Đề tài Hoàn thiện quy trình lập kế hoạch kiểm toán trong kiểm toán tài chính do Công ty Cổ phần Kiểm toán Thăng Long thực hiện

LỜI MỞ ĐẦU Hiện nay, ở Việt Nam kiểm toán là một lĩnh vực còn hết sức mới mẻ. Lịch sử hình thành và phát triển của kiểm toán Việt Nam mới chỉ bắt đầu từ những năm đầu của thập niên 90, xuất phát từ nhu cầu tất yếu khách quan của nền kinh tế thị trường: đòi hỏi các hoạt động kinh tế - tài chính diễn ra một cách bình đẳng, minh bạch, công khai. Điều này thực sự cần thiết đối với các nhà đầu tư, các doanh nhân, thương nhân và cả Nhà nước. Họ rất cần độ tin cậy cao của những thông tin kinh tế - tài chính để sử dụng, xem xét cân nhắc khi đưa ra quyết định đầu tư, kinh doanh, hoặc quyết định những vấn đề về kinh tế, tài chính, ngân sách của địa phương, Nhà nước. Và họ chỉ có thể yên tâm, manh dạn đưa ra các quyết định đó khi các thông tin do các nhà kế toán cung cấp được đánh giá và xác nhận một cách khách quan, trung thực bởi một tổ chức hoặc các chuyên gia hành nghề độc lập. Đó chính là các hoạt động kiểm toán do các kiểm toán viên thực hiện. Vì thế thị trường kiểm toán Việt Nam hiện nay đang phát triển một cách nhanh chóng với nhiều loại hình khác nhau trong đó nổi bật là Kiểm toán độc lập. Rất nhiều các công ty kiểm toán độc lập được thành lập và đi vào hoạt động đóng góp một phần công sức vào sự nghiệp phát triển đất nước. Để đảm bảo cung cấp cho khách hàng dịch vụ kiểm toán tốt nhất các công ty kiểm toán phải không ngừng nâng cao chất lượng dịch vụ của mình. Bất kỳ một cuộc kiểm toán nào cũng được thực hiện theo trình tự thống nhất trong đó kế hoạch kiểm toán là bước đầu tiên của quy trình kiểm toán. Kế hoạch kiểm toán được lập một cách đầy đủ và chu đáo có vai trò quan trọng, là cơ sở để KTV và công ty kiểm toán bao quát được hết các khía cạnh trọng yếu kiểm toán, phát hiện rủi ro và gian lận đồng thời thu thập bằng chứng có giá trị góp phần đưa ra nhận xét chính xác về hoạt động của đơn vị được kiểm toán, tiết kiệm thời gian, chi phí cuộc kiểm toán. Nhận thức được tầm quan trọng của vấn đề trên, em chọn đề tài cho chuyên đề thực tập của mình là “Hoàn thiện quy trình lập kế hoạch kiểm toán trong kiểm toán tài chính do Công ty Cổ phần Kiểm toán Thăng Long thực hiện” nhằm tìm hiểu thêm về quy trình xây dựng và thực trạng công tác lập kế hoạch kiểm toán tài chính ở Công ty CPKT Thăng Long. Ngoài phần mở đầu và kết luận, chuyên đề thực tập tốt nghiệp gồm 3 phần như sau: Phần 1: Khái quát chung về Công ty Cổ phần Kiểm toán Thăng Long. Phần 2: Thực trạng công tác lập kế hoạch kiểm toán trong kiểm toán tài chính do Công ty Cổ phần Kiểm toán Thăng Long thực hiện. Phần 3: Một số kiến nghị nhằm hoàn thiện công tác lập kế hoạch kiểm toán trong kiểm toán tài chính do Công ty Cổ phần Kiểm toán Thăng Long thực hiện. Để hoàn thiện được chuyên đề thực tập của mình, em xin chân thành cảm ơn Th.s Trần Mạnh Dũng (CPA), Ông Lê Ngọc Khuê - Giám đốc công ty Cổ phần Kiểm toán Thăng Long cùng toàn thể anh chị em kiểm toán viên cùng các nhân viên phòng hành chính trong công ty đã tận tình hướng dẫn và giúp đỡ em. Hà Nội, tháng 4 – 2007. PHẦN I KHÁI QUÁT CHUNG VỀ CÔNG TY CỔ PHẦN KIỂM TOÁN THĂNG LONG 1.1. Quá trình hình thành và phát triển của công ty Công ty Cổ phần kiểm toán Thăng Long được thành lập đầu năm 2002 theo giấy phép kinh doanh số 0103001491 do Ủy ban nhân dân thành phố Hà Nội cấp ngày 03/01/2002. Trụ sở chính tại : 427 Nguyễn Khang – Cầu Giấy - Hà Nội ĐT: (84-4)7670720/(84-4)7672429 Fax: (84-4)7670721 Email: info@kiemtoanthanglong.com Website: Công ty CPKT Thăng Long là công ty cổ phần do các cổ đông tham gia góp vốn. Công ty được thành lập do ba cổ đông sáng lập. Công ty hoạt động với số vốn điều lệ 1,5 tỷ (VNĐ), trong đó 1 tỷ là số góp của cổ đông sáng lập, còn lại 500 triệu là số góp của các cổ đông tham gia. Công ty chính thức đi vào hoạt động ngày 16/01/2002. Nhân viên của Công ty được đào tạo có hệ thống, có nhiều năm kinh nghiệm thực tế, có hiểu biết sâu rộng và đặc biệt các KTV đã trực tiếp tham gia kiểm toán và tư vấn đào tạo cho nhiều đơn vị thành viên của các Tổng công ty các doanh nghiệp Nhà nước và các doanh nghiệp thuộc mọi thành phần kinh tế trong nhiều năm qua. Công ty CPKT Thăng Long có 42 nhân viên, trong đó kiểm toán viên quốc gia là 09 người, có 01 Tiến sĩ, 02 Thạc sĩ, 10 nhân viên đang theo học cao học và 29 nhân viên có trình độ đại học. Các thành viên sáng lập công ty đều là những KTV do Bộ Tài chính cấp chứng chỉ KTV (CPA) có từ 10 đến 15 năm kinh nghiệm làm việc tại các công ty kiểm toán có uy tín tại Việt Nam. Nhiều nhân viên trong công ty đã tham gia các khóa học cơ bản và nâng cao về chứng khoán và thị trường chứng khoán, được Ủy ban chứng khoán nhà nước – SSC cấp chứng chỉ hành nghề trên thị trường chứng khoán. Ngoài ra công ty còn có nhiều nhân viên có kinh nghiệm trong lĩnh vực thuế, tin học, … Với đội ngũ nhân viên chuyên nghiệp, có nhiều kinh nghiệm Công ty đã tạo ra cho mình chỗ đứng cao trên làng kiểm toán. Công ty cung cấp rất nhiều dịch vụ theo yêu cầu của khách hàng như: - Kiểm toán BCTC. - Dịch vụ kế toán. - Tư vấn tài chính, thuế. - Xác định giá trị doanh nghiệp và tư vấn cổ phần hoá cùng một số dịch vụ khác. Công ty hiện đang hợp tác với hơn 18 công ty kiểm toán có uy tín thuộc 13 quốc gia khác nhau, kể từ năm 2006 công ty vinh hạnh được hiệp hội các công ty kế toán Đông Nam Á (ASNAF) bổ nhiệm làm đại diện chính thức tại Hà Nội. Hiện nay, nhằm đáp ứng nhu cầu của khách hàng và để mở rộng thị trường công ty đã mở 2 văn phòng đại diện: Văn phòng đại diện tại Quảng Ninh (địa chỉ: Tổ 1 khu 4A - phường Giếng Đáy - Thành phố Hạ Long - Tỉnh Quảng Ninh) và văn phòng đại diện tại Thanh Hóa (địa chỉ: 757 Bà Triệu - Thành phố Thanh Hóa). Thành lập trong điều kiện hoạt động kiểm toán tại Việt Nam còn rất non trẻ và nhiều khó khăn, nhưng bằng sự nỗ lực, cố gắng của ban lãnh đạo và toàn bộ đội ngũ nhân viên của mình, công ty đã không ngừng nâng cao chất lượng, hiệu quả hoạt động và đa dạng hóa các loại hình dịch vụ cung cấp cho khách hàng. Phương châm hoạt động của công ty là “Hoạt động với nguyên tắc độc lập, khách quan và bí mật số liệu của khách hàng, coi uy tín là chất lượng là yếu tố hàng đầu, phục vụ khách hàng nhanh chóng và thuận lợi nhất – sự phát triển của khách hàng là sự phát triển của công ty”. Phù hợp với phương châm đó, công ty luôn coi trọng việc cập nhật thông tin thực hiện các chương trình đào tạo, bồi dưỡng nhằm chuyên nghiệp hóa nghề nghiệp, đảm bảo phát triển vững chắc trong cơ chế thị trường, thích ứng với môi trường hội nhập kinh tế khu vực và thế giới. 1.2. Tổ chức bộ máy quản lý của công ty Cơ cấu tổ chức bộ máy quản lý của Công ty được tổ chức theo mô hình trực tuyến từ trên xuống, nghĩa là các công việc hàng ngày của bộ phận thuộc trách nhiệm quản lý của các cán bộ quản lý bộ phận đó, nhưng các kế hoạch, các chính sách dài hạn phải tuân thủ theo kế hoạch và hướng dẫn thực hiện của công ty, để có sự phối hợp giữa các bộ phận nhằm thực hiện mục tiêu chung của toàn công ty. Cơ cấu tổ chức bộ máy quản lý khá chặt chẽ, thuận tiện cho việc quản lý và hoạt động có hiệu quả cao, bao gồm Đại hội đồng cổ đông, Hội đồng quản trị, Ban giám đốc và các phòng ban. Đại hội đồng cổ đông: Bao gồm tất cả các cổ đông của công ty, là cơ quan quyết định cao nhất của công ty. Đại hội đồng cổ đông thông qua các vấn đề quan trọng như bầu, bãi nhiệm, miễn nhiệm thành viên Hội đồng quản trị, quyết định việc sửa đổi điều lệ công ty. Hội đồng quản trị: Là cơ quan quản lý công ty, có toàn quyền nhân danh công ty để quyết định mọi vấn đề có liên quan đến mục đích, quyền lợi của công ty trừ những vấn đề thuộc thẩm quyền của Đại hội đồng cổ đông. Hội đồng quản trị có quyền và nhiệm vụ như sau: Quyết định chiến lược phát triển của công ty, kiến nghị loại cổ phần và tổng số cổ phần được quyền chào bán của từng loại; quyết định huy động vốn theo các hình thức; quyết định phương án đầu tư; quyết định giải pháp trên thị trường, tiếp thị và công nghệ; bổ nhiệm, miễn nhiệm, cách chức giám đốc và cán bộ quản lý quan trọng khác của công ty; quyết định cơ cấu tổ chức, quy chế quản lý nội bộ của công ty; quyết định thành lập công ty con, lập chi nhánh, văn phòng đại diện… Giám đốc công ty: Là người đứng đầu, quyết định các vấn đề về mọi hoạt động của công ty, chịu trách nhiệm trước cơ quan quản lý Nhà nước và hội đồng quản trị về các hoạt động của công ty, Giám đốc cũng đồng thời kiêm chủ tịch hội đồng quản trị. Các Phó Giám đốc công ty: Có nhiệm vụ giúp Giám đốc điều hành các hoạt động để thực hiện các mục tiêu chiến lược của công ty. Các Phó Giám đốc được phân công nhiệm vụ như sau: Phó Giám đốc 1 phụ trách về lĩnh vực tư vấn; phó Giám đốc 2 phụ trách các phòng kiểm toán. Duới các Phó Giám đốc là các phòng ban thực hiện các hoạt động, nghiệp vụ trong công ty. Chức năng, nhiệm vụ của các phòng ban trong công ty: + Phòng tư vấn thuế: Là phòng chủ yếu thực hiện các công việc tư vấn, gồm các lĩnh vực sau: Tư vấn về thuế: Lập báo cáo thuế, hướng dẫn xử lý các vướng mắc về thuế, xin miễn giảm thuế…. Tư vấn về tài chính và kế toán: Tư vấn xác định kết quả kinh doanh, tư vấn lập dự án khả thi, tư vấn cho doanh nghiệp cổ phần hóa, hỗ trợ việc lập và soát xét công tác kế toán… + Phòng tài chính: Gồm có 3 nhân viên chính: Kế toán trưởng, kế toán tổng hợp và thủ quỹ với các chức năng và nhiệm vụ như sau: Lập kế hoạch và giải quyết nguồn tài chính, cân đối thu chi, quản lí về các loại vốn, tài sản của công ty theo đúng quy định hiện hành của Nhà nước. Tổ chức thực hiện công tác thống kê - kế toán thống nhất trong toàn công ty, tổng hợp tình hình hoạt động tài chính kế toán và tổ chức kiểm tra phê duyệt quyết toán hàng năm. Tổ chức thực hiện các chế độ báo cáo tài chính kế toán, thanh quyết toán tiền lương, bảo hiểm xã hội. + Phòng kiểm toán nghiệp vụ 1, 2: Là các phòng thực hiện các công tác kiểm toán, các phòng này đều có các kiểm toán viên quốc gia. Chức năng của phòng kiểm toán nghiệp vụ là cung cấp các dịch vụ kiểm toán và tư vấn cho khách hàng trên nhiều lĩnh vực như kiểm toán báo cáo tài chính hàng năm của các công ty, kiểm toán tuân thủ, kiểm toán họat động, kiểm toán xác định giá trị doanh nghiệp…. + Phòng tư vấn đào tạo: Nhiệm vụ của phòng là đào tạo nhân viên hàng năm, tổ chức sát hạch định kỳ để đánh giá trình độ chuyên môn nghiệp vụ của nhân viên, cập nhật thông tin mới về tài chính, kế toán, kiểm toán, và ban hành công văn hướng dẫn cho các phòng nghiệp vụ. + Phòng tin học: Có nhiệm vụ lắp đặt bảo trì mạng máy tính của công ty, góp phần hỗ trợ việc thực hiện nhiệm vụ kiểm toán cho các phòng ban nghiệp vụ khác. Đồng thời, còn thực hiện việc thiết kế và sản xuất ra các phần mềm kế toán, quản lý để đáp ứng nhu cầu của thị trường. + Phòng kiểm toán xây dựng cơ bản: Là phòng duy nhất cung cấp các dịch vụ kiểm toán báo cáo quyết toán vốn đầu tư xây dựng cơ bản hoặc các hạng mục công trình hoàn thành…được thực hiện bởi đội ngũ kiểm toán viên cũng như kỹ sư xây dựng có trình độ cao và giàu kinh nghiệm. Với cơ cấu tổ chức khoa học như trên giúp cho công tác quản lý tại công ty đạt hiệu quả cao, các phòng ban cùng hợp tác, hỗ trợ nhau nhằm hướng tới mục tiêu chung của công ty. Tại các văn phòng của công ty cũng thực hiện các chức năng trên nhưng có thuận lợi hơn trong việc cung cấp các dịch vụ ở ngay địa bàn chính, hạn chế các chi phí đi lại. Các văn phòng hoạt động độc lập có báo cáo tài chính riêng, báo cáo tài chính cả công ty là hình thức hợp nhất của báo cáo. Sơ đồ 1.1: Tổ chức bộ máy quản lý của công ty Đại hội đồng cổ đông đ Hội đồng quản trị Giám đốc đ Phó giám đốc Tư vấn đ Phó giám đốc Kiểm toán đ Phòng Tư vấn thuế Phòng kinh doanh Phòng kiểm toán nghiệp vụ 1,2 Phòng Tư vấn đào tạo Phòng Tin học Phòng Kiểm toán XDCB 1.3. Các loại hình dịch vụ và khách hàng của công ty 1.3.1. Các dịch vụ của công ty ● Dịch vụ kiểm toán: + Kiểm toán báo cáo tài chính thường niên cho các doanh nghiệp. + Kiểm toán hoạt động các dự án. + Kiểm toán báo cáo quyết toán công trình XDCB, vốn đầu tư. + Kiểm toán xác định vốn góp liên doanh. + Giám định tài liệu kế toán, tài chính + Kiểm toán quyết toán tỷ lệ nội địa hóa ● Dịch vụ kế toán: + Hướng dẫn áp dụng chế độ kế toán - tài chính. + Xây dựng các mô hình tổ chức bộ máy - tổ chức công tác kế toán + Mở, ghi sổ kế toán và lập các báo cáo tài chính +Lập hồ sơ đăng ký chế độ kế toán + Tuyển chọn nhân viên kế toán và kế toán trưởng cho doang nghiệp + Tư vấn thiết lập, xây dựng phần mềm kế toán phù hợp cho từng loại hình doanh nghiệp ` + Cung cấp, tài liêụ văn bản về chế độ kế toán cho doanh nghiệp Dịch vụ tư vấn: + Tư vấn về thực hiện các quy định doanh nghiệp + Tư vấn về thuế (tư vấn tiết kiệm chi phí thuế, lập tờ khai thuế, thanh toán thuế thu nhập cá nhân...) + Tư vấn thực hiện các quy định tài chính, huy động và sử dụng vốn, phân tích tài chính.. + Tư vấn quyết toán tài chính và quyết toán vốn đầu tư + Thẩm định giá tài sản ● Dịch vụ xác định giá trị doanh nghiệp và tư vấn cổ phần hóa: + Tư vấn xác định giá trị tài sản doanh nghiệp để cổ phần hóa + Tư vấn xác định và lập hồ sơ xác định giá trị doanh nghiệp + Tư vấn xây dựng điều lệ công ty cổ phần + Tư vấn tổ chức đại hội công nhân viên chức. + Tư vấn các vấn đề sau khi có quyết định chuyển đổi doanh nghiệp Nhà nước thành công ty cổ phần. + Tư vấn tổ chức đại hội đồng cổ đông. + Tư vấn các công việc phải thực hiện sau khi chuyển đổi doanh nghiệp. ● Dịch vụ đào tạo và các dịch vụ khác: + Tổ chức các khóa học bồi dưỡng kế toán trưởng, nghiệp vụ kế toán, kiểm toán nội bộ, quản trị doanh nghiệp, ứng dụng tin học trong công tác kế toán. +Cung cấp và hướng dẫn sử dụng phần mềm kế toán + Cung cấp các văn bản pháp quy, các thông tin kinh tế - tài chính + Hỗ trợ tuyển dụng nhân viên. + Tư vấn chuyển đổi báo cáo tài chính của doanh nghiệp phục vụ cho việc hợp nhất kết quả hoạt động với công ty mẹ theo chuẩn mực kế toán quốc tế. + Soát xét báo cáo tài chính 1.3.2. Khách hàng của công ty Khách hàng của công ty tăng dần qua từng năm. Khách hàng chủ yếu của công ty bao gồm: Kiểm toán báo cáo tài chính cho doanh nghiệp Nhà nước: Tổng Công ty Xây dựng Nông nghiệp và Phát Triển Nông thôn, Tổng Công ty Cơ khí Xây dựng COMA, Tổng Công ty Sông Đà… Kiểm toán báo cáo tài chính, tư vấn tài chính, thuế cho các doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài: Công ty TASCO Việt Nam (100% vốn nước ngoài), Công ty DAMPACIFIC, Công ty HongMyung - Việt Trì… Kiểm toán báo cáo tài chính, tư vấn thuế cho công ty trách nhiệm hữu hạn và Công ty Cổ phần hoạt động theo luật doanh nghiệp tại Việt Nam: Công ty Cổ phần hóa dầu Quân Đội, Công ty Cổ phần Tư vấn Thiết kế Xây dựng… 1.4. Kết quả hoạt động kinh doanh và tình hình tài chính của công ty 1.4.1. Công tác kế toán tại Công ty 1.4.1.2. Tổ chức bộ máy kế toán của Công ty Để phù hợp với đặc điểm tổ chức bộ máy quản lý, bộ máy kế toán của công ty được tổ chức theo hình thức tập trung. Với hình thức này thì toàn bộ công việc kế toán được tập trung tại phòng tài chính của công ty. Tại phòng tài chính, hàng ngày cập nhật, kiểm tra, kiểm soát hồ sơ, chứng từ ở tất cả các phòng ban. Nghiệp vụ kinh tế toàn công ty cung cấp cho phòng theo quy chế về chế độ báo cáo luân chuyển chứng từ một cách có hệ thống, giám sát tài chính kinh tế, hoạt động kinh tế ở từng thời điểm. Tạo thành mối liên kết chặt chẽ và phải tuân thủ một thể thống nhất về hoạt động kinh tế . Mô hình tổ chức bộ máy kế toán của công ty được thể hiện ở sơ đồ sau Sơ đồ 1.2: Sơ đồ tổ chức bộ máy kế toán tại Công ty Kế toán trưởng Kế toán tổng hợp Thủ quỹ Chức năng nhiệm vụ của từng người trong bộ máy kế toán : Phòng kế toán của công ty gồm 3 người được phân công như sau : Kế toán trưởng : Phụ trách công tác phòng tài chính - kế toán, hướng dẫn chỉ đạo, phân công kiểm tra, lập kế hoạch tài chính, tổ chức thực hiện các công việc theo chỉ tiêu, báo cáo tình hình thực hiện kế hoạch tài chính hàng tháng, quý, năm của công ty. Kế toán tổng hợp: Phụ trách, theo dõi định khoản các ghi chép các khoản công nợ của công ty. Theo dõi tình hình vật tư, tình hình tăng giảm TSCĐ ghi sổ kế toán kịp thời khi có sự thay đổi. Thực hiện việc tính tiền lương dựa vào bảng chấm công, lập bảng thanh toán tiền lương cho cán bộ công nhân viên trong công ty. Căn cứ vào bảng tổng hợp thanh toán Bảo hiểm xã hội kế toán tiến hành trích Bảo hiểm xã hội theo chế độ hiện hành. Thủ quỹ : Có nhiệm vụ giữ tiền mặt của công ty, theo dõi các khoản thu chi và định khoản vào các sổ sách kế toán có liên quan. 1.4.1.2. Chính sách kế toán mà công ty áp dụng ■ Niên độ kế toán bắt đầu từ ngày 1/1/N kết thúc ngày 31/12/N ■ Đơn vị tiền tệ sử dụng trong ghi chép kế toán: VNĐ + Nguyên tắc và phương pháp chuyển đổi các đồng tiền khác: quy đổi thành VNĐ ■ Hình thức sổ kế toán áp dụng: Nhật ký chứng từ ■ Phương pháp ghi nhận doanh thu: Doanh thu ghi nhận khi dịch vụ cung cấp cho khách hàng khi khách hàng chấp nhận thanh toán bất kể thu được tiền hay chưa thu được tiền. ■ Phương pháp kế toán TSCĐ + Nguyên tắc đánh giá TSCĐ: Theo giá thực tế + Phương pháp khấu hao TSCĐ áp dụng: TSCĐ được khấu hao theo phương pháp đường thẳng. Tỷ lệ khấu hao hàng năm được xác định phù hợp với quyết định số 206/2003/QĐ-BTC ngày 12/12/2003 Bộ Tài chính ban hành. ■ Phương pháp tính và nộp thuế GTGT: Theo phương pháp khấu trừ 1.4.2. Kết quả hoạt động kinh doanh của công ty Kể từ khi thành lập đến nay, công ty đã không ngừng vươn lên phát triển cả về số lượng cũng như chất lượng dịch vụ. Với việc mở rộng thị trường trong nước thông qua các văn phòng đại diện của mình, công ty đã đáp ứng được nhu cầu cấp thiết của khách hàng. Dưới đây là những số liệu cụ thể mà công ty đạt được. Bảng số 1.1 Một số chỉ tiêu tài chính của Công ty Đơn vị: Triệu đồng Chỉ tiêu Năm 2004 Năm 2005 Năm 2006 Doanh thu 960 2100 4600 Lợi nhuận sau thuế 96 420 920 Nộp NSNN 26.88 117.8 257.6 (Nguồn: Báo cáo kết quả kinh doanh của công ty năm 2004, 2005, 2006) 1.4.3. Tình hình tài chính của công ty Như vậy có thể thấy tình hình tài chính của công ty là rất khả quan và ổn định. Doanh thu và lợi nhuận tăng đều qua các năm, năm sau cao hơn năm trước. Cụ thể: năm 2006 doanh thu tăng 2500 triệu đồng so với năm 2005 tức đạt 119%, lợi nhuận tăng 500 triệu đồng so với năm 2005 tức đạt 119% . Năm 2005 so với năm 2004, doanh thu tăng 1140 triệu đồng tức tăng gần gấp đôi năm trước, lợi nhuận tăng 324 triệu đồng tức đạt gấp đôi năm trước. Đây thực sự là con số ấn tượng, điều này chứng tỏ sức phát triển rất mạnh mẽ của công ty. Do v ậy có thể nói tình hình tài chính của công ty là rất khả quan, rất vững mạnh. 1.5. Quy trình kiểm toán chung tại công ty Quy trình kiểm toán của công ty được xây dựng trên cơ sở tuân thủ những CMKT độc lập và chế độ kế toán hiện hành của Việt Nam, đồng thời lựa chọn và vận dụng những chuẩn mực, thông lệ chung của quốc tế trong lĩnh vực kiểm toán trên cơ sở phù hợp với thực tế hoạt động kinh doanh và quản lý kinh tế tại Việt Nam Sơ đồ 1.3: Quy trình kiểm toán báo cáo tài chính của công ty Lập kế hoạch kiểm toán Thực hiện kiểm toán Phát hành báo cáo kiểm toán và Thư quản lý Trong quá trình lập kế hoạch kiểm toán, sau khi nhận được thư mời kiểm toán, KTV sẽ tìm hiểu khách hàng, xác định mục tiêu kiểm toán, đánh giá các rủi ro và đánh giá khả năng chấp nhận kiểm toán để đi đến ký kết hợp đồng kiểm toán. Tiếp đó, KTV lên kế hoạch kiểm toán cụ thể, KTV phải tìm hiểu chi tiết về khách hàng, đánh giá rủi ro và đánh giá hệ thống kế toán KSNB của khách hàng. Điều này có ý nghĩa rất quan trọng quyết định đến việc chọn phương pháp kiểm toán phù hợp. Thực hiện kiểm toán kiểm toán viên trực tiếp sử dụng các thủ tục kiểm toán áp dụng vào các chương trình kiểm toán đã được lập theo các phần hành cụ thể. Các thủ tục kiểm toán được công ty áp dụng trong quy trình kiểm toán: thủ tục kiểm soát, thủ tục phân tích và thủ tục kiểm tra chi tiết để khẳng định tính trung thực hợp lý hợp pháp của từng nghiệp vụ kế toán. Định kỳ, các thành viên trong nhóm kiểm toán phải tổng hợp kết quả kiểm toán, báo cáo tiến độ thực hiện kế hoạch kiểm toán cho cấp trên trực tiếp. Giai đoạn kết thúc kiểm toán, KTV phải tạo dựng được căn cứ thuyết phục và đầy đủ để đưa ra ý kiến hợp lý cho báo cáo kiểm toán. Giai đoạn này bao gồm các công việc cuối cùng để đưa ra báo cáo kiểm toán như: Soát xét hồ sơ, tổng kết kết quả của các công việc đã thực hiện được và xem xét các vấn đề có thể phát sinh sau cuộc kiểm toán, lập tài liệu soát xét ba cấp, gửi văn bản dự thảo cho khách hàng, họp đánh giá và thông báo kết quả chính thức, và cuối cùng thông qua bản dự thảo và phát hành báo cáo kiểm toán chính thức, có thể lập Thư quản lý nếu cần thiết. PHẦN II THỰC TRẠNG CÔNG TÁC LẬP KẾ HOẠCH KIỂM TOÁN TRONG KIỂM TOÁN BÁO CÁO TÀI CHÍNH DO CÔNG TY CỔ PHẦN KIỂM TOÁN THĂNG LONG THỰC HIỆN. 2.1 Các công việc trước kiểm toán. 2.1.1 Gửi thư chào hàng kiểm toán. Gửi thư chào kiểm toán là công việc đầu tiên được Công ty CPKT Thăng Long rất chú trọng đối với tất cả các khách hàng là thường xuyên hay tiềm năng. Với tiêu thức này khách hàng sẽ biết đến dịch vụ của công ty. Thư chào kiểm toán giới thiệu về các dịch vụ mà công ty sẽ cung cấp cho khách hàng, đưa ra sự đảm bảo về chất lượng dịch vụ và năng lực của công ty trong việc đáp ứng nhu cầu của khách hàng, đồng thời có kèm theo các quyền lợi, các chế độ hậu đãi mà khách hàng được hưởng từ các dịch vụ của Công ty. Công ty Sông Đà 25 là một khách hàng mới của Công ty CPKT Thăng Long. Công ty Sông Đà 25 hoạt động trên lĩnh vực Xây dựng thuộc Tổng Công ty Sông Đà. Trong năm 2006, Công ty CPKT Thăng Long gửi thư chào hàng đến Công ty Sông Đà 25. Biểu số 2.1: Mẫu thư chào kiểm toán của công ty CPKT Thăng Long. Hà Nội ngày 16 tháng 4 năm 2006. Số: 28/TCH THƯ CHÀO HÀNG (Về việc cung cấp dịch vụ tư vấn kế toán và kiểm toán Báo cáo tài chính cho giai đoạn từ tháng 4 năm 2006 đến tháng 4 năm 2007) Kính Gửi: Ban Giám Đốc Công ty Sông đà 25. Công ty CPKT Thăng Long xin gửi tới Quý công ty lời chúc sức khỏe và thành công trong hoạt động kinh doanh. Chúng tôi xin chân thành cảm ơn Quý công ty đã tạo điều kiện cho chúng tôi Gửi thư chào hàng dịch vụ tư vấn kế toán và kiểm toán Báo Cáo Tài Chính để Quý công ty xem xét và chọn lựa. Để phục vụ cho mục tiêu quản lý của quý công ty, đáp ứng được những thông tin tài chính chính xác và kịp thời cho nhà đầu tư. Công ty Cổ Phần Kiểm Toán Thăng Long bầy tỏ nguyện vọng được cung cấp dịch vụ tư vấn Kế toán và kiểm toán báo cáo tài chính cho quý công ty. Với phương châm hoạt động của công ty là “ Hoạt động với nguyên tắc độc lập, khách quan và bí mật số liệu của khách hàng, coi uy tín là chất lượng, là yếu tố hàng đầu, phục vụ khách hàng nhanh chóng và thuận lợi nhất”, Công ty CPKT Thăng Long luôn là nhà cung cấp dịch vụ Kiểm toán, Tư vấn có chất lượng với mức phí hợp lý nhất. Chúng tôi hy vọng rằng những thông tin mà chúng tôi cung cấp trong thư này sẽ phần nào giúp Ban giám đốc quý công ty hiểu thêm về hoạt động của chúng tôi và đưa ra những quyết định lựa chọn hợp lí nhất. Chúng tôi mong muốn góp phần vào sự thành công của quý công ty. Xin vui lòng liên hệ trực tiếp với chúng tôi theo địa chỉ: 427 Nguyễn Khang - Cầu Giấy - Hà Nội ĐT: (84-4)7670720/(84-4)7672429 Fax: (84-4)7670721 Email: info@kiemtoanthanglong.com Website: Hoặc: Ông Lê Ngọc khuê ( Giám đốc ) Mobile: 0912 303 089 2.1.2 Tìm hiểu khách hàng và đánh giá ban đầu về rủi ro kiểm soát. Quy trình kiểm toán bắt đầu từ khi Công ty CPKT Thăng Long thu nhận một khách hàng. Thu nhận khách hàng là một quá trình gồm 2 bước: thứ nhất, phải có sự liên lạc giữa KTV Công ty CPKT Thăng Long với khách hàng tiềm năng mà khách hàng này yêu cầu được kiểm toán và khi có yêu cầu kiểm toán, thứ hai: KTV phải đánh giá liệu có chấp nhận yêu cầu đó hay không. Còn đối với khách hàng hiện tại, KTV phải quyết định liệu có tiếp tục kiểm toán hay không. - Đánh giá khả năng chấp nhận kiểm toán Công ty CPKT Thăng Long phải đánh giá xem việc chấp nhận hay tiếp tục một khách hàng có thể làm tăng rủi ro cho hoạt động của KTV thực hiện hay làm hại đến uy tín và hình ảnh của công ty kiểm toán hay không. Để làm được điều đó, KTV công ty phải tiến hành các công việc sau: Tính liêm chính của nhà quản trị: Tính liêm chính của Ban quản trị là bộ phận cấu thành then chốt của môi trường kiểm soát, đây là nền tảng cho tất cả các bộ phận khác của hệ thống KSNB. Vì vậy, tính liêm chính vủa Ban quản trị rất quan trọng đối với quy trình kiểm toán. Bởi lẽ nếu Ban quản trị thiếu tính liêm chính, KTV không thể dựa vào bất kì bản giải trình nào của Ban quản trị cũng như không thể dựa vào các sổ sách kế toán. Nếu những nghi ngại về tính liêm chính của nhà quản trị quá lớn, KTV có thể đưa ra kết luận không thể thực hiện được cuộc kiểm toán . + Liên lạc với KTV tiền nhiệm Đối với khách hàng tiềm năng: Nếu khách hàng này trước đây đã được kiểm toán bởi một công ty kiểm toán khác thì KTV kế nhiệm có thể thu thập thông tin bằng cách chủ động liên lạc với KTV tiền nhiệm để đánh giá khách hàng. KTV thu thập những thông tin về tính liêm chính của Ban quản trị, về thủ tục kiểm toán hoặc các vấn đề quan trọng khác... KTV phải thận trọng trong những trường hợp sau: Khách hàng không đồng ý cho tiếp xúc với KTV tiền nhiệm; Có những bất đồng nghiêm trọng giữa KTV tiền nhiệm với nhà quản lý. KTV nên xem xét lại những thông tin do KTV tiền nhiệm cung cấp; qua ý kiến của KTV tiền nhiệm, KTV kế nhiệm nên phát hiện một số vấn đề bất thường và trọng yếu. + Xem xét hồ sơ kiểm toán của KTV tiền nhiệm, để hỗ trợ cho KTV kế nhiệm trong việc lập kế hoạch kiểm toán. + Ngoài ra, KTV phải xem xét thoả thuận phí kiểm toán với khách hàng,phần lớn các công ty kiểm toán đều muốn lập hoá đơn dựa theo tỷ lệ chuẩn ngày hoặc giờ làm việc của các cấp bậc KTV khác nhau và mức phí này sẽ thay đổi theo tiến trình của cuộc kiểm toán. Những khách hàng thường đòi hỏi đi kiểm toán được ấn định trước khi hợp đồng kiểm toán được thực hiện. + Điều cân nhắc cuối cùng của KTV khi đánh giá có chấp nhận khách hàng hay không chính là việc xác định khả năng có thể kiểm toán của khách hàng. Như vậy với những khách hàng mà trước đây chưa từng được công ty kiểm toán nào kiểm toán thì KTV có thể thu nhập các thông tin này thông qua việc nghiên cứu sách báo, tạp chí chuyên ngành, thẩm tra các bên thông tin về khách hàng sắp tới như ngân hàng, cố vấn pháp lý, các bên có mối quan hệ tài chính buôn bán với khách hàng... thậm chí có thể thuê các nhà điều tra chuyên nghiệp để điều tra về vấn đề cần thiết khác. Đối với khách hàng cũ: Hàng năm công ty cập nhật các thông tin về khách hàng và đành giá xem liệu có rủi ro nào khiến KTV phải ngừng cung cấp các dịch vụ kiểm toán cho họ hay không? KTV có thể ngừng cung cấp dịch vụ kiểm toán cho khách hàng trong trường hợp hai bên có những mâu thuẫn về các vấn đề như: phạm vi thích hợp của cuộc kiểm toán, loại báo cáo kiểm toán phải công bố hoặc giữa hai bên có những vụ kiện tụng ... - Nhận diện lí do kiểm toán của khách hàng Để biết được điều đó, KTVcó thể phỏng vấn trực tiếp Ban giám đốc khách hàng (đối với khách hàng mới) hoặc dựa vào kinh nghiệm của cuộc kiểm toán đã thực hiện trước đó (đối với khách hàng cũ).Và trong suốt quá trình thực hiện kiểm toán sau này, KTV sẽ thu thập thêm thông tin để hiểu biết thêm về lý do kiểm toán của công ty khách hàng. Người sử dụng BCTC có thể rất đa dạng: là cơ quan Nhà nước,các nhà đầu tư, nhà quản lý, khách hàng và người lao động...Thông tin họ cần nhận được với những yêu cầu khác nhau, trên nhiều khía cạnh và mục đích sử dụng khác nhau. Do vậy, công ty kiểm toán cần phải xác định lý do kiểm toán của khách hàng, căn cứ vào tình hình hoạt động sản xuất kinh doanh cũng như dựa trên khả năng của công ty để đề ra quyết định hợp lý trong việc kí kết hợp đồng kiểm toán cũng như thiết kế phương pháp kiểm toán. 2.1.3 Hợp đồng kiểm toán. Trước khi kiểm toán Công ty CPKT Thăng Long Thường tổ chức một cuộc họp với khách hàng. Cuộc họp nhằm đưa ra sự thống nhất giữa hai bên về nội dung cũng như yêu cầu của khách hành về cuộc kiểm toán, ý kiến của Công ty CPKT Thăng Long và một số ý kiến bàn luận khác. Nội dung cuộc họp này được tóm tắt vào hồ sơ kiểm toán. Khi đã có sự thống nhất với khách hàng công ty sẽ soạn thảo hợp đồng kiểm toán. Hợp đồng kiểm toán là cơ sở pháp lý để công ty thực hiện các bước tiếp theo của cuộc kiểm toán và có thể ảnh hưởng đến trách nhiệm pháp lý của công ty đối với khách hàng, nó đảm bảo cho cuộc kiểm toán được thực thi. Sau đây là mẫu hợp đồng kiểm toán Công ty CPKT Thăng Long với Công ty Sông Đà 25. Biểu số 2.2: Mẫu Hợp Đồng Kiểm toán CỘNG HÒA XÃ HỘI CHỦ NGH ĨA VIỆT NAM Độc lập – Tự do – Hạnh Phúc HỢP ĐỒNG KIỂM TOÁN Số: 12 /HĐKT/TC Về việc kiểm toán Báo cáo tài chính cho kỳ kế toán từ 01/01/2006 đến 31/12/2006 của Công ty Sông Đà 25. ▪ Căn cứ vào Bộ Luật dân sự của nước Cộng hòa Xã hội Chủ nghĩa Việt Nam ban hành ngày 14 tháng 6 năm 2005. ▪ Căn cứ Nghị định số 105/2004/NĐ – CP ngày 30 tháng 03 năm 2004 của Chính phủ về kiểm toán độc lập. ▪ Thực hiện Chuẩn mực Kiểm toán Việt Nam số 210 về hợp đồng kiểm toán. ▪ Căn cứ Nghị định số 187/2004/NĐ-CP ngày 16/11/2004 của Chính phủ. ▪ Căn cứ vào yêu cầu của Công ty Sông Đà 25 và khả năng đáp ứng của Công ty Cổ phần Kiểm toán Thăng Long. Hợp đồng này được lập và ký kết ngày 02 tháng 01 năm 2007 giữa: Bên A: Tên công ty CÔNG TY SÔNG ĐÀ 25. Địa chỉ Số 100 Đường Trường Thi - TP Thanh Hoá Số Điện thoại (037)664.321 Đại diện Bà Đỗ Thị Phượng Chức vụ Giám đốc Bên B: Tên công ty CÔNG TY CỔ PHẦN KIỂM TOÁN THĂNG LONG Địa chỉ 260 - Cầu Giấy - Hà Nội Đại diện Lê Ngọc Khuê Chức vụ Giám đốc Sau khi trao đổi thỏa thuận, hai bên đi đến thống nhất ký hợp đồng với các điều khoản sau: Điều 1: Nội dung dịch vụ hợp đồng Bên B – Công ty Cổ phần Kiểm Toán Thăng Long sẽ cung cấp cho bên A dịch vụ: - Kiểm toán BCTC cho kỳ kế toán từ 01/01/2006 đến 31/12/2006. Điều 2: Luật định và chuẩn mực. Dịch vụ kiểm toán được tiến hành theo Nghị định số 105/CP ngày 30/03/2004 của Chính Phủ về kiểm toán độc lập và theo Chuẩn mực Kiểm toán hiện hành của Việt Nam. Các Chuẩn mực này đòi hỏi bên B phải lập kế hoạch và thực hiện kiểm toán để đạt được sự hợp lý rằng BCTC không còn chứa đựng những sai sót trọng yếu. Công việc kiềm toán bao gồm việc kiểm tra và thực hiện nhựng thử nghiệm cơ bản các bằng chứng cho những khoản mục và các thông tin trong BCTC. Công việc kiểm toán cũng bao gồm việc đánh giá các chính sách chế độ về quản lý tài chính, chế độ kế toán được áp dụng, các ước tính và xét đoán quan trọng của Ban giám đốc cũng như việc đánh giá trình bày tổng thể Báo cáo tài chính. Do bản chất và những hạn chế vốn có của kiềm toán cũng như của hệ thống kế toán và hệ thống KSNB của doanh nghiệp, có những rủi ro khó tránh khỏi, ngoài khả năng của KTV và Công ty kiểm toán trong việc phát hiện những sai sót. ... Đại diện bên A Đại diện bên B CÔNG TY SÔNG ĐÀ 25 CÔNG TY CPKT THĂNG LONG Giám đốc Giám đốc Sau khi hợp đồng kiểm toán được kí kết, công ty kiểm toán trở thành chủ thể kiểm toán chính thức của công ty khách hàng. 2.1.4 Lựa chọn đội ngũ nhân viên thực hiện kiểm toán Việc lựa chọn dựa trên yêu cầu về số lượng, trình độ, yêu cầu về chuyên môn kĩ thuật do Ban giám đốc công ty kiểm toán trực tiếp chỉ đạo. Với nhiều hoạt động lớn, đội ngũ KTV thường ở các mức kinh nghiệm khác nhau và có sự tham gia của các chuyên gia. Còn đối với những hợp đồng nhỏ thì chỉ cần 1 hoặc 2 thành viên trong nhóm kiểm toán. Việc lựa chọn đội ngũ nhân viên rất được Công ty CPKT Thăng Long chú trọng, bởi đây là yếu tố quyết định đến uy tín và khả năng đáp ứng nhu cầu của khách hàng. Biểu số 2.3: Kế hoạch chiến lược áp dụng cho khách hàng. CÔNG TY CỔ PHẦN KIỂM TOÁN THĂNG LONG Thành viên hiệp hội kế toán ASEAN (ASNAF) KẾ HOẠCH CHIẾN LƯỢC Khách hàng: Năm tài chính: Người lập: Ngày: Người duyệt: Ngày: Các chỉ dẫn và yêu cầu: - Kế hoạch chiến lược được lập cho các cuộc kiểm toán có quy mô, tích chất phức tạp, hoặc kiểm toán BCTC cho nhiều năm; - Kế hoạch chiến lược do người phụ trách kiểm toán lập và được Giám đốc Công ty (Phó giám đốc được uỷ quyền hoặc giám đốc chi nhánh) phê duyệt; - Nhóm kiểm toán phải tuân thủ các quy định của Công ty và phương hướng mà Giám đốc đã duyệt trong kế hoạch chiến lược; - Trong quá trình lập kế hoạch kiểm toán tông thể và thực hiện kiểm toán nếu phát hiện những vấn đề khác biệt với nhận định ban đầu của Ban Giám đốc thì phải báo kịp thời cho Ban Giám đốc để có những điều chỉnh kịp thời. Đặc điểm của khách hàng: (quy mô lớn, tính chất phức tạp, địa bàn rộng hoặc kiểm toán nhiều năm). Nội dung và các bước công việc của kế hoạch chiến lược: 1. Tình hình kinh doanh của khách hàng (tổng hợp những thông tin về lĩnh vực hoạt động, loại hình doanh nghiệp, hình thức sở hữu, công nghệ sản xuất, tổ chức bộ máy quản lý và thực tiễn hoạt động của đơn vị) đặc biệt lưu ý đến những nội dung chủ yếu như: Động lực cạnh tranh, phân tích thái cực kinh doanh của doanh nghiệp cũng như các yếu tố về sản phẩm, thị trường tiêu thụ, giá cả và các hoạt động hỗ trợ sau bán hàng.. 2. Xác định những vấn đề liên quan đếc BCTC như Chế độ kế toán, Chuẩn mực kế toán áp dụng, yêu cầu về lập BCTC và quyền hạn của Công ty; 3. Xác định vùng rủi ro chủ yếu của doanh nghiệp và ảnh hưởng của nó tới BCTC (đánh giá ban đầu về rủi ro tiềm tàng và rủi ro kiểm soát); 4. Đánh giá hệ thống kiểm soát nội bộ; 5. Xác định mục tiêu kiểm toán trọng tâm và phương pháp tiếp cận kiểm toán; 6. Xác định nhu cầu về sự hợp tác của các chuyên gia; 7. Dự kiến nhóm trưởng và thời gian thực hiện; 8. Giám đốc duyệt và thông báo kế hoạch chiến lược cho nhóm kiểm toán. Căn cứ kế hoạch chiến lược đã được phê duyệt, trưởng nhóm kiểm toán lập kế hoạch kiểm toán tổng thể và chương trình kiểm toán. 2.2 Lập kế hoạch kiểm toán tổng quát. 2.2.1. Tìm hiểu hoạt động kinh doanh của khách hàng. Trong giai đoạn này KTV đánh giá khả năng có những sai sót trọng yếu, đưa ra đánh giá ban đầu về mức trọng yếu và thực hiện các thủ tục phân tích để xác định thời gian cần thiết để thực hiện kiểm toán và việc mở tộng các thủ tục kiểm toán khác…Những hiểu biết về ngành nghề kinh doanh bao gồm: Những hiểu biết chung về nền kinh tế, lĩnh vực hoạt động của đơn vị và sự hiểu biết cụ thể hơn về tổ chức và hoạt động của đơn vị kiểm toán. KTV còn phải hiểu cả những khía cạnh đặc thù của một tổ chức cụ thể như : cơ cấu bố trí của kiểm toán nội bộ... để hiểu rõ các sự kiện, các nghiệp vụ và vị trí hoạt động có thể tác động đến BCTC và để thực hiện quá trình so sánh khách hàng này với các đơn vị khác trong ngành đó. Sự hiểu biết này có thể thu thập bằng nhiều cách khác nhau. Đó là trao đổi với Ban giám đốc; phỏng vấn nhân viên của đơn vị; trao đổi với KTV, những người đã tiến hành kiểm toán cho khách hàng những năm trước hoặc đã kiểm toán cho khách hàng trong cùng ngành nghề kinh doanh hoặc nghiên cứu các tạp chí chuyên ngành, niên giám thống kê. + Tham quan nhà xưởng: Một vòng tham quan nhà xưởng hoặc quan sát trực tiếp hoạt động sản xuất kinh doanh của khách hàng giúp KTV nắm được quy trình sản xuất kinh doanh của khách hàng; gặp nhân vật chủ chốt và có được nhận định ban đầu về phong cách điều hành của nhà quản lý. + Xem xét lại kết quả của cuộc kiểm toán trước: Hồ sơ này có các tài liệu như: sơ đồ tổ chức, điều lệ công ty, các bảng kê, chính sách tín dụng, chính sách kế toán. Qua đó KTV sẽ tìm thấy những thông tin hữu ích về công việc kinh doanh của khách hàng. + Nhận diện các bên hữu quan: KTV xác định các bên liên quan và nhận định sơ bộ về mối quan hệ này ngay trong giai đoạn lập kế hoạch từ đó bước đầu dự đoán các vấn đề có thể phát sinh giữa các bên liên quan để có thể hoạch định một kế hoạch kiểm toán phù hợp. + Dự kiến nhu cầu sử dụng chuyên gia: Khi KTV đứng trước các tình huống đòi hỏi kiến thức chuyên môn thì có thể cần tham vấn một chuyên gia. Đó là những người hoặc văn phòng có năng lực, hiểu biết và khả năng cụ thể trong một lĩnh vực riêng ngoài lĩnh vực kế toán và kiểm toán. Như việc đánh giá một tác phẩm nghệ thuật, vàng bạc đá quý... Dưới đây là một biểu mẫu mô tả các thông tin mà các KTV của công ty thu thập được khi kiểm toán cho Công ty Sông Đà 25. Biểu số 2.4: Tìm hiểu về hoạt động kinh doanh của khách hàng Tên khách hàng: Công ty Sông Đà 25. Là Công ty được thành lập tại Việt Nam với thời gian hoạt động là 20 năm theo giấy phép đầu tư số 715/GP ngày 06/11/2000, Giấy phép điều chỉnh số 715/GPĐC ngày 11/7/2000 do Uỷ ban nhân dân Nhà nước cấp. Trụ sở của khách hàng: Số 100 Đường Tràng Thi – Thanh Hoá. Lĩnh vực kinh doanh: Hoạt động trong lĩnh vực Xây dựng. Ngành nghề kinh doanh: Xây dựng Giám đốc: Bà Đỗ Thị Phượng Kế toán trưởng: Bà Nguyễn Thị Thanh Hằng. Kiểm toán năm tài chính: Ngày 01/01/2006 đến ngày 31/12/2006 Thời gian thực hiện kiểm toán: Ngày 15/05/2006 đến ngày 16/05/2006. 2.2.2 Thu thập thông tin về nghĩa vụ pháp lý. Thu thập thông tin về nghĩa vụ pháp lý của khách hàng giúp KTV nắm bắt được các quy trình mang tính pháp lý có ảnh hưởng đến các hoạt động kinh doanh. Những chứng từ pháp lý quan trọng cần được kiểm toán bao gồm: + Giấy phép thành lập và điều lệ công ty : Tài liệu này cung cấp thông tin về quá trình hình thành và phát triển của doanh nghiệp; cơ cấu tổ chức, chức năng nhiệm vụ của các phòng ban; thủ tục phát hành cổ phiếu, trái phiếu; các trường hợp giải thể, trình tự giải thể và thủ tục thanh lý tài sản công ty... + Các BCTC, báo cáo kiểm toán, các biên bản thanh tra hay kiểm tra của năm hiện hành hay trong vài năm trước. Các tài liệu này giúp KTV nắm rõ hơn về thực trạng hoạt động của khách hàng và tình hình tài chính; kết quả hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp ... trên cơ sở đó áp dụng kỹ thuật phân tích các báo cáo này để nhận thức được xu hướng phát triển của khách hàng.Và qua đó KTV cũng dự kiến phướng hướng kiểm tra. Đây là tài liệu quan trọng nhất trong một cuộc kiểm toán BCTC. + Biên bản các cuộc họp cổ đông, Hội đồng quản trị và Ban giám đốc. Đây là những tài liệu chính thức và tóm lược về những vấn đề quan trọng nhất đã được thảo luận và quyết định chính thức trong các cuộc họp đó chứa đụng những thông tin quan trọng như : công bố về cổ tức; phê chuẩn việc hợp nhất hoặc giải thể các đơn vị trực thuộc; quyết định thành lập công ty con, chi nhánh... Trước khi cuộc kiểm toán hoàn thành, KTV cần phải kiểm tra, đối chiếu các kết quả thu được trong quá trình kiểm toán với các quyết định đưa ra trong các cuộc họp để đảm bảo là Ban giám đốc đã tuân thủ các biện pháp đã được Hội đồng quản trị và các cổ đông đề ra và yêu cầu Ban giám đốc cung cấp thư giải trình trong đó cam kết là đã gửi đầy đủ các biên bản của các cuộc họp trên cho KTV. 2.2.3. Tìm hiểu hệ thống kế toán và hệ thống kiểm soát nội bộ. 2.2.3.1. Tìm hiểu hệ thống kế toán. Đối với Công ty CPKT Thăng Long việc tìm hiểu hệ thống kế toán nhằm đánh giá những điểm mạnh và yếu trong hệ thống kế toán nhằm xác định mức độ tin cậy vào hệ thống kế toán. Hệ thống kế toán của mỗi đơn vị khách hàng được tổ chức như thế nào? theo hình thức sổ gì? hạch toán theo phương pháp gì? Sự phát triển hệ thống kế toán quản trị đến đâu... và ảnh hưởng như thế nào đến hệ thống KSNB? Biểu mẫu sau thể hiện việc tìm hiểu hệ thống kế toán tại Công ty Sông Đà do Công ty CPKT Thăng Long thực hiện. Bảng 2.1: Tìm hiểu hệ thống kế toán. a. Tổ chức Bộ máy kế toán * Mô hình : Tập trung © Phân tán £ Hỗn hợp £ (Mô tả chi tiết phạm vi công việc của các bộ phận kế toán thống kê các chi nhánh, đơn vị cấp dưới) * Phòng kế toán tại trụ sở chính (VP) Công ty: Nhân sự: Ông : Hà Vân Thanh Trưởng phòng Bà Nguyễn Thị Thanh Hằng Kế toán trưởng Bà Vũ Nguyệt Nga Kế toán tổng hợp * Danh sách nhân viên bộ phận kế toán, tài chính STT Tên Trình độ Thâm niên công tác (năm) Thời gian công tác tại đơn vị được kiểm toán Nhiệm vụ chuyên môn được giao Ghi chú 1 Huệ ĐH 8 KT .TSCĐ 2 Hà ĐH 6 KT.Thanh toán 3 Ngần ĐH 4 KT. SX 4 Minh ĐH 4 Thủ quỹ b. Chế độ kế toán áp dụng © Chế độ kế toán Việt Nam £ Chế độ kế toán khác Có được chấp nhận của Bộ Tài Chính không? Có © Không £ Số văn bản chấp thuận: c. Hình thức kế toán ©Nhật ký chung £ Nhật ký chứng từ £ Chứng từ ghi sổ d. Thực hiện công việc kế toán Thực hiện thủ công £ Có sự hỗ trợ của máy tính © ©Có sử dụng phần mềm kế toán (Tên phần mềm : …………) £ Không sử dụng phần mềm kế toán (Ứng dụng excel và word) e. Luận điểm và lưu trữ chứng từ (đối với KH có nhiều chi nhánh) Chứng từ PS tại chi nhánh được : © Chuyển về phòng kế toán của Công ty £ Lưu trữ tại chi nhánh f. Yêu cầu đặc thù đối với Báo cáo tài chính của khách hàng * Những người sử dụng Báo cáo tài chính của khách hàng * Yêu cầu đặc thù đối với BCTC (ví dụ lập theo chuẩn mực quốc tế, theo yêu cầu của chủ nợ (Tổng công ty…) g. Quy trình lập Báo cáo tài chính (đối với khách hàng có nhiều chi nhánh) * £ Tại các chi nhánh, đơn vị cấp dưới * © Tại phòng kế toán của văn phòng Công ty h. Các vướng mắc khách hàng gặp phải * Vướng mắc về chính sách thuế: ……Không…………………………………………………… ……………………………………………………… ……………………………………………………. * Vướng mắc về hạch toán nghiệp vụ: ……Không…………………………………………………. ………………………………………………………. ……………………………………………………… i. BCTC năm trước đã được kiểm toán hay chưa ? Chưa được kiểm toán £ Đã được kiểm toán © Được kiểm toán bởi © KTV của Công ty Kiểm toán £ Kiểm toán nội bộ của Tổng Công ty £ Kiểm toán nhà nước k. Tại thời điểm khảo sát (hoặc thời gian gần trong tương lai), khách hàng đã có (sẽ có) * Báo cáo quyết toán thuế của năm có BCTC được kiểm toán Có £ Chưa có £ * Các quyết định phê duyệt về tài chính của cơ quan cấp trênCó © Chưa có £ m. Các quy định riêng về tài chính kế toán đối với lĩnh vực hoạt động của khách hàng, hoặc do Tổng công ty (cơ quan cấp trên) ban hành mà họ đang áp dụng (nếu có): (Bao gồm cả những ưu đãi mà khách hàng được hưởng) * Các quy định riêng về tài chính: Số VB Ngày VB Cấp ban hành Hiệu lực * Các quy định riêng về thuế: Số VB Ngày VB Cấp ban hành Hiệu lực * Các quy định riêng về kế toán: Số VB Ngày VB Cấp ban hành Hiệu lực 2.2.3.2. Tìm hiểu hệ thống KSNB. Trước hết, thu thập hiểu biết về hệ thống KSNB và mô tả chi tiết hệ thống KSNB trên giấy tờ làm việc. Trong giai đoạn này KTV công ty tìm hiểu về KSNB của đơn vị trên hai mặt chủ yếu: thiết kế về quy chế KSNB và hoạt động liên tục của quy chế KSNB nhằm mục đích đánh giá xem liệu các BCTC có thể kiểm toán dược hay không, nhận diện và đánh giá các sai phạm tiềm tàng và thiết lập các kiểm soát thích hợp. Bằng các thể thức tiếp cận hệ thống KSNB như : dựa vào kinh nghiệm trước đây của KTV, thẩm vấn nhân viên của công ty khách hàng giúp cho KTVcó những thông tin ban đầu hoặc nắm bắt được những thay đổi trong hệ thống KSNB của khách hàng, xem xét các quy định các điều lệ của công ty khách hàng, quan sát các quá trình hoạt động của công ty khách hàng, kiểm tra hệ thống sổ sách đã hoàn tất. Để mô tả hệ thống KSNB, KTV sử dụng một trong ba phương pháp hoặc cả ba phương pháp sau hoặc kết hợp cả ba phương pháp tuỳ thuộc đặc điểm đơn vị được kiểm toán và quy mô kiểm toán : + Bảng câu hỏi về hệ thống KSNB đưa ra các câu hỏi theo mục tiêu chi tiết của hệ thống KSNB đới với từng lĩnh vực được kiểm toán. Các câu trả lời không sẽ cho thấy nhược điểm của hệ thống KSNB. + Bảng tường thuật về hệ thống KSNB là sự mô tả bằng văn bản cơ cấu KSNB của khách hàng. + Vẽ lưu đồ: bao gồm lưu đồ ngang và lưu đồ dọc;trình bày tất cả các quá trình kiểm soát áp dụng cũng như mô tả các chứng từ, tài liệu kế toán. Bảng số 2.2: Đánh giá hệ thống KSNB của khách hàng về phần TSCĐ. Câu hỏi tìm hiểu hệ thống KSNB Có Không Không áp dụng 1. Hệ thống thẻ TSCĐ có được duy trì và cập nhật kịp thời không? 2. Ngoài bộ phận kế toán, có bộ phận nào khác theo dõi và quản lý danh mục TSCĐ không? 3. Việc mua sắm TSCĐ có phải lập kế hoạch trước hàng năm không? 4. TSCĐ khi mua về có bắt buộc phải có bộ kiểm tra chất lượng và lập biên bản nghiệm thu trước khi giao cho bộ phận sử dụng và thanh toán không? 5. TSCĐ khi giao cho bộ phận sử dụng có được lập biên bản bàn giao cho bộ phận chịu trách nhiệm quản lý và sử dụng không? 6. TSCĐ có được mô tả đầy đủ thông tin trong Thẻ tài sản đến mức có thể nhận diện tài sản ở bên ngoài không? 7. TSCĐ có được đánh Mã Quản Lý riêng để có thể đối chiếu giữa tài sản ghi chép trên sổ với thực tế không? 8. Đơn vị có văn bản quy định trách nhiệm người của người sử dụng không? 9. Có sổ theo dõi quản lý tài sản được tạm thời đưa ra khỏi công ty hay không? 10. Những tài sản đang thế chấp, cầm cố để đảm bảo cho các khoản vay có được ghi chép lại để theo dõi riêng không? 11. Công ty có giao cho bộ phận chuyên chịu trách nhiệm xử lý các vấn đề khi TSCĐ bị hư hỏng không? 12. Các nhân viên có tự ý được sửa chữa khi TSCĐ bị sự cố mà không cần xin phép cấp lãnh đạo không? 13. Tất cả các TSCĐ hỏng đều được ghi chép lại thành biên bản và lưu giữ không? 14. Tất cả Tài sản chờ thanh lý, chưa sử dụng có được theo dõi riêng không? 15. Công ty có quy định về thanh lý TSCĐ không? 16. Khi thanh lý có được sự phê duyệt của cấp lãnh đạo hay không? 17. Có quy định kiểm kê TSCĐ ít nhất 1 lần 1 năm không? 18. Kế hoạch kiểm kê hoặc các tài liệu hướng dẫn có được lập thành văn bản và gửi trướccho các bộ phận, nhân sự tham gia không? 19.Các quyết định mua sắm, quản lý, sử dụng và thanh lý có được tập hợp và hệ thống quy chế thành văn bản thông nhất hay không? Sau khi thu thập được một sự hiểu biết về cách thiết kế và sự vận hành của hệ thống KSNB, KTV sẽ đưa ra đánh giá ban đầu về rủi ro kiểm soát cho từng mục tiêu kiểm soát chi tiết. Nếu hệ thống KSNB được thiết kế và vận hành hữu hiệu thì rủi ro kiểm soát được đánh giá thấp và ngược lại. Công việc đầu tiên là nhận diện các mục tiêu kiểm soát mà theo đó quá trình đánh giá, vận dụng KTV sẽ nhận diện mục tiêu kiểm soát cho từng loại nghiệp vụ chủ yếu hoặc cho từng khoản mục. Tiếp theo là nhận diện các quá trình kiểm soát đặc thù: Ở bước này KTV không cần thiết phải xem xét mọi quá trình kiểm soát mà phải nhận diện và phân tích các quá trình kiểm soát dự kiến có ảnh hưởng lớn nhất đến việc thoả mãn mục tiêu kiểm soát mà sẽ mang lại tính hiệu quả cho cuộc kiểm toán. KTV đánh giá các quá trình kiểm soát: căn cứ vào ưu, nhược điểm của từng thủ tục kiểm soát để đánh giá. Nhược điểm của hệ thống KSNB được hiểu là sự vắng mặt của các quá trình kiểm soát thích đáng mà điều này sẽ làm tăng khả năng rủi ro của việc tồn tại các sai phạm trên BCTC. 2.2.4. Phân tích sơ bộ Báo cáo tài chính. Việc thực hiện thủ tục phân tích sơ bộ nhằm đánh giá các mặt hoạt động của khách hàng. Thủ tục phân tích được Công ty CPKT Thăng Long thực hiện như sau: Bước đầu tiên khi áp dụng các thể thức phân tích là xây dựng mục tiêu, trước hết là những mục tiêu chung sau đó là những mục tiêu cụ thể. Các mục tiêu chung bao gồm việc quyết định mục đích cơ bản của các thể thức phân tích như hướng sự chú ý vào lĩnh vực cần khảo sát thêm, để cung cấp bằng chứng chính thức... Những mục tiêu cụ thể hơn bao gồm sự nhận diện các tài khoản và các mục tiêu kiểm toán trong những tài khoản mà thể thức phân tích sẽ nhằm vào. Bảng số 2.3: Phân tích sơ bộ BCTC của Công ty. Nội dung Tham chiếu Người thực hiện Ngày thực hiện Kiểm tra tính toán số học trên các báo cáo Kiểm tra sự hợp lý giữa các báo cáo: Đối chiếu chỉ tiêu khoản mục Tiền trên BCĐKT với số dư trên báo cáo Lưu chuyển tiền tệ. Đối chiếu số dư khản mục thuế trên BCĐKT và báo các tình hình thưch hiện nghĩa vụ ngân sách. Đối chiếu chỉ tiêu thuế thu nhập doanh nghiệp phải nộp trong năm giữa phần I và phần II của Báo cáo kết quả hoạt dộng kinh doanh. Đối chiếu các chỉ tiêu trên BCTC với thuyết minh BCTC. Kiểm tra số liệu đầu năm trên BCTC. Thu thập BCTc năm liền kề trước năm kiểm toán, BCTC năm trứớc đã được kiểm toán, Duyệt quyết toán của cơ quan cấp trên, cơ quan chức năng. Đối chiếu số dư đầu năm trên BCTC năm được kiểm toán và số dư cuối kỳ trên BCTC năm trước đã thu thập được. Nếu có chênh lệch thì giải thchs nguyên nhân. Kiểm tra các điều chỉnh trên tài liệu kế toán theo số liệu của kiểm toán , cơ quan cấp trên. So sánh số dư đầu năm và số dư cuối kỳ trên bảng cân đối kế toán (số tuyệt đối và số tương đối). Phân tích và giải thích biến động đó. Kiểm tra BCTC có được trình bày theo quy định hiện hành không? Phỏng vấn khách hàng về giả định khi lập BCTC đã tính đến sự kiện xảy ra sau ngày kết thúc niên độ kế toán hay chưa? Lập tranh kết luận kiểm toán dựa trên các công việc đã thực hiện. Tiếp theo thiết kế các thủ tục phân tích bao gồm việc lựa chọn hình thức phân tích thích hợp nhất, lựa chọn dữ kiện thích hợp và xây dựng nguyên tắc quyết định đối với quá trình xác định vấn đề bất thường. KTV có thể sử dụng hai loại cơ bản : Phân tích ngang và phân tích dọc. + Phân tích ngang (xu hướng): Phân tích dựa trên cơ sở so sánh trị số của cùng một chỉ tiêu trên BCTC. Bao gồm: So sánh số liệu kỳ này với số liệu kỳ trước hoặc giữa các kỳ với nhau. Nhờ đó KTV thấy được những biến động bất thường và xác định được các lĩnh vực cần quan tâm. So sánh số liệu thực tế với số liệu dự toán hoặc số liệu ước tính của KTV. So sánh dữ kiện của Công ty khách hàng với dữ kiện của ngành. Biểu mẫu sau thể hiện việc phân tích sơ bộ BCTC do công ty thực hiện. + Phân tích dọc (tỉ suất): Ba nhóm chỉ tiêu thường được KTV của Công ty sử dụng là: Nhóm tỉ suất về khả năng thanh toán. Nhóm tỉ suất này của doanh nghiệp càng cao thì tình hình tài chính của doang nghiệp càng được đánh giá tốt. Doanh nghiệp sẽ có ít nguy cơ vi phạm kỉ luật tài chính tín dụng. Rủi ro được đánh giá thấp nếu tình hình thanh toán của doanh nghiệp khả quan. Cụ thể: Tỉ suất thanh toán hiện hành = Tài sản lưư động/ Nợ ngắn hạn Tỉ suất thanh toán nhanh = (Tiền + phải thu + ĐTTCNH)/ Nợ ngắn hạn. Tỉ suất thanh toán nhanh = Tiền mặt/ Nợ ngắn hạn • Nhóm tỉ suất về cấu trúc tài chính: Tỉ suất tự tài trợ = Tổng Nguồn vốn chủ sở hữu/ Tổng nguồn vốn Tỉ suất nợ = 1 - Tỉ suất tự tài trợ Tỉ suất đầu tư vào TSCĐ = (TSCĐ+ ĐTDH)/ Tổng tài sản Nhóm tỉ suất về hiệu quả kinh doanh - Tỉ suất lợi nhuận thuần/Vốn - Tỉ suất lợi nhuận gộp/Doanh thu Ngoài việc phân tích đánh giá các loại tỉ suất trên, KTV công ty CPKT Thăng Long còn đánh giá tốc độ tăng trưởng của doanh nghiệp hiện tại và tương lai thông qua các chỉ số phát triển. Việc đánh giá phát triển khách hàng tốt hoặc xấu căn cứ vào khả năng mở rông thị trường, trình độ khả năng quản lý của khách hàng. Với những tỉ suất đã tính toán được trong bảng phân tích sơ bộ, KTV còn có thể dự đoán được tình hình tài chính trong tương lai qua những tài liệu mà KTV thu thập được. Bảng số 2.4: Phân tích tình hình tài chính của Công ty Sông Đà 25. Đơn vị: Triệu đồng. TT Khoản mục Năm 2005 Năm 2006 Tỷ lệ % so với Doanh thu thuần Năm 2005 Năm 2006 1 Tổng giá trị tài sản 130.574,939 141.077,810 2 Nợ phải trả 121.543,500 130.645 3 Nguồn vốn chủ sở hữu 9.031,439 10.432,810 4 Doanh thu thuần 93.331,105 128.129,00 100 100 5 Giá vốn hàng bán 84.761,843 117.406,419 90,819 91,628 6 Lợi nhuận gộp 8.569,262 10.722,581 9,172 8,368 7 Lợi nhuận thuần 2.600,280 3.896,00 2,760 3,041 8 Lợi nhuận trước thuế 951,188 735,448 1,021 0,574 9 Lợi nhuận sau thuế 684,855 529,522 0,733 0,413 Qua bảng phân tích ở trên, KTV của Công ty đã nhận thấy rằng: Các chỉ tiêu Lợi nhuận sau thuế giảm 0,32% tương ứng giảm 145,333 triệu đồng, Lợi nhuận trước thuế đều giảm 0.447% tương ứng giảm 215,74 triệu đồng. Điều này cho biết Công ty Sông Đà năm nay kinh doanh không hiệu quả hơn năm trước. Tuy nhiên, Lợi nhuận thuần tăng từ 2,76% đến 3,041% tương ứng tăng 1.295,72 triệu đồng. Lợi nhuận gộp giảm là do Giá vốn hàng bán tăng. Mặc dù Doanh thu thuần tăng lên rõ rệt 34.797,895 triệu đồng nhưng vì trong năm qua giá vật liệu tăng lên như: xi măng, sắt thép làm cho giá vốn tăng lên. Hơn nữa trong một vài năm hiện nay các công trình xây dựng khi hoàn thành công ty chưa thu hồi được vốn nên số nợ phải trả tăng lên nhiều điều này ảnh hưởng rất lớn đến khả năng thanh toán của công ty. Xem xét tình hình tài chính của công ty thông qua hệ số sau: - Tỷ lệ Nợ phải trả/ Vốn chủ sở hữu 1250,032% - Tỷ lệ TSCĐ/ Vốn chủ hữu 1200% - Tỷ lệ TSCĐ/ Tổng tài sản 53,191% Điều đó dẫn đến tình hình tài chính của công ty phụ thuộc vào vốn vay bên ngoài. Tình hình tài chính không an toàn, khi công ty xây dựng công trình phải vay tiền để mua vật liệu xây dựng để trang trải khi xây dựng. Điều này cho thấy công ty phải tạo cho mình tình hình tài chính vững vàng. Một ngành mà đòi hỏi phải đầu tư vốn sau đó mới thu hồi vốn được thì chính bản thân công ty phải đưa ra những chính sách đối ngoại tốt mới có thể trang trải cho công trình đầu tư xây dựng. 2.2.5.Đánh giá tính trọng yếu và rủi ro Với những bước thủ tục kiểm toán trên KTV thu thập được thông tin mang tính khách quan về khách hàng. KTV căn cứ vào những thông tin đã thu thập được để đánh giá nhận xét nhằm đưa ra một chiến lược, kế hoạch kiểm toán phù hợp. - Đánh giá tính trọng yếu Trong giai đoạn lập kế hoạch, KTV phải đánh giá mức độ trọng yếu để ước tính mức độ sai sót của BCTC có thể chấp nhận được, xác định phạm vi của cuộc kiểm toán và đánh giá ảnh hưởng của các sai sót lên BCTC để từ đó xác định bản chất, thời gian và phạm vi các thử nghiệm kiểm toán. Ở đây, KTV đánh giá mức trọng yếu cho toàn bộ BCTC và phân bổ mức đánh giá cho từng khoản mục trên BCTC. Bước đầu tiên là KTV xây dựng ước lượng ban đầu về tính trọng yếu. Đánh giá rủi ro Trên cơ sở mức trọng yếu được xác định cho toàn bộ BCTC và phân bổ cho từng khoản mục, KTV cần đánh giá khả năng xảy ra sai sót trọng yếu ở mức độ toàn bộ BCTC cũng như với từng khoản mục để phục vụ cho việc thiết kế các thủ tục kiểm toán và xây dựng chương trình cho từng khoản mục. Bảng số 2.5: Biểu số đánh gía mức độ trọng yếu và rủi ro. 1. Đánh giá rủi ro + Đánh giá rủi ro tiềm tàng Cao £ Trung bình £ Thấp £ + Đánh giá rủi ro kiểm soát Cao £ Trung bình £ Thấp £ 2.Xác định mức trọng yếu Chỉ tiêu để xác định mức trọng yếu là 1. Lợi nhuận trước thuế 2. Doanh thu 3. Tài sản lưu động và đầu tư ngắn hạn 4. Nợ ngắn hạn 5. Tổng tài sản Năm trước Năm nay Lý do chọn mức trọng yếu…………………………………………. Xác định mức trọng yếu cho từng mục tiêu kiểm toán…………….. Khả năng có những sai sót trọng yếu…………………………….. Các sự kiện và các nghiệp vụ phức tạp, các ước tính trọng yếu cần chú trọng…………………………………………….. 2.2.6. Lập kế hoạch kiểm toán tổng thể. Sau khi thực hiện các bước công việc cần thiết như trên thì KTV tiế hành lập kế hoạch kiểm toán tổng thể. Công việc này được thực hiện bởi nhóm trưởng của cuộc kiểm toán. Kế hoạch kiểm toán tổng thể gồm có nội dung như trong biểu dưới đây (đối với Công ty Sông Đà 25). Biểu số 2.5: Kế hoạch kiểm toán tổng thể . Khách hàng: Công ty Sông Đà 25. Năm tài chính: 2006. Người lập: Nguyễn Thị Tâm. Người soát xét: Nguyễn Mai Long Người duyệt: Lê Ngọc Khuê. 1. Thông tin về hoạt động của Công ty và những thay đổi trong năm kiểm toán. - Khách hàng: Năm đầu. - Trụ sở chính: Số 100 Đường Tràng Thi – TP Thanh Hoá. - Điện thoại: hoặc 037.814232 hoặc 037.814233. - Fax: 037.814632 - Email: Songda25 @vnn.vn - Mã số thuế: - Giấy phép đầu tư: Số 715/GP ngày 06/11/2000 - Lĩnh vực hoạt động kinh doanh: Hoạt động trong lĩnh vực Xây dựng. - Địa bàn hoạt động: Cả nước. - Tổng số vốn đầu tư: 25.000.000.000đồng - Thời gian hoạt động: 20 năm kể từ ngày cấp Giấy phép Đầu tư - Hội đồng quản trị, Ban giám đốc của Công ty cho đến thời điểm lập Báo cáo này bao gồm: Hội đồng quản trị Họ Tên Chức vụ Ngày bổ nhiệm Bà Đỗ Thị Phượng Chủ tịch HĐQT 01/12/2000 Ông Đào Thanh Hiền Phó chủ tịch 01/12/2000 Ông Vũ Thanh Hiền Thành viên 01/12/2000 Ban giám đốc Họ Tên Chức vụ Ngày bổ nhiệm Bà Đỗ Thị Phượng Giám đốc 01/12/2000 Ông Đào Thanh Hiền Phó Giám đốc 01/12/2000 Ông Đào Thanh Tùng Phó Giám đốc 01/12/2002 - Kế toán trưởng: Bà Nguyễn Thị Thanh Hằng Ngày bổ nhiệm:01/02/2004. - Tóm tắt quy chế KSNB của công ty: - Năng lực quản lý của Ban giám đốc: Tốt - Hiểu biết chung về nền kinh tế có ảnh hưởng đến hoạt động kinh doanh của Công ty: - Môi trường và lĩnh vực hoạt động của Công ty: + Yêu cầu môi trường: + Thị trường và cạnh tranh: +… - Đặc điểm kinh doanh và tình hình kinh doanh của Công ty: 2. Các điều khoản của hợp đồng: - Yêu cầu về thời gian thực hiện: Ngày 15/05/2006 đến ngày 16/05/2006. - Yêu cầu về Báo cáo kiểm toán và Thư quản lý 3. Hiểu biết về hệ thống kế toán và hệ thống KSNB. … 4. Yêu cầu về nhân sự: Trưởng nhóm kiểm toán: Nguyễn Thị Tâm. KTV 1: Nguyễn Đức Thắng KTV 2: Nguyễn Thị Thanh Hằng Trợ lý kiểm toán 1 : Vũ Thị Loan Trợ lý kiểm toán 2: Nguyễn Hoàng Lê. 5. Tổng hợp kế hoạch kiểm toán tổng thể STT Yếu tố hoặc khoản mục quan trọng Rủi ro kiểm soát Rủi ro tiềm tàng Mức trọng yếu Phương pháp kiểmtoán Thủ tục kiểm toán Tham, chiếu 1 2 3 … 2.3.Thiết kế chương trình kiểm toán trong kiểm toán tài chính. Sau khi thực hiện đánh giá rủi ro và phân tích trên toàn bộ Báo cáo tài chính, KTV của Công ty sẽ tiến hành thiết kế chương trình kiểm toán cụ thể. Chương trình kiểm toán tại công ty được thiết kế theo từng khoản mục. Các chương trình này xây dựng sẵn cho tất cả các khoản mục. Tuỳ theo từng điều kiện cụ thể của từng doanh nghiệp mà KTV công ty sẽ vận dụng linh hoạt các chương trình kiểm toán tổng thể này. Dưới đây là chương trình kiểm toán Giá vốn hàng bán, Chi phí bán hàng, Chi phí quản lý doanh nghiệp. Bảng số 2.6 : Chương trình kiểm toán Giá vốn hàng bán , Chi phí bán hàng và Chi phí quản lý doanh nghiệp. Mục tiêu - Tất cả các chi phí phải được hạch toán đúng, được phân loại chính xác, trình bày trên BCTC( tính đầy đủ, chính xác, trình bày) - Các khoản này phải được hạch toán đúng kỳ kế toán, hạch toán phải đầy đủ chứng từ hợp lệ, hợp pháp( tính đầy đủ, hiện hữu) - Nguyên tắc hạch toán các chi phí được áp dụng chính xác phù hợp vơíư các Chuẩn mực kiểm toán. Thủ tục kiểm toán Tham chiếu Người thực hiện Ngày thực hiện Thủ tục phân tích - So sánh tỷ lệ giữa giá vốn hàng bán, chi phí bán hàng, chi phí quản lý doanh nghiệp với doanh thu kỳ này và kỳ trước - So sánh tỷ lệ của các yếu tố chi phí trên doanh thugiữa kỳ này và kỳ trước, giải thích biến động bất trường - Xem xét sự biến động của các chi phí qua các tháng trong kỳ và giữa kỳ này với kỳ trước. 2. Kiểm tra chi tiết - Cần có những đối chiếu với các quy định của Nhà nước và quy chế của đơn vị xem xét quy chế có tuân thủ không? - Lập bảng quan hệ đối ứng của từng tài khoản chi phí trong mối quan hệ với các tài khoản khác xem xét biến động bất thường. - Kiểm tra các khoản phát sinh bằng ngoại tệ, việc hạch toán và chuyển đổi ngoại tệ. 2.1.Giá vốn hàng bán - Lập bảng tổng hợp chi tiết Giá vốn hàng bán theo tháng, so sánh sự biến động và giải thích. Đối chiếu với kết quả hoạt động kinh doanh. sổ chi tiết, sổ kế toán tổng hợp - Đối chiếu các khoản ghi giảm giá vốn và doanh thu ghi giảm tương ứng - Chọn mẫu một số sản phẩm chủ yếu để tiến hành kiểm tra việc ghi nhận giá vốn - Rà soát bảng tổng hợp chi tiết giá vốn theo loại sản phẩm và đối chiếu các khoản ghi nhận giá vốn với phiếu xuất kho, biên bản thanh lý... 2.2.Chi phí bán hàng - Kiểm tra hoản mục chi phí sản xuất chung cùng chi phí khấu hao TSCĐ, chi phí NVL, chi phí nhân viên phân xưởng, chi phí bằng tiền... - Đối chiếu kết qủa kiểm tra phần tiền lương, các khoản phải nộp theo lương, nguyên vật liệu... - Đối chiếu các khoản chi hoa hồng, chi phí tiếp thị, quảng cáo... đã chi trong kỳ với chính sách bán hàng của đơn vị - Kiểm tra tính toán lại một số khoản chi phí thuê ngoài giữa số thực chi với các chứng từ liên quan - Kiểm tra việc kết chuyển chi phí bán hàng và tài khoản chi phí chờ kết chuyển. 2.3.Chi phí quản lý doanh nghiệp - Đối chiếu với kết quả kiểm tra phần tiền lương, các khoản nộp theo lương, nguyên vật liệu trực tiếp... - Kiểm tra chọn mẫu một số khoản chi giao dịch, tiếp khách, lưu ý các khoản chi tài trợ, khen thưởng, ủng hộ, mua sắm công cụ, chi phí công tác phí... - Kiểm tra việc kết chuyển chi phí quản lý doanh nghiệp vào tài khoản chi phí chờ kết chuyển (nếu có) xem có phù hợp không. 2.3.1.Kiểm tra tỷ lệ % chi phí giao dịch, quảng cáo, tiếp thị, khuyến mại... theo quy định hiện hành. Tính tỷ lệ % chi phí giao dịch quảng cáo, tiếp khách trên tổng chi phí. Theo quy định hiện hành tỷ lệ này chỉ được chiếm 3 – 5 %, đối với một số trường hợp đặc biệt là 7% 2.3.2.Kiểm tra bản chất và nội dung của các khoản ghi Có của các tài khoản chi phí bán hàng, chi phí quản lý. 3. Kết luận 3.1 Đưa ra các bút toán điều chỉnh và những vấn đề được đề cập trong thư quản lý. 3.2 Lập bảng trang kết luận kiểm toán cho các khoản mục thực hiện. 3.3 Lập lại thuyết minh chi tiết nếu có sự điều chỉnh cuộc kiểm toán Tóm lại, Công tác lập kế hoạch của Công ty CPKT Thăng Long gồm chủ yếu ba công việc chính sau: Công việc trước kiểm toán được bắt đầu khi có khách hàng tìm đến dịch vụ công ty. Để khách hàng biết đến dịch vụ của mình, công ty thực hiện việc gửi thư chào hàng đến từng khách hàng. Khi được khách hàng quyết định chọn công ty làm nhà cung cấp dịch vụ kiểm toán BCTC thì công ty sẽ tìm hiểu khách hàng và đánh giá ban đầu về rủi ro kiểm soát. Sau đó lựa chọn nhóm thực hiện kiểm toán và ký hợp đồng kiểm toán. Lập kế hoạch kiểm toán tổng quát là công việc được thực hiện tiếp theo. Bao gồm: Tìm hiểu về hoạt động kinh doanh của khách hàng bằng việc xem xét lại hồ sơ kiểm toán hay gặp gỡ khách hàng để trao đổi thông tin; Tìm hiểu hệ thống kế toán và hệ thống KSNB. Phân tích sơ bộ BCTC nhằm đánh giá khái quát tình hình tài chính của công ty khách hàng. Các công việc này được thực hiện thông qua các thủ tục phân tích từ đó rút ra mức trọng yếu. Từ kế hoạch kiểm toán tổng quát, công ty xây dựng lên kế hoạch kiểm toán chi tiết. Thực hiện đánh giá rủi ro tiềm tàng và rủi ro kiểm soát trên số dư tài khoản và trên toàn bộ báo cáo tài chính, xác định phương pháp kiểm toán cho phù hợp với quy trình kiểm toán, xây dựng thủ tục kiểm tra chi tiết. Cuối cùng tổng hợp và phân bổ kế hoạch kiểm tra chi tiết Sơ đồ 2.1: Sơ đồ khái quát lập kế hoạch kiểm toán trong kiểm toán tài chính tại Công ty. Gửi thư chào hàng Đánh giá ban đầu về rủi ro kiểm toán Công việc trước kiểm toán Lựa chọn nhóm kiểm toán Thiết lập các điều kiện của hợp đồng Thu thập thông tin về khách hàng Tìm hiểu hoạt động kinh doanh của khách hàng Kế hoạch kiểm toán tổng thể Tìm hiểu hệ thống KSNB của khách hàng Thu thập thông tin pháp lý Phân tích sơ bộ báo cáo tài chính Đánh giá ban đầu về rủi ro kiểm toán Tổng hợp rủi ro liên quan đến số dư tài khoản và sai sót tiềm tàng Kế hoạch kiểm toán cụ thể Xác định phương pháp kiểm toán Xác định các thủ tục kiểm tra chi tiết Tổng hợp và phổ biến kế hoạch kiểm toán PHẦN III MỘT SỐ KIẾN NGHỊ NHẰM HOÀN THIỆN CÔNG TÁC KẾ HOẠCH KIỂM TOÁN TRONG KIỂM TOÁN TÀI CHÍNH TẠI CÔNG TY CỔ PHẦN KIỂM TOÁN THĂNG LONG 3.1. Sự cần thiết phải hoàn thiện lập kế hoạch kiểm toán tài chính tại Công ty. Theo hiệp định thương mại Việt-Mỹ, năm 2005 lĩnh vực kiểm toán bắt đầu mở cửa, được kiểm toán các doanh nghiệp nhà nước, một lượng khách khổng lồ-con số được tính bằng hàng ngàn, do đó số lượng các công ty kiểm toán quốc tế vào Việt Nam trong thời gian tới chắc chắn sẽ tăng lên. Do đó từ năm 2005, cạnh tranh trong ngành kiểm toán sẽ khốc liệt và trên quy mô lớn, không phải giữa các công ty tư nhân - quốc doanh với nhau mà là giữa các công ty lớn vì đối tượng khách hàng đã khác.Cho đến nay phần lớn các công ty kiểm toán trong nước chỉ kiểm toán doanh nghiệp tư nhân, công ty cổ phần, một số doanh nghiệp quốc doanh tự nguyện, kinh nghiệm cọ xát chưa được bao nhiêu. Bắt đầu xuất hiện trên thương trường hơn một thập niên trở lại đây, ngành kiểm toán độc lập ở Việt Nam đang trong giai đoạn sung sức, nhưng tốc độ phát triển chưa thực xứng đáng với tầm quan trọng và vai trò trong nền kinh tế.Với những cơ hội mới, các doanh nghiệp kiểm toán trong nước cần phải nâng cao chất lượng chính dịch vụ kiểm toán của mình đến khách hàng. Để nâng cao khả năng cạnh tranh và nâng cao chất lượng dịch vụ thì không các gì khác là phải hoàn thiện hơn nữa quy trình kiểm toán của mình. Kiểm toán thực sự là một lĩnh vực mới mẻ ở Việt Nam và là một ngành có tiềm năng phát triển. Trong tương lai kiểm toán sẽ phải đáp ứng một lượng khách hàng đông đảo.Với những lí do kiểm toán hết sức đa dạng, phong phú. Do đó nhu cầu tất yếu là phải hoàn thiện từng bước ngành kiểm toán nước ta. Xét về mặt vĩ mô đó là sự hoàn thiện về vị trí pháp lý; về chuẩn mực; về chiến lược đào tạo KTV... Xét về mặt vi mô, các công ty kiểm toán cần có những chiến lược phát triển riêng để có thể giành thị phần kiểm toán rộng lớn. Một trong những vũ khí lợi hại trong cạnh tranh là uy tín về chất lượng của dịch vụ mà công ty kiểm toán cung cấp cho khách hàng. Chất lượng của cuộc kiểm toán phụ thuộc vào nhiều yếu tố, nhưng yếu tố đầu tiên có ảnh hưởng quan trọng nhất chính là trình tự lập kế hoạch kiểm toán, mà giai đoạn lập kế hoạch kiểm toán chính là bước đầu tiên thiết kế nên trình tự kiểm toán ấy. Trước hết có thể nói đến hệ thống CMKT ở Việt Nam cho việc lập kế hoạch kiểm toán trong kiểm toán tài chính. Kế thừa những kinh nghiệm thực tiễn trong hoạt động kiểm toán trên thế giới và ở Việt Nam trong những năm qua, cùng với xu thế hướng tới những chuẩn quốc tế Việt Nam cũng dần hoàn thiện những CMKT tài chính riêng cho mình trong những điều kiện riêng về thị trường Việt Nam. CMKT do Bộ Tài chính ban hành và những chuẩn mực này mang tính quy phạm bắt buộc. Chuẩn mực trực tiếp liên quan đến lập kế hoạch kiểm toán là CMKT Việt Nam số 300:”Lập kế hoạch kiểm toán”. Bên cạnh đó là những chuẩn mực khác liên quan đến từng phần công việc trong lập kế hoạch kiểm toán trong kiểm toán tài chính như CMKT Việt Nam số 210: “Hợp đồng kiểm toán”; số 220: “Kiểm soát chất lượng hoạt động kiểm toán”, số 240: “Gian lận và sai sót”, số 310: “Hiểu biết về tình hình kinh doanh”, số 320: “Tính trọng yếu trong kiểm toán”, số: 400 “Đánh giá rủi ro và KSNB”, số 520 : “Quy trình phân tích”, số 600 : “Sử dụng tư liệu của KTV khác”... Việc xây dựng CMKT tuy còn mang những nét hạn chế và chưa thực sự phù hợp với các chuẩn mực quốc tế nhưng là những hướng dẫn và khung pháp lý ban đầu cho công tác lập kế hoạch kiểm toán ở Việt Nam. Hiện nay, tại các công ty kiểm toán hàng đầu Thế giới ở Việt Nam, giai đoạn lập kế hoạch kiểm toán trở thành một quy trình chuẩn và thực sự giữ đúng vị trí là kim chỉ nam xuyên suốt, chỉ đạo toàn bị cuộc kiểm toán đạt được mục tiêu hiệu quả, chất lượng và tiết kiệm. Thế nhưng hầu hết các công ty kiểm toán ở Việt Nam chưa thực sự chú trọng đến công tác lập kế hoạch kiểm toán trong kiểm toán BCTC. Đây là hạn chế rất đáng tiếc của các công ty kiểm toán. Trải qua hơn 5 năm hoạt động Công ty CPKT Thăng Long đã và đang ngày càng khẳng định vai trò to lớn của mình trong việc cung cấp các dịch vụ khách hàng.Công ty luôn chú trọng đến việc nâng cao chất lượng các dịch vụ cung cấp cho khách hàng, chính vì vậy khách hàng của công ty không chỉ là các công ty trong nước mà còn bao gồm cả các công ty liên doanh, công ty 100% vốn nước ngoài. Tuy vậy vì mới đi vào hoạt động nên kinh nghiệm cọ xát chưa thực nhiều nên Công ty CPKT Thăng Long còn gặp nhiều khó khăn và thách thức. Thứ nhất, hành lang pháp lý cho hoạt động kiểm toán còn chưa hoàn thiện, nguồn tài liệu còn thiếu và chưa đồng bộ, mới có 29 chuẩn mực kế toán và 37 Chuẩn mực kiểm toán được ban hành, quy định về hệ thống kế toán thay đổi thường xuyên. Điều này dẩn đến các KTV không cập nhật các thông tin, quy trình kiểm toán sẽ làm tăng rủi ro trong quy trình kiểm toán, ảnh hưởng tới chất lượng kiểm toán, chưa thực sự đáp ứng được nhu cầu thực tế đòi hỏi. Thêm vào đó, Nhà nước chưa có chính sách bảo hộ các công ty kiểm toán trong nước nên các công ty này không thể độc lập tham gia đấu thầu kiểm toán các dự án do các tổ chức tài trợ cho Việt Nam. Thứ hai, việc xuất hiện nhiều công ty kiểm toán như công ty kiểm toán nước ngoài lớn như: KPMG, Công ty Erst & Young( E&Y), Công ty Price water house Copers, Deloitte Touch Tomatsu… làm cho công ty gặp phải sự cạnh tranh rất lớn. Sức ép cạnh tranh sẽ đè nặng lên vai các công ty kiểm toán Việt Nam nói chung và Công ty CPKT Thăng Long nói riêng. Thứ ba, khó khăn trong bản thân Công ty CPKT Thăng Long. Đầu tiên, là do công ty bị hạn chế nguồn nhân lực, do quy mô công ty còn nhỏ với đội ngũ nhân viên chưa nhiều, số lượng KTV còn hạn chế nên đôi khi không đủ điều kiện về nhân lực để tiếp nhận hợp đồng lớn đòi hỏi cao cả về chất lượng và dịch vụ cho khách hàng. Tiếp đó, do sức ép về thời gian và khối lượng công việc hoàn thành nên các giai đoạn của một kiểm toán phải thực hiện tách bạch nhau, do yêu cầu khách hàng nên phải hoàn thành công việc nhanh chóng cho nên khâu lập kế hoạch bị rút ngắn, không thực hiện đầy đủ và kỹ lưỡng. Khó khăn, thách thức còn nhiều nhưng Công ty CPKT Thăng Long sẽ đứng vững trên khó khăn thách thức này bởi có khó khăn sẽ rèn luyện sức dẻo dai, kinh nghiệm, những thuận lợi sẽ là đà để công ty vươn lên. Với nỗ lực chính bản thân mình công ty sẽ đáp ứng tối đa các yêu cầu của khách hàng. Kể từ đầu năm 2007, công ty luôn cố gắng xây dựng được cho mình một chương trình kiểm toán cụ thể, cố gắng giữ vững tốc độ phát triển. Để đạt được điều này công ty không ngừng nâng cao trình độ chuyên môn KTV ngang tầm quốc tế, tạo uy tín với khách hàng bằng việc cung cấp dịch vụ có chất lượng cao, tạo niềm tin cho khách hàng, tính trung thực, bảo mật độc lập sẽ là yếu tố hàng đầu để công ty vững bước đi lên. Cùng vươn mình với sự phát triển hội nhập của nước ta, những khó khăn thách thức luôn được công ty chú trọng. Việc hoàn thiện công tác lập kế hoạch kiểm toán trong quy trình kiểm toán BCTC sẽ là nhu cầu tất yếu cho sự tồn tại vững chắc của chính mình. 3.2 Đánh giá thực tế lập kế hoạch kiểm toán tại Công ty . 3.2.1 Các công việc trước kiểm toán. Về cơ bản, các công việc trước kiểm toán được công ty xây dựng rất chặt chẽ và hợp lý. Từ việc gửi thư chào hàng cho tới việc lựa chọn nhóm kiểm toán cho mỗi cuộc kiểm toán. Chính khâu này được thực hiện tốt nên công ty đã thu hút được số lượng khách hàng rất đáng kể trong những năm hoạt động vừa qua, đó thể hiện sự năng động nhạy bén với thị trường đồng thời thể hiện việc sử dụng nhân sự hợp lý giúp cuộc kiểm toán thực hiện nhanh chóng, có thông tin trung thực. Công ty đã có những sáng tạo như: lựa chọn việc lập kế hoạch dự thảo và gửi cho công ty khách hàng trước khi ký hợp đồng kiểm toán. Hay việc soạn thảo hợp đồng rất sát với thực tế, để tránh những mâu thuẫn với khách hàng khi có phát sinh bằng việc thỏa thuận các điều khoản giải thích cặn kẽ các công việc cần tiến hành. 3.2.2 Lập kế hoạch kiểm toán tổng quát. Đây là khâu rất quan trọng trong lập kế hoạch kiểm toán cụ thể. Là khâu đưa ra những công việc cần thiết và bắt buộc phải làm cho cuộc kiểm toán tới khách hàng. Trong giai đoạn lập kế hoạch kiểm toán, để đạt được sự hiểu biết rõ ràng về hệ thống KSNB, KTV cần chủ yếu dựa vào kinh nghiệm của chính mình để thu thập được thông tin cần thiết. Việc sử dụng bảng câu hỏi đánh giá về hệ thống KSNB khách hàng là ưu điểm được quan tâm. Tuy vậy bảng này được thiết kế chung cho tất cả khách hàng điều này là chưa hợp lý. Sở dĩ là do khách hàng thuộc các loại hình doanh nghiệp khác nhau, việc thiết kế và vận hành hệ thống KSNB trong mỗi doanh nghiệp là rất khác nhau. Do đó, việc áp dụng bảng câu hỏi sẽ đem lại hiệu quả không cao và không chính xác. Trong việc phân tích BCTC, công ty sử dụng phân tích dọc, phân tích ngang, Phân tích tỷ suất và so sánh. Tuy nhiên, phương pháp so sánh chủ yếu được áp dụng là so sánh năm trước với năm nay. Việc so sánh này không đem lại hiệu quả cao vì nếu số liệu năm trước chưa được kiểm toán thì việc so sánh sẽ không có ý nghĩa trong trường hợp khách hàng sửa chữa số liệu năm trước để che dấu biến động bất thường. Khi thực hiện thủ tục phân tích các KTV chỉ sử dụng chủ yếu là thông tin tài chính mà ít sử dụng thông tin phi tài chính. Việc phân tích chỉ dựa vào thông tin tài chính không nêu lên được nguyên nhân vì sao có các biến động đó hơn nữa các thông tin về tài chính đó chưa được kiểm toán sẽ làm thông tin kiểm toán bị sai lệch. 3.2.3 Thiết kế chương trình kiểm toán. Do công việc quá lớn hoặc do các thay đổi là nhỏ không đáng kể nên KTV không ghi chép sự thay đổi trên giấy tờ làm việc. Vì Công ty thiết kế chương trình kiểm toán cho tất cả các khách hàng, cả khách hàng thường xuyên và khách hàng mới. Trên thực tế, mỗi khách hàng có loại hình kinh doanh khác nhau, cách quản lý khác nhau do đó rủi to khác nhau. Việc áp dụng chương trình kiểm toán như vậy là chưa hợp lý. Thiết kế chương trình kiểm toán sẽ xây dựng công việc cụ thể, hướng kiểm toán cho mỗi KTV. Tuy vậy do việc thiết kế mang tính chất lý thuyết nhiều nên công ty chưa xây dựng được một chương trình cụ thể và chuyên nghiệp. Trên các giấy tờ là việc của KTV chưa nêu rõ mối quan hệ giữa rủi ro kiểm toán với các sai sót tương ứng và các cơ sở dẫn liệu bị ảnh hưởng. Các chương trình kiểm toán của công ty tuy đã cụ thể hóa được các mục tiêu nhưng thực tế là KTV chưa nhận diện được quá trình kiểm soát đặc thù có tác dụng làm giảm rủi ro kiểm soát của từng mục tiêu KSNB. Việc thiết kế trắc nghiệm công việc theo từng mục tiêu KSNB cũng chưa xét đến kết quả đánh giá hệ thống KSNB và kết quả ước tính thử nghiệm kiểm soát mà chỉ tập trung vào các thủ tục kiểm tra chi tiết. 3.2.4 Nhận xét chung. Nhận thức được tầm quan trọng của giai đoạn lập kế hoạch, Công ty CPKT Thăng Long đã đầu tư rất lớn vào việc hoàn thiện quy trình này. Công ty lấy CMKT Việt Nam số 300, với lý luận thực tế tạo cho mình một sản phẩm riêng, một chương trình kiểm toán cho riêng mình. Vượt trên tất cả những khó khăn do điều kiện công ty mới thành lập, số lượng nhân viên còn ít nhưng trong mấy năm qua công ty nhận được sự tin tưởng của khách hàng, công ty đã tạo cho mình một chỗ đứng trong làng kiểm toán Việt Nam. Từ việc hoàn thiện công tác gửi thư chào kiểm toán để khách hàng biết đến công ty đến việc xây dựng phương pháp kiểm toán với thời gian được tiết kiệm cho cuộc kiểm toán mà giá phí lại rất hợp lý. Bằng đội ngũ ngân viên trẻ trung, sáng tạo công tác hoàn thiện quy trình được tiến hành nhanh chóng và nhiều sáng tạo. Đạt được những thành công ban đầu rất đáng kể nhưng Ban giám đốc công ty cùng toàn thể nhân viên đã không ngừng nâng cao trình độ chuyên môn, trình độ tin học và ngoại ngữ để đáp ứng nhu cầu phát triển của làng kiêm toán, công ty vẫn sẽ cố gắng hoàn thiện chính mình ngay từ công tác lập kế hoạch trong quy trình kiểm toán BCTC. 3.3 Hoàn thiện lập kế hoạch trong kiểm toán tài chính tại Công ty. 3.3.1 Nâng cao chất lượng đội ngũ nhân viên. Trong giai đoạn phát triển và cạnh tranh khốc liệt như hiện nay thì việc nâng cao chất lượng đội ngũ nhân viên là một đòi hỏi cấp thiết và đặt vị trí hàng đầu trong việc nâng cao uy tín của công ty. Bởi không ai hết, ngoài KTV người đại diện cho trí tuệ, sự nhạy bén để trực tiếp thực hiện công việc kiểm toán. Để thực hiện giải pháp này, hàng năm công ty CPKT Thăng Long tạo điều kiện cho các KTV theo học thêm các ngành nghề kinh doanh, nâng cao trình độ chuyên môn nghề nghiệp. Ngoài ra, công ty có chính sách đưa nhân viên giỏi đi tu nghiệp ở nước ngoài qua các hình thức khảo sát, huấn luyện, thực hành tại đó. Điều này đã giúp cho công ty có đội ngũ KTV giỏi về trình độ nghiệp vụ, năng động nhạy bén thị trường, qua đó nâng cao chất lượng dịch vụ tới khách hàng . Bên cạnh việc đào tạo, nâng cao trình độ công nhân viên của công ty, công ty còn trích ra một khoản chi phí đáng kể mua sách báo, tạp chí và văn bản pháp luật mới ban hành, đồng thời cung cấp một số sách tâm lý học. Điều này giúp cho KTV có được cả kiến thức chuyên môn và kiến thức xã hội. hàng tuần công ty dành 30 phút buổi sáng thứ 7 để anh chị em công ty ngồi bàn luận vấn đề khó khăn gặp phải hay những thắc mắc cần giải quyết. Và cũng thời gian đó các KTV nói chuyện với Ban giám đốc bằng tiếng Anh, Trung. Những KTV mới vào công ty sẽ có thời gian 2 tháng làm việc tại công ty được sự tận tình của Gaím đốc, giảng viên, KTV hàng đầu Việt Nam giảng dạy. Một phòng học nhỏ để giúp các KTV có thể đọc tài liệu. Đó là sự đổi mới, cách tổ chức rất khoa học của công ty trong việc tận dụng nguồn nhân lực trẻ. 3.3.2 Hoàn thiện việc tìm hiểu hệ thống KSNB. Trên thực tế tại công ty CPKT Thăng Long, để mô tả hệ thống KSNB của khách hàng, các KTV đã sử dụng thông qua bảng câu hỏi đánh giá và vẽ lưu đồ. Do đó, giúp KTV hiểu biết tốt về hệ thống KSNB nhằm cung cấp hình ảnh trung thực nhất, rõ nét nhất về khách hàng. Tuy vậy, bảng câu hỏi được thiết kế chung cho tất cả các khách hàng của công ty sẽ rất bất hợp lý khi khách hàng có loại hình doanh nghiệp khác nhau, doanh nghiệp khác nhau, do đó công ty nên thiết kế bảng câu hỏi riêng đối với từng loại hình doanh nghiệp. Có như vậy thì việc thu thập thông tin và đánh giá các thông tin đó sẽ đem lại hiệu quả cao hơn và chính xác hơn. Vẽ lưu đồ thực chất là việc trình bày các quá trình kiểm soát đươc áp dụng cũng như mô tả các chứng từ, tài liệu kế toán cùng quá trình vận động và luân chuyển chứng từ bằng các ký hiệu và biểu đồ. Nên công ty thực hiện như vậy là rất hợp lý. Tuy nhiên việc vẽ lưu đồ chưa hoàn chỉnh do kinh nghiệm chưa lâu nên công ty cần phải học hỏi kinh nghiệm từ các công ty kiểm toán hàng đầu trên thế giới cũng như trong nước ta. 3.3.3 Phân tích sơ bộ BCTC. Để phân tích sơ bộ BCTC theo phương pháp so sánh được hiệu quả thì KTV công ty phải mở rộng việc so sánh như: so sánh số liệu của ngành, so sánh số liệu kinh doanh khác trong cùng lĩnh vực kinh doanh với quy mô tương tự nhau. Việc so sánh số liệu thực tế với khách hàng sẽ giúp KTV thấy được mức hoàn thành kế hoạch, mục tiêu công ty hoàn thành là bao nhiêu? Rồi từ đó phát hiện ra những dấu hiệu bất thường, Đối với việc sử dụng phương pháp phân tích tỉ suất, công ty chỉ sử dụng thông tin tài chính là chưa hợp lý. Thông tin tài chính chỉ nêu được biến động mà chưa nêu ra được nguyên nhân của những biến động đó. Cho nên công ty nên sử dụng cả thông tin tài chính và thông tin phi tài chính trong việc phân tích BCTC. Từ việc tìm ra sự biến động rồi nguyên nhân gây ra biến động đó sẽ giúp KTV đưa ra nhận định chính xác kết quả hạn chế sự sai lệch. Sử dụng thông tin phi tài chính bằng cách đưa ra một số chỉ tiêu sau để đánh giá: (chỉ tiêu về thị phần, mức độ thỏa mãn khách hàng đối với sản phẩm, khà năng duy trì khách hàng…), chỉ tiêu doang nghiệp (những quy định trong quản trị doanh nghiệp, quản lý tài chính, quản trị Marketing, quản trị sản xuất, quản trị kinh doanh…) Tăng cường phân tích theo xu hướng: Đối với khách hàng lớn, có nhiều nghiệp vụ kinh tế phát sinh trong năm, để hiểu biết rõ hơn về đặc điểm kinh doanh của khách hàng thì ngoài việc so sánh số liệu năm nay - năm trước, KTV nên kết hợp với phân tích sự biến động của chúng qua các quý trong năm. Từ đó giúp KTV dễ dàng tìm ra nguyên nhân tăng giảm từng khoản mục ứng với từng thời điểm cụ thể trong năm và giúp KTV xác định được khoản mục nào xảy ra rủi ro, sai phạm trọng yếu. Điều này rất thuận lợi trong việc xác định thời gian, phạm vi và các thủ tục áp dụng cho từng khoản mục trong giai đoạn lập kế hoạch kiểm toán. 3.3.4Thiết kế chương trình kiểm toán. Để kế hoạch kiểm toán và các chương trình kiểm toán được thực hiện tốt hơn, công ty nên cụ thể hóa chương trình kiểm toán cho từng khách hàng đến với công ty trước khi tiến hành kiểm toán. Đồng thời ghi lại sự thay đổi hoặc bổ sung trên các chương trình kiểm toán. Việc nêu rõ mối quan hệ giữa rủi ro kiểm toán và các sai sót tương ứng, các cơ sở dẫn liệu bị ảnh hưởng là rất quan trọng.Chính vì thế, hoàn thiện khâu thiết kế chương trình kiểm toán sẽ giúp KTV dễ dàng hiểu được rõ nhất mục đích các thủ tục áp dụng trong chương trình kiểm toán. Vì chương trình kiểm toán cần thấy được việc thiết kế trắc nghiệm công việc theo từng mục tiêu KSNB được tác động bởi kết quả đánh giá hệ thống KSNB, kết quả ước tính của thử nghiệm kiểm soát và quy định kiểm ta số dư đầu năm và thực tế kiểm toán tại đơn vị khách hàng (năm đầu). Nên thiết kế các trắc nghiệm công việc theo từng mục tiêu KSNB cần xét đến kết quả đánh giá hệ thống KSNB và kết quả ước tính của thử nghiệm kiểm soát. Dựa trên kết quả của thử nghiệm kiểm soát, KTV phải xác định xem hệ thống KSNB có được thiết kế và vận hành phù hợp với đánh giá ban đầu về rủi ro kiểm soát hay không? Nếu có thay đổi lớn thì phải thay đổi nội dung, phạm vi thử nghiệm cơ bản đã dự kiến. Chương trình kiểm toán của công ty cần bổ sung thêm thủ tục kiểm toán số dư đầu năm. Điều này, giúp chương trình kiềm toán thực hiện theo đúng quy định trong CMKT Việt Nam số 510 KẾT LUẬN Là một công ty mới thành lập và hoạt động chưa được lâu, Công ty CPKT Thăng Long phải nỗ lực hết mình cho quá trình phát triển của mình cũng như việc hoàn thiện quy trình kiểm toán nói chung và công tác lập kế hoạch nói riêng. Trong những năm vừa qua, Công ty đã tạo cho mình những kinh nghiệm cho việc hoàn thiện và nâng cao chất lượng của mình cung cấp cho khách hàng. Nhận thức được tầm quan trọng của công tác lập kế hoạch nên công ty luôn luôn chú trọng và xây dựng quy trình kiểm toán một cách hoàn thiện nhất.Với việc nâng cao trình độ của đội ngũ KTV và từng bước hoàn thiện dần công tác lập kế hoạch trong kiểm toán tài chính, hy vọng rằng trong tương lai không xa công ty sẽ tạo cho mình một bước đi vững chắc, xây dựng được uy tín, phấn đấu là công ty kiểm toán hàng đầu Việt Nam. Với thời gian thực tập, nghiên cứu, tìm hiểu lập kế hoạch kiểm toán tại công ty CPKT Thăng Long đã giúp em phần nào hiểu biết sâu sắc hơn về thực tế, bổ sung được phần nào thiếu hụt trong vốn lý luận của mình, giúp em nhận thức được vai trò quan trọng của lập kế hoạch trong quy trình kiểm toán BCTC. Một lần nữa em xin cảm ơn sự giúp đỡ nhiệt tình của THS.KTV Trần Mạnh Dũng và sự giúp đỡ mọi mặt của anh chị KTV trong Công ty CPKT Thăng Long. Em xin chân thành cảm ơn! Hà Nội, tháng 04 năm 2007 Sinh viên Nguyễn Thị Huyền DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO GS.TS. Nguyễn Quang Quynh – Giáo trình Lý thuyết kiểm toán - NXB Tài chính 2005. Alvin. A.Arens - Jame. K.Loebbecke - Sách Auditing – An Intergated Approach. Đặng Kim Cương, Phạm Văn Đức - Auditing - Alvin.A.Arens - NXB thống kê 2000. PTS.Nguyễn Thế Chi, PTS.Đoàn Xuân Tiến - Sách kế toán - Kiểm toán và phân tích tài chính doanh nghiệp- NXB tài chính 1995. Đề mục 3500 giáo trình Đại học Kế toán chuyên nghiệp Autralia. Bộ Tài Chính - Hệ thống Chuẩn mực Kiểm toán Việt Nam Quyển 1, Quyển 2,Quyển 3, Quyển 4, Quyển 5, Quyển 6, Quyển7. Tạp chí kiểm toán số tháng 8/2004, 12/2004, 4/2005, 8/2005, 10/2005. Hồ sơ kiểm toán của Công ty CPKT Thăng Long. Các phần hành kiểm toán của Công ty CPKT Thăng Long Chuẩn mực kiểm toán Việt nam. Kiểm toán - Đại học Kinh tế TPHCM - NXB Thống kê - Xuất bản lần thứ 3-2004. DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT Chữ viết tắt Chữ cái Cổ phần kiểm toán CPKT Kiểm toán viên KTV Báo cáo tài chính BCTC Kiểm soát nội bộ KSNB Chuẩn mực kiểm toán CMKT Tài sản cố định TSCĐ Bảng cân đối kế toán BCĐKT Đầu tư dài hạn ĐTDH MỤC LỤC DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT DANH MỤC SƠ ĐỒ, BẢNG BIỂU DANH MỤC SƠ ĐỒ, BẢNG BIỂU Sơ đồ 1.1: Tổ chức bộ máy quản lý của công ty 8 Sơ đồ 1.2: Sơ đồ tổ chức bộ máy kế toán tại Công ty 12 Bảng số 1.1. Một số chỉ tiêu tài chính của Công ty 13 Sơ đồ 1.3: Quy trình kiểm toán báo cáo tài chính của công ty 15 Biểu số 2.1: Mẫu thư chào kiểm toán của công ty CPKT Thăng Long. 17 Biểu số 2.2: Mẫu Hợp Đồng Kiểm toán 22 Biểu số 2.3: Kế hoạch chiến lược áp dụng cho khách hàng. 25 Biểu số 2.4: Tìm hiểu về hoạt động kinh doanh của khách hàng 28 Bảng 2.1: Tìm hiểu hệ thống kế toán. 30 Bảng số 2.2: Đánh giá hệ thống KSNB của khách hàng về phần TSCĐ. 35 Bảng số 2.3: Phân tích sơ bộ BCTC của Công ty. 38 Bảng số 2.4: Phân tích tình hình tài chính của Công ty Sông Đà 25. 41 Bảng số 2.5: Biểu số đánh gía mức độ trọng yếu và rủi ro. 43 Biểu số 2.5: Kế hoạch kiểm toán tổng thể . 44 Bảng số 2.6 : Chương trình kiểm toán Giá vốn hàng bán , Chi phí bán hàng và Chi phí quản lý doanh nghiệp. 47 Sơ đồ 2.1: Sơ đồ khái quát lập kế hoạch kiểm toán trong kiểm toán tài chính tại Công ty. 51 NHẬN XÉT CỦA GIÁO VIÊN Hà Nội, ngày ... tháng ... năm 2007