Bài giảng Bảo hiểm - Chương 1: Tổng quan về quản trị rủi ro và bảo hiểm

TMU DFM_INS2017_Ch01 1 1 BM Quản trị tài chính ĐH Thương Mại 8/24/2017 Nội dung chính:  Giới thiệu khái niệm, phân loại rủi ro và các nội dung quản trị rủi ro.  Giới thiệu khái niệm, lịch sử, vai trò và phân loại bảo hiểm.  Mô tả cơ sở kỹ thuật và các quy tắc cơ bản của bảo hiểm. 8/24/2017 2  “Sự chắc chắn” (Certainty) không chứa đựng nghi ngờ, nghĩa là “một trạng thái không có nghi ngờ”  “Sự bất định” (Uncertainty) có nghĩa là “Nghi ngờ khả năng của chúng ta trong việc tiên đoán kết quả hoặc trạng thái tương lai của những hoạt động hiện tại”  Vậy điều gì gây nên sự bất định? Certainty Vs. Uncertainty 8/24/2017 3 DH TM _T MU DH TM _T MU DH TM _T MU DH TM _T MU DH TM _T MU DH TM _T MU DH TM _T MU DH TM _T MU DH TM _T MU DH TM _T MU DH TM _T MU DH TM _T MU DH TM _T MU DH TM _T MU DH TM _T MU DH TM _T MU TMU DFM_INS2017_Ch01 2  Rủi ro là sự biến động tiềm ẩn trong kết quả.  Frank Knight (Nhà kinh tế Mỹ nổi tiếng thế kỷ XX) cho rằng: “Rủi ro là sự bất trắc có thể đo lường được”.  Theo từ điển Oxford: “Rủi ro là khả năng gặp nguy hiểm hoặc bị đau đớn thiệt hại”.  Theo Viện kiểm toán nội bộ của Mỹ: “Rủi ro là tính bất thường (tính không chắc chắn) của một sự kiện xuất hiện mà nó có thể gây ảnh hưởng đến việc đạt được các mục tiêu”. Rủi ro là gì? 8/24/2017 4  Khi nói tới rủi ro, người ta thường đề cập tới khái niệm xác suất (khả năng xảy ra mất mát)  Xác suất khách quan (objective probability) - còn gọi là xác suất tiên nghiệm (a priori probability) (Ví dụ như xác suất đoán đúng trong trò chơi tung đồng xu)  Xác suất chủ quan (subjective probability) là ước tính của từng cá nhân đối với khả năng xảy ra mất mát. (VD như việc kỳ vọng của người chơi xổ số) Rủi ro và xác suất 8/24/2017 5  Hiểm họa (peril): nguyên nhân dẫn đến mất mát.  Mối nguy cơ (hazard): tác nhân làm tăng khả năng xảy ra mất mát. Có thể chia mối nguy thành: Mối nguy vật chất (physical hazard) Mối nguy đạo đức (moral hazard) Mối nguy tinh thần (morale hazard) Hiểm họa # Mối nguy cơ 8/24/2017 6 Mất điện, anh bật diêm xem xăng còn hay hết, xăng còn ... DH TM _T MU DH TM _T MU DH TM _T MU DH TM _T MU DH TM _T MU DH TM _T MU DH TM _T MU DH TM _T MU DH TM _T MU DH TM _T MU DH TM _T MU DH TM _T MU DH TM _T MU DH TM _T MU DH TM _T MU DH TM _T MU TMU DFM_INS2017_Ch01 3  Căn cứ và việc rủi ro có đi kèm với cơ hội sinh lời hay không: Rủi ro thuần túy Rủi ro suy đoán (rủi ro đầu cơ)  Căn cứ vào khả năng chia sẻ: Rủi ro có thể đa dạng hóa (rủi ro cá biệt) Rủi ro không thể đa dạng hóa (rủi ro tổng thể) Phân loại rủi ro 8/24/2017 7  Nhận thức và thái độ đối với rủi ro là sản phẩm chủ quan của mỗi người, không ai giống ai  Có nhiều nhân tố ảnh hưởng tới nhận thức và thái độ của mỗi người đối với rủi ro (...)  Có người sợ rủi ro hơn cả xác suất thiệt hại (...)  Có người theo hội chứng “Điều đó chẳng bao giờ xảy ra với tôi!”  Có người cho rằng “Chẳng qua tôi không may!” Nhận thức và thái độ đối với rủi ro 8/24/2017 8  Đánh giá rủi ro: nhận dạng; cấu trúc; đo lường  Kiểm soát rủi ro: phân tích chuỗi rủi ro (risk-chain); né tránh rủi ro; ngăn ngừa và giảm thiểu tổn thất; quản trị thông tin; chuyển giao rủi ro; đa dạng hóa  Tài trợ rủi ro: tự tài trợ, tài trợ bằng ngân quỹ từ bên ngoài  Quản trị rủi ro toàn diện (TRM) Ứng xử với rủi ro 8/24/2017 9 Bảo hiểm thuộc cách ứng xử nào??? DH TM _T MU DH TM _T MU DH TM _T MU DH TM _T MU DH TM _T MU DH TM _T MU DH TM _T MU DH TM _T MU DH TM _T MU DH TM _T MU DH TM _T MU DH TM _T MU DH TM _T MU DH TM _T MU DH TM _T MU DH TM _T MU TMU DFM_INS2017_Ch01 4  Dưới góc độ tài chính, BH là một dịch vụ tài chính nhằm tái phân phối những chi phí mất mát không mong đợi.  Dưới góc độ pháp lý, BH là một nghiệp vụ trong đó người được BH do đã thực hiện nghĩa vụ đóng BH nên có quyền được hưởng bồi thường theo hợp đồng BH.  Dưới góc độ kinh doanh, BH là một cơ chế trong đó công ty BH nhận chuyển nhượng rủi ro, thực hiện bồi thường và phân chia giá trị thiệt hại giữa tất cả những người tham gia BH. Khái niệm bảo hiểm 8/24/2017 10  Luật Kinh doanh bảo hiểm của Việt Nam (24/2000/QH10): Kinh doanh bảo hiểm là hoạt động của doanh nghiệp bảo hiểm nhằm mục đích sinh lợi, theo đó doanh nghiệp bảo hiểm chấp nhận rủi ro của người được bảo hiểm, trên cơ sở bên mua bảo hiểm đóng phí bảo hiểm để doanh nghiệp bảo hiểm trả tiền bảo hiểm cho người thụ hưởng hoặc bồi thường cho người được bảo hiểm khi xảy ra sự kiện bảo hiểm. Khái niệm kinh doanh BH 8/24/2017 11  Bảo hiểm thương mại: BH hàng hải, BH nhân thọ, BH hỏa hoạn, BH tai nạn, BH kỹ thuật, BH xe cơ giới, BH hàng không, BH dầu khí, BH vệ tinh,...  Bảo hiểm xã hội (...)  Bảo hiểm y tế (...)  Bảo hiểm thất nghiệp (...) Lịch sử phát triển của bảo hiểm (tham khảo) 8/24/2017 12 DH TM _T MU DH TM _T MU DH TM _T MU DH TM _T MU DH TM _T MU DH TM _T MU DH TM _T MU DH TM _T MU DH TM _T MU DH TM _T MU DH TM _T MU DH TM _T MU DH TM _T MU DH TM _T MU DH TM _T MU DH TM _T MU TMU DFM_INS2017_Ch01 5  Vai trò kinh tế: Ổn định tài chính và đảm bảo đầu tư Tạo kênh huy động vốn Tăng thu ngân sách  Vai trò xã hội: Đảm bảo cuộc sống an toàn và ổn định Tạo việc làm, tăng hiệu quả và chất lượng sống Tạo chỗ dựa tinh thần và vật chất cho XH Vai trò của bảo hiểm 8/24/2017 13  Căn cứ vào đối tượng BH: BH tài sản BH trách nhiệm dân sự BH con người  Căn cứ vào phương thức quản lý: BH tự nguyện BH bắt buộc Phân loại bảo hiểm 8/24/2017 14 1. Bảo hiểm trọn đời; 2. Bảo hiểm sinh kỳ; 3. Bảo hiểm tử kỳ; 4. Bảo hiểm hỗn hợp; 5. Bảo hiểm trả tiền định kỳ; 6. Bảo hiểm liên kết đầu tư; 7. Bảo hiểm hưu trí. BH nhân thọ bao gồm: 8/24/2017 15 BH sức khỏe bao gồm: 1. Bảo hiểm tai nạn con người; 2. Bảo hiểm y tế; 3. Bảo hiểm chăm sóc sức khoẻ. DH TM _T MU DH TM _T MU DH TM _T MU DH TM _T MU DH TM _T MU DH TM _T MU DH TM _T MU DH TM _T MU DH TM _T MU DH TM _T MU DH TM _T MU DH TM _T MU DH TM _T MU DH TM _T MU DH TM _T MU DH TM _T MU TMU DFM_INS2017_Ch01 6 1. BH tài sản và bảo hiểm thiệt hại; 2. BH hàng hoá vận chuyển đường bộ, đường biển, đường thủy nội địa, đường sắt và đường hàng không; 3. BH hàng không; 4. BH xe cơ giới; 5. BH cháy, nổ; 6. BH thân tàu và trách nhiệm dân sự của chủ tàu; 7. BH trách nhiệm; 8. BH tín dụng và rủi ro tài chính; 9. Bh thiệt hại kinh doanh; 10.BH nông nghiệp. BH phi nhân thọ bao gồm: 8/24/2017 16  Quy luật số lớn (...)  Hệ quả của Quy luật số lớn dẫn tới các Quy tắc cơ bản của BH: Tập hợp số lớn các rủi ro đồng nhất Phân tán rủi ro Phân chia trách nhiệm Cơ sở kỹ thuật và quy tắc cơ bản của BH 8/24/2017 17 - Rủi ro đồng nhất là điều kiện tốt đảm bảo cho việc bù trừ được thực hiện. - Ký hợp đồng đảm bảo cho càng nhiều rủi ro đồng nhất, cùng loại thì nhà bảo hiểm càng an toàn. Tập hợp số lớn các rủi ro đồng nhất 8/24/2017 18 DH TM _T MU DH TM _T MU DH TM _T MU DH TM _T MU DH TM _T MU DH TM _T MU DH TM _T MU DH TM _T MU DH TM _T MU DH TM _T MU DH TM _T MU DH TM _T MU DH TM _T MU DH TM _T MU DH TM _T MU DH TM _T MU TMU DFM_INS2017_Ch01 7  Sắp xếp rủi ro bảo hiểm theo nhóm mức phí  Giảm phí cho rủi ro tốt hơn mức bình thường  Tăng phí cho rủi ro xấu hơn mức bình thường  Từ chối bảo đảm cho các rủi ro mà khả năng xảy ra là gần như chắc chắn. Lựa chọn rủi ro, điều chỉnh phí 8/24/2017 19  Phân tán rủi ro: Về không gian. Về thời gian. Về số lượng.  Phân chia trách nhiệm: Đồng bảo hiểm Tái bảo hiểm Phân tán rủi ro và phân chia trách nhiệm 8/24/2017 20 Đồng bảo hiểm 8/24/2017 21 CÔNG TY ĐỒNG BẢO HIỂM 20% CÔNG TY ĐỒNG BẢO HIỂM 30% CÔNG TY ĐỒNG BẢO HIỂM 40% NGƯỜI ĐƯỢC BẢO HIỂM CÔNG TY ĐỒNG BẢO HIỂM 10% DH TM _T MU DH TM _T MU DH TM _T MU DH TM _T MU DH TM _T MU DH TM _T MU DH TM _T MU DH TM _T MU DH TM _T MU DH TM _T MU DH TM _T MU DH TM _T MU DH TM _T MU DH TM _T MU DH TM _T MU DH TM _T MU TMU DFM_INS2017_Ch01 8 Tái bảo hiểm 8/24/2017 22 CÔNG TY TÁI BẢO HIỂM 10% CÔNG TY TÁI BẢO HIỂM 20% CÔNG TY TÁI BẢO HIỂM 30% NGƯỜI ĐƯỢC BẢO HIỂM CÔNG TY BẢO HIỂM GỐC 40% 8/24/2017 23  Với một sự kiện xấu bạn đã gặp, hãy phân biệt rủi ro, hiểm họa, mối nguy cơ, tổn thất.  Hãy phân loại những rủi ro bạn có thể gặp và hình dung về cách thức bạn ứng phó với rủi ro đó.  Trong số các rủi ro đó, bạn hãy lựa chọn một loại rủi ro mà theo bạn có thể triển khai một dịch vụ bảo hiểm tương ứng và hình dung về các quy tắc triển khai dịch vụ đó. Nhiệm vụ 1: 8/24/2017 24 DH TM _T MU DH TM _T MU DH TM _T MU DH TM _T MU DH TM _T MU DH TM _T MU DH TM _T MU DH TM _T MU DH TM _T MU DH TM _T MU DH TM _T MU DH TM _T MU DH TM _T MU DH TM _T MU DH TM _T MU DH TM _T MU