Bài giảng Ảnh giả và cạm bẫy trong siêu âm sản phụ khoa - Nguyễn Quý Khoáng

November 1, 2014 1 ẢNH GIẢ & CẠM BẪY TRONG SIÊU ÂM SẢN PHỤ KHOA BS.NGUYỄN QUÝ KHOÁNG BS.NGUYỄN QUANG TRỌNG November 1, 2014 2 DÀN BÀI
Định nghĩa.
Ảnh giả. – Tăng âm phía sau. – Giảm âm phía sau. – Bóng lưng. – Hiện tượng phản chiếu liên tiếp. – Hiện tượng đuôi sao chổi. November 1, 2014 3 DÀN BÀI – Hình ảnh soi gương. – Hình giả do khúc xạ. – Hình giả do khác biệt vận tốc truyền âm. – Hình giả do tia tiếp tuyến. – Hình giả do hiệu ứng thuỳ bên.
Cạm bẫy trong Siêu âm bụng .
Cạm bẫy trong Siêu âm Sản phụ khoa.
Kết luận. November 1, 2014 4 ĐỊNH NGHĨA
ẢNH GIẢ (ARTIFACT,ARTEFACT).
Ảnh giả là một hình ảnh có một trong các đặc tính sau: –Không thực. –Che lấp một tổn thương thực. –Gây sai lầm trong việc đánh giá tổn thương về vị trí,kích thước,độ hồi âm và hình dạng. November 1, 2014 5 ĐỊNH NGHĨA
Trong một số trường hợp,có lợi cho chẩn đoán Siêu âm: –Tăng âm. –Giảm âm ở vùng sâu. –Bóng lưng. November 1, 2014 6 ĐỊNH NGHĨA
CẠM BẪY (PITFALL,PIÈGE).
Đó là những nguyên nhân gây sai lầm trong chẩn đoán Siêu âm vì thiếu hiểu biết: – Về ý nghĩa của ảnh giả. – Về những biến thể của bình thường (Normal variant). – “Người ta chỉ gặp cái người ta đi tìm và người ta chỉ đi tìm cái người ta đã biết”. ĐÁNH GIÁ DÂY RỐN ĐÁNH GIÁ DÂY RỐN QUẤN CỔ November 1, 2014 8 November 1, 2014 9 Vài trường hợp tử vong vì dây rốn quấn nhiều vịng quanh cổ Enid Gilbert-Barness et al. Embryo and Fetal Pathology - Color Atlas With Ultrasound Correlation. Cambridge. 2004 November 1, 2014 12 ẢNH GIẢ TĂNG ÂM PHÍA SAU (POSTERIOR ENHANCEMENT)
Thường là cấu trúc chứa dịch (ví dụ như Nang buồng trứng). –Lợi: Giúp chẩn đoán bản chất khối u. –Bất lợi: Che lấp các tổn thương phía sau hoặc đánh giá sai tổn thương phía sau (ví dụ như Báng bụng). November 1, 2014 13 ẢNH GIẢ TĂNG ÂM PHÍA SAU (POSTERIOR ENHANCEMENT) November 1, 2014 14 ẢNH GIẢ TĂNG ÂM PHÍA SAU (POSTERIOR ENHANCEMENT) November 1, 2014 15 U NANG BUỒNG TRỨNG? November 1, 2014 16 TÚI THỪA BÀNG QUANG November 1, 2014 17 ẢNH GIẢ GIẢM ÂM PHÍA SAU (POSTERIOR ATTENUATION)
Thường xảy ra trên một cấu trúc đặc,thấy nhiều trên một khối u hơn là một khối viêm.Ví dụ: –Gan nhiễm mỡ. –Xơ gan. –U cơ trơn tử cung. 11/1/2014 18C.M.Rumack et al. Diagnostic Ultrasound. 3rdEdition. 2005 Gan nhiễm mỡ November 1, 2014 19 GIẢM ÂM PHÍA SAU (POSTERIOR ATTENUATION) UTERINE LEIOMYOMA November 1, 2014 20 SUBMUCOSAL LEIOMYOMA November 1, 2014 21 ẢNH GIẢ BÓNG LƯNG (ACOUSTIC SHADOW)
Xảy ra trên một cấu trúc:Vôi,xương,khí.
Bóng lưng rõ nét trong trường hợp vôi- xương hơn là trường hợp khí. November 1, 2014 23 ẢNH GIẢ BÓNG LƯNG (ACOUSTIC SHADOW) 11/1/2014 Hơi trong ống tiêu hĩa November 1, 2014 25 ẢNH GIẢ HIỆN TƯỢNG PHẢN CHIẾU LIÊN TIẾP (REVERBERATION)
Hiện tượng này xảy ra khi sóng Siêu âm tiếp xúc với một cấu trúc nông có hồi âm rất dày (Khí,lớp mỡ thành bụng,ống dẫn lưu). November 1, 2014 26 ẢNH GIẢ HIỆN TƯỢNG PHẢN CHIẾU LIÊN TIẾP (REVERBERATION) 11/1/2014 27 DẤU HIỆU BẬC THANG STEP-LADDER SIGN 11/1/2014 28 HÌNH ẢNH CẤU TRÚC CƠ BẢN HƠI KHÍ TRONG ĐƯỜNG MẬT (PNEUMOBILIA) VÀ TÚI MẬT C.M.Rumack et al. Diagnostic Ultrasound. 3rdEdition. 2005 November 1, 2014 29 ẢNH GIẢ HIỆN TƯỢNG PHẢN CHIẾU LIÊN TIẾP (REVERBERATION)
Hiện tượng này xảy ra khi sóng Siêu âm tiếp xúc với một cấu trúc nông có hồi âm rất dày (Khí,lớp mỡ thành bụng,ống dẫn lưu). November 1, 2014 30 ẢNH GIẢ HIỆN TƯỢNG PHẢN CHIẾU LIÊN TIẾP (REVERBERATION) November 1, 2014 31 ẢNH GIẢ HIỆN TƯỢNG ĐUÔI SAO CHỔI (COMET TAIL)
Hiện tượng xảy ra khi có 2 mặt ngăn cách phản chiếu rất mạnh nằm gần nhau.
Có thể gặp trong: –Sỏi có chứa khí. –Khí đọng ở thành một cấu trúc (ví dụ túi mật). –Sỏi cholesterol. –Hai bề mặt kim loại nằm gần nhau. November 1, 2014 32 ẢNH GIẢ HIỆN TƯỢNG ĐUÔI SAO CHỔI (COMET TAIL) November 1, 2014 33 ẢNH GIẢ HIỆN TƯỢNG ĐUÔI SAO CHỔI (COMET TAIL) CHOLESTEROLOSIS:STRAWBERRY GALLBLADDER November 1, 2014 34 ẢNH GIẢ HIỆN TƯỢNG ĐUÔI SAO CHỔI (COMET TAIL) CHOLESTEROLOSIS:STRAWBERRY GALLBLADDER Vịng T tuột thấp. Kiểu vịng tránh thai rất phổ biến tại Trung Quốc. November 1, 2014 38 ẢNH GIẢ HÌNH ẢNH SOI GƯƠNG (MIRROR IMAGE)
Có hai điều kiện để hình ảnh soi gương xuất hiện: –Mặt cong có hồi âm mạnh. –Sóng Siêu âm dội hai lần trên mặt cong.
Đó là một hình giả “soi gương” đối xứng qua mặt cong. November 1, 2014 39 ẢNH GIẢ HÌNH ẢNH SOI GƯƠNG (MIRROR IMAGE) November 1, 2014 40 ẢNH GIẢ HÌNH ẢNH SOI GƯƠNG (MIRROR IMAGE) November 1, 2014 41 ẢNH GIẢ HÌNH GIẢ DO KHÚC XẠ (REFRACTION)
Khi mặt ngăn cách không thẳng góc với tia Siêu âm.
Độ cong của cơ thẳng bụng có thể gây nên một hình đôi trong bụng: –ĐMC đôi. –Tử cung đôi. –Thai đôi. November 1, 2014 42 ẢNH GIẢ HÌNH GIẢ DO KHÚC XẠ (REFRACTION) November 1, 2014 43 ẢNH GIẢ HÌNH GIẢ DO KHÚC XẠ (REFRACTION) AXIAL SCAN:TWO GESTATIONAL SACS OBLIQUE SCAN: THE ARTIFACT DISAPPEARSONLY ONE GS. November 1, 2014 44 ẢNH GIẢ HÌNH GIẢ DO KHÁC BIỆT VẬN TỐC TRUYỀN ÂM November 1, 2014 45 ẢNH GIẢ HÌNH GIẢ DO KHÁC BIỆT VẬN TỐC TRUYỀN ÂM PROPAGATION VELOCITY ARTIFACT Liver:propagation velocity of 1540m/sec. Fat:propagation velocity of 1450m/sec. November 1, 2014 46 ẢNH GIẢ HÌNH GIẢ DO TIA TIẾP TUYẾN
Khi tia Siêu âm đi tiếp tuyến với một mặt ngăn cáchBóng lưng khiến lầm với vôi hoặc sỏi. November 1, 2014 47 ẢNH GIẢ HÌNH GIẢ DO TIA TIẾP TUYẾN November 1, 2014 48 Ảnh giả do hiệu ứng thuỳ bên November 1, 2014 49 November 1, 2014 50 ẢNH GIẢ HÌNH GIẢ DO HIỆU ỨNG THÙY BÊN (SIDE LOBE EFFECT)
Đây là nguyên nhân của hồi âm cạnh bên trong một cấu trúc dịch. November 1, 2014 51 HÌNH GIẢ DO HIỆU ỨNG THÙY BÊN (SIDE LOBE EFFECT) November 1, 2014 52 CẠM BẪY TRONG SIÊU ÂM BỤNG
Ta rất thường gặp lách phụ.Lách phụ thường hình cầu,đường kính < 3cm,ở quanh vùng rốn lách,có cấu trúc hồi âm giống như lách chính. November 1, 2014 53 Ở một số người thùy gan (T) trải rộng ra che mặt trước của lách.Lúc đó khi khảo sát lách ta thấy luôn một phần gan (T). R.Brooke Jeffrey,Jr.,M.D. Abdominal and Pelvic Ultrasound with CT and MR correlation. 1995. November 1, 2014 54
Thận có nhiều những biến thể (normal variants) có thể đưa đến sai lầm trong chẩn đoán: – Thận bướu lạc đà (Dromadary hump): Có thể thấy ở thận (T) khi cực trên thận (T) bị lách đè xuống tạo nên lưng gù giống bướu lạc đà.Đặc điểm là đường liên đài thận (interpapillary) song song với bờ ngoài của thận. November 1, 2014 55Weissleder.Diagnostic Imaging Expert.1998. November 1, 2014 56 – Trụ BERTIN phì đại: Có cấu trúc giống vỏ thận,không làm biến dạng đường viền ngoài thận.Thường thấy ở vị trí tiếp nối 1/3 trên và 1/3 giữa của thận. BƯỚU THẬN November 1, 2014 57 TRỤ BERTIN PHÌ ĐẠI (normal variant) Có cấu trúc giống vỏ thận,không làm biến dạng đường viền ngoài thận. November 1, 2014 58 TRỤ BERTIN PHÌ ĐẠI (normal variant) November 1, 2014 59 BỜ NGOÀI THẬN TẠO MÚI (normal variant) November 1, 2014 60 CẠM BẪY TRONG PHỤ KHOA OVARIAN CYSTS ? DILATED FALLOPIAN TUBE AXIAL PLANE SAGITTAL PLANE 1 November 2014 61 Left hydrosalpinx November 1, 2014 62 November 1, 2014 63 HEMATOCOLPOS November 1, 2014 64 UTERUS DIDELPHYS November 1, 2014 65 BICORNUATE UTERUS November 1, 2014 66 BICORNUATE UTERUS November 1, 2014 67 NORMAL FINDING BEFORE 12 WEEKS’ GESTATION OMPHALOCELE ? CẠM BẪY TRONG SẢN KHOA 9 WEEK PREGNANCY November 1, 2014 69 ENCEPHALOCELE ? THE FETAL EAR November 1, 2014 71 OVERLAPPING SUTURES ? REFRACTIONAL ARTIFACT November 1, 2014 72 DIAPHRAGMATIC HERNIA? THE STOMACH IS BELOW THE DIAPRAGM SAGITTAL PLANEAXIAL PLANE BOCHDALEK HERNIA November 1, 2014 74 PLEURAL EFFUSIONS ? NORMAL THORACIC MUSCULATURE November 1, 2014 75 ASCITES ? NORMAL ABDOMINAL MUSCULATURE November 1, 2014 76 EXCESSIVE PRESSURE OMPHALOCELE ? LESS PRESSURE NORMAL ABDOMEN November 1, 2014 GASTRIC MASS ? DEBRIS WITHIN THE FETAL STOMACH November 1, 2014 78 FETAL GALLSTONES ? YES.But this finding does not indicate biliary pathology and may resolve before birth November 1, 2014 79 HYDRONEPHROSIS ? NORMAL FETAL RENAL PYRAMIDS November 1, 2014 80 VEINS IN THE DECIDUA BASALIS ABRUPTION ? November 1, 2014 81 KẾT LUẬN 1/Điều tiên quyết là không gây hại (“Primum non nocere”, lời Hippocrate). 2/BS SÂ cần có các đức tính sau=Ky õlưỡng, trung thực,cầu tiến,khiêm tốn,nhân từ. 3/BS SÂ muốn giỏi cần 2 điều kiên= Đam mê Siêu âm và siêng năng làm việc. 4/Siêu âm chỉ là bóng của sự thật. Phải luôn luôn cảnh giác những ảnh giả và cạm bẫy rồi lý giải hình ảnh Siêu âm trên cơ sở lâm sàng của bệnh nhân. XIN CẢM ƠN SỰ CHÚ Ý THEO DÕI CỦA QUÝ BÁC SĨ