Bài giảng Viêm mũi xoang cấp và mạn - Nguyễn Thanh Vũ

VIÊM MŨI XOANG CẤP VÀ MẠN ThS.BS. Nguyễn Thanh Vũ Bm Tai Mũi Họng, Khoa Y – ĐHQG-HCM NHẮC LẠI VỀ GIẢI PHẪU Giải phẫu thành ngoài mũi Viêm mũi xoang Tổng Quát  Dạng VMX cấp do siêu vi là 1 phần của triệu chứng cảm.  VMX cấp: than phiền chính về sức khoẻ ở Hoa Kỳ  87% bn cảm có các xoang cạnh mũi bị ảnh hưởng  0.5-2% viêm đường hô hấp trên do siêu vi biến chứng thành nhiễm vi trùng Phân Loại VIÊM MŨI-XOANG 1. Viêm mũi xoang cấp 2. Viêm mũi xoang cấp tái phát 3. Viêm mũi xoang mạn 4. Đợt cấp của viêm mũi xoang mạn Viêm Mũi-Xoang Cấp Tính Định Nghĩa  Các triệu chứng khởi phát đột ngột  Thời gian nhiễm trùng có giới hạn (<12 tuần)  Tự khỏi hoặc khỏi do điều trị  Các giai đoạn bệnh có thể tái phát, nhưng giữa các giai đoạn niêm mạc bình thường  < 4 lần mỗi năm Viêm Mũi-Xoang Cấp Tính Nhiễm siêu vi hay nhiễm vi khuẩn ? o Triệu chứng chính :  Sổ mũi nhày mủ  Nghẹt mũi  Nặng đau mặt trán  Giảm hay vô khứu o Triệu chứng phụ :  Ho  Nhức đầu  Hôi miệng  Đau nhức tai  Sốt  Mệt  Nhức ê răng Viêm Mũi-Xoang Cấp Tính Triệu Chứng Học  Do vi trùng nếu có 2 triệu chứng chính hoặc 1 triệu chứng chính và 2 triệu chúng phụ.  Triệu chứng kéo dài hơn 10 ngày thường là do vi trùng  Triệu chứng như hồng ban ở mặt hoặc đau răng rất đặc hiệu nhưng độ nhạy cảm thấp. Viêm Mũi-Xoang Cấp Tính Triệu chứng thực thể 1. Tìm các điểm đau:  Điểm hố nanh: viêm xoang hàm  Điểm Grunwald: (bờ trong trên của hố mắt) viêm xoang sàng  Điểm Ewing (mặt trước xoang trán): viêm xoang trán 2. Soi mũi trước: sung huyết, mủ nhầy 2. Soi mũi sau: mủ chảy từ các khe mũi xuống thành sau họng Căn nguyên siêu vi sinh lý bệnh học o Nhiễm trùng thứ phát có thể do chức năng nhầy lông chuyển cũng như sự tắc nghẽn lỗ thông khe. o Sự tích tụ bạch cầu đa nhân trung tính trong dịch tiết xoang. Căn nguyên do vi trùng viêm xoang cấp và đợt cấp của viêm xoang mạn  Vi trùng gây bệnh là 1 phần của vi trùng thường trú ở mũi và họng mũi  Không biết được điều gì gây ra sự xâm nhập vào xoang (sự khác biệt về áp suất ?)  Tắc nghẽn các xoang đưa tới giảm nồng độ oxy và tăng nồng độ acid lactic (Johansson, 1988) ĐỊNH NGHĨA VIÊM MŨI XOANG MẠN  Triệu chứng của viêm mũi xoang kéo dài > 8 tuần hoặc >12 tuần dù điều trị nội khoa tối ưu.  > 4 đợt kéo dài > 10 ngày mỗi năm  Thay đổi trên CT kéo dài > 4 tuần sau khi điều trị nội khoa thích hợp.  Khi tình trạng vô trùng của xoang không được duy trì Viêm Mũi-Xoang Mạn Tính dấu hiệu lâm sàng  Ít khi xác định được mối liên hệ giữa các dấu hiệu nội soi, hình ảnh Xquang và các triệu chứng đặc hiệu  Viêm mũi xoang bán cấp là tình trạng giữa viêm mũi xoang cấp và viêm mũi xoang mạn. Viêm xoang mạn do vi trùng Group 1 Group 2  Streptococcus pneumoniae,  Haemophilus Influenzae,  Moraxella catarrhalis  Streptococcus intermedius .  Staphylococcus aureus,  Pseudomonas aeruginosa  Hút xoang trong bệnh xơ hoá dạng nang, hố mổ xoang sau phẫu thuật,.  Nhiễm trùng kéo dài có lẽ là nguyên nhân gây bệnh. Viêm xoang mạn vi trùng Yếu tố nguy cơ Nhiễm trùng kéo dài có lẽ phản ánh mối liên quan với cơ chế thanh lọc xoang bình thường qua phức hợp lỗ thông khe (Gwaltney, 1992)  Tắc lỗ thông khe  Bất thường lông chuyển  Chế tiết nhầy  Dị ứng  Suy giảm miễn dịch  Tổn thương trực tiếp BIẾN CHỨNG:  BIẾN CHỨNG Ổ MẮT :  BIẾN CHỨNG NỘI SỌ :  BIẾN CHỨNG XƯƠNG:  BIẾN CHỨNG TAI : viêm tai giữa  BIẾN CHỨNG HỌNG THANH QUẢN: Viêm họng, viêm thanh khí phế quản Xử trí viêm mũi xoang Mục tiêu: Triệt căn nhiễm trùng Giảm thời gian bệnh Dự phòng các biến chứng Mục tiêu: phục hồi sự vô trùng và bình thường hoá chức năng nhầy lông chuyển của các xoang bằng cách lấy đi sự tắc nghẽn của phúc hợp lỗ thông khe Điều trị bằng dược lý học  Antibiotics kháng sinh  Corticosteroids (tại chỗ)  Decongestants thông mũi  Muco-Evacuants loãng đàm  Antihistamines AH1  Anti-Cholinergics Kháng sinh  Kháng sinh chống lại một cách hiệu quả trên: -- Hemophilus influenzae -- Streptococcus pneumoniae & pyogenes -- Moraxella catarrhalis  Vi trùng phát triển sự đề kháng đối với kháng sinh.  Kháng sinh cần có nồng độ cao trong niêm mạc bị nhiễm, ổn định với β-lactamase và có hoạt tính chống lại tụ cầu kháng penicillin Kháng sinh Augmented Penicillin (Augmentin) Cephalosporin thế hệ 2 (Zinnat, Ceftin, Vantin, Lorabid) Cephalosporin thế hệ 3 (Suprax*, Cedax* *not Strep) Quinolones (Levaqin, Raxar, Trovan) Macrolides (Zithromax, Biaxin) 10 – 14 ngày điều trị Trị liệu không dùng thuốc Hít hơi nước Làm ẩm môi trường Tưới rửa mũi bằng nước muối Tất cả các phương thức điều trị này làm mềm vẩy và làm ẩm niêm mạc mũi Phẫu thuật nội soi xoang  Phẫu thuật có giới hạn cho phép phục hồi thanh lọc nhầy lông chuyển và thông khí qua lỗ thông tự nhiên (Kennedy, 1985)  Phẫu thụât đuổi theo bệnh tích  Bác bỏ những quan niệm trước đây là bệnh tích niêm mạc không thể phục hồi (Kennedy, 1992) Kết luận Viêm mũi xoang cấp do vi trùng:  Điều trị nội khoa tình trạng nhiễm trùng có khả năng giải quyết được vấn đề. Viêm mũi xoang mạn:  Thường là vấn đề đa yếu tố đòi hỏi phẫu thuật sửa chữa các vấn đề giải phẫu, thêm vào đó điều trị nội khoa tích cực để cho kết quả tối ưu.