Tài liệu Chẩn đoán hạch cổ ở bệnh nhân nhiễm HIV/AIDS: Nghiên cứu Y học Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 9 * Phụ bản của Số 1 * 2005
CHẨN ĐOÁN HẠCH CỔ Ở BỆNH NHÂN NHIỄM HIV / AIDS
Cao Minh Nga*, Trần Thị Bích Liên**, Đông Thị Hoài An***
TÓM TẮT
Nhiễm HIV có thể coi là đại dịch của thế kỷ XX. Với mục đích nghiên cứu về tình trạng nhiễm khuẩn,
đặc biệt là vi khuẩn Mycobacterium tuberculosis trong hạch cổ ở bệnh nhân nhiễm HIV/AIDS, chúng tôi
khảo sát 51 trường hợp có hạch cổ sưng to nhưng không có hạch toàn thân tại bệnh viện Bệnh Nhiệt đới
TP. Hồ Chí Minh từ tháng 9/2002 đến tháng 4/2003. Kết quả nghiên cứu cho thấy: tỉ lệ hạch cổ ở bệnh
nhân nhiễm HIV/AIDS có M. tuberculosis (+) là 70,6% (36 trường hợp) khi phát hiện bằng kỹ thuật PCR.
Trong số đó, lao hạch kết hợp với lao phổi có 13 trường hợp (36,1%) và lao hạch đơn thuần, không có lao
phổi là 23 trường hợp (63,9%). Phân lập được 8 chủng với 6 loài vi khu...
6 trang |
Chia sẻ: Đình Chiến | Ngày: 07/07/2023 | Lượt xem: 376 | Lượt tải: 0
Bạn đang xem nội dung tài liệu Chẩn đoán hạch cổ ở bệnh nhân nhiễm HIV/AIDS, để tải tài liệu về máy bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên
Nghieân cöùu Y hoïc Y Hoïc TP. Hoà Chí Minh * Taäp 9 * Phuï baûn cuûa Soá 1 * 2005
CHAÅN ÑOAÙN HAÏCH COÅ ÔÛ BEÄNH NHAÂN NHIEÃM HIV / AIDS
Cao Minh Nga*, Traàn Thò Bích Lieân**, Ñoâng Thò Hoaøi An***
TOÙM TAÉT
Nhieãm HIV coù theå coi laø ñaïi dòch cuûa theá kyû XX. Vôùi muïc ñích nghieân cöùu veà tình traïng nhieãm khuaån,
ñaëc bieät laø vi khuaån Mycobacterium tuberculosis trong haïch coå ôû beänh nhaân nhieãm HIV/AIDS, chuùng toâi
khaûo saùt 51 tröôøng hôïp coù haïch coå söng to nhöng khoâng coù haïch toaøn thaân taïi beänh vieän Beänh Nhieät ñôùi
TP. Hoà Chí Minh töø thaùng 9/2002 ñeán thaùng 4/2003. Keát quaû nghieân cöùu cho thaáy: tæ leä haïch coå ôû beänh
nhaân nhieãm HIV/AIDS coù M. tuberculosis (+) laø 70,6% (36 tröôøng hôïp) khi phaùt hieän baèng kyõ thuaät PCR.
Trong soá ñoù, lao haïch keát hôïp vôùi lao phoåi coù 13 tröôøng hôïp (36,1%) vaø lao haïch ñôn thuaàn, khoâng coù lao
phoåi laø 23 tröôøng hôïp (63,9%). Phaân laäp ñöôïc 8 chuûng vôùi 6 loaøi vi khuaån khaùc nhau töø beänh phaåm cuûa
26 beänh nhaân trong loâ nghieân cöùu (26,92%). Ñeà xuaát: Neân choïc huùt haïch baèng kim nhoû ñeå laáy beänh
phaåm, ñaëc bieät ñoái vôùi nhöõng ngöôøi bò nhieãm HIV/AIDS. Neân duøng kyõ thuaät PCR phoái hôïp vôùi caùc kyõ thuaät
khaùc trong vieäc chaån ñoaùn lao haïch.
SUMMARY
DIAGNOSIS OF NECK NODES ON HIV/AIDS PATIENTS
Cao Minh Nga, Tran Thi Bich Lien, Dong Thi Hoai An
* Y Hoc TP. Ho Chi Minh * Vol. 9 * Supplement of No 1 * 2005: 79 – 84
Human immunodeficiency virus (HIV) infection can be called the epidemic of the 20th century. To
analysis the tuberculosis lymphadenitis on HIV/AIDS patients, we analysed 51 cases with swollen neck
nodes without ARC (AIDS relative complex) at the Hospital of Tropical Diseases, HoChiMinh city, from
September 2002 to April 2003.The results showed that:The frequency of nodes having infection with
Mycobacterium tuberculosis detected by PCR was 70.6% (36 cases). There are 13 cases (36.1%) of
tuberculosis lymphadenitis combined with tuberculosis pneumonia and 23 cases (63.9%) single
tuberculosis lymphadenitis. 8 strains with 6 specieswered isolated from the 26 studied patients (26.92%).
To purpose: To take the specimens from neck nodes, especially for HIV/AIDS patients, should be used
FNA (fine needle aspiration) and PCR method is needed for diagnostic of tuberculosis lymphadenitis.
ÑAËT VAÁN ÑEÀ
NhieãmHIV/AIDS ñaõ trôû thaønh ñaïi dòch cuûa loaøi
ngöôøi töø giöõa thaäp kyû 80 cuûa theá kyû tröôùc. ÔÛ nöôùc ta,
tình traïng nhieãm HIV/AIDS phaùt trieån raát nhanh
choùng keå töø sau khi phaùt hieän ñöôïc tröôøng hôïp ñaàu
tieân vaøo thaùng 12/1990. Haïch coå söng to laø moät trong
nhöõng bieåu hieän sôùm cuûa nhieãm HIV. Nhieãm
HIV/AIDS laøm buøng phaùt tình traïng nhieãm lao, maéc
lao vaø cheát vì lao. Khoaûng 1/3 soá ngöôøi cheát vì AIDS laø
do ñoàng nhieãm beänh lao. Vieäc phaùt hieän sôùm caùc taùc
nhaân vi khuaån, ñaëc bieät laø vi khuaån lao ñeå coù bieän
phaùp caùch ly vaø ñieàu trò thích hôïp laø raát caàn thieát ngay
caû ñoái vôùi nhöõng ngöôøi ñaõ bò nhieãm HIV/AIDS(2,3,4).
ÔÛ Vieät nam ñaõ coù caùc coâng trình nghieân cöùu aùp
duïng chaån ñoaùn lao phoåi vaø moät soá theå lao khaùc treân
ngöôøi nhieãm HIV/AIDS baèng caùc xeùt nghieäm kinh ñieån
vaø caû kyõ thuaät hieän ñaïi nhö PCR. Tuy nhieân chöa coù
coâng trình naøo ñeà caäp ñeán vieäc khaûo saùt caùc taùc nhaân vi
sinh vaø chaån ñoaùn lao haïch ôû nhöõng ngöôøi nhieãm
HIV/AIDS baèng phöông phaùp PCR, ñaëc bieät trong
tröôøng hôïp beänh nhaân chæ coù haïch coå ñôn thuaàn.
* Boä moân Vi sinh – Khoa Y – Ñaïi hoïc Y Döôïc TP. HCM
** Boä moân Tai – Muõi – Hoïng – Khoa Y – Ñaïi hoïc Y Döôïc TP. HCM
*** Boä moân Sinh hoùa – Khoa Y – Ñaïi hoïc Y Döôïc TP. HCM
79
Ñeå goùp tìm hieåu caùc beänh lyù gaây söng haïch coå ôû
nhöõng ngöôøi nhieãm HIV/AIDS laø do beänhlao hay chæ
laø caùc vieâm nhieãm thoâng thöôøng khaùc, chuùng toâitieán
haønh ñeà taøi "Khaûo saùt vi sinh hoïc haïch coå ôû beänh
nhaân nhieãm HIV/AIDS”.
Keát quaû nghieân cöùu giuùp chaån ñoaùn nhanh,
chính xaùc haïch coå ôû ngöôøi nhieãm HIV/AIDS laø do lao
hay do vieâm nhieãm thoâng thöôøng, töø ñoù coù bieän phaùp
phoøng vaø ñieàu trò beänh lao moät caùch hieäu quaû, haïn
cheá ñöôïc söï laây nhieãm beänh lao sang nhöõng ngöôøi
xung quanh vaø goùp phaàn keùo daøi cuoäc soáng cho ngöôøi
nhieãm HIV/AIDS.
MUÏC TIEÂU ÑEÀ TAØI
1. Xaùc ñònh tæ leä lao haïch ôû nhöõng ngöôøi beänh
nhaân HIV/AIDS coù haïch coå söng to baèng PCR.
2. Xaùc ñònh caùc vi khuaån hieáu khí coù trong
haïchcoå cuûa beänh nhaân nhieãm HIV/AIDS.
ÑOÁI TÖÔÏNG-PHÖÔNG PHAÙP NGHIEÂN CÖÙU
Ñoái töôïng nghieân cöùu
Maãu nghieân cöùu
Goàm 51 beänh nhaân HIV döông tính ñeán khaùm taïi
Phoøng khaùm hoaëc nhaäp vieän taïi Khoa Nhieãm E beänh
vieän Beänh Nhieät ñôùi töø thaùng 9/2002 ñeán thaùng
4/2003. Trong soá ñoù coù 46 nam vaø 5 nöõ.
Tieâu chuaån choïn maãu
Caùc beänh nhaân nhieãm HIV/AIDS coù
- Theå traïng toát.
- Haïch coå moät beân hoaëc hai beân.
- Ñöôøng kính haïch treân 2cm.
Tieâu chuaån loaïi tröø
Loaïi ra khoûi loâ nghieân cöùu caùc beänh nhaân bò Hoäi
chöùng haïch toaøn thaân keùo daøi: khoâng söng haïch
naùch hoaëc haïch beïn.
Phöông phaùp nghieân cöùu
Ñaây laø nghieân cöùu moâ taû caét ngang. Chuùng toâi tieán
haønh kyõ thuaät choïc huùt haïch baèng kim nhoû (FNA: fine
needle aspiration) ñeå laáy beänh phaåm ôû beänh nhaân
nhieãm HIV/AIDS taïi beänh vieän Beänh Nhieät ñôùi. Xöû lyù
beänh phaåm taïi beänh vieän Lao vaø beänh Phoåi Phaïm
Ngoïc Thaïch. Duøng phöông phaùp PCR phaùt hieän M.
tuberculosis taïi Phoøng Y - Sinh hoïc, Ñaïi hoïc Y Döôïc
TP. HCM. Nuoâi caáy vi khuaån hieáu khí taïi Khoa Vi sinh,
Beänh vieän Nhaân daân Gia ñònh.
Kyõ thuaät laáy beänh phaåm(2,10,12)
- Saùt truøng da vuøng haïch caàn choïc huùt teá baøo.
Khoâng caàn gaây teâ.
- Duøng kim nhoû (23G) gaén vaøo duïng cuï huùt chaân
khoâng ñeå ruùt cho nheï tay, ñaëc bieät ñoái vôùi caùc haïch coù
ñoä chaéc. Ruùt saün vaøo oáng chích moät ít nöôùc muoái
ñaúng tröông NaCl 0,9% ñeå pha loaõng dòch huùt.
- Choïc vaøo vò trí haïch baèng moät tay, tay coøn laïi
giöõ da vaø haïch coá ñònh. Tay caàm oáng chích ñaåy tôùi
lui vaøi laàn nheï nhaøng ñeå ñaàu kim xuyeân laøm naùt
moâ haïch.
- Cho beänh phaåm vaøo tube voâ truøng.
Tieán haønh
Nuoâi caáy vi khuaån hieáu khí
Theo thöôøng qui treân caùc loaïi moâi tröôøng nhö
thaïch maùu (BA), MacConkey, SS.
PCR phaùt hieän vi khuaån lao
Xöû lyù beänh phaåm(9,12)
- Taùch chaát nhaøy, huyeát töông trong beänh phaåm
baèng proteinase K.
- UÛ caùch thuûy 600C qua ñeâm.
Phöông phaùp PCR(9,12)
- Ly trích DNA cuûa teá baøo M. tuberculosis baèng
phöông phaùp Boom.
- Thöû nghieäm PCR ñöôïc thöïc hieän vôùi PCR mix
coù caùc ñoaïn moài (primers) laø Pt18 vaø INS2 ñaëc hieäu
cho M. tuberculosis. Söû duïng caùc sinh phaåm cuûa haõng
AB gene, töï pha cheá PCR mix taïi Phoøng Y Sinh hoïc -
Ñaïi hoïc Y Döôïc TP. HCM.
- Phaûn öùng PCR ñöôïc thöïc hieän treân maùy luaân
nhieät (thermal cycler) cuûa haõng Bio-Rad, theo
chöông trình ñaõ caøi ñaët goàm caùc böôùc sau:
Chu kyø 1: (x1)
Böôùc 1: 400C; x: 10 phuùt
80
Nghieân cöùu Y hoïc Y Hoïc TP. Hoà Chí Minh * Taäp 9 * Phuï baûn cuûa Soá 1 * 2005
Chu kyø 2: (x40)
Böôùc 1: 940C; x: 1 phuùt 30 giaây
Böôùc 2: 650C; x: 2 phuùt
Böôùc 3: 720C; x: 3 phuùt
Chu kyø 3: (x1)
Böôùc 1: 720C; x: 60 phuùt
Ñoïc keát quaû baèng caùch xaùc ñònh saûn phaåm PCR
qua ñieän di treân thaïch agarose 1,5% coù ethidium
bromide.
Duøng phaàn meàm SPSS 12.0 ñeå xöû lyù thoáng
keâ caùc keát quaû thu ñöôïc.
KEÁT QUAÛ
Ñaëc tính cuûa maãu nghieân cöùu
Trong 51 beänh nhaân nghieân cöùu coù 46 nam
(90,2%) vaø 5 nöõ (9,8%). Löùa tuoåi töø 18 ñeán treân 30, ña
soá thuoäc nhoùm tuoåi töø 20 – 29 (66,6%) (baûng 1).
Baûng 1. Ñaëc tính cuûa maãu nghieân cöùu (n=51)
Ñaëc tính maãu Soá ca Tæ leä (%)
Nam 46 90,2
Giôùi
Nöõ 5 9,8
18 - 19 7 13,8
20 - 29 34 66,6 Tuoåi
≥ 30 10 19,6
Khaùm laâm saøng haïch coå
Kích thöôùc haïch coå
Baûng 2. Ñoä lôùn cuûa haïch coå
Ñöôøng kính haïch Soá ca Tæ leä (%)
2 cm 13 25,4
3 cm 20 39,2
4 cm 10 19,6
≥ 5 cm 8 15,8
Toång coäng 51 100
Maät ñoä haïch
Baûng 3. Ñoä chaéc meàm cuûa haïch coå
Ñöôøng chaéc meàm Soá ca Tæ leä (%)
Chaéc 19 37,2
Meàm 32 62,8
Toång coäng 51 100
Phaân boá haïch
Baûng 4. Phaân boá haïch
Vò trí haïch Soá ca Tæ leä (%)
Beân phaûi 13 25,5
Beân traùi 11 21,6
Hai beân 27 52,9
Toång coäng 51 100
Keát quaû vi sinh hoïc
Tính chaát beänh phaåm
Caùc beänh phaåm thu ñöôïc laø muû traéng ñuïc ñaëc
loaõng, dòch trong hoaëc dòch maùu.
Nuoâi caáy vi khuaån hieáu khí
Caáy vi khuaån hieáu khí theo thöôøng qui töø 26
beänh phaåm trong loâ nghieân cöùu. Keát quaû ñöôïc trình
baøy ôû baûng 5 vaø baûng 6.
Baûng 5. Keát quaû nuoâi caáy vi khuaån hieáu khí (n=26)
Keát quaû Taàn soá Tæ leä (%)
Vi khuaån moïc 7 26,92
Vi khuaån khoâng moïc 19 73,08
Toång coäng 26 100
Coù 7 tröôøng hôïp cho keát quaû caáy coù vi khuaån
moïc, chieám tæ leä 26,92%. Töø 7 ca naøy, chuùng toâi phaân
laäp ñöôïc 8 chuûng vi khuaån. Baûng 6 bieåu thò caùc chuûng
vi khuaån vôùi caùc tính chaát töông öùng nhö tính chaát
beänh phaåm vaø keát quaû PCR lao cuûa caùc tröôøng hôïp coù
vi khuaån moïc.
Baûng 6. Caùc loaïi vi khuaån phaân laäp ñöôïc
STT Maõ soá Vi khuaån Beänh phaåm PCR lao
1 28 Acinetobacter haumanii Dòch -
2 39 Acinetobacter Dòch maùu 3+
3 34 Enterobacter Dòch maùu 3+
4 35 P. rettgeri Dòch maùu -
5 36 Moraxella Dòch maùu -
6 37 Moraxella Dòch trong -
7 38 Staphylococcus coagulase (-) Dòch trong 3+
8 38 Aeromonas hydrophila Dòch trong 3+
81
PCR lao
Tæ leä lao haïch
Baûng 7. Tæ leä M. tuberculosis trong haïch coå
M. tuberculosis Soá ca Tæ leä (%)
Döông tính 36 70,6
AÂm tính 15 29,4
Toång coäng 51 100,0
M. tuberculosis (+)trong haïch coå ôû beänh nhaân
HIV/AIDS chieám tæ leä 70,6%.
Phaân boá beänh nhaân nhieãm HIV/AIDS coù
lao haïch vaø lao phoåi
Baûng 8. Tình traïng lao phoåi treân beänh nhaân coù lao
haïch
Lao haïch
Lao phoåi
Soá ca Tæ leä (%)ä
Coù lao phoåi 13 36,1
Khoâng lao phoåi 23 63,9
Toång coäng 36 100
BAØN LUAÄN
Coù nhieàu nhieãm truøng cô hoäi vaø khoâng cô hoäi
lieân quan ñeán haïch coå söng to. Xaùc ñònh nguyeân
nhaân gaây söng haïch raát quan troïng, ñaëc bieät laø ñoái vôùi
ngöôøi nghi nhieãm hoaëc ñaõ nhieãm HIV. Moät trong
nhöõng daáu hieäu sôùm nhaát cuûa nhieãm HIV laø söng
haïch, caùc beänh nhaân thöôøng chæ coù trieäu chöùng söng
haïch. Khaùm laâm saøng vaø khaûo saùt vi sinh hoïc coù theå
giuùp chuùng ta phaùt hieän ñöôïc taùc nhaân gaây söng
haïch. Coù nhieàu taùc nhaân gaây vieâm haïch khoâng phaûi
laø nhieãm truøng cô hoäi, thöôøng gaëp nhaát laø caùc vi
khuaån Streptococci, Staphylococci, ngoaøi ra coøn
nhieàu taùc nhaân khaùc nhö virus, Rickettsia, naám,
Mycobacterium tuberculosis, Chaån ñoaùn phoøng thí
nghieäm ñoái vôùi caùc tröôøng hôïp naøy laø ñeám soá löôïng
baïch caàu, caáy maùu vaø sinh thieát trong moät soá tröôøng
hôïp(6). Ôû ngöôøi nhieãm HIV/AIDS, coù tôùi 41% coù bieåu
hieän ôû vuøng ñaàu – coå. Caùc taùc nhaân gaây vieâm haïch
thöôøng gaëp trong nhoùm ñoái töôïng naøy laø:
Mycobacterium tuberculosis, Mycobacterium avium
complex, naám (cryptococcosis vaø
coccidioidomycosis)(1). Trong khuoân khoå ñeà taøi naøy,
chuùng toâi chæ tieán haønh nuoâi caáy vi khuaån hieáu khí vaø
kyõ thuaät PCR tìm vi khuaån lao töø beänh phaåm choïc
huùt haïch. Chaån ñoaùn haïch lao ôû beänh nhaân nhieãm
HIV/AIDS laø vieäc laøm caàn thieát giuùp phaùt hieän nhanh
choùng, chính xaùc ñöôïc tình traïngnhieãm
Mycobacterium tuberculosis, töø ñoù coù chieán löôïc
phoøng ngöøa söï laây nhieãm vaø ñieàu trò kòp thôøi nhaèm
keùo daøi cuoäc soáng cho beänh nhaân. Caùc theå beänh
thöôøng gaëp ôû vuøng ñaàu, coå treân beänh nhaân nhieãm
HIV/AIDS laø noåi haïch coå moät beân hoaëc hai beân, coù
hoaëc khoâng coù keøm lao phoåi. Vôùi muïc tieâu xaùc ñònh tæ
leä lao haïch ôû beänh nhaân nhieãm HIV/AIDS, ñaùnh giaù
söï phaân boá giöõa lao haïch vaø lao phoåi, chuùng toâi öùng
duïng kyõ thuaät phaûn öùng chuoãi truøng hôïp (PCR) ñeå
xaùc ñònh Mycobacterium tuberculosis trong haïch coå
vôùi ñoaïn moài ñaëc hieäu DNA cho vi khuaån lao laø Pt18
vaø INS2. Aùp duïngkyõ thuaät choïc huùt baèng kim nhoû
23G ñeå huùt beänh phaåm baèng phöông phaùp chaân
khoâng nhaèm traùnh laây nhieãm, ít sang chaán, khoâng
ñau, deã laøm, löôïng beänh phaåm laáy raát ít.
Veà ñaëc tính maãu (baûng 1)
Trong soá 51 beänh nhaân nhieãm HIV/AIDS ñöôïc
khaûo saùt giôùi nam chieám ña soá (46/51 tröôøng hôïp,
chieám tæ leä 90,2%) (p<0,05), giôùi nöõ chæ chieám
moät tæ leä raát thaáp (5/51 tröôøng hôïp, chieám tæ leä
9,8%). Caùc beänh nhaân coù löùa tuoåi töø döôùi 20 ñeán
treân 30, taäp trung nhieàu nhaát ôû nhoùm tuoåi töø 20 –
29 (66,6%, p<0,05).
Veà tính chaát haïch coå
Thöôøng laø haïch töø 2 cm trôû leân (baûng 2), haïch
meàm chieám ña soá (62,8%) (baûng 3), haïch hai beân
chieám hôn nöûa soá tröôøng hôïp (52,9%) (baûng 4).
Khaûo saùt vi sinh hoïc
Trong soá 26 beänh phaåm ñöôïc nuoâi caáy hieáu khí,
coù 7 tröôøng hôïp coù vi khuaån moïc (26,92%) (baûng 5),
phaân laäp ñöôïc 8 chuûng goàm 6 loaøi khaùc nhau (baûng
6), chæ coù moät chuûng Staphylococcus chöù khoâng phaân
laäp ñöôïc nhieàu nhö nhöõng vieâm nhieãm thoâng thöôøng
khaùc(6). Caùc beänh phaåm töø 7 tröôøng hôïp naøy laø dòch
trong hoaëc dòch maùu chöù khoâng phaûi laø dòch muû,
trong ñoù 4 beänh phaåm cho keát quaû PCR lao aâm tính
vaø 3 cho keát quaû PCR lao döông tính, ñaëc bieät coù moät
tröôøng hôïp vöøa coù PCR lao döông tính maïnh (3+)
82
Nghieân cöùu Y hoïc Y Hoïc TP. Hoà Chí Minh * Taäp 9 * Phuï baûn cuûa Soá 1 * 2005
vöøa ñoàng nhieãm hai loaïi vi khuaån laø Staphylococcus
coagulase (-) vaø Aeromonas hydrophila (baûng 6).
Chuùng toâi ghi nhaän haïch coå döông tính vôùi
Mycobacterium tuberculosis laø 36/51 maãu, chieám tæ leä
70,6% (baûng 7). Taùc giaû Hoaøng Minh(4) cho raèng caùc
phöông phaùp thaêm doø haïch laø tìm tröïc khuaån khaùng
coàn khaùng acid qua beänh phaåm choïc huùt hoaëc xeùt
nghieäm moâ hoïc. Theo Chris Bem vaø coäng söï(2), qua
304 tröôøng hôïp choïc huùt haïch baèng kim nhoû chaån
ñoaùn vieâm haïch do lao vôùi xeùt nghieäm moâ hoïc taïi
Chaâu Phi, keát quaû nghi ngôø döông tính laø 61,8% bôûi
söï hieän dieän cuûa nhieàu moâ hoaïi töû, baõ ñaäu. Coâng
trình nghieân cöùu cuûa Nguyeãn Sôn Lam vaø coäng söï(12)
ôû 67 ca choïc huùt haïch baèng kim nhoû chaån ñoaùn teá
baøo hoïc nghi do lao vaø keát quaû sinh thieát nhöõng moâ
haïch naøy thì lao chieám 29 ca, chieám tæ leä 43,3%. Taùc
giaû ñaõ khuyeán caùo chaån ñoaùn lao haïch baèng teá baøo
hoïc khoâng coù vai troø trong chaån ñoaùn taàm soaùt beänh
lyù lao haïch vì ñoä nhaïy thaáp tuy coù ñoä chuyeân bieät vaø
giaù trò tieân löôïng cao, nghóa laø tæ leä chaån ñoaùn döông
tính laø lao haïch baèng phöông phaùp traûi lam ñoïc teá baøo
laø raát thaáp, nhöng laïi chính xaùc khi kieåm chöùng laïi
baèng sinh thieát haïch. Tuy nhieân taùc giaû cuõng ñaõ cho
raèng ñoái vôùi beänh nhaân HIV/AIDS thì phöông phaùp
choïc huùt haïch baèng kim nhoû ñeå chaån ñoaùn lao haïch
raát coù giaù trò, giuùp caùc baùc só laâm saøng traùnh phaûi sinh
thieát haïch, giaûm nguy cô laây nhieãm HIV cho nhaân
vieân y teá. Qua coâng trình nghieân cöùu cuûa taùc giaû Höùa
thò Ngoïc Haø(5) vi khuaån lao tìm ñöôïc trong 50 ca treû
em sinh thieát haïch baèng phöông phaùp nhuoäm AFB
(acid fast bacilli) keát quaû coù 3 / 50 ca döông tính,
chieám tæ leä 6%. Caùc tröôøng hôïp vi khuaån lao döông
tính thöôøng keøm theo tình traïng suy dinh döôõng
naëng hoaëc HIV(+) vaø taùc giaû cho raèng caàn laøm caùc
xeùt nghieäm khaùc nhö PCR ñeå tìm vi khuaån lao. Moät
coâng trình nghieân cöùu aùp duïng kyõ thuaät PCR trong
vieäc chaån ñoaùn lao(11) vôùi ñoaïn moài Pt18 vaø INS2 cho
keát quaû döông tính vôùi kyõ thuaät PCR 72,2% so vôùi
nuoâi caáy vi khuaån laø 53% vaø soi tröïc tieáp laø 27,9%.
Ñieàu naøy cho thaáy keát quaû 70,6% vi khuaån lao döông
tính trong haïch coå baèng kyõ thuaät PCR cuûa coâng trình
chuùng toâi laø ñaùng löu yù. So saùnh vôùi caùc coâng trình
nghieân cöùu nöôùc ngoaøi nhö taùc giaû Geldmacher vaø
coäng söï (2002)(3), trong 60 beänh nhaân HIV döông
tính coù haïch coå taïi Ñöùc, coù 43,3% M. tuberculosis
döông tính qua caùch laáy beänh phaåm FNA vaø ghi nhaän
keát quaû baèng teá baøo hoïc. Vôùi phöông phaùp töông töï
taïi Saudi Arabia(10), tæ leä naøy laø 46%. Keát quaû coâng
trình cuûa chuùng toâi phuø hôïp vôùi coâng trình nghieân
cöùu cuûa taùc giaû Kidan vaø coäng söï taïi mieàn Baéc
Ethiopie (2002)(8); theo coâng trình naøy trong 35
tröôøng hôïp döông tính vi khuaån lao trong haïch coå
baèng kyõ thuaät PCR coù 29 ca (82,9%) taùc nhaân laø M.
tuberculosis vaø 6 ca (17,1%) laø M. bovis.
Veà söï phaân boá beänh nhaân coù lao haïch
vaø lao phoåi
Keát quaû khaûo saùt (baûng 8) cho thaáy trong soá 36
tröôøng hôïp lao haïch ôû loâ nghieân cöùu, coù 13 tröôøng
hôïp lao haïch keát hôïp vôùi lao phoåi (36,1%) vaø 26
tröôøng hôïp coù lao haïch nhöng khoâng coù lao phoåi
(63,9%). Ñieàu naøy cho thaáy,lao ngoaøi phoåi vaø lao phoåi
laø nhieãm truøng cô hoäi ñoàng haønh vôùi HIV/ AIDS sau
naám hoïng, mieäng nhö nhieàu taùc giaû ñaõ neâu(4,6).ÔÛ
beänh nhaân nhieãm HIV/AIDS tæ leä lao haïch ñôn thuaàn
maø khoâng coù lao phoåi khaù cao, do ñoù neáu beänh nhaân
khoâng coù lao phoåi maø chæ coù haïch coå thì caàn phaûi laøm
xeùt nghieäm xaùc ñònh xem coù phaûi laø lao haïch hay
khoâng nhaèm ñieàu trò kòp thôøi vaø hieäu quaû cho beänh
nhaân. Tæ leä lao haïch coù keøm lao phoåi ôû beänh nhaân
nhieãm HIV/AIDS laø 36,1%, neáu phaùt hieän ñöôïc lao
haïch tröôùc thì phaûi chuù yù phaùt hieän lao phoåi ñi keøm
ñeå kieåm soaùt söï laây lan trong coäng ñoàng vaø coù bieän
phaùp ñieàu trò kòp thôøi nhaèm keùo daøi cuoäc soáng cho
ngöôøi beänh.
KEÁT LUAÄN
Qua ñeà taøi "Chaån ñoaùn haïch coå ôû beänh nhaân
nhieãm HIV/AIDS” treân 51 beänh nhaân coù haïch coå
chuùng toâi coù nhöõng keát luaän sau ñaây:
1. Choïc huùt haïch baèng kim nhoû ñeå laáy beänh
phaåm laø kyõ thuaät ñôn giaûn, deã laøm, khoâng ñau, an
toaøn cho nhaân vieân y teá, nhaát laø khi thao taùc treân caùc
ñoái töôïng nhieãm HIV/AIDS.
2. Keát quaû caáy hieáu khí coù vi khuaån moïc laø
26,92%, phaân laäp ñöôïc 6 loaïi vi khuaån khaùc nhau ôû caû
83
nhöõng haïch coå coù vaø khoâng coù Mycobacterium
tuberculosis.
4 Hoaøng Minh (2000). Lao ngoaøi phoåi vaø beänh lyù haïch
toaøn thaân keùo daøi. Beänh lao vaø nhieãm HIV/AIDS. Nhaø
xuaát baûn Y hoïc. Haø noäi. 177-179.
5 Höùa Thò Ngoïc Haø, Nguyeãn Thò Khen (2000). Beänh lyù
haïch lympho ôû treû em: khaûo saùt 820 tröôøng hôïp taïi
beänh vieän Nhi ñoàng I TP. Hoà Chí Minh. Y hoïc thaønh
phoá Hoà Chí Minh, Taäp 4 * Soá 1: 26-31.
3. Phaùt hieän Mycobacterium tuberculosis döông
tính (phöông phaùp PCR) ôû caùc beänh nhaân nhieãm
HIV/AIDS coù haïch coå baèng phöông phaùp PCR: 70,6%.
6 Kaplan JE. et al (1998). Opportunistic Infections in
Immunodeficient Populations. Emerging Infectious
Disease 4 (3): 421-422. Centers for Disease Control.
4. Veà söï phaân boá giöõa lao haïch vaø lao phoåi: trong
soá 36 ca lao haïch coù 13 ca keát hôïp vôùi lao phoåi
(36,1%) vaø 23 ca chæ coù lao haïch ñôn thuaàn (63,9%).
7 Smith JF. (2003). Lymphadenitis.Medical Library,
8 Kidan D, Olobo JO, Habte A et al (2002).
Indentification of the causative orgagnism of
tuberculous lymphadenitis in Ethiopia by PCR. J Clin
Microbiol, Nov; 40 (11): 4230-4.
Qua coâng trình nghieân cöùu naøy, chuùng toâi xin ñeà
xuaát:
- Neân choïc huùt haïch baèng kim nhoû ñeå laáy beänh
phaåm töø haïch, ñaëc bieät laø ñoái vôùi nhöõng ngöôøi bò
nhieãm HIV/AIDS.
9 Kolk A.H.J., Kox L.F.F., Leeuwen J. Van and Kuijper
(1996). PCR assay for Mycobacterium tuberculosis
complex and other Mycobacteria. Department of
Biomedical Research, Royal Tropical Institute.
Amsterdam. The Netherlands. - Neân duøng kyõ thuaät PCR phoái hôïp vôùi caùc kyõ
thuaät khaùc trong vieäc chaån ñoaùn lao haïch.
10 Memish ZA, Mah MW, Mahmooh SA et al (2000).
Clinico – diagnostic experience with tuberculosis
lymphadenitis in Saudi Arabia. Clin Microbiol Infect
2000 Mar; 63: 137-41. TAØI LIEÄU THAM KHAÛO
11 Nguyeãn Ngoïc Lan (2001). Nghieân cöùu aùp duïng kyõ
thuaät phaûn öùng chuoãi polymerase (polymerase chain
reaction) trong chaån ñoaùn lao. Luaän aùn Tieán só Y hoïc.
TP. Hoà Chí Minh.
1 Moazzez AH., Alvi A (2004). Head and Neck
Manifestations of AIDS in Adults. http: //looklistings.
looksmart. com/
2 Chris B, Prahlad S, Alison M, Kerby M et al (1993).
The value of wide-needle aspiration in the diagnosis of
tuberculous lymphadenitis in Africa. AIDS, 7: 1221-
1225.
12 Nguyeãn Sôn Lam, Leâ Baù Quang, Hoaøng Minh Ñaêng
(2001). Giaù trò cuûa phöông phaùp choïc huùt haïch baèng
kim nhoû chaån ñoaùn teá baøo hoïc ôû caùc beänh lyù haïch aùc
tính ngoaïi bieân. Hoäi thaûo Khoa hoïc Trung taâm Lao vaø
Beänh Phoåi Phaïm Ngoïc Thaïch TP. HCM. 2001: 13-16.
3 Geldmacher et al (2002). Assessment of lymph node
tuberculosis in Northern Germany: A clinical review.
Chest. 2002, Apr, 121 (4):1177-82.
84
Các file đính kèm theo tài liệu này:
- chan_doan_hach_co_o_benh_nhan_nhiem_hivaids.pdf