Tài liệu Nhân 42 ca cắt cuốn mũi giữa qua nội soi tại Bệnh viện 115: Nghiên cứu Y học Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 9 * Phụ bản của Số 1 * 2005
NHÂN 42 CA CẮT CUỐN MŨI GIỮA QUA NỘI SOI TẠI BV.115
Nhan Trừng Sơn*, Vũ Hải Long**, Lâm Hoàng Yến**
TÓM TẮT
Phẫu thuật cắt cuốn mũi giữa (CMG) theo chỉ định của 42 bệnh nhân gồm 73 hốc mũi bằng phẫu
thuật nội soi. Các chỉ định của phẫu thuật cắt CMG là CMG quá phát toàn bộ, đầu CMG to, CMG thoái hóa
pôlýp và có hơi trong CMG. Sau 2 tháng phẫu thuật có kết quả là nghẹt mũi giảm 97,2%, nhức vùng mặt
giảm 77,6%. Trong khi đó giảm chảy nước mũi và tăng khứu giác kết quả không nhiều.
SUMMARY
SINUS ENDOSCOPIC MIDDLE TURBINECTOMY: REPORT OF 42 CASES
Nhan Trung Son, Vu Hai Long, Lam Hoang Yen *
Y Hoc TP. Ho Chi Minh * Vol. 9 * Supplement of No 1 * 2005: 141 - 144
Middle turbinectomy is made on 42 patients (73 middle turbinates) under sinus fibroscope. The main
indications are hypertrophy of the middle turbinate, ...
4 trang |
Chia sẻ: Đình Chiến | Ngày: 05/07/2023 | Lượt xem: 249 | Lượt tải: 0
Bạn đang xem nội dung tài liệu Nhân 42 ca cắt cuốn mũi giữa qua nội soi tại Bệnh viện 115, để tải tài liệu về máy bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên
Nghiên cứu Y học Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 9 * Phụ bản của Số 1 * 2005
NHÂN 42 CA CẮT CUỐN MŨI GIỮA QUA NỘI SOI TẠI BV.115
Nhan Trừng Sơn*, Vũ Hải Long**, Lâm Hoàng Yến**
TÓM TẮT
Phẫu thuật cắt cuốn mũi giữa (CMG) theo chỉ định của 42 bệnh nhân gồm 73 hốc mũi bằng phẫu
thuật nội soi. Các chỉ định của phẫu thuật cắt CMG là CMG quá phát toàn bộ, đầu CMG to, CMG thoái hóa
pôlýp và có hơi trong CMG. Sau 2 tháng phẫu thuật có kết quả là nghẹt mũi giảm 97,2%, nhức vùng mặt
giảm 77,6%. Trong khi đó giảm chảy nước mũi và tăng khứu giác kết quả không nhiều.
SUMMARY
SINUS ENDOSCOPIC MIDDLE TURBINECTOMY: REPORT OF 42 CASES
Nhan Trung Son, Vu Hai Long, Lam Hoang Yen *
Y Hoc TP. Ho Chi Minh * Vol. 9 * Supplement of No 1 * 2005: 141 - 144
Middle turbinectomy is made on 42 patients (73 middle turbinates) under sinus fibroscope. The main
indications are hypertrophy of the middle turbinate, polyps and concha bullosa. We make total middle
turbinectomy. The results 2 months later are decrease of stuffy (97,2%), decrease of facial pain (77,6%),
while the effects on rhinorrheria and smelling are limited.
ĐẶT VẤN ĐỀ
Mũi là bộ phận tiếp xúc với bên ngoài dễ bị dị ứng
và nhiễm trùng. Bệnh nhân bị ảnh hưởng đến cuốn
mũi gây khó thở. Dị ứng từ hốc mũi có thể làm hẹp
hoặc bít tắc lỗ thông mũi xoang và gây viêm xoang.
Nếu cuốn mũi bị ảnh hưởng, bệnh nhân thường phàn
nàn nghẹt mũi hoặc nhức đầu(7). Cuốn mũi giữa là
một trong các cuốn mũi bị ảnh hưởng nhiều nhất.
Cuốn mũi giữa có thể bị quá phát, cong ngược hoặc
thoái hóa pôlýp. Ngoài ra cuốn mũi giữa còn có thể
chứa bóng hơi (concha bullosa). Phần của cuốn mũi
giữa là nơi không khí ra vào thường xuyên. Chỉ quá
phát thêm 1 – 2mm là bệnh nhân bị nghẹt mũi.
Trong khuôn khổ bài này, chúng tôi khám tình trạng
của cuốn mũi giữa gây ảnh hưởng đến bệnh nhân có
hay không kèm theo viêm xoang(2). Bệnh viện Nhân
Dân 115 đã nghiên cứu vấn đề này qua nội soi từ
tháng 07/2003 đến tháng 07/2004 để xử trí hầu đem
lại thông thoáng mũi cho bệnh nhân hoặc làm giảm
nhức đầu do bệnh lý của cuốn mũi giữa gây nên.
PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
Đây là phương pháp tiền cứu cắt ngang trong 13
tháng. Chúng tôi có lập bảng câu hỏi gồm phần hành
chánh của bệnh nhân (giới, địa phương, tuổi, nghề
nghiệp); phần chỉ định phẫu thuật; phần triệu chứng
lâm sàng (đau vùng sọ mặt, nghẹt mũi, nhức vùng
mặt, chảy mũi, khịt đàm, giảm khứu giác); xét
nghiệm tiền phẫu; chuẩn bị phẫu thuật; phương pháp
phẫu thuật; hậu phẫu và biến chứng.
Chỉ định cắt cuốn mũi giữa
Trong nghiên cứu này: các bệnh lý cuốn mũi
giữa sau đây gây cho bệnh nhân nghẹt mũi, nhức đầu
hoặc sổ mũi dù có hay không có viêm xoang kèm
theo. Trong trường hợp có viêm xoang, chúng tôi
điều trị nội khoa trước(3,8), sau đó mới điều trị phẫu
thuật cuốn mũi giữa:
- Cuốn mũi giữa quá phá toàn bộ
- Đầu cuốn mũi giữa to và con ngược
- Thoái hóa pôlýp
* Trung tâm Đào tạo và Bồi dưỡng Cán bộ Y tế TP. HCM
** Bệnh viện Nhân dân 115
141
- Hơi trong cuốn mũi giữa (Concha bullosa)
Cỡ mẫu
Chúng tôi có 42 bệnh nhân, trong đó có 11 ca
giải quyết phẫu thuật cuốn mũi giữa 1 bên và 31 ca 2
bên. Như vậy chúng tôi có 73 cuốn mũi giữa được
điều trị phẫu thuật.
Đối tượng nghiên cứu
Các bệnh nhân được đưa vào lô nghiên cứu phù
hợp với các điều kiện sau đây:
- Người Việt Nam, không phân biệt giới và địa
phương.
- Trên 15 tuổi.
- Có chỉ định phẫu thuật cắt cuốn mũi giữa nêu
trên dù có hay không viêm xoang kèm theo, bệnh
nhân bị nhức đầu, nghẹt mũi, chảy mũi, khịt mũi...
- Xét nghiệm tiền phẫu mê đạt yêu cầu.
- Đồng ý phẫu thuật, có hậu phẫu và theo dõi sau
mổ từ 1 đến 2 tháng.
- Hồ sơ bệnh án đầy đủ.
Đối tượng loại trừ
- Người nước ngoài.
- Trẻ dưới 15 tuổi.
- Cuốn mũi giữa có bệnh lý khác kèm theo như
K, trỉ mũi...
- Bệnh nhân không hợp tác.
- Hồ sơ bệnh án không đầy đủ.
- Chưa theo dõi được hậu phẫu.
Thời gian nghiên cứu
Từ tháng 7 / 2003 đến tháng 07 / 2004 (thêm 2
tháng theo dõi hậu phẫu).
Phương pháp nghiên cứu
Định bệnh
Bệnh nhân được thu thập từ phòng khám TMH
BV Nhân Dân 115. Sau khi khám với các dụng cụ
thường qui và kết hợp với các triệu chứng mà bệnh
nhân phàn nàn, bệnh nhân được chẩn đoán bằng
phương pháp nội soi để đánh giá tình trạng của cuốn
mũi giữa và các bộ phận chung quanh, kể cả nhớt
hay mủ trong hốc mũi. Tìm tình trạng bệnh lý của
cuốn mũi giữa như cuốn mũi giữa quá phát, đầu cuốn
mũi giữa to hơn bình thường, chiếm phần lớn hốc
mũi, cuốn mũi giữa cong ngược, ngăn cản không khí,
cuốn mũi giữa thoái hóa pôlýp. Chúng tôi xin X
quang mũi cổ điển để biết tình trạng của cuốn mũi
giữa cũng như tình trạng các bộ phận chung như
cuốn mũi dưới, hốc mũi, xoang hàm, xoang sàng,
xoang trán... Chúng tôi chưa thực hiện cận lâm sàng
siêu âm xoang(4) mặc dù cận lâm sàng này giúp ích
một phần nào trong định bệnh. Trước khi định bệnh
chính xác, nếu ệnh nhân có khả năng, chúng tôi đề
nghị X quang cắt lớp (CT scan) để phối kiểm tình
trạng của cuốn giữa, đồng thời tìm bóng hơi trong
cuốn mũi giữa(5). Ngoài ra phối kiểm lại tình trạng
của các bộ phận chung quanh, kể cả các xoang.
Xét nghiệm tiền phẫu
Sau khi định bệnh chính xác tình trạng bệnh
lý của cuốn mũi giữa,chúng tôi cho xét nghiệm
tiền phẫu mê để có thể phẫu thuật an toàn. Ngoài
xét nghiệm máu thường qui như công thức máu,
Hct máu đông máu chảy, tiểu cầu, tìm đường và
đạm trong nước tiểu, TQ TCK, X quang phổi, điện
tâm đồ. Nếu bệnh nhân có vấn đề về gan hay về
thận, chúng tôi cho thử chức năng gan hay chức
năng thận. Bệnh nhân được nhịn ăn, nhịn uống 6
giờ trước khi phẫu thuật. Thường thì bệnh nhân
được phẫu thuật nội soi vào buổi sáng.
Dụng cụ
Ngoài các dụng cụ thông thường như máy hút,
kẹp khuỷu, banh mũi, chúng tôi sử dụng các dụng cụ
nội soi cao cấp Storz. Ống nội soi cứng 00, ngoài ra
ống nội soi cứng 300 cũng được chuẩn bị sẵn phòng
khi cần đến. Camera, nguồn sáng và màn hình được
sử dụng để có thể bàn bạc trong lúc nội soi. Bấc có
tẩm thuốc mỡ có Tétracycline 1%, mousse mịn và
Mérocell dùng để cầm máu sau phẫu thuật.
Các bước tiến hành(1)
- Trường hợp cuốn mũi giữa có chỉ định phẫu
thuật nội soi, có kèm theo viêm xoang, chúng tôi điều
trị nội khoa trước khi xử lý phẫu thuật cuốn mũi giữa.
142
Nghiên cứu Y học Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 9 * Phụ bản của Số 1 * 2005
- Bệnh nhân được đưa vào phòng mổ sau khi
kiểm tra, định bệnh và các xét nghiệm.
- Bệnh nhân được gây mê nội khí quản qua
đường miệng trong tư thế nằm ngửa, đầu hơi cúi
xuống.
- Đặt bấc có tẩm Naphtazoline 0,5% 2 bên hốc
mũi trong vòng 5 – 10 phút.
- Dùng ống soi cứng Storz 00 tìm cuốn mũi
dưới, sau đó tìm cuốn mũi giữa. Đánh giá tình
trạng cuốn mũi giữa. Tiêm vào cuốn mũi giữa
Xylocaine 2% + Adrénaloine 1/50.000. Chờ thuốc
tác dụng từ 10 đến 15 phút.
- Nếu đầu cuốn mũi giữa quá phát thì cắt bỏ
đầu cuốn mũi giữa mà thôi. Chỉ cắt toàn bộ cuốn
mũi giữa trong trường hợp toàn bộ cuốn mũi giữa
quá phát và cản trở đường thở.
- Xử lý tùy theo bệnh lý cuốn mũi giữa:
* Cuốn mũi giữa quá phát toàn bộ: cắt bỏ cuốn
mũi giữa.
* Đầu cuốn mũi giữa to và cong ngược: cắt bỏ
đầu cuốn mũi giữa.
* Cuốn mũi giữa thoái hóa pôlýp: cắt bỏ pôlýp.
* Hơi trong cuốn mũi giữa: xẻ dọc cuốn mũi
giữa, lấy cốt xương, cắt bỏ mặt ngoài, nơi có hơi.
- Sau khi giải quyết cuốn mũi giữa, chúng tôi
kiểm tra toàn bộ các bộ phận chung quanh, đặc
biệt là mõm mốc bóng sàng, xương giấy, trần hốc
mũi... Có thể dùng ống nội soi cứng 300 để kiểm
tra vùng lỗ thông mũi xoang.
- Đặt Mérocell, bấc hay mousse có tẩm thuốc
mỡ Tétracycline. Kiểm tra chảy máu trước khi cho
về hồi sức.
Bệnh nhân được rút Mérocell ngày hôm sau và
kiểm tra lấy vẩy trong hốc mũi mỗi ngày trong vòng
1 tuần, tránh dính cuốn mũi dưới vào vách ngăn.
Bệnh nhân được sửdụng kháng sinh uống nhóm
Céphasporine thế hệ thứ 2 trong vòng 1 tuần. Đề
nghị tái khám 1 tuần, 4 tuần vằ tuần sau mổ để đánh
giá nghẹt mũi bằng cách cho thở ra trên gương. Kiểm
tra nhức mũi và chảy mũi.
KẾT QUẢ.
Giới tính
Nam 18
Nữ 24
Cộng 42
Tuổi
Tuổi 15-20 20-30 30-40 40-50 50-60 >60 Cộng
Số ca 1 11 14 9 5 2 42
Tình trạng cuốn mũi giữa
Tình
trạng
CMG quá
phát
Pôlýp Đầu CMG
quá phát
Hơi CMG Cộng
Số ca 24 32 9 8 73
Triệu chứng lâm sàng
Triệu chứng Số ca
Đau vùng mặt 49
Nghẹt mũi 72
Chảy mũi đục, xanh 69
Khịt đàm 36
Giảm khứu giác 42
Cộng ---
Can thiệp cuốn mũi giữa qua nội soi
Phẫu thuật Cắt bán
phần CMG
Cắt toàn
phần CMG
Mở túi hơi Cộng
Số ca 8 73
Tình trạng sau mổ
Tình trạng Sẹo dính Tái phát pôlýp Tổn thương khác
Số ca 9 11 0
Kết quả sơ khởi (sau 2 tháng)
Triệu chứng Nghẹt mũi Đau Chảy mũi đục Cộng
Kết quả 70/72 38/49 32/69 ---
BÀN LUẬN
Viêm mũi xoang là bệnh thường gặp trong TMH.
Xoang bị viêm thường gây ảnh hưởng đến cuốn mũi
giữa. Ngược lại viêm mũi dị ứng có thể làm hẹp hay
bít tắc lỗ thông gây viêm xoang.
Bệnh lý cuốn mũi giữa thường hay gây nghẹt
mũi, nhức đầu và chảy mũi. Giải quyết cuốn mũi giữa
có thể làm giảm các triệu chứng trên.
Về chảy máu trong lúc mổ, chúng tôi nhận thấy
máu chảy nhiều hơn so với mổ nội soi chức năng mũi
xoang đơn thuần. Tuy nhiên chúng tôi vẫn khống chế
143
chảy máu trong lúc mổ bằng ép bông có tẩm thuốc
co mạch(6).
Trong phẫu thuật này chúng tôi có kèm theo mổ
chức năng mũi xoang 38 bên mũi. Chúng tôi cũng
chưa nhận định rõ giảm triệu chứng bệnh là có thể
do một phần nào mổ nội soi chức năng mũi xoang.
Kết quả cho thấy cuốn mũi là nơi không khí ra
vào. Cắt CMG làm cho bệnh nhân thở tốt hơn đến
97,2%. Triệu chứng đau vùng mặt cũng giảm rõ
(77,6%). Tuy nhiên, giảm chảy mũi và nâng khứu
giác chưa có gì khả quan sau 2 tháng theo dõi.
KẾT LUẬN
Tình trạng bệnh lý CMG thường gây nghẹt mũi,
nhức đầu và chảy mũi. Nếu là đơn thuần, điều trị cắt
CMG đúng theo chỉ định, bệnh có thể giảm rất nhiều,
nhất là triệu chứng nghẹt mũi. Đau vùng mặt và chảy
mũi có thể là do viêm nhiễm các vùng lân cận, muốn
điều trị phải phối hợp cắt cuốn mũi và giải quyết viêm
nhiễm chung quanh bằng phẫu thuật. Kiểm tra sau 2
tháng sau khi phẫu thuật, giảm đau vùng mặt chiếm
đến 77,6% (38/49); nghẹt mũi giảm rất rõ, chiếm
97,2% (70/72). Tuy nhiên chảy mũi và khịt đàm giảm
không nhiều. Khứu giác bệnh nhân bị giảm, sau mổ
vẫn chưa thấy kết quả.
TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. Acquadro MA, Montgomery WW. Treatment of chronic
paranasal sinus disease. Ann Otol Rhinol Laryngol
1996; 105: 607-614
2. Borman KR, Brown, Mezera KK, Jhaveri H. Occult
fever in surgical intensive care unit patients is seldom
caused by sinusitis. Am J Surg 1992; 164:412-415
3. Fireman P. Diagnosis of sinusitis in children:
emphasis on the history and physical examination. J
Allergy Clin Immunol 1992; 90: 433-436
4. Kaups KL, Cohn SM, Nageris B, Lavelle WV.
Maxillary sinusitis in the surgical intensive care unit:
a study using bedside sinus ultrasound. Am J
Otolaryngol 1995; 16:24-28
5. Kennedy DW, Zinreich SJ, Rosenbaum AE, Johns ME.
Functional endoscopic sinus surgery: theory and
diagnostic evaluation. Arch Otolaryngol 1985; 11: 576
6. Maniglia AJ. Fatal and major complications secondary
to nasal and sinus surgery. Laryngoscope 1989; 99:
276
7. Wald E. Epidemiology, pathophysiology and etiology
of sinusitis. Pediatr Infec Dis 1985; 6 (Suppl): 51 1
8. Wald E. Microbiology of acute and chronic sinusitis in
children. J Allergy Clin Immunol 1992; 90: 452-460
144
Các file đính kèm theo tài liệu này:
- nhan_42_ca_cat_cuon_mui_giua_qua_noi_soi_tai_benh_vien_115.pdf