Đề tài Thực trạng và giải pháp phát triển sản xuất cây ăn quả ở ngoại thành Hà Nội

Lêi Më §Çu 1.TÝnh cÊp thiÕt cña ®Ò tµi Trªn thÕ giíi, c¸c n­íc cã møc sèng cao còng lµ nh÷ng n­íc cã nhu cÇu tiªu thô s¶n phÈm qu¶ rÊt lín trong ®ã qu¶ t­¬i lµ lo¹i thùc phÈm kh«ng thÓ thiÓu trong c¬ cÊu b÷a ¨n hµng ngµy. Ngoµi viÖc cung cÊp chÊt kho¸ng vµ nhiÒu lo¹i Vitamin kh¸c nhau, hoa qu¶ cßn cã t¸c dông rÊt tèt trong viÖc tiªu ho¸ thùc phÈm vµ chèng chøng t¸o bãn còng nh­ mét sè biÓu hiÖn bÊt th­êng kh¸c. ë nh÷ng nh÷ng n­íc nµy, c©y ¨n qu¶ d­îc coi lµ mét ngµnh kinh tÕ quan träng, thóc ®Èy sù ph¸t triÓn ngµnh n«ng nghiÖp nãi riªng vµ nÒn kinh tÕ x· héi nãi chung. Do nhiÒu nguyªn nh©n kh¸c nhau, mét sè n­íc kh«ng cã ®iÒu kiÖn ®Ó ph¸t triÓn c©y ¨n qu¶ hoÆc tr×nh ®é s¶n xuÊt c©y ¨n qu¶ n»m ë møc thÊp, kh«ng tù ®¸p øng nhu cÇu tiªu dïng th× Nhµ n­íc ph¶i cã chÝnh s¸ch nhËp khÈu qu¶ t­¬i hµng n¨m. Sù ®iÒu phèi thÞ tr­êng mua b¸n qu¶ c¶ s¶n phÈm t­¬i vµ chÕ biÕn, t¹o nªn sù giao l­u hµng ho¸ ngµy cµng réng r·i vµ trë thµnh mét nh©n tè kÝch thÝch cho sù ph¸t triÓn c©y ¨n qu¶ trªn ph¹m vi toµn thÕ giíi. ë ViÖt Nam, sau khi vÊn ®Ò l­¬ng thùc gi¶i quyÕt c¬ b¶n nhu cÇu qu¶ t­¬i nhu cÇu tiªu dïng ngµy mét gia t¨ng ( b×nh qu©n tiªu dïng qu¶/ ®Çu ng­êi mét n¨m lµ 60 Kg(2000) vµ dù b¸o ®Õn n¨m 2010 lµ 70Kg ). Sù giao l­u hµng ho¸ trong ®ã cã qu¶ døa hai miÒn Nam B¾c t¹o nªn mét thÞ tr­êng tiªu thô phong phó vµ ®a d¹ng . Nh×n trªn tæng thÓ,ViÖt Nam hoµn toµn cã ®ñ ®iÒu kiÖn ®Ó ph¸t triÓn c©y ¨n qu¶. Thùc tÕ cho thÊy nh÷ng n¨m tr­íc ®©y viÖc s¶n xuÊt c©y ¨n qu¶ ch­a ®­îc quan t©m ®óng møc, tèc ®é ph¸t triÓn chËm vµ cßn mang tÝnh tù ph¸t, kim ng¹ch xuÊt khÈu qu¶ thÊp, ngay c¶ tiªu thô néi ®Þa còng ch­a ®¸p øng nhu cÇu ®ang cã xu h­íng ngµy cµng t¨ng. Hµ néi vèn lµ vïng cã mét sè c©y ¨n qu¶ ®Æc s¶n nh­: cam Canh, b­ëi DiÔn, hång xiªm Xu©n §Ønh. C¸c c©y trång nµy ®· ®­îc trång ë ngo¹i thµnh tõ l©u ®êi. Nh÷ng n¨m gÇn ®©y, do yªu cÇu cña thÞ tr­êng, bªn c¹nh c¸c c©y ¨n qu¶ ®Æc s¶n, Hµ Néi cßn ph¸t triÓn nhiÒu lo¹i c©y ¨n qu¶ kh¸c nh­: nh·n, t¸o, na dai, v¶i thiÒu. Trong nh÷ng n¨m qua, nhiÒu ch­¬ng tr×nh dù ¸n cã liªn quan ®Õn s¶n xuÊt c©y ¨n qu¶ ®· ®­îc triÓn khai ë 5 huyÖn ngo¹i thµnh nh­ ch­¬ng tr×nh 327, khuyÕn n«ng, khuyÕn l©m. Tuy cã nh÷ng lîi thÕ vÒ thÞ tr­êng, khoa häc kü thuËt, ®iÒu kiÖn kinh tÕ x· héi tèt, ®iÒu kiÖn tù nhiªn kh¸ phï hîp víi mét sè c©y ¨n qu¶, nh­ng s¶n xuÊt c©y ¨n qu¶ Thµnh phè Hµ néi ch­a khai th¸c tËn dông cã hiÖu qu¶ lîi thÕ nµy. Thùc tr¹ng s¶n xuÊt c©y ¨n qu¶ cña Hµ néi cßn manh món, ch­a h×nh thµnh c¸c vïng s¶n xuÊt c©y ¨n qu¶ tËp trung quy m« lín víi c¸c lo¹i c©y ¨n qu¶ chiÕn l­îc. S¶n xuÊt c©y ¨n qu¶ cßn ch­a ®­îc ®Çu t­ vµ chó träng ®óng møc. DiÖn tÝch v­ên qu¶ cßn nhá, ph©n t¸n, v­ên t¹p cßn nhiÒu, hiÖu qu¶ kinh tÕ ch­a cao. Ph¸t triÓn c©y ¨n qu¶ lµ mét gi¶i ph¸p tèt cho viÖc gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ò kinh tÕ x· héi; ph¸t triÓn s¶n xuÊt mét c¸ch l©u dµi æn ®Þnh, phï hîp víi nÒn n«ng nghiÖp thñ ®«.Víi ý nghÜa ®ã, chuyªn ®Ò “ Thùc tr¹ng vµ gi¶i ph¸p ph¸t triÓn s¶n xuÊt c©y ¨n qu¶ ë ngo¹i thµnh Hµ néi ” ®­îc x¸c lËp. 2. Môc ®Ých nghiªn cøu - Nghiªn cøu hiÖn tr¹ng s¶n xuÊt, chÕ biÕn vµ tiªu thô qu¶ trong vïng, tõ viÖc ®¸nh gi¸ mÆt m¹nh vµ yÕu mµ x¸c ®Þnh c¸c lo¹i c©y ¨n qu¶ chñ lùc, c¸c c©y bæ trî vµ nhãm c¸ lo¹i c©y cã triÓn väng phôc vô nhu cÇu tiªu dïng néi ®Þa vµ xuÊt khÈu. - §¸nh gi¸ tµi nguyªn sinh th¸i Hµ Néi, x¸c ®Þnh møc ®é thÝch nghi ®èi víi mét sè c©y ¨n qu¶ chñ yÕu - §Ò xuÊt nh÷ng gi¶i ph¸p chñ yÕu nh»m ph¸t triÓn s¶n xuÊt c©y ¨n qu¶ cña vïng, ®ång thêi ®Ò xuÊt nh÷ng gi¶i ph¸p thùc hiÖn, tiªu thô qu¶ cña vïng. 3. §èi t­îng vµ ph¹m vi nghiªn cøu 3.1 §èi t­îng nghiªn cøu Lµ mét sè c©y ¨n qu¶ chñ yÕu (nh·n, v¶i, hång xiªm, b­ëi, cam, quýt, chuèi, ®u ®ñ, hång, na) ®· vµ ®ang tån t¹i trong ph¹m vi 5 tØnh ngo¹i thµnh Hµ Néi Lµ mèi quan hÖ gi÷a c¸c lo¹i c©y ¨n qu¶ víi ®iÒu kiÖn sinh th¸i trong vïng, c¸c yÕu tè thóc ®Èy, c¸c yÕu tè h¹n chÕ, tõ ®ã ®Ò ra gi¶i ph¸p ph¸t triÓn mét sè c©y ¨n qu¶ chñ yÕu trong vïng. 3.2 Ph¹m vi nghiªn cøu §Ò tµi nghiªn cøu tiÕn hµnh trªn ph¹m vi 5 huyÖn ngo¹i thµnh Hµ néi: Tõ Liªm, Thanh Tr×, Gia L©m, §«ng Anh, Sãc S¬n. 4.Néi dung cña ®Ò tµi bao gåm: - Lêi nãi ®Çu - PhÇn I: C¬ së lý luËn vµ thùc tiÔn vÒ ph¸t triÓn c©y ¨n qu¶ - PhÇn II: Thùc tr¹ng ph¸t triÓn c©y ¨n qu¶ ë ngo¹i thµnh Hµ néi - PhÇn III: Ph­¬ng h­íng vµ mét sè gi¶i ph¸p ph¸t triÓn s¶n xuÊt c©y ¨n qu¶ ë ngo¹i thµnh Hµ Néi - KÕt luËn Do thêi gian nghiªn cøu cã h¹n, víi vèn kiÕn thøc cña b¶n th©n cßn h¹n chÕ, nªn néi dung ®Ò tµi kh«ng tr¸nh khái nh÷ng thiÕu sãt. RÊt mong ®­îc sù ®ãng gãp ý kiÕn cña c¸c thÇy c« ®Ó ®Ò tµi ®­îc tèt h¬n. PhÇn I: C¬ së lý luËn vµ thùc tiÔn vÒ ph¸t triÓn c©y ¨n qu¶ I. VÞ trÝ vµ vai trß cña c©y ¨n qu¶ 1. VÞ trÝ c©y ¨n qu¶ trong kinh tÕ n«ng nghiÖp hiÖn nay LÞch sö loµi ng­êi cho thÊy r»ng: ngay tõ thöa xa x­a, tr¸i c©y ®· lµ mét trong c¸c nguån thøc ¨n s½n cã trong tù nhiªn cña con ng­êi nguyªn thuû. Gi¸ trÞ dinh d­ìng vµ sinh tè cña c¸c lo¹i qu¶ ®· khiÕn chóng ®­îc con ng­êi sö dông ngµy cµng nhiÒu trong cuéc sèng hµng ngµn n¨m nay.Theo tµi liÖu cña FAO s¶n l­îng qu¶ c¸c lo¹i toµn thÕ giíi thêi kú 1989-1991 lµ 352 triÖu tÊn/n¨m, ®Õn n¨m 2000 ®· t¨ng lªn ®¹t 429,4 triÖu tÊn/n¨m ( t¨ng 22% ). Trong khi ®ã møc t¨ng t­¬ng øng cña lóa g¹o lµ 10,8%, khoai t©y 10,6%, chØ cã rau (29,8%) lµ t¨ng nhanh h¬n qu¶ c¸c lo¹i. N¨m 2000 s¶n l­îng b×nh qu©n ®Çu ng­êi trªn thÕ giíi lµ 73kg, cã nh÷ng n­íc b×nh qu©n nµy rÊt cao nh­ ý 273 kg, Thæ NhÜ Kú 200 kg, Ph¸p 174 kg. N¨m 2000 tèc ®é tiªu thô qu¶ c¸c lo¹i t¨ng lªn râ rÖt, trong khi c¸c lo¹i n«ng s¶n chñ yÕu kh¸c ®Òu gi¶m ®i (b¶ng 1): B¶ng 1: Tèc ®é t¨ng tr­ëng hµng n¨m cña c¸c n«ng s¶n chÝnh trªn thÕ giíi n¨m 2000 Nhãm n«ng s¶n S¶n xuÊt Nhu cÇu B×nh qu©n 1978-1988 % B×nh qu©n 1988-2000 % B×nh qu©n 1878-1988 % B×nh qu©n 1988-2000 % L­¬ng thùc thùc phÈm Ngò cèc §Ëu ®ç S¶n phÈm ch¨n nu«i ChÊt bÐo vµ dÇu ¨n §­êng §å uèng nhiÖt ®íi Qu¶ c¸c lo¹i 1,9 1,8 2,5 2,2 3,6 1,6 2,9 2,1 1,7 1,8 1,7 1,6 2,9 1,6 1,8 2,6 2,1 2,1 2,5 2,2 3,8 2,1 2,7 2 1,6 1,6 1,6 1,6 2,7 1,5 2,1 2,4 Do gi¸ trÞ dinh d­ìng vµ h­¬ng vÞ phong phó, mµ c¸c lo¹i hoa qu¶ vµ rau qu¶ nãi chung lµ lo¹i thøc ¨n kh«ng thÓ thiÕu ®­îc trong ®êi sèng con ng­êi vµ møc tiªu thô ngµy cµng t¨ng. Rau qu¶ ngµy cµng chiÕm tû träng cao trong c¬ cÊu kinh tÕ n«ng nghiÖp. Nh­ ë NhËt b¶n trong 4 thËp kû qua tû träng rau qu¶ trong tæng gi¸ trÞ n«ng s¶n ®· t¨ng lªn nh­ sau: 15% (1960), 25% (1970), 26% (1980), 34% (1990). Trong khi ®ã, lóa g¹o tõ 47% (1960) gi¶m xuèng cßn 28% (1990). Tr­íc t×nh h×nh c¸c n«ng s¶n xuÊt khÈu truyÒn thèng (ngò cèc, s¶n phÈm ch¨n nu«i, ®­êng, ®å uèng nhiÖt ®íi..) trªn thÕ giíi cã xu h­íng t¨ng lªn chËm hoÆc kh«ng t¨ng, nhiÒu n­íc ®ang ph¸t triÓn rÊt chó träng chiÕn l­îc xuÊt khÈu c¸c n«ng s¶n kh«ng truyÒn thèng nh­ rau qu¶. VÝ dô: TrÞ gi¸ rau qu¶ xuÊt khÈu giai ®o¹n 1983-1985 cña Trung Quèc ®¹t 552 triÖu USD, t¨ng 8,6 lÇn giai ®o¹n 1961-1963. So s¸nh t­¬ng tù Th¸i Lan ®¹t 295 triÖu USD (t¨ng 49,1 lÇn), §µi loan ®¹t 544 triÖu USD ( t¨ng 14,3 lÇn). Rau qu¶ ®· chiÕm vÞ trÝ ®¸ng kÓ trong c¬ cÊu n«ng s¶n xuÊt khÈu ë nhiÒu n­íc trªn thÕ giíi. Theo FAO tû träng rau qu¶ trong tæng gi¸ trÞ n«ng s¶n xuÊt khÈu n¨m 1996 ë mét sè n­íc nh­ sau: Trung Quèc 23,8%; Th¸i Lan 18,1%; Hµn Quèc 14,4%. Theo sè liÖu thèng kª trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y (1996-2000), diÖn tÝch c©y ¨n qu¶ c¶ n­íc t¨ng lªn nhanh vµ liªn tôc, tõ 260,9 ngµn ha (1996) ®· t¨ng lªn ®¹t 438,3 ngµn ha (2000). VÒ gi¸ trÞ s¶n xuÊt c©y ¨n qu¶ 5 n¨m qua còng t¨ng liªn tôc, song tèc ®é t¨ng ch­a t­¬ng xøng víi møc t¨ng vÒ diÖn tÝch trång, v× c©y ¨n qu¶ ph¶i tr¶i qua thêi kú ch¨m sãc (2-4 n¨m) míi b¾t ®Çu cã qu¶ vµ n¨ng suÊt sÏ t¨ng lªn dÇn. Do vËy, tû träng c©y ¨n qu¶ trong c¬ cÊu gi¸ trÞ s¶n xuÊt trång trät trong 5 n¨m qua kh«ng t¨ng, b×nh qu©n lµ 8,3% ( b¶ng2 ). TÝnh ra n¨m 2000 c©y ¨n qu¶ míi chiÕm 7,9% tæng gi¸ trÞ s¶n xuÊt n«ng nghiÖp c¶ n­íc. B¶ng 2: VÞ trÝ c©y ¨n qu¶ trong c¬ cÊu gi¸ trÞ s¶n xuÊt trång trät c¶ n­íc Lo¹i c©y 1996 % 1997 % 1998 % 1999 % 2000 % B×nh qu©n % Tæng sè Trong ®ã: C©y l­¬ng thùc Rau ®Ëu C©y c«ng nghiÖp C©y ¨n qu¶ 100 65,9 6,4 16,7 8,8 100 63,6 7,5 28,3 8,4 100 64,1 7,3 18,4 8,2 100 62,5 7,3 19,5 8,2 100 63,9 7,2 19,1 7,9 100 64 7,1 18,1 8,3 Nguån: Theo sè liÖu thèng kª n«ng- l©m -thuû s¶n ViÖt Nam 1990-2000 2. Vai trß cña s¶n xuÊt c©y ¨n qu¶ C©y ¨n qu¶ lµ lo¹i c©y cã gi¸ trÞ dinh d­ìng vµ gi¸ trÞ kinh tÕ cao. Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y, c©y ¨n qu¶ gãp phÇn tÝch cùc vµo viÖc chuyÓn ®æi c¬ cÊu c©y trång n«ng nghiÖp, phñ xanh ®Êt trèng ®åi nói träc, c¶i t¹o m«i tr­êng sinh th¸i nhÊt lµ c¸c tØnh trung du miÒn nói. Trong xu thÕ ph¸t triÓn kinh tÕ – x· héi hiÖn nay, khi mµ vÊn ®Ò l­¬ng thùc c¬ b¶n ®· ®­îc gi¶i quyÕt, ®êi sèng n«ng d©n ®­îc c¶i thiÖn th× nhu cÇu vÒ tiªu thô S¶n phÈm qu¶ ngµy cµng cao c¶ vÒ sè l­îng lÉn chÊt l­îng. Cã thÓ nãi r»ng c©y ¨n qu¶ cã vai trß hÕt søc to lín ®èi víi con ng­êi. Cô thÓ lµ: 2.1 Qu¶ dïng cho b÷a ¨n hµng ngµy C¸c lo¹i qu¶ lµ nguån dinh d­ìng quý gi¸ cña con ng­êi ë mäi løa tuæi vµ ngµnh nghÒ kh¸c nhau. Trong qu¶ cã lo¹i ®­êng dÓ tiªu, c¸c axit h÷u c¬, pr«tªin, lipit, chÊt kho¸ng, pectin, tananh, c¸c hîp chÊt th¬m vµ c¸c chÊt kh¸c cã nhiÒu lo¹i vitamin kh¸cc nh­ A, B1, B2, B6,C,PP. §Æc biÖt lµ vitamin C rÊt cÇn thiÕt cho c¬ thÓ con ng­êi, vitamin A cÇn thiÕt cho trÎ em. Trong khÈu phÇn ¨n cña con ng­êi kh«ng nh÷ng cÇn ®Çy ®ñ calo mµ cÇn cã vitamin, muèi kho¸ng, c¸c axit h÷u c¬ vµ c¸c ho¹t chÊt kh¸c ®Ó c¸c hät ®éng sinh lý ®­îc tiÕn hµnh b×nh th­êng. Nhu cÇu vÒ calo dùa vµo viÖc cung cÊp ®¹m, mì, hydrat cacbon tõ ®éng vËt vµ thùc vËt, cßn vitamin vµ c¸c ho¹t chÊt kh¸c th× chñ yÕu dùa vµo qu¶ vµ rau. BiÓu 3: S¶n l­îng tÝnh theo ®Çu ng­êi / n¨m ë c¸c n­íc trong khu vùc Ch©u ¸- Th¸i B×nh D­¬ng ( tõ n¨m 1985 -1987 ) STT N­íc S¶n l­îng theo ®Çu ng­êi (Kg/n¨m) STT N­íc S¶nl­îng theo ®Çu ng­êi ( Kg/ n¨m) 1 Bangladesh 13,0 11 Papua Niu Ghilª 307,8 2 Mianma 23,3 12 Philippin 113,6 3 Trung quèc 11,3 13 Srilanka 49,2 4 Campuchia 39,9 14 Th¸i Lan 104,3 5 B¾c TriÒu Tiªn 56,7 15 ViÖt Nam 61,1 6 Hµn Quèc 37,2 16 NhËt B¶n 47,1 7 Ên §é 31,3 17 Niuzil©n 170,7 8 In®«nªxia 34,2 18 óc 151,3 9 Lµo 35,5 19 TB Ch©u ¸-TBD 30,1 10 Malaixia 69,3 20 TB ThÕ Giíi 65,5 Theo tµi liÖu ®iÒu tra cña GS .TS TrÇn ThÕ Tôc vµ céng sù n¨m (1993) l­îng tiªu thô qu¶ t­¬i ë Hµ Néi b×nh qu©n lµ 30/kg/ng­êi. Theo c¸c c«ng tr×nh nghiªn cøu khoa häc, ®Ó con ng­êi ho¹t ®éng b×nh th­êng th× hµng n¨m ph¶i cung cÊp kho¶ng 100kg qu¶/ ng­êi/ n¨m( c¸c lo¹i hoa qu¶ nh­ nho, t¸o chuèi, xoµi, cam, m¬, mËn, chanh..). §ã lµ nh÷ng chØ tiªu c¬ b¶n ®Ó ®Þnh kÕ ho¹ch c©y ¨n qu¶ ë mçi n­íc ( xem biÓu 1). 2.2 S¶n xuÊt c©y ¨n qu¶ cung cÊp nguyªn liÖu cho ngµnh c«ng nghiÖp chÕ biÕn-xuÊt khÈu Vai trß cung cÊp nguyªn liÖu cho c«ng nghÖ chÕ biÕn vµ xuÊt khÈu ®· t¸c ®éng tíi sù ph¸t triÓn cña c«ng nghiÖp, t¹o nguån ngo¹i tÖ m¹nh cho sù ph¸t triÓn kinh tÕ nhÊt lµ nh÷ng n­íc ch­a ph¸t triÓn, ®Æc biÖt lµ ViÖt Nam. Vµo ®Çu nh÷ng n¨m 60, ngµnh c«ng nghiÖp chÕ biÕn rau qu¶ cña ViÖt Nam ®· ®­îc h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn. Nã ph¸t triÓn m¹nh vµo nh÷ng n¨m 70 víi nhiÒu chñng lo¹i s¶n phÈm nh­: rau qu¶ hép, rau qu¶ sÊy, b¸n thµnh phÈm cña qu¶ (puple). Tr­íc nh÷ng n¨m 75, song song víi viÖc ph¸t triÓn c¸c nhµ m¸y ë phÝa B¾c, viÖc s¶n xuÊt phôc vô vµ c¸c mÆt hµng chÕ biÕn ngµy cµnh phong phó, ®a d¹ng: * MÆt hµng sÊy cã: chuèi sÊy ,v¶i sÊy, long nh·n. * MÆt hµng n­íc gi¶i kh¸t: -N­íc qu¶ tù nhiªn ( nguyªn chÊt): lµ s¶n phÈm mµ thµnh phÈm chñ yÕu lµ dÞch qu¶, trong ®ã cã mét phÇn thÞt qu¶ hoÆc kh«ng chøa dÞch qu¶. N­íc qu¶ tù nhiªn cã hµm l­îng dinh d­ìng cao, c¶m quan hÊp dÉn do cã mµu s¾c cña s¶n phÈm rÊt gÇn víi h­¬ng vÞ mµu sÊc cña nguyªn liÖu . -Necta qu¶: cßn gäi lµ n­íc qu¶ ®ôc, n­íc qu¶ ngiÒn víi thÞt qu¶. Necta qu¶ kh¸c víi n­íc qu¶ tù nhiªn ë chç chøa nhiÒu thÞt qu¶ vµ ë d¹ng sÖ, chÕ biÕn b»ng c¸ch chµ mÞn c¸c lo¹i qu¶ khã Ðp lÊy dÞch nh­: chuèi, xoµi, ®u ®ñ, m½ng cÇu. Do chøa thµnh phÇn qu¶; lµ chñ yÕu nªn Necta qu¶ còng cã gi¸ trÞ dinh d­ìng cao- t­¬ng tù nh­ n­íc qu¶ tù nhiªn . -N­íc qu¶ c« ®Æc: lµ n­íc qu¶ Ðp, läc trong råi ®­îc c« ®Æc tíi hµm l­îng chÊt kh« 60-70%. Cã thÓ coi n­íc qu¶ c« ®Æc lµ mét d¹ng b¸n chÕ phÈm ®Ó chÕ biÕn n­íc gi¶i kh¸t, r­îu vang qu¶, r­îu mïi, kem. §Ó n­íc qu¶ c« ®Æc cã mïi vÞ vµ gi¸ trÞ dinh d­ìng cao ng­êi ta øng dông nh÷ng c«ng nghÖ c« ®Æc tiªn tiÕn. Phæ biÕn h¬n c¶ lµ c«ng nghÖ cho n­íc qu¶ bèc h¬i ë ®é ch©n kh«ng cao ( trªn 500mm thuû ng©n) ®Ó nhiÖt ®é ®­îc h¹ thÊp 50-600C. Còng cã thÓ ¸p dông c«ng nghÖ lµm l¹nh ®«ng: dÞch qu¶ ®­îc lµm ®«ng tíi nhiÖt ®é -5 ®Õn -100C. Khi Êy phÇn n­íc trong dung dÞch ®ãng b¨ng tr­íc vµ ®­îc t¸ch khái dÞch qu¶ b»ng c¸ch li t©m. DÞch qu¶ ®­îc lµm ®Æc tõng b­íc vµ s¶n phÈm cuèi cïng ®¹t ®é kh« 60-70% . -Xir« qu¶: Lµ n­íc qu¶ ®­îc pha thªm nhiÒu ®­êng (th­êng dïng ®­êng kÝnh tr¾ng) ®Ó ®é ®­êng trong Xir« ®¹t 60-70% .CÇn ph©n biÖt Xiro qu¶ víi n­íc qu¶ c« ®Æc, 2 s¶n phÈm nµy cïng chøa dÞch qu¶, cã cïng hµm l­îng ®­êng cao nh­ng n­íc qu¶ c« ®Æc kh«ng bæ sung ®­êng cßn Xiro qu¶ ®­êng bæ sung ®­êng víi sè l­îng lín. -Squash qu¶:T­¬ng tù nh­ Xiro qu¶ nh­ng chøa nhiÒu thÞt qu¶ h¬n vµ ë d¹ng ®Æc s¸nh h¬n. -N­íc qu¶ lªn men: ®­îc chÕ biÕn b»ng c¸ch cho n­íc qu¶ lªn men r­îu. Sau thêi gian lªn men tõ 24-36 giê, ®é r­îu trong s¶n phÈm ®¹t tíi 4 -5% V .Sau ®ã s¶n phÈm ®­îc triÖt trïng, ®ãng vµo bao b× kÝn vµ tiªu thô nhanh. N­íc qu¶ lªn men cã h­¬ng vÞ ®Æc biÖt do nÊm men t¹o ra, l¹i chøa nhiÒu CO2 nªn cã t¸c dông tiªu ho¸ tèt. -Bét qu¶ gi¶i kh¸t: Bao gåm d¹ng cao cÊp lµ d¹ng bét qu¶ hoµ tan vµ d¹ng cÊp thÊp h¬n lµ d¹ng bét qu¶ kh«ng hoµ tan. Bét qu¶ hoµ tan ®­îc chÕ biÕn tõ n­íc qu¶, qua qu¸ tr×nh sÊy ®Æc võa sÊy kh« thµnh d¹ng bét , cã thªm mét sè phô gia thùc phÈm ®Ó t¨ng thªm mµu s¾c h­¬ng vÞ vµ ®é hoµ tan cho s¶n phÈm. Bét qu¶ gi¶i kh¸t kh«ng hoµ tan th× ®­îc chÕ biÕn tõ qu¶ nghiÒn mÞn ( c¶ thÞt lÉn víi phÇn x¬ ) råi sÊy kh« b»ng m¸y sÊp phun hoÆc m¸y sÊy kiÓu trôc c¸n ®Ó s¶n phÈm ®¹t ®é kh« rÊt cao, thuû ph©n chØ cßn 2-5%. Sau ®ã, s¶n phÈm ®­îc gia mµu, gia h­¬ng t­¬ng tù nh­ bét qu¶ gi¶i kh¸t hoµ tan. -N­íc qu¶ gi¶i kh¸t : Thµnh phÇn chñ yÕu lµ dÞch qu¶, chiÕm 10-50% ( tuú theo d¹ng nguyªn liÖu vµ d¹ng s¶n phÈm) céng víi ®­êng axit thùc phÈm, chÊt mµu thùc phÈm vµ h­¬ng liÖu. S¶n phÈm cã thÓ ®­îc n¹p CO2 hoÆc kh«ng n¹p CO2. HiÖn nay c«ng ty rau qu¶ ViÖt Nam ®ang lËp dù ¸n x©y dùng míi c¸c c¬ së chÕ biÕn rau qu¶ t¹i c¸c träng ®iÓm tr­íc m¾t lµ c¸c xÝ nghiÖp NCN §ång Giao. Trong c¸c dù ¸n nãi trªn s¶n phÈm n­íc qu¶ gi¶i kh¸t lu«n ®­îc coi lµ mét trong nh÷ng s¶n phÈm chñ yÕu cña c¸c c¬ së chÕ biÕn rau qu¶ . C«ng nghiÖp chÕ biÕn r­îu vang: míi ph¸t triÓn trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y vµ chñ yÕu lµ ë c¸c tØnh miÒn B¾c nh­ Hµ Néi, VÜnh Phóc, Th¸i Nguyªn. S¶n l­îng r­îu vang n¨m 1993 kho¶ng 10 triÖu lÝt, nguyªn liÖu qu¶ cÇn dïng kho¶ng 25 ngh×n tÊn . C¸c lo¹i qu¶ ®­îc sö dông nh­ nho, døa, chuèi, mËn vµ nh÷ng lo¹i qu¶ kh¸c. C«ng nghÖ chÕ biÕn r­îu vang ®ang cã triÓn väng ph¸t triÓn do nhu cÇu tiªu dïng cña thÞ tr­êng dang ngµy mét t¨ng lªn. HiÖn nay cã kho¶ng 17 nhµ m¸y chÕ biÕn qu¶ xuÊt khÈu.Trong ®ã t«ng c«ng ty qu¶n lý 12 nhµ m¸y vµ 5 nhµ m¸y ®Þa ph­¬ng qu¶n lý ( S¬n La, S¬n T©y, H÷u Giang, Linh Xu©n, TiÒn Giang) víi t«ng c«ng xuÊt 50.000 tÊn /n¨m vÒ ®å hép vµ 25.000 tÊn/n¨m vÒ rau qu¶ ®«ng l¹nh. HÇu hÕt c¸c thiÕt bÞ ®Òu nhËp tõ c¸c n­íc XHCN ( cò) nh­ Nga, §øc, Bungari, Balan, Hungari vµ ®· sö dông 20-30 n¨m nay nªn thiÕt bÞ vµ c«ng nghÖ ®· l¹c hËu. Nh÷ng n¨m cao ®iÓm, c¸c nhµ m¸y trªn ®· s¶n suÊt ®­îc 19.000 tÊn qu¶ ®ãng hép ( 1987) vµ 20.000 tÊn døa ®«ng l¹nh(1984). Tõ sau 1990, khi bÞ mÊt thÞ tr­êng truyÒn thèng, qu¶ ®­îc xuÊt sang thÞ tr­êng Ch©u ¸ vµ T©y ¢u , song míi ë d¹ng th¨m dß, giíi thiÖu. Do vËy hiÖn nay c¸c nhµ m¸y míi chØ sö dông 40-50% c«ng suÊt vµ hiÖu qu¶ kinh tÕ ®­a l¹i cßn thÊp. Ngoµi hÖ th«ng c¸c nhµ m¸y chÕ biÕn nªu trªn,vµi n¨m gÇn ®©y hÖ thèng lß sÊy thñ c«ng chÕ biÕn long nh·n xuÊt khÈu sang Trung Quèc còng ®­îc ph¸t triÓn ë vïng nh·n ®ång b»ng S«ng Cöu Long vµ c¸c tØnh cã nhiÒu nh·n ë ®ång b»ng s«ng Hång nh­ H­ng Yªn, H¶i D­¬ng, Hµ Nam. Theo sè liÖu ®iÒu tra th× c¶ n­íc cã kho¶ng 140 lß sÊy, trong ®ã ®ång b»ng s«ng Cöu Long cã 115 lß ®ång b»ng S«ng Hång cã 25 lß, tiªu thô kho¶ng 70% nh·n t­¬i trong vïng. Khèi l­îng long nh·n thµnh phÈm kho¶ng 4000-5000 tÊn. ChØ tõ n¨m 1981-1990 nghµnh rau qu¶ xuÊt khÈu ®­îc khèi l­îng ®¸ng kÓ vµ thu ®­îc kim ng¹ch kh¸ lín. N¨m 1981 xuÊt ®­îc 42106 tÊn s¶n phÈm thu ®­îc 11.992.000 USD ( chiÕm 9,7% tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu n«ng s¶n). VÒ xuÊt khÈu rau qu¶ t­¬i chiÕm 40-60% ( tõ n¨m 1989-1990 chØ cßn chiÕm 18-30%) kim ng¹ch chØ ®¹o 32-36% tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu.Trong ®ã nhãm gia vÞ chiÕm 5-15% nh­ng kim ng¹ch xuÊt khÈu l¹i cao chiÕm 25-30%. V× vËy,ta t¨ng s¶n phÈm chÕ biÕn, gi¶m xuÊt khÈu t­¬i (n¨m 1993 kim ng¹ch xuÊt khÈu cßn 6,9 triÖu USD) . 2.3. C©y ¨n qu¶ cßn cã t¸c dông lín trong viÖc b¶o vÖ m«i tr­êng sinh th¸i víi c¸c chøc n¨ng lµm s¹ch m«i tr­êng, gi¶m tiÕng ån, lµm rõng phßng hé, lµm ®Ñp c¶nh quan. NhiÒu c©y gièng ¨n qu¶ cho nguån mËt cã chÊt l­îng cao ®­îc nhiÒu ng­êi tiªu dïng ­a thÝch. ë vïng nhiÖt ®íi c©y ¨n qu¶ cßn cã t¸c dông b¶o vÖ dÊt chèng xãi mßn, lµm hµng rµo c¶n b·o. ë c¸c khu d©n c­, ®« thÞ ng­êi ta trång c©y ¨n qu¶ víi môc ®Ých c©y c¶nh, c©y bãng m¸t. NhiÒu c©y ¨n qu¶ cã t¸n l¸ ®Ñp, mµu s¾c hÊp dÉn dïng trång trong c«ng viªn hoÆc c¸c c«ng tr×nh kiÕn tróc, c¸c b¶o tµng, bÖnh viÖn hay c¸c khu ®iÒu d­ìng. C¸c vïng v¶i, nh·n ë H­ng Yªn, Lôc Ng¹n võa lµ nguån s¶n phÈm dinh d­ìng quý võa cã ®é che phñ chèng xãi mßn, b¶o vÖ ®Êt víi hiÖu qu¶ cao h¬n nhiÒu so víi c¸c c©y trång tr­íc ®ã. 2.4. S¶n xuÊt c©y ¨n qu¶ gãp phÇn t¨ng thu nhËp Mét sè c©y ¨n qu¶ mÆc dï cã gi¸ trÞ kinh tÕ cao nh­ nh·n, v¶i, xoµi, nh­ng l¹i cã thÓ tËn dông trång ë ®Êt qoanh v­ên nhµ, ®Êt ®åi vµ nh÷ng ®Êt ch­a ®­îc khai th¸c gãp phÇn t¨ng thu nhËp cho n«ng d©n. II. §Æc ®iÓm cña s¶n xuÊt c©y ¨n qu¶ 3.1 §Æc ®iÓm kinh tÕ C¸c lo¹i c©y ¨n qu¶ th­êng cã chu kú s¶n xuÊt dµi chØ trång mét lÇn, ®êi sèng c¬ thÓ kÐo dµi vµ thu ho¹ch nhiÒu n¨m víi n¨ng suÊt cao, gi¸ trÞ gÊp 10-15 lÇn trång lóa.Trong khi ®ã, ®Çu t­ cho c©y ¨n qu¶ kh«ng cao, Ýt s©u bÖnh, ®é rñi ro thÊp ( chñ yÕu do ®iÒu kiÖn thêi tiÕt mang l¹i h¬n ) so víi c©y trång kh¸c . ChÝnh v× vËy ,c©y ¨n qu¶ ®­îc ®¸nh gi¸ cao, gi÷ vai trß quan träng trong viÖc chuyÓn dÞch c¬ cÊu c©y trång hiÖn nay ë n­íc ta. 3.2 §Æc §iÓm Kü ThuËt . C©y ¨n qu¶ lµ lo¹i c©y trång c¹n, cã tÝnh chÞu h¹n cao, kh«ng kÐn ®Êt, víi kh¶ n¨ng nµy nã tËn dông ®­îc ®Êt ®ai kh«ng thÓ trång ®­îc c©y l­¬ng thùc, víi kü thuËt canh t¸c trªn ®Êt dèc, c©y ¨n qu¶ cã thÓ trô l¹i vµ ph¸t triÓn b×nh th­êng, sau thêi kú kiÕn thiÕt c¬ b¶n ( th­êng tõ 3-4 n¨m) ®Õn thêi kú s¶n xuÊt kinh doanh, thêi k× nµy kÐo dµi vµi chôc n¨m thËm chÝ kÐo dµi c¶ tr¨m n¨m. Cho tíi nay vÉn ch­a x¸c ®Þnh ch¾c ch¾n chu k× s¶n xuÊt cña nã lµ bao nhiªu n¨m, ®iÓm nµy rÊt thuËn lîi cho viÖc s¶n xuÊt. Tuy nhiªn, do ®Æc ®iÓm vÒ kü thuËt trong s¶n xuÊt dÉn ®Õn tÝnh thêi vô cao nÕu chuyªn m«n ho¸ qu¸ s©u.§Ó gi¶m bít tÝnh thêi vô trong viÖc ph¸t triÓn ngµnh c©y ¨n qu¶ cÇn l­u ý mÊy vÊn ®Ò sau: + thùc hiÖn chuyªn m«n ho¸ s¶n xuÊt kÕt hîp víi ph¸t triÓn tæng hîp b»ng c¸ch kÕt hîp c¬ cÊu c©y ¨n qu¶ hîp lý,kÕt hîp c©y ¨n qu¶ víi c¸c lo¹i c©y trång vµ vÇt nu«i kh¸c.Bè trÝ c¬ cÊu c©y trång hîp lý ®Ó sö dông tèi ®a lùc l­îng lao ®éng vµ së dông hîp lý c¸c lo¹i ¹t t­ kü thuËt. + T¹o ra c¸c gièng c©y cho s¶n phÈm kh«ng trïng nhau trong mét n¨m( c©y tr¸i vô) ®Ó h¹n chÕ tÝnh thêi vô. III. C¸c nh©n tè ¶nh h­ëng ®Õn s¶n xuÊt c©y ¨n qu¶ 1. Nh©n tè tù nhiªn * §Êt ®ai: lµ yÕu tè s¶n xuÊt kh«ng thÓ thiÕu ®­îc cña mäi nhµnh s¶n xuÊt, ®Æc biÖt lµ ngµnh trång trät, trong ®ã cã ngµnh rau qu¶. Sè l­îng, chÊt l­îng, vÞ trÝ cña ®Êt ®ai cã ¶nh h­ëng ®Õn sù ph¸t triÓn cña ngµnh s¶n xuÊt c©u ¨n qu¶. ViÖt Nam n»m ë vïng §«ng Nam Ch©u ¸, ®Êt n­íc cã chiÒu dµi trªn 15 vÜ ®é víi mÊy ngµn km gi¸p biÓn ®«ng. §Êt ®ai n­íc ta rÊt phong phó, c¶ n­íc cã 13 nhãm ®Êt chÝnh, trong ®ã nhãm ®Êt ®á chiÕm gÇn 54% ®­îc ph©n bè ë trung du miÒn nói phÝa B¾c. §©y lµ nhãm ®Êt cã chÊt l­îng tèt thuËn lîi cho viÖc ph¸t triÓn c©y c«ng nghiÖp l©u n¨m vµ ®Æc biÖt lµ c©y ¨n qu¶. Cßn l¹i lµ tÊt c¶ c¸c lo¹i ®Êt nh­: ®Êt ®en, ®Êt x¸m, dÊt phï sa, ®Òu thuËn lîi cho viÖc ph¸t triÓn c©y ¨n qu¶. *KhÝ hËu: khÝ hËu lµ m«i tr­êng sèng cña c¸c lo¹i c©y trång. V× vËy, nÕu khÝ hËu thêi tiÕt thuËn lîi c©y trång ph¸t triÓn tèt vµ ng­îc l¹i, nÕu thêi tiÕt kh«ng thuËn lîi th× c©y trång kh«ng ph¸t triÓn ®­îc hoÆc kÐm ph¸t triÓn. ViÖt Nam n»m trong vµnh ®ai nhiÖt ®íi giã mïa víi sù biÕn ®æi khÝ hËu gi÷a c¸c miÒn B¾c- Nam. §iÒu ®ã cho phÐp n­íc ta trång ®­îc nhiÒu lo¹i hoa qu¶ nhiÖt ®íi, ¸ nhiÖt ®íi vµ mét sè rau qu¶ gèc «n ®íi, mïa vô thu ho¹ch kÕ tiÕp nhau nhiÒu th¸ng trong n¨m. ViÖt Nam cßn lµ mét trong nh÷ng vïng ph¸t sinh cña mét sè c©y ¨n qu¶ nh­ cam, quýt, v¶i, chuèi vµ cã nguån gien di truyÒn thùc vËt phong phó, ®a d¹ng vÒ c©y ¨n qu¶, gia vÞ vµ hoa. Bªn c¹nh nh÷ng lîi thÕ sinh th¸i, rau qu¶ n­íc ta còng bÞ ¶nh h­ëngcña mét sè h¹n chÕ vµ bÊt lîi cña khÝ hËu ®èi víi n«ng nghiÖp nh­ : b·o lôt, thêi tiÕt kÐm æn ®Þnh do giã mïa ®«ng b¾c, dÉn tíi rñi ro vÒ chÊt l­îng. *§Þa h×nh: R¶i ®Òu kh¾p tõ B¾c tíi Nam lµ ®Þa h×nh tõ nói cao ®Õn ®ång b»ng, s«ng suèi vµ ven biÓn ®· t¹o nªn nh÷ng lîi thÕ vÒ ®Þa lý -sinh th¸i so víi nhiÒu n­íc kh¸c. C¸c hÖ thèng giao th«ng ®­êng bé, ®­êng biÓn vµ hµng kh«ng thuËn tiÖn cho viÖc giao l­u hµng hãa quèc tÕ vµ khu vùc. 2. Nh©n tè kinh tÕ x· héi *Lao ®éng: lµ yÕu tè s¶n xuÊt, lµ nh©n tè quyÕt ®Þnh ®Õn sù ph¸t triÓn cña c¸c ngµnh trong ®ã cã ngµnh rau qu¶. ViÖt Nam lµ mét n­íc n«ng nghiÖp, hiÖn t¹i 80% d©n sè c¶ n­íc sèng ë n«ng th«n vµ trªn 70% lùc l­îng lao ®éng toµn x· héi lµm viÖc trong khu vùc nµy. Do vËy, cã thÓ nãi lùc l­îng lao ®éng cuûa n­íc ta rÊt dåi dµo vµ cã thÓ cung cÊp ®ñ lao ®éng cho s¶n xuÊt c©y ¨n qu¶. Ng­êi n«ng d©n n­íc ta cÇn cï s¸ng t¹o, qua nhiÒu thÕ hÖ ®· tÝch lòy ®­îc nhiÒu kinh nghiÖm trång trät, chä gièng rau ®Ëu, cam, quýt, b­ëi, hång xoµi, ch«m ch«m, thanh long. N«ng d©n ë nhiÒu vïng rau qu¶ thuyÒn thèng ®· thu ®­îc n¨ng suÊt vµ lîi nhuËn cao. Tuy nhiªn, chØ víi kinh nghiÖm th× nhiÒu vÊn ®Ò ch­a gi¶i quyÕt ®­îc, nhÊt lµ c¸c kh©u nh­: gièng, phßng trõ s©u bÖnh, xö lý sau thu ho¹ch.Nh×n chung, tr×nh ®é d©n trÝ cña n­íc ta cßn thÊp so víi nhiÒu n­íc trªn thÕ giíi. *C¬ së vËt chÊt kü thuËt: lµ nh©n tè rÊt quan träng ¶nh h­ëng ®Õn viÖc s¶n xuÊt c©y ¨n qu¶. HiÖn nay ViÖt Nam nhËp khÈu nhiÒu d©y chuyÒn s¶n xuÊt cña mét sè n­íc trªn thÕ giíi do vËy n­íc ta ®· cã nhiÒu d©y chuyÒn s¶n xuÊt hiÖn ®¹i ®­a vµo s¶n xuÊt víi c«ng suÊt lín, chÊt l­îng cao. Nh­ng nh×n chung chóng ta vÉn cßn nhiÒu c«ng nghÖ l¹c hËu so víi thÐ giíi. V× vËy, s¶n l­îng vµ chÊt l­îng c¸c lo¹i s¶n phÈm ch­a cao, kh¶ n¨ng c¹nh tranh c¸c lo¹i s¶n phÈm n«ng nghiÖp n­íc ta ( kÓ c¶ rau qu¶ ) cßn rÊt h¹n chÕ. *Phong tôc tËp qu¸n:s¶n xuÊt c©y ¨n qu¶ n­íc ta vÉn cßn mang tÝnh tù ph¸t , s¶n xuÊt nhá, ph©n t¸n theo tËp qu¸n. Ruéng ®Êt ph©n chia nhá theo tõng hé n«ng d©n, vèn liÕng Ýt ái nhÊt lµ ë phÝa b¾c, cµng ng¹i rñi ro, ch­a d¸m m¹nh d¹n ®Çu t­ vµ thÝch øng kÞp thêi víi s¶n xuÊt hµng hßa theo c¬ chÕ thÞ tr­êng. Do vËy, cã nh÷ng tr­êng hîp n«ng d©n bÞ t¸c ®éng bëi gi¸ cao h¬n, kh«ng ®¶m b¶o ch÷ tÝn hîp ®ång. §©y lµ mét nh­îc ®iÓm vµ trë ng¹i trong tæ chøc s¶n xuÊt rau qu¶ chÕ biÕn. *C¬ chÕ chÝnh s¸ch: lµ nh©n tè ¶nh h­ëng lín ®Õn qu¸ tr×nh s¶n xuÊt c©y ¨n qu¶. NÕu chÝnh s¸ch ®óng nã sÏ t¹o ®iÒu kiÖn vµ kÝch thÝch ngµnh rau qu¶ ph¸t triÓn s¶n xuÊt vµ t¨ng khèi l­îng xuÊt khÈu. Nh­ng ng­îc l¹i, nÕu c¬ chÕ chÝnh schs mµ kh«ng ®óng th× sÏ c¶n trë ph¸t triÓn s¶n xuÊt c©u ¨n qu¶. Do hoµn c¶nh n­íc ta mét thêi gian dµi ph¶i t¹p trung cho s¶n xuÊt l­¬ng thùc, nªn kh¶ n¨ng ®Çu t­ cho c¸c ngµnh s¶n xuÊt n«ng s¶n cã giíi h¹n. Trong ®ã , ngµnh rau qu¶ ch­a ®­îc ®Çu t­ ®óng møc do vËy ch­a ph¸t huy ®­îc tiÒm n¨ng vèn cã. Nh÷ng n¨m gÇn ®©y, nhµ n­íc ®· cã ch×nh s¸ch ®Çu t­ cho ngµnh rau qu¶ thÝch ®¸ng h¬n, c«ng t¸c nghiªn cøu khoa häc ®­îc nhµ n­íc quan t©m nhiÒu h¬n. Cho nªn, ngµnh rau qu¶ ®· cã sj ph¸t triÓn nhÊt ®Þnh. Song c¸c chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch s¶n xuÊt c©y ¨n qu¶ cßn nhiÒu h¹n chÕ ch­a khuyÕn khÝch ®­îc ngµnh rau qu¶ phat triÓn m¹nh. 3. Nh©n tè vÒ tæ chøc kü thuËt Nh÷ng nh©n tè n«ng nghiÖp nµy bao gåm: c¸c h×nh thøc tæ chøc s¶n xuÊt ( trang tr¹i, hîp t¸c x· , hé gia ®×nh); sù ph¸t triÓn cña khoa häc kü thuËt vµ viÖc øng dông chóng vµo s¶n xuÊt. C¸c h×nh thøc tæ chøc s¶n xuÊt ph¶n ¸nh møc ®é tËp trung cac nguån lùc cña ®Þa ph­¬ng cho s¶n xuÊt. Trong ngµnh n«ng nghiÖp ë c¸c n­íc t­ b¶n ph¸t triÓn th× h×nh thøc tæ chøc s¶n xuÊt chñ yÒu lµ trang tr¹i, cã rÊt nhiÒu nh÷ng trang tr¹i víi quy m« hµng ngµn ha, cßn ë n­íc ta th× chñ yÕu l¹i lµ hé gia ®×nh, s¶n xuÊt víi quy m« nhá bÐ, ruéng ®Êt manh món, ph©n t¸n lµ nguyªn nh©n c¶n trë s¶n xuÊt hµng ho¸ ph¸t triÓn. ViÖc øng dông c¸c tiÕn bé khoa häc vµo s¶n xuÊt gãp phÇn hoµn thiÖn c¸c ph­¬ng thøc s¶n xuÊt nh»m khai th¸c, øng dông hîp lý vµ hiÖu qu¶ h¬n c¸c nguån lùc x· héi vµo ngµnh trång trät. Trong lÜnh vùc trång trät, viÖc x¸c ®Þnh c¬ cÊu c©y trång tr­íc tiªn ph¶i t×m hiÓu nhu cÇu cña thÞ tr­êng trong vµ ngoµi n­íc vÒ sè l­îng, chÊt l­îng, mÉu m·, gi¸ c¶. Trªn c¬ së ®ã mµ cã sù bè trÝ s¾p xÕp s¶n xuÊt hîp lý ®¸p øng nhu cÇu thÞ tr­êng, thóc ®Èy nhanh t¸i s¶n xuÊt më réng. IV T×nh h×nh s¶n xuÊt c©y ¨n qu¶ ë ViÖt Nam vµ trªn thÕ giíi 1. TiÒm n¨ng vµ thùc tr¹ng ph¸t triÓn s¶n xuÊt c©y ¨n qu¶ ë ViÖt Nam Víi ®iÒu kiÖn khÝ hËu vµ thæ nh­ìng ®a d¹ng phï hîp víi yªu cÇu sinh tr­ëng cña nhiÒu lo¹i c©y ¨n qu¶ nhiÖt ®íi vµ ¸ nhiÖt ®íi, ViÖt Nam lµ mét trong c¸c quèc gia cã nh÷ng ®iÒu kiÖn tù nhiªn thuËn lîi cho viÖc s¶n xuÊt c©y ¨n qu¶. Trong khi ®ã nhu cÇu tiªu dïng tr¸i c©y trªn thÕ giíi ngµy cµng gia t¨ng. Trong c¸c n¨m 1980-1995 thÞ tr­êng tr¸i c©y thÕ giíi t¨ng 20,5%. MÆc dï hiÖn nay thÞ tr­êng thÕ giíi chØ nhËp khÈu h¬n 5% tæng s¶n l­îng tr¸i c©y nhiÖt ®íi, song nhu cÇu ®èi víi tr¸i c©y nhiÖt ®íi ngµy cµng t¨ng lªn. Trong c¸c n¨m 1980-1995 tr¸i c©y nhiÖt ®íi xuÊt khÈu t­¬i t¨ng m¹nh: døa t¨ng gÊp ®«i, xoµi t¨ng gÊp 6, b¬ t¨ng gÊp 3, ®u ®ñ t¨ng 4 lÇn. HÇu hÕt c¸c lo¹i tr¸i c©y nhiÖt ®íi ®­îc ­a chuéng trªn thÞ tr­êng thÕ giíi nh­ xoµi, chuèi, døa, thanh long, ch«m, m¨ng côt, b¬ nh·n ®Òu rÊt phï hîp víi ®iÒu kiÖn khÝ hËu vµ thæ nh­ìng cña nhiÒu vïng l·nh thæ ViÖt Nam. Cïng víi sù gia t¨ng nhu cÇu tr¸i c©y cña trÞ tr­êng thÕ giíi, nhu cÇu tiªu dïng tr¸i c©y trong n­íc còng ngµy cµng t¨ng do thu nhËp vµ møc sèng cña d©n c­ ngµy cµng ®­îc n©ng cao. HiÖn nay møc tiªu dïng tr¸i c©y b×nh qu©n ®Çu ng­êi ë n«ng th«n n­íc ta lµ 20-30kg/ ng­êi/ n¨m, ë thµnh thÞ lµ 35-45kg/ ng­êi/ n¨m. Møc nµy cßn thÊp xa h¬n so víi møc trung b×nh cña thÕ giíi (n¨m 2000, møc trung b×nh cña thÕ giíi kho¶ng 75-80kg/ ng­êi/ n¨m). Víi tèc ®é t¨ng thu nhËp cña d©n c­ nh­ nh÷ng n¨m ®æi míi võa qua th× tíi n¨m 2010 møc tiªu dïng tr¸i c©y b×nh qu©n ®Çu ng­êi ë ViÖt Nam cã thÓ gÇn ®¹t tíi møc trung b×nh cña thÕ giíi hiÖn nay. §Õn n¨m 2010, nÕu theo dù b¸o d©n sè n­íc ta lµ 90 triÖu ng­êi vµ møc tiªu thô tr¸i c©y b×nh qu©n ®Çu ng­êi ®¹t møc 65-70kg/ ng­êi/ n¨m th× nhu cÇu tiªu thô tr¸i c©y trong n­íc ta sÏ lµ 6,0-6,3 triÖu tÊn/ n¨m. Ngoµi ra, nhu cÇu cña thÞ tr­êng tr¸i c©y trong n­íc t¨ng lªn cßn do l­îng kh¸ch n­íc ngoµi du lÞch vµo ViÖt Nam trong nh÷ng n¨m tíi sÏ ngµy cµng gia t¨ng. Tõ n¨m 2010 theo dù b¸o hµng n¨m sè kh¸ch du lÞch n­íc ngoµi vµo ViÖt nam cã thÓ ®¹t møc 8 triÖu ng­êi/ n¨m. Nh­ vËy, cã thÓ thÊy r»ng ViÖt Nam cã nh÷ng tiÒm n¨ng to lín vÒ ®iÒu kiÖn tù nhiªn vµ ®iÒu kiÖn vÒ thÞ tr­êng tiªu thô tr¸i c©y (c¶ thÞ tr­êng trong n­íc vµ ngoµi n­íc) ®Ó ph¸t triÓn s¶n xuÊt c¸c lo¹i c©y ¨n qu¶ trong nh÷ng n¨m tíi. C¶ n­íc ta hiÖn cã 140 loµi c©y ¨n qu¶ thuéc gÇn 40 hä thùc vËt. Nh÷ng n¨m qua diÖn tÝch vµ s¶n l­¬ng c©y ¨n qu¶ ë n­íc ta t¨ng lªn nhanh chãng. N¨m 1999 c¶ n­íc cã h¬n 425.000 ha c©y ¨n qu¶, ®Õn n¨m 2002 ®· cã kho¶ng 500.000 ha, trong ®ã §«ng Nam Bé vµ ®ång b»ng s«ng Cöu Long chiÕm 54% diÖn tÝch c©y ¨n qu¶ cña c¶ n­íc vµ cã tíi 30 lo¹i tr¸i c©y cã s¶n l­îng s¶n xuÊt hµng n¨m kh¸ lín nh­ xoµi, døa, m¨ng côt, d­¨ hÊu, sÇu riªng, ch«m ch«m, cam quýt. VÒ s¶n l­îng tr¸i c©y, theo sè liÖu cña côc khuyÕn n«ng-khuyÕn l©m, n¨m 1994 c¶ n­íc s¶n xuÊt 2,6 triÖu tÊn tr¸i c©y, n¨m 1996 lµ 3,2 triÖu tÊn, n¨m 1998 lµ 4 triÖu tÊn, n¨m 2000 lµ 4,5 triÖu tÊn. Tr¸i víi tèc ®é t¨ng nhanh diÖn tÝch vµ s¶n l­îng, viÖc tiªu thô s¶n phÈm tr¸i c©y l¹i lu«n gÆp nhiÒu khã kh¨n vµ ¸ch t¾c.Tr¸i c©y ViÖt Nam xuÊt khÈu rÊt khã kh¨n, n¨m 1998 c¶ n­íc chØ xuÊt khÈu ®­îc d­íi 10.000 tÊn, míi b»ng 0,25% s¶n l­îng tr¸i c©y s¶n xuÊt trong n­íc. C¸c n¨m 1999-2000 xuÊt khÈu tr¸i c©y cã t¨ng song s¶n l­îng xuÊt khÈu cßn rÊt nhá bÐ. Tr¸i c©y ViÖt Nam kh«ng chØ ¸ch t¾c trong xuÊt khÈu mµ tiªu thô còng rÊt khã kh¨n ë thÞ tr­êng néi ®Þa vµ rÊt khã c¹nh tranh víi tr¸i c©y cïng lo¹i nhËp khÈu. Theo tæng côc H¶i quan, chØ tÝnh nguån nhËp khÈu chÝnh ng¹ch, hiÖn mçi n¨m n­íc ta nhËp khÈu tõ 20.000 ®Õn 30.000 tÊn tr¸i c©y,trong ®ã cã kho¶ng 8000 tÊn t¸o, 3000 tÊn nho, 340 tÊn nho kh«. Ngoµi ra nguån tr¸i c©y nhËp khÈu tõ Trung Quèc qua con ®­êng tiÓu ng¹ch (bao gåm t¸o, lª, cam, quýt, nho) vµo n­íc ta cã khèi l­îng kh¸ lín. Riªng l­îng ngo¹i tÖ ®Ó nhËp khÈu tr¸i c©y chÝnh ng¹ch hµng n¨m ­íc tÝnh ®· tíi 13-15 triÖu USD/ n¨m. Nh÷ng khã kh¨n vµ ¸ch t¾c trong tiªu thô s¶n phÈm ®· h¹n chÕ viÖc ph¸t huy c¸c tiÒm n¨ng ph¸t triÓn s¶n xuÊt c©y ¨n qu¶ vµ h¹n chÕ rÊt lín hiÖu qu¶ s¶n xuÊt còng nh­ lîi Ých cña ng­êi s¶n xuÊt c©y ¨n qu¶ n­íc ta . 2. T×nh h×nh s¶n xuÊt c©y ¨n qu¶ ë ViÖt Nam C©y ¨n qu¶ ë n­íc ta tuy ®· ®­îc trång tõ l©u ®êi, song tr­íc kia s¶n xuÊt chñ yÕu dùa theo tËp qu¸n. Theo c¸c tµi liÖu th× sang thÕ kû 20 c¸c ho¹t ®éng ®iÒu tra nghiªn cøu míi b¾t ®Çu ®­îc quan t©m. Thêi Ph¸p thuéc, tõ n¨m 1930 mét sè c¬ quan n«ng nghiÖp b¾t ®Çu ®iÒu tra gièng c©y ¨n qu¶, thµnh lËp mét sè tr¹i nghiªn cøu ë Gia Rai-Biªn Hoµ, V©n Du-Thanh Ho¸; tæ chøc héi thi qu¶ ngon; lËp v­ên ­¬m gièng cÊp tØnh. Sau n¨m 1954, B¸c Hå ph¸t ®éng tÕt trång c©y (1959), kh«ng chØ lµm bãng m¸t, lÊy gç, lÊy qu¶ mµ cßn lµm s¹ch m«i tr­êng. Tõ n¨m 1960 nhiÒu n«ng tr­êng trång c©y ¨n qu¶ ®­îc thµnh lËp, Vô trång trät - Bé n«ng nghiÖp ®· x©y dùng c¸c quy tr×nh kü thuËt trång cam, quýt, chuèi, døa. N¨m 1968, ViÖn c©y c«ng nghiÖp - c©y ¨n qu¶ ®­îc thµnh lËp. C«ng t¸c nghiªn cøu vÒ cam ®­îc chó träng tõ n¨m 1962, ®Õn n¨m 1964 cã sù gióp ®ì cña c¸c chuyªn gia Liªn X« vµ tõ n¨m 1976 cã c¸c chuyªn gia Cuba, cïng víi c¸c tËp ®oµn gièng cam quýt cña Cuba viÖn trî cho ViÖt Nam. Thêi kú nµy mét sè kªt qu¶ nghiªn cøu ®· ®­îc tæng kªt nh­: B¸o c¸o tæng kÕt thÝ nghiÖm vÒ cam vµ cµ phª t¹i héi nghÞ toµn quèc ë T©y HiÕu- NghÖ An (1977), Bé n«ng nghiÖp ®· x©y dùng quy ho¹ch c¸c vïng c©y ¨n qu¶ (cam døa quýt, chuèi) tr×nh Thñ t­íng ChÝnh phñ. N¨m 1970 quy ho¹ch vïng s¶n xuÊt døa MiÒn B¾c ViÖt Nam ®· ®­îc x©y dùng. Sau n¨m 1975, Bé n«ng nghiÖp ®· ph¸t ®éng phong trµo “ v­ên qu¶ B¸c Hå ” trong c¶ n­íc (1979). N¨m 1986 “ §Ò ¸n ph¸t triÓn c©y ¨n qu¶ cã mói ë Viªt Nam thêi kú 1986-2000 ” ®· ®­îc x©y dùng, x¸c ®Þnh kh¶ n¨ng ph¸t triÓn s¶n xuÊt c©y ¨n qu¶ cã mói c¶ n­íc lµ 70 ngµn ha. N¨m 1986, Héi lµm v­ên ViÖt nam ®­îc thµnh lËp, m« h×nh VAC ®· ®­îc phæ biÕn ngµy cµng réng, trong ®ã c©y ¨n qu¶ lµ mét chñ lùc. Thùc hiÖn hiÖp ®Þnh hîp t¸c rau qu¶ ViÖt X« 1986-1990, ch­¬ng tr×nh nghiªn cøu cÊp Nhµ n­íc ®· ®­îc tiÕn hµnh, sau ®ã c¸c ®Ò tµi vÒ døa, cam, chuèi, rau ®· ®­îc tæng kÕt. N¨m 1990, ViÖn nghiªn cøu rau qu¶ ®· ®­îc thµnh lËp, bao gåm 3 trung t©m Phó Hé, Xu©n Mai vµ Phñ Quú. TiÕp ®ã n¨m 1994, trung t©m c©y ¨n qu¶ Long §Þnh ®­îc thµnh lËp (nay lµ ViÖn nghiªn cøu c©y ¨n qu¶ miÒn Nam). Lùc l­îng nghiªn cøu c©y ¨n qu¶ ®· ®­îc t¨ng c­êng trong c¶ n­íc. ë n­íc ta c©y ¨n qu¶ ®­îc ph¸t triÓn d­íi 2 h×nh thøc : + Trång ph©n t¸n trong c¸c v­ên cña c¸c n«ng hé víi môc ®Ých tù tóc, bæ sung dinh d­ìng b÷a ¨n. Tuy vËy chØ míi cã kho¶ng 15-20%sè hé cã trång c©y ¨n qu¶ trong v­ên. Theo kÕt qu¶ ®iÒu tra n«ng hé ë c¸c vïng n«ng nghiÖp kh¸c nhau, ­íc tÝnh b×nh qu©n mçi n«ng hé ttrång kho¶ng 40 m2 c©y ¨n qu¶ trong v­ên víi nhiÒu lo¹i c©y truyÒn thèng nh­ mÝt, nh·n, æi, chuèi. + TËp trung trµnh vïng cã môc ®Ých s¶n xuÊt hµng ho¸, chñ yÕu lµ do c¸c n«ng hé trång, trong ®ã cã 28 n«ng tr­êng cã trrång c©y ¨n qu¶ víi nhiÒu quy m«, diÖn tÝch kh¸c nhau . Qu¸ tr×nh h×nh thµnh vïng qu¶ tõ 3 khu vùc ®Æc tr­ng lµ : + Do chñ tr­¬ng cña nhµ n­íc vÒ quy ho¹ch ph¸t triÓn vïng c©y ¨n qu¶, b¾t ®Çu tõ c¸c n«ng tr­êng quèc doanh, sau ®ã phæ biÕn réng ra c¸c n«ng hé trong vïng, g¾n víi c«ng nghÖ chÕ biÕn xuÊt khÈu, ch¼ng h¹n nh­ khu vùc trång døa vïng ®Êt phÌnTø Gi¸c Long Xuyªn, ®ång Th¸p M­êi, khu vùc §ång Giao( Ninh B×nh), Hµ Trung( Thanh Ho¸). + Do ®iÒu kiÖn lîi thÕ vÒ sinh th¸i cña c¸c lo¹i c©y ¨n qu¶ cã vÞ trÝ thuËn lîi vÒ giao th«ng vËn t¶i vµ cã rhÞ tr­êng tiªu thô nªn ®· h×nh thµnh vïng c©y ¨n qu¶ nh­ vïng qu¶ cña ®ång b»ng s«ng c­ñ long, §«ng Nam Bé , ngo¹i thµnh Hµ Néi +Tõ nh÷ng v­ên c©y ¨n qu¶ ®Æc s¶n cña nh÷ng ®Þa ph­¬ng ®­îc thÞ tr­êng tiªu thô m¹nh ph¸t triÓn nªn thanhg c¸c vïng qu¶ tËp trung nh­ c¸c vïng b­ëi N¨m Roi (VÜnh Long). T©n TriÒu ( §ång Nai), Phóc Tr¹ch ( Hµ TÜnh), m¬ mËn (T©y B¾c,§«ng B¾c). Qui m« v­ên qu¶ cña c¸c n«ng hé s¶n xuÊt ë c¸c vïng tËp trung tuú thuéc vµo ®Æc ®iÓm ®Êt ®ai tõng vïng. Vïng ®ång b»ng S«ng Hång d­íi 200 m2; miÒn Nam, miÒn Nói Trung Du PhÝa B¾c Phæ biÕn tõ 1000-2000m2.§· cã nh÷ng ®iÖn h×nh tæ chøc s¶n xuÊt theo kiÓu trang tr¹i c©y ¨n qu¶ c¶ vïng ®ång b»ng vµ vïng ®Êt ®åi nói. Nh÷ng vïng c©y ¨n qu¶ th©m canh vµ cã hiÖu qu¶ kinh tÕ cao th­êng g¾n viÑc trång c©y ¨n qu¶ trong kinh tÕ sinh th¸i VAC võa nu«i trång thuû s¶n, ph¸t triÓn ch¨n nu«i c«ng nghiÖp . Víi ®iÒu kiÖn ®Êt ®ai, khÝ hËu nhiÖt ®íi cã pha trén tÝnh «n ®íi rÊt thuËt tiÖn cho nhiÒu lo¹i c©y ¨n qu¶ ë n­íc ta ph¸t triÓn. HiÖn nay tËp ®oµn c©y ¨n qu¶ ë n­íc ta rÊt phong phó trong ®ã cã nhiÒu lo¹i c©y ¨n qu¶ quÝ kh«ng chØ cã ý nghÜa tiªu dïng trong n­íc, mµ cßn cã ý nghÜa xuÊt khÈu cã gi¸ thÞ nh­ cam, nh·n, v¶i, døa, sÇu riªng, xoµi, diÖn tÝch c©y ¨n qu¶ n­íc ta tõ n¨m 1985 ®Õn nay ®· cã sù ph¸t triÓn kh¸ m¹nh: n¨m 1985 míi cã 213 ngµn ha, ®Õn n¨m 1988 ®· cã 272,2 ngµn ha vµ ®Õn n¨m 2000 ®· cã kho¶ng 500 ngµn ha vµ s¶n l­îng ®¹t 7 triÖu tÊn, tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu ®¹t 70 triÖu USD( theo bé NN vµ PTNT). ViÖc bè trÝ s¶n xuÊt c©y ¨n qu¶.Ngoµi viÖc bè trÝ trång r¶i r¸c trªn tÊt c¶ c¸c vïng, c¸c ®Þa ph­¬ng , chóng ta cßn bè trÝ trång tËp trung quy m« c©y ¨n qu¶ ë nh÷ng vïng vµ nh÷ng ®Þa ph­¬ng cã ®iÒu kiÖn nh­: vïng c©y ¨n qu¶ tËp trung Nam Bé vµ miÒn nói phÝa B¾c trong ®ã 70% diÖn tÝch n»m ë c¸c vïng phÝa Nam 3. T×nh h×nh s¶n xuÊt c©y ¨n qu¶ trªn thÕ giíi. Ngµy nay nhiÒu n­íc trªn thÕ giíi quan t©m tíi viÖc ph¸t triÓn c©y ¨n qu¶ vµ hä ®· giµu lªn nhê xuÊt khÈu s¶n phÈm t­¬i vµ chÕ biÕn tõ qu¶ . Nh÷ng n­íc cã diÖn tÝch trång c©y ¨n qu¶ lín nh­ lµ MÜ, Trung Quèc, Ên §é, vÝ dô : n¨m 1995 Trung Quèc cã 6,4 triÖu ha c©y ¨n qu¶ víi s¶n l­îng kho¶ng 35 triÖu tÊn. Ên ®é cã 2,94 triÖu ha víi s¶n l­îng 25,5 triÖu tÊn. Theo thèng kª cña tæ chøc FAO n¨m 1998 s¶n l­îng qu¶ toµn thÕ giíi lµ 333,6 triÖu tÊn, trong ®ã sè qu¶ mäng lµ 3329,5 triÖu tÊn chiÕm 98,8% tæng s¶n l­îng toµn thÕ giíi, cßn l¹i 4,1 triÖu tÊn lµ qu¶ vá cøng chiÕm 1,2% tæng s¶n l­îng . NÕu xÕp theo sè thø tù s¶n l­îng ch©u ¸ ®øng ®Çu tiÕp theo lµ MÜ ,Ch©u ¢u, Ch©u Phi, cuèi cïng lµ ch©u §¹i D­¬ng. N¨m 1998 Braxin s¶n xuÊt ra 27,5 triÖu tÊn chiÕm 8,33% tæng s¶n l­îng qu¶ thÕ giíi. Sau ®ã lµ c¸c n­íc MÜ 25 triÖu tÊn vµ chiÕm 7,8%, Ên §é 24,6 triÖu tÊn ( chiÕm 7,48%) Italia 18,8 triÖu tÊn ( chiÕm 5,72%),Trung Quèc 18,4 triÖu tÊn ( chiÕm 5,59%) s¶n l­îng qu¶ cña 5 n­íc nµy t­¬ng ®­¬ng 35% tæng s¶n l­îng qu¶ trªn thÕ giíi. Ngoµi 5 n­íc cã s¶n l­îng qu¶ lín kÓ trªn cßn cã c¸c n­íc kh¸c nh­ Liªn X« ( cò) 14,5 triÖu tÊn, Ph¸p 11,1 triÖu tÊn ,T©y Ban Nha 11,02 triÖu tÊn, Thæ NhÜ K× 8,8 triÖu tÊn. §Ó ph¸t triÓn diÖn tÝch vµ t¨ng s¶n l­îng c©y ¨n qu¶,trªn thÕ giíi ®· chó träng nh÷ng vÊn ®Ò nh­: chän gièng míi, nghiªn cøu ký thuËt trång vµ qu¶n lý, ch¨m sãc c©y ¨n qu¶ ; t­íi n­íc gi÷ ®é Èm, chèng xãi mßn ®Êt cho c©y ¨n qu¶ ; nghiªn cøu kü thuËt thu h¸i xö lý sau thu ho¹ch PhÇn II Thùc tr¹ng ph¸t triÓn s¶n xuÊt c©y ¨n qu¶ ë ngo¹i thµnh hµ néi I. §iÒu kiÖn tù nhiªn, kinh tÕ - x· héi ¶nh h­ëng ®Õn s¶n xuÊt c©y ¨n qu¶ ngo¹i thµnh Hµ Néi 1. §Æc ®iÓm vÒ tù nhiªn 1.1. VÞ trÝ ®Þa lý Ngo¹i thµnh Hµ Néi gåm 5 huyÖn: §«ng Anh, Gia L©m, Thanh Tr×, Tõ Liªm vµ Sãc S¬n. Hµ Néi n»m ë trung t©m vïng §ång b»ng s«ng Hång, trong ph¹m vi tõ 20°53 ®Õn 21°23 vÜ ®é B¾c vµ tõ 105°44 ®Õn 106°02 ®é kinh §«ng. Hµ Néi tiÕp gi¸p víi 5 tØnh: B¾c K¹n vµ Th¸i Nguyªn ë phÝa B¾c, Hµ T©y vµ Hµ Nam ë phÝa Nam vµ T©y nam. VÞ trÝ nµy t­¬ng ®èi thuËn lîi cho viÖc giao l­u kinh tÕ cña vïng trong nÒn kinh tÕ më cöa vµ lµ ®iÒu kiÖn quan träng trong viÖc thóc ®Èy ph¸t triÓn s¶n xuÊt hµng ho¸. 1.2 §Êt ®ai Hµ Néi cã tæng diÖn tÝch tù nhiªn lµ 911.800 ha, trong ®ã ®Êt n«ng nghiÖp lµ 43.465 ha chiÕm 4,76%, ®Êt l©m nghiÖp 6717 ha chiÕm 0,73% cßn l¹i lµ ®Êt chuyªn dïng. ë ngo¹i thµnh Hµ Néi cã 3 lo¹i ®Êt chñ yÕu, ®Êt phï sa chiÕm kho¶ng 46%, ®Êt gß ®åi b¸n s¬n ®Þa chiÕm kho¶ng 31% vµ ®Êt tròng chiÕm 23%. Ngo¹i thµnh Hµ Néi ®­îc chia lµm 2 vïng ®åi nói thÊp vµ trung b×nh víi d·y nói Sãc S¬n cã ®Ønh cao nhÊt lµ ®Ønh Ch©n Chim víi ®é cao lµ 462m, vïng ®åi nói cña Hµ Néi cã thÓ kÕt hîp s¶n xuÊt n«ng nghiÖp vµ du lÞch. Víi ®Þa bµn ®åi nói thÊp, n¬i ®©y phï hîp víi nhiÒu lo¹i c©y ¨n qu¶ vµ ch¨n nu«i ®¹i gia sóc. Vïng ®ång b»ng cña Hµ Néi lµ vïng ch©u thæ cña s«ng Hång ®· ®­îc khai ph¸ tõ l©u ®êi. Vïng nµy ®Æc tr­ng d©n c­ ®«ng ®óc víi tËp qu¸n canh t¸c cña c¸c vïng n«ng nghiÖp truyÒn thèng ngo¹i thµnh. Vïng ®ång b»ng ngo¹i thµnh phï hîp víi ph¸t triÓn nhiÒu lo¹i c©y trång ng¾n ngµy ®ßi hái vèn ®Çu t­ lín, cã gi¸ trÞ kinh tÕ cao, ®Æc biÖt lµ c¸c lo¹i c©y ¨n qu¶, hoa, c©y c¶nh. Trong ®Êt n«ng nghiÖp, diÖn tÝch ®Êt canh t¸c lµ 38.885 ha chiÕm 89,48%, ®Êt v­ên t¹p lµ 473 ha chiÕm 1,09%, ®Êt mÆt n­íc nu«i trång thñy s¶n lµ 2820 ha chiÕm 6,49%, ®Êt trång c©y l©u n¨m 1.200 ha chiÕm 2,76% vµ ®Êt trång c©y thøc ¨n ch¨n nu«i lµ 78 ha chiÕm 0,18%. Hµ Néi cã nhiÒu diÖn tÝch ao hå, ruéng 1 vô lóa, 1 vô c¸, ®Êt canh t¸c hµng n¨m, ®Êt trång c©y l©u n¨m, ®Êt rõng, nhÊt lµ c¸c vïng xa nh­ Sãc S¬n, mét sè x· cña huyÖn Tõ Liªm, Thanh Tr×, Gia L©m, §«ng Anh cã nhiÒu kh¶ n¨ng ph¸t triÓn c©y ¨n qu¶. BiÓu sè 4: C¬ cÊu diÖn tÝch ®Êt ®ai toµn quèc vµ vïng ngo¹i thµnh Hµ Néi ChØ tiªu Toµn quèc Ngo¹i thµnh HN DiÖn tÝch (ha) % DiÖn tÝch (ha) % Tæng diÖn tÝch 32.868.095 100 911.800 100 1. §Êt n«ng nghiÖp 8.104.241 24,66 43.456 4,76 1.1. §Êt trång c©y hµng n¨m 5.678.655 70,07 38.885 89,48 1.2. §Êt v­ên t¹p 561.369 6,93 473 1,09 1.3. §Êt trång c©y l©u n¨m 1.453.302 17,93 1.200 2,76 1.4. §Êt ®ång cá 71.584 0,88 78 0,18 1.5. §Êt mÆt n­íc nu«i thuû s¶n 339.331 4,19 2.820 6,49 2. §Êt l©m nghiÖp 10.935.362 33,27 6.717 0,73 3. §Êt ch­a sö dông 12.087.040 36,77 1.137 0,12 3.1. §Êt b»ng 868.772 7,19 364 32,01 3.2. §Êt ®åi nói 8.549.550 70,73 210 18,47 3.2. MÆt n­íc 189.313 1,57 563 49,52 Nh­ vËy, diÖn tÝch ®Êt ngo¹i thµnh Hµ Néi chiÕm 2,77% so víi tæng diÖn tÝch toµn quèc trong ®ã ®Êt n«ng nghiÖp chiÕm 0,54%, ®Êt l©m nghiÖp chiÕm 0,06% vµ ®Êt ch­a sö dông chiÕm 0,009%, do ®ã ngo¹i thµnh Hµ Néi cã thÕ m¹nh ph¸t triÓn s¶n xuÊt n«ng nghiÖp cao. 1.3 Thêi tiÕt, khÝ hËu, thuû v¨n KhÝ hËu cña Hµ Néi mang ®Æc tr­ng cña ®ång b»ng s«ng Hång, ®ã lµ nÒn khÝ hËu nhiÖt ®íi, ¸ nhiÖt ®íi Èm, cã pha trén Ýt nhiÒu tÝnh chÊt «n ®íi. Tuy nhiªn do ngo¹i thµnh Hµ Néi cßn cã c¸c tiÓu vïng sinh th¸i ®Æc thï nh­ vïng ®åi gß Sãc S¬n, vïng tròng Thanh Tr×... nªn còng cã mét sè nÐt ®Æc tr­ng. NhiÖt ®é trung b×nh n¨m 24°C, tèi cao lµ 42,8°C, tèi thÊp lµ 5,6°C. L­îng m­a c¶ n¨m dao ®éng 1.300 - 1.700 mm, víi n¨m cao nhÊt lµ 2.714 mm vµ n¨m thÊp nhÊt lµ 25%, b·o ¶nh h­ëng ®Õn Hµ Néi tõ th¸ng 7 ®Õn th¸ng 10, tû suÊt dao ®éng tõ 2,5 - 32,5%. Sè giê nãng dao ®éng tõ 1.500 - 1.700 giê/ha, tæng bøc x¹ quang hîp tõ 55 - 62 kcal cm2/n¨m. Nguån n­íc ë ngo¹i thµnh Hµ Néi ®a d¹ng, cã thÓ tho¶ m·n nhu cÇu phôc vô s¶n xuÊt n«ng nghiÖp, c«ng nghiÖp dÞch vô vµ nhu cÇu sinh ho¹t. Bao gåm n­íc cña c¸c s«ng Hång, s«ng §uèng, s«ng Cµ Lå, s«ng CÇu víi tæng chiÒu dµi lµ 36,5 km2, n­íc cña sè lín c¸c ao hå vµ nguån n­íc ngÇm cã thÓ khai th¸c 1 triÖu m3/ ngµy ®ªm. L­îng m­a trung b×nh trªn ®Þa bµn kho¶ng 1500 mm. Víi nguån n­íc ®a d¹ng vµ phong phó nh­ vËy cho phÐp ®¸p øng ®ñ nhu cÇu cña s¶n xuÊt n«ng nghiÖp ngo¹i thµnh. Tuy nhiªn nã còng tån t¹i khã kh¨n c¬ b¶n lµ n­íc mét sè n¬i ®ang bÞ « nhiÔm nÆng nÒ, nguy c¬ « nhiÔm ngµy cµng cao ®Æc biÖt lµ c¸c x· ven néi cña Thanh Tr× vµ Tõ Liªm. Nh×n chung, nh÷ng ®Æc ®iÓm vÒ ®iÒu kiÖn ®Êt ®ai, thêi tiÕt, khÝ hËu ë ngo¹i thµnh Hµ Néi cã nhiÒu lîi thÕ ®Ó ph¸t triÓn mét nÒn s¶n xuÊt n«ng nghiÖp hµng ho¸ tû suÊt cao. C¬ cÊu gièng c©y trång vËt nu«i phong phó nh­ng quy m« bè trÝ c¸c lo¹i ®Êt ë c¸c huyÖn ngo¹i thµnh lµ kh«ng gièng nhau, ®Æc biÖt ®Êt gß ®åi. L©m nghiÖp tËp trung chñ yÕu ë huyÖn Sãc S¬n, diÖn tÝch mÆt n­íc nu«i trång thuû s¶n tËp trung phÇn lín ë Thanh Tr×. 2. §Æc ®iÓm vÒ kinh tÕ - x· héi 2.1C¬ cÊu ®Êt n«ng nghiÖp ngo¹i thµnh a.Kh¸i niÖm ®Êt n«ng nghiÖp §Êt ®ai lµ tµi nguyªn v« cïng quý gi¸ cña mäi quèc gia, lµ t­ liÖu s¶n xuÊt chñ yÕu vµ ®Æc biÖt cña s¶n xuÊt n«ng nghiÖp, lµ mét trong c¸c yÕu tè quan träng nhÊt cña m«i tr­êng sèng vµ lµ ®Þa bµn ph©n bè d©n c­. Nh­ vËy, ®Êt ®ai ®­îc dïng hÇu hÕt vµo c¸c ngµnh s¶n xuÊt, c¸c lÜnh vùc cña ®êi sèng, ®Êt ®ai ®­îc ph©n thµnh c¸c lo¹i kh¸c nhau vµ gäi tªn theo ngµnh vµ lÜnh vùc sö dông chóng. Víi ý nghÜa ®ã ®Êt n«ng nghiÖp lµ ®Êt ®­îc sö dông chñ yÕu vµo s¶n xuÊt c¸c ngµnh n«ng nghiÖp nh­ trång trät, ch¨n nu«i, nu«i trång thuû s¶n hoÆc sö dông ®Ó nghiªn cøu thÝ nghiÖm vÒ n«ng nghiÖp. Ngoµi tªn gäi ®Êt n«ng nghiÖp, ®Êt sö dông vµo s¶n xuÊt n«ng nghiÖp cßn ®­îc gäi lµ ruéng ®Êt. Khi nãi ®Êt n«ng nghiÖp ng­êi ta nãi ®Êt sö dông chñ yÕu vµo s¶n xuÊt cña c¸c ngµnh n«ng nghiÖp, bëi v× trªn thùc tÕ cã tr­êng hîp ®Êt ®ai ®­îc sö dông vµo nh÷ng môc ®Ých kh¸c nhau cña c¸c ngµnh. Trong tr­êng hîp ®ã, ®Êt ®ai ®­îc sö dông chñ yÕu cho môc ®Ých ho¹t ®éng s¶n xuÊt n«ng nghiÖp míi coi lµ ®Êt n«ng nghiÖp, nÕu kh«ng sÏ lµ c¸c lo¹i ®Êt kh¸c (tuú theo viÖc sö dông vµo môc ®Ých nµo lµ chÝnh). Tuy nhiªn, ®Ó sö dông ®Çy ®ñ hîp lý ruéng ®Êt, trªn thùc tÕ ng­êi ta coi ®Êt ®ai cã thÓ tham gia vµo ho¹t ®éng s¶n xuÊt n«ng nghiÖp mµ kh«ng cÇn cã ®Çu t­ lín nµo c¶, lµ ®Êt n«ng nghiÖp cho dï nã ®· ®­a vµo s¶n xuÊt n«ng nghiÖp hay ch­a. V× vËy trong luËt ®Êt ®ai n¨m 1993, ®iÒu 17 cã ghi râ: khoanh ®Þnh c¸c lo¹i ®Êt n«ng nghiÖp... ®iÒu chØnh viÖc khoanh ®Þnh cho phï hîp víi tõng giai ®o¹n ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi trong ph¹m vi tõng ®Þa ph­¬ng vµ c¶ n­íc. Nh÷ng diÖn tÝch ®Êt ®ai ph¶i qua c¶i t¹o míi ®­a vµo ho¹t ®éng s¶n xuÊt n«ng nghiÖp ®­îc coi lµ ®Êt cã kh¶ n¨ng n«ng nghiÖp. Trong n«ng nghiÖp ®Æc biÖt lµ trong ngµnh trång trät, ®Êt ®ai cã vÞ trÝ hÕt søc quan träng. ë ®©y, ®Êt ®ai kh«ng chØ lµ chç ®øng, chç tùa cña lao ®éng nh­ c¸c ngµnh kh¸c mµ cßn cung cÊp thøc ¨n cho c©y trång vµ th«ng qua sù ph¸t triÓn cña trång trät t¹o ®iÒu kiÖn cho ngµnh ch¨n nu«i ph¸t triÓn. Víi ý nghÜa ®ã, trong n«ng nghiÖp ®Êt ®ai lµ t­ liÖu s¶n xuÊt chñ yÕu vµ ®Æc biÖt lµ c¬ së tù nhiªn s¶n sinh ra cña c¶i vËt chÊt cho x· héi. §óng nh­ Uyliam petis ®· nãi: “Lao ®éng lµ cha, ®Êt lµ mÑ cña mäi cña c¶i vËt chÊt”. b. C¬ cÊu ®Êt n«ng nghiÖp ngo¹i thµnh N¨m 2000, diÖn tÝch ®Êt n«ng nghiÖp cña Hµ Néi lµ 42.460 ha, chiÕm 50,8% trong tæng diÖn tÝch ®Êt tù nhiªn cña thµnh phè. Tû lÖ trªn sÏ cßn biÕn ®éng trong c¸c n¨m tíi, khi mµ tèc ®é ph¸t triÓn ®« thÞ cña Hµ Néi diÔn ra nhanh. Nh÷ng ý ®å vÒ quy ho¹ch kh«ng gian ®« thÞ cña thñ ®« Hµ Néi sÏ t¹o ra nh÷ng thay ®æi lín trªn tõng khu vùc, cã thÓ sÏ lµm phong phó thªm chøc n¨ng, nhiÖm vô cña ngµnh n«ng nghiÖp. ` BiÓu5: DiÖn tÝch ®Êt n«ng nghiÖp H¹ng môc Tæng sè (ha) Tû lÖ (%) BiÕn ®éng so víi n¨m 1998/DT (ha) Tæng sè 42.460 100 -542,6 I. §Êt trång c©y hµng n¨m 38.300 90,20 - 1.029,5 1. §Êt lóa, ®Êt mµu 31.023 73,06 - 2.947,3 - Ruéng 3 vô 5.621 13,23 - Ruéng 2 vô 21.205 49,94 - Ruéng 1 vô 3.297 7,76 - §Êt chuyªn m¹ 900 2,12 2. §Êt trång c©y hµng n¨m kh¸c 7.277 17,14 + 1.917,8 - Chuyªn mµu vµ c©y CNNN 3.977 9,37 - Chuyªn rau 2.050 4,83 - C©y hµng n¨m kh¸c 1.250 2,94 II. §Êt v­ên t¹p 300 0,70 - 181,6 III. §Êt trång c©y l©u n¨m 550 1,29 + 320,2 1. §Êt trång c©y ¨n qu¶ 500 1,18 + 236,6 2. §Êt trång c©y l©u n¨m kh¸c 40 0,09 3. §Êt ­¬m c©y gièng 10 IV.§ång cá dïng vµo ch¨n nu«i 110 0,26 + 21,3 V.MÆt n­íc nu«i trång thuû s¶n 3.200 7,54 + 397 1. Chuyªn nu«i c¸ 3.200 7,54 2. Nu«i trång thuû s¶n kh¸c Nguån: Së NN vµ PTNT Hµ Néi - 2000 §¸nh gi¸ vÒ c¬ cÊu c¸c lo¹i ®Êt n«ng nghiÖp nh­ sau: ®Êt trång c©y hµng n¨m chiÕm tû lÖ gÇn nh­ tuyÖt ®èi 90,20%, trong ®ã ®Êt lóa vµ lóa + mµu chiÕm 73,06%. Nh­ vËy c¬ cÊu ®Êt canh t¸c ë Hµ Néi chñ yÕu vÉn lµ ®Êt lóa. §Êt mµu vµ c©y ng¾n ngµy kh¸c chiÕm 17,14%, ®a sè lo¹i ®Êt nµy gieo trång tõ 2 ®Õn 3 vô trong n¨m. NÕu céng tû lÖ phÇn tr¨m ®Êt gieo cÊy 3 vô lóa mµu lµ 13,23% th× diÖn tÝch canh t¸c lµm vô ®«ng ë Hµ Néi míi ®¹t tõ 26 -28% tæng diÖn tÝch ®Êt canh t¸c. Cã thÓ so s¸nh diÖn tÝch gieo trång vô ®«ng ë Hµ Néi cao h¬n c¸c vïng kh¸c ë ®ång b»ng s«ng Hång nh­ng vÉn ch­a khai th¸c hÕt tiÒm n¨ng s¶n xuÊt vô ®«ng ë Hµ Néi (­íc tÝnh cã thÓ ®¹t tíi 40 - 45% tæng diÖn tÝch ®Êt canh t¸c). §Êt trång c©y l©u n¨m cßn qu¸ thÊp mµ nguyªn nh©n chÝnh lµ do c¸c n¨m tr­íc ®©y ch­a ph¸t triÓn m¹nh nghÒ lµm v­ên theo nÒn s¶n xuÊt hµng ho¸, thiÕu chñ tr­¬ng vµ møc ®Çu t­ cßn thÊp. DiÖn tÝch mÆt n­íc nu«i th¶ c¸ ®· ®¹t quy m« 3200 ha - chiÕm 7,54% diÖn tÝch ®Êt n«ng nghiÖp vµ t­¬ng lai quy m« vÒ diÖn tÝch cßn ®­îc më réng, do thµnh phè cã chñ tr­¬ng ®Çu t­ tËp trung cho ngµnh thuû s¶n. Theo dâi vÒ biÕn ®éng ®Êt n«ng nghiÖp ë Hµ Néi trong 3 n¨m tõ n¨m 1998 ®Õn n¨m 2000 cho thÊy: tæng diÖn tÝch ®Êt n«ng nghiÖp ®· gi¶m ®i 542,6 ha. §· diÔn ra 2 xu h­íng: c¸c nhãm ®Êt gi¶m diÖn tÝch lµ ®Êt lóa vµ lóa + mµu gi¶m 2.947,3 ha, ®Êt v­ên t¹p gi¶m 181,6 ha mµ nguyªn nh©n chÝnh cña t×nh tr¹ng mÊt ®Êt n«ng nghiÖp nªu trªn lµ do më réng c¸c c«ng tr×nh x©y dùng do ph¸t triÓn ®« thÞ. C¸c lo¹i ®Êt t¨ng vÒ diÖn tÝch lµ: ®Êt trång c©y hµng n¨m t¨ng 1.917,8 ha, ®Êt trång c©y l©u n¨m t¨ng 320,2 ha, c¸c lo¹i ®Êt nªu trªn t¨ng lµ do më réng vÒ quy m« s¶n xuÊt trªn c¸c lo¹i ®Êt b·i ven s«ng, ®Êt gß ®åi cao ë Sãc S¬n vµ §«ng Anh. ViÖc më réng ®Êt cho s¶n xuÊt n«ng nghiÖp tuy quy m« cßn nhá nh­ng lµ dÊu hiÖu tèt cho xu h­íng sö dông quü ®Êt cã hiÖu qu¶ kinh tÕ cao h¬n. 2.2 D©n sè vµ lao ®éng HiÖn nay d©n sè ngo¹i thµnh Hµ Néi lµ 1.265,2 ngµn ng­êi, chiÕm 50% d©n sè thµnh phè Hµ Néi, mËt ®é d©n sè trung b×nh lµ 1516 ng­êi/ km2 víi 118 x· vµ 8 thÞ trÊn. Tuy nhiªn mËt ®é dan c­ ph©n bè kh«ng ®ång ®Òu, tËp trung cao nhÊt ë c¸c huyÖn Thanh Tr×, Tõ Liªm, Gia L©m cßn l¹i Sãc S¬n, §«ng Anh mËt ®é thÊp h¬n. BiÓu 6: D©n sè vµ ®¬n vÞ hµnh chÝnh cña c¸c huyÖn ngo¹i thµnh Hµ Néi D©n sè (1000 ng­êi) MËt ®é d©n sè (ng­êi/ km2) §¬n vÞ hµnh chÝnh Ph­êng/ x· ThÞ trÊn Tæng sè 1.265,2 1.516 118 8 Sãc S¬n 245 779 25 1 §«ng Anh 260,1 1.429 23 1 Gia L©m 340,2 1.968 31 4 Tõ Liªm 193,2 2.573 15 1 Thanh Tr× 226,7 2.837 25 1 Nguån: Niªn gi¸m thèng kª - Côc thèng kª Hµ Néi Trong khi ®ã ®Êt canh t¸c b×nh qu©n mçi nh©n khÈu n«ng nghiÖp ®· thÊp (kho¶ng 514 m3/ng­êi) trong ®iÒu kiÖn d©n sè n«ng nghiÖp nãi riªng vµ n«ng th«n nãi chung t¨ng nhanh vµ ®Êt bÞ thu hÑp dÇn do qu¸ tr×nh ®o thÞ ho¸ nªn xu thÕ ®Êt ®ai canh t¸c ngµy mét gi¶m, trong khi ®ã yªu cÇu gi¶i quyÕt viÖc lµm trong n«ng nghiÖp ngo¹i thµnh võa bøc b¸ch l¹i võa gay g¾t. B×nh qu©n thêi kú 1991 ®Õn nay, c¸c ngµnh n«ng - c«ng nghiÖp - dÞch vô ë ngo¹i thµnh thu hót thªm lùc l­îng lao ®éng t¨ng 5,88%, trong ®ã sè lao ®éng t¨ng trong ngµnh n«ng nghiÖp thÊp h¬n (5,21%). §Æc biÖt n¨m 1994 so víi n¨m 1993, lao ®éng lµm viÖc trong c¸c ngµnh t¨ng 2,01% th× trong n«ng nghiÖp chØ t¨ng 0,07%, ®©y lµ xu h­íng tiÕn bé. MÆc dï ®· cã cè g¾ng h¬n trong viÖc bè trÝ l¹i lao ®éng trong c¸c ngµnh kinh tÕ ë n«ng th«n ngo¹i thµnh nh­ng do lao ®éng n«ng nghiÖp hiÖn nay vÉn chiÕm tû träng lín. Cô thÓ n¨m 1997 tû träng lao ®éng c¸c ngµnh cña c¸c huyÖn ngo¹i thµnh lµ: - Lao ®éng n«ng nghiÖp 78,1%. - Lao ®éng c«ng nghiÖp, tiÓu thñ c«ng nghiÖp 11,4%. - Lao ®éng th­¬ng nghiÖp, dÞch vô 10,5%. Trong sè lao ®éng n«ng nghiÖp ­íc tÝnh cã 21,4% lao ®éng ch¨n nu«i, 22,5% lao ®éng thuû s¶n, 0,9% lao ®éng lµm nghÒ x©y dùng theo mïa, sè cßn l¹i lµm nghÒ trång trät. Ng­êi d©n ngo¹i thµnh kh¸ nh¹y bÐn víi kü thuËt vµ thÞ tr­êng lµ mét ®iÒu rÊt thuËn lîi nh­ng theo kÕt qu¶ ®iÒu tra cho thÊy cø 100 lao ®éng th× cã 13 ng­êi ch­a tèt nghiÖp PTCS, sè ng­êi tèt nghiÖp cao ®¼ng trë lªn Ýt. Do ®ã yªu cÇu ®µo t¹o vµ ®µo t¹o l¹i lao ®éng phï hîp víi yªu cÇu míi lµ bøc b¸ch hµng ®Çu trong ph¸t triÓn c©y ¨n qu¶. 2.3 C¬ së h¹ tÇng C¬ së h¹ tÇng n«ng nghiÖp vµ n«ng th«n ngo¹i thµnh ®­îc Nhµ n­íc vµ thµnh phè quan t©m ®Çu t­ x©y dùng. Vèn x©y dùng h¹ tÇng c¬ së n«ng nghiÖp vµ n«ng th«n hµng n¨m ®Òu t¨ng, tæng sè vèn tõ n¨m 1996 - 2001 lµ: - N«ng nghiÖp 43,204 tû ®ång - Thuû lîi ®ª ®iÒu 142,365 tû ®ång - Giao th«ng n«ng th«n 75,889 tû ®ång - N­íc sinh ho¹t 10,599 tû ®ång - §iÖn n«ng th«n 51,552 tû ®ång BiÓu7: C¬ së h¹ tÇng toµn quèc vµ ngo¹i thµnh Hµ Néi ChØ tiªu Toµn quèc Ngo¹i thµnh HN 1. Sè x· cã ®­êng « t« ®Õn 87,9 99,2 2. Sè x· cã tr¹m biÕn thÕ 49,3 97,66 3. Sè x· cã ®iÖn 60,4 100 4. Sè x· cã tr¹m b­u ®iÖn 16,0 100 5. Sè hé dïng ®iÖn 53,2 98,44 6. Sè x· cã tr¹m b¬m do x· qu¶n lý 29,6 79,69 7. DiÖn tÝch c©y hµng n¨m ®­îc tiªu b»ng c«ng tr×nh thuû lîi 41,4 73,9 8. DiÖn tÝch c©y hµng n¨m ®­îc t­íi b»ng c«ng tr×nh thuû lîi 30,3 76 9. DiÖn tÝch c©y hµng n¨m ®­îc lµm b»ng m¸y 33,8 63 10. Sè x· cã tr¹m x¸ 93,2 100 11. Sè x· cã tr­êng cÊp I 87,9 100 12. Sè x· cã tr­êng cÊp II 76,6 100 13. Sè x· cã tr­êng cÊp III 7,0 32,5 Nguån: Niªn gi¸m thèng kª - Côc thèng kª HTXNN a.HÖ thèng thuû lîi ®ª ®iÒu Víi tæng sè vèn ®Çu t­ (1995 - 2000) lµ 142,365 tû ®ång ®Ó c¶i t¹o x©y dùng míi c¸c c«ng tr×nh thuû lîi, ®Õn nay hÖ thèng thuû n«ng cña toµn thµnh phè ®¶m b¶o t­íi chñ ®éng cho 76% diÖn tÝch, tiªu chñ ®éng cho 73,9% diÖn tÝch, cã kho¶ng 25% sè kªnh m­¬ng dÉn n­íc ®­îc cøng ho¸. b. Giao th«ng n«ng th«n Tæng sè vèn ®Çu t­ tõ n¨m 1995 - 2000 lµ 75,889 tû ®ång. Tíi nay ®· cã 80% ®­êng giao th«ng n«ng th«n ®­îc r¶i nhùa, c¶ cÊp phèi hoÆc l¸t g¹ch. Giao th«ng n«ng th«n ph¸t triÓn ®· lµm thay ®æi bé mÆt n«ng th«n ngo¹i thµnh, t¹o ®iÒu kiÖn cho ng­êi d©n ®i l¹i vµ dÞch vô bu«n b¸n n«ng s¶n, cung cÊp vËt t­ phôc vô s¶n xuÊt thuËn tiÖn. c.X©y dùng ®iÖn n«ng th«n. §­a nghÞ quyÕt ®iÖn n«ng th«n cña Thñ t­íng ChÝnh phñ vµ nghÞ quyÕt cña héi ®ång nh©n d©n thµnh phè Hµ Néi vµo thùc tiÔn, hai n¨m qua (2000 - 2001) Hµ Néi ®· c¬ b¶n hoµn thµnh ®Ò ¸n n©ng cÊp ®iÖn ®Õn nhiÒu th«n x· cña ngo¹i thµnh. §Õn nay ®· cã 100% sè x· cã ®iÖn, gÇn 100% sè hé ®· sö dông ®iÖn, chØ cã mét sè hé d©n ë mét vµi xãm vïng nói cña Sãc S¬n lµ ch­a cã ®iÖn, hÇu hÕt c¸c x· b¸n gi¸ ®iÖn cho n«ng th«n æn ®Þnh, cã 100% x· cã gi¸ ®iÖn b×nh qu©n d­íi 700 ®ång/ kwh, cã 87% sè x·, trong ®ã huyÖn Tõ Liªm cã 100% x· cã gi¸ ®iÖn b×nh qu©n d­íi 700 ®ång/kwh, Thanh Tr× 96%, Gia L©m 93,75%, §«ng Anh 96%, Sãc S¬n 56%. §Ó c«ng t¸c qu¶n lý ®iÖn cã hiÖu qu¶, ®¶m b¶o l­íi ®iÖn sau khi ®Çu t­ ®­îc sö dông ®óng môc ®Ých, së c«ng nghiÖp ®· phèi hîp víi c«ng t­ ®iÖn lùc thµnh phè, UBND c¸c huyÖn më nhiÒu líp båi d­ìng, n©ng cao tr×nh ®é qu¶n lý ®iÖn t¹i ®Þa ph­¬ng. §Õn nay thµnh phè ®· më ®­îc 8 líp tËp huÊn t¹i c¸c huyÖn víi tæng sè trªn 800 ng­êi. §©y lµ ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho ng­êi d©n ngo¹i thµnh Hµ Néi tiÕp cËn ®­îc nh÷ng th«ng tin cÇn thiÕt vÒ thÞ tr­êng, khoa häc kü thuËt... d.N­íc s¹ch vµ m«i tr­êng VÊn ®Ò n­íc s¹ch vµ vÖ sinh m«i tr­êng ë vïng n«ng th«n còng lµ mét trong nh÷ng vÊn ®Ò hÕt søc cÊp b¸ch vµ ®­îc UBND thµnh phè quan t©m. Víi tæng sè vèn ®Çu t­ lµ 10,599 tû ®ång. §Õn nay ®· cã 36 tr¹m b¬m lín nhá, tËp trung c«ng suÊt tõ 20 - 80 m3/h vµ hµng chôc ngµn giÕng khoan cña hé n«ng d©n, tû lÖ d©n ®­îc dïng n­íc s¹ch hiÖn nay gÇn 70%. C¸c h×nh thøc HTX dÞch vô cung cÊp n­íc s¹ch sinh ho¹t cho hé n«ng d©n b­íc ®Çu ph¸t triÓn vµ cã kÕt qu¶ tèt, gãp phÇn tÝch cùc t¹o nguån n­íc s¹ch cho ng­êi sö dông. VÊn ®Ò m«i tr­êng ®· ®­îc mét sè ®Þa ph­¬ng quan t©m gi¶i quyÕt, mét sè x· ®· thµnh lËp tæ vÖ sinh m«i tr­êng do d©n tù ®ãng gãp kinh phÝ vµ ho¹t ®éng cã kÕt qu¶ nh­ x· T©y Tùu, Chung V¨n (Tõ Liªm). e. C«ng t¸c y tÕ, v¨n ho¸ gi¸o dôc. VÒ gi¸o dôc, thµnh phè ®· tËp trung vèn ®Çu t­ cho x©y dùng söa ch÷a n©ng cÊp tr­êng líp. §Õn nay 100% sè x· ®· cã tr­êng tiÓu häc vµ PTCS ®­îc x©y dùng kiªn cè, b¸n kiªn cè. §· xo¸ bá ®­îc hoµn toµn häc ca 3. C¬ së vËt chÊt ®­îc n©ng cÊp phôc vô tèt h¬n cho viÖc häc tËp. 100% sè huyÖn ®· phæ cËp cÊp II, Hµ Néi lµ ®Þa ph­¬ng ®Çu tiªn trong c¶ n­íc ®­îc c«ng nhËn ®· phæ cËp cÊp II; 68,5% ch¸u trong ®é tuæi theo häc líp gi¸o dôc mÇm non; 99,7% sè ch¸u trong ®é tuæi ®­îc vµo häc PTCS; 8,87% sè ch¸u trong ®é tuæi ®­îc häc PTTH. VÒ v¨n ho¸ thÓ thao: 100% sè x· cã tr¹m truyÒn thanh, 51% sè x· cã nhµ v¨n ho¸, th¸ng 6/1996, UBND thµnh phè Hµ Néi cã kÕ ho¹ch triÓn khai x©y dùng lµng v¨n ho¸. Th«ng tin liªn l¹c ë ngo¹i thµnh ngµy cµng ph¸t triÓn: nÕu n¨m 1991 míi cã 66 m¸y ®iÖn tho¹i trong d©n th× n¨m 1995 cã 1.050 m¸y ®iÖn tho¹i, vµ cho ®Õn nay cã 1.348 m¸y, 100% sè x· cã m¸y ®iÖn tho¹i. Phong trµo thÓ dôc thÓ thao ph¸t triÓn m¹nh, mang tÝnh chÊt x· héi ho¸, nhiÒu m«n thÓ thao ph¸t triÓn m¹nh nh­ cÇu l«ng, bãng bµn, bãng ®¸, ®· cã 97/118 x· cã s©n b·i chiÕm 82,7% sè x·. VÒ y tÕ - d©n sè KHHG§: hiÖn nay 100% sè x· ®· cã tr¹m y tÕ phôc vô nhu cÇu kh¸m ch÷a bÖnh cho nh©n d©n t¹i c¬ së, 100% sè tr¹m y tÕ ®· cã b¸c sÜ, y sÜ. Hµ Néi lµ mét trong hai tØnh thµnh phè ®Çu tiªn trong c¶ n­íc cã 100 sè x· cã b¸c sÜ, trung b×nh 1000 ng­êi d©n ngo¹i thµnh cã 0,26 b¸c sÜ; 0,46 gi­êng bÖnh, nhiÒu tr¹m y tÕ x·, trung t©m y tÕ huyÖn ®­îc n©ng cÊp trang bÞ nh÷ng dông cô ch÷a bÖnh cÇn thiÕt. §· kh¸m ch÷a bÖnh miÔn phÝ cho hµng chôc ngµn ng­êi nghÌo. C«ng t¸c ch¨m sãc kh¸m ch÷a bÖnh cho c¸c bµ mÑ ViÖt Nam anh hïng, cho c¸c ®èi t­îng chÝnh s¸ch ®Æc biÖt quan t©m. C«ng t¸c KHHG§ ®· cã nh÷ng chuyÓn biÕn ®¸ng kÓ c¶ vÒ nhËn thøc cña ng­êi d©n lÉn kÕt qu¶ thùc hiÖn. Tû lÖ sinh ë 0ngo¹i thµnh Hµ Néi ®· gi¶m tõ 2,13% (1990) xuèng 2,018% (1993) vµ cho ®Õn nay chØ cßn 1,615%. B×nh qu©n mçi n¨m gi¶m 0,07%, tû lÖ sinh con thø 3 gi¶m tõ 20,39% (n¨m 1990) xuèng cßn 10,96% (1995) vµ nay cßn 9,72%. Tãm l¹i: Ngo¹i thµnh Hµ Néi cã nh÷ng ®iÒu kiÖn tù nhiªn kinh tÕ - x· héi thuËn lîi, vÒ kÕt cÊu h¹ tÇng kh¸ ph¸t triÓn so víi nhiÒu ®Þa ph­¬ng kh¸c trong c¶ n­íc. §ã lµ nh÷ng thuËn lîi rÊt lín cho ph¸t triÓn c©y ¨n qu¶ ngo¹i thµnh. §Ó thóc ®Èy nhanh h¬n n÷a ph¸t triÓn s¶n xuÊt hµng ho¸, ®ßi hái ph¶i ®Çu t­ nhiÒu cho x©y dùng c¬ së h¹ tÇng vµ ph¸t huy lîi thÕ so s¸nh cña mçi vïng th× míi ®¸p øng nhu cÇu cña thùc tiÔn. 3. §¸nh gi¸ chung vÒ ®iÒu kiÖn tù nhiªn - kinh tÕ - x· héi cã ¶nh h­ëng ®Õn ph¸t triÓn c©y ¨n qu¶. N«ng th«n ngo¹i thµnh Hµ Néi chÞu sù t¸c ®éng m¹nh mÏ cña kinh tÕ ®« thÞ, cã thÓ nãi ®©y lµ vïng chuyÓn tiÕp gi÷a kinh tÕ thµnh thÞ vµ n«ng th«n. §ã lµ mét nÒn n«ng nghiÖp ®« thÞ. §Êt Ýt ng­êi ®«ng, b×nh qu©n diÖn tÝch trªn ®Çu ng­êi thÊp vµ ®ang cã xu h­íng ngµy cµng gi¶m, ®Æc biÖt lµ ®Êt n«ng nghiÖp. KhÝ hËu Hµ Néi cã ®Æc ®iÓm cña khÝ hËu B¾c ViÖt Nam - khÝ hËu nhiÖt ®íi giã mïa. Mïa ®«ng l¹nh vµ Ýt m­a, mïa hÌ nãng vµ m­a nhiÒu, cho phÐp ph¸t triÓn nhiÒu lo¹i c©y ¨n qu¶ nhiÖt ®íi vµ ¸ nhiÖt ®íi. Nh­ng khÝ hËu Hµ Néi còng g©y nhiÒu khã kh¨n cho s¶n xuÊt c©y ¨n qu¶ nh­ kh«, l¹nh, thiÕu n­íc vµo mïa ®«ng, ngËp óng, ®æ, g·y, rông qu¶, hoa vµo mïa hÌ... ®ßi hái trong s¶n xuÊt c©y ¨n qu¶ ph¶i cã c¸c biÖn ph¸p canh t¸c, c¸c gi¶i ph¸p kü thuËt nh»m h¹n chÕ c¸c t¸c h¹i, ph¸t huy c¸c mÆt lîi cña khÝ hËu, thêi tiÕt ®Ó ph¸t triÓn c©y ¨n qu¶. Lao ®éng dåi dµo, song ¶nh h­ëng cña qu¸ tr×nh ®« thÞ ho¸ nhÊt lµ ®Êt n«ng nghiÖp ngµy cµng gi¶m t¹o nªn søc Ðp vÒ viÖc lµm ngµy cµng lín vµ gay g¾t. ¶nh h­ëng cña ®« thÞ ho¸ võa t¹o ra c¬ héi cho viÖc chuyÓn lao ®éng n«ng th«n lµm n«ng nghiÖp sang lao ®éng c¸c ngµnh kh¸c cã nhu cÇu lao ®éng cao h¬n vµ ®¶m b¶o n©ng cao ®êi sèng cho ng­êi d©n ngo¹i thµnh song còng lµ mét th¸ch thøc vÒ viÖc lµm, ®ang ®Æt ra nh÷ng bøc xóc cho thµnh phè. ë c¸c vïng n«ng th«n ngo¹i thµnh ®· h×nh thµnh c¸c trung t©m kinh tÕ v¨n ho¸ cña tõng vïng, kÕt cÊu h¹ tÇng ë nh÷ng trung t©m nµy kh¸ tèt t­¬ng tù nh­ thµnh thÞ. HÖ thèng kÕt cÊu h¹ tÇng cña ngo¹i thµnh Hµ Néi lµ thuËn lîi cho sù ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi nãi chung vµ c©y ¨n qu¶ nãi riªng. ë ngo¹i thµnh Hµ Néi vµ trªn ®Þa bµn thµnh phè nhiÒu c¬ quan khoa häc, viÖn nghiªn cøu, tr­êng §¹i häc vµ cao ®¼ng. §©y lµ mét hËu thuÉn lín ®Ó n«ng th«n ngo¹i thµnh tiÕp cËn trùc tiÕp khoa häc c«ng nghÖ vµ khai th¸c tiÒm n¨ng khoa häc hiÖn ®¹i vµo s¶n xuÊt. II. Thùc tr¹ng s¶n xuÊt c©y ¨n qu¶ ë ngo¹i thµnh Hµ Néi 1. T×nh h×nh vÒ diÖn tÝch, n¨ng suÊt vµ s¶n l­îng s¶n xuÊt c©y ¨n qu¶ 1.1. DiÖn tÝch c©y ¨n qu¶ Ngo¹i thµnh Hµ Néi lµ vïng ®Êt kh«ng réng, c¸c yÕu tè vµ ®iÒu kiÖn sinh th¸i kh«ng kh¸c lÖch nhau nhiÒu, nghÒ trång c©y ¨n qu¶ ®· ph¸t triÓn kh¸ ®ång ®Òu gi÷a c¸c huyÖn. T×nh h×nh vÒ diÖn tÝch c©y ¨n qu¶ theo c¸c ®¬n vÞ nh­ sau: BiÓu 8: DiÖn tÝch c©y ¨n qu¶ qua c¸c n¨m H¹ng môc N¨m 2000 N¨m 2001 N¨m 2002 DiÖn tÝch (ha) C¬ cÊu (%) DiÖn tÝch (ha) C¬ cÊu (%) DiÖn tÝch (ha) C¬ cÊu (%) Tæng sè 2975,5 100 3137 100 3374,5 100 HuyÖn Tõ Liªm 349,0 11,73 370 11,79 398 11,79 HuyÖn Thanh Tr× 207,7 6,98 217 6,92 245,5 7,26 HuyÖn Gia L©m 460,7 15,48 489 15,59 546 16,19 HuyÖn §«ng Anh 842,4 28,31 866 27,61 949 18,12 HuyÖn Sãc S¬n 1115,7 37,50 1195 38,09 1236 36,65 Nguån: Së n«ng nghiÖp vµ ph¸t triÓn n«ng th«n Hµ Néi Nh­ vËy, tæng diÖn tÝch trång c©y ¨n qu¶ cña ngo¹i thµnh Hµ Néi n¨m 2000 lµ 2975,5 ha chiÕm 6,85% diÖn tÝch ®Êt n«ng nghiÖp ngo¹i thµnh, n¨m 2001 lµ 3137 ha chiÕm 7,22%, n¨m 2001 lµ 3374,5 ha chiÕm 7,77%. Tû lÖ ®Êt nh­ trªn, trong c¬ cÊu s¶n xuÊt n«ng nghiÖp cßn nhá so víi kh¶ n¨ng vµ yªu cÇu cÇn ph¸t triÓn Hai huyÖn cã diÖn tÝch trång c©y ¨n qu¶ lín vµ tËp trung lµ §«ng Anh vµ Sãc S¬n víi tæng sè 1958,1 ha (n¨m 2000), chiÕm 65,80% diÖn tÝch c©y ¨n qu¶ ë ngo¹i thµnh, 2061 ha (n¨m 2001) chiÕm 65,7% diÖn tÝch c©y ¨n qu¶ ë ngo¹i thµnh Hµ Néi, 2185 ha (n¨m 2002) chiÕm 64,75%. HuyÖn cã diÖn tÝch thÊp nhÊt lµ Thanh Tr× víi 207,7 ha (n¨m 2002) vµ 245,5 ha (n¨m 2002). Nh×n vµo b¶ng 8 ta thÊy diÖn tÝch c©y ¨n qu¶ ë c¸c huyÖn cã xu h­íng t¨ng kh¸ nhanh, huyÖn t¨ng cao nhÊt lµ Sãc S¬n vµ §«ng Anh, vµ huyÖn t¨ng chËm nhÊt lµ Thanh Tr×, tæng diÖn tÝch n¨m 2001 t¨ng 161,5 ha so víi n¨m 2000 vµ n¨m 2002 t¨ng 399 ha so víi n¨m 2000 NÕu so s¸nh víi sè liÖu thèng kª vÒ c©y ¨n qu¶ cña côc thèng kª Hµ Néi th× trong 3 n¨m qua ë c¸c huyÖn ngo¹i thµnh ®· cã phong trµo trång c©y ¨n qu¶ kh¸ nhanh, ®Æc biÖt trªn ®Þa bµn hai huyÖn cã quü ®Êt lín lµ §«ng Anh vµ Sãc S¬n C¬ cÊu diÖn tÝch cña 10 lo¹i c©y ¨n qu¶ chÝnh ®­îc trång ë ®Þa bµn ngo¹i thµnh Hµ Néi nh­ sau: Tû lÖ (%) III. C¸c lo¹i c©y ¨n qu¶ kh¸c 10. Na dai 9. Hång 8. §u ®ñ 7. T¸o 6. Chuèi Tû lÖ (%) II. C¸c lo¹i c©y ¨n qu¶ phô 5. Nh·n 4. V¶i thiÒu 3. Hång Xiªm 2. Cam, quýt 1. B­ëi Tû lÖ (%) I. C¸c lo¹i c©y ¨n qu¶ chÝnh Tæng sè C¸c lo¹i c©y ¨n qu¶ 1,060 3,700 3,300 1,200 3,500 99,20 23,30 37,39 130,5 68,40 12,10 60,40 31,70 42,20 61,55 214,8 349,0 2000 Tõ Liªm BiÓu 9:DiÖn tÝch c¸c lo¹i c©y ¨n qu¶ ë ngo¹i thµnh Hµ Néi (®¬n vÞ: ha) 1,350 5,000 4,000 2,000 5,000 95,00 30,00 36,76 136,0 68,00 13,00 61,00 32,00 55,00 61,80 229,0 370,0 2001 1,760 7,000 4,000 3,000 8,000 64,00 45,00 31,16 124,0 68,00 14,00 65,00 37,00 80,00 67,09 267,0 398,0 2002 1,490 3,100 2,900 0,700 2,500 12,40 48,60 32,31 67,10 67,50 3,400 46,80 2,700 17,10 66,20 137,5 207,7 2000 Thanh Tr× 2,300 5,000 3,000 12,00 51,00 30,41 66,00 70,00 4,300 50,00 2,700 19,00 67,28 146,0 217,0 2001 2,44 6,000 4,000 15,00 53,00 29,33 72,00 75,00 9,000 56,50 3,000 26,00 69,04 169,5 245,5 2002 1,410 6,500 2,900 3,700 4,100 50,20 60,90 26,44 121,8 219,7 7,800 46,30 13,90 44,70 72,15 332,4 460,7 2000 Gia L©m 1,430 7,000 3,000 4,000 5,000 56,40 67,00 27,69 135,4 225,3 9,800 47,00 14,50 50,00 70,88 346,6 489,0 2001 2,380, 13,00 5,000 6,000 10,00 60,00 80,00 33,15 181,0 226,0 10,00 48,60 15,00 61,40 64,47 352,0 546,0 2002 1,340 11,30 20,00 2,700 9,800 58,90 61,30 18,11 152,7 326,3 53,20 64,70 24,30, 29,90 80,53 678,4 842,4 2000 §«ng Anh 1,440 12,50 20,00 3,000 12,00 58,90 68,00 18,70 161,9 326,3 60,80 65,00 24,40 215,0 79,86 691,6 866,0 2001 1,690 16,00 22,50 4,000 20,00 65,00 70,00 19,16 181,5 330,0 80,00 70,00 25,00 246,5 79,18 751,5 949,0 2002 1,260 14,10 61,00 4,300 30,20 53,60 481,6 56,53 630,7 131,7 203,5 18,50 28,70 88,50 42,21 470,9 1115 2000 Sãc S¬n 1,300 15,50 73,00 11,00 35,00 52,70 464,0 53,20 635,7 154,0 232,1 25,70 31,60 100,4 45,51 543,8 1195 2001 1,540 18,00 87,80 40,00 40,50 58,00 434,0 53,42 660,3 160,0 236,0 26,00 32,90 102,8 45,12 557,7 1236 2002 HuyÖn cã diÖn tÝch c©y ¨n qu¶ lín nhÊt lµ Sãc S¬n sau ®ã ®Õn §«ng Anh. Nh÷ng lo¹i c©y trång cã quy m« diÖn tÝch kh¸ lín lµ: b­ëi, hång xiªm, nh·n , t¸o, vµ cã xu h­íng t¨ng lªn. trong ®ã nh·n tËp trung diÖn tÝch nhiÒu nhÊt lµ huyÖn §«ng Anh 330 ha (n¨m 2002) chiÕm 38,42% diÖn tÝch nh·n cña n¨m huyÖn ngo¹i thµnh vµ tiÕp ®ã lµ Gia L©m cã 226 ha chiÕm 26,31%... Còng nh­ nh·n ë §«ng Anh c©y hång Xiªm, b­ëi còng tËp trung diÖn tÝch nhiÒu nhÊt , n¨m 2000 cã 64,7 ha c©y hång Xiªm chiÕm 27,33% diÖn tÝch nh·n ë n¨m huyÖn, ®Õn n¨m 2002 cã 70 ha . §èi víi v¶i thiÒu th× tËp trung nhiÒu nhÊt ë Sãc S¬n 236 ha (n¨m 2002) chiÕm 67,62% diÖn tÝch ë 5 huyÖn. Cßn ®èi víi c©y ¨n qu¶ phô cã t¨ng lªn nh­ng diÖn tÝch t¨ng lªn chËm, trong ®ã chuèi vµ t¸o chiÕm diÖn tÝch nhiÒu nhÊt. DiÖn tÝch t¸o vµ chuèi tËp trung nhiÒu nhÊt lµ Sãc S¬n vµ §«ng Anh. KÕt qu¶ ®iÒu tra cho thÊy, víi tõng vïng sinh th¸i cña tõng huyÖn c¸c c©y ¨n qu¶ còng cã nh÷ng c¬ cÊu kh¸c nhau. HuyÖn Sãc S¬n chuèi , nh·n, v¶i lµ c¸c c©y chiÕm ­u thÕ, sau ®ã míi ®Õn c¸c lo¹i b­ëi, na dai, ®u ®ñ. HuyÖn Gia L©m th× nh·n, chuèi; Tõ Liªm lµ b­ëi, cam, hång xiªm, t¸o. vËy nh÷ng c©y ¨n qña cã tÝnh chÊt trång phæ biÕn ë ®Þa bµn ngo¹i thµnh Hµ Néi lµ: chuèi, nh·n, hång xiªm, b­ëi c¸c lo¹i. Tõ kÕt qu¶ ®iÒu tra, cã thÓ ®¸nh gi¸ sù ph©n bè c©y ¨n qu¶ cña c¸c huyÖn ngo¹i thµnh Hµ Néi lµ : trong 2975,5 ha (n¨m2000) c©y ¨n qu¶ ë c¸c huyÖn, ph©n bè trªn c¸c lo¹i ®Êt sau: tõ ®Êt lóa mµu chuyÓn ®æi sang trång c©y ¨n qu¶ lµ 39,4 ha, tõ ®Êt chuyªn mµu chuyÓn ®æi sang trång c©y ¨n qu¶ lµ 247 ha, tõ ®Êt c©y l©u n¨m (®Êt c©y ¨n qu¶) vµ v­ên t¹p (ngoµi khu d©n c­) lµ 314,4 ha, tõ ®Êt khu d©n c­ lµ 2375 ha; trong 3137 ha n¨m 2001 c©y ¨n qu¶ ph©n bè trªn lo¹i ®Êt : tõ ®Êt lóa mµu chuyÓn ®æi sang trång c©y ¨n qu¶ lµ 51 ha , tõ ®Êt chuyªn mµu chuyÓn ®æi sang trång c©y ¨n qu¶ lµ 337 ha, tõ ®Êt c©y l©u n¨m vµ v­ên t¹p lµ 355 ha , tõ ®Êt khu d©n c­ lµ 2374 ha. DiÖn tÝch kinh doanh c©y ¨n qu¶ theo ®é tuæi toµn thµnh phè n¨m 2001 nh­ sau: BiÓu 10: DiÖn tÝch c©y ¨n qu¶ tÝnh theo ®é tuæi n¨m 2001 §¬n vÞ: ha H¹ng môc Tuæi tõ 6- 10 (KD1) Tuæi tõ 10- 15 (KD2) Trªn 15 tuæi (KD3) DT(ha) C¬ cÊu DT(ha) C¬ cÊu DT(ha) C¬ cÊu 1. Cam Canh 16,8 1,30 21,0 3,74 10,5 3,64 2. B­ëi 96,8 7,81 85,7 13,15 54,6 18,95 3.Hång xiªm 46,3 3,59 103,8 18,48 84,0 29,15 4. V¶i ThiÒu 40,7 3,16 46,1 8,21 10,4 3,61 5. Nh·n 195,5 15,17 190,9 33,98 83,4 28,94 6. Hång 5,4 0,42 3,4 0,61 1,5 0,52 7. Na dai 14,7 1,14 30,6 5,45 4,8 1,67 8. §u ®ñ 44,8 3,48 9. Chuèi 691,2 53,63 10. Quýt 8,9 0,69 19,6 3,49 4,4 1,53 11.Cam kh¸c 11,8 0,92 9,4 1,67 1,0 0,35 12. T¸o 115,9 8,99 51,3 9,13 33,6 11,66 Tæng 1.288,8 100 561,8 100 288,2 100 Nh×n vµo biÓu 10 ta thÊy: c¸c c©y chuèi, nh·n, t¸o, b­ëi, chiÕm tû träng cao trong c¬ cÊu c©y trång tuæi tõ 6-10 ( KD1). Trong ®ã chuèi chiÕm 53,63%, nh·n 15,17%, t¸o 8,99%, b­ëi 7,51%. Nguyªn nh©n chÝnh lµ do c©y chuèi lµ c©y ¨n qu¶ nhiÖt ®íi, lµ lo¹i qu¶ d©n d· hîp thÞ hiÕu nhiÒu ng­êi vµ ®­îc trång phæ biÕn ë c¸c huyÖn. MÆt kh¸c ngoµi diÖn tÝch chuèi kinh doanh, ë tõng huyÖn chuèi cßn ®­îc trång nhiÒu ë c¸c x·, däc c¸c con s«ng , ®Êt b·i ngoµi ®ª hoÆc c¸c vïng ®Êt kh«ng qu¸ cao...®ã lµ nh÷ng vïng ®Êt ®ñ Èm vµ ®Çy ®ñ chÊt dinh d­ìng. Bªn c¹nh c©y chuèi th× c©y nh·n vµ c©y t¸o còng chiÕm tû träng cao trong c¬ cÊu c©y tuæi tõ 6-10. Së dÜ nh­ vËy lµ v× c©y nh·n cã kh¶ n¨ng thÝch øng réng vµ ®­îc trång kh¸ phæ biÕn ë 5 huyÖn.TËp trung chñ yÕu ë c¸c huyÖn Sãc S¬n, §«ng Anh, Gia L©m- ®ã lµ nh÷ng huyÖn cã lîi thÕ vÒ diÖn tÝch. Cßn ®èi víi c©y t¸o víi ­u thÕ sinh tr­ëng khoÎ, nhanh cho thu ho¹ch, thêi gian mang qu¶ kh«ng dµi l¹i cã thÓ ®èn c¾t ®Ó lµm thªm mét vô c©y ng¾n ngµy nªn c©y t¸o ®· ®i vµo c¬ cÊu gièng cña nhiÒu v­ên, ®åi ë c¸c huyÖn. Ngoµi ra c©y t¸o cßn ®­îc trång trong m« h×nh trång xen víi c¸c lo¹i rau vô ®«ng xu©n khi ®· cho qu¶ vµ ®èn t¸o. Kh¸c víi c©y nh·n, chuèi , t¸o, b­ëi, th× c¸c c©y cam canh, hång xiªm, na dai, v¶i... chiÕm tû lÖ thÊp h¬n. Cam Canh chiÕm tû lÖ 1,30%, hång xiªm 3,59%, v¶i thiÒu 3,16%, na dai 1,14%. MÆc dï ®­îc trång ë c¸c huyÖn nh­ng ë huyÖn nµo ®¸p øng ®­îc ®é thÝch nghi cña chóng míi trång tËp trung. Ch¼ng h¹n nh­ c©y cam Canh lµ c©y yªu cÇu ®iÒu kiÖn Èm, chÞu l¹nh kh«ng cao, tøc lµ nh÷ng ch©n ®Êt ®¶m b¶o tÇng dµy líp ®Êt còng nh­ chÕ ®é n­íc cho c©y. Cßn ®èi víi c©y nh·n ph¸t triÓn tèt ë nh÷ng vïng cã khÝ hËu ®Æc tr­ng lµ kh« h¹n vµ mïa ®«ng xu©n, Èm vµo mïa hÌ thu. V× vËy nã ®­îc tËp trung chñ yÕu ë vïng ®åi nói phÝa B¾c thµnh phè. §Õn ®é tuæi 10-15 (KD2), mÆc dï tæng diÖn tÝch trong ®é tuæi gi¶m (561,8ha )b so víi c©y trong ®é tuæi 6-10 (1288,8 ha) nh­ng tû träng c¸c c©y trong ®é tuæi t¨ng lªn. Tuy cã mét sè c©y diÖn tÝch cao h¬n nh­ng nguyªn nh©n chÝnh lµ do c©y chuèi, ®u ®ñ chiÕm tû träng diÖn tÝch cao trong c¬ cÊu c©y trång ë ®é tuæi 6-10 th× sang ®Õn tuæi 10-15 c©y chuèi vµ ®u ®ñ kh«ng cßn v× chu kú kinh tÕ cña c©y chuèi lµ 4 n¨m c©y ®u ®ñ lµ 2 n¨m. ë ®é tuæi nµy th× c©y nh·n hång xiªm, b­ëi, v¶i, nh·n, chiÕm tû lÖ cao, cßn ®èi víi c¸c c©y cßn l¹i vÉn chiÕm tû lÖ thÊp. Còng nh­ ®é tuæi 10-15, sang tuæi 15 trë lªn c¸c c©y hång xiªm, nh·n, b­ëi, t¸o, chiÕm tû lÖ cao tromg c¬ cÊu c©y tr«ng. Cßn c¸c c©y cam Canh, hång, na dai, vÉn chiÕm tû lÖ thÊp Nh×n chung ®èi víi c¸c huyÖn nh­ Tõ Liªm, Thanh Tr×, Gia L©m ®Êt ®Ó më réng c©y ¨n qu¶ bÞ h¹n chÕ, chñ yÕu lµ c¶i t¹o v­ên t¹p vµ trång c©y ¨n qu¶ trªn m«t sè diÖn tÝch chuyÓn ®æi (tõ ®Êt lu¸ vµ mµu). Cßn l¹i tíi 60-65% diÖn tÝch c©y ¨n qu¶ cña thµnh phè tËp trung ë 2 huyªn phÝa b¾c lµ §«ng Anh vµ Sãc S¬n, ®ã lµ c¸c huyÖn cã quü ®Êt lín mËt ®é d©n th­a, cã ®iÒu kiÖn trång c©y ¨n qu¶ tËp trung víi quy m« lín h¬n. 1.2 N¨ng suÊt, s¶n l­îng c©y ¨n qu¶ dùa theo kÕt qu¶ xö lý toµn vbé mÉu biÓu ®­îc ®iÒu tra tæng hîp theo x· , cïng víi viÖc ®èi chiÕu víi c¸c nguån th«ng tin kh¸c kÕt qu¶ cho ta thÊy t×nh h×nh vÒ n¨ng suÊt , s¶n l­îng c©y ¨n qu¶ theo c¸c ®¬n vÞ nh­ sau: BiÓu 11: N¨ng suÊt vµ s¶n l­îng c©y ¨n qu¶ chÝnh ë Hµ Néi ( n¨m 2001) C¸c lo¹i c©y ¨n qu¶ DiÖn tÝch (ha) DiÖn tÝch KD (ha) N¨ng suÊt (t¹/ha) S¶n l­îng (tÊn) Tæng sè 3137 2802,5 37226 Cam Canh 77,6 74,6 90,8 677,85 Cam kh¸c 28,2 25 100,6 251,5 B­ëi kh¸c 330 330 131,4 4336,9 B­ëi DiÔn 109 72,1 131,2 946,4 Hång Xiªm 248,7 243,5 113,1 2754 V¶i ThiÒu 320 279,6 51,6 1444,6 Nh·n 843,6 813,6 46,9 3823,1 Hång 20 12,6 60,0 75,6 Na dai 100 76,5 145,0 1109,3 §u §ñ 60 57 250,0 1425 Quýt 44,9 30 129,2 387,75 Chuèi 680 545 300,0 16350 T¸o 275 243 150,0 3645 Qua biÓu 11 ta thÊy n¨ng suÊt c©y ¨n qu¶ ®¹t møc t­¬ng ®èi kh¸ cao nÕu so s¸nh víi n¨ng suÊt qu¶ chung trªn c¸c vïng kinh tÕ ë phÝa b¾c ViÖt Nam. Tuy nhiªn còng thÊy r»mg sù kh¸c nhau vÒ n¨ng suÊt gi÷a c¸c c©y trong cïng lo¹i c©y ¨n qu¶ lµ kh«ng ®¸ng kÓ nh­ cam Canh ( 90,8 t¹/ ha) víi cam kh¸c (100,6 t¹/ ha), gi÷a b­ëi th­êng (131,4 t¹/ha) vµ b­ëi DiÔn(131,2 t¹/ha). Trong c¸c lo¹i c©y ¨n qu¶ chÝnh th× cam, b­ëi, hång xiªm, ®¹t n¨ng suÊt kh¸ cao so víi n¨ng suÊt trung b×nh. Trong ®ã cam Canh 100,6 (t¹/ ha), b­ëi 131,4 (t¹/ ha), hång xiªm 113,1 (t¹/ha) së dÜ nh­ vËy bëi v× c¸c c©y nµy ®ang ë chu kú kinh doanh thø 2( tõ n¨m 6-10) vµ sang ®Õn chu kú kinh doanh thø 3 (n¨m 11 trë ®i) th× cßn t¨ng lªn n÷a. Kh¸c víi c©y b­ëi cam hång xiªm, c©y v¶i, nh·n, cã n¨ng suÊt thÊp h¬n. Trong ®ã v¶i 51,6 t¹/ha, nh·n 46,9 t¹ /ha, mµ nguyªn nh©n chÝnh lµ do c¸c c©y nµy ®ang b­íc vµo chu kú kinh doanh thø nhÊt ( KD n¨m1-5). Bªn c¹nh c¸c c©y ¨n qu¶ chÝnh, c¸c c©y ¨n qu¶ phô ®¹t n¨ng suÊt cao so víi n¨ng suÊt trung b×nh. Trong ®ã chuèi (300t¹/ ha), ®u ®ñ (250 t¹/ha), t¸o (150 t¹/ha), nadai (145 t¹/ha). Nguyªn nh©n lµ do c¸c c©y nú thÝch hîp víi ®iÒu kiÖn sinh th¸i cña vïng ®Æc biÖt lµ Sãc S¬n. MÆt kh¸c c¸c c©y n¸y dÔ trång, ch¨m sãc l¹i kh«ng ®ßi hái cao nªn ng­êi d©n dÔ ¸p dông. NÕu lÊy s¶n l­îng qña s¶n xuÊt trªn ®Þa bµn chia b×nh qu©n ®Çu ng­êi th× mêi ®¹t tõ 13-15 kg/ng­êi/n¨m. B×nh qu©n qu¶ nh­ trªn cßn thÊp so víi yªu cÇu vÒ c©n b»ng dinh d­ìng cho ng­êi (b×nh qu©n cÇn ®¹t tõ 60-70kg/nguêi/n¨m) tøc lµ s¶n xuÊt t¹i chç míi chØ ®¸p øng kho¶ng 15-18% nhu cÇu vÒ qña cho d©n c­ thµnh phè. BiÓu 12: N¨ng suÊt vµ s¶n l­îng c©y ¨n qu¶ c¸c huyÖn ngo¹i thµnh Hµ Néi n¨m 2001 T¸o quýt Chuèi §u §ñ Na dai Hång Nh·n V¶i ThiÒu Hång Xiªm B­ëi Cam kh¸c Cam Canh C¸c lo¹i c©y 53,6 13,0 481,6 30,2 61,0 4,3 131,7 203,5 18,5 88,5 15,8 12,9 DiÖn tÝch (ha) Sãc S¬n 128,6 127,3 300 112,0 48,1 21,6 76,8 51,6 93,2 145,5 65 41,8 N¨ng suÊt (t¹/ha) 400,0 54,7 14448 776,9 288,9 8,4 579,0 334,7 91,3 1009,8 69,6 11,7 S¶n l­îng (tÊn) 50,2 5,3 60,9 4,1 2,9 3,7 219,7 7,8 46,3 44,7 3,3 10,6 DiÖn tÝch (ha) Gia L©m 202,4 61,3 274 350,0 39,3 17,1 110,5 78,6 108,8 77,7 65,0 61,68 N¨ng suÊt (t¹/ha) 799,5 12,3 1669 143,5 11,4 4,1 1970,4 22,0 103,8 244,6 16,3 58,0 S¶n l­îng (tÊn) 58,9 11,3 61,3 9,8 20,0 2,7 326,3 53,2 64,7 209,9 4,0 20,3 DiÖn tÝch (ha) §«ng Anh 259,6 353,3 200 300,0 93,8 61,4 111,0 82,7 97,5 130,3 110,1 144,67 N¨ng suÊt (t¹/ha) 1189,1 300,3 1226 204,4 103,2 8,6 1137,3 156,4 508,9 1127,0 44,0 215,6 S¶n l­îng (tÊn) 12,4 3,1 48,6 2,5 2,9 0,7 67,5 3,4 46,8 17,1 1,0 1,7 DiÖn tÝch (ha) Thanh Tr× 132,4 110,0 266 211,0 46,6 39,2 90,4 76,6 91,3 89,1 102,5 102,4 N¨ng suÊt (t¹/ha) 94,0 34,1 1293 52,5 13,5 2,0 520,0 22,2 405,2 73,0 10,3 9,2 S¶n l­îng (tÊn) 99,2 3,7 23,3 3,5 3,3 1,2 68,4 12,1 60,4 42,2 2,1 29,6 DiÖn tÝch (ha) Tõ Liªm 112,1 184,8 472 235,0 56,5 56,8 88,9 54,1 110,2 81,3 66,9 121,8 N¨ng suÊt (t¹/ha) 823,9 46,2 1100 82,3 13,0 6,3 373,2 41,6 584,2 266,6 13,4 199,8 S¶n l­îng (tÊn) VÒ n¨ng suÊt cña tõng c©y khi so s¸nh ë c¸c huyÖn kh¸c nhau, nãi chung cã sù kh¸c nhau nh­ng kh«ng nhiÒu . Nh÷ng lo¹i c©y cã n¨ng suÊt kh¸ ®ång ®Òu gi÷a c¸c huyÖn lµ b­ëi, hång xiªm, chuèi, t¸o, nh·n, v¶i. §©y lµ nh÷ng lo¹i c©y vÒ mÆt sinh häc chóng cã kh¶ n¨ng thÝch øng kh¸ réng, sinh tr­ëng ph¸t triÓn khoÎ vµ kh¶ n¨ng chèng chÞu víi ®iÒu kiÖn xÊu, bÊt lîi cña khÝ hËu lµ kh¸ cao so víi c¸c lo¹i c©y ¨n qu¶ kh¸c, Ýt yªu cÇu ®iÒu kiÖn th©m canh cao. Sù biÕn ®éng vÒ n¨ng suÊt lµ kh¸ lín ë c¸c c©y trong nhãm: quýt, cam Canh vµ c¸c lo¹i quýt kh¸c, c¸c lo¹i cam kh¸c, na dai, hång xiªm, ®u ®ñ. Nh÷ng lo¹i c©y nµy lµ nh÷ng lo¹i trong qu¸ tr×nh sinh tr­ëng ph¸t triÓn cã yªu cÇu nh÷ng ®iÒu kiÖn ch¨m sãc, ®Êt trång thÝch hîp riªng. VÝ dô: na dai trång ë Gia L©m n¨ng suÊt chØ ®¹t 7,8kg/c©y so víi khi trång ë §«ng Anh lµ 23kg/ c©y, Sãc S¬n lµ 13,2kg/ c©y, bëi v× na dai yªu cÇu ®Êt trång cao, tho¸t n­íc nhanh; hoÆc cam canh n¨ng suÊt qu¶ ®¹t cao ë Tõ Liªm, §«ng Anh th× ngoµi yÕu tè ®Êt ®ai th× cßn phô thuéc kü thuËt ch¨m sãc cho c©y. Tõ kÕt qña vÒ n¨ng suÊt c¸c lo¹i c©y ¨n qu¶ cã thÓ thÊy kh¶ n¨ng, tr×nh ®é cña ng­êi n«ng d©n vÒ trång trät vµ ch¨m sãc c©y ¨n qu¶ ë 5 huyÖn cña ®Þa bµn thµnh phè. N¨ng suÊt trung b×nh ®¹t cao ë §«ng Anh, Tõ Liªm (b×nh qu©n 34-37,6 kg/ c©y), Sãc S¬n (13,2kg/ c©y), bëi v× na dai yªu cÇu ®Êt trång cao, tho¸t n­íc nhanh; hoÆc cam Canh n¨ng suÊt ®¹t cao ë Tõ Liªm, §«ng Anh, th× ngoµi yÕu tè ®Êt ®ai cßn phô thuéc vµo kü thuËt ch¨m sãc cho c©y. Tõ kÕt qu¶ vÒ n¨ng suÊt qu¶ c¸c lo¹i c©y ¨n qu¶ cã thÓ cho thÊy kh¶ n¨ng, tr×nh ®é cña ng­êi n«ng d©n vÒ trång trät vµ ch¨m sãc c©y ¨n qu¶ ë 5 huyÖn cña ®Þa bµn Thµnh phè. N¨ng suÊt qu¶ trung b×nh ®¹t cao ë §«ng Anh, Tõ Liªm (34- 37,6kg/c©y b×nh qu©n ) còng lµ 2 n¬i cã phong trµo lµm v­ên kh¸ vµ ng­êi n«ng d©n b­íc ®Çu ®· biÕt ch¨m sãc c©y, ®Çu t­ tËp trung vµo s¶n xuÊt c©y ¨n qu¶ so víi c¸c huyÖn kh¸c. Tõ sè liÖu cho thÊy n¨ng suÊt c¸c lo¹i c©y ¨n qu¶ ë Hµ Néi míi chØ ®¹t ë møc trung b×nh kh¸, ë mét sè c©y ®¹t kh¸. N¨ng suÊt c©y ¨n qu¶ ë Hµ Néi liªn quan tíi c¸c yÕu tè: ®iÒu kiÖn sinh th¸i, gièng c©y trång, møc ®Çu t­ vµ kh¶ n¨ng ¸p dông c¸c tiÕn bé kü thuËt canh t¸c, ®Æc biÖt lµ c¸c kü thuËt ®Æc thï. Nh­ vËy ®Ó ®¸p øng nhu cÇu qu¶ cho thµnh phè, trong c¸c n¨m tíi h­íng ph¸t triÓn s¶n xuÊt c©y ¨n qu¶ lµ ®Çu t­ th©m canh trªn diÖn tÝch ®· cã vµ më réng diÖn tÝch, t¨ng s¶n l­îng vµ gi¸ trÞ ®Ó ®¸p øng ë møc cao nhÊt nhu cÇu qu¶ t­¬i cña Thµnh phè, dù tÝnh ®¹t tõ 30- 35% tæng nhu cÇu qu¶. 2. C¬ cÊu vµ bè trÝ s¶n xuÊt c©y ¨n qu¶. 2.1. C¬ cÊu s¶n xuÊt c©y ¨n qu¶. C¬ cÊu diÖn tÝch vµ s¶n l­îng cña c¸c lo¹i c©y ¨n qu¶ ®­îc trång trªn ®Þa bµn thµnh phè H¹ Néi nh­ sau: BiÓu 13: C¬ cÊu diÖn tÝch vµ s¶n l­îng c©y ¨n qu¶ cña thµnh phè Hµ Néi. Lo¹i c©y ¨n qu¶ C¬ cÊu vÒ diÖn tÝch C¬ cÊu vÒ s¶n l­îng 2000 2001 2002 2000 2001 2002 DT (ha) % DT (ha) % DT (ha) % DT (ha) % DT (ha) % DT (ha) % Tæng sè 3076,5 100 3235 100 3558 100 37426,3 100 38641 100 42731 100 Cam Canh 82,5 2,68 83 2,57 110 3,09 524,9 1,38 488 1,28 647 1,51 Cam kh¸c 28,2 0,92 25 0,77 40 1,12 162,3 0,43 98 0,03 166 0,39 B­ëi DiÔn 330,3 2,69 110 3,40 240 6,75 543 7,3 720 7,62 1670 4,65 B­ëi kh¸c 82,9 10,07 330 10,20 220 6,18 2800 1,45 2914 1,88 1986 3,91 Hång Xiªm 259,7 8,44 255 7,88 300 8,43 2366,5 6,23 1927 5,03 2467 5,77 V¶i ThiÒu 280,0 9,10 343 10,60 460 12,93 576,9 1,52 1260 3,29 1789 4,19 Nh·n 832,6 27,06 859 26,55 900 25,30 4732,4 12,46 3240 8,47 3594 8,41 Hång 14,6 0,47 24 0,74 38 1,07 32,5 0,09 54 0,14 87 0,2 Na dai 92,1 2,99 100 3,09 110 3,09 433,3 1,14 900 2,35 1000 2,34 §u §ñ 53,1 1,73 56 1,73 80 2,25 1329,7 3,50 1400 3,66 2100 4,91 Chuèi 691,2 22,47 705 21,79 755 21,22 20467 53,9 21150 55,28 22650 53,0 T¸o 278,1 9,04 274 8,47 305 8,57 3344,5 8,8 4110 10,74 4575 10,71 Cïng víi sù t¨ng lªn vÒ diÖn tÝch th× s¶n l­îng qu¶ qua c¸c n¨m kh«ng thay ®æi. N¨m 2000 cã 37996, 9 tÊn th× sang n¨m 2001 t¨ng lªn 38261 tÊn vµ n¨m 2002 lµ 42731 tÊn. Ngoµi c©y b­ëi kh¸c diÖn tÝch gi¶m qua c¸c n¨m nªn s¶n l­îng gi¶m xuèng cßn c¸c c©y kh¸c diÖn tÝch cã xu h­íng t¨ng lªn, nªn s¶n l­îng theo ®ã còng t¨ng lªn. MÆc dï s¶n l­¬ng t¨ng theo c¸c n¨m nh­ng xÐt vÒ c¬ cÊu s¶n l­îng th× t¨ng lªn kh«ng ®¸ng kÓ. Ch¼ng h¹n nh­ cam Canh n¨n 2000 chiÕm 1,38% th× sang n¨m 2002 t¨ng lªn 1,51 %; b­ëi DiÔn tõ 1,45% ( n¨m 2000) t¨ng lªn 3,91% (2002) gi¸ trÞ s¶n l­îng; v¶i thiÒu n¨m 2000 chiÕm 1,52% gi¸ trÞ s¶n l­îng, n¨m 2002 chiÕm 4,19%. Nh­ vËy, c¸c c©y cam, b­ëi, hång xiªm, nh·n, v¶i lµ c¸c c©y chÝnh, chñ lùc cña Thµnh phè Hµ Néi. MÆc dï chuèi chiÕm diÖn tÝch kh¸ cao trong c¬ cÊu c©y ¨n qu¶, nh­ng nã vÉn lµ c©y ¨n qu¶ phô v× tÝnh hµng ho¸ cña nã kh«ng cao. Cßn c¸c c©y cam, b­ëi, hång xiªm, nh·n lµ c©y trång chÝnh v× nã thÝch hîp víi c¸c vïng ®Êt ®åi, gß ë c¸c huyÖn nh­ Sãc S¬n, §«ng Anh- n¬i cã kh¶ n¨ng tËp trung c¸c lo¹i c©y ¨n qu¶ phôc vô nhu cÇu qu¶ cña Hµ Néi. Nh÷ng lo¹i c©y trång cã quy m« diÖn tÝch kh¸ lín lµ: c¸c lo¹i b­ëi kh¸c: n¨m 2000 cã 330,3 ha chiÕm 10,74%, n¨m 2001 lµ 330 ha chiÕm 10,20%, n¨m 2002 lµ 220 ha chiÕm 6,18%; hång xiªm 259,7 ha (n¨m 2000) chiÕm 8,44%, v¶i thiÒu 280 ha chiÕm 9,1%, nh·n 832,6 ha chiÕm 27,06%, chuèi 691,2 ha chiÕm 22,4% vµ t¸o 278,1 ha chiÕm 9,04% (n¨m2000). Hai lo¹i c©y ®Æc s¶n lµ cam Canh: 82,5 ha chiÕm 2,7% (n¨m 2000), n¨m 2002 cã 110 ha chiÕm 3,09% vµ b­ëi DiÔn: 80,9 ha chiÕm 2,69% n¨m 2000, 240 ha n¨m 2002 chiÕm 6,75%. Nh­ vËy quy m« diÖn tÝch c¸c lo¹i c©y ¨n qu¶ ®Æc s¶n cña Hµ Néi chØ chiÕm kho¶ng 12- 13% tæng diÖn tÝch c©y ¨n qu¶, ®ã lµ tû lÖ thÊp so víi yªu cÇu vµ mong muèn. Dùa vµo biÓu 13 ta thÊy diÖn tÝch c©y ¨n qu¶ qua c¸c n¨m cã xu h­íng t¨ng lªn. N¨m 2001, cã 3235 ha t¨ng 158,5ha so víi n¨m 2000, n¨m 2002 cã 3558 ha t¨ng 481,5 ha so víi n¨m 2000. Trong ®ã diÖn tÝch c©y hång xiªm, v¶i thiÒu, nh·n, chuèi t¨ng lªn râ nÐt nhÊt. N¨m 2000: hång Xiªm 259,7 ha, v¶i thiÒu 280 ha, nh·n 832,6 ha, chuèi 691,2 ha ®Õn n¨m 2002 t¨ng lªn: hång xiªm 300 ha, v¶i thiÒu 460 ha, nh·n 900 ha, chuèi 755 ha. C¸c lo¹i c©y nµy tËp trung chñ yÕu ë §«ng Anh vµ Sãc S¬n- n¬i cã quü ®Êt lín, mËt ®é d©n c­ th­a, cã ®iÒu kiÖn trång c©y ¨n qu¶ tËp trung víi quy m« lín. Cïng víi sù t¨ng lªn vÒ diÖn tÝch th× s¶n l­îng qua c¸c n¨m hÇu nh­ kh«ng thay ®æi. N¨m 2001 diÖn tÝch t¨ng 158,5 ha nh­ng s¶n l­îng chØ ®¹t ®­îc 1214,7 tÊn, n¨m 2000 diÖn tÝch t¨ng 481,5 ha nh­ng s¶n l­îng t¨ng 4090 tÊn tøc lµ n¨ng suÊt gi÷a c¸c n¨m æn ®Þnh, kh«ng cã biÓu hiÖn cña sù t¨ng lªn vÒ n¨ng suÊt. 2. Bè trÝ s¶n xuÊt c¸c lo¹i c©y ¨n qu¶ chñ yÕu Nh÷ng kÕt qu¶ ®iÒu tra cô thÓ cho tõng lo¹i c©y ¨n qu¶ chÝnh ë ngo¹i thµnh Hµ Néi ®­îc xö lý tæng hîp vµ tr×nh bµy theo thø tù cña c¸c lo¹i c©y ¨n qu¶ nh­ sau: C©y B­ëi: lµ c©y ¨n qu¶ cã nguån gèc tõ vïng §«ng Nam ch©u ¸, thuéc hä c©y cã mói, ®­îc trång ë ®Þa bµn Hµ Néi tõ l©u vµ hiÖn t¹i chóng chiÕm 13,4% tæng diÖn tÝch trång c©y ¨n qu¶ cña thµnh phè. Nã ®­îc coi lµ c©y ¨n qu¶ trång cã tÝnh phæ biÕn trªn ®Þa bµn tÊt c¶ 5 huyÖn ®iÒu tra. KÕt qu¶ ®iÒu tra kh¶o s¸t cho thÊy, tæng diÖn tÝch trång b­ëi cña toµn thµnh phè 413,2 ha; trong ®ã diÖn tÝch trång c¸c gièng b­ëi kh¸c (b­ëi ®Þa ph­¬ng, §HNNI, §µi Loan) chiÕm ­u thÕ lµ 330,3 ha, tËp trung ë Sãc S¬n, §«ng Anh vµ Gia L©m. Gièng b­ëi DiÔn chØ chiÕm diÖn tÝch thÊp lµ 82,9 ha, tËp trung ë huyÖn Tõ Liªm vµ §«ng Anh. Sù ph©n bè cña c©y b­ëi chñ yÕu ë Sãc S¬n, §«ng Anh, Tõ Liªm vµ trong tõng huyÖn th× chóng ®­îc trång ë vïng ®Êt cao cã liªn quan nhiÒu ®Õn ®Êt thæ c­ tøc lµ chñ yÕu trång trong v­ên nhµ, quanh n¬i ë cña c¸c hé n«ng d©n. C©y cam Canh: mÆc dï tªn gäi lµ cam nh­ng ®­îc xÕp vµo nhãm quýt bëi l¸ cã eo rÊt nhá, h¹t trßn, vá qu¸ dÔ t¸ch vµ lµ c©y yªu cÇu ®iÒu kiÖn Èm, chÞu l¹nh kh«ng cao. Cã nhiÒu gièng kh¸c nhau ®­îc trång ë ViÖt Nam, song nh÷ng gièng quýt chÝn muén kh«ng nhiÒu vµ phÇn lín lµ c¸c gièng ®· chän läc l©u ®êi, h×nh thµnh nh÷ng gièng næi tiÕng nh­ cam Canh. Qua thèng kª toµn Hµ Néi hiÖn cã 82,5 ha trång cam Cam. Sè diÖn tÝch trång ph©n bè ë Tõ Liªm (29,6 ha), §«ng Anh (20,3 ha), Sãc S¬n (12,9 ha), Gia L©m (10,6 ha), thÊp nhÊt ë Thanh Tr× chØ cã 1,7 ha vµ ë 3 quËn lµ 7,4 ha. VÒ ph©n bè trªn diÖn tÝch toµn thµnh phè th× cã thÓ coi Tõ Liªm vµ §«ng Anh lµ 2 vïng cam cña thµnh phè, song xÐt trªn ®Þa bµn ë mét sè huyÖn th× cam Canh ph©n bè ë c¸c x· cã ®Þa h×nh cao trung b×nh nh­ Mai §×nh, Tiªn D­îc cña Sãc S¬n, Tr©u Quú, D­¬ng X¸ cña Gia L©m... tøc lµ nh÷ng ch©n ®Êt ®¶m b¶o tÇng dÇy líp ®Êt còng nh­ chÕ ®é n­íc cho c©y. C©y cam, quýt: Thùc tÕ th× c¸c gièng quýt ®· ®­îc khuyÕn c¸o trång tõ l©u ë ®Þa bµn Hµ Néi, bao gåm c¸c gièng quýt TÝch Giang, quýt Bè H¹, Cam Bï (mét d¹ng quýt), cam Canh. §Æc ®iÓm sinh häc cña gièng quýt nµy lµ yªu cÇu ®Êt tho¸ng, tiªu tho¸t ®ång thêi gi÷ n­íc tèt, møc ph©n bãn cao vµ ®Çy ®ñ ®Æc biÖt lµ ph¶i tiÕn hµnh th©m canh, phßng trõ s©u bÖnh ngay tõ ®Çu, kÞp thêi. ChÝnh nh÷ng yªu cÇu ®Æt ra nh­ vËy cho nªn ®· nhiÒu n¨m qua nh­ng diÖn tÝch trång ch­a nhiÒu, mÆc dï cã sù chó ý cña c¸c chñ v­ên. ë Hµ Néi c¸c gièng quýt ®­îc trång víi diÖn tÝch kh«ng nhiÒu: 48,9 ha tËp trung ë Sãc S¬n vµ §«ng Anh (mçi huyÖn trªn 10 ha) vµ ë tõng huyÖn th× c¸c gièng quýt ®­îc trång ë c¸c vïng ®Êt b»ng trong ®ª cña c¸c x·, ®ã lµ c¸c ch©n ®Êt lo¹i tèt cña huyÖn nh­: Minh Phó, Hång Kú, Kh¸nh Xu©n cña Sãc S¬n, §a Tèn, Tr©u Quú, Th¹ch Bµn cña Gia L©m. VÒ c©y cam th× nh×n chung t×nh h×nh trång trät c©y cam c¸c gièng kh¸c nhau, bao gåm cam X· §oµi, cam chua §éng §×nh... ë Hµ Néi còng t­¬ng tù nh­ hiÖn tr¹ng trång trät c©y quýt c¸c lo¹i. Tæng diÖn tÝch c¸c lo¹i cam trång ë Hµ Néi lµ 28,2 ha, trong ®ã vïng trång cam ë Hµ Néi chñ yÕu lµ Sãc S¬n vµ Gia L©m. C©y cam còng nh­ c©y quýt ®ang gÆp ph¶i nh÷ng vÊn ®Ò khã kh¨n trong ph¸t triÓn diÖn tÝch lµ: s©u bÖnh, gièng vµ kü thuËt ch¨m sãc, bãn ph©n. C©y Hång xiªm: Hång xiªm lµ c©y trång kh¸ phæ biÕn ë c¸c v­ên qu¶ cña c¸c hé gia ®×nh trªn ®Þa bµn Hµ Néi. Víi b¶n chÊt lµ c©y nhiÖt ®íi, song Hång xiªm cã tÝnh thÝch øng réng, n¨ng suÊt æn ®Þnh, Ýt s©u bÖnh nªn mét thêi ë ®Þa bµn Hµ Néi ®· næi lªn phong trµo trång Hång xiªm. Toµn thµnh phè hiÖn t¹i cã 259,7 ha trång Hång xiªm, víi gièng Hång xiªm Xu©n §Ønh, trong ®ã diÖn tÝch trång tËp trung ë huyÖn Tõ Liªn 60,4 ha, §«ng Anh 64,7 ha sau ®ã lµ Thanh Tr×, Gia L©m. Sù ph©n bè cña Hång xiªm Xu©n §Ønh phæ biÕn lµ ë c¸c v­ên nhµ, v­ên trong khu d©n c­, trång ë v­ên kh«ng nhiÒu ngay c¶ ë x· cã diÖn tÝch v­ên kh¸ réng ë c¸c huyÖn nh­ Sãc S¬n, §«ng Anh. C©y v¶i thiÒu: V¶i thiÒu ®­îc xÕp vµo nhãm c©y ¨n qu¶ ¸ nhiÖt ®íi, sinh tr­ëng vµ ph¸t triÓn tèt ë nh÷ng vïng cã khÝ hËu ®Æc tr­ng lµ kh«, h¹n vµo mïa ®«ng xu©n, Èm vµo mïa hÌ, thu. ë n­íc ta, v¶i trång ë vïng ®ång b»ng (Thanh Hµ - H¶i D­¬ng) vµ vïng ®åi nói trung du phÝa B¾c (Lôc Ng¹n - B¾c Giang) vµ ngay c¶ ë miÒn Trung. ë ®Þa bµn Hµ Néi, c©y v¶i thiÒu còng lµ mét c©y ¨n qu¶ ®­îc c¸c chñ v­ên quan t©m, ®Æc biÖt lµ c¸c hé n«ng d©n ë vïng ®åi nói phÝa B¾c cña thµnh phè.Toµn thµnh phè hiÖn cã 280 ha trång v¶i trong ®ã diÖn tÝch trång v¶i ®­îc tËp trung ë huyÖn Sãc S¬n (203,5 ha), huyÖn §«ng Anh (53,2 ha), c¸c huyÖn cßn l¹i diÖn tÝch kh«ng nhiÒu tõ 3 -12 ha. Nh­ vËy cã thÓ nãi, hiÖn nay ë Hµ Néi, vïng v¶i tËp trung ë c¸c huyÖn phÝa B¾c, ®©y lµ n¬i cã ®iÒu kiÖn kh¸ thuËn lîi vÒ ®Êt ®ai vµ khÝ hËu cho c©y v¶i, ®Æc biÖt ®Êt cã ®Þa h×nh cao, tho¸t n­íc tèt vµ tÇng ®Êt dµy. C©y nh·n: Nh·n ®­îc coi lµ c©y ¨n qu¶ cã kh¶ n¨ng thÝch øng kh¸ réng víi nhiÒu vïng ë n­íc ta, tuy nhiªn c¸c gièng nh·n ë miÒn B¾c trång lµ nh÷ng gièng xuÊt ph¸t tõ vïng ¸ nhiÖt ®íi. ë Hµ Néi, nh·n lµ c©y ¨n qu¶ kh¸ phæ biÕn ë c¶ 5 huyÖn vµ ®­îc trång tõ l©u víi nguån gèc gièng tõ gièng nh·n cña H­ng Yªn. C©y nh·n ph©n bè chñ yÕu ë c¸c huyÖn Sãc S¬n, §«ng Anh, Gia L©m; hai huyÖn Thanh Tr× vµ Tõ Liªm cã diÖn tÝch t­¬ng ®­¬ng nhau vµ chiÕm sè l­îng kh«ng nhiÒu. §iÒu nµy cã thÓ lý gi¶i lµ c¸c huyÖn trång nhiÒu nh·n còng chÝnh lµ nh÷ng huyÖn cã lîi thÕ vÒ diÖn tÝch ph¸t triÓn c©y nh·n, nh­ c¸c vïng ®Êt däc c¸c con s«ng, ®Êt b·i vµ c¸c vïng ®Êt cã kh¶ n¨ng trång rau mµu, l­¬ng thùc khã kh¨n. Tæng diÖn tÝch nh·n toµn Thµnh phè ®¹t 832,6 ha, trong ®ã §«ng Anh 326,3 ha, chiÕm kho¶ng 40% diÖn tÝch, sau ®ã ®Õn Gia L©m, Sãc S¬n vµ Tõ Liªm, Thanh Tr×. C©y hång qu¶: MÆc dï lµ c©y ¨n qu¶ quý vµ ®­îc mÕn mé song ë ®Þa bµn Hµ Néi th× c©y hång qu¶ chØ lµ mét c©y míi ®­a vµo trång vµ míi ®­îc khuyÕn c¸o trong vµi ba n¨m tr­íc ®©y cho vïng ®Êt ®åi vµ b¹c mµu cña 2 huyÖn Sãc S¬n, §«ng Anh, bëi v× hång qu¶ lµ c©y trång kh¸ chÞu kh« h¹n, Ýt s©u bÖnh vµ n¨ng suÊt æn ®Þnh. Nh÷ng gièng hång ®­îc khuyÕn c¸o trång ë Hµ Néi phÇn lín lµ gièng hång Th¹ch ThÊt cho vïng ®åi vµ gièng hång Nh©n HËu cho vïng ®Êt thÊp cã mùc n­íc ngÇm cao. DiÖn tÝch trång hång qu¶ trªn ®Þa bµn Hµ Néi kh«ng ®Òu do ®©y lµ c©y míi ®­îc chó ý vµ khuyÕn c¸o. Tæng diÖn tÝch ®¹t 14,6 ha, trong ®ã tËp trung ë Sãc S¬n 4,3 ha, Gia L©m 3,7 ha vµ §«ng Anh 2,7 ha. C¸c huyÖn cßn l¹i diÖn tÝch kh«ng ®¸ng kÓ. §èi víi c©y hång, trång ë ®Þa bµn Hµ Néi lµ mét lîi thÕ, nhÊt lµ ®èi víi c¸c gièng hång chÝn, võa lµ c©y ¨n qu¶, võa lµ c©y c¶nh, ®ång thêi cã thÓ trång xen nhiÒu lo¹i c©y, thÝch hîp ë ®Êt xÊu, ®Êt ®¸ sái, v× vËy c©y hång vÉn lµ mét c©y ®­îc chó ý, nhÊt lµ ®èi víi vïng Sãc S¬n vµ §«ng Anh. C©y na dai: Trong hä na dai th× c©y na dai lµ c©y ®­îc c¸c chñ v­ên quan t©m h¬n c¶ do qu¶ ngät vµ cã h­¬ng th¬m ®Æc biÖt, nhÊt lµ ®èi víi c¸c d©n téc ë §«ng Nam ¸. Kh¶ n¨ng chèng chÞu kh« h¹n cña na dai rÊt tèt do cã kh¶ n¨ng rông l¸ khi ®iÒu kiÖn bÊt thuËn cho sinh tr­ëng. V× vËy na dai ®­îc trång phæ biÕn ë vïng ®åi nói trung du cña miÒn B¾c ViÖt Nam. ë Hµ Néi c©y na dai còng ®­îc chó ý ph¸t triÓn trong mÊy n¨m trë l¹i ®©y vµ cã thÓ thÊy nhiÒu v­ên qu¶ cña ngo¹i thµnh Hµ Néi. ë Hµ Néi c©y na dai ®­îc ph©n bè chñ yÕu ë 2 huyÖn Sãc S¬n vµ §«ng Anh. Trong tæng sè 92,1 ha trång th× 2 huyÖn nµy ®· chiÕm h¬n 80 ha, víi Sãc S¬n 61 ha, §«ng Anh 20 ha. C©y ®u ®ñ: Lµ c©y trång rÊt ®­îc quan t©m ph¸t triÓn cña c¸c hé n«ng d©n ë hÇu hÕt c¸c huyÖn, do nh÷ng ­u thÕ cña c©y ®u ®ñ lµ nhanh cho thu ho¹ch, s¶n l­îng cao, chiÕm diÖn tÝch kh«ng nhiÒu, cã thÓ trång xen víi c©y ¨n qu¶ kh¸c, qu¶ ®­îc b¸n kh¸ ch¹y ë c¸c thÞ tr­êng. MÆc dï lµ c©y ®­îc c¸c chñ hé n«ng d©n ë Hµ Néi quan t©m trång trät song cã nh÷ng vÊn ®Ò vÒ s©u bÖnh, gièng mµ ng­êi trång ch­a kh¾c phôc ®­îc, nªn diÖn tÝch trång ®u ®ñ míi ë møc thÊp. Toµn thµnh phè míi cã 53,1 ha, ph©n bè chñ yÕu ë Sãc S¬n (30,2 ha), sau ®ã lµ §«ng Anh (9,8 ha). Nh­ vËy cã thÓ thÊy r»ng vïng trång ®u ®ñ cña Hµ Néi tËp trung ë Sãc S¬n vµ §«ng Anh, c¸c huyÖn cßn l¹i diÖn tÝch kh«ng nhiÒu. Hai huyÖn nµy cã lîi thÕ vÒ diÖn tÝch trång, ®Þa h×nh ®Êt cao, Ýt bÞ ngËp n­íc lµ kh¸ thÝch hîp víi c©y ®u ®ñ, song do ®Êt chñ yÕu lµ ®Êt b¹c mµu, nghÌo dinh d­ìng nªn cÇn ph¶i chó ý bãn ph©n cho ®u ®ñ. C©y chuèi: C©y chuèi lµ c©y ¨n qu¶ nhiÖt ®íi rÊt phæ biÕn ë c¸c vïng kinh tÕ n­íc ta vµ ®­îc coi lµ lo¹i qu¶ d©n d·, hîp thÞ hiÕu cña nhiÒu ng­êi. ë Hµ Néi chuèi ®­îc trång rÊt phæ biÕn ë c¸c huyÖn, song so víi nhu cÇu, qu¶ chuèi vÉn ch­a ®¸p øng ®­îc yªu cÇu vµ mét phÇn lín s¶n phÈm qu¶ chuèi vÉn do c¸c vïng l©n cËn cung cÊp. HiÖn t¹i ë Hµ Néi cã 691,2 ha trång chuèi, ®­îc trång tËp trung ë Sãc S¬n (69,7% diÖn tÝch), sau ®ã lµ §«ng Anh, Gia L©m, Thanh Tr×, Ýt nhÊt lµ huyÖn Tõ Liªm (28,1% diÖn tÝch) vµ ®©y còng lµ diÖn tÝch chuèi kinh doanh cña Hµ Néi. Vïng ph©n bè trång trät ë ®Þa bµn toµn thµnh phè lµ Sãc S¬n, §«ng Anh, Gia L©m vµ trong tõng huyÖn th× chuèi ®­îc trång nhiÒu ë c¸c x· däc c¸c con s«ng hoÆc c¸c vïng ®Êt kh«ng qu¸ cao, ®Êt b·i ngoµi ®ª... Nh­ §«ng xu©n, B¾c S¬n cña Sãc S¬n, Kim S¬n, Giang Biªn, Yªn Viªn cña Gia L©m. §ã lµ nh÷ng vïng ®Êt ®ñ Èm, s©u mµu vµ kh¸ ®Çy ®ñ c¸c chÊt dinh d­ìng. C©y t¸o qu¶: C©y t¸o qu¶ cã nguån gèc nhiÖt ®íi vµ ®­îc trång lÊy qu¶ ¨n tõ l©u, song m·i ®Õn khi cã nh÷ng tiÕn bé trong c«ng t¸c chän gièng th× c©y t¸o míi ®­îc trång réng mang tÝnh hµng ho¸. Víi ­u thÕ sinh tr­ëng khoÎ, nhanh cho thu ho¹ch, thêi gian mang qu¶ kh«ng dµi, l¹i cã thÓ ®èn c¾t ®Ó lµm thªm mét vô c©y ng¾n ngµy, c©y t¸o ®· ®i vµo c¬ cÊu gièng cña nhiÒu v­ên ®ång ë c¸c huyÖn Hµ Néi. DiÖn tÝch trång t¸o ë Hµ Néi lµ 278,1 ha, tËp trung nhiÒu ë Tõ Liªm vµ §«ng Anh, sau ®ã ®Õn Gia L©m, Sãc S¬n, c©y t¸o ®­îc trång trong m« h×nh trång xen víi c¸c lo¹i rau vô §«ng Xu©n khi ®· thu qu¶ vµ ®èn t¸o. BiÓu13: C¸c tiÓu vïng chuyªn canh c©y ¨n qu¶ chñ yÕu ë Hµ Néi STT ChØ tiªu Sãc S¬n Gia L©m §«ng Anh Thanh Tr× Tõ Liªm 1 Cam Canh Mai §×nh, Tiªn D­îc Tr©u Quú, D­¬ng X¸ Cæ Loa, §«ng Héi V¹n Phóc Minh Khai, Thuþ Ph­¬ng 2 Cam kh¸c 82,5 ha Hång Kú, B¾c Phó, HiÒn Ninh D­¬ng X¸, Giang Biªn §«ng Héi, ViÖt Hïng, VÜnh Ngäc Hoµng ViÖt, Liªn Minh, T¶ Thanh Oai Mü §×nh, Xu©n Ph­¬ng 3 B­ëi DiÔn 82,9 ha Nam S¬n, Tiªn D­îc LÖ Chi, Tr©u Quú ViÖt Hïng, VÜnh Ngäc Minh Khai, Phó DiÔn, Xu©n Ph­¬ng 4 B­ëi kh¸c 330 ha Tiªn D­îc, Phó C­êng, Trung Gi· Kim S¬n, D­¬ng X¸, LÖ Chi §«ng Héi, ViÖt Hïng, VÜnh Ngäc T¶ Thanh Oai, VÜnh Quúnh, V¹n Phóc T©y Mç, Xu©n Ph­¬ng 5 Hång xiªm 259,7 ha Phó C­êng, Xu©n Giang Tr©u Quú, Th¹ch Bµn ViÖt Hïng, VÜnh Ngäc Thanh Oai, Ngäc Håi Xu©n §Ønh, Minh Khai, Xu©n Ph­¬ng 6 V¶i thiÒu 280 ha B¾c S¬n, Nam S¬n, Minh Phó D­¬ng X¸, Tr©u Quú, Phó Thuþ B¾c Hång, §«ng Héi, Uy Nç Yªn Mü, VÜnh Tuy Xu©n §Ønh, V­ên qu¶ 7 Nh·n 832,6 Nam S¬n, Minh Phó, Phï Ninh Tr©u Quú, Kim Lan, Long Biªn B¾c Hång, ViÖt Hïng, VÜnh Ngäc Thanh Oai, LÜnh Nam, Thanh Tr× V­ên qu¶, T©y Mç §«ng Ngäc 8 Hång Nh©n hËu 14,6 ha Xu©n Giang, Thanh Xu©n, §«ng Xu©n Tr©u Quú, Yªn Th­êng, Kim S¬n V©n Néi, Tiªn D­¬ng T¶ Thanh Oai Cæ NhuÕ 9 Na dai 92,1 ha Phï Ninh, Nam S¬n, Xu©n Giang §a Tèn, Kim S¬n, Yªn Viªn B¾c Hång, Nam Hång, VÜnh Ngäc T¶ Thanh Oai, Tam HiÖp Xu©n §Ønh 10 §u ®ñ 53,1 ha Nam S¬n, Mai §×nh, Phï Ninh §a Tèn, Tr©u Quú, Th¹ch Bµn B¾c Hång, §«ng Néi, VÜnh Ngäc T¶ Thanh Oai, Tam HiÖp, Thanh Tr× Phó DiÔn, MÔ Tr× 11 Quýt 48,9 ha Phó Minh, Hång Kú, Thanh Xu©n §a Tèn, Tr©u Quú, Th¹ch Bµn Cæ Loa LÜnh Nam, VÜnh Tuy Mü §×nh, Thuþ Phu¬ng 12 Chuèi 691,2 ha B¾c S¬n, §«ng Xu©n, Nam S¬n, T©n Minh Kim S¬n, Yªn Viªn, Giang Biªn §«ng Néi, ViÖt Hïng, VÜnh Ngäc Thanh Tr×, V¹n Phóc, §¹i ¸ng §«ng Ngäc, §¹i Mç, Xu©n Ph­¬ng, T©y Mç, V­ên qu¶. 13 T¸o 278,1 ha Phï Linh, Sãc S¬n, Minh Phó Cù Kh«i, §«ng D­, Tr©u Quú §«ng Néi, Uy Nç, VÜnh Ngäc Thanh Tr×, VÜnh Quúnh, VÜnh Tuy V­ên qu¶, T©y Mç, Yªn Hoµ, Minh Khai Nh­ vËy c¸c c©y nh·n, hång xiªm, chuèi, b­ëi lµ nh÷ng c©y ®­îc trång nhiÒu ë 5 huyÖn cña ®Þa bµn Hµ Néi, cã thÓ nãi r»ng ®©y lµ nh÷ng lo¹i c©y ¨n qu¶ cã thÝch øng réng, yªu cÇu ®iÒu kiÖn sinh th¸i kh«ng nghiªm ngÆt vµ vÒ møc ®é nµo ®ã Ýt bÞ s©u bÖnh so víi c¸c lo¹i kh¸c. C¸c lo¹i c©y cã diÖn tÝch Ýt h¬n th× t×nh h×nh ph©n bè cña chóng l¹i cã tÝnh chÊt ®Æc tr­ng theo huyÖn hay cã nghÜa lµ tuú tõng vïng sinh th¸i. VÝ dô ë Sãc S¬n th× na dai, ®u ®ñ lµ c©y ®Æc tr­ng cßn ëvïng Gia L©m lµ cam, quýt, t¸o b­ëi; vïng §«ng Anh lµ chuèi, t¸o, cam Canh... C¸c lo¹i c©y cã diÖn tÝch trång trung b×nh phæ biÕn ë 5 huyÖn lµ t¸o cam quýt vµ c¸c lo¹i b­ëi. Nh÷ng c©y cã diÖn tÝch trång kh«ng nhiÒu ph©n bè ë c¸c huyÖn phÇn lín lµ c¸c c©y míi ®­îc ®­a vµo theo c¸c ch­¬ng tr×nh, dù ¸n hoÆc nh÷ng c©y trång theo phong trµo lµm v­ên ë tõng vïng sinh th¸i. C¸c c©y ¨n qu¶ chÝnh ph©n bè ë c¸c huyÖn: -Sãc S¬n: V¶i thiÒu, na dai, nh·n, ®u ®ñ, b­íi c¸c lo¹i -§«ng Anh: nh·n, b­ëi c¸c lo¹i, na dai -Gia L©m: b­ëi c¸c lo¹i, nh·n, chuèi, t¸o -Thanh Tr×: b­ëi c¸c lo¹i, nh·n, chuèi, t¸o, hång xiªm -Tõ Liªm: cam Canh, b­ëi DiÔn, hång xiªm 3. C¸c biÖn ph¸p th©m canh s¶n xuÊt c©y ¨n qu¶. Th©m canh n«ng nghiÖp lµ qu¸ tr×nh ®Çu t­ phô thªm t­ liÖu s¶n xuÊt vµ søc lao ®éng trªn ®¬n vÞ diÖn tÝch, hoµn thiÖn kh«ng ngõng c¸c biÖn ph¸p kü thuËt, tæ chøc vµ nh÷ng yÕu tè kh¸c cña s¶n xuÊt víi môc ®Ých n©ng cao ®é ph× nhiªu kinh tÕ cña ruéng ®Êt, nh»m thu ®­îc nhiÒu s¶n phÈm trªn ®¬n vÞ diÖn tÝch, víi chi phÝ thÊp trªn ®¬n vÞ s¶n phÈm. Th©m canh n«ng nghiÖp lµ con ®­êng kinh doanh s¶n xuÊt chñ yÕu, lµ gi¶i ph¸p chÝnh ®Ó t¨ng s¶n l­îng n«ng nghiÖp. ë Hµ Néi, trong nh÷ng n¨m ®æi míi, vèn ®Çu t­ trong n«ng nghiÖp nãi chung lµ vèn ®Çu t­ trªn mét ®¬n vÞ diÖn tÝch kh«ng ngõng t¨ng lªn, sè l­îng m¸y mãc n«ng nghiÖp, l­îng ph©n bãn trªn ®¬n vÞ diÖn tÝch t¨ng lªn, hÖ thèng kÕt cÊu h¹ tÇng n«ng nghiÖp t¨ng nhanh. Trong nh÷ng n¨m ®æi míi tr×nh ®é th©m canh n«ng nghiÖp ®­îc n©ng lªn cao vµ ®em l¹i hiÖu qu¶ to lín. Môc ®Ých yªu cÇu cña gi¶i ph¸p lµ ¸p dông ®­îc c¸c yªu cÇu kü thuËt, tõ trång trät ®Õn ch¨m sãc, b¶o vÖ thùc vËt ®Õn kü thuËt, thu hót s¶n phÈm trªn c¶ diÖn tÝch ®· cã vµ diÖn tÝch trång míi trªn ph¹m vi toµn thµnh phè.Sau ®©y lµ mét sè biÖn ph¸p kü thuËt th©m canh cô thÓ: * §Êt trång c©y ¨n qu¶ C¸c vïng dù kiÕn ph¸t triÓn c©y ¨n qu¶ chñ yÕu lµ vïng ®Êt dèc, gß ®åi, chÝnh v× vËy khi tiÕn hµnh ph¸t triÓn c©y ¨n qu¶ ë nh÷ng vïng nµy chóng ta ph¶i tu©n thñ nghiªm ngÆt kü thuËt canh t¸c ®Ó c©y trång trªn ®Êt dèc cã thÓ sinh tr­ëng vµ ph¸t triÓn ®­îc. §iÒu cÇn l­u ý tr­íc khi trång c©y ¨n qu¶ lµ ph¸t triÓn kÕ v­ên trång, v× nÕu ®Ó mét thiÕu sãt hoÆc sai lÇm ngay tõ kh©u thiÕt kÕ v­ên trång còng g©y kh«ng Ýt khã kh¨n trong kh©u ch¨m sãc b¶o vÖ vµ thu ho¹ch, thËm chÝ ph¶i tr¶ gi¸ ®¾t cho nh÷ng sai lÇm thiÕu sãt trong suèt chu kú kinh tÕ cña c©y ¨n qu¶ dµi hµng n¨m. -C©y ¨n qu¶ phÇn lín lµ nh÷ng c©y l©u n¨m, cã bé rÔ ¨n s©u, chØ mäc tèt ë nh÷ng n¬i ®©t s©u kh«ng cã tÇng ®Êt sÐt, tÇng ®¸ gÇn mÆt ®Êt. Th­êng bé rÔ chØ ph¸t triÓn ë nh÷nh ®Êt cã kÕt cÊu tèt kh«ng lÉn qu¸ nhiÕu sái ®¸ , kh«ng bÞ ®äng n­íc dï chØ thêi gian ng¾n. V× vËy ®Êt bÞ ®¸ ong ho¸ ë c¸c vïng ®åi, ®Êt ®Çm lÇy kh«ng thÝch hîp. §Êt ®á, ®Êt phï sa ven s«ng, tho¸t n­íc lµ nh÷ng ®Êt tèt nhÊt, ®Êt trång c©y ¨n qu¶ tr­íc hÕt ph¶i cã kÕt cÊu tèt, t¬i, tho¸ng, gi÷ ®­îc nhiÒu n­íc, nhiÒu «xy. Vµi n¨m sau khi trång, khi bé rÔ ®· lan ra kh¾p n¬i th× kh«ng c×n cã thÓ cµy, xíi ®Ó lµm cho ®Êt tho¸ng n÷a. ngay ®Õn viÖc bãn ph©n h÷u c¬ víi khèi l­îng lín còng khã v× lµm ®øt rÔ. C©y ¨n qu¶ l©u n¨m, ph¶i ®îi 2- 4 n¨m míi ra hoa kÕt qu¶ vµ thêi kú ®Çu c©y ph¶i ph¸t triÓn bé rÔ, cµnh l¸, lµm c¬ së cho viÖc ra hoa, qu¶ sau nµy.NÕu trong ®Êt ®ñ chÊt dinh d­ìng kÕt hîp víi ®ñ oxy, ®ñ ®é Èm, htêi kú kiÕn thiÕt c¬ b¶n rót ng¾n vµ sau nµy thêi kú s¶n xuÊt ( cho qu¶) kÐo dµi, v­ên c©y sèng l©u nªn ng­êi ta th­êng chän c¸c ®Êt tèt nhiÒu dinh d­ìng nhiÒu mïn ®Ó trång c©y ¨n qu¶. *Thuû lîi: n­íc lµ mét trong nh÷ng yÕu tè kü thuËt ¶nh h­ëng lín nhÊt tíi sù sinh tr­ëng vµ ph¸t triÓn c©y ¨n qu¶ , nãi c¸ch kh¸c chñ ®éng t­íi hay th¸o n­íc ®Ó ®Êt cã ®é Èm thÝch hîp lµ mét biÖn ph¸p rÊt c¬ b¶n ®Ó t¨ng s¶n l­îng vµ chÊt l­îng cña c©y trång . C¸c lo¹i c©y kh¸c nhau yªu cÇu ®é Èm cña ®Êt kh¸c nhau. Lóc c©y cßn nhá ch­a ra hoa ®Ëu qu¶ vÉn cÇn t­íi n­íc nh­ng víi l­îng thÝch hîp, Ýt n­íc. Khi c©y lín lªn yªu cÇu vÒ ®é Èm cao h¬n. Trong mét n¨m tuú theo thêi kú ph¸t dôc, yªu cÇu vÒ ®é Èm cña ®Êt còng kh¸c nhau. Tr­íc khi ra hoa yªu cÇu ®é Èm thÊp. Khi ®Ëu qu¶, ®Æc biÖt lóc qu¶ ®ang ph¸t triÓn m¹nh th× yªu cÇu vÒ n­íc l¹i cao nÕu kh«ng ®¸p øng ®ñ qu¶ sÏ rông, chÊt l­îng vµ s¶n l­îng qu¶ sÏ gi¶m m¹nh. Tuy nhiªn nÕu cung cÊp n­íc qu¸ nhiÒu sÏ dÉn ®Õn ho¹t ®éng cña rÔ bÞ øc chÕ, khi Êy qu¶ vÉn rông. Thêi kú qu¶ s¾p chÝn hoÆc ®ang ®é chÝn yªu cÇu vª ®é Èm l¹i gi¶m cÇn Ýt t­íi n­íc, nÕu lóc nµy mµ t­íi nhiÒu th× ®é Èm trong ®Êt t¨ng chÊt l­îng qu¶ sÏ gi¶m, qu¶ sÏ chÝn muén. V× vËy trong nh÷ng n¨m tíi, ph¶i c¶i t¹o vµ n©ng cÊp c¸c c«ng tr×nh thuû lîi hiÖn cã, hoµn chØnh hÖ thèng kªnh m­¬ng theo h­íng bª t«ng hãa, kh¶o s¸t, tÝnh to¸n nhu cÇu n­íc t­íi cho c©y ¨n qu¶. CÇn x©y dùng thªm vµ hoµn chØnh nh÷ng c«ng tr×nh trung thuû n«ng ®Ó cã ®ñ l­îng n­íc t­íi cho c©y. Chó ý x©y dùng nh÷ng hå ®Ëp nhá, tæ chøc ph¸t triÓn c¸c tr¹m b¬m ®iÖn, tr¹m b¬m Diezen, khoan giÕng theo h×nh thøc ng©n s¸ch hç trî mét phÇn vèn hoÆc cho vay vèn ­u ®·i ®Ó cã thÓ mét côm d©n c­ hay mét nhãm hé hîp t¸c víi nhau x©y dùng c¸c c«ng tr×nh phôc vô t­íi côc bé, trang trÝ thªm c¸c ph­¬ng tiÖn c¬ giíi ho¸ b¬m n­íc vµ cÇn tiÕp cËn ph­¬ng ph¸p t­íi n­íc tiªn tiÕn. * Kü thuËt ch¨m sãc bãn ph©n S©u bÖnh h¹i c©y ¨n qu¶ vµ gièng xÊu lµ nh÷ng vÊn ®Ò hiÖn g©y nhiÒu khã kh¨n nhÊt cho ng­êi lµm v­ên. N«ng d©n ta cßn Ýt kinh nghiÖm phßng trõ s©u bÖnh, c¬ quan nghiªn cøu còng ch­a di s©u vÒ s©u bÖnh c©y ¨n qu¶. Nh÷ng biÖn ph¸p b¾t giÕt tr­íc kia còng Ýt hiÖu lùc vµ míi ®©y diÖt b»ng thuèc, do kh«ng biÕt c¸ch sö dông ®óng thuèc ®óng liÒu, ®óng chç l¹i lµm cho s©u bÖnh nhiÒu h¬n. V× vËy ®Ó ®Ò phßng s©u bÖnh ph¸t triÓn th× tr­íc hÕt trång c©y ¨n qu¶ ë nh÷ng n¬i cã ®iÒu kiÖn tù nhiªn thÝch hîp, kh«ng thuËn tiÖn cho s©u bÖnh ph¸t triÓn; lÊy cµnh m¾t ghÐp ë c©y mÑ lµnh m¹nh , kh«ng s©u bÖnh; n¬i trång th­a h¬n mét chót so víi tËp qu¸n hiÖn nay lµ trång dµy, võa t¹o ®iÒu kiÖn Èm thÊp cung cÊp thøc ¨n cho s©u bÖnh , võa g©y trë ng¹i cho ng­êi trång ®i l¹i ch¨m sãc, phun thuèc phßng trõ. §èn tØa ®óng c¸ch còng lµm gi¶m s©u bÖnh, khi ®èn c¾t bá tr­íc hÕt nh÷ng cµnh yÕu, cµnh cã s©u bÖnh - ®em ®èt còng lo¹i bá ®­îc mét phÇn s©u bÖnh ®¸ng kÓ. C¾t tØa ®óng c¸ch ®Ó l¹i cµnh khoÎ, ph©n bè ®Òu, nhiÒu ¸nh s¸ng còng lµ nh÷ng ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho c©y, kh«ng thuËn lîi cho s©u bÖnh. Trong tæ chøc th©m canh ph¶i l­u ý ®Õn ph©n bãn. Bãn ph©n hîp lý cho c©y ¨n qu¶ l©u n¨m lµ mét c«ng viÖc t­¬ng ®èi phøc t¹p v× yªu cÇu dinh d­ìng cña c©y con míi trång kh¸c khi c©y ®· tr­ëng thµnh vµ ra hoa kÕt qu¶, hoÆc khi ®· giµ cçi. Bãn ph©n thêi kú c©y non ch­a ra hoa kÕt qu¶ : ®©y lµ thêi kú x©y dùng bæ khung , tr­íc hÕt lµ rÔ, cµnh, th©n, l¸. V× vËy chÊt dinh d­ìng cÇn lµ ®¹m, l©n. L­îng bãn ph©n kh«ng cÇn nhiÒu, chØ vµi tr¨m gam mét n¨m mçi lo¹i lµ ®ñ. Khi c©y cßn nhá bãn lµm 3-4 lÇn trong mét n¨m. L­îng ph©n nµy t¨ng dÇn lªn mçi n¨m nh­ng còng kh«ng qu¸ 1-1,5 kg khi c©y s¾p ra hoa. Bãn thêi kú ra hoa qu¶: thêi kú nµy quan träng nhÊt vµ còng khã nhÊt v×: khi ra hoa ®aauh qu¶ c©y tiªu thô rÊt nhiÒu chÊt dinh d­ìng, thiÕu th× hoa qu¶ rông, thõa nhÊt lµ ®¹m th× qu¶ còng rông. C¸ch bãn hîp lý nhÊt lµ ph©n tÝch ®Êt vµ tuú theo thµnh phÇn nh÷ng chÊt dinh d­ìng cã trong ®ã bãn nh÷ng chÊt cßn thiÕu. C©y trång hót chÊt dinh d­ìng tõ trong ®Êt vµ ph©n bãn, kÕt hîp víi s¶n phÈm cña qu¸ tr×nh quang hîp t¹o thµnh s¶n phÈm cña m×nh. Cho nªn s¶n phÈm thu ho¹ch ph¶n ¸nh t×nh h×nh ®Êt ®ai vµ viÖc cung cÊp thøc ¨n cho c©y. Bãn ph©n c©n ®èi phï hîp víi yªu cÇu cña c©y cã thÓ lµm t¨ng chÊt l­îng s¶n phÈm. Bãn ph©n kh«ng c©n ®èi hoÆc bãn qu¸ nhu cÇu ®Òu lµm gi¶m chÊt l­îng s¶n phÈm. 4. Mét sè vÊn ®Ò vÒ tiªu thô s¶n phÈm c©y ¨n qu¶ Ngoµi nç lùc cña b¶n th©n lµ n©ng cao n¨ng suÊt vµ chÊt l­îng qu¶ còng nh­ ®Çu t­ cho kh©u chÕ biÕn b¶o ®¶m vÖ sinh thùc phÈm, mÉu m· ®Ñp, mÆt hµng phong phó, gi¸ b¸n rÎ, song nÕu kh«ng cã thÞ tr­êng tiªu thô thÞ kh«ng thÓ mang l¹i hiÖu qu¶ kinh tÕ cao. Cã thÓ nãi yÕu tè chÊt l­îng, thÞ tr­êng vµ gi¸ c¶ lµ yÕu tè tiªn quyÕt, quyÕt ®Þnh sù thµnh b¹i cña ngµnh rau qu¶ ViÖt Nam. 4.1 L­îng tiªu thô qu¶ ë Hµ Néi 4.1.1 L­îng qu¶ tiªu thô cña d©n c­ Hµ Néi Khu vùc néi thµnh: §iÒu tra 180 hé ë c¸c quËn néi thµnh trªn c¬ së ®iÒu tra theo mÉu vµ pháng vÊn. Tõ kÕt qu¶ cho thÊy khu vùc d©n c­ ë néi thµnh cã søc tiªu thô qu¶ kh¸c nhau. C¸c hé gia ®×nh ë §èng §a, Hai Bµ Tr­ng cã møc tiªu thô qu¶ thÊp h¬n vµ cao nhÊt lµ c¸c c­ d©n ë quËn T©y Hå, Thanh Xu©n. Lo¹i qu¶ c¸c hé ­a thÝch lµ v¶i, nh·n, d­a hÊu, cam quýt, sau ®ã lµ na, chuèi, soµi. TriÖu ng­êi th× 1 th¸ng l­îng qu¶ tiªu thô lµ 30.590 tÊn (néi thµnh 20.960 tÊn, ngo¹i thµnh lµ 9.630 tÊn). 4.1.2 L­îng qu¶ tiªu thô ë c¸c nhµ x­ëng chÕ biÕn. HiÖn t¹i ë Hµ Néi cã nhµ m¸y thùc phÈm xuÊt khÈu T­¬ng Mai, x­ëng chÕ biÕn rau qu¶ cña c«ng ty xuÊt nhËp khÈu rau qu¶ I Hµ Néi, hµng n¨m chÕ biÕn ­íc kho¶ng 15 - 20 ngµn tÊn qu¶. Hµ Néi còng cã kh¸ nhiÒu c¸c chñ hé, t­ nh©n vµ c«ng ty cã chÕ biÕn qu¶ ®Ó lµm n­íc gi¶ kh¸t, sir«, « mai... vµ c¸c hé gia ®×nh cã tù chÕ biÕn ng©m qu¶, l­îng qu¶ tiªu thô ë ®©y kho¶ng 10 - 15 ngµn tÊn qu¶ vµ nh­ vËy trong 1 n¨m, l­îng qu¶ tiªu dïng cho chÕ biÕn thñ c«ng vµ quy m« nhá, võa, lín ­íc kho¶ng 25 - 30 ngµn tÊn qu¶ vµ nh­ vËy 1 th¸ng cÇn trung b×nh 2000 - 3000 tÊn qu¶ c¸c lo¹i. 4.1.3 L­îng qu¶ tiªu thô trong nhµ hµng, kh¸ch s¹n. §iÒu tra t¹i 15 nhµ hµng, kh¸ch s¹n cho thÊy, b×nh qu©n 1 kh¸ch s¹n, nhµ hµng tiªu thô 1 ngµy 44,9 kg qu¶ c¸c lo¹i, trong ®ã tiªu thô nhiÒu lµ d­a hÊu (25,3%), sau ®ã lµ v¶i (24,2%), cam (16,4%) vµ xoµi (15,8%) trong l­îng qu¶ tiªu thô. Nh­ vËy trong 1 th¸ng, 1 nhµ hµng tiªu thô kho¶ng 1347 kg qu¶ c¸c lo¹i vµ nÕu l­îng kh¸ch nh­ hiÖn nay (sè kh¸ch trung b×nh 1 kh¸ch s¹n lµ 53,3 kh¸ch) vµ toµn Hµ Néi cã kho¶ng 150 kh¸ch s¹n, nhµ hµng th× møc tiªu thô qu¶ trong 1 th¸ng lµ vµo kho¶ng 202 tÊn qu¶ c¸c lo¹i vµ nh­ vËy 1 n¨m tiªu thô kho¶ng 2424 tÊn qu¶ c¸c lo¹i. 4.1.4. L­îng qu¶ tiªu thô ë c¸c bÖnh viÖn. Thèng kª ë Hµ Néi th× thÊy cã 36 bÖnh viÖn cña Trung