Thực phẩm chức năng với sức khỏe con người (tổng quan)

TẠP CHÍ Y – DƯỢC HỌC QUÂN SỰ SỐ 4-2009 THỰC PHẨM CHỨC NĂNG VỚI SỨC KHỎE CON NGƯỜI (TỔNG QUAN) Lê Bách Quang* Hoàng Văn Lương** TÓM TẮT Thực phẩm chức năng (TPCN) đã được sử dụng từ lâu đời, nhưng ngành khoa học về TPCN mới phát triển gần đây. Loài người đang có xu hướng quay trở về sử dụng các sản phẩm thiên nhiên, thị trường TPCN phát triển không ngừng vì TPCN có tác dụng chống oxy hoá, chống lão hoá, tăng cường sinh lực tạo sức khoẻ sung mãn, hỗ trợ dự phòng và điều trị bệnh tật, kể cả bệnh ung thư. TPCN còn giúp giảm cân, chống béo phì, làm đẹp da. Nếu Việt Nam quan tâm, đầu tư, phát triển ngành TPCN vừa tận dụng được nguồn tài nguyên thiên nhiên sản xuất ra các sản phẩm chức năng phục vụ chăm sóc sức khoẻ cộng đồng, vừa góp phần phát triển một ngành kinh tế, tạo công ăn việc làm, giúp xoá đói, giảm nghèo. * Từ khóa: Thực phẩm chức năng; Sức khỏe con người. Functional foods for human health (Review) Le Bach Quang Hoang Van Luong Summary Functional foods has been used for very long time, however the science for functional foods is only on the emerging. Human beings are prone to turn back to use natural products, the functional food market is non-stop-developing market because functional foods has antioxydant effects, anti- aging effects, enhances human health in general, it is used in combination with drugs for diseases prevention and treatment, including cancer. Functional foods helps reduce weight, obesity, and beautify skin. If Vietnam takes care of, makes investment on and develops the Functional food industry, she not only can take advantage of her natural resources to produce Functional foods for public health but also contribute to develop the economy, create jobs, eradicate hungry and reduce poverty. * Key words: Functional foods; Human health. Việc sử dụng thực phẩm để bảo vệ sức khỏe con người. Con người của hiện tại và khoẻ, phòng chống bệnh tật đã được các tương lai trọng về lý tính hơn cảm tính, nước Phương Đông sử dụng từ hàng ngàn không chỉ đòi hỏi ẩm thực đáp ứng nhu cầu năm trước công nguyên. Ở Phương Tây, no, ngon mà còn đòi hỏi cao hơn ở ẩm thực. 2500 năm trước đây, Hypocrate đã nói: Người ta cần đến thực phẩm vừa đảm bảo “Hãy để thực phẩm là thuốc của bạn và đủ calo, ngon, sạch, có chứa các hoạt chất thuốc là thực phẩm của bạn”. sinh học tự nhiên cần cho sức khỏe, sắc đẹp, Người xưa tin rằng: “Bệnh do miệng ăn có khả năng phòng chống lão hóa và một vào ”, ẩm thực gắn liền với đời sống và sức số bệnh tật. Các sản phẩm TPCN ra đời, * Viện Nghiên cứu Khoa học Công nghệ TPCN ** Học viện Quân y 116 TẠP CHÍ Y – DƯỢC HỌC QUÂN SỰ SỐ 4-2009 chiếm tỷ trọng ngày càng cao trong đời sống, Mặc dù có rất nhiều định nghĩa về TPCN góp phần bảo vệ sức khỏe con người. Năm nhưng đều thống nhất rằng: 2007, trên thế giới sử dụng 70 tỷ USD cho TPCN là thực phẩm hoặc sản phẩm TPCN, năm 2008 tăng lên khoảng 80 tỷ USD. dùng để hỗ trợ, phục hồi, duy trì hoặc tăng Theo Nutraceuticalo World - Dự báo tới 2010 cường chức năng của các bộ phận trong cơ tổng chi phí cho TPCN của thế giới là 187 thể con người, có tác dụng dinh dưỡng, tạo tỷ USD. Ở Việt Nam, tuy khái niệm TPCN cho cơ thể tình trạng thoải mái, tăng cường còn mới mẻ, nhưng TPCN hiện chiếm khoảng sức đề kháng và giảm bớt nguy cơ bệnh tật. 1/3 các sản phẩm thuốc. TPCN là thực phẩm hoặc sản phẩm nằm giữa giới hạn thực phẩm truyền thống (food) KHÁI NIỆM VỀ TPCN và thuốc (drug), nên người ta còn gọi TPCN là thực phẩm - thuốc (food - drug). 1. Khái niệm - định nghĩa. Cho tới nay, chưa có một định nghĩa đầy 2. Các thuật ngữ - tên gọi TPCN. đủ về TPCN. Khái niệm TPCN xuất hiện đầu tiên ở + Theo hiệp hội thông tin thực phẩm quốc Nhật Bản, họ đã cho ra đời các sản phẩm tế 2004 (International Food Information Council): TPCN từ lúa mạch nảy mầm có chứa nhiều TPCN là thực phẩm cung cấp các lợi ích vitamin và hoạt chất sinh học (HCSH), sản cho sức khỏe cao hơn mức dinh dưỡng cơ phẩm từ nấm shitake, maitake có tác dụng bản. tăng cường miễn dịch, nâng cao sức đề kháng. Sau Nhật Bản, Canada, Mỹ đã nhanh + Các nước châu Âu, Mỹ, Nhật Bản đưa chóng phát triển ngành khoa học công nghệ ra định nghĩa: TPCN có hai chức năng là sản xuất các chất bổ sung dinh dưỡng. Sự cung cấp chất dinh dưỡng và thỏa mãn nhu phát triển nhanh chóng ấy đã bùng nổ cầu cảm quan, còn có chức năng giảm các nhiều sản phẩm và các thuật ngữ tên gọi yếu tố bệnh (giảm cholesterol, giảm huyết của TPCN. áp, chống táo bón, cải thiện hệ vi khuẩn đường ruột...). - TPCN: funcional foods. + Hiệp hội nghiên cứu thực phẩm châu - Thực phẩm bổ sung vi chất: food supplement. Âu - Leatherhead cho rằng: TPCN là thực phẩm được chế biến từ thức ăn thiên nhiên, - Chất bổ sung dinh dưỡng: dietary được sử dụng như một phần của chế độ ăn supplement. hàng ngày, có khả năng được sử dụng cho - Nutritional Supplement: còn gọi là food một tác dụng sinh lý nào đó. supplement. + Bộ Y tế Việt Nam đưa ra định nghĩa: - Thực phẩm bổ sung tăng cường sức TPCN là thực phẩm dùng để hỗ trợ chức khỏe: health supplement. năng của các bộ phận trong cơ thể con - Sản phẩm bảo vệ sức khỏe: health người, có tác dụng dinh dưỡng, tạo cho cơ produce. thể tình trạng thoải mái, tăng sức đề kháng - Sản phẩm dinh dưỡng y học: medical và giảm bớt nguy cơ gây bệnh. supplement. 118 117 TẠP CHÍ Y – DƯỢC HỌC QUÂN SỰ SỐ 4-2009 3. Các tiêu chí phân biệt TPCN với thực TPTT: liều dùng tuỳ thuộc khoái khẩu, số phẩm truyền thống và TPCN với thuốc. lượng lớn. TPCN là sản phẩm từ cây cỏ, từ động + Về đối tượng sử dụng: vật tự nhiên, có cùng nguồn gốc với thuốc y TPCN: mọi đối tượng, có định hướng cho học cổ truyền của các nước châu Á. Các người già, trẻ em, phụ nữ. nước Âu, Mỹ không có nền y học cổ truyền, TPTT: mọi đối tượng. nhưng họ hiện đại hóa các sản phẩm từ + Về nguồn gốc nguyên liệu: cây, con thuốc tự nhiên thành TPCN. TPCN: là hoạt chất, chất chiết từ động TPCN không thay thế thuốc chữa bệnh vật, thực vật tự nhiên. nhưng nằm ở ranh giới, ở miền giao thoa TPTT: là nguyên liệu thô từ thực vật (rau, giữa thực phẩm và thuốc. củ, quả, thịt, cá, trứng, sữa...) có nguồn gốc - Các tiêu chí phân biệt TPCN với thực tự nhiên. phẩm truyền thống (TPTT): + Về thời gian, phương thức sử dụng: + Về chức năng: TPCN: thường xuyên, suốt đời, dễ sử dụng TPCN: cung cấp các chất dinh dưỡng, cho người ốm, già, bệnh lý đặc biệt. thỏa mãn nhu cầu cảm quan, duy trì sự TPTT: thường xuyên, suốt đời, khó sử sống, sức khỏe, sắc đẹp, có chức năng bảo dụng cho người ốm, già, bệnh lý đặc biệt. vệ sức khỏe (giảm cholesterol, giảm huyết - Tiêu chí phân biệt TPCN với thuốc: áp, chống táo bón, cải thiện hệ vi sinh vật đường tiêu hóa, điều hòa nhịp sinh học, + Về định nghĩa: tăng đáp ứng miễn dịch, chống oxy hóa, Thuốc: là chất hoặc hợp chất bao gồm chống lão hóa...). thuốc thành phẩm, nguyên liệu thuốc, vacxin, sinh phẩm y tế có tác dụng phòng bệnh, TPTT: chỉ cung cấp các chất dinh dưỡng chữa bệnh, hoặc điều chỉnh chức năng sinh và thỏa mãn nhu cầu cảm quan, duy trì sự lý cơ thể. sống, sức khỏe. TPCN: là thực phẩm hoặc sản phẩm có + Về chế biến: tác dụng hỗ trợ, phục hồi, tăng cường, duy TPCN: được chế biến theo công thức trì chức năng của các bộ phận trong cơ thể, tinh, bổ sung thành phần có lợi, loại bỏ có tác dụng dinh dưỡng tạo cho cơ thể tình thành phần bất lợi, được chứng minh khoa trạng thoải mái, tăng sức đề kháng, giảm học và được cơ quan có thẩm quyền cấp bớt nguy cơ gây bệnh. phép. + Về công bố trên nhãn mác: TPTT: chế biến theo công thức thô, không TPCN: là TPCN, sản xuất theo luật thực loại bỏ được chất bất lợi. phẩm. + Về năng lượng: Thuốc: là thuốc, sản xuất theo luật dược. TPCN: ít tạo ra năng lượng. + Hàm lượng: TPTT: tạo ra năng lượng cao. TPCN: không quá 3 lần mức nhu cầu + Về liều dùng: hàng ngày của cơ thể. TPCN: liều dùng thấp, số lượng nhỏ. Thuốc: cao. 118 TẠP CHÍ Y – DƯỢC HỌC QUÂN SỰ SỐ 4-2009 + Ghi nhãn: các tiền hormon Tác dụng của TPCN rất TPCN: là TPCN hỗ trợ chức năng của đa dạng tới sức khỏe con người. Có thể các bộ phận cơ thể. khái quát một số tác dụng chính: Thuốc: là thuốc, có chỉ định, công dụng, 1. Tác dụng hỗ trợ chống oxy hóa, liều dùng, chống chỉ định, tác dụng không chống lão hóa. mong muốn. Nhiều sản phẩm TPCN có tác dụng khử + Điều kiện sử dụng: các gốc tự do sinh ra trong quá trình chuyển TPCN: tự mua ở chợ, siêu thị. hóa chất trong cơ thể, kích hoạt các enzyme Thuốc: có chỉ định sử dụng, theo đơn kháng oxy hóa trong cơ thể, hỗ trợ chống của bác sĩ. oxy hóa, kéo dài tuổi thọ. Những sản phẩm + Đối tượng dùng: chống oxy hóa, chống lão hóa được chế từ TPCN: người bệnh, người bình thường, các hoạt chất sinh học như: selen hữu cơ từ khỏe mạnh. nấm men, polyphenol từ chè xanh, pycnogenol từ Thông biển, proanthocyanin từ Việt quất, Thuốc: người bệnh. procyanidin từ nho đỏ, quercetin từ Hoa hòe + Điều kiện phân phối: Trong cơ thể, flavonoid đóng vai trò vô TPCN: bán lẻ, siêu thị, trực tiếp, đa cấp. cùng quan trọng. Nó cản trở sự phát triển Thuốc: tại hiệu thuốc do dược sĩ bán, của các gốc tự do, làm giảm tỷ lệ LDL, cấm bán hàng đa cấp. triglycerid, tăng cholesterin bảo vệ, tăng ổn + Cách dùng: định của thành mạch, có tác dụng chống lại TPCN: thường xuyên, liên tục, không khối u, hỗ trợ tái tạo vitamin E, tăng mức hạn chế. vitamin C và beta caroten Vì là các chất Thuốc: từng đợt, có nguy cơ biến chứng, chống oxy hoá lấy từ thiên nhiên, nên có tai biến. tác dụng bảo vệ gan. Các nghiên cứu ở + Nguồn gốc nguyên liệu: Italy cho thấy trong cơ thể càng có nhiều flavonoid càng làm giảm bệnh tim mạch. TPCN: nguồn gốc tự nhiên. Ngoài flavonoid còn một hoạt chất khác là Thuốc: nguồn gốc tự nhiên, nguồn gốc resveratrol. Năm 2001, các nhà nghiên cứu tổng hợp. Nhật Bản đã thông báo resveratrol có tác dụng ngăn cản sự phát triển của các tế bào TPCN VỚI SỨC KHỎE CON NGƯỜI ung thư và chứng minh trên động vật Hiện có hàng chục nghìn sản phẩm resveratrol làm kích thước khối u phổi giảm TPCN lưu hành trên thị trường quốc tế, 40%, khối lượng khối u giảm 44%. được sản xuất chủ yếu từ cây cỏ, động vật. Các nhà bác học ở New York thông báo Thị trường sản phẩm TPCN sôi động, tăng resveratrol cản trở COX2 trong các tế bào trưởng rất nhanh, nhiều hợp chất thiên ung thư vú. Các nhà nghiên cứu Italy cho nhiên được dùng làm nguyên liệu sản xuất biết apigenin và quercetin thuộc nhóm TPCN đứng đầu là các vitamin, tiền vitamin, flavonoid ngăn cản sự tăng trưởng và di căn nước ép hoa quả, các hợp chất có hoạt tính của u da. Với kết quả mỹ mãn, người Italy sinh học như carotenoid, steroid, flavonoid, đã đưa flavonoid vµo điều trị ung thư da. 119 TẠP CHÍ Y – DƯỢC HỌC QUÂN SỰ SỐ 4-2009 Các nhà nghiên cứu Mỹ cho biết flavonoid 3. Tác dụng hỗ trợ, phòng và điều trị ngăn cản sự phát triển của P21-RAS trong bệnh. chuỗi tế bào ung thư. Nhiều nghiên cứu Nhiều hoạt chất sinh học từ động vật, cũng cho thấy, trong cơ thể có càng nhiều cây cỏ, vi sinh vật, nấm được bào chế flavonoid càng ít bị ung thư phổi. thành các sản phẩm TPCN, có tác dụng 2. Tác dụng tăng cường sức khỏe, tạo điều khiển được chức năng của từng bộ sức khỏe sung mãn. phận trong cơ thể, phòng chống một số bệnh kể cả bệnh hiểm nghèo. Các công Gồm các sản phẩm có tác dụng tăng trình nghiên cứu khoa học đã chứng minh cường đáp ứng miễn dịch, tăng sức đề tác dụng tăng tạo máu, tăng trí nhớ, tăng kháng, làm giảm nguy cơ bệnh tật. Các chế hoạt động cơ bắp, tăng đáp ứng miễn dịch, phẩm bào chế từ hoạt chất sinh học như: chống lão hóa, chống bất lực, chống thụ - Sunforaphan từ cây mầm hoa súp lơ thai, cắt cơn nghiện, hạn chế phát triển tế xanh (broccoli), sunforaphan có hoạt tính bào ung thư tăng cường đáp ứng miễn dịch, dự phòng - Curcumin từ cây nghệ - có tác dụng và điều trị một số bệnh, trong đó có cả ung chống viêm, kích thích tăng sinh tổ chức thư. hạt, giúp chữa liền vết thương, vết bỏng. - Indol 3 - carbinol có trong bắp cải, cải - Mangoshin từ cây măng cụt - có tác xoăn, hàm lượng hoạt chất cao ở các cây dụng chống viêm, khử các gốc tự do. mầm. Hoạt chất này có tác dụng chống oxy - Bromelain từ quả dứa - cũng có tác hóa mạnh, giúp bảo vệ tế bào trước sự tấn dụng chống viêm tốt. công của các gốc tự do, có khả năng bảo - Hypericin từ nọc sởi châu Âu: chống vi vệ tốt tế bào tuyến vú, tuyền tiền liệt. khuẩn, virut. - Icariin trong cây Dâm dương hoắc, - Silymarin từ cây cúc gai: trị viêm gan. chrysin trong cây Pinus monricola có tác - Bioflavonoid từ vỏ cam, vỏ bưởi: chống dụng cường dương, làm tăng tiết hormon oxy hóa bảo vệ thành mạch. sinh dục nam. Saponin steroid trong cây tật - Omega - 3, Omega - 6 từ dầu cá, dầu lê có tác dụng tăng tiết hormon sinh dục lanh, mỡ đà điểu - dưỡng não, tăng cường cho cả nam và nữ. tuần hoàn não. - Dipeptid (Ile - Tyr) từ cá cơm, cá mòi - Chondroitin từ sụn động vật - trị thấp có tác dụng ức chế ACE (enzyme chuyển khớp, làm sáng mắt. hóa angiotensin), chế phẩm này có tác dụng Nhiều acid amin như: tacorin, lysin, carnitin, tăng lực giúp người làm việc lâu dưới nước methionin, creatin và các yếu tố vi lượng như: biển vào mùa đông mà vẫn ấm áp, không selen hữu cơ, kẽm, crom, sắt từ động vật, tăng huyết áp. cây cỏ tự nhiên được bào chế thành các - Chế phẩm Khang - Thai (của Mỹ và sản phẩm TPCN, có tác dụng hỗ trợ phòng Trung Quốc) được Việt Nam nhập để sử và điều trị nhiều bệnh. Các nước phát triển dụng cho vận động viên, tăng lực, tăng sức Âu - Mỹ đang có xu hướng ưa chuộng bền bỉ, dẻo dai. TPCN để phòng bệnh hơn là dùng thuốc 120 TẠP CHÍ Y – DƯỢC HỌC QUÂN SỰ SỐ 4-2009 theo quan điểm phòng bệnh hơn chữa thiên nhiên, động vật, thực vật nhiệt đới, bệnh. Nhiều tập đoàn sản xuất thuốc đã và sinh vật biển phong phú đa dạng, Việt Nam đang chuyển sang sản xuất TPCN, họ tìm thực sự là nước có tiềm năng, triển vọng to được nguồn tiêu thụ tốt hơn, doanh thu lớn phát triển các sản phẩm TPCN. Chúng tăng cao hơn. Thuật ngữ - thực phẩm thuốc ta chưa có điều kiện phát triển công nghệ (alicaments) đang thịnh hành rộng rãi. sinh học, dược học hiện đại hóa, tiêu chuẩn hóa các sản phẩm TPCN để hội nhập với 4. Tác dụng thẩm mỹ - làm đẹp. quốc tế. Các sản phẩm TPCN của Việt Nam Công ty Sakyo (Nhật Bản) đã đưa ra thị hiện nay vẫn chiếm khoảng 1/3 các sản trường nhiều sản phẩm thức ăn làm đẹp phẩm thuốc. như nước uống chống nếp nhăn colagien, keo canxi phomat aloevera làm mịn da Các sản phẩm từ thịt cóc có tác dụng Viện thực phẩm và dinh dưỡng Balan cho tăng cường dinh dưỡng, chống bệnh còi ra đời một loại bánh ngọt chế từ nhiều loại xương cho trẻ em đã từng rất thịnh hành, rau quả có tác dụng giảm béo. Các nhà mặc dù công nghệ bào chế còn thô sơ, khoa học tại Montreal đưa ra thị trường một nhưng vẫn khẳng định công dụng rõ rệt. loại dầu ăn có tác dụng giảm cholesterol và Các sản phẩm cao xương động vật, cao chống béo phì. Tại các nước Âu - Mỹ, Nhật hổ cốt, cao ban long, cao khỉ, cao quy bản, Bản, người dân ưa thích các loại nước quả các sản phẩm cao toàn tính, cao ngựa có bổ sung vitamin và khoáng chất, vừa có bạch, cao dê, cao trăn, cao gấu đã từng là tác dụng làm đẹp da, vừa tăng cường sức sản phẩm có tác dụng như thuốc chữa các khỏe. Các hoạt chất sinh học đã được bệnh về gân, cơ, khớp và tăng cường thể chứng minh có tác dụng làm đẹp gồm: lực, phục hồi sức khỏe cho người trong - Nuciferin từ cây sen - có tác dụng từng giai đoạn hồi phục của bệnh. Đặc biệt, chống béo phì. các sản phẩm bào chế từ cao quy bản - Acid hydroxy citric tù cây Bứa miên - có được chứng minh có tác dụng với người bị tác dụng giảm béo. nhiễm tia xạ và đã được dùng điều trị cho - Cystin từ lông tóc, sừng động vật: có nạn nhân vụ tai nạn lò phản ứng của nhà tác dụng làm đẹp da. máy điện nguyên tử Checnobưl (Nga). - Các hoạt chất sinh học từ cây Lô hội Các sản phẩm rượu bổ, rượu thuốc của (Aloe vera) có rất nhiều tác dụng, đặc biệt Việt Nam đã từng là mặt hàng xuất khẩu là tác dụng chống lão hóa, làm đẹp da, và phục vụ thị trường trong nước. Rượu giảm béo Tam xà, rượu tắc kè, rượu Hải sâm, rượu lộc nhung hươu, rượu sâu chít (Chinese SẢN PHẨM TPCN Ở VIỆT NAM, TIỀM caterpillar fungus) Các loại rượu bổ nổi NĂNG VÀ TRIỂN VỌNG tiếng về tác dụng bổ thận, kiện tỳ tráng Từ xa xưa Việt Nam cũng như các nước dương mang lại sức mạnh cho các quý ông phương Đông, đã có nhiều kinh nghiệm sử và hạnh phúc cho các quý bà. dụng thực phẩm để tăng cường sức khỏe, Việt Nam có hơn 2000 km bờ biển cùng kho tàng kinh nghiệm này luôn được bổ diện tích thềm lục địa rộng lớn, các nhà sung, phát triển. Cùng với nguồn tài nguyên khoa học Việt Nam đã tìm kiếm các nguồn 121 TẠP CHÍ Y – DƯỢC HỌC QUÂN SỰ SỐ 4-2009 hoạt chất sinh học biển, họ đã bào chế - Quercetin, các chế phẩm beselen từ được nhiều sản phẩm TPCN từ yến sào, nấm men, bcaroten : có tác dụng loại bỏ hải sâm, rắn biển, hải long, cầu gai Những gốc tự do rất tốt, chống lão hoá, điều hoà sản phẩm này có giá trị dinh dưỡng cao huyết áp. được kỳ vọng có tác dụng hồi xuân, cường - Với hệ thống chiết xuất siêu tới hạn lực, cải lão hoàn đồng, kích thích tiêu hóa, Học viện Quân y đã sản xuất, tinh chế được tuần hoàn, bổ dương, trị thấp khớp. Đặc một số tinh dầu, các polyphenol từ chè biệt, các chế phẩm viên nang hải sâm, rắn xanh: có tác dụng khử gốc tự do mạnh, biển đã được sử dụng có hiệu quả cho phòng và hỗ trợ điều trị ung thư. hàng trăm vận động viên thể dục thể thao - Một số sản phẩm thực phẩm chức để duy trì sức mạnh cơ bắp thể lực, góp năng từ sinh vật biển (thịt con hầu, cầu gai, phần đạt thành tích cao trong đấu trường hải sâm ) có tác dụng tăng cường thể lực thể thao khu vực Đông Nam Á và Quốc tế. cho vận động viên và những người làm việc cường độ cao. MỘT SỐ KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU THỰC PHẨM CHỨC NĂNG CỦA - Các sản phẩm rượu thuốc như: rượu HỌC VIỆN QUÂN Y Sâm Hải mã, các loại rượu Tam xà, Ngũ xà, rượu tắc kè, rượu bổ Sâm Pana từ cây - Trà thực phẩm chức năng Tanaka và Đinh lăng, tinh chất sâm, rượu sâu Chít các chế phẩm từ cây Đỏ ngọn có tác dụng có tác dụng tăng cường sức khoẻ, tăng chống oxy hoá, chống lão hoá, tăng cường cường chức năng nam giới. trí nhớ. - Các sản phẩm cao xương động vật - Tinh chất nghệ curcumin và một số sản như cao gấu, cao khỉ, cao trăn, cao sư tử, phẩm khác từ cây nghệ có tác dụng phòng cao bạch mã, cao quy bản, cao đà điểu và hỗ trợ điều trị ung thư. cũng có tác dụng tăng lực, kích thích tiêu - Lipenta và các sản phẩm TPCN từ cây hoá, tăng cường sinh lực nam giới. cỏ, trong đó có Giảo cổ lam có tác dụng hạ lipid máu, tăng cường sức bền thành mạch. TIỀM NĂNG NGHIÊN CỨU VỀ - Phylamin: một chế phẩm từ kết quả THỰC PHẨM CHỨC NĂNG CỦA sàng lọc những cây thuốc có tác dụng hỗ HỌC VIỆN QUÂN Y trợ điều trị ung thư. Nghiên cứu các chế phẩm thuốc cũng - Dầu đà điểu, viên nang mềm dầu đà như thực phẩm chức năng phục vụ bộ đội điểu có tác dụng giảm cholesterol máu, và nhân dân: thực phẩm từ dược liệu (cây, giảm mỡ máu, bảo vệ tim mạch. con..). - Nước tăng lực sâm Ngọc Linh, các Phát triển công nghệ sinh khối, tiến tới viên nang và chè tan từ sâm Ngọc Linh tinh sản xuất nhiều sản phẩm TPCN và thuốc chất sâm panax từ rễ Đinh lăng có tác dụng từ sinh khối tế bào thực vật (làm nguyên tăng cường thể lực, chống lão hoá, hỗ trợ liệu như sâm Ngọc Linh, sâm Vũ Diệp, cây điều trị ung thư. Thông đỏ...). 122 TẠP CHÍ Y – DƯỢC HỌC QUÂN SỰ SỐ 4-2009 Phát triển các sản phẩm thuốc cổ truyền 4. Hoàng Thị Ái Khuê. Nghiên cứu tác dụng theo hướng ứng dụng công nghệ bào chế của viên nang Hải sâm và rabiton lên một số chỉ hiện đại và y học cổ truyền nhằm đưa ra tiêu sinh lý, hoá sinh và thành tích của vận động viên điền kinh. Luận án Tiến sĩ Sinh học. Hà Nội. các sản phẩm thuốc, TPCN phục vụ bộ đội 2005. và nhân dân. 5. Report on Functional Foods. Food quality Tuy nhiên, các nhà khoa học Việt Nam and standards service (AGNS) - Food and vẫn còn nhiều trăn trở vì mới chỉ khai thác agriculture organization of the United Nations được một phần nhỏ bé tài nguyên thiên (FAO). 2007. nhiên của đất nước để tạo ra các sản phẩm 6. Application of Biotechnology for Functional TPCN vừa phục vụ chăm sóc sức khỏe Food. Pew initiative on food and biotechnology. cộng đồng vừa góp phần tạo công ăn việc 2007. làm, phát triển kinh tế, xóa đói giảm nghèo. 7. Peter J. Jone. Functional Foods - more than just nutrition. Clinical Basics. Danone Institute. TÀI LIỆU THAM KHẢO 2002, 11, June. 1. Andy Organ. Dùng dược phẩm đặc biệt 8. Jason Barker. N.D., and Chris D. Meletis, phục vụ quân đội. (theo Splegel.) An ninh thế N.D. Functional foods for childhood development. giới. Hà Nội. 2003, 104:338. Alternative and Complementary Therapies. 2004, 2. Đàm Trung Bảo, Hoàng Tích Huyền, June. Phạm Nguyên Vinh. Chất chống oxy hoá để 9. Therapeutic Products Programme and the phòng chống bệnh tật và chống lão hoá. NXB Y Food Directorate of the Health Protection Branch, học, Hà Nội. 1999. Health Canada. Nutraceuticals/functional foods 3. Phan Thị Kim, Bùi Minh Đức. Thực phẩm, and health claims in foods, 1998. thực phẩm chức năng an toàn và sức khoẻ bền 10. Sloan AE. The top ten functional food vững. NXB Y học, Hà Nội. 2002. trends. Food Technol. 2000; 54 (4), pp.33-62. 123 TẠP CHÍ Y – DƯỢC HỌC QUÂN SỰ SỐ 4-2009 124