Nhận xét các trường hợp loạn thần có khởi đầu cấp tại bệnh viện tâm thần TP Hồ Chí Minh

Nghieân cöùu Y hoïc Y Hoïc TP. Hoà Chí Minh * Taäp 9 * Phuï baûn cuûa Soá 1 * 2005 NHAÄN XEÙT CAÙC TRÖÔØNG HÔÏP LOAÏN THAÀN COÙ KHÔÛI ÑAÀU CAÁP TAÏI BEÄNH VIEÄN TAÂM THAÀN TP.HCM Chu Thò Dung*, Ñaøo Traàn Thaùi** TOÙM TAÉT Loaïn thaàn coù khôûi ñaàu caáp laø moät beänh lyù phöùc taïp, coù theå laø khôûi ñaàu caáp cuûa taâm thaàn phaân lieät, cuûa roái loaïn daïng phaân lieät, hoaëc chæ laø loaïn thaàn ngaén..... Nghieân cöùu nhaèm tìm hieåu caùc bieåu hieän laâm saøng, tieán trieån vaø caùc yeáu toá aûnh höôûng ñeán tieán trieån cuûa caùc tröôøng hôïp loaïn thaàn coù khôûi ñaàu caáp taïi beänh vieän taâm thaàn. Keát quaû: 90 tröôøng hôïp loaïn thaàn coù khôûi ñaàu caáp. Nöõ 52,2% nam 47,8%. 46,7% beänh nhaân coù ñoä tuoåi töø 21-30. 38,9% beänh nhaân coù sang chaán taâm lyù caáp tröôùc beänh. 22,2% beänh nhaân coù tieàn caên gia ñình veà taâm thaàn. 23,3% beänh nhaân coù neùt nhaân caùch kheùp kín tröôùc beänh. 83,3% beänh nhaân coù khôûi phaùt beänh raát caáp tính trong voøng 48 giôø. Roái loaïn caûm xuùc 100%. Roái loaïn ngoân ngöõ 80%. Hoang töôûng bò haïi 72,2%. Hoang töôûng bò chi phoái 43,3%. Roái loaïn caûm giaùc tri giaùc 77,8%. Aûo thanh 71,1%. Tieán trieån: Taâm thaàn phaân lieät 62,2%. Loaïn thaàn ngaén 29%. Roái loaïn löôõng cöïc 4,4%. Roái loaïn daïng phaân lieät 2,2%. Roái loaïn hoang töôûng maõn tính 2,2%. Caùc yeáu toá tieân löôïng toát: Tuoåi phaùt beänh treã, khôûi phaùt beänh caáp tính trong voøng 48 giôø, coù sang chaán caáp, hoang töôûng ña chuû ñeà, khoâng coù neùt nhaân caùch kheùp kín tröôùc beänh. SUMMARY REMARKS ABOUT PSYCHOSES WITH ACUTE ONSET AT HCM CITY MENTAL HOSPITAL Chu Thi Dung, Dao Tran Thai * Y Hoc TP. Ho Chi Minh * Vol. 9 * Supplement of No 1 * 2005: 67 – 73 Psychose with acute onset is a complicated illness which can be an acute period of schizophrenia, of schizophreniforme, or only a brief psychotic disorder... The objective of this study is to survey the clinical features, the outcomes, and the factors that affect the outcomes of psychoses with acute onset at mental hospital. Result: 90 psychoses cases with acute onset. Female 52.2% Male 47.8%. 46.7% of the patients have the ages from 21 to 30. 38.9% of the patients have the psychological stress before disease. 22.2% of the patients have family history of mental disease. 23,3% of the patients have the premorbid features of schizoid personality. 83.3% of the patients have a very acute onset within 48 hours. Affective disorders account 100%. Speech disorders 80%. Delusion of persecution 72.2%. Delusion of influence 43.3%, Perceptive disorders 77.8%. Auditory hallucinations 71.1%. Outcomes: Schizophrenia: 62.2%. Brief psychotic disorder: 29%. Bipolar disorders: 4.4%. Schizophreniforme: 2.2%. Chronic delusion: 2.2%. Good factors of prognosis: tardy age of onset, acute onset within 48 hours, psychological stress, delusions with multi themes, having no premorbid features of schizoid personality. ÑAËT VAÁN ÑEÀ VAØ MUÏC TIEÂU NGHIEÂN CÖÙU Ngaøy nay treân theá giôùi, loaïn thaàn coù khôûi ñaàu caáp vaãn coøn laø moät roái loaïn taâm thaàn chöa ñöôïc thoáng nhaát veà maët quan nieäm laâm saøng laãn caû veà tieâu chuaån chaån ñoaùn (khaùc nhau giöõa caùc nhaø taâm thaàn hoïc Phaùp vaø Myõ)(23,11). Maët khaùc, vaán ñeà thôøi gian ñieàu trò toái öu cho loaïi roái loaïn naøy vaø döï haäu veà * Boä Moân Taâm Thaàn Ñaïi hoïc Y döôïc TP Hoà Chí Minh Taâm Thaàn 67 Y Hoïc TP. Hoà Chí Minh * Taäp 9 * Phuï baûn cuûa Soá 1 * 2005 Nghieân cöùu Y hoïc laâu daøi cuõng chöa ñöôïc thoáng nhaát qua caùc nghieân cöùu khaùc nhau(26). Ñöùng tröôùc moät tröôøng hôïp loaïn thaàn coù khôûi ñaàu caáp chuùng ta khoâng theå coù ngay moät chaån ñoaùn xaùc ñònh raèng ñaây laø moät giai ñoaïn loaïn thaàn ngaén thöïc söï hay chæ laø khôûi ñaàu caáp cuûa roái loaïn daïng phaân lieät, taâm thaàn phaân lieät, roái loaïn hoang töôûng maõn tính(29)? Do ñoù chuùng toâi nghó caàn coù moät nghieân cöùu veà nhöõng tröôøng hôïp loaïn thaàn coù khôûi ñaàu caáp vaø tìm hieåu caùc yeáu toá coù aûnh höôûng ñeán tieán trieån cuûa roái loaïn ñeå caùc nhaø laâm saøng tham khaûo trong vieäc chaån ñoaùn vaø ñieàu trò. Taïi thaønh phoá Hoà Chí Minh chöa coù taùc giaû naøo nghieân cöùu veà caùc tröôøng hôïp loaïn thaàn coù khôûi ñaàu caáp, neân böôùc ñaàu chuùng toâi khaûo saùt treân caùc beänh nhaân ñeán khaùm vaø ñieàu trò taïi beänh vieän taâm thaàn thaønh phoá Hoà Chí Minh trong thôøi gian töø thaùng 9/2002 ñeán thaùng 01/2004, nhaèm caùc muïc tieâu sau: Muïc tieâu toång quaùt Khaûo saùt caùc bieåu hieän laâm saøng vaø nhaän xeùt dieãn tieán caùc tröôøng hôïp loaïn thaàn coù khôûi ñaàu caáp taïi Beänh vieän Taâm Thaàn thaønh phoá Hoà Chí Minh töø thaùng 9/2002 ñeán thaùng 1/2004. Muïc tieâu chuyeân bieät - Khaûo saùt caùc ñaëc ñieåm cuûa beänh nhaân loaïn thaàn coù khôûi ñaàu caáp: Tuoåi phaùt beänh, giôùi tính, tình traïng hoân nhaân, trình ñoä hoïc vaán, tình traïng kinh teá, ngheà nghieäp, tieàn caên gia ñình veà taâm thaàn, neùt nhaân caùch kheùp kín tröôùc beänh. - Khaûo saùt caùc ñaëc ñieåm laâm saøng: caùch khôûi phaùt, sang chaán taâm lyù caáp, caùc trieäu chöùng laâm saøng. - Böôùc ñaàu tìm hieåu caùc yeáu toá coù aûnh höôûng ñeán tieán trieån cuûa roái loaïn naøy. ÑOÁI TÖÔÏNG VAØ PHÖÔNG PHAÙP NGHIEÂN CÖÙU Ñoái töôïng nghieân cöùu Caùc beänh nhaân ñeán ñieàu trò taïi Beänh vieän Taâm Thaàn töø thaùng 9/2002 -1/2004 coù bieåu hieän loaïn thaàn töø döôùi moät thaùng vaø ñoàng yù tham gia vaøo nghieân cöùu. Tieâu chuaån choïn beänh Caùc beänh nhaân ñeán khaùm do côn loaïn thaàn ñaàu tieân, vôùi khôûi ñaàu caáp tính (thôøi gian chuyeån töø traïng thaùi khoâng coù neùt loaïn thaàn sang traïng thaùi loaïn thaàn roõ reät trong voøng 2 tuaàn hoaëc ít hôn), thôøi gian loaïn thaàn keùo daøi döôùi 1 thaùng tính ñeán thôøi ñieåm nhaän beänh. Tieâu chuaån loaïi tröø Caùc beänh nhaân khoâng ñoàng yù tham gia vaøo nghieân cöùu, khoâng theo doõi ñöôïc. Nhöõng tröôøng hôïp loaïn thaàn do nguyeân nhaân thöïc theå, do röôïu hoaëc cai röôïu, hoaëc do ngoä ñoäc thuoác, söû duïng ma tuùy. Nhöõng tröôøng hôïp loaïn thaàn caáp do roái loaïn phaân lieät caûm xuùc, roái loaïn löôõng cöïc coù neùt loaïn thaàn hoaëc traàm caûm loaïn thaàn, höng caûm loaïn thaàn. Phöông phaùp nghieân cöùu: Nghieân cöùu moâ taû. Phöông phaùp tieán haønh Baùc só khaùm giaûi thích cho beänh nhaân vaø gia ñình veà muïc ñích vaø yeâu caàu cuûa nghieân cöùu. Neáu beänh nhaân ñoàng yù tham gia vaøo nghieân cöùu, baùc só seõ duøng baûng caâu hoûi nghieân cöùu ñeå phoûng vaán, vaø sau ñoù duøng baûng theo doõi ñeå theo doõi dieãn tieán cuûa roái loaïn trong thôøi gian 6 thaùng. Ñeå theo doõi, baùc só ñaùnh giaù laïi caùc trieäu chöùng cuûa beänh nhaân vaøo caùc thôøi ñieåm: Ngaøy 0 (ngaøy beänh nhaân ñeán beänh vieän), ngaøy 7, ngaøy 15, ngaøy 30, thaùng thöù 3, thaùng thöù 6. Phöông phaùp xöû lyù soá lieäu: Caùc soá lieäu thu thaäp ñöôïc seõ ñöôïc phaân tích trong chöông trình xöû lyù thoáng keâ Epi Info 6.0. KEÁT QUAÛ VAØ BAØN LUAÄN: Tham gia vaøo nghieân cöùu cuûa chuùng toâi môùi ñaàu coù 151 tröôøng hôïp loaïn thaàn coù khôûi ñaàu caáp, nhöng cuoái cuøng chuùng toâi chæ theo doõi ñöôïc 90 tröôøng hôïp. Chuyeân ñeà Noäi Khoa 68 Nghieân cöùu Y hoïc Y Hoïc TP. Hoà Chí Minh * Taäp 9 * Phuï baûn cuûa Soá 1 * 2005 Do ñoù chuùng toâi chæ phaân tích soá lieäu treân 90 tröôøng hôïp naøy. Caùc ñaëc ñieåm cuûa nhoùm nghieân cöùu Ñòa chæ cö nguï 64,4% beänh nhaân cö nguï taïi TP. HCM. 35,6% beänh nhaân cö nguï taïi nôi khaùc: Long An, Traø Vinh, Ñoàng Nai, Tieàn Giang... Tuoåi phaùt beänh Tuoåi Soá T/hôïp Tyû leä 16-20 19 21,1% 21-25 21 23,3% 26-30 21 23,3% 31-35 9 10% 36-40 6 6,7% 41-45 9 10% 46-50 2 2,2% >50 4 4,4% T/coäng 90 100% *Giôùi tính- Hoân nhaân-Tr/ñoä hoïc vaán Ñaëc ñieåm TS Tyû leä Giôùi tính Nam Nöõ 43 47 47.8% 52.2% Tình traïng hoân nhaân Ñoäc thaân Keát hoân Ly thaân, ly dò, goaù 52 31 7 57.8% 34.4% 7.8% Trình ñoä hoïc vaán Muø chöõ Caáp 1 Caáp 2 Caáp 3 Ñaïi hoïc 2 14 40 29 5 2.2% 15.6% 44.4% 32.2% 5.6% Tình traïng kinh teá-Ngheà nghieäp Ñaëc ñieåm TS Tyû leä Tình traïng kinh teá Keùm Trung bình Khaù 24 62 4 26.7% 68.9% 4.4% Ngheà nghieäp CNV Noâng daân Ngheà töï do Hoïc Khoâng ngheà Buoân baùn Nghæ höu 26 15 15 11 11 10 2 28.9% 16.7% 16.7% 12.2% 12.2% 11.1% 2.2% Tieàn caên taâm thaàn gia ñình Coù 20 tröôøng hôïp (22,2%) coù tieàn caên gia ñình veà beänh taâm thaàn. Nghieân cöùu cuûa Boyer P.(33) cho thaáy coù 50% beänh nhaân coù tieàn söû gia ñình veà taâm thaàn. Caùc ñaëc ñieåm laâm saøng Ngaøy ñeán khaùm Ngaøy ñeán khaùm trung bình cuûa caùc beänh nhaân laø: 7,68 ± 5,91 (sôùm nhaát laø ngay ngaøy ñaàu tieân cuûa beänh, vaø treã nhaát laø ngaøy thöù 27 cuûa beänh). 32.2% 21.1% 18.9% 16.7% 14.4% 7.8% 0% 5% 10% 15% 20% 25% 30% 35% Tö duy nhieàu chuû ñeà Khoâng noùi Noùi moät mình tö duy chaäm chaïp Tö duy phi taùn Khaùc Caùch khôûi phaùt cuûa roái loaïn 83,3% beänh nhaân coù khôûi phaùt loaïn thaàn caáp tính trong voøng 48 giôø. 16,7% beänh nhaân coù khôûi phaùt sau 48 giôø nhöng döôùi 2 tuaàn. Lyù do ñeán khaùm Lyù do TS Tyû leä Kích ñoäng 22 24,4% Töï töû / töï gaây toån thöông cô theå 7 7,8% Boû aên 7 7,8% Noùi moät mình 25 27,8% RLHV khaùc 15 16,7% Khoâng tieáp xuùc 5 5,5% Cöôøi noùi moät mình 5 5,5% Maát nguû 4 4,5% Toång coäng 90 100% Roái loaïn caûm xuùc 100% beänh nhaân coù roái loaïn caûm xuùc, phuø hôïp vôùi nhaän xeùt cuûa C. Pull(26). Goàm coù: Loaïi roái loaïn caûm xuùc TS Tyû leä Lo sôï 46 51,1% Noùng naûy, böïc töùc 36 40% Traàm caûm, höng caûm 31 34,4% Thieáu hoøa hôïp 26 28,9% Taâm Thaàn 69 Y Hoïc TP. Hoà Chí Minh * Taäp 9 * Phuï baûn cuûa Soá 1 * 2005 Nghieân cöùu Y hoïc Roái loaïn ngoân ngöõ 80% beänh nhaân coù roái loaïn ngoân ngöõ. Goàm coù: Loaïi roái loaïn hình thöùc tö duy TS Tyû leä TD nhieàu chuû ñeà 29 32,2% Khoâng noùi 19 21,1% Noùi moät mình 17 18,9% TD chaäm chaïp 15 16,7% Tö duy phi taùn 13 14,4% Khaùc 7 7,8% Roái loaïn noäi dung tö duy 93,3% beänh nhaân coù roái loaïn noäi dung tö duy. Tyû leä naøy gaàn baèng tyû leä cuûa Guilloux vaø Ey H laø 100%(24,32). Caùc loaïi roái loaïn noäi dung tö duy Loaïi RL noäi dung tö duy TS Tyû leä HT bò haïi 65 72,2% HT bò chi phoái 39 43,3% HT toân giaùo, thaàn bí 17 18,9% HT bò theo doõi 16 17,8% HT bò toäi 12 13,3% HT khaùc 11 12,2% HT töï cao, doøng doõi 15 16,6% HT lieân heä 6 6,7% HT nhaän nhaàm 3 3,3% Roái loaïn caûm giaùc tri giaùc 77,8% beänh nhaân coù roái loaïn caûm giaùc tri giaùc. Caùc loaïi roái loaïn caûm giaùc tri giaùc Loaïi RLCGTG TS Tyû leä Aûo thanh 64 71,1% Aûo thò 8 8,9% RL caûm giaùc baûn theå 4 4,4% Aûo khöùu 3 3,3% Aûo xuùc 2 2,2% Tri giaùc sai thöïc taïi 1 1,1% Tieán trieån – caùc yeáu toá aûnh höôûng ñeán tieán trieån Mojtabai R. vaø Susser E.(8) veà caùc tröôøng hôïp loaïn thaàn coù khôûi ñaàu caáp ñaùp öùng tieâu chuaån chaån ñoaùn ICD-10 thì sau 2 naêm theo doõi coù 59% tröôøng hôïp trôû thaønh taâm thaàn phaân lieät, 22% loaïn thaàn caáp (F23), höng caûm loaïn thaàn 4%... Tyû leä beänh nhaân trôû thaønh taâm thaàn phaân lieät trong nghieân cöùu cuûa chuùng toâi khaù cao (62,2%), duø môùi chæ theo doõi 6 thaùng. Ñieàu naøy coù theå giaûi thích vì soá beänh nhaân maø chuùng toâi coù theå theo doõi ñöôïc khoâng ñaïi dieän cho nhoùm beänh nhaân loaïn thaàn coù khôûi ñaàu caáp ôû beänh vieän taâm thaàn thaønh phoá Hoà Chí Minh. Vì thöïc teá ban ñaàu chuùng toâi coù ñeán 151 tröôøng hôïp loaïn thaàn coù khôûi ñaàu caáp, nhöng chæ theo doõi ñöôïc 90 tröôøng hôïp (chieám tyû leä 59,6%), trong ñoù coù ñeán 62,2% tröôøng hôïp laø taâm thaàn phaân lieät, moät beänh maõn tính, caàn phaûi ñeán ñieàu trò thöôøng xuyeân ôû beänh vieän taâm thaàn, do ñoù chuùng toâi theo doõi ñöôïc. Sau ñaây chuùng toâi chæ phaân tích caùc yeáu toá coù aûnh höôûng ñeán tieán trieån cuûa roái loaïn thaønh taâm thaàn phaân lieät hay loaïn thaàn ngaén. Vaäy, trong nghieân cöùu coù 26 tröôøng hôïp tieán trieån toát – tieán trieån loaïn thaàn ngaén vaø 56 tröôøng hôïp tieán trieån xaáu -tieán trieån thaønh taâm thaàn phaân lieät. Söï lieân quan giöõa tuoåi phaùt beänh trung bình vaø tieán trieån cuûa roái loaïn Tieán trieån cuûa RL Tuoåi trung bình Ñoä tuoåi LTN 31,46 ± 11,13 17-63 TTPL 26,21 ± 7,05 16-43 Beänh nhaân coù tieán trieån ñeán taâm thaàn phaân lieät thöôøng coù tuoåi phaùt beänh trung bình sôùm hôn so vôùi caùc beänh nhaân coù tieán trieån loaïn thaàn ngaén moät caùch coù yù nghóa thoáng keâ (p < 0,05). Ñieàu naøy phuø hôïp vôùi y vaên theá giôùi vaø vôùi nhaän xeùt cuûa Metzger vaø Weilbel cho thaáy raèng caùc beänh nhaân coù tuoåi phaùt beänh treã sau 35 tuoåi ít coù tieán trieån thaønh loaïn thaàn maõn tính hôn caùc beänh nhaân coù tuoåi phaùt beänh sôùm hôn(17) Sang chaán taâm lyù caáp Coù 35 beänh nhaân (38,9%) trong nhoùm coù sang chaán taâm lyù caáp tröôùc khi bò beänh, tyû leä naøy phuø hôïp vôùi tyû leä maø Boge J. tìm ra naêm 1974 (40%)(35). Loaïi sang chaán TS Tyû leä Baát ñoàng, xung ñoät 12 34,3% Thaát baïi / thay ñoåi trong hoïc taäp, vieäc laøm 7 20% Ngöôøi thaân cheát hoaëc beänh naëng 4 11,4% Bò phaù saûn, löôøng gaït, cöôùp boùc, bò ñaùnh 4 11,4% Ly taùn, chia tay, ghen 3 8,6% Khaùc 5 14,3% Toång coäng 35 100% Caùc beänh nhaân loaïn thaàn coù khôûi ñaàu caáp sau sang chaán taâm lyù thöôøng coù tieán trieån loaïn thaàn ngaén nhieàu hôn caùc beänh nhaân khoâng coù yeáu toá sang chaán taâm lyù moät caùch coù yù nghóa thoáng keâ(P<0,05). Phuø Chuyeân ñeà Noäi Khoa 70 Nghieân cöùu Y hoïc Y Hoïc TP. Hoà Chí Minh * Taäp 9 * Phuï baûn cuûa Soá 1 * 2005 hôïp vôùi nhaän xeùt cuûa Gasman Ivan(22). Neùt nhaân caùch kheùp kín tröôùc beänh Coù 21 beänh nhaân (23,3%) coù neùt nhaân caùch kheùp kín tröôùc beänh. Caùc beänh nhaân loaïn thaàn coù khôûi ñaàu caáp vôùi neùt nhaân caùch tröôùc beänh kheùp kín thöôøng coù tieán trieån taâm thaàn phaân lieät hôn laø tieán trieån loaïn thaàn ngaén moät caùch coù yù nghóa thoáng keâ (P<0,05). 18 3 38 23 0 10 20 30 40 TTPL LTN Nha ân ca ùch khe ùp kín Kho âng Söï lieân quan giöõa tieàn caên taâm thaàn gia ñình vaø tieán trieån cuûa roái loaïn Maëc duø tieàn caên taâm thaàn gia ñình laø moät yeáu toá tieân löôïng xaáu cuûa beänh nhaân loaïn thaàn coù khôûi ñaàu caáp. Nhöng trong nghieân cöùu, chuùng toâi khoâng tìm thaáy söï khaùc bieät coù yù nghóa thoáng keâ giöõa tieàn caên taâm thaàn gia ñình vaø tieán trieån cuûa roái loaïn. Söï lieân quan giöõa caùch khôûi phaùt raát caáp tính vaø tieán trieån cuûa roái loaïn Caùc beänh nhaân loaïn thaàn coù khôûi ñaàu caáp vôùi caùch khôûi phaùt raát caáp tính trong voøng 48 giôø thöôøng coù tieán trieån loaïn thaàn ngaén hôn caùc beänh nhaân coù caùch khôûi phaùt roái loaïn sau 48 giôø moät caùch coù yù nghóa thoáng keâ (P<0,05). Ñieàu naøy phuø hôïp vôùi nhaän xeùt cuûa ICD-10 veà loaïn thaàn caáp. 4 3 2 5 1 3 1 0 1 0 2 0 3 0 4 0 5 0 T T P L L T N < 4 8 g iô ø > 4 8 g iô ù Söï lieân quan giöõa ngaøy ñeán khaùm vaø tieán trieån cuûa roái loaïn Caùc beänh nhaân coù tieán trieån taâm thaàn phaân lieät thöôøng ñeán khaùm beänh ngaøy 8,41 ± 6,62 muoän hôn moät caùch coù yù nghóa thoáng keâ so vôùi caùc beänh nhaân tieán trieån loaïn thaàn ngaén (ngaøy 5,96 ± 3,99). Coù leõ do bieåu hieän laâm saøng cuûa loaïn thaàn ngaén thöôøng raàm roä vaø caáp tính hôn caùc beänh nhaân taâm thaàn phaân lieät, khieán cho ngöôøi nhaø phaûi ñöa beänh nhaân ñeán ñieàu trò sôùm hôn. Söï lieân quan giöõa hoang töôûng ña chuû ñeà vaø tieán trieån cuûa roái loaïn Caùc beänh nhaân coù tieán trieån loaïn thaàn ngaén thöôøng coù hoang töôûng ña chuû ñeà hôn caùc beänh nhaân tieán trieån taâm thaàn phaân lieät (P < 0,05). Ñieàu naøy phuø hôïp vôùi nhaän xeùt cuûa Drouet A.(21), Berdeaux A.(18) raèng hoang töôûng trong loaïn thaàn caáp laø hoang töôûng ña chuû ñeà, vaø ña cô cheá. Vaø cuõng giuùp cuûng coá theâm nhaän ñònh raèng söï ña chuû ñeà cuûa hoang töôûng laø moät yeáu toá tieân löôïng toát cuûa caùc beänh nhaân loaïn thaàn coù khôûi ñaàu caáp(22,23). Söï lieân quan giöõa hoang töôûng bò chi phoái vaø tieán trieån cuûa roái loaïn Nhieàu taùc giaû cho raèng hoang töôûng bò chi phoái laø hoang töôûng ñaëc tröng cho beänh taâm thaàn phaân lieät(5,15,25). Nhöng chuùng toâi khoâng tìm thaáy söï khaùc bieät veà hoang töôûng bò chi phoái giöõa nhoùm beänh nhaân tieán trieån loaïn thaàn ngaén vaø nhoùm beänh nhaân tieán trieån taâm thaàn phaân lieät. KEÁT LUAÄN VAØ KIEÁN NGHÒ Qua phaân tích ñaëc ñieåm laâm saøng vaø theo doõi 90 tröôøng hôïp loaïn thaàn coù khôûi ñaàu caáp taïi beänh vieän taâm thaàn thaønh phoá Hoà Chí Minh, chuùng toâi coù moät soá nhaän xeùt sau: Ñaëc ñieåm cuûa nhoùm nghieân cöùu Soá beänh nhaân nöõ coù tyû leä cao hôn soá beänh nhaân nam. Ña soá beänh nhaân coù trình ñoä hoïc vaán töø caáp II trôû xuoáng, tình traïng kinh teá töø trung bình ñeán keùm. Soá beänh nhaân ñoäc thaân nhieàu hôn soá beänh nhaân coù gia ñình. Ña soá beänh nhaân coù ñoä tuoåi töø 21-30 tuoåi (46,7%). 22,2% beänh nhaân coù tieàn caên gia ñình veà beänh taâm thaàn. 23,3% beänh nhaân coù neùt nhaân caùch kheùp kín tröôùc beänh. Caùc ñaëc ñieåm laâm saøng 100% beänh nhaân coù khôûi phaùt beänh caáp tính tröôùc 2 tuaàn. 38,9% beänh nhaân coù sang chaán caáp tröôùc khi bò Taâm Thaàn 71 Y Hoïc TP. Hoà Chí Minh * Taäp 9 * Phuï baûn cuûa Soá 1 * 2005 Nghieân cöùu Y hoïc Caùc beänh nhaân thöôøng ñeán khaùm vaøo ngaøy thöù 7,68 5,91 cuûa beänh. ± 40% beänh nhaân ñeán khaùm vì nhöõng lyù do quan troïng aûnh höôûng ñeán tính maïng cuûa beänh nhaân hoaëc aûnh höôûng ñeán tính maïng vaø taøi saûn ngöôøi xung quanh. 100% beänh nhaân coù roái loaïn caûm xuùc. 93,3% beänh nhaân coù roái loaïn noäi dung tö duy goàm coù hoang töôûng bò haïi, hoang töôûng bò chi phoái, hoang töôûng toân giaùo, thaàn bí, hoang töôûng bò theo doõi. .. 77,8% beänh nhaân coù roái loaïn caûm giaùc tri giaùc goàm coù aûo thanh, aûo thò, roái loaïn caûm giaùc baûn theå, aûo khöùu, aûo xuùc, tri giaùc sai thöïc taïi. Ña soá caùc beänh nhaân coù daáu hieäu maát nguû. Tieán trieån beänh Sau 6 thaùng theo doõi 90 tröôøng hôïp loaïn thaàn coù khôûi ñaàu caáp, coù ñeán 56 tröôøng hôïp trôû thaønh taâm thaàn phaân lieät (62,2%), 26 tröôøng hôïp loaïn thaàn ngaén (29%), 4 tröôøng hôïp roái loaïn löôõng cöïc (4,4%) (côn ñaàu tieân laø loaïn thaàn ngaén, nhöng taùi phaùt döôùi daïng roái loaïn löôõng cöïc), 2 tröôøng hôïp roái loaïn hoang töôûng maõn (2,2%), 2 tröôøng hôïp roái loaïn daïng phaân lieät (2,2%). Caùc yeáu toá aûnh höôûng ñeán tieán trieån beänh Caùc yeáu toá tieân löôïng toát cho beänh nhaân loaïn thaàn coù khôûi ñaàu caáp: Tuoåi phaùt beänh treã, khôûi phaùt beänh caáp tính trong voøng 48 giôø, coù sang chaán caáp, hoang töôûng ña chuû ñeà, khoâng coù nhaân caùch kheùp kín tröôùc beänh. Kieán nghò Vì côõ maãu coøn nhoû, theo doõi khoù khaên (coù khoaûng 40% tröôøng hôïp khoâng theo doõi ñöôïc) neân maãu nghieân cöùu chöa ñaïi dieän ñöôïc cho quaàn theå beänh nhaân loaïn thaàn coù khôûi ñaàu caáp taïi beänh vieän taâm thaàn. Hôn nöõa, thôøi gian nghieân cöùu coøn quaù ít (6 thaùng), chöa theå quan saùt heát ñöôïc caùc khaû naêng tieán trieån cuûa beänh, do ñoù caùc tyû leä tieán trieån chöa phuø hôïp vôùi y vaên, vaø moät soá yeáu toá coù aûnh höôûng ñeán tieán trieån beänh neâu trong phaàn toång quan y vaên khoâng ñöôïc chöùng minh (nhö: tieàn caên taâm thaàn gia ñình, söï ñaùp öùng vôùi ñieàu trò, kieåu roái loaïn caûm xuùc...). Do ñoù, chuùng toâi nghó caàn phaûi tieán haønh nghieân cöùu naøy moät caùch quy moâ hôn treân nhieàu maët cuûa roái loaïn, nhaát laø vaán ñeà ñieàu trò vaø phaûi theo doõi laâu daøi hôn, Metzger J.Y. ñeà nghò thôøi gian nghieân cöùu toái thieåu cho caùc tröôøng hôïp loaïn thaàn coù khôûi ñaàu caáp laø 3 naêm(29). TAØI LIEÄU THAM KHAÛO: 1. Nguyeãn Xuaân Phaùch – Thoáng keâ y hoïc – Nhaø Xuaát Baûn Y hoïc – 1995, P. 90-95 Traàn Ñình Xieâm – Taâm thaàn hoïc – Nhaø Xuaát Baûn Y hoïc - 1997, P. 305-311 2. Ebert M.H. et al - Current diagnosis & treatment in Psychiatry - Lange Medical Books - Mc Graw Hill 2000, P. 260-286. 3. Edward J. et al - Prolonged recovery in first episode psychosis – British Journal of Psychiatry (Supplement) – Medical Resources 1998, P. 107 – 116. 4. Hales R.E. et al – Schizophrenia – Textbook of Psychiatry, 2nd edition. The American Psychiatric Press Inc 1994, P. 418 5. Kaplan H.I. & Sadock B.J. - Synopsis of Psychiatry behavioral Sciences Clinical Psychiatry - 8th edition – Williams & Wilkins 1998, P. 518-600. 6. Mojtabai R., Susser E.S. et al - Clinical Characteristics, 4-Year Course, and DSM-IV Classification of Of the of the patients With Nonaffective Acute Remitting Psychosis- American Journal Psychiatry- American Psychiatric Association 2003, P. 2108-2115. 7. Mojtabai R., Susser E. - Duration of Remitting Psychoses with acute onset- The British Journal of Psychiatry – The Royal College of Psychiatrist 2000, P. 576-580. 8. Pul C.B. Atypical Psychotic Disorder – Schizophrenia - Blackwel Science 1995, P. 58-70 9. Rabinowitz et al. - Relationship Between Premorbid Functioning and Symptom Severity as Assessed at First Episode of Psychosis - American Journal of Psychiatry 2002, P. 2021-2032. 10. Sadock B.J, Sadock V.A. - Comprehensive Textbook of Psychiatry - 7th edition - Lippincott Williams & Wilkins 2000, P. 1096-1217. 11. Spenser E. et al - Management of first episode psychosis - The Royal College of Psychiatrists 2001, P. 133-140. 12. Waldinger R.J. - Psychiatry for Medical Students - American Psychiatric Press Inc 1997, P. 81-84. 13. Diagnosis & Statistical Manual of Mental disorder – 4th edition – American psychiatric association 1994, P. 273-304. 14. The ICD-10 Classification of Mental and Behavioral Disorders - World Health Organisation Geneva 1992, P. 86-109. 15. Chuyeân ñeà Noäi Khoa 72 Nghieân cöùu Y hoïc Y Hoïc TP. Hoà Chí Minh * Taäp 9 * Phuï baûn cuûa Soá 1 * 2005 16. WHO - Health Research Methology - A guide for training in Research Methods 1992, P. 45-115. Masseù G. et Weill M. - Preùparation aux QCM, CCQCM et cas Cliniques de Psychiatrie - Edition Marketing 1991, P. 101-103 27. Azorin J.M. et al - Les Psychose breøves – Annales Meùdico Psychologiques-Eùdition Elsevier 2004, P. 247- 254. 17. Marcelli D. et al - Episode Psychotique aigu de l’adolescent et du jeune adulte. Question dianostiques, theùrapeutiques et eùthique - Annales Meùdico- Psychologiques - Eùdition Elsevier 2002, P. 386-395. 28. Berdeaux A. et al - Psychiatrie de l’adulte- Tome 2, Faculteù de Meùdecine Paris-Sud 1997/1998, P. 33-64. 18. Botteùro A., Canoui P., Granger B. - Psychiatrie de l’adulte – Maloine 1992, P.117-120. Metzger J.Y. - Psychose deùbutante- Psychose aigue- et apreøs? - Annales Meùdico – Psychologiques - Eùdition Elsevier 2001, P. 296-300. 19. 29. Darcourt et al - Internat Psychiatrie – Eùtat Deùlirant Aigu Et Traitement - Heures de France 1994, P. 121- 128 20. Petitjean F. & Marie-Cardine M. - Recommandations courtes du Jury de la confeùrence de consensus “Shizophreùnies deùbutantes: diagnostic et modaliteù theùrapeutiques” - Annales Meùdico-Psychologiques - Eùditon Elsevier 2003, P. 485-490. 30. Drouet A. et al - Psychatrie – Etats Deùlirants Aigus. Le Concours Meùdical 1998, P. 47-52. 21. Gasman I. - Internat Medecine – Pychiatrie et peùdopsychiatrie- eùditions Grego-Vernazobres 1999, P. 95-106 22. Postel J. - Dictionnaire de Psychiatrie et de Psychopathologie clinique – La Rousse – Bordas 1998, P. 75-281. 31. Guelfi J.D. et al – Psychiatrie - Presses Universitaires de France 1999, P. 180-190. 23. Rouchouse J.C - Analyse eùthopsychophysiologique d’une bouffeùe deùlirante - Annales Meùdico- Psychologiques - Masson 1996, P. 609. 32. Guilloux J. - Psychoses deùlirantes aigues: Etude Catamnestique Comptes rendu du Congres de Psychiatrie et de Neurologie de langue francaise 23-27 juin 1986, P. 227-235. 24. Lajeunesse SB et al - Psychiatrie et psychobiologie 1987, vol II, No 5, P. 319-333 33. Hanus M. - Les bouffeùes deùlirantes - Psychiatrie de l’eùtudiant. Maloine 1990, P. 85-96 Senon J.L. et al - Theùrapeutique Psychiatrique - Hermann-eùditeur des sciences et des arts 1995, P. 796-827. 34. 25. Le Roux A., Vantalon V. - Reùflexions actuelles aø propos des bouffeùes deùlirantes – Annales meùdico- psychologique revue pychiatrique – Masson 1993, P. 96-103 26. Sutter J.M. et al - Psychoses deùlirantes aigues- Encyclopedie Medico- Chirurgical 4 - 1974, 37230 A 10. 35. Taâm Thaàn 73