HIV vaø HBV treân caùc ñoái töôïng nghieän ma tuùy. 3. Tìm hieåu söï ñoàng nhieãm HCV, HIV vaø HBV treân caùc ñoái töôïng nghieän ma tuùy ÑOÁI TÖÔÏNG VAØ PHÖÔNG PHAÙP NGHIEÂN CÖÙU Thieát keá nghieân cöùu Nghieân cöùu moâ taû caét ngang. Ñoái töôïng nghieân cöùu Laø nhöõng ngöôøi nghieän ma tuùy ñeán khaùm vaø ñieàu trò lao taïi beänh vieän Lao vaø beänh phoåi Phaïm Ngoïc Thaïch hoaëc ñeán cai nghieän taïi Vieän Y Döôïc hoïc Daân toäc TP. HCM töø thaùng 5/2002 ñeán thaùng 2/2003. Trong loâ nghieân cöùu coù 85 ngöôøi nghieän ma tuùy, bao goàm 56 ngöôøi ñaõ nhieãm HIV vaø 29 ngöôøi chöa nhieãm HIV. Tieâu chuaån choïn maãu Nhöõng ngöôøi nghieän ma tuùy töø hai cô sôû tham gia nghieân cöùu, ñaõ xaùc ñònh ñöôïc coù heroin trong nöôùc tieåu. Tieâu chuaån loaïi tröø Nhöõng ngöôøi chöa ñöôïc xaùc ñònh heroin trong nöôùc tieåu. Phöông phaùp nghieân cöùu Tieán haønh caùc xeùt nghieäm thöôøng qui: + Taùch laáy huyeát thanh töø 3 ml maùu ñoâng + Tieán haønh test nhanh xaùc ñònh tình traïng nhieãm HBV, HCV baèng caùc loaïi test nhanh taïi Khoa Sinh hoùa - Mieãn dòch beänh vieän Lao vaø beänh phoåi Phaïm Ngoïc Thaïch vaø Khoa Xeùt nghieäm Vieän Y Döôïc hoïc Daân toäc TP. HCM. + Nhieãm HIV ñöôïc xaùc ñònh taïi Trung taâm Y teá Döï phoøng hoaëc Vieän Pasteur TP. HCM qua ba phaûn öùng: hai laàn xeùt nghieäm huyeát thanh ñeå phaùt hieän (baèng kyõ thuaät ELISA) ñeàu döông tính vaø moät xeùt nghieäm khaúng ñònh baèng kyõ thuaät Western Blot (WB). + Phaùt hieän Mycobacterium tuberculosis baèng kyõ thuaät PCR: vôùi nhoùm nghieän ma tuùy ñeán khaùm vaø ñieàu trò lao taïi BV Phaïm Ngoïc Thaïch. Huyeát thanh beänh nhaân sau khi laøm caùc xeùt nghieäm thöôøng qui ñöôïc giöõ laïi ñeå laøm phaûn öùng ELISA tìm khaùng theå anti-HCV vôùi kít MONOLISA® anti-HCV PLUS Version 2 (haõng BioRad). Thöïc hieän treân maùy ELISA baùn töï ñoäng (haõng Bio-Rad) taïi Khoa Sinh hoùa - Mieãn dòch beänh vieän Lao vaø beänh phoåi Phaïm Ngoïc Thaïch. Thu thaäp döõ lieäu nghieân cöùu vaø xöû lyù keát quaû theo caùc phöông phaùp thoáng keâ y hoïc. 74 Nghieân cöùu Y hoïc Y Hoïc TP. Hoà Chí Minh * Taäp 9 * Phuï baûn cuûa Soá 1 * 2005 KEÁT QUAÛ Ñaëc tính maãu khaûo saùt Chuùng toâi ñaõ khaûo saùt 85 tröôøng hôïp töø hai cô sôû tham gia nghieân cöùu. Caùc ñaëc ñieåm veà giôùi, tuoåi cuûa maãu khaûo saùt ñöôïc ghi nhaän trong baûng 1. Baûng 1. Ñaëc ñieåm giôùi, tuoåi cuûa maãu khaûo saùt (n=85) Ñaëc tính maãu Soá löôïng Tæ leä % Nam 83 97,65 Giôùi Nöõ 2 2,35 18 - 20 11 12,64 21 – 30 59 69,41 31 – 40 8 9,41 41 – 50 6 7,06 Löùa tuoåi 54 1 1,18 Phaân nhoùm caùc ñoái töôïng nghieân cöùu Caùc ñoái töôïng trong loâ nghieân cöùu ñöôïc chia thaønh 2 nhoùm: nhoùm coù HIV (+) (56 tröôøng hôïp) vaø nhoùm HIV (-) (29 tröôøng hôïp): bao goàm 51 tröôøng hôïp ñeán khaùm ñieàu trò taïi BV Phaïm Ngoïc Thaïch vaø 34 tröôøng hôïp ñeán cai nghieän taïi Vieän Y Döôïc hoïc Daân toäc TP. HCM (baûng 2). Baûng 2. Caùc nhoùm ñoái töôïng nghieän ma tuùy STT Nhoùm N Tæ leä% 1 HIV (+) 56 65,88 2 HIV (-) 29 34,12 Toång soá 85 100 Keát quaû xeùt nghieäm HCV Chuùng toâi tieán haønh xeùt nghieäm tìm khaùng theå anti-HCV baèng caû hai kyõ thuaät ELISA vaø test nhanh (Distinct® HCV) treân 38 tröôøng hôïp, ñoái töôïng chuû yeáu laø ôû nhöõng ngöôøi ñeán cai nghieän ma tuùy (34 tröôøng hôïp). Keát quaû ñöôïc theå hieän ôû baûng 3. Baûng 3. Ñoái chieáu keát quaû xeùt nghieäm anti-HCV (n=38) Döông tính Aâm tính STT Kyõ thuaät Taàn suaát tæ leä % Taàn suaát Tæ leä % 1 ELISA 24 63,16 14 36,84 2 Test nhanh 23 60,52 15 39,47 Trong soá ñoù, coù 5 tröôøng hôïp khoâng phuø hôïp keát quaû: - 3 tröôøng hôïp: ELISA (+), test nhanh (-), trong ñoù coù 2 tröôøng hôïp coù men gan cao hôn giôùi haïn bình thöôøng. - 2 tröôøng hôïp: ELISA (-), test nhanh (+),1 tröôøng hôïp coù men gan cao. Nhö vaäy, khi ñaùnh giaù theo chæ soá Kappa thì möùc ñoä phuø hôïp (corecction) cuûa hai heä thoáng naøy chæ laø 72,14%. Neáu laáy kyõ thuaät ELISA laøm chuaån thì kyõ thuaät test nhanh coù ñoä nhaïy caûm laø 87,5% vaø ñoä ñaëc hieäu laø 85,7%. Khaûo saùt tình traïng nhieãm HCV, HIV, HBV vaø lao Chuùng toâi tieán haønh xaùc ñònh anti-HCV treân taát caû caùc ñoái töôïng nghieän ma tuùy trong loâ nghieân cöùu baèng kyõ thuaät ELISA. Keát quaû ñöôïc theå hieän ôû baûng 4. Baûng 4. Keát quaû anti-HCV(+) baèng kyõ thuaät ELISA (n=85) STT Nhoùm ñoái töôïng Soá tröôøng hôïp Anti-HCV (+) Tæ leä % 1 Beänh nhaân coù HIV (+) 56 43 76,78 2 HIV chöa xaùc ñònh 29 15 51,72 Chung cho 2 nhoùm 85 58 68,24 Tình traïng nhieãm HCV vaø caùc nhieãm truøng khaùc Chuùng toâi khaûo saùt tình traïng nhieãm HCV, HIV, HBV vaø lao treân caùc ñoái töôïng trong loâ nghieân cöùu theo 2 nhoùm. Chæ coù 68 tröôøng hôïp trong loâ nghieân cöùu ñöôïc laøm xeùt nghieäm tìm HBsAg (32 trong nhoùm HIV (+) vaø 36 trong nhoùm HIV (-); 51 tröôøng hôïp coù keát quaû PCR lao. Keát quaû ñöôïc trình baøy ôû baûng 5. Baûng 5. Tình traïng nhieãm HCV, HBV, HIV vaø lao treân caùc ñoái töôïng nghieän ma tuùy Nhoùm HIV (+) Nhoùm HIV (-) Chung cho 2 nhoùm STT Xeùt nghieäm Taàn suaát Tæ leä % Taàn suaát Tæ leä % Taàn suaát Tæ leä % 1 Anti-HCV 43/56 65,88 15/29 34,12 58/85 68,24 2 HBsAg 7/32 21,87 5/36 13,89 12/68 17,65 3 PCR lao (phoåi,) 33/47 70,21 1/4 25,00 34/51 66,67 75 Tìm hieåu söï ñoàng nhieãm HCV, HBV vaø HIV Söï ñoàng nhieãm ñöôïc cuûa nhoùm nghieän ma tuùy coù HIV (+) ñöôïc trình baøy trong baûng 6. Baûng 6. Söï ñoàng nhieãm HCV, HBV vaø HIV ôû nhoùm nghieän ma tuùy coù HIV (+) STT Ñoàng nhieãm Soá ca Taàn suaát Tæ leä % 1 HCV (+) & HIV (+) 56 42 75,00 2 HBV (+) & HIV (+) 32 7 21,88 3 HCV (+), HBV (+) & HIV (+) 32 6 18,75 Ñoái vôùi nhoùm nghieän ma tuùy chöa nhieãm HIV, tình traïng ñoàng nhieãm hay chöa nhieãm loaïi viruùt naøo neâu treân ñöôïc theå hieän ôû baûng 7. Baûng 7. Khaûo saùt treân nhoùm nghieän ma tuùy chöa nhieãm HIV STT Tình traïng Soá ca Taàn suaát Tæ leä % 1 HCV (+) & HBV (+) 29 3 10,34 2 HCV(-), HBV(-) & HIV(-) 59 8 13,56 BAØN LUAÄN Veà ñaëc tính maãu nghieân cöùu Soá ñoái töôïng nghieän ma tuùy laø giôùi nam chieám öu theá hoaøn toaøn so vôùi giôùi nöõ (97,65% so vôùi 2,35%) (p<0,05), töông töï nhö caùc nghieân cöùu cuûa Jules Levin(6) - 99%, Cao Ngoïc Nga(2) – 96,67%. Löùa tuoåi cuûa caùc ñoái töôïng nghieän ma tuùy phaân boá töø 18 ñeán 54 tuoåi, taäp trung nhieàu nhaát vaøo nhoùm tuoåi töø 20-30 (69,4,1%) (p<0,05), neáu tính chung löùa tuoåi thanh nieân (töø 18 ñeán 30 tuoåi) thì tæ leä raát cao - 82,35% (p<0,05) (baûng 1). Ñieàu naøy raát ñaùng löu taâm vì ñoái töôïng nghieän ma tuùy chuû yeáu laø thanh nieân, raát caàn söï quan taâm, höôùng daãn cuûa xaõ hoäi ñeå traùnh teä naïn ma tuùy vaø nhöõng haäu quaû traàm troïng cuûa noù, ñaëc bieät laø haäu quaû nhieãm HIV/AIDS. Theo moät coâng boá môùi nhaát vaøo ngaøy 30-11-2004(4), taïi Vieät nam hieän coù 86.000 ngöôøi coù HIV(+), trong soá ñoù 13.600 ngöôøi ñaõ sang giai ñoaïn nhieãm HIV/AIDS vaø gaàn 70% soá ngöôøi naøy cuõng thuoäc löùa tuoåi döôùi 30. Caùc ñoái töôïng nghieän ma tuùy Trong loâ nghieân cöùu ñöôïc chia thaønh hai nhoùm (Baûng 2) Nhoùm ñaõ nhieãm HIV (56 tröôøng hôïp - 65,88%) vaø nhoùm chöa nhieãm HIV (29 tröôøng hôïp - 34,12%). Nhoùm ñaàu taäp trung nhieàu ôû nhöõng ngöôøi ñaõ khaùm vaø ñieàu trò lao taïi BV Phaïm Ngoïc Thaïch (47 tröôøng hôïp), nhoùm sau - HIV (-) chuû yeáu laø nhöõng ñoái töôïng môùi ñeán khaùm hoaëc cai nghieän taïi caùc cô sôû y teá. Tieán haønh xeùt nghieäm baèng kyõ thuaät ELISA vaø test nhanh Ñeå tìm khaùng theå anti-HCV cho thaáy möùc ñoä phuø hôïp cuûa hai heä thoáng naøy chæ laø 72,14%. Nhö vaäy, do nhöõng öu ñieåm rieâng, coù theå duøng test nhanh ñeå laøm xeùt nghieäm saøng loïc HCV cho caùc ñoái töôïng nghieän ma tuùy nhöng phaûi xaùc minh laïi baèng thöû nghieäm coù ñoä ñaëc hieäu cao hôn. Thoâng thöôøng, ñoái vôùi caùc beänh nhieãm nguy hieåm, test saøng loïc caàn coù ñoä nhaïy cao ñeå khoâng boû soùt caùc tröôøng hôïp nhieãm nhöng sau ñoù phaûi kieåm tra laïi baèng caùc thöû nghieäm coù ñoä ñaëc hieäu cao hôn. Ñoái vôùi HCV, khi keát quaû test saøng loïc aâm tính coù nghóa laø anti-HCV(-) – beänh nhaân chöa töøng bò nhieãm HCV, traùi laïi khi keát quaû test saøng loïc döông tính thì caàn phaûi xaùc minh laïi baèng moät thöû nghieäm boå sung coù ñoä ñaëc hieäu cao hôn (RIBA, LIA, HCV- RNA) (10). Neáu keát quaû cuûa thöû nghieäm RIBA aâm tính, coù nghóa laø beänh nhaân khoâng bò nhieãm HCV (anti-HCV(+) cuûa thöû nghieäm saøng loïc ñaõ cho keát quaû döông tính giaû. Neáu thöû nghieäm RIBA cho keát quaû döông tính, ñieàu ñoù coù nghóa laø anti-HCV thöïc söï döông tính – ngöôøi ñöôïc kieåm tra ñaõ hoaëc ñang nhieãm HCV vaø caàn ñöôïc khaùm vaø theo doõi tình traïng nhieãm HCV vôùi caùc thöû nghieäm boå sung ñeå xaùc ñònh söï hieän dieän cuûa viruùt (tìm HCV-RNA) vaø beänh gan (men ALT). Treân thöïc teá, ôû nhöõng cô sôû khoâng chuyeân veà gan ña soá keát quaû anti-HCV(+) töø caùc phoøng xeùt nghieäm ñeàu döïa treân moät keát quaû döông tính cuûa test saøng loïc vaø khoâng ñöôïc xaùc minh laïi vôùi moät test boå sung coù ñoä ñaëc hieäu cao hôn. Ñieàu naøy coù theå do nhieàu lyù do: thieáu tieâu chuaån xaùc laäp cho nhöõng test naøy, thieáu hieåu bieát ñaày ñuû veà caùc thöû nghieäm saøng loïc vaø boå sung, test boå sung coù giaù thaønh cao. Thöïc teá laâm saøng cho thaáy, hieám khi coù keát quaû anti-HCV döông tính giaû vì ña soá ngöôøi ñöôïc xeùt nghieäm ñeàu coù daáu hieäu 76 Nghieân cöùu Y hoïc Y Hoïc TP. Hoà Chí Minh * Taäp 9 * Phuï baûn cuûa Soá 1 * 2005 nghi ngôø cuûa beänh gan vaø ñoä ñaëc hieäu cuûa thöû nghieäm ELISA raát cao (treân 99%). Tình traïng nhieãm HCV vaø caùc nhieãm truøng khaùc Treân caùc ñoái töôïng nghieän ma tuùy chöa nhieãm HIV, tæ leä nhieãm HCV (51,72%) vaø Mycobacterium tuberculosis (25,00%) (baûng 5) ñeàu taêng cao so vôùi tæ leä nhieãm chung trong daân soá ôû Vieät nam (HCV: khoaûng 3%(1), nhieãm lao: 1,5%(3)). Rieâng HBV khoâng cho tæ leä nhieãm khaùc bieät: 13,89% so vôùi tæ leä chung laø 10-20%(1). Nhö ñaõ bieát, y hoïc kieåm soaùt ñöôïc ñöôøng laây cuûa HBV töø nhöõng naêm 1960, HIV töø naêm 1984 vaø HCV töø naêm 1992(5,7,8). Tuy vaäy, cho ñeán nay, caùc taùc nhaân neâu treân, ñaëc bieät laø HCV vaø HIV vaãn laø nguoàn laây lan chính qua tieâm chích ma tuùy ôû Vieät nam vaø treân theá giôùi. Theo caùc taùc giaû trong vaø ngoaøi nöôùc(2,5,6,7,8,9,10) tæ leä nhieãm HCV ôû nhöõng ngöôøi tieâm chích ma tuùy thay ñoåi töø 50 ñeán 80%, töông töï nhö soá lieäu chuùng toâi ghi nhaän ñöôïc laø 51,72% coù anti-HCV (+) ôû nhoùm nghieän ma tuùy chöa nhieãm HIV vaø 68,24% neáu tính chung cho caû hai nhoùm trong loâ nghieân cöùu (baûng 4). Keát quaû nghieân cöùu treân nhoùm nghieän ma tuùy coù HIV(+) (baûng 5) cho thaáy: tæ leä nhieãm HCV vaø nhieãm lao ñeàu ôû möùc cao hôn nhieàu so vôùi nhoùm chöa nhieãm HIV (HCV: 76,78% so vôùi 51,72%, lao: 70,21% so vôùi 25,00%) (p<0,05). Tæ leä nhieãm HBV (21,87%) laïi cao hôn ôû nhoùm chöa nhieãm HIV vaø khoâng khaùc bieät nhieàu so vôùi tæ leä nhieãm HBV chung trong daân soá. Ñieàu naøy coù theå ñöôïc lyù giaûi nhö sau: HBV tuy coù theå laây truyeàn qua duïng cuï tieâm chích nhöng chuû yeáu laây truyeàn qua ñöôøng tình duïc, ñöôøng töø meï truyeàn sang con. HCV laây truyeàn chuû yeáu qua ñöôøng tieâm chích, HIV cuõng thöôøng laây truyeàn qua ñöôøng tieâm chích neân tæ leä nhieãm HCV cao hôn ôû nhoùm ñaõ coù HIV (+) vì chuùng coù cuøng ñöôøng laây chính. Tæ leä nhieãm lao cao ôû nhoùm coù HIV(+) laø do caùc ñoái töôïng naøy ñaõ bò suy yeáu heä thoáng mieãn dòch neân deã bò nhieãm truøng cô hoäi, Mycobacterium tuberculosis luoân laø taùc nhaân haøng ñaàu. Nhöõng ngöôøi nhieãm HIV/AIDS coù nguy cô lao nhieãm thaønh lao beänh raát cao. Neáu nhö ôû ngöôøi bình thöôøng tæ leä lao nhieãm chuyeån thaønh lao beänh laø 10% trong suoát cuoäc ñôøi thì ôû ngöôøi nhieãm HIV/AIDS tæ leä ñoù laø 10% moãi naêm(3). Vì vaäy, vieäc tieâm chích ma tuùy thöïc söï laø nguy cô lôùn cho coäng ñoàng vì nhöõng haäu quaû traàm troïng treân nhieàu phöông dieän. Söï ñoàng nhieãm HCV, HIV vaø HBV Keát quaû nghieân cöùu ôû baûng 6 cho thaáy: ÔÛ nhoùm nghieän ma tuùy coù HIV(+): tæ leä ñoàng nhieãm HBV vôùi HIV (21,88%) hoaëc vôùi caû HIV vaø HCV (18,75%) khoâng khaùc bieät hoaëc khaùc bieät khoâng coù yù nghóa thoáng keâ so vôùi tæ leä nhieãm HBV trong daân soá (10- 20%) (p<0,05), nhöng tæ leä ñoàng nhieãm cuûa HCV vôùi caû HIV vaø HBV (18,75%) cao hôn tæ leä nhieãm trong daân soá (khoaûng 3%), ñaëc bieät söï ñoàng nhieãm HCV vaø HIV coøn cho tæ leä raát cao, tôùi 75,00%. Ñieàu naøy moät laàn nöõa laïi khaúng ñònh con ñöôøng laây lan chuû yeáu cuûa HCV vaø HIV laø tieâm chích ma tuùy. ÔÛ nhoùm chöa nhieãm HIV (baûng 7), tæ leä ñoàng nhieãm giöõa HCV vaø HBV laø 10,34% (3/29 soá tröôøng hôïp). Ngöôïc laïi, soá ngöôøi nghieän ma tuùy trong loâ nghieân cöùu chöa nhieãm l viruùt naøo chæ laø 9,41% (8/85 ca), thaáp hôn nhieàu so vôùi soá lieäu cuûa Cao Ngoïc Nga(2) – 26% nhöng laïi raát cao so vôùi soá lieäu cuûa Jules Levin taïi Aán ñoä(7) – 0,8%. Söï khaùc bieät naøy coù theå laø do caùch choïn maãu khoâng nhö nhau giöõa caùc nghieân cöùu. Soá lieäu chuùng toâi thu ñöôïc veà söï ñoàng nhieãm HIV vaø HCV ôû nhoùm nghieän ma tuùy ñaõ nhieãm HIV (75,00%) (baûng 6)hoaëc tính chung cho caû hai nhoùm trong loâ nghieân cöùu (42/85 - 49,41%) ñeàu cao hôn haún so vôùi nghieân cöùu cuûa Cao Ngoïc Nga (2,5%)(2) vaø Jules Levin (2,8%)(8). Vaán ñeà ñoàng nhieãm HIV vaø HCV raát ñaùng löu taâm vì söï ñoàng nhieãm laøm naëng neà hôn nhieàu tieán trieån cuûa beänh gan vaø dieãn tieán vieâm gan C maõn. Beänh nhaân nhanh choùng vaøo giai ñoaïn xô gan hoaëc suy gan(1,9) do coù hôn 20% soá ngöôøi nhieãm HIV roài nhieãm HCV khoâng coù khaû naêng taïo khaùng theå choáng HCV (heä mieãn dòch cuûa cô theå bò viruùt HIV taán coâng), 80% soá ngöôøi coøn laïi coù theå taïo ñöôïc khaùng theå nhöng vaãn coù nguy cô beänh gan dieãn tieán xa nhieàu hôn gaáp hai laàn nhöõng ngöôøi chæ nhieãm HCV ñôn thuaàn(9). Nhöõng ngöôøi ñoàng nhieãm HIV vaø HCV coøn coù nguy cô bò nhieãm caùc 77 virus vieâm gan khaùc, ñaëc bieät laø HBV vaø HDV. Theo Misha Cohen(9), 1-3% ngöôøi ñoàng nhieãm HIV vaø HCV seõ nhieãm HBV. Vaán ñeà laây nhieãm HCV töø meï sang con ñaõ ñöôïc xaùc minh nhöng nguy cô naøy raát thaáp, chæ khoaûng 3-6% neáu khoâng coù ñoàng nhieãm HIV nhöng neáu coù ñoàng nhieãm HIV thì nguy cô naøy leân tôùi 20-30%. Vì vaäy, tham vaán phoøng ngöøa nhieãm HIV cuõng laø cô hoäi ñeå moïi ngöôøi hieåu bieát vaø ngaên chaën HCV. Moãi ngöôøi nhieãm HIV caàn phaûi ñöôïc xeùt nghieäm kieåm tra HCV vaø caùc virus vieâm gan khaùc. Baát cöùai bò nhieãm HIV vaø / hoaëc HCV ñeàu phaûi ñöôïc chích ngöøa vaccin vieâm gan B. Beänh nhaân bò ñoàng nhieãm HCV vaø HIV caàn ñöôïc ñieàu trò tích cöïc choáng HCV. KEÁT LUAÄN 1. Ña soá ñoái töôïng nghieän ma tuùy trong loâ nghieân cöùu thuoäc phaùi nam (97,65%), taäp trung chuû yeáu ôû löùa tuoåi thanh nieân töø 18 ñeán 30 tuoåi (82,35%). 2. Xeùt nghieäm chaån ñoaùn HCV, HBV treân nhöõng ñoái töôïng nghieän ma tuùy chuû yeáu duøng moät xeùt nghieäm laø test nhanh. So saùnh keát quaû thöû nghieäm xaùc ñònh anti-HCV baèng test nhanh vaø kyõ thuaät ELISA cho thaáy möùc ñoä phuø hôïp cuûa hai heä thoáng naøy laø 72,14%. 3. Tæ leä nhieãm HCV, HIV ôû caùc ñoái töôïng nghieän ma tuùy trong loâ nghieân cöùu cao hôn haún so vôùi tæ leä nhieãm chung trong daân soá (HCV: 68,24%, HIV: 65,88%). 4. Söï ñoàng nhieãm giöõa HCV, HIV vôùi HBV hoaëc nhieãm phoái hôïp caû ba loaïi viruùt ôû nhöõng ngöôøi nghieän ma tuùy trong loâ nghieân cöùu cho tæ leä raát cao: HCV(+) vaø HIV(+): 75,00%; HCV(+) vaØ HBV(+): 10,34%; HCV(+), HIV(+) vaø HBV(+): 18,75%. Töø nghieân cöùu naøy chuùng toâi xin ñeà xuaát: - Chieán löôïc tuyeân truyeàn, tham vaán phoøng ngöøa choáng teä nan ma tuùy cuõng chính laø cô hoäi ñeå giôùi treû hieåu bieát vaø phoøng ngöøa ñoàng thôøi caùc beänh laây nhieãm nguy hieåm nhö HIV/AIDS, vieâm gan sieâu vi C, B vaø lao. - Caàn tieán haønh theâm moät thöû nghieäm xaùc ñònh vôùi ñoä ñaëc hieäu cao hôn cho caùc tröôøng hôïp coù keát quaû test saøng loïc döông tính, ñaëc bieät ôû nhöõng ngöôøi coù men gan cao. - Caàn chuù yù ñeán vieäc phoøng ngöøa, chaån ñoaùn vaø ñieàu trò kòp thôøi beänh vieâm gan, ñaëc bieät laø vieâm gan sieâu vi C cho nhöõng ñoái töôïng nghieän ma tuùy. TAØI LIEÄU THAM KHAÛO 1. Boä Moân Noäi Tröôøng Ñaïi Hoïc Y Döôïc TP. HCM (2000). Vieâm gan sieâu vi C - Töø caáu truùcsieâu vi ñeán ñieàu trò. Nhaø xuaát baûn Y hoïc - Chi nhaùnh TP. HCM. 2. Cao Ngoïc Nga, Voõ Minh Quang, Nguyeãn Höõu Chí (2002). Ñoàng nhieãm HBV, HCV vaø HIV ôû beänh nhaân tieâm chích ma tuùy. Hoäi thaûo Khoa hoïc Beänh Nhieãm. TP. HCM, 10-2002. Tr.: 44-46. 3. Hoaøng Minh (2000). Beänh lao vaø nhieãm HIV/AIDS. Nhaø xuaát baûn Y hoïc. Haø noäi. 4. Hoäi Thaûo (2004). HIV – Caùc nguyeân nhaân, vieäc phoøng choáng vaø taùc ñoäng tôùi töông lai. Haø noäi, 30-11-2004. 5. Schouten J (2004). The Hepatitis Report (cont.). Hepatitis and HIV Coinfection. http:// www.aidsinfonyc. Org/tag/com/compt.html 6. Caplan JE. and Col. (1998). Opportunistic infection in immunodeficient population emerging infectious diseases 4 (3): 421-422. Centers for Diseases Control (CDC), Atlanta, Georgia, USA. 7. Levin J (2003). Prevalence of HIV and Hepatitis B and C Among Drug Addicts in the Holy City of Amritsar, India. 9th European AIDS Conference (EACS) Warsawa, Poland. Oct 25-29. 8. Wiessing L (2002). HCV in injecting drug users: developing indicators of prevalence and responses. VHPB WHO Consultation Meeting. Geneva, 13 May 2002. European Monitoring Centre for Drugs and Drug Addiction, Lisbon, Portugal, Lucas.Wiessing@emcdda.org 9. Cohen M (2004).Overview of Coinfection. OMD, Lac. 10. Protto J. P., Plasschaert S., Sartor F., Walckiers D (2004). Hepatitis C Testing. Biological Testing for HIV, Hepatitis B and C infections. IPH / EPI Reports Nr. 2004 – 011. pp: 24-30. 78