Bài giảng Xử trí điều dưỡng ở bệnh nhân nhồi máu não cấp

Xử trí điӅu dѭӥng ӣ bӋnh nhân nhӗi máu não cҩp ChĆm sóc đѭờng thӣ  Hӛ trӧ đѭờng thӣ và hổ trӧ hô hҩp đѭӧc khuyӃn cáo trong điӅu trӏ bӋnh nhân nhӗi máu não cҩp có giҧm nhận thӭc hoặc nhӳng ngѭời có rӕi loҥn chӭc nĆng hành tӫy có thể gây ra thѭѫng tổn đѭờng dẫn khí. (Class I; mӭc đӝ bằng chӭng C) ChĆm sóc đѭờng thӣ  Theo dõi đӝ bҧo hòa oxy sẽ làm giҧm nguy cѫ sa sút triӋu chӭng thҫn kinh liên quan đӃn hҥ oxy máu, cung cҩp oxy với mӭc 2-4l/p đѭӧc khuyӃt cáo khi đӝ bão hòa oxy < 94% (class I, mӭc đӝ bằng chӭng C) ChĆm sóc tim  Theo dõi tình trҥng tim đѭӧc khuyӃn cáo cho tҩt cҧ mọi bӋnh nhân nhӗi máu não cҩp để sàng lọc rung nhĩ và các rӕi loҥn nhӏp tim. Rung nhĩ, thѭờng RN kӏch phát thѭờng đѭӧc phát hiӋn lҫn đâu tiên chӍ sau khi gây ra huyӃt khôi gây tắc mҥch não.  NӃu cung lѭӧng tim bӏ ҧnh hѭӣng, rӕi loҥn nhӏp có thể làm nặng thêm mӝt sӵ thiӃu hөt máu não đã có sẵn.  Theo dõi tình trҥng tim nên đѭӧc thӵc hiӋn ít nhҩt 24h đҫu. (Class I; mӭc đӝ bằng chӭng B) ChĆm sóc huyӃt áp  BӋnh nhân có huyӃt áp cao đѭӧc điӅu trӏ rt-PA tĩnh mҥch nên có HATT<180 mmHg, HATTr<110 mmHg trѭớc khi đѭӧc điӅu trӏ.  NӃu điӅu trӏ với rt-PA tĩnh mҥch, duy trì HA<180/105 mmHg ít nhҩt 24h đҫy sau điӅu trӏ. (Class I; mӭc đӝ bằng chӭng B) ChĆm sóc HuyӃt áp  Kiểm soát huyӃt áp ӣ nhӳng bӋnh nhân là không phҧi là đӕi tѭӧng đѭӧc điӅu trӏ với rt-PA có HATT <220 mmHg và HATTr <120 mmHg.  NӃu không có bằng chӭng tổn thѭѫng cѫ quan đích nhѭ phù phổi, bóc tách đӝng mҥch, bӋnh não tĆng huyӃt áp, tĆng áp lӵc nӝi sọ, co giật, xuҩt huyӃt não (tránh sử dөng thuӕc hҥ huyӃt áp: Nifedipine dѭới lѭӥi) ChĆm sóc thân nhiӋt  TĆng thân nhiӋt liên quan đӃn gia tĆng tӍ lӋ tử vong và tàn tật ӣ bӋnh nhân đӝt quӷ cҩp. Sӕt làm gia tĆng nhu cҫu chuyển hóa cӫa não, điӅu này có thể làm xҩu thêm nhӗi máu và dẫn đӃn thѭѫng tổn mô tĆng them. ChĆm sóc thân nhiӋt  Ngay cҧ khi chӍ tĆng 1oF là mӝt yӃu tӕ tiên lѭӧng xҩu cho bӋnh nhân và là mӝt yӃu tӕ đӝc lập trong tӍ lӋ tử vong ngắn hҥn và dài hҥn. BӋnh nhân nên đѭӧc điӅu trӏ với thuӕc hҥ sӕt và các phѭѫng pháp làm mát khác, đánh giá nhiӉm khuẫn hô hҩp và đѭờng tiểu, và điӅu trӏ thích hӧp. NӃu nhiӋt đӝ > 37,5o điӅu dѭӧc nên làm mát bằng miӃng xӕp hoặc khĆn lҥnh và báo cho bác sĩ biӃt để tìm kiӃm nguӗn gӕc nhiӉm trùng. ChĆm sóc hҥ đѭờng huyӃt  Hҥ đѭờng huyӃt là khi đѭờng máu <70mg/dl; nên đѭӧc điӅu trӏ ӣ bӋnh nhân nhӗi máu não cҩp. TriӋu chӭng cӫa hҥ đѭờng huyӃt có thể giӕng với đӝt quӷ.  Thuật ngӳ “hҥ đѭờng huyӃt đӝt quӷ” đѭӧc đӏnh nghĩa là nhӳng triӋu chӭng giӕng đӝt quӷ và tổn thѭờng não do tinh trҥng hҥ đѭờng huyӃt nặng (Class I, mӭc đӝ bằng chӭng C) ChĆm sóc hҥ đѭờng huyӃt  Hҥ đѭờng huyӃt có thê gây ra khiӃm khuyӃt thҫn kinh và giӕng với đӝt quӷ, nhѭng không thѭờng gặp. NӃu có, nó có thể đѭӧc điӅu chӍnh ngay lập tӭc với truyӅn dӏch Dextrose 50%.  ĐiӅu dѭӥng nên quan sát các dҩu hiӋu và triӋu chӭng cӫa hҥ đѭờng huyӃt và giӳ nӗng đӝ glucose > 70mg% (Class I, mӭc đӝ bằng chӭng C) ChĆm sóc tĆng đѭờng huyӃt  TĆng đѭờng huyӃt có thể làm nặng thêm tổn thѭѫng não trong nhӗi máu não cҩp, gia tĆng acid lactic, làm gia tĆng kích thѭớc ổ nhӗi máu ӣ bӋnh nhân đӝt quӷ, gia tĆng nguy cѫ phù não và xuҩt huyӃt.  LiӋu phát bắt đҫu để đҥt mөc tiêu đѭờng máu tӯ 140-180 mg/dl. Dѭới mөc tiêu <140 mg/dl có thể phù hӧp cho nhӳng bӋnh nhân đái tháo đѭờng kiểm soát tӕt, nhѭng tránh nӗng đӝ < 70mg/dl. Kiểm soát nӗng đӝ glucose < 180mg/dl Dӏch truyӅn  Dӏch là rҩt quan trọng ӣ bӋnh nhân nhӗi máu cҩp. LiӋu pháp tĩnh mҥch với dӏch đẳng trѭờng, nhѭ NaCl 0.9%, nên đѭӧc thiӃt lập và tiӃp tөc ít nhҩt trong 24h đҫu (Mohr và cs., 2004) Đánh giá rӕi loҥn nuӕt và nuӕt trong nhӗi máu não cҩp  ĐiӅu dѭӥng phҧi theo dõi bӋnh nhân vӅ các dҩu hiӋu lâm sàng cӫa rӕi loҥn nuӕt, bao gӗm:  Ho hoặc sặc nѭớc bọt hoặc thӭc Ćn  Ӭ đӝng thӭc Ćn trong miӋng  Nói lắp, yӃu cѫ mặt  Giҧm hoặc mҩt phҧn xҥ nuӕt  Chҧy nѭớc miӃng  Chҧy nѭớc mắt sau Ćn  Giọng nói nghe “ӗng ӝc” Đánh giá rӕi loҥn nuӕt và nuӕt trong nhӗi máu não cҩp  Các dҩu hiӋu lâm sàng cӫa tình trҥng sặc quan sát đѭӧc không phҧi luôn là bằng chӭng vì bӋnh nhân đӝt quӷ có thê có “sặc yên lặng”. BӋnh nhân có nguy có cao nhҩt bao gӗm: bӋnh nhân nhӗi máu thân não, tổn thѭѫng lớn, nhӗi máu đa ổ hoặc có tình trҥng giҧm hoặc mҩt ý thӭc. Đánh giá rӕi loҥn nuӕt và nuӕt trong nhӗi máu não cҩp  Khi bӋnh nhân đѭӧc xác đӏnh có nguy cѫ sặc, điӅu dѭӥng phҧi báo cho bác sĩ biӃt để yêu cҫu tѭ vҩn dinh dѭӥng và nhѭ thӃ các nhu cҫu chuyển hóa và dinh dѭӥng cӫa cӫa bӋnh nhân có thể đѭӧc đánh giá.  Đánh giá nuӕt nên đѭӧc thӵc hiӋn càng sớm càng tӕt sau khi nhập viӋn và không trӉ hѫn 48h sau nhập viӋn. KӃt luận  ĐiӅu dѭӥng, ngѭời chĆm sóc bӋnh nhân đӝt quӷ phҧi có kiӃn thӭc tӕt, khҧ nĆng đánh giá dҩu hiӋu sӕng, dâu hiӋu thҫn kinh và dӵ phòng các tai biӃn ngay lập tӭc và cũng đӗng thời cung cҩp nhӳng chĆm sóc điӅu dѭӥng tӕt nhât, cung cҩp kӃt hoҥch chĆm sóc cho cҧ bӋnh nhân và gia đình họ. XIN CÁM ѪN