Sự lãnh đạo của Đảng đối với báo chí cách mạng Việt Nam từ khởi thủy đến 1954 - Đoàn Hữu Hoàng Khuyên

158♦K H O A H OÏ C X AÕÕ H OÄ I V AØØ N H AÂ N V AÊ N Nïìn baáo chñ caách maång nûúác ta àaä àoáng möåt vai troâ quan troång trong sûå nghiïåp xêy dûång vaâ baão vïå Töí quöëc trûúác àêy cuäng nhû trong sûå nghiïåp àöíi múái vaâ phaát triïín àêët nûúác theo àõnh hûúáng xaä höåi Xaä höåi Chuã nghôa hiïån nay. Suöët chiïìu daâi lõch sûã hún 85 nùm qua, baáo chñ caách maång thûåc sûå laâ ngûúâi lñnh xung kñch trïn mùåt trêån tû tûúãng - vùn hoáa. Tûâ khi ra àúâi, Àaãng Cöång saãn Viïåt Nam àaä luön sûã duång baáo chñ nhû möåt vuä khñ, phûúng tiïån sùæc beán trong viïåc truyïìn baá tû tûúãng, têåp húåp lûåc lûúång, àöång viïn, cöí vuä nhên dên tham gia àêëu tranh caách maång, giaânh àöåc lêåp dên töåc vaâ xêy dûång, baão vïå Töí quöëc, laâ cêìu nöëi giûäa Àaãng vúái nhên dên. Nhûäng àiïìu noái trïn laâ nhûäng gò maâ nhûäng ngûúâi laâm cöng taác quaãn lyá baáo chñ, caác nhaâ SÛÅ LAÄNH ÀAÅO CUÃA ÀAÃNG ÀÖËI VÚÁI BAÁO CHÑ CAÁCH MAÅNG VIÏåT NAM TÛÂ KHÚÃI THUÃY ÀÏËN 1954. Àoaân Hûäu Hoaâng Khuyïn* TOÁM TÙÆT Thûåc tïë lõch sûã àaä cho thêëy nhûäng chiïën cöng to lúán, nhûäng thaânh tñch veã vang vaâ sûå phaát triïín cuãa baáo chñ caách maång khöng thïí naâo coá àûúåc nïëu thiïëu vai troâ dêîn dùæt, chó àaåo cuãa Àaãng Cöång saãn Viïåt Nam. Àiïìu àoá caâng cuãng cöë niïìm tin rùçng Àaãng vaâ Nhaâ nûúác ta seä tòm ra nhûäng àöëi saách, chiïën lûúåc laänh àaåo baáo chñ phuâ húåp nhêët vúái thûåc tiïîn hiïån nay. Baâi viïët khùèng àõnh nguyïn tùæc tñnh Àaãng cuãa baáo chñ Viïåt Nam, àöìng thúâi hïå thöëng laåi àûúâng löëi laänh àaåo cuãa Àaãng àöëi vúái baáo chñ giai àoaån 1925-1954, bùæt àêìu tûâ sûå ra àúâi cuãa baáo Thanh niïn vúái nhûäng quan àiïím vïì baáo chñ caách maång, vaâ xuyïn suöët qua tûâng giai àoaån 1930-1936, 1936-1939, 1939-1945, 1945-1954 vúái nhûäng saách lûúåc mïìm deão trong tûâng thúâi kyâ. nghiïn cûáu, giaãng viïn baáo chñ vaâ caác nhaâ baáo úã Viïåt Nam am tûúâng. Tuy nhiïn, khúãi àiïím vaâ lyá do cuãa viïåc Àaãng laänh àaåo baáo chñ; vaâ baáo chñ caách maång cêìn phaãi trúã thaânh phûúng tiïån, vuä khñ sùæc beán cuãa Àaãng trïn mùåt trêån vùn hoáa tû tûúãng àùåt trong böëi caãnh Àaãng vûâa ra àúâi, tiïën haânh caác cuöåc vêån àöång caách maång, vaâ sau àoá laâ giai àoaån khaáng chiïën kiïën quöëc 1945 – 1954 laåi laâ àiïìu cêìn àûúåc taái hiïån roä hún. Taác giaã hy voång baâi viïët seä giuáp cho nhûäng ngûúâi quan têm hònh dung àûúåc tiïën trònh Àaãng tùng cûúâng sûå laänh àaåo àöëi vúái baáo chñ caách maång Viïåt Nam tûâ khi baáo chñ caách maång ra àúâi cho àïën hïët nhûäng nùm khaáng chiïën chöëng Phaáp, àêy laâ giai àoaån khoá khùn vaâ vinh quang cuãa Àaãng cuäng nhû cuãa baáo chñ caách maång, nhúâ àoá * ThS. Khoa Baáo chñ - Truyïìn thöng, Trûúâng ÀH KHXH&NV-ÀHQG TP. HCM K H O A H OÏ C X AÕÕ H OÄ I V AØØ N H AÂ N V AÊ N ♦159 Àaãng vaâ baáo chñ caách maång thu àûúåc nhûäng thaânh quaã àêìu tiïn, cûåc kyâ quan troång, trong sûå nghiïåp cuãa mònh. Thûåc tiïîn hiïån nay cuäng àang àùåt ra cho baáo chñ vaâ cöng taác laänh àaåo, quaãn lyá baáo chñ nhûäng vêën àïì múái. Vò thïë, viïåc nhòn nhêån laåi sûå laänh àaåo cuãa Àaãng àöëi vúái baáo chñ trong nhûäng giai àoaån àêìu tiïn seä caâng cuãng cöë niïìm tin rùçng Àaãng vaâ Nhaâ nûúác ta seä tòm ra nhûäng àöëi saách, chiïën lûúåc laänh àaåo baáo chñ phuâ húåp nhêët vúái thûåc tiïîn vaâ tiïëp tuåc phaát huy töëi àa vai troâ, sûác maånh cuãa baáo chñ caách maång trong tònh hònh múái. 1. Nguyïn tùæc tñnh Àaãng àöëi vúái baáo chñ Viïåt Nam Theo Nguyïîn Vùn Haâ trong quyïín Cú súã lyá luêån baáo chñ truyïìn thöng [22] thò trong xaä höåi coá giai cêëp luön xaãy ra nhûäng cuöåc àêëu tranh giai cêëp vúái nhiïìu mûác àöå vaâ hònh thaái khaác nhau. Hònh thaái àêëu tranh giai cêëp phöí biïën vaâ têåp trung laâ àêëu tranh chñnh trõ, laâ àêëu tranh giûäa caác àaãng phaái, búãi vò khi caác giai cêëp nhêån thûác àûúåc àõa võ, vai troâ, quyïìn lúåi vaâ sûá mïånh cuãa mònh àïìu thaânh lêåp chñnh àaãng, laâm cú quan àaåi diïån, laâm àöåi tiïn phong trong viïåc thûåc hiïån cuöåc àêëu tranh vúái caác giai cêëp, thaânh phêìn khaác trong xaä höåi. Caác àaãng phaái chñnh trõ thûúâng coá cú quan baáo chñ laâm núi phaát ngön chñnh thûác cho lêåp trûúâng, quan àiïím, àûúâng löëi cuãa mònh. Nghôa laâ caác àaãng phaái cuäng sûã duång baáo chñ nhû möåt phûúng tiïån, möåt vuä khñ phuåc vuå muåc tiïu hoaåt àöång cuãa mònh. Àöëi vúái giai cêëp thöëng trõ vaâ nhaâ cêìm quyïìn, baáo chñ laâ cöng cuå quan troång àûúåc duâng àïí àiïìu haânh, quaãn lyá xaä höåi theo quan àiïím vaâ lúåi ñch cuãa hoå. Àöëi vúái cöng chuáng, baáo chñ laâ núi thïí hiïån thaái àöå, nguyïån voång, yá chñ, ûúác mú, khaát voång möåt caách cuå thïí vaâ trûåc tiïëp. Baáo chñ vaâo nhûäng thúâi àiïím chuyïín mònh cuãa lõch sûã khöng thuêìn tuáy laâ diïîn àaân cuãa nhên dên maâ coân trúã thaânh nghõ trûúâng, chiïën trûúâng cuãa caác giai cêëp, caác lûåc lûúång, caác àaãng phaái chñnh trõ trong xaä höåi. Baáo chñ laâ cêìu nöëi giûäa caác giai cêëp, têìng lúáp, lûåc lûúång trong xaä höåi. Nhûäng àiïìu naây caâng àûúåc khùèng àõnh khi soi chiïëu laåi vêën àïì dûåa trïn quan àiïím cuãa caác nhaâ saáng lêåp chuã nghôa Marx – Lenin. Lenin tûâng noái: “Àiïím xuêët phaát cuãa hoaåt àöång, bûúác thûåc tiïîn àêìu tiïn àïí tiïën túái thaânh lêåp caái töí chûác mong muöën, vaâ cuöëi cuâng, súåi dêy chñnh maâ nïëu nùæm àûúåc noá thò chuáng ta seä coá thïí khöng ngûâng phaát triïín, cuãng cöë vaâ múã röång töí chûác êëy, - phaãi laâ viïåc thaânh lêåp túâ baáo chñnh trõ toaân Nga. Chuáng ta cêìn trûúác hïët laâ túâ baáo, - khöng coá noá thò khöng thïí tiïën haânh àûúåc möåt caách coá hïå thöëng cuöåc tuyïn truyïìn cöí àöång hïët sûác coá nguyïn tùæc vaâ toaân diïån” [25, 5-10]. Nhû vêåy, trong àiïìu kiïån chûa coá chñnh quyïìn: baáo chñ laâ “ngûúâi laänh àaåo tû tûúãng cuãa àaãng, phaát triïín caác chên lyá vïì lyá luêån, caác nguyïn lyá vïì saách lûúåc, caác tû tûúãng töí chûác chung, nhûäng nhiïåm vuå chung cuãa toaân àaãng trong möåt thúâi kyâ naây hay möåt thúâi kyâ khaác.” [25, 7-8]. Trong quaá trònh tiïën túái thaânh lêåp möåt chñnh àaãng vö saãn trûúác hïët cêìn möåt túâ baáo, thò trong suöët quaá trònh töìn taåi, phaát triïín cuãa Àaãng, baáo chñ coá traách nhiïåm nêng cao trònh àöå, trñ tuïå cuãa Àaãng, giûä vûäng möëi quan hïå cuãa Àaãng vúái nhên dên, laâm cho Àaãng luön trong saåch, vûäng maånh. Theo Marx vaâ Engels, tñnh chêët caách maång vaâ tñnh tiïìn phong vïì chñnh trõ laâ caác yïëu töë, tiïu chuêín haâng àêìu cuãa baáo chñ: “Nhiïåm vuå cuãa baáo Àaãng laâ gò? Trûúác tiïn laâ tiïën haânh nhûäng cuöåc thaão luêån, chûáng minh, phaát triïín vaâ baão vïå nhûäng àoâi hoãi cuãa Àaãng, baác boã vaâ lêåt àöí nhûäng tham voång vaâ nhûäng luêån àiïím cuãa phe thuâ àõch” [2, 3-77]. Chó ra nguyïn tùæc tñnh àaãng cuãa baáo chñ, Lenin cuäng kõch liïåt phaãn àöëi caác quan àiïím tûå do ngön luêån tû saãn. “Möîi caá nhên coá quyïìn tûå do viïët vaâ noái têët caã nhûäng àiïìu hoå muöën, khöng coá möåt chuát haån chïë naâo. Nhûng möîi àoaân thïí tûå do (trong söë àoá kïí caã àaãng) cuäng àûúåc tûå do àuöíi nhûäng phêìn tûã lúåi duång chiïu baâi àaãng àïí tuyïn truyïìn quan àiïím chöëng àaãng Vò tûå do ngön luêån, töi buöåc phaãi àïí cho anh caái quyïìn hoaân toaân àûúåc la oá, noái bêåy vaâ viïët theo súã thñch cuãa anh. Nhûng nhên danh tûå do lêåp höåi, anh cuäng phaãi cho töi caái quyïìn liïn kïët hay àoaån tuyïåt vúái nhûäng ngûúâi noái thïë naây thïë khaác. Àaãng laâ möåt khöëi tûå nguyïån, nïëu nhû noá khöng têíy saåch khoãi baãn thên noá nhûäng àaãng viïn tuyïn truyïìn quan àiïím chöëng àaãng, thò noá khöng thïí traánh khoãi tan raä, trûúác tiïn tan raä vïì tû tûúãng, sau seä tan raä caã vïì vêåt chêët.” [25, 125-126]. Ngay tûâ khi Àaãng Cöång saãn ra àúâi úã Viïåt Nam, Àaãng àaä yá thûác rêët cao vïì vai troâ vaâ võ trñ cuãa baáo chñ trong sûå nghiïåp caách maång. Trong 160♦K H O A H OÏ C X AÕÕ H OÄ I V AØØ N H AÂ N V AÊ N thúâi kyâ caách maång giaãi phoáng dên töåc, baáo chñ laâ möåt cöng cuå, phûúng tiïån quan troång cuãa Àaãng àïí tuyïn truyïìn vaâ vêån àöång caách maång, töí chûác quêìn chuáng nhên dên àûáng lïn giaânh chñnh quyïìn trong Caách maång thaáng Taám, àêëu tranh giaãi phoáng dên töåc, thöëng nhêët Töí quöëc trong hai cuöåc khaáng chiïën chöëng Phaáp. Nhûäng nhaâ baáo àaä thûåc sûå laâ nhûäng chiïën sô, khöng chó bùçng ngoâi buát, maâ àaä hy sinh caã maáu xûúng cuãa mònh cho nïìn àöåc lêåp tûå do àêët nûúác. Nhûäng taác phêím baáo chñ, duâ in êën thö sú trong hêìm sêu, trong nguåc töëi, trong nhûäng àiïìu kiïån hïët sûác khoá khùn, àaä àûúåc nhên dên chuyïìn tay àoåc, thùæp lïn niïìm tin maänh liïåt vïì lyá tûúãng caách maång, tin tûúãng vaâo sûå laänh àaåo cuãa Àaãng vaâ tûúng lai tûúi saáng cuãa dên töåc. Vò vêåy, Àaãng Cöång saãn laänh àaåo baáo chñ vaâ luön àoâi hoãi baáo chñ nêng cao tñnh àaãng trong toaân böå hoaåt àöång cuãa mònh. Chuã tõch Höì Chñ Minh, ngûúâi saáng lêåp vaâ cuäng laâ ngûúâi thêìy cuãa nïìn baáo chñ caách maång Viïåt Nam tûâng nhêën maånh: “Phaãi coá lêåp trûúâng chñnh trõ vûäng chùæc, chñnh trõ phaãi laâm chuã. Àûúâng löëi chñnh trõ àuáng thò nhûäng viïåc khaác múái àuáng àûúåc. Cho nïn caác baáo chñ cuãa ta àïìu phaãi coá àûúâng löëi chñnh trõ àuáng”1. Àûúâng löëi chñnh trõ àuáng maâ Ngûúâi àïì cêåp úã àêy chñnh laâ sûå trung thaânh vúái àûúâng löëi chñnh trõ cuãa Àaãng. TS. Nguyïîn Thïë Kyã trong baâi viïët “Nêng cao nùng lûåc, hiïåu quaã laänh àaåo, quaãn lyá baáo chñ” àaä khùèng àõnh: “Baáo chñ laâ möåt böå phêån cêëu thaânh quan troång trong toaân böå cöng taác tû tûúãng, vùn hoáa cuãa Ðaãng; laâ ngoån cúâ, laâ cöng cuå sùæc beán, hiïåu quaã àïí xêy dûång, böìi àùæp nïìn taãng tû tûúãng chñnh trõ cuãa Ðaãng; tuyïn truyïìn chuã nghôa Maác - Lï-nin, tû tûúãng Höì Chñ Minh, àûúâng löëi, nghõ quyïët cuãa Ðaãng, chñnh saách, phaáp luêåt cuãa Nhaâ nûúác; àöång viïn, cöí vuä nhên dên thûåc hiïån hai nhiïåm vuå chiïën lûúåc laâ xêy dûång vaâ baão vïå Töí quöëc Viïåt Nam XHCN”2. Nhû vêåy, trong suöët quaá trònh àêëu tranh giaânh àöåc lêåp dên töåc vaâ xêy dûång chuã nghôa xaä höåi, baáo chñ laâ möåt vuä khñ, möåt phûúng tiïån vö cuâng lúåi haåi trong viïåc truyïìn baá tû tûúãng, têåp húåp lûåc lûúång, àöång viïn, cöí vuä nhên dên tham gia àêëu tranh, theo Àaãng tiïën haânh caách maång. ÚÃ Viïåt Nam hiïån nay, vai troâ laänh àaåo cuãa Àaãng Cöång saãn laâ töëi cao vaâ toaân diïån, àûúåc cöng nhêån trong Àiïìu 4 Hiïën phaáp 1992. Súã dô nhû vêåy vò hún 80 nùm qua, Àaãng Cöång saãn Viïåt Nam luön giûúng cao ngoån cúâ giaãi phoáng dên töåc, khöng ngûâng àêëu tranh vò lyá tûúãng Xaä höåi chuã nghôa, vò muåc tiïu xêy dûång möåt nûúác Viïåt Nam thöëng nhêët, hoâa bònh, àöåc lêåp, dên chuã, cöng bùçng, vùn minh. Lúåi ñch cuãa Àaãng Cöång saãn thöëng nhêët vaâ gùæn boá vúái lúåi ñch cuãa dên töåc. Chuã tõch Höì Chñ Minh àaä tûâng khùèng àõnh: Àaãng ta laâ möåt àaãng cêìm quyïìn. Möåt àaãng cêìm quyïìn seä taåo nïn sûå thöëng nhêët vaâ öín àõnh cho Àaãng, cho caã möåt dên töåc. Nhûng möåt àaãng cêìm quyïìn cuäng phaãi àöëi mùåt vúái nhûäng thaách thûác vaâ nguy cú cuãa noá, búãi “Möåt dên töåc, möåt àaãng vaâ möîi möåt con ngûúâi, ngaây höm qua laâ vô àaåi, coá sûác hêëp dêîn lúán, khöng nhêët àõnh höm nay vaâ ngaây mai vêîn àûúåc moåi ngûúâi yïu mïën vaâ ca ngúåi, nïëu loâng daå khöng coân trong saáng nûäa, nïëu sa vaâo chuã nghôa caá nhên”3. Do àoá, àïí Àaãng vêîn luön àûúåc nhên dên tin yïu, baáo chñ coân phaãi laâ möåt kïnh thöng tin quan troång giûäa Àaãng vaâ nhên dên, Àaãng cêìn vaâ phaãi biïët lùæng nghe nhên dên thöng qua baáo chñ. Baáo chñ Viïåt Nam laâ möåt nïìn baáo chñ phuåc vuå nhên dên lao àöång, phuåc vuå hai nhiïåm vuå chiïën lûúåc laâ xêy dûång vaâ baão vïå Töí quöëc Viïåt Nam Xaä höåi chuã nghôa. Höì Chñ Minh cùn dùån caác nhaâ baáo: “Àöëi vúái nhûäng ngûúâi viïët baáo chuáng ta, caái buát laâ vuä khñ sùæc beán, baâi baáo laâ túâ hõch caách maång”4. Do àoá, Àaãng laänh àaåo baáo chñ àaä trúã thaânh möåt nguyïn tùæc hoaåt àöång cuãa baáo chñ caách maång Viïåt Nam. 2. Quan àiïím laänh àaåo cuãa Àaãng àöëi vúái baáo chñ nhûäng nùm 1925 - 1945 2.1. Thanh niïn - túâ baáo caách maång àêìu tiïn vaâ nhûäng kinh nghiïåm ban àêìu vïì viïåc sûã duång vaâ phaát huy aãnh hûúãng cuãa baáo chñ 1. Höì Chñ Minh (2000), Toaân têåp, têåp 9, Nxb. Chñnh trõ Quöëc gia, Haâ Nöåi, tr. 414. 2. Nguöìn: www.nhandan.org.vn/Nang- cao-nang-luc-hieu-qua-lanh-dao-quan-ly-bao-chi/8820130.epi (truy cêåp ngaây 30/10/2012). 3. Höì Chñ Minh (2000), Toaân têåp, têåp 12, Nxb. Chñnh trõ Quöëc gia, Haâ Nöåi, tr. 557-558. 4. Höì Chñ Minh (2000), Toaân têåp, têåp 11, Nxb. Chñnh trõ Quöëc gia, Haâ Nöåi, tr. 444. K H O A H OÏ C X AÕÕ H OÄ I V AØØ N H AÂ N V AÊ N ♦161 caách maång ÚÃ Viïåt Nam, sau haâng thïë kyã, viïåc hoåc haânh àïí tham dûå caác kyâ thi Nho hoåc àaä taåo nïn möåt lúáp àöåc giaã gùæn boá mêåt thiïët vúái caác vùn baãn chûä Haán. Hoaåt àöång tñn ngûúäng, tham dûå caác nghi lïî tön giaáo, àoåc vaâ nghe giaãng caác loaåi kinh saách tûâ lêu cuäng àaä giuáp cho rêët nhiïìu ngûúâi Viïåt Nam trúã thaânh tñn àöì cuãa Phêåt giaáo, Thiïn Chuáa giaáo vaâ nhiïìu tön giaáo khaác. Sau 80 nùm àö höå Viïåt Nam, trong nöî lûåc bûát ngûúâi Viïåt ra khoãi aãnh hûúãng cuãa nïìn vùn hoáa vaâ chñnh trõ tûâ Trung Hoa, qua àoá Êu hoáa caác Nho sô, laâm giaán àoaån vùn hoáa truyïìn thöëng cuãa ngûúâi Viïåt, tûâ cuöëi thïë kyã XIX vaâ àêìu thïë kyã XX, chñnh quyïìn thuöåc àõa cho phöí biïën chûä Quöëc ngûä, huãy boã caác kyâ thi kiïíu Nho hoåc, múã trûúâng hoåc daåy Phaáp ngûä khùæp caã nûúác. Haâng ngaân thanh thiïëu niïn theo hoåc úã caác trûúâng hoåc múái, hoå dêìn hònh thaânh nïn nhûäng thïë hïå ngûúâi Viïåt coá hiïíu biïët vaâ hoâa nhêåp àûúåc vúái vùn hoáa Phaáp, trúã thaânh àöåc giaã cuãa vùn chûúng, baáo chñ Phaáp ngûä möåt caách dïî daâng. Ngûúåc laåi, trong hoaân caãnh bõ ngùn cêëm, kïìm chïë moåi mùåt, nhûäng ngûúâi manh nha laâm caách maång kiïíu vö saãn úã Viïåt Nam chûa tûâng coá möåt cú súã nghiïn cûáu naâo àïí truyïìn baá, phöí biïën caác hoåc thuyïët cuãa chuã nghôa Marx - Lenin ra quêìn chuáng. Àêìu thïë kyã XX, lúáp cöng chuáng, àöåc giaã coá thïí àoåc hiïíu vaâ tiïëp nhêån troån veån nöåi dung cuãa caác vùn baãn caách maång cûåc kyâ ñt oãi úã Viïåt Nam, àiïìu naây tûúng tûáng vúái tònh traång lûåc lûúång laâm caách maång coân thûa vùæng, khoá tiïën túái haânh àöång lêåt àöí böå maáy cai trõ. Tûâ goác nhòn naây, coá thïí hiïíu thïm vïì lyá do thêët baåi cuãa nhiïìu cuöåc khúãi nghôa chöëng Phaáp vaâ phong traâo caách maång dên chuã tûâng diïîn ra úã Viïåt Nam höìi àêìu thïë kyã. Viïåc truyïìn baá tû tûúãng, hoåc thuyïët caách maång do bõ chñnh quyïìn àûúng thúâi tuyïåt àöëi ngùn cêëm, khiïën cho ngûúâi dên khöng thïí tiïëp cêån àûúåc vúái caác tû tûúãng caách maång, hoå khöng thïí coá haâng àöång uãng höå vïì tinh thêìn hoùåc lûåc lûúång cho caác cuöåc caách maång. Caác cuöåc nöíi dêåy àïìu bõ dêåp tùæt. Àiïìu naây cuäng giuáp giaãi thñch vò sao böå maáy cöng quyïìn cuãa thûåc dên Phaáp liïn tuåc gia tùng thuã àoaån kiïím duyïåt saách baáo, taâi liïåu; ngùn chùån viïåc thaânh lêåp caác höåi àoaân; theo doäi vaâ haån chïë töëi àa caác buöíi höåi hoåp àöng ngûúâi; giaãi taán caác trûúâng hoåc truyïìn baá tû tûúãng yïu nûúác tiïën böå; caách ly caác nhaâ caách maång khoãi quêìn chuáng nhên dên Hoå ngùn chùån moåi phûúng tiïån vaâ àiïìu kiïån coá thïí truyïìn dêîn chuã nghôa Marx vaâo Viïåt Nam, hoå muöën boáp chïët ngay tûâ trong trûáng nûúác caác yá àõnh vêån àöång vaâ töí chûác möåt cuöåc caách maång lêåt àöí úã Viïåt Nam. Vò ruát kinh nghiïåm tûâ nhûäng thêët baåi trûúác àoá cuãa caác phong traâo yïu nûúác chöëng Phaáp5, Nguyïîn AÁi Quöëc vaâ caác àöìng chñ khi truyïìn baá chuã nghôa Cöång saãn vaâo Viïåt Nam àaä hïët sûác chuá troång khêu tuyïn truyïìn, töí chûác lûåc lûúång. Nhûäng ngûúâi Cöång saãn seä khöng thïí thaânh cöng nïëu khöng hònh thaânh, phaát triïín àûúåc lûåc lûúång cöng chuáng, àöåc giaã cuãa baáo chñ caách maång trong caác têìng lúáp nhên dên Viïåt Nam. Tûâ vai troâ àöåc giaã - coá thïí nùæm bùæt, hiïíu àûúåc nöåi dung caác baâi baáo chûáa àûång tû tûúãng caách maång - nhûäng ngûúâi cöng nhên, nöng dên, tiïíu tû saãn thaânh thõ, trñ thûác seä trúã thaânh caãm tònh viïn cuãa caách maång, vaâ trúã thaânh lûåc lûúång cuãa caách maång. Cöng viïåc naây thêåt sûå gùåp khoá khùn vò ngay úã bûúác khúãi àêìu, àa söë nhên dên àaä khöng hiïíu roä nöåi dung cuãa caác hoåc thuyïët Cöång saãn vaâ tû tûúãng Caách maång àûúåc trònh baây qua hònh thûác troâ chuyïån trûåc tiïëp hay baâi àùng trïn baáo chñ bñ mêåt. Mùåt khaác nhûäng ngûúâi Cöång saãn cuäng liïn tuåc phaãi àöëi diïån vúái caác raâo caãn, haån chïë bùçng caã luêåt phaáp vaâ lûåc lûúång baåo lûåc maâ chñnh quyïìn thuöåc àõa dûång nïn. Hoå khöng thïí tiïëp xuác vúái nhau vaâ vúái ngûúâi dên bùçng caác cuöåc höåi hoåp, mñt tinh. Búãi vêåy, nhûäng nhaâ caách maång theo xu 5. Phan Böåi Chêu vúái phong traâo Àöng Du nhùçm muåc àñch kïu goåi thanh niïn Viïåt Nam ra ngoaåi quöëc, chuã yïëu laâ Nhêåt Baãn, àïí hoåc têåp vaâ chuêín bõ lûåc lûúång chúâ thúâi cú höìi hûúng àêëu tranh giaânh àöåc lêåp. Phan Chêu Trinh àïì xuêët tû tûúãng dên quyïìn, “tûå lûåc khai hoáa”, vúái khêíu hiïåu “Khai dên trñ, chêën dên khñ, hêåu dên sinh” àïí giaãi phoáng dên töåc. Lûúng Vùn Can, Nguyïîn Quyïìn, Àaâo Nguyïn Phöí vaâ nhûäng ngûúâi cuâng chñ hûúáng àaä lêåp ra phong traâo Àöng Kinh Nghôa Thuåc nhùçm thûåc hiïån caãi caách xaä höåi Viïåt Nam, hoå múã nhûäng lúáp daåy hoåc miïîn phñ vaâ töí chûác nhûäng cuöåc diïîn thuyïët àïí trao àöíi caác tû tûúãng tiïën böå, múái meã, vùn minh, vaâ cöí àöång trong dên chuáng. Nhûäng phong traâo caãi caách xaä höåi, gêìy dûång lûåc lûúång caách maång nhû trïn àïìu bõ chñnh quyïìn thûåc dên ngùn chùån, giaãi taán, caác nhaâ yïu nûúác coá ngûúâi bõ xûã tûã, coá ngûúâi bõ lûu àaây. 162♦K H O A H OÏ C X AÕÕ H OÄ I V AØØ N H AÂ N V AÊ N hûúáng Cöång saãn àaä thûã nghiïåm nhiïìu caách thûác àa daång àïí àaåt àûúåc muåc àñch cuãa mònh. Möåt söë àaä rúâi Viïåt Nam, ài àïën Xiïm, Phaáp, Trung Quöëc hoùåc Liïn Xö àïí hoåc laâm chñnh trõ. Trûúâng húåp cuãa Nguyïîn AÁi Quöëc laâ hïët sûác tiïu biïíu. Ngûúâi àaä rúâi Viïåt Nam vúái hai baân tay trùæng, trong suöët 20 nùm (tûâ 1911 àïën 1941), Ngûúâi bön ba qua nhiïìu núi, kinh qua nhiïìu hoaåt àöång vaâ vai troâ trong phong traâo Cöång saãn quöëc tïë. Vaâo thaáng 6/1925, taåi Quaãng Chêu (Trung Quöëc), dûúái sûå höî trúå cuãa Quöëc tïë Cöång saãn, Nguyïîn AÁi Quöëc thaânh lêåp nïn Höåi Viïåt Nam Caách maång Thanh niïn. Sau khi thaânh lêåp, Höåi àaä tuyïín thanh niïn ûu tuá trong nûúác sang Trung Quöëc dûå caác lúáp huêën luyïån, hoùåc gûãi sang Liïn Xö hoåc taåi Trûúâng Àaåi hoåc Phûúng Àöng. Höåi cuäng tiïën haânh lêåp chi böå caác cêëp úã trong nûúác. Tûâ àêìu nùm 1925 àïën thaáng 9/1927, Höåi àaä töí chûác àûúåc 10 khoáa àaâo taåo cho caác hoåc viïn àûúåc tuyïín möå (khoaãng 250 – 300 ngûúâi). Caác hoåc viïn naây sau khi vïì nûúác àaä àoáng vai troâ haåt nhên trong viïåc truyïìn baá chuã nghôa Marx - Lenin vaâ trúã thaânh haåt nhên laänh àaåo phong traâo chöëng Phaáp, giuáp cho phong traâo vö saãn trong nûúác ngaây caâng àûúåc gêìy dûång vaâ lan röång. Caác baâi giaãng cuãa Nguyïîn AÁi Quöëc cho caác hoåc viïn sau àoá àûúåc têåp húåp laåi thaânh têåp saách Àûúâng Kaách mïånh, trúã thaânh taâi liïåu tuyïn truyïìn cûåc kyâ phöí biïën trong nûúác. Dûúái sûå chó àaåo trûåc tiïëp cuãa Nguyïîn AÁi Quöëc, Höåi Viïåt Nam Caách maång Thanh niïn cuäng xuêët baãn tuêìn baáo Thanh niïn, phaát haânh úã miïìn Nam Trung Quöëc cuäng nhû bñ mêåt àûa vïì nûúác vaâ àûa sang Xiïm. Baáo trúã thaânh cêím nang tuyïn truyïìn àûúâng löëi caách maång cuãa Höåi, vò vêåy khi àûúåc àûa vïì nûúác, nhûäng ngûúâi caách maång trong nûúác cheáp laåi thaânh nhiïìu baãn àïí lûu haânh röång raäi hún6 Sûå ra àúâi cuãa baáo Thanh niïn laâ möåt phûúng thûác hoaåt àöång Caách maång múái laå. Trûúác àêy, nhûäng thanh niïn Cöång saãn chó biïët tuyïn truyïìn miïång, kïët naåp Àoaân, hoå chûa biïët hònh thûác sûã duång baáo chñ nhû möåt cöng cuå hûäu hiïåu trong hoaåt àöång cuãa mònh. Baáo Thanh niïn coá hai thúâi kyâ phaát triïín: thúâi kyâ thûá nhêët, tûâ söë 1 àïën söë 88, do Nguyïîn AÁi Quöëc trûåc tiïëp chó àaåo biïn têåp, in, phaát haânh; thúâi kyâ thûá hai, do Töíng böå Höåi Thanh niïn chó àaåo, tûâ thaáng 4/1927 àïën cuöëi nùm 1929. Baáo Thanh niïn ra àúâi àaä múã ra möåt khuynh hûúáng baáo chñ múái, baáo chñ theo khuynh hûúáng Caách maång vö saãn. Nhûäng quan àiïím vïì baáo chñ Caách maång cuäng àaä àûúåc thïí hiïån thöng qua chñnh nöåi dung tuyïn truyïìn cuãa baáo: Nïu ra mêu thuêîn giûäa dên töåc Viïåt Nam vúái chuã nghôa Àïë quöëc Phaáp, giûäa caác dên töåc thuöåc àõa vúái chuã nghôa Àïë quöëc noái chung, tûâ àoá khúi dêåy loâng cùm thuâ quên cûúáp nûúác àïí cöí vuä nhên dên nöíi dêåy laâm caách maång; khùèng àõnh con àûúâng caách maång baåo lûåc, chöëng con àûúâng caãi lûúng; lûåc lûúång caách maång laâ toaân dên, lêëy Cöng Nöng laâm nïìn taãng; cêìn coá Àaãng Cöång saãn laänh àaåo caách maång vaâ töí chûác quêìn chuáng caách maång, àùåc biïåt laâ töí chûác Cöng nhên; nghiïn cûáu kinh nghiïåm caách maång caác nûúác, khùèng àõnh caách maång Viïåt Nam ài theo con àûúâng caách maång Nga thò múái giaânh àûúåc thùæng lúåi... Nhòn chung, baáo Thanh niïn do Nguyïîn AÁi Quöëc saáng lêåp vaâ chó àaåo úã thúâi kyâ àêìu vaâ àûúåc nhûäng ngûúâi hoåc troâ cuãa Ngûúâi kïë tuåc úã thúâi kyâ sau àaä ài àuáng tön chó, muåc àñch àïì ra, àaánh dêëu möåt möëc lõch sûã cuãa baáo chñ Viïåt Nam, khai saáng doâng baáo caách maång. Túâ baáo àaä giûä vai troâ lõch sûã quan troång, bùæt àêìu tuyïn truyïìn Chuã nghôa yïu nûúác theo quan àiïím cuãa chuã nghôa Marx - Lenin, goáp phêìn tñch cûåc chuêín bõ vïì tû tûúãng, àûúâng löëi vaâ töí chûác cho sûå ra àúâi Àaãng Cöång saãn Viïåt Nam. Kïí tûâ khi Àaãng ra àúâi, baáo chñ cuãa Àaãng àaä hoaåt àöång theo nhûäng quan àiïím cuãa baáo chñ caách maång. 2.2. Àûúâng löëi cuãa Àaãng vïì baáo chñ giai àoaån 1930 - 1936 Nùm 1930, Àaãng Cöång saãn Viïåt Nam ra àúâi. Tûâ thúâi àiïím àoá cho àïën nay, Àaãng vêîn luön coi baáo chñ laâ möåt vuä khñ tuyïn truyïìn, cöí àöång, töí chûác vaâ laänh àaåo têåp thïí. Coá thïí noái vùn kiïån àêìu tiïn cuãa Àaãng trònh baây trûåc tiïëp vïì cöng taác baáo chñ laâ taåi Höåi nghõ húåp nhêët caác töí chûác Cöång saãn, thaânh lêåp Àaãng Cöång saãn Viïåt Nam àêìu nùm 1930, nghõ quyïët cuãa Höåi nghõ viïët vïì baáo chñ nhû sau: “1. Boã nhûäng túâ baáo do Àöng Dûúng Àaãng Cöång saãn vaâ An Nam Àaãng Cöång saãn xuêët baãn trûúác àêy. 6. Viïån Sûã hoåc (2007), Lõch sûã Viïåt Nam, têåp VIII (1919-1930), tr. 483 – 497. Thanh niïn àaä múã ra möåt phûúng thûác tuyïn truyïìn, vêån àöång caách maång múái maâ caác thaânh viïn cuãa Höåi thanh niïn seä aáp duång maånh meä vïì sau. K H O A H OÏ C X AÕÕ H OÄ I V AØØ N H AÂ N V AÊ N ♦163 2. Ban Trung ûúng coá thïí xuêët baãn möåt taåp chñ lyá luêån vaâ ba túâ baáo tuyïn truyïìn. 3. Boã nhûäng túâ baáo cuãa caác höåi quêìn chuáng do Àaãng chó àaåo. 4. Duy trò têët caã nhûäng túâ baáo do quêìn chuáng chuã trûúng” [9, 12-13]. Nhû vêåy, vêën àïì baáo chñ àaä àûúåc Àaãng àùåt ra ngay tûâ ngaây àêìu tiïn thaânh lêåp Àaãng. Vïì töí chûác baáo chñ, do Àaãng thöëng nhêët, nïn baáo chñ cuãa hïå thöëng caác töí chûác Cöång saãn trûúác àêy àïìu ngûâng xuêët baãn, àïí theo möåt doâng chó àaåo thöëng nhêët cuãa Àaãng Cöång saãn. Vïì tû tûúãng vaâ chñnh trõ cuãa baáo chñ, theo àûúâng löëi, chñnh saách cuãa Àaãng Cöång saãn Viïåt Nam. Àûúâng löëi àoá khöng nhûäng coá nhûäng àiïím khaác vúái àûúâng löëi, chñnh saách cuãa Àaãng Cöång saãn Àöng Dûúng vaâ Àaãng Cöång saãn An Nam maâ cuäng khöng hoaân toaân giöëng vúái nöåi dung chó thõ cuãa Quöëc tïë Cöång saãn. Cùn cûá vaâo Chaánh cûúng vùæn tùæt, Saách lûúåc vùæn tùæt, Chûúng trònh toám tùæt vaâ Lúâi kïu goåi cuãa Nguyïîn AÁi Quöëc, nhûäng àiïím khaác àoá xoay quanh vêën àïì quan hïå giûäa dên töåc vaâ giai cêëp, khi Nguyïîn AÁi Quöëc luön àùåt lúåi ñch dên töåc lïn trïn hïët, trûúác hïët, lúåi ñch dên töåc gùæn vúái lúåi ñch giai cêëp. Taám thaáng sau àoá, taåi Höåi nghõ Trung ûúng thaáng 10/1930, Àaãng àaä nhêån àõnh: “Bêy giúâ phong traâo cöång saãn trong Àöng Dûúng àaä bùæt àêìu baânh trûúáng, nhûng muåc àñch cuãa Àaãng chûa àûúåc phöí thöng trong quaãng àaåi quêìn chuáng. Àaãng phaãi laâm cho caâng ngaây caâng àöng quêìn chuáng biïët muåc àñch cuãa Àaãng vaâ yá kiïën cuãa Àaãng àöëi vúái caác viïåc quan troång xaãy ra. Muöën àûúåc nhû thïë thò Àaãng phaãi múã röång viïåc tuyïn truyïìn cöí àöång ra (baáo saách, truyïìn àún, diïîn thuyïët, v.v...). Taâi liïåu huêën luyïån phaãi viïët cho roä raâng, dïî hiïíu vaâ in cho saåch seä” [9, 116]. Nhû vêåy laâ ngay tûâ khi ra àúâi, Àaãng àaä nhêån thûác möåt caách àuáng àùæn vïì vai troâ cuãa baáo chñ trong viïåc thûåc hiïån caác nhiïåm vuå caách maång. Baáo chñ chñnh laâ vuä khñ, laâ phûúng tiïån vö cuâng lúåi haåi trong cuöåc truyïìn baá tû tûúãng, têåp húåp lûåc lûúång, àöång viïn, cöí vuä nhên dên tham gia àêëu tranh caách maång. Baáo chñ laâ möåt cöng cuå quan troång àïí giuáp tû tûúãng, àûúâng löëi, chuã trûúng cuãa Àaãng àïën vúái nhên dên, giuáp yá Àaãng, loâng dên cuâng gùæn kïët. Vaâ caách thûác tuyïn truyïìn cuäng àaä àûúåc Àaãng nïu ra möåt caách cuå thïí “roä raâng, dïî hiïíu vaâ in cho saåch seä”. Àaãng àaä yá thûác roä sûå kïët húåp giûäa nöåi dung vaâ hònh thûác trònh baây àïí àaåt hiïåu quaã cao nhêët vïì tuyïn truyïìn. Nhûäng nùm tiïëp theo àoá, Àaãng vêîn luön coi baáo chñ laâ phûúng tiïån tiïën haânh cöng taác giaáo duåc chñnh trõ, laänh àaåo tû tûúãng, vuä khñ sùæc beán trong àêëu tranh giai cêëp, giaãi phoáng dên töåc, laâ cêìu nöëi cuãa Àaãng vúái nhên dên. Trong möåt taâi liïåu cuãa Àaãng Cöång saãn Àöng Dûúng àûúåc viïët nùm 1933 vúái tïn goåi Nhûäng nhiïåm vuå hiïån nay cuãa Àaãng Cöång saãn Àöng Dûúng, Àaãng àaä chó ra möåt trong nhûäng nhiïåm vuå cuãa mònh laâ “Àaãng phaãi sûã duång möîi möåt khaã nùng húåp phaáp coá thïí àûúåc cuãa baáo chñ Tuy nhiïn sûã duång caác khaã nùng húåp phaáp àoá khöng àûúåc coá nghôa laâ tûâ boã cöng taác bêët húåp phaáp” [10, 449]. Phaãi yá thûác möåt caách sêu sùæc àïën thïë naâo vïì vai troâ cuãa baáo chñ, Àaãng múái coá thïí àïì ra nhiïåm vuå sûã duång têët caã moåi khaã nùng coá thïí cuãa baáo chñ, caã trïn diïîn àaân cöng khai vaâ baáo chñ bñ mêåt. Vaâ cuäng ngay trong vùn baãn naây, Àaãng cuäng khöng ngaåi ngêìn khi noái vïì nhûäng khuyïët àiïím trong baáo chñ cuãa Àaãng: “Caác baáo haâng ngaây vaâ taåp chñ cuãa Àaãng coân lyá thuyïët nhiïìu quaá, khöng diïîn àaåt àûúåc traång thaái tinh thêìn cuãa quêìn chuáng vaâ caác hoaåt àöång cuãa hoå, sûác maånh cuãa Àaãng vaâ möëi liïn hïå gùæn boá cuãa Àaãng vúái quêìn chuáng. Khöng àaánh giaá thêëp cöng taác giaáo duåc lyá luêån àöëi vúái caác àaãng viïn cuãa mònh, Àaãng phaãi hûúáng nöåi dung vaâ ngön ngûä cuãa cöí àöång vaâ baáo chñ vúái quêìn chuáng röång raäi cuãa giai cêëp vö saãn vaâ cuãa nhûäng ngûúâi lao àöång. Trong möåt thúâi gian ngùæn nhêët, Àaãng phaãi boã thoái lyá thuyïët suöng, saách vúã vaâ trûâu tûúång trïn baáo chñ cuãa mònh, phaãi söëng cuöåc söëng cuãa quêìn chuáng; möîi haânh àöång cuãa mònh phaãi dûåa trïn nhûäng sûå viïåc cuå thïí trong àêët nûúác” [10, 449-450]. Chó ra nhûäng khuyïët àiïím àang töìn taåi trïn baáo Àaãng, nhûäng lúâi naây thûåc sûå maånh daån, thùèng thùæn vaâ quyïët liïåt. Àaãng àaä khöng ngaåi ngêìn chó ra nhûäng haån chïë cuãa mònh, àoá thûåc sûå laââ möåt àaãng nhû Chuã tõch Höì Chñ Minh quan niïåm: Möåt Àaãng maâ giêëu giïëm khuyïët àiïím cuãa mònh laâ möåt àaãng hoãng. Möåt àaãng coá gan thûâa nhêån khuyïët àiïím cuãa mònh, vaåch roä nhûäng caái àoá, vò àêu maâ coá khuyïët àiïím àoá, xeát roä hoaân caãnh sinh ra khuyïët àiïím àoá, röìi tòm moåi caách àïí sûãa chûäa khuyïët àiïím àoá. Nhû thïë laâ möåt Àaãng tiïën böå, maånh daån, chùæc chùæn, chên chñnh... Khi Àaãng nïu lïn nhûäng khuyïët àiïím cuãa baáo Àaãng, nhûäng 164♦K H O A H OÏ C X AÕÕ H OÄ I V AØØ N H AÂ N V AÊ N haån chïë vïì caã nöåi dung vaâ ngön ngûä thïí hiïån, àöìng thúâi vaåch roä caã caách thûác àïí khùæc phuåc nhûäng khuyïët àiïím àoá, laâ Àaãng àang quyïët têm sûãa àöíi àïí hoaåt àöång baáo chñ hiïåu quaã hún, hêëp dêîn hún. Sûå hiïåu quaã vaâ hêëp dêîn cuãa baáo Àaãng, khöng phaãi laâ úã nhûäng vêën àïì lyá thuyïët suöng, saách vúã vaâ trûâu tûúång, maâ chñnh laâ húi thúã cuöåc söëng, sûå gêìn guäi quêìn chuáng, gùæn vúái nhûäng sûå viïåc cuå thïí cuãa àêët nûúác. Àaãng cuäng yïu cêìu baáo chñ phaãi viïët möåt caách giaãn dõ, dïî hiïíu vaâ gêìn guäi vúái quêìn chuáng. Nùm 1935, trong Baáo caáo cuãa Ban Trung ûúng Chêëp uãy Àaãng Cöång saãn Àöng Dûúng gûãi Quöëc tïë Cöång saãn, khi nhêån àõnh rùçng Àaãng àaä coá baáo chñ khaá phong phuá, baáo chñ trung ûúng cuäng nhû baáo chñ úã caác miïìn, Àaãng cuäng thûâa nhêån rùçng: “Caác baáo vaâ taåp chñ cuãa Àaãng rêët khoá àoåc àöëi vúái quêìn chuáng, chuáng thûúâng àûúåc viïët bùçng thûá ngön ngûä töëi muâ, “baác hoåc”, khoá hiïíu àöëi vúái quêìn chuáng. ÚÃ Nam Kyâ, úã Saâi Goân coá kinh nghiïåm rêët thaânh cöng vïì viïåc xuêët baãn túâ baáo húåp phaáp Tranh àêëu (La Lutte). Baáo truå àûúåc gêìn möåt nùm, àûúåc quêìn chuáng rêët hêm möå vaâ àoáng vai troâ to lúán trong cuöåc tuyïín cûã Höåi àöìng quaãn haåt Nam Kyâ vûâa röìi (nùm 1935) vaâ trong thúâi gian bêìu cûã Höåi àöìng quaãn haåt Saâi Goân, khi Àaãng àaä àûa ra nhûäng ûáng viïn cuãa mònh” [11, 373]. Mùåc duâ quan àiïím cuãa nhoám La Lutte vaâ cuãa Àaãng Cöång saãn coá nhûäng àiïím khöng àöìng nhêët, thêåm chñ laâ traái ngûúåc nhau, nhûng Àaãng àaä rêët khaách quan khi àaánh giaá sûå aãnh hûúãng cuãa baáo La Lutte úã Nam Kyâ, sûå hêëp dêîn cuãa túâ baáo àöëi vúái quêìn chuáng. Àöìng thúâi, khi chó ra khuyïët àiïím cuãa baáo Àaãng laâ viïët “bùçng thûá ngön ngûä töëi muâ”, “baác hoåc”, “khoá hiïíu”, phaãi chùng Àaãng àang àoâi hoãi baáo chñ phaãi viïët möåt caách trong saáng, giaãn dõ vaâ dïî hiïíu àöëi vúái quêìn chuáng, àïí baáo Àaãng thûåc sûå ài vaâo loâng dên, ghi dêëu êën trong loâng cöng chuáng? 2.3. Àûúâng löëi cuãa Àaãng vïì baáo chñ giai àoaån 1936 - 1939 Bùæt àêìu tûâ nùm 1936, dûúái sûå taác àöång cuãa phong traâo dên chuã thïë giúái, trûåc tiïëp nhêët laâ phong traâo dên chuã úã Phaáp dûúái thúâi kyâ Mùåt trêån Bònh dên, Àaãng Cöång saãn Viïåt Nam àaä àûáng ra vêån àöång möåt phong traâo dên chuã röång khùæp caã nûúác. Khöng khñ sinh hoaåt dên chuã vaâ àêëu tranh cho tûå do ngön luêån, tûå do baáo chñ, àoâi caãi thiïån àúâi söëng cuãa nhûäng ngûúâi lao àöång úã thaânh thõ vaâ nöng thön diïîn ra söi nöíi úã khùæp ba miïìn Bùæc, Trung, Nam, bùæt àêìu tûâ muâa thu nùm 1936, phaát triïín àïën àónh cao vaâo giûäa nùm 1938. Àoá laâ nhûäng cú súã cho baáo chñ nûúác ta bûúác vaâo möåt giai àoaån àùåc biïåt. Nïëu nhû giûäa nùm 1936 trúã vïì trûúác, baáo chñ caách maång àïìu xuêët baãn bñ mêåt, khöng húåp phaáp, tuyïåt àöëi cêëm lûu haânh trong nûúác, khöng kïí baáo tiïëng Viïåt hay tiïëng Phaáp, thò tûâ thúâi àiïím naây, baáo chñ caách maång àaä xuêët baãn cöng khai úã khùæp caã ba miïìn, laâ túâ baáo hoùåc taåp chñ cuãa möåt nhoám àaãng viïn Cöång saãn chuã trûúng, möåt àoaân thïí quêìn chuáng do möåt cêëp uãy cuãa Àaãng chó àaåo, hoùåc laâ cú quan cuãa Trung ûúng Àaãng hay caác xûá uãy. Vaâ trong giai àoaån 1936 - 1939, Àaãng àaä coá nhûäng quan àiïím chó àaåo saát sao àöëi vúái baáo chñ. Cuå thïí, trong Thöng caáo ngaây 20/3/1937, Ban Trung ûúng àaä nïu lïn kïë hoaåch tuyïn truyïìn vaâ cöí àöång taåi thúâi àiïím àoá: “1) Caác cêëp àaãng böå phaãi khuyïën khñch nhûäng ngûúâi caãm tònh, àûáng tïn ra xin chñnh phuã cho pheáp xuêët baãn nhûäng túâ baáo cöng khai. 2) Möîi möåt chi böå phaãi phaãi lêåp möåt chöî “bònh dên thû xaä” hay coá möåt cú quan tûúng àûúng àïí mua nhûäng saách baáo cöng khai vïì laâm taâi liïåu nghiïn cûáu (hiïån thúâi trong söë saách cöng khai coá nhiïìu quyïín coá taánh chêët phöí thöng vaâ coá giaá trõ () 3) Caác àaãng böå nïn lêëy möåt söë àöìng chñ coá thïí viïët àûúåc vùn tröi chaãy (chûä böín xûá vaâ chûä Phaáp) àïí: a) Viïët ra nhûäng quyïín saách cöng khai laâm taâi liïåu tuyïn truyïìn; b) Chia nhau viïët baâi àùng trong caác baáo cöng khai àïí gêy ra dû luêån. 4) Caác cêëp àaãng böå phaãi thiïët phaáp taái baãn nhûäng taâi liïåu tuyïn truyïìn cuãa Trung ûúng. 5) Caác cêëp àaãng böå vaâ nhêët laâ tûâ tónh trúã lïn phaãi lêåp ra caác ban huêën luyïån cho caác àaãng viïn vaâ cho quêìn chuáng àïí àaâo taåo caán böå”. Nhû vêåy, Àaãng àaä thêëy àûúåc vai troâ quan troång cuãa baáo chñ, kïu goåi thaânh lêåp caác túâ baáo chñ cöng khai àïí múã röång hoaåt àöång tuyïn truyïìn. Baáo chñ àaä àûúåc coi laâ cöng cuå hûäu hiïåu àïí “gêy ra dû luêån”, nghôa laâ vai troâ àõnh hûúáng dû luêån xaä höåi vaâ taåo dûång dû luêån xaä höåi cuãa baáo chñ àaä àûúåc nhêån thûác. Àöìng thúâi, Àaãng àaä coá chó àaåo xêy dûång àöåi nguä nhûäng ngûúâi laâm baáo, nhûäng ngûúâi coá thïí viïët vùn möåt caách tröi chaãy, caã tiïëng Viïåt vaâ tiïëng Phaáp. Cuäng chñnh trong thúâi kyâ naây, Bûác thû cöng khai cuãa Àaãng Cöång saãn Àöng Dûúng àaä àûúåc K H O A H OÏ C X AÕÕ H OÄ I V AØØ N H AÂ N V AÊ N ♦165 gûãi àïën cho Mùåt trêån nhên dên úã Phaáp. Trong àoá, Àaãng ta khùèng àõnh rùçng “Ai cuäng biïët rùçng xûá Phaáp laâ xûá dên chuã, àa söë nhên dên ham chuöång tûå do. Tuy vêåy mùåc loâng, xûá Àöng Dûúng hún nûãa thïë kyã úã dûúái boáng cúâ dên chuã cuãa xûá Phaáp maâ vêîn chûa àûúåc hûúãng möåt tñ tûå do dên chuã naâo, caái sûá mïånh “vùn chûúng khai hoáa” chó laâ caái chiïu baâi cuãa boån cûúáp boác thõ trûúâng, boác löåt nhên cöng maâ thöi”. Àöìng thúâi, Àaãng baáo àïí Mùåt trêån nhên dên Phaáp biïët nhûäng túâ baáo uãng höå Mùåt trêån bònh dên úã Phaáp vaâ hö haâo lêåp Mùåt trêån dên chuáng úã Àöng Dûúng, nhû baáo L’Avant garde, baáo Höìn treã, Tiïëng treã, Tiïëng vang laâng baáo, Phong hoáa, Kinh tïë tên vùn, Dên quï, Nhaânh luáa, Tûúng lai, Le Travail, cho túái nhûäng túâ baáo coá caãm tònh vúái Mùåt trêån Bònh dên nhû Dên quyïìn, Viïåt Nam, Àuöëc nhaâ Nam vaâ vaâi túâ nûäa cöng kñch Mùåt trêån bònh dên nhû La Lutte, Militant cú quan cuãa phaái Troskiste kõch liïåt chöëng Mùåt trêån bònh dên. “Hïët thaãy caác baáo quaán êëy bõ phong toãa, caác ngûúâi tham gia toâa soaån bõ bùæt, vö luêån taán thaânh, uãng höå hay kõch liïåt phaãn àöëi Mùåt trêån bònh dên àïìu bõ nùæm chùåt trong baân tay sùæt cuãa boån thuöåc àõa phaãn àöång”. Àêy laâ möåt saách lûúåc tuyïåt vúâi cuãa Àaãng, khi àaä duâng chñnh ngoån cúâ tûå do dên chuã àïí taác àöång vaâo Mùåt trêån Bònh dên Phaáp, baây toã thaái àöå chöëng phaát xñt, chöëng thïë lûåc phaãn àöång úã thuöåc àõa, àoâi caãi thiïån sinh hoaåt cho quêìn chuáng, àoâi caác quyïìn tûå do dên chuã cho nhên dên Àöng Dûúng. Trong nhûäng quyïìn tûå do dên chuã maâ Àaãng àêëu tranh, quyïìn tûå do baáo chñ, tûå do ngön luêån luön àûúåc àùåt lïn haâng àêìu. Cuå thïí, trong bûác thû cöng khai naây cuãa Àaãng, Àaãng àaä yïu cêìu Mùåt trêån bònh dên Phaáp vaâ Chñnh phuã Chautemps – Blum – Moutet, cuâng ngûúâi thay mùåt chñnh phuã laâ öng Breávieá, lêåp tûác cho nhên dên Àöng Dûúng àûúåc hûúãng caác quyïìn tûå do dên chuã nhû sau: “1. Tûå do ngön luêån, xuêët baãn, tû tûúãng 2. Tûå do töí chûác, höåi hoåp, baäi cöng, thõ uy, biïíu tònh. 3. Tûå do ài laåi trong xûá vaâ ngoaâi xûá. 4. Töíng ên xaá chñnh trõ phaåm tûâ trûúác àïën nay. 5. Xin thaãi nhûäng phêìn tûã quan liïu phaãn àöång Têy- Nam ra khoãi böå maáy cai trõ. 6. Xin cho pheáp lêåp Mùåt trêån Dên chuã úã Àöng Dûúng”. Nhû vêåy, tûâ baãn Yïu saách cuãa nhên dên An Nam àûúåc Nguyïîn AÁi Quöëc thay mùåt nhûäng ngûúâi Viïåt Nam yïu nûúác gûãi àïën Höåi nghõ Versailles vaâo nùm 1919, cho àïën Bûác thû cöng khai cuãa Àaãng Cöång saãn Àöng Dûúng gûãi Mùåt trêån Bònh dên Phaáp, quyïìn tûå do ngön luêån laâ möåt trong nhûäng quyïìn àûúåc àùåt lïn àêìu tiïn khi àêëu tranh àoâi nhûäng quyïìn tûå do dên chuã cuãa con ngûúâi. Tûå do baáo chñ, tûå do ngön luêån laâ quyïìn cú baãn cuãa con ngûúâi, àaánh dêëu trònh àöå dên chuã cuãa möåt xaä höåi, vaâ vò chñnh nhûäng muåc tiïu chung êëy coá thïí gùæn kïët caã möåt xaä höåi. Nhû taåi Nghõ quyïët cuãa khoaáng àaåi höåi nghõ cuãa toaân thïí Ban Trung ûúng cuãa Àaãng Cöång saãn Àöng Dûúng, Àaãng àaä khùèng àõnh: “Trong phong traâo Àöng Dûúng Àaåi höåi vaâ phong traâo àoâi tûå do ngön luêån ta àaä thêëy roä caái xoay hûúáng lúán êëy trong caác giai cêëp xaä höåi. Sûå liïn hiïåp giûäa Nguyïîn Phan Long, Trõnh Àònh Thaão, Voä Àònh Thuåy, Vuä Vùn An, àaåi biïíu cho tû baãn, Diïåp Vùn Kyâ, Nguyïîn Quyá Hûúng àaåi biïíu cho caác giai cêëp trung gian vúái caác àaåi biïíu trong nhoám La Lutte, Le Travail, Höìn Treã, Nhaânh Luáa laâ möåt sûå liïn hiïåp haânh àöång quyá hoáa cuãa giai cêëp vö saãn vúái giai cêëp tû saãn vaâ giai cêëp trung gian, sûå liïn hiïåp röång raäi coá tñnh chêët toaân nhên dên àïí àoâi quyïìn lúåi cho caã dên töåc”. Cuäng taåi Nghõ quyïët cuãa khoaáng àaåi höåi nghõ cuãa toaân thïí Ban Trung ûúng cuãa Àaãng Trung ûúng, höåi nghõ hoåp tûâ 25/8 àïën ngaây 4/9/1937, Àaãng àaä nïu lïn nhûäng cöng taác coá thaânh tñch cuãa Àaãng, trong àoá coá cöng taác baáo chñ tuyïn truyïìn: “Àûúâng chñnh trõ cuãa Àaãng maâ phöí biïën laâ nhúâ coá sûå khön kheáo liïn laåc caác hònh thûác cöng khai vaâ baán cöng khai vïì mùåt tuyïn truyïìn vaâ cöí àöång. Trong khoaãng hún möåt nùm, caác àaãng böå àaä xuêët baãn vaâ laänh àaåo hoùåc trûåc tiïëp vaâ giaán tiïëp àûúåc hún mûúâi túâ baáo vaâ haâng chuåc cuöën saách cöng khai. Hún nûäa, trong caác cuöåc dên chuáng vêån àöång, caác àaãng böå biïët phöí biïën caác khêíu hiïåu cuãa Àaãng. Vïì mùåt tuyïn truyïìn vaâ cöí àöång bñ mêåt, saách baáo cuãa Àaãng vò gùåp nhiïìu nöîi khoá khùn maâ khöng thûúâng vaâ khöng àuã phên phöëi, nhûng àaåi khaái àaä giaãi thñch àûúåc àûúâng chñnh trõ hiïån thúâi vaâ nhûäng nhiïåm vuå cêìn thiïët cuãa Àaãng vaâ cuãa cuöåc vêån àöång dên töåc giaãi phoáng trong giai àoaån naây cho caác àaãng viïn vaâ quêìn chuáng noi theo maâ hoaåt àöång”. Àöìng thúâi, nhûäng àiïìu sai lêìm vaâ khuyïët àiïím cuãa Àaãng trong cöng taác tuyïn truyïìn vaâ cöí àöång 166♦K H O A H OÏ C X AÕÕ H OÄ I V AØØ N H AÂ N V AÊ N coân àûúåc chó ra nhiïìu hún. Cuå thïí nhûäng khuyïët àiïím àoá laâ: Saách baáo cöng khai laâ nhûäng lúåi khñ tuyïn truyïìn rêët maånh vaâ rêët dïî phöí cêåp maâ caác àöìng chñ thûúâng khi khöng biïët duâng àïí giaãi thñch vaâ giaác ngöå, àïí huêën luyïån cho quêìn chuáng; caác baâi vúã thûúâng noái húi cao xa, thiïn vïì lyá thuyïët hún laâ vïì thûåc tïë, nhûäng àiïìu nhu yïëu cuãa quaãng àaåi quêìn chuáng thûúâng ñt àem ra giaãi thñch trïn mùåt baáo; caác túâ baáo caách maång cuãa Àaãng khöng phên biïåt laâ úã cêëp böå naâo àïìu coá ñt tñnh chêët quêìn chuáng; baáo chñ noái àïën quyïìn lúåi lao àöång maâ khöng biïët uãng höå hay àïì xûúáng ra nhûäng yïu cêìu coá tñnh chêët cêëp tiïën cho caác têìng lúáp tiïíu tû saãn vaâ giai cêëp hûäu saãn, cho toaân thïí dên töåc; phêìn nhiïìu baâi vúã chó noái vïì caác vêën àïì chñnh trõ maâ khöng bao giúâ baân àïën vùn hoåc, myä thuêåt, thïí thao v.v... “Nhûäng àiïìu khuyïët àiïím àoá laâm cho caác baáo cöng khai chûa thaânh cú quan chung cho toaân thïí nhên dên, chûa àûúåc toaân thïí nhên dên uãng höå, àiïìu cö àöåc êëy laâm ngùn trúã sûå phaát triïín aãnh hûúãng cuãa Àaãng vaâ laâm cho Mùåt trêån thöëng nhêët Àöng Dûúng khoá thûåc hiïån àûúåc. Lúâi leä quaá kõch liïåt laâm cho nhûäng lúáp dên chuáng khöng phaãi lao àöång ñt thñch vaâ khiïën cho cho chñnh phuã bùæt phaãi àònh baãn dïî daâng”. Coá thïí noái Àaãng àaä nhêån àõnh hïët sûác nghiïm tuác vaâ thùèng thùæn vïì nhûäng thaânh tñch cuäng nhû khuyïët àiïím haån chïë cêìn khùæc phuåc trong hoaåt àöång baáo chñ tuyïn truyïìn cuãa Àaãng, àöìng thúâi phên tñch tònh hònh àïí àûa ra nhûäng chó àaåo saát sao vúái böëi caãnh thûåc taåi: “Cöng taác tuyïn truyïìn cuäng phaãi cöng khai hoáa, höåi nghõ quyïët àõnh thuã tiïu caác túâ baáo bñ mêåt cuãa caác höåi quêìn chuáng. Tûâ raây vïì sau, caác vêën àïì baân àïën sinh hoaåt vaâ caác cuöåc vêån àöång quêìn chuáng phaãi duâng saách baáo cöng khai maâ giaãi thñch. Caác baáo bñ mêåt cuãa àaãng böå kïë tiïëp ra, tuy nhiïn chó baân nhûäng vêën àïì khöng thïí in cöng khai maâ thöi (). Ban Trung ûúng vúái caác xûá uãy phaãi kiïím soaát àûúâng chñnh trõ cuãa caác baáo cöng khai”. Nhû vêåy, sûå chó àaåo cuãa Àaãng àöëi vúái baáo chñ thúâi kyâ naây hïët sûác uyïín chuyïín, möåt mùåt khuyïën khñch baáo chñ cöng khai phaát triïín maånh meä, àoâi hoãi baáo chñ phaãi viïët thûåc tïë hún, phuåc vuå àöëi tûúång cöng chuáng àöng àaão hún, viïët hêëp dêîn hún chûá khöng phaãi chó thiïn vïì chñnh trõ, nhûng mùåt khaác, Ban Trung ûúng vaâ caác xûá uãy vêîn phaãi kiïím soaát àûúâng löëi chñnh trõ cuãa baáo chñ. Tiïëp theo àoá, Nghõ quyïët cuãa toaân thïí höåi nghõ cuãa Ban Trung ûúng Àaãng Cöång saãn Àöng Dûúng (3/1938) cuäng nhêån àõnh con àûúâng chñnh trõ cuãa caác baáo chñ coân cö àöåc nïn chûa keáo àûúåc nhûäng lúáp röång trñ thûác, tiïíu tû saãn, tû saãn cêëp tiïën sang phe bònh dên. Tûâ àoá, Àaãng àïì ra möåt loaåt nhiïåm vuå cho cöng taác tuyïn truyïìn, tûâ viïåc xuêët baãn vaâ phaát haânh saách baáo cêìn phaãi töí chûác cho húåp lyá, àaãng viïn cêìn phaãi mua baáo Àaãng, uãng höå caác túâ baáo cuãa Àaãng vïì mùåt taâi chñnh... cho àïën möåt nhiïåm vuå quan troång laâ baáo chñ Quöëc ngûä cuãa Àaãng tuy coá nhiïìu àöåc giaã, nhûng vò nöåi dung cö àöåc, ñt noái àïën quyïìn lúåi cuãa giai cêëp trung saãn vaâ caác lúáp tû saãn, nïn chûa keáo àûúåc caác lúáp êëy, caác baáo chñ tûâ nay vïì sau phaãi coá tñnh chêët dên chuáng hún vaâ phaãi àïí yá àïën quyïìn lúåi dên chuáng caác lúáp khaác; caác phoáng viïn, cöí àöång viïn, thöng tñn viïn chùèng nhûäng phaãi choån nhûäng ngûúâi chùæc chùæn maâ cêìn biïët chñnh trõ vaâ hiïíu têm lyá quêìn chuáng múái gêy aãnh hûúãng cuãa Àaãng vaâ túâ baáo àûúåc röång. Àöìng thúâi, Àaãng cuäng kïu goåi rùçng viïåc Àaãng Cöång saãn cöng khai töìn taåi hay khöng laâ do núi sûå tranh àêëu àoâi caác quyïìn tûå do dên chuã, àoâi thûâa nhêån tûå do lêåp chñnh àaãng, vò vêåy cêìn phaãi thi haânh chñnh saách cöng khai hoáa Àaãng bùçng caách “viïët saách baáo tuyïn truyïìn chuã nghôa Cöång saãn möåt caách cöng khai vaâ röång raäi, phöí biïën khêíu hiïåu cuãa Àaãng, giaãi toãa thaái àöå cuãa caác ngûúâi Cöång saãn trong cuöåc vêån àöång quêìn chuáng trong giai àoaån hiïån taåi, laâm cho àêu àêu caác lúáp nhên dên cuäng cöng nhêån rùçng àûúâng chñnh trõ Cöång saãn laâ àuáng vaâ uãng höå, tranh àêëu àoâi Àaãng Cöång saãn àûúåc cöng khai”. Qua àoá coá thïí thêëy Àaãng àaä thûåc sûå coi baáo chñ laâ cöng cuå tuyïn truyïìn, phöí biïën àûúâng löëi cuãa Àaãng möåt caách röång raäi, laâ phûúng tiïån àïí vêån àöång quêìn chuáng nhên dên. Chñnh vò vêåy, lúåi duång phong traâo dên chuã àang lan röång, Àaãng àaä chuã trûúng phaát triïín baáo chñ möåt caách maånh meä vaâ àùåc biïåt quan têm àïën lônh vûåc naây. Trong Baáo caáo saáu thaáng gûãi Ban phûúng Àöng Quöëc tïë Cöång saãn (Saâi Goân, ngaây 5/4/1938), Thû gûãi caác àöìng chñ Xûá uãy Bùæc kyâ (14/4/1938), Thaão luêån vaâ nghõ quyïët cuãa Höåi nghõ xûá uãy Bùæc Kyâ (9/5/1938), Thöng baáo khêín cêëp (10/3/1939), Thaão luêån vaâ nghõ quyïët cuãa Höåi nghõ xûá uãy Bùæc kyâ (9/5/1939) àïìu àïì cêåp trûåc tiïëp àïën cöng K H O A H OÏ C X AÕÕ H OÄ I V AØØ N H AÂ N V AÊ N ♦167 taác baáo chñ. Cuå thïí, trong Baáo caáo saáu thaáng gûãi Ban phûúng Àöng Quöëc tïë Cöång saãn (Saâi Goân, ngaây 5/4/1938), Àaãng àaä nïu lïn nhûäng khoá khùn trong xuêët baãn saách baáo cuãa Àaãng, àùåc biïåt laâ vêën àïì taâi chñnh; tònh hònh xuêët baãn baáo chñ (Àaãng coá hai túâ baáo Quöëc ngûä vaâ möåt túâ baáo chûä Têy cöng khai, möîi tuêìn xuêët baãn möåt lêìn, baáo chûä Têy xuêët baãn möîi kyâ 1.000 söë; túâ chûä Quöëc ngûä ra àïën 4.000 söë/kyâ), baáo chñ cuãa caác àaãng phaái khaác ngoaâi Cöång saãn v.v.. Trong Thû gûãi caác àöìng chñ Xûá uãy Bùæc kyâ (14/4/1938) têåp trung noái vïì túâ Tin tûác, túâ baáo àûúåc Ban Trung ûúng quyïët àõnh choån laâm möåt cú quan tuyïn truyïìn cho toaân Àöng Dûúng nïëu noá àûúåc pheáp ra haâng ngaây. Thöng baáo khêín cêëp (10/3/ 1939) yïu cêìu caác àaãng böå cêìn phaãi töí chûác nhiïìu cuöåc mñt tinh quêìn chuáng phaãn àöëi khuãng böë àïí tiïu biïíu lûåc lûúång cuãa quêìn chuáng uãng höå Àaãng vaâ túâ baáo Dên chuáng, cú quan ngön tranh àêëu chöëng chïë àöå phaãn àöång thuöåc àõa, àoâi tûå do dên chuã, uãng höå hoâa bònh vaâ àoâi caãi thiïån sinh hoaåt cho nhên dên toaân xûá. Trong baãn Thaão luêån vaâ nghõ quyïët cuãa Höåi nghõ xûá uãy Bùæc Kyâ (9/5/ 1939), Xûá uãy yïu cêìu: “Caác túâ baáo chñnh thûác cuãa Àaãng phaãi àùåc biïåt chuá yá àïën tònh caãnh cuãa têët caã caác têìng lúáp nhên dên vaâ xûã lyá möåt caách trõnh troång caác “vêën àïì quöëc gia”. Do vêåy, caác baáo àoá phaãi luön luön trúã laåi chñnh saách thöëng nhêët cuãa Mùåt trêån dên chuã”; “caác àöìng chñ chuáng ta phaãi sûã duång caác cuöën saách nhoã vaâ caác baáo chñ chñnh thûác cuãa Àaãng àïí giaãi thñch chñnh saách cuãa Àaãng nhùçm truyïìn baá chñnh saách àoá trong quaãng àaåi quêìn chuáng nhên dên”. Àùåc biïåt, nùm 1939 àaä xuêët hiïån trúã laåi nhûäng quan àiïím cuãa Nguyïîn AÁi Quöëc, nhûäng quan àiïím àûúåc khùèng àõnh laåi sau nhûäng nùm thaáng thùng trêìm trong cuöåc àúâi Ngûúâi tûâ Höåi nghõ thaáng 10/1930. Trong Baáo caáo gûãi Ban Chêëp haânh Quöëctïë Cöång saãn, Nguyïîn AÁi Quöëc àaä coá möåt phêìn baân riïng vïì baáo chñ, miïu taã nhûäng túâ baáo caánh taã úã Bùæc kyâ, Trung kyâ, Nam kyâ. Trong baâi viïët Nhûäng chó thõ maâ töi nhúá vaâ truyïìn àaåt, Ngûúâi àaä yïu cêìu: “Ban Trung ûúng phaãi kiïím soaát caác baáo chñ cuãa Àaãng àïí traánh nhûäng khuyïët àiïím vïì kyä thuêåt vaâ chñnh trõ”. Quan àiïím chó àaåo cuãa Nguyïîn AÁi Quöëc vïì hoaåt àöång baáo chñ cuäng tûúng àöìng vúái quan àiïím cuãa Àaãng vïì baáo chñ trong giai àoaån naây. 2.4. Àûúâng löëi cuãa Àaãng vïì baáo chñ giai àoaån 1939 - 1945 Vaâo cuöëi nùm 1939, khi àïë quöëc chiïën tranh lêìn thûá hai àaä lan khùæp thïë giúái vaâ bûúác vaâo möåt giai àoaån khaác, thò chñnh saách cuãa Àaãng Cöång saãn Àöng Dûúng àaä coá nhûäng thay àöíi. Nghõ quyïët cuãa Ban Trung ûúng Àaãng ngaây 6, 7, 8/ 11/1939 àaä viïët: “Mêëy nùm gêìn àêy sûå tuyïn truyïìn cuãa Àaãng chó nhúâ baáo chñ, saách vúã cöng khai, coân sûå tuyïn truyïìn bùçng miïång rêët ñt àûúåc chuá yá. Bêy giúâ saách vúã cöng khai khöng coá thò phaãi duâng saách baáo bñ mêåt, ra truyïìn àún, biïíu ngûä, tranh veä, thi ca vaâ töí chûác nhûäng àöåi quên tuyïn truyïìn miïång. Tuyïn truyïìn miïång coá möåt sûå ñch lúåi laâ hiïíu roä quêìn chuáng, àïí àûa quêìn chuáng vaâo töí chûác. Nhûng caái cöët yïëu laâ phaãi ra möåt túâ baáo bñ mêåt”. Nhû vêåy, àiïím cöët yïëu trong viïåc tuyïn truyïìn cuãa Àaãng laåi laâ xuêët baãn möåt túâ baáo bñ mêåt, àiïìu àaä àûúåc Nguyïîn AÁi Quöëc thûåc hiïån trong suöët gêìn 10 nùm àïí chuêín bõ cho sûå ra àúâi cuãa Àaãng, vaâ cuäng àûúåc Àaãng sûã duång hiïåu quaã trong suöët quaá trònh hoaåt àöång cuãa mònh. Qua àoá àïí thêëy sûå laänh àaåo cuãa Àaãng àöëi vúái baáo chñ cuäng hïët sûác uyïín chuyïín, tuây theo tònh hònh àïí àõnh saách lûúåc phuâ húåp. Trong giai àoaån 1936 - 1939, Àaãng chuã trûúng phaát triïín baáo chñ cöng khai húåp phaáp möåt caách maånh meä, nhûng tûâ sau nùm 1939, laåi chuã yïëu laâ xuêët baãn baáo chñ bñ mêåt. Höåi nghõ lêìn thûá Taám Trung ûúng Àaãng Cöång saãn Àöng Dûúng, thaáng 5/1941, úã Cao Bùçng, àaä taåo nïn bûúác chuyïín coá tñnh quyïët àõnh tûâ lêåp trûúâng quöëc tïë vö saãn sang chiïën lûúåc mùåt trêån thöëng nhêët nhùçm nhêën maånh cuöåc caách maång giaãi phoáng dên töåc. Mùåt trêån Viïåt Minh ra àúâi. Àiïìu àoá dêîn túái viïåc caán böå Cöång saãn trong Viïåt Minh khöng coân àïì cao löëi noái khoa trûúng vïì àêëu tranh giai cêëp maâ chuyïín thöng àiïåp hûúáng àïën àaåi àa söë nhên dên Viïåt Nam, àùåt nhûäng ngûúâi vö saãn cuâng phña vúái caác têìng lúáp nhên dên vaâo phe Àöìng minh trong cuöåc chiïën toaân thïë giúái chöëng laåi chuã nghôa phaát xñt. Luác naây Àaãng chuã trûúng: “Vïì mùåt tuyïn truyïìn phaãi aáp duång möåt chiïën thuêåt hïët sûác mïìm deão thöëng nhêët thñch húåp vúái chñnh saách cûáu quöëc cuãa Àaãng vaâ saát húåp vúái tònh thïë xaãy ra haâng ngaây, phaãi traánh nhûäng löëi tuyïn truyïìn khö khan, trong luác naây khöng nïn àûa chuã nghôa Cöång saãn ra tuyïn truyïìn, huy hiïåu cúâ àoã khöng nïn duâng 168♦K H O A H OÏ C X AÕÕ H OÄ I V AØØ N H AÂ N V AÊ N luön. Caác saách baáo tuyïn truyïìn khöng nïn duâng danh nghôa Àaãng nhiïìu, phaãi lêëy danh nghôa caác àoaân thïí cûáu quöëc vaâ Viïåt Minh thay vaâo. Phaãi khïu gúåi tinh thêìn aái quöëc maånh meä thûác tónh möåt caách thöëng thiïët nhûäng tònh aái quöëc cuãa nhên dên”. Trong luác naây, baáo chñ phaãi giaãi thñch cho nhên dên biïët rùçng quyïìn lúåi dên töåc giaãi phoáng cao hún hïët thaãy, quyïìn lúåi cuãa böå phêån, cuãa giai cêëp phaãi àùåt dûúái quyïìn lúåi cuãa toaân thïí dên töåc. Baáo chñ àaä thûåc sûå laâ phûúng tiïån quan troång truyïìn taãi àûúâng löëi, chuã trûúng cuãa Àaãng àïën quêìn chuáng nhên dên. Àaãng àaä xem xeát möåt caách nghiïm tuác têìm quan troång cuãa nöng thön cuäng nhû nhûäng cû dên úã àoá, vaâ múã röång hún nûäa, àïën nïìn vùn hoáa àaåi chuáng cuãa Viïåt Nam. Bùçng caách nhêën maånh sûå tûúng àöìng vïì mùåt vùn hoáa - lõch sûã àaä gùæn kïët ngûúâi Viïåt Nam laåi vúái nhau, baáo chñ cuãa Àaãng vaâ mùåt trêån Viïåt Minh àaä chuyïín tûâ caách noái theo kiïíu àöëi khaáng vaâ phên chia giai cêëp cuãa nhûäng nùm 1930 sang caách noái nhêën maånh vïì sûå àoaân kïët têët caã moåi giai cêëp, têìng lúáp dên chuáng, chó trûâ ngûúâi Phaáp, ngûúâi Nhêåt vaâ “nhûäng keã phaãn böåi.” Vaâo nùm 1943, Àaãng Cöång saãn àaä chuã trûúng caách maång phaãi diïîn ra trïn ba mùåt trêån: chñnh trõ, kinh tïë vaâ vùn hoáa. Àaãng chó ra rùçng nïìn vùn hoáa phaãi àaåt àûúåc tñnh chêët dên töåc hoáa, àaåi chuáng hoáa vaâ khoa hoåc hoáa. Dûúái sûå laänh àaåo cuãa Àaãng, Viïåt Minh thaânh lêåp àöåi tuyïn truyïìn Lï Höìng Phong àïí phaát triïín viïåc tuyïn truyïìn möåt caách múái meã vaâ àún giaãn, vaâ bùæt àêìu xuêët baãn möåt loaåt caác túâ baáo, nhû Viïåt Nam àöåc lêåp, Cûáu quöëc, sau àoá túái Cúâ giaãi phoáng. Vúái sûå tham gia vaâ chó àaåo cuãa nhaâ caách maång Nguyïîn AÁi Quöëc vaâ Töíng Bñ thû Trûúâng Chinh, ngön tûâ vaâ nöåi dung trïn baáo chñ dêìn dêìn phuâ húåp hún vúái trònh àöå thûåc tiïîn cuãa söë àöng quêìn chuáng. Vúái kinh nghiïåm laâm baáo vaâ hoaåt àöång caách maång tûâ khi coân úã nhaâ tuâ Hoãa Loâ, nhaâ tuâ Sún La, röìi phuå traách cöng taác tuyïn truyïìn, baáo chñ cöng khai cuãa Xûá uãy Bùæc kyâ trong cao traâo 1936 – 1939, phuå traách vaâ laâ cêy buát chñnh cuãa ba túâ baáo caách maång quan troång nhêët cuãa Àaãng nhûäng nùm trûúác vaâ sau 1945 laâ túâ Cúâ giaãi phoáng, Cûáu quöëc vaâ Sûå thêåt, nhaâ caách maång Trûúâng Chinh nhêën maånh möåt lêìn nûäa trong baãn “Mûúâi taám àiïìu tûå rùn trong khi viïët vùn” àûúåc thaão dûåa trïn Àïì cûúng vùn hoáa Viïåt Nam (1943). Liïn quan túái yïëu töë “dên töåc hoáa” öng àaä chó ra rùçng ngûúâi viïët nïn traánh duâng tûâ nûúác ngoaâi bêët cûá khi naâo coá thïí. Ngûúâi viïët khöng nïn taách mònh ra khoãi “truyïìn thöëng cuãa dên töåc” hay “coi thûúâng vöën vùn hoåc cuãa dên töåc”. Vïì vêën àïì “àaåi chuáng hoáa”, öng chó ra rùçng ngûúâi viïët “khöng súå duâng nhûäng tiïëng thûúâng duâng cuãa quêìn chuáng; khöng duâng cêu maâ ngûúâi àoåc bònh dên khöng thïí hiïíu” vaâ rùçng ngûúâi viïët khöng àûúåc viïët chó àïí cho möåt ñt “thûúång lûu trñ thûác” xem. Möåt taâi liïåu vïì kinh nghiïåm tuyïn truyïìn àûúåc phaát haânh úã Viïåt Bùæc dõp naây cuäng nhêën maånh rùçng caác caán böå phaãi phöí biïën thöng àiïåp möåt caách àún giaãn, dïî nhúá vaâ laâm cho ngûúâi nghe coá thïí hiïíu möåt caách dïî daâng: “Duâ vúái bêët cûá phûúng phaáp naâo baån duâng àïí tuyïn truyïìn, nöåi dung cuãa tuyïn truyïìn cuöëi cuâng phaãi kïët laåi vúái nhûäng khêíu hiïåu nhû thïë naây: “têët caã moåi ngûúâi àoaân kïët”, “chuêín bõ cho khúãi nghôa vuä trang”, “têën cöng quên Phaáp vaâ quên Nhêåt”, “Viïåt Nam àöåc lêåp”. Vaâ luön luön àùåt baån vaâo võ trñ cuãa quêìn chuáng, sûã duång nhûäng phûúng phaáp dïî hiïíu àïí giuáp quêìn chuáng hiïíu vaâ giaânh àûúåc niïìm tin cuãa quêìn chuáng”. Taâi liïåu noái trïn cuäng nhêën maånh rùçng caán böå phaãi sûã duång caã truyïìn àún, biïíu ngûä vúái viïåc tuyïn truyïìn miïång. Caác caán böå phaãi sûã duång bêët cûá cú höåi naâo àïí cuãng cöë thöng àiïåp tuyïn truyïìn vaâ caãnh giaác vúái sûå hiïíu lêìm trong àöëi tûúång àöåc giaã muåc tiïu. Búãi vò khi tiïëp cêån vúái nhûäng quan àiïím chñnh trõ múái laå, vúái nhûäng ngûúâi trònh àöå thêëp, hoå khöng thïí hiïíu nhûäng gò àang trònh baây. Vúái nhûäng ngûúâi coá chuát ñt vöën liïëng vùn hoáa, hoå coá thoái quen duâng nhûäng hiïíu biïët vaâ kinh nghiïåm söëng cuãa mònh àïí cöë diïîn giaãi caác khaái niïåm, chñnh vò vêåy hoå àaä phaá vúä yá nghôa cuãa caác thöng àiïåp tuyïn truyïìn. Caái hoå ghi nhêån vaâ truyïìn àaåt laåi cho ngûúâi khaác nhiïìu khi khöng giöëng chuát naâo vúái àiïìu maâ thöng àiïåp àaä chûáa àûång. Chñnh vò vêåy, caán böå tuyïn truyïìn cuãa Àaãng phaãi vûúåt lïn chñnh “giúái haån kyâ voång” cuãa baãn thên àïí cöë gùæng hiïíu hoaân caãnh cuãa quêìn chuáng - nhûäng ngûúâi coá xuêët thên nhiïìu khi khöng giöëng hoå - chñnh hoaân caãnh söëng, têm traång vaâ trònh àöå hoåc vêën àaä taåo ra sûå khaác trong viïåc tiïëp nhêån thöng àiïåp. “Möîi ngûúâi cêìn àùåt dûúái caái nhòn cuãa têët caã caác haång ngûúâi, têët caã moåi ngûúâi àïí phaát biïíu quan àiïím, tûâ àoá K H O A H OÏ C X AÕÕ H OÄ I V AØØ N H AÂ N V AÊ N ♦169 àïí hiïíu möåt caách thêëu àaáo liïåu ngûúâi ta coá chuá yá lùæng nghe hay hoaân toaân laänh àaåm, hoå àang haâi loâng hay phêîn uêët”. Vaâ àïí khùæc phuåc sûå sai biïåt vïì yá nghôa cuãa caác thöng àiïåp núi ngûúâi tiïëp nhêån, caán böå baáo chñ tuyïn truyïìn coá thïí aáp duång nhiïìu caách: hoå giaãi thñch tûâ khoá trïn trang baáo, múã muåc hûúáng dêîn àoåc baáo, noái chuyïån vúái caác nhoám dên chuáng àïí giaãi thñch roä hún nghôa cuãa nhûäng khêíu hiïåu vaâ truyïìn àún. Trïn àaâ thùæng lúåi, Nghõ quyïët cuãa toaân quöëc höåi nghõ Àaãng Cöång saãn Àöng Dûúng (ngaây 14,15/8/1945) cuäng quyïët àõnh nhûäng vêën àïì vïì tuyïn truyïìn cöí àöång: “Baáo chñ ra cho àïìu vaâ cho mau kyâ vaâ traánh nhûäng khuyïët àiïím nhû: thiïëu muåc hiïåu triïåu caác tûâng lúáp nhên dên, baáo Àaãng vaâ baáo Viïåt Minh hay ra truâng nhau, v.v.. Chónh àöën böå tuyïn truyïìn Trung ûúng, caác xûá vaâ khu giaãi phoáng theo nguyïn tùæc dûúái àêy: böå biïn têåp caác baáo chñ phaãi coá möåt söë ngûúâi chuyïn traách; möîi möåt túâ baáo phaãi coá thöng tin viïn chõu traách nhiïåm úã möîi tónh”. Chûa nïu cuå thïí vïì chûác danh töíng biïn têåp nhû sau naây, nhûng sûå chuyïn traách, tñnh chõu traách nhiïåm cuãa ngûúâi àûáng àêìu möîi túâ baáo àaä àûúåc Àaãng khùèng àõnh ngay tûâ nhûäng ngaây chûa giaânh àûúåc chñnh quyïìn caách maång. Nhû vêåy, traãi qua suöët 15 nùm laänh àaåo caách maång 1930 - 1945, Àaãng ta àaä àõnh hûúáng baáo chñ theo àuáng nguyïn tùæc baáo chñ vö saãn maâ V.I.Lenin laâ ngûúâi khúãi xûúáng: baáo chñ khöng chó laâ ngûúâi tuyïn truyïìn têåp thïí, cöí àöång têåp thïí maâ coân laâ ngûúâi töí chûác têåp thïí. Nguyïn tùæc àoá àaä àûúåc Àaãng quaán triïåt vaâ chó àaåo hoaåt àöång baáo chñ ngay tûâ nhûäng ngaây àêìu thaânh lêåp Àaãng cho àïën Töíng khúãi nghôa Caách maång thaáng Taám thaânh cöng, xêy dûång nïn nûúác Viïåt Nam Dên chuã Cöång hoâa. (Xem tiïëp kyâ sau) TAÂI LIÏåU THAM KHAÃO 1. Baáo Nhên Dên (2011), Sú thaão lõch sûã 60 nùm baáo Nhên dên (1951 – 2011), Nxb. Chñnh trõ Quöëc gia, Haâ Nöåi. 2. C.Maác vaâ Ph. Ùng ghen (1995), Toaân têåp, Nxb. Chñnh trõ Quöëc gia, Haâ Nöåi 3. Cao Àûác Thaái (2010), Baáo chñ VN – Nhûäng dêëu êën àêëu tranh caách maång, Ban Tuyïn giaáo Thaânh uãy TP. HCM & Taåp chñ Xêy Dûång Àaãng, Nxb. Töíng Húåp TP. HCM. 4. Àaãng Cöång saãn Viïåt Nam (1986), Vùn kiïån Àaãng vïì khaáng chiïën chöëng thûåc dên Phaáp, têåp 1 (1945 – 1950), Nxb. Sûå thêåt, Haâ Nöåi. 5. Àaãng Cöång saãn Viïåt Nam (1986), Vùn kiïån Àaãng vïì khaáng chiïën chöëng thûåc dên Phaáp, têåp 2 (1950 – 1954), Nxb. Sûå thêåt, Haâ Nöåi. 6. Àaãng Cöång saãn Viïåt Nam (1987), Vùn kiïån Àaåi höåi àaåi biïíu toaân quöëc lêìn thûá VI, Nxb. Sûå thêåt, Haâ Nöåi. 7. Àaãng Cöång saãn Viïåt Nam (1998), Vùn kiïån Àaãng toaân têåp, têåp 1, Nxb. Chñnh trõ Quöëc gia, Haâ Nöåi. 8. Àaãng Cöång saãn Viïåt Nam (1998), Vùn kiïån Àaãng toaân têåp, têåp 3, Nxb. Chñnh trõ Quöëc gia, Haâ Nöåi. 9. Àaãng Cöång saãn Viïåt Nam (1999), Vùn kiïån Àaãng toaân têåp, têåp 2, Nxb. Chñnh trõ Quöëc gia, Haâ Nöåi. 10. Àaãng Cöång saãn Viïåt Nam (1999), Vùn kiïån Àaãng toaân têåp, têåp 4, Nxb. Chñnh trõ Quöëc gia, Haâ Nöåi. 11. Àaãng Cöång saãn Viïåt Nam (1999), Vùn kiïån Àaãng toaân têåp, têåp 5, Nxb. Chñnh trõ Quöëc gia, Haâ Nöåi. 12. Àaâo Duy Quaát, Àöî Quang Hûng, Àöî Quang Hûng (chuã biïn) (2010), Töíng quan lõch sûã baáo chñ caách maång Viïåt Nam (1925-2010), Nxb. Chñnh trõ Quöëc gia, Haâ Nöåi VI, Nxb. Sûå thêåt, Haâ Nöåi. 13. Àöî Quang Hûng (chuã biïn) (2000), Lõch sûã baáo chñ Viïåt Nam 1865-1945, Nxb. Àaåi hoåc Quöëc gia, Haâ Nöåi. 14. Àoaân Hûäu Hoaâng Khuyïn (biïn soaån - 2009), Giaáo trònh Lõch sûã Baáo chñ Viïåt Nam giai àoaån 1945 – 2000, TP. HCM. 15. Haâ Minh Àûác (2010), C.Maác, Ph. Ùngghen, V.I. Lïnin vúái Baáo chñ, Nxb. Chñnh trõ Quöëc gia, Haâ Nöåi. 16. Höì Chñ Minh (2000), Toaân têåp, Nxb. Chñnh trõ Quöëc gia, Haâ Nöåi. 17. Hoåc viïån Chñnh trõ Quöëc gia Höì Chñ Minh - Phên viïån Baáo chñ vaâ Tuyïn truyïìn (2005), 80 nùm baáo caách maång Viïåt Nam- Nhûäng baâi hoåc lõch sûã vaâ àõnh hûúáng phaát triïín, Nxb. Chñnh trõ Quöëc gia, Haâ Nöåi. 18. Lï Àùng Ninh (1998), Höìi kyá “Nhúá möåt thúâi laâm baáo Nhên Dên”, Nxb. Chñnh trõ Quöëc gia, Haâ Nöåi. 19. Nguyïîn Thaânh (1984), Baáo chñ caách maång Viïåt Nam 1925 – 1945, Nxb. Khoa hoåc Xaä höåi, Haâ Nöåi. 20. Nguyïîn Vùn Haâ (2011), Cú súã lyá luêån baáo chñ truyïìn thöng, Nxb. Àaåi hoåc quöëc gia TP. HCM. 21. Nguyïîn Vùn Nguyïîn (1951), Töíng kïët Kinh nghiïåm tuyïn truyïìn, Nxb. Nhên dên miïìn Nam, Nam böå. 22. Trûúâng Chinh (1943), Àïì cûúng vùn hoáa Viïåt Nam. 23. V.I.Lïnin (1975), Toaân têåp, Nxb. Tiïën böå, Maátxcúva. 24. Viïån Sûã hoåc (2007), Lõch sûã Viïåt Nam, têåp VIII (1919-1930). 170♦K H O A H OÏ C X AÕÕ H OÄ I V AØØ N H AÂ N V AÊ N SUMMARY Roles of Vietnamese Communist Party's Leadership in Revolutionary Press since the Beginning Period upto 1954. Doan Huu Hoang Khuyen, M.A. Historical realities have shown that tremendous victories, glorious accomplishments and significant development of Vietnam's revolutionary press that could not have been attained without the leading role of the Vietnamese Communist Party. This reinforces the strong belief that the Party and the Government will be able to find out appropriate press policies and leadership strategies that fit the demand of the new era. The paper affirms the partisanship principle of Vietnamese press, simultaneously systemizes the Party's leadership in the national press development during period 1925-1954 which started with the birth of the Thanh niïn (The Youth) containing the views of national revolutionary press, as well as throughout periods such as 1930-1936, 1936-1939, 1939-1945, 1945-1954 where flexible strategies were highlighted in each period respectively.