Kết quả bước đầu trong nghiên cứu phẫu thuật đặt thể thủy tinh nhân tạo ở mắt cận thị nặng

Y Hoïc TP. Hoà Chí Minh * Taäp 7 * Phuï baûn cuûa Soá 1 * 2003 Nghieân cöùu Y hoïc KEÁT QUAÛ BÖÔÙC ÑAÀU TRONG NGHIEÂN CÖÙU PHAÃU THUAÄT ÑAËT THEÅ THUÛY TINH NHAÂN TAÏO ÔÛ MAÉT CAÄN THÒ NAËNG Traàn Anh Tuaán* Haø Huy Tieán** Voõ Quang Nghieâm* TOÙM TAÉT Phaãu thuaät laáy theå thuûy tinh ñuïc vaø ñaët theå thuûy tinh nhaân taïo treân 38 maét caän thò naëng cuûa 25 beänh nhaân baèng phöông phaùp nhuõ töông hoaù chaát nhaân (35 maét) vaø laáy theå thuûy tinh ngoaøi bao (3 maét) cho keát quûa toát veà maët thò löïc vôùi 94,7% beänh nhaân sau moå coù möùc taêng thò löïc töø 2 ñeán 4 doøng (p< 0,001). Coâng thöùc tính coâng xuaát kính noäi nhaõn SRK/T cho keát quûa chính xaùc hôn coâng thöùc SRK/II vôùi möùc taêng thò löïc 4 doøng sau moå so vôùi möùc taêng 2 doøng ôû nhöõng maét aùp duïng coâng thöùc SRK/II. Chöa ghi nhaän ñöôïc caùc bieán chöùng thöôøng saûy ra treân maét caän thò naëng nhö bong voõng maïc, xuaát huyeát hoaøng ñieåm v.v. Keát quûa böôùc ñaàu cho thaáy phaãu thuaät laáy theå thuûy tinh ñuïc baèng nhuõ töông hoaù chaát nhaân vaø ñaët theå thuûy tinh nhaân taïo cho maét caän thò naëng laø phöông phaùp hieäu quûa, an toaøn, deã aùp duïng. SUMMARY FIRST RESULTS OF STUDY IN CATARACT SURGERY AND IMPLANTATION INTRAOCULAR LENS FOR HIGH MYOPIA Traàn Anh Tuaán, Haø Huy Tieán, Voõ Quang Nghieâm * Y Hoïc TP. Ho Chi Minh * Vol. 7 * Supplement of No 1 * 2003: 110 - 114 Cataract surgery and implantation on 38 high myopia eyes of 25 patients by phacoemulsification (35 eyes) and extracapsular extraction (3 eyes) had a very good result of visual acuity with 94,7% patients had the increasing of visual acuity from 2 to 4 lines (p< 0,001). IOLs power calculation by SRK/T formular was more accurate than SRK/II formular (increasing 4 lines vs 2 lines after operation). There are no cases with complications such as Retinal detachment, haemorrage.... The result of the early stage of this study proved the efficacy, safety and easily application of the phacoemulsification and implantation on high myopia and cataract eyes. ÑAËT VAÁN ÑEÀ Treân maét caän thò naëng, ñuïc theå thuûy tinh xuaát hieän sôùm hôn ngöôøi bình thöôøng, do ñoù caøng aûnh höôûng ñeán thò löïc cuûa beänh nhaân. Phaãu thuaät laáy theå thuûy tinh ñuïc treân maét caän thò naëng gaëp nhieàu khoù khaên hôn maét ngöôøi bình thöôøng nhö caùch tính coâng xuaát kính noäi nhaõn, caùc tình huoáng trong phaãu thuaät vaø caùc bieán chöùng sau phaãu thuaät(1,4,5,10). Söï haïn cheá cuûa caùc phaãu thuaät caän thò treân giaùc maïc laø khoâng giaûi quyeát heát ñöôïc ñoä caän naëng vaø khoâng laáy ñöôïc theå thuûy tinh ñuïc trong moät laàn moå. Trong phaãu thuaät laáy theå thuûy tinh ñuïc ôû maét caän thò, ñoä caän thò ñöôïc giaûi quyeát baèng caùch ñaët moät kính noäi nhaõn coù coâng xuaát thích hôïp. Trong thôøi gian gaàn ñaây, do söï phaùt trieån cuûa caùc trang thieát bò, kyõ thuaät moå, kyõ thuaät tính coâng xuaát kính noäi nhaõn theá heä môùi neân treân theá giôùi coù nhieàu nghieân cöùu veà phoái hôïp laáy theå thuûy tinh ñuïc vaø ñaët theå thuûy tinh nhaân taïo treân maét caän thò naëng. Caùc baùo caùo cho thaáy ñaây laø phaãu thuaät ñem laïi thò löïc cao, an toaøn cho beänh nhaân caän thò naëng bò ñuïc theå thuûy tinh(1,3,7,9). ÔÛ Vieät Nam ñaõ thöïc hieän caùc phöông phaùp nhö: raïch giaùc maïc hình nan hoa, ñieàu chænh taät khuùc xaï baèng laser Excimer nhöng chöa coù coâng trình naøo * Boä moân Maét ÑHYD TP Hoà Chí Minh, * * Boä moân Maét Ñaïi hoïc Y Haø Noäi Chuyeân ñeà Nhaõn khoa 110 Nghieân cöùu Y hoïc Y Hoïc TP. Hoà Chí Minh * Taäp 7 * Phuï baûn cuûa Soá 1 * 2003 nghieân cöùu veà phaãu thuaät laáy theå thuûy tinh ñuïc keát hôïp ñaët theå thuûy tinh nhaân taïo treân maét caän thò naëng. Nghieân cöùu naøy nhaèm muïc ñích: Goùp phaàn nghieân cöùu ñaëc ñieåm phaãu thuaät laáy theå thuûy tinh ñuïc vaø ñaët theå thuûy tinh nhaân taïo ôû maét caän thò naëng bò ñuïc theå thuûy tinh. Ñaùnh giaù keát quaû tröôùc maét vaø laâu daøi (2-3 naêm) veà ñieàu chænh khuùc xaï cuûa phaãu thuaät. Ñeà xuaát chæ ñònh vaø choáng chæ ñònh cuûa phöông phaùp moå ñaët theå thuûy tinh nhaân taïo ôû maét caän thò naëng bò ñuïc theå thuûy tinh. ÑOÁI TÖÔÏNG VAØ PHÖÔNG PHAÙP Ñoái töôïng nghieân cöùu - Nghieân cöùu treân 38 maét cuûa 25 beänh nhaân, trong ñoù Nam 13, Nöõ 12 ngöôøi, tuoåi töø 28 ñeán 80 tuoåi. - Caùc beänh nhaân bò ñuïc theå thuûy tinh treân maét beänh caän thò naëng (coù ñoä khuùc xaï treân – 6 D hoaëc coù chieàu daøi truïc nhaõn caàu treân 26 mm). Ñieàu trò taïi khoa Maét beänh vieän Chôï Raãy vaø beänh vieän Ñaïi hoïc Y Döôïc TP HCM. Phöông phaùp nghieân cöùu Thieát keá nghieân cöùu Thieát keá nghieân cöùu ñöôïc choïn trong nghieân cöùu naøy laø can thieäp laâm saøng. Thu thaäp soá lieäu, ñaùnh giaù beänh nhaân tröôùc moåå - Thò löïc khoâng kính vaø coù kính keøm theo, tình traïng khuùc xaï hieän taïi. - Sieâu aâm A vaø B. Tính coâng xuaát kính noäi nhaõn theo Coâng thöùc SRK/II vaø SRK/T. - Chuïp hình ñaùy maét coù caûn quang, soi ñaùy maét baèng kính Goldmann Kyõ thuaät moå - Phöông phaùp ñaùnh nhuyeãn theå thuûy tinh baèng sieâu aâm: Kyõ thuaät phaco theo phöông phaùp “Chip & Flip” nhaân ñoä I, II vaø kyõ thuaät “Stop & chop” vôùi nhaân cöùng ñoä III. - Kyõ thuaät moå laáy theå thuûy tinh ngoaøi bao: nhaân cöùng, khoâng coù chæ ñònh phaco. - Ñaët theå thuûy tinh nhaân taïo haäu phoøng: duøng IOLs baèng PMMA, Acrylic. Thu thaäp soá lieäu vaø ñaùnh giaù beänh nhaân trong khi moå: - Phöông phaùp moå, thôøi gian duøng soùng sieâu aâm, coâng suaát soùng sieâu aâm. - Caùc bieán coá trong moå: Phuø giaùc maïc, raùch bao sau, thoaùt dòch kính Thu thaäp soá lieäu vaø ñaùnh giaù beänh nhaân sau moå: 1, 3, 6 thaùng, 1, 2 naêm. Phaân tích vaø söû lyù soá lieäu: Caùc soá lieäu ñöôïc söû lyù baèng phaàn meàm SPSS 10.0 KEÁT QUAÛ Ñaëc ñieåm beänh nhaân nghieân cöùu: Nghieân cöùu ñöôïc thöïc hieän treân 38 maét caän thò naëng coù ñuïc theå thuûy tinh cuûa 25 beänh nhaân, trong ñoù coù 13 beänh nhaân nam, 12 beänh nhaân nöõ tuoåi töø 28 ñeán 80 tuoåi. Ñaëc ñieåm maét nghieân cöùu Thò löïc tröôùc moå Möùc thò löïc Khoâng kính ñieàu chænh Coù kính ñieàu chænh ÑNT 0,5m - 4m 38 maét (100%) 12 maét (31,6%) 1/10 – 4/10 Khoâng coù 17 maét (52,6%) 5/10 – 6/10 Khoâng coù 6 maét (15,8%) 100% maét tröôùc moå coù thò löïc khoâng kính ñieàu chænh ÑNT (ñeám ngoùn tay) döôùi 4 m Ñoä caän, coâng suaát giaùc maïc vaø truïc nhaõn caàu K1 K2 Chieàu daøi truïc Ñoä caän thò Trung bình 43,59 44,58 29,23 - 16,06 D Ñoä leäch chuaån 1,59 1,42 2,17 5,93 Coù söï töông quan giöõa K1 vaø K2, giöõa chieàu daøi truïc nhaõn caàu vaø ñoä caän thò. Khoâng coù töông quan giöõa K1, K2 vôí chieàu daøi truïc nhaõn caàu. Chuyeân ñeà Nhaõn khoa 111 Y Hoïc TP. Hoà Chí Minh * Taäp 7 * Phuï baûn cuûa Soá 1 * 2003 Nghieân cöùu Y hoïc Ñaùy maét-dòch kính: Tình traïng ñaùy maét Soá maét Khoâng thoaùi hoaù voõng maïc 1 (2,6%) Thoaùi hoaù voõng maïc 23 (60,5%) Thoaùi hoaù VM vaø lieàm caän thò 14 (36,8%) Toång coäng 38 maét 37/38 maét coù thoaùi hoaù voõng maïc beänh caän thò. Ñaëc ñieåm ñuïc theå thuûy tinh 16 maét (42,1%) ñuïc möùc ñoä 1, 16 maét ñuïc möùc ñoä 2 vaø 6 maét ñuïc möùc ñoä 3 (15,8%). Ñuïc bao tröôùc 3 maét (7,9%), ñuïc nhaân 33 maét (86,8%), ñuïc cöïc sau 2 maét (5,3%). Coâng xuaát kính noäi nhaõn döï tính tröôùc moå Coâng thöùc tính SRK/II SRK/T Coâng xuaát trung bình 4,74 3,74 Ñoä leäch chuaån 5,65 5,3 Ñoä khaùc bieät giöõa coâng thöùc SRK/II vaø SRK/T laø 1 D. Khaùc bieät coù yù nghóa vôùi p < 0,05 Caùc kyõ thuaät aùp duïng trong moå Phöông phaùp moå Aùp duïng 2 phöông phaùp moå trong ñoù 3 maét (7,9%) aùp dung kyõ thuaät ngoaøi bao, coøn laïi 35 maét (92,1%) aùp duïng kyõ thuaät phaco. Kyõ thuaät taùn nhuyeãn theå thuûy tinh baèng soùng sieâu aâm: Aùp duïng 2 kyõ thuaät chính cho caùc nhaân theå thuûy tinh meàm laø Chip & Flip 12 maét (34,3%) vaø Stop & Chop cho 23 maét (65,7%). Coâng suaát soùng sieâu aâm: ña soá tröôøng hôïp duøng möùc coâng suaát 60% (31 maét) 70% (4 maét). Caùc bieán coá trong khi moå Raùch bao sau, thoaùt dòch kính, taêng nhaõn aùp, xuaát huyeát toáng: khoâng saûy ra. Keát quaû phaãu thuaät Thò löïc: So saùnh thò löïc tröôùc vaø sau moå 1 thaùng: N=38 Thò löïc khoâng kính Thò löïc coù kính Thò löïc tröôùc moà 0,03 0,24 Thò löïc sau moå 0,32 0,59 Möùc taêng 0,29 0,35 t- test p< 0,001 p< 0,001 So saùnh thò löïc tröôùc vaø sau moå 3 thaùng: N=31 Thò löïc khoâng kính Thò löïc coù kính Thò löïc tröôùc moà 0,03 0,22 Thò löïc sau moå 0,31 0,62 Möùc taêng 0,29 0,40 t- test p< 0,001 p< 0,001 So saùnh thò löïc tröôùc vaø sau moå 6 thaùng: N=22 Thò löïc khoâng kính Thò löïc coù kính Thò löïc tröôùc moà 0,02 0,18 Thò löïc sau moå 0,29 0,67 Möùc taêng 0,26 0,49 t- test p< 0,001 p< 0,001 100% maét moå sau 1, 3, 6 thaùng coù taêng thò löïc treân 2 doøng. Möùc taêng coù yù nghóa thoáng keâ vôùi p < 0,001 So saùnh thò löïc tröôùc vaø sau moå 12 thaùng: N=7 Thò löïc khoâng kính Thò löïc coù kính Thò löïc tröôùc moà 0,03 0,22 Thò löïc sau moå 0,52 0,71 Möùc taêng 0,49 0,49 t- test p< 0,05 p< 0,001 Theo doõi sau 12 thaùng treân 7 maét thaáy möùc taêng thò löïc laø treân 4 doøng vôùi P < 0,05 (khoâng kính) vaø p < 0,001 (coù kính ñieàu chænh). So saùnh thò löïc khoâng chænh kính sau moå ôû nhoùm duøng coâng thöùc SRK/T vaø SRK/II: TL sau 1 thaùng TL sau 3 thaùng TL sau 6 thaùng TL sau 12 thaùng SRK/II 0.24 (N=22) 0.25 (N=20) 0.24 (N=18) 0.48 (N=4) SRK/T 0.42 (N=16) 0.42 (N=11) 0.45 (N=4) 0.56 (N=3) Khaùc bieät TB 0.18 0.17 0.21 0.09 t- test p 0.05 Nhoùm ñaët theå thuûy tinh nhaân taïo coù coâng xuaát tính theo coâng thöùc SRK/T coù thò löïc khoâng chænh kính sau moå cao hôn nhoùm tính theo coâng thöùc SRK/II. Söï khaùc bieät coù yù nghóa thoáng keâ vôùi p < 0.05 ôû caùc maét theo doõi sau moå 1, 3, 6 thaùng. Rieâng trong soá 7 maét theo doõi sau 1 naêm, möùc taêng chöa coù yù nghóa thoáng keâ do soá löôïng maét coøn ít. Tình traïng ñuïc bao sau Thôøi gian xuaát hieän, thôøi gian caàn phaûi môû bao sau baèng laser YAG. Chuyeân ñeà Nhaõn khoa 112 Nghieân cöùu Y hoïc Y Hoïc TP. Hoà Chí Minh * Taäp 7 * Phuï baûn cuûa Soá 1 * 2003 Bao sau sau moå 1 thaùng 3 thaùng 6 thaùng 1 naêm Trong 37 25 12 3 Ñuïc, khoâng aûnh höôûng thò löïc 0 5 8 4 Ñuïc, aûnh höôûng thò löïc 1 1 2 0 Toång soá maét 38 31 22 7 Chöa thaáy coù söï lieân quan giöõa loaïi theå thuûy tinh nhaân taïo vaø tình traïng ñuïc bao sau. Caùc bieán chöùng Voõng maïc: Bong voõng maïc, raùch voõng maïc, loã hoaøng ñieåm, xuaát huyeát voõng maïc - pha leâ theå, xuaát huyeát toáng: chöa ghi nhaän tröôøng hôïp naøo coù caùc bieán chöùng neâu treân. Lieân quan giöõa caùc bieán chöùng treân vôùi caùc yeáu toá khaùc (Ñoä caän thò, toån thöông thoaùi hoaù voõng maïc coù tröôùc, thôøi gian phaco, môû bao sau baèng YAG): chöa ghi nhaän. BAØN LUAÄN Moät soá ñaëc ñieåm cuûa maét caän thò naëng Maét caän thò naëng coù chieàu daøi truïc trung bình 29 mm töông öùng vôùi ñoä caän thò trung bình khoaûng –16D. Coù söï töông quan giöõa coâng xuaát khuùc xaï cuûa kinh tuyeán ngang vaø doïc. Coù söï töông quan giöõa chieàu daøi truïc vaø ñoä caân thò (p< 0,001) Hình thaùi vaø möùc ñoä cuûa ñuïc theå thuûy tinh Ñuïc möùc ñoä 1, 2 vaø daïng ñuïc nhaân chieám ña soá Moät soá ñaëc ñieåm veà kyõ thuaät moå Caùc beänh nhaân caân thò naëng coù thò löïc raát keùm, keøm theo ñuïc theå thuûy tinh thì thò löïc caøng giaûm nhieàu. Ña soá beänh nhaân ñeàu muoán moå sôùm, nhaân ñuïc chuû yeáu ôû möùc ñoä 1 vaø 2 neân kyõ thuaät aùp duïng ña soá laø “Chip & Flip” vaø “Stop & Chop”. Kyõ thuaät ñaùnh nhuyeãn theå thuûy tinh baèng soùng sieâu aâm cho keát quaû phuïc hoài thò löïc sôùm, ñoä loaïn thò sau moå ít vaø oån ñònh nhanh. Ñoä loaïn thò sau moå 1, 2, 3 vaø 6 thaùng thay ñoåi khoâng coù yù nghóa veà thoáng keâ (p>0,05). Choïn coâng xuaát kính noäi nhaõn tröôùc moå Coâng thöùc tính coâng xuaát kính noäi nhaõn theá heä 3 (SRK/T) chính xaùc hôn coâng thöùc theá heä 2 (SRK/II): Thò löïc sau moå cuûa caùc maét tính theo coâng thöùc SRK/T cao hôn maét tính theo coâng thöùc SRK/II coù yù nghóa thoáng keâ vôùi P < 0,05. Keát quaû trong nghieân cöùu naøy phuø hôïp vôùi nghieân cöùu cuûa caùc taùc giaû treân theá giôùi(2,7,8,9). Nghieân cöùu cuûa Kaluzny(6) thöïc hieän treân 39 maét cuûa 26 beänh nhaân tính coâng xuaát kính noäi nhaõn theo coâng thöùc SRK/II cho keát quaû ñoä kính caàu trung bình sau moå laø –3,3 D. Coøn trong nghieân cöùu cuûa chuùng toâi tính coâng xuaát IOLs baèng coâng thöùc SRK/T thì ñoä kính caàu trung bình coøn laïi sau moå laø –0,7 D (khaùc bieät coù yù nghóa thoáng keâ vôùi p< 0,0001). Keát quaû phaãu thuaät: tröôùc maét, laâu daøi Keát quûa cuûa phaãu thuaät tröôùc maét laø raát toát ñem laïi thò löïc cao cho beänh nhaân sau moå: 94,7% beänh nhaân coù thò löïc taêng treân 2 doøng (keát quûa coù yù nghóa thoáng keâ vôùi p< 0,001), 5,3% beänh nhaân coøn laïi coù thò löïc taêng 1 doøng. Khoâng coù beänh nhaân naøo bò giaûm thò löïc so vôùi tröôùc moå. Chöa ghi nhaän ñöôïc caùc tröôøng hôïp coù bieán chöùng nhö:Bong voõng maïc, xuaát huyeát voõng maïc.v.v. Veà laâu daøi: caùc beänh nhaân caàn theo doõi tieáp veà tình traïng ñuïc bao sau, bong voõng maïc, bong voõng maïc sau môû bao sau baèng laser YAG. KEÁT LUAÄN Ñuïc theå thuûy tinh treân maét caän thò naëng gaây giaûm thò löïc traàm troïng cho beänh nhaân, aûnh höôûng nhieàu ñeán sinh hoaït vaø lao ñoäng. Phaãu thuaät laáy theå thuûy tinh baèng phöông phaùp nhuõ töông hoaù theå thuûy tinh vôùi soùng sieâu aâm ñem laïi thò löïc sôùm, oån ñònh Coâng thöùc tính coâng xuaát kính noäi nhaõn theá heä 3 (SRK/T) cho keát quûa chính xaùc hôn coâng thöùc theá heä 2 (SRK/II), ñem laïi thò löïc khoâng kính sau moå cao vaø ñoä kính ñieàu chænh boå xung thaáp. Chuyeân ñeà Nhaõn khoa 113 Y Hoïc TP. Hoà Chí Minh * Taäp 7 * Phuï baûn cuûa Soá 1 * 2003 Nghieân cöùu Y hoïc Caùc bieán chöùng hay saûy ra treân maét caân thò naëng nhö: bong voõng maïc, bieán chöùng sau môû bao baèng laser YAG chöa gaëp trong nghieân cöùu, beänh nhaân coøn caàn theo doõi theâm. 4 Fan DS, Lam DS, Li KK, Retinal complications after cataract extraction in patients with high myopia, Ophthalmology 1999 Apr; 106: 688-691. 5 Jean- Jacques Saraguossi, Jean- Louis Arneù, Joseph Colin, Michel Montard, Chirurgie reùfractive, Masson, Paris 2001. Keát quûa nghieân cöùu cho thaáy phaãu thuaät laáy theå thuûy tinh baèng nhuõ töông hoaùchaát nhaân keøm theo ñaët theå thuûy tinh nhaân taïo laø phöông phaùp hieäu quûa, deã aùp duïng vaø an toaøn cho beänh nhaân caän thò naëng. 6 Kaluzny J, Leiewska-Junk H, Eur J Opthalmol 1996 Oct- Dec; 6(4): 356-60. 7 Lamrani M, Korobelnik JF, Renard G, Pouliquen Y, Cataract surgery in patiens with myopia, J Fr Ophtalmol 1993; 16 (8-9): 458-63. 8 Laroche L, Lebuisson DA, Montard M, Chirurgie de la cataracte, Masson, Paris, 1996. TAØI LIEÄU THAM KHAÛO 9 Menezo JL, Cisneros A, Harto M, Extracapsular cataract extraction and implantation of a low power lens for high myopia, J Cataract Refract Surg 1998 Jul; 14 (4): 409-412. 1 Alldredge CD, Elkins B, Alldredge OC Jr, Retinal detachment following phacoemulsification in highly myopic cataract patients, J Cataract Refract Surg 1998 Jun; 24 (6):777-780. 10 Nissen KR, Fuchs J, Goldschmidt E, Retinal detachment after cataract extraction in myopic eyes, J Cataract Refract Surg 1998 Jun; 24 (6): 772-6. 2 Buzard K.A, Friedlander M.H, Febbraro J.L, The blue line incision and refractive phacoemulsification, Slack, 2001. 3 Bruce Wallace III, Refractive Cataract surgery and multifocal IOLs, Slack, 2001. Chuyeân ñeà Nhaõn khoa 114