Xác định các loài cây có khả năng chống, chịu lửa tại khu vực vườn quốc gia Hoàng Liên

KHOA HC CƠNG NGH N«ng nghiƯp vµ ph¸t triĨn n«ng th«n - KỲ 1 - TH¸NG 3/2018 119 XÁC TNH CÁC LỒI CÂY CĨ KH NYNG CHNG, CHTU L)A TI KHU VIC V$N QUC GIA HỒNG LIÊN Tr^n Minh C6nh1, Lê Thái Sn2 TĨM TT Nghiên cbu $ã sL dKng tpng h%p các phng pháp nh: Tham kh6o k< thXa tài li8u, phng v5n ngUi dân, $i u tra tP mP trên 18 ơ tiêu chumn (500 m2) $i di8n cho các trng thái rXng tF nhiên cha và $ã qua cháy C xã T6 Van và San S6 H@ thu)c huy8n Sa Pa, t/nh Lào Cai, tham kh6o ý ki<n chuyên gia, l5y m9u và phân tích 11 ch/ tiêu cĩ liên quan $<n kh6 nng ch.ng, chu lLa và phát tri3n c"a 15 lồi cây dF tuy3n, sL dKng phng pháp phân tích $a tiêu chumn $3 lFa ch2n nh?ng lồi cây cĩ kh6 nng ch.ng, chu lLa t.t ti khu vFc nghiên cbu. K<t qu6 $ã $ xu5t $%c 10 lồi tiêu bi3u cĩ th3 sinh trCng và phát tri3n t.t, $áp bng nh?ng yêu c^u c"a cơng tác phịng cháy, ch?a cháy rXng C khu vFc VUn Qu.c gia Hồng Liên bao g@m: V.i thu.c (Schima wallichii Choisy.), T.ng quá s" (Alnus nepalensis D.Don), Gipi xanh (Michelia mediocris Dandy), Ch p tay (Exbuclandia tonkinensis (Lecomte) V. Steen.), Tơ hp Vân Nam (Altingia yunnamensis Rehd. etWils.), Kháo xanh (Cinnamomum tonkinensis Pitard), M‚ rXng (Liriodendron chinense (Hemsl.) Sarger), Cáng lị (Betula anoides Buch-Ham.), D‡ bàn (Lithocarpus hemisphaericus), Gipi lá m‚ (Manglietia insignis (Wall.) Blume). Nghiên cbu crng $ã xác $nh $%c m)t s. lồi cây thUng $i kèm v#i nh?ng lồi cĩ kh6 nng phịng cháy ti khu vFc VUn Qu.c gia Hồng Liên. TX khĩa: Cây ch.ng chu lLa, cây $i kèm, cháy rXng, phân tích $a tiêu chumn, phịng cháy, ch?a cháy rXng, VUn Qu.c gia Hồng Liên. 1. T VN  8 Ngày nay, sF bi<n $pi khí h;u v#i nh?ng $%t n ng nĩng, khơ hn kéo dài b5t thUng $ã làm cho cháy rXng trC thành th6m ho ngày càng nghiêm tr2ng C nhi u n#c trên th< gi#i, trong $ĩ cĩ Vi8t Nam, gây nên nh?ng tpn th5t to l#n v tài nguyên, c"a c6i, mơi trUng và c6 tính mng con ngUi. VUn Qu.c gia (VQG) Hồng Liên cĩ tpng di8n tích 28.477 ha, g@m 27 ti3u khu, phân b. trên $a bàn 7 xã, th tr5n thu)c huy8n Sa Pa - t/nh Lào Cai và huy8n Tân Uyên - t/nh Lai Châu. Trong nh?ng nm g^n $ây, tuy $ã $%c các c5p ngành quan tâm, b6o v8 nhng nh?ng tác $)ng x5u vào tài nguyên rXng và cháy rXng v9n cịn x6y ra, gây 6nh hCng khơng nh t#i $Bc $i3m c5u trúc rXng, 6nh hCng t#i sF phát tri3n kinh t<, xã h)i c"a $a phng. i3n hình là nh?ng vK cháy rXng l#n vào tháng 2 nm 2010 và tháng 4 nm 2012 $ã gây thi8t hi hn 700 ha rXng cĩ tr? l%ng và hi8n r5t khĩ phKc h@i [6], [9]. V#i di8n tích r)ng l#n, $a hình phbc tp, phng ti8n d;p lLa hn ch< nên cơng tác phịng cháy ch?a cháy rXng (PCCCR) C khu vFc này cịn gBp r5t nhi u khĩ khn. 3 nâng cao hi8u qu6 c"a cơng tác PCCCR trên $a 1 Trường Đại học Hải Dương 2 Trường Đại học Lâm nghiệp bàn VQG, vi8c xây dFng, phát tri3n rXng và xây dFng các bng xanh c6n lLa v#i nh?ng lồi cây cĩ kh6 nng ch.ng, chu lLa t.t, cùng v#i vi8c nâng cao kh6 nng tF b6o v8, ngn chBn cháy rXng ti khu vFc VQG r5t cĩ ý ngh’a. Nh?ng bi8n pháp này mang li hi8u ích c6 v kh6 nng phịng ch.ng cháy rXng, kinh t< và b6o v8 mơi trUng sinh thái, gĩp ph^n phát tri3n lâm nghi8p b n v?ng cho $a phng. Mu.n thFc hi8n $%c $i u $ĩ, c^n thi<t ph6i xác $nh $%c t;p $ồn lồi cây cĩ kh6 nng ch.ng, chu lLa t.t và phù h%p v#i $i u ki8n l;p $a. 3 gĩp ph^n gi6i quy<t v5n $ nêu trên, nghiên cbu này $ã $%c thFc hi8n nhwm lFa ch2n t;p $ồn lồi cây rXng cĩ kh6 nng phịng ch.ng cháy t.t và xác $nh $%c nh?ng lồi $i kèm v#i chúng $3 phKc vK cơng tác PCCCR cho khu vFc VQG Hồng Liên. 2. (A I0M, I TNG VÀ PHNG PHÁP NGHIÊN CU 2.1. a $i3m và $.i t%ng nghiên cbu Là các cây gŠ trong rXng gŠ tF nhiên lá r)ng thUng xanh phKc h@i núi $5t (TXP) và rXng gŠ tF nhiên tF nhiên lá r)ng thUng xanh nghèo núi $5t (TXN), di8n tích rXng sau vK cháy tháng 2 nm 2010) ti xã T6 Van và xã San S6 H@ - VQG Hồng Liên - t/nh Lào Cai. KHOA HC CƠNG NGH N«ng nghiƯp vµ ph¸t triĨn n«ng th«n - KỲ 1 - TH¸NG 3/2018 120 2.2. Phng pháp nghiên cbu SL dKng tpng h%p các phng pháp nghiên cbu ch" y<u nh: tham kh6o, k< thXa tài li8u, phng v5n ngUi dân, $i u tra chuyên ngành, tham kh6o ý ki<n chuyên gia $3 thu th;p và phân tích thơng tin cĩ liên quan $<n tình hình cháy rXng c"a $a phng và kh6 nng ch.ng, chu lLa c"a các lồi cây. Tu¥ tXng n)i dung cK th3 mà lFa ch2n phng pháp nghiên cbu cho phù h%p. 2.2.1. Phng pháp thu th;p s. li8u i u tra bwng b6ng hi nhwm thu th;p v nh?ng lồi cây dF tuy3n cĩ kh6 nng ch.ng, chu lLa tX ki<n thbc c"a ngUi dân $a phng. Phng v5n 45 ngUi dân, trong $ĩ $Bc bi8t quan tâm t#i các h) gia $ình cĩ hot $)ng canh tác trên nng r9y, nh?ng ngUi l#n tupi và nh?ng ngUi thUng xuyên $i rXng hoBc cĩ kinh nghi8m trong hot $)ng ngh rXng. Sau $ĩ ti<n hành $i u tra các trng thái: rXng tF nhiên cha cháy và rXng tF nhiên qua cháy vào nm 2010. – mŠi trng thái rXng, $i u tra trên 2-3 ơ tiêu chumn (OTC) $i3n hình cĩ di8n tích 500 m2 (25 x 20 m). Tpng s. l;p 18 ƠTC, trên $ĩ $i u tra các ch/ tiêu: lồi cây, $Ung kính ngang ngFc, chi u cao vút ng2n, chi u cao d#i cành, $Ung kính tán, phmm ch5t c"a cây theo ba c5p $): t.t, trung bình, x5u cùng $) tàn che và sinh trCng c"a t^ng cây cao. Trong mŠi OTC l;p 05 ơ dng b6n cĩ di8n tích 16 m2 (4 m x 4 m), $%c b. trí C b.n gĩc và C gi?a ơ. Trên $ĩ ti<n hành $i u tra cây tái sinh v#i các ch/ tiêu: lồi cây, chi u cao, ngu@n g.c tái sinh, phmm ch5t c"a cây theo ba c5p $): t.t, trung bình, x5u. Trong các trng thái rXng $ã $i u tra C khu vFc nghiên cbu, ti<n hành l;p 60 OTC 6 cây. Cây cĩ kh6 nng phịng cháy $%c ch2n làm trung tâm, $i u tra 5 cây g^n nh5t quanh nĩ v#i các ch/ tiêu sau: Chi u cao vút ng2n (Hvn), chi u cao d#i cành (Hdc), $Ung kính tán (Dt), $Ung kính ti v trí 1,3 m (D1,3), tình hình sinh trCng, kho6ng cách gi?a các cây. DFa vào k<t qu6 $i u tra bwng b6ng hi và trên nh?ng OTC C các $.i t%ng nghiên cbu, s b) xác $nh nh?ng lồi cây dF tuy3n cĩ kh6 nng ch.ng, chu lLa ti khu vFc nghiên cbu. L5y m9u lá và v c"a chúng $3 phân tích các ch/ tiêu nh: hàm l%ng n#c tpng s., hàm l%ng tro thơ, thUi gian cháy c"a lá và v cây. Xác $nh hàm l%ng n#c c"a lá và v cây bwng phng pháp cân - s5y. L5y m9u lá sau khi s5y khơ ki8t $.t thành tro C nhi8t $) 3000C, cân tr2ng l%ng tro, $em so v#i tr2ng l%ng m9u $3 xác $nh hàm l%ng tro thơ trong lá (%). Xác $nh thUi gian cháy c"a lá và v (giây) bwng cách $em $.t m9u ti cĩ cùng di8n tích C cùng nhi8t $), xác $nh thUi gian bén lLa, thUi gian cháy h<t. Xác $nh $) dày lá cây (µm) bwng kính hi3n vi cĩ $) phĩng $i 10x15. Xác $nh $) dày v cây (mm) bwng th#c k‰p Panme. MŠi thí nghi8m lBp ít nh5t 3 l^n và l5y k<t qu6 bình quân. Các ch/ tiêu $%c phân tích ti Trung tâm thí nghi8m, thFc hành khoa Qu6n lý TNR&MT - TrUng i h2c Lâm nghi8p. Nh?ng ch/ tiêu $ánh giá v k<t c5u tán cây, kh6 nng tái sinh, tính thích bng v#i $i u ki8n l;p $a, giá tr kinh t< $%c xác $nh thơng qua quan sát trFc ti<p, tham kh6o các tài li8u, tham kh6o ý ki<n c"a các chuyên gia v các l’nh vFc thFc v;t rXng, sinh thái h2c và tr@ng rXng [2]. 2.2.2. Phng pháp xL lý s. li8u - Xác $nh lồi cây và tp thành lồi: + Xác $nh tên lồi cây qua tham kh6o tài li8u và ý ki<n chuyên gia v l’nh vFc thFc v;t rXng [1]. + Xác $nh tp thành, áp dKng phng pháp c"a Nguyn H?u Hi<n (1972) [2]: Th.ng kê s. l%ng cá th3 theo lồi; tính s. lồi và tpng s. cá th3 c"a lồi; tính s. l%ng cá th3 bình quân cho mŠi lồi. Nh?ng lồi cĩ s. l%ng cá th3 l#n hn hoBc bwng s. cá th3 bình quân c"a mŠi lồi sJ tham gia vào cơng thbc tp thành và $%c g2i là lồi u th<. - LFa ch2n lồi cây cĩ kh6 nng ch.ng, chu lLa £ng dKng phng pháp phân tích $a tiêu chumn (Multi - Criteria Analysis) [3], [5] $3 lFa ch2n nh?ng lồi cây cĩ kh6 nng ch.ng, chu lLa cao ti khu vFc nghiên cbu. ây là phng pháp phân tích $ánh giá các mơ hình ($.i t%ng) dFa vào hàng lot các tiêu chumn mà nh?ng tiêu chumn này khi $%c l%ng hĩa sJ cho ra m)t $) $o nào $ĩ $3 $ánh giá m)t cách khách quan, tồn di8n các mơ hình nghiên cbu. Các b#c thFc hi8n bao g@m: Xác $nh 11 tiêu chumn $3 $ánh giá bao g@m: Hàm l%ng n#c trong lá (%), hàm l%ng n#c trong v (%), $) dày c"a lá (µm), $) dày c"a v (mm), thUi gian cháy c"a lá (phút), thUi gian cháy c"a v (phút), hàm l%ng tro thơ c"a lá (%), hình thái k<t c5u tán, kh6 nng tái sinh, kh6 nng thích bng v#i $i u ki8n l;p $a, giá tr kinh t<. L%ng hĩa các tiêu chumn $nh tính nh sau: KHOA HC CƠNG NGH N«ng nghiƯp vµ ph¸t triĨn n«ng th«n - KỲ 1 - TH¸NG 3/2018 121 + Hình thái k<t c5u tán cây: R)ng - 3 $i3m; trung bình - 2 $i3m; h‰p - 1 $i3m. + Kh6 nng thích bng v#i $i u ki8n l;p $a: Thích bng v#i nhi u loi $5t - 3 $i3m; a $5t mm, t^ng dày - 1 $i3m; các trUng h%p cịn li - 2 $i3m. + Kh6 nng tái sinh tF nhiên: Tái sinh ht và ch@i t.t - 3 $i3m; tái sinh ht t.t và ch@i trung bình - 2,5 $i3m; tái sinh ht t.t và ch@i kém - 2 $i3m; tái sinh ht trung bình và ch@i t.t - 2,5 $i3m; tái sinh ht trung bình và ch@i kém - 1,5 $i3m; tái sinh ht và ch@i trung bình - 2 $i3m; tái sinh ht kém và ch@i t.t - 2 $i3m; tái sinh ht, ch@i trung bình - 1,5 $i3m; tái sinh ht, ch@i kém - 1 $i3m. + Giá tr c"a cây: GŠ t.t tX nhĩm I $<n nhĩm III - 3 $i3m; gŠ trung bình tX nhĩm IV $<n nhĩm VI -2 $i3m; gŠ x5u tX nhĩm VII $<n nhĩm VIII - 1 $i3m; gây cho các s6n phmm ngồi gŠ: 1 $i3m. - Chumn hĩa s. li8u quan sát: Chuy3n $pi các tiêu chumn v#i $n v khác nhau thành nh?ng $i l%ng th.ng nh5t là tng cĩ l%i hoBc gi6m cĩ l%i cho mKc tiêu nghiên cbu. Nghiên cbu ti<n hành chumn hĩa theo phng pháp $.i l;p [4] v#i tiêu chumn tng cĩ l%i sL dKng cơng thbc: Yij = MaxXij Xij (01); v#i tiêu chumn gi6m cĩ l%i $%c tính là: Yij = 1 - MaxXij Xij (02). Trong $ĩ Xij là ch/ s. quan sát cha $%c chumn hĩa. - Tính $i3m, so sánh và lFa ch2n lồi cây: Các lồi cây sJ $%c x<p hng kh6 nng ch.ng, chu lLa dFa vào tpng s. $i3m c"a các tiêu chumn. Tr2ng s. c"a tXng tiêu chumn $%c xác $nh theo phng pháp phân tích thành ph^n chính (Pricipal Component Analysis) trong ph^n m m SPSS - version 16.0 [5]. Vi8c tính $i3m và so sánh các lồi cây $%c ti<n hành theo hai b#c: ^u tiên lFa ch2n các lồi cây cĩ kh6 nng ch.ng, chu lLa t.t, sau $ĩ lFa ch2n các lồi cây vXa cĩ kh6 nng ch.ng chu lLa cao nhng cĩ th3 phát tri3n t.t C $a phng phKc vK cho cơng tác PCCCR thơng qua các tiêu chumn thích bng v#i $i u ki8n l;p $a và giá tr kinh t<. 3. KT QU NGHIÊN CU VÀ THO LU!N 3.1. Xác $nh lồi cây dF tuy3n cĩ kh6 nng phịng ch.ng cháy rXng ti khu vFc nghiên cbu 3.1.1. i u tra qua ki<n thbc c"a ngUi dân $a phng K<t qu6 phng v5n 45 ngUi dân v nh?ng lồi cây gŠ cĩ kh6 nng phịng cháy C $a phng cho th5y, ngUi dân khá hi3u bi<t v nh?ng cây khĩ cháy hoBc sau khi b cháy chúng nhanh m2c li Các lồi $%c thUng $%c nh c t#i ch" y<u là nh?ng lồi cây a sáng cĩ v dày, lá dày, v và lá chba nhi u n#c, tái sinh ch@i và ht mnh, cĩ kh6 nng phân b. r)ng... $i3n hình là: Cây V.i thu.c (50-76%), cây T.ng quá s" (43,7-68%) và cây Ch p tay (40%), Gipi (25%), Kháo xanh (25%), Trâm pi (25%), Súm lơng (18%)... Ngồi ra cĩ m)t s. lồi cây hi8n $ã $%c gây tr@ng phKc vK cho cơng tác kinh doanh và b6o v8 rXng C khu vFc này nh: V.i thu.c, T.ng quá s", Súm lơng... ây là nh?ng g%i ý giúp cho quá trình $i u tra, xác $nh nh?ng lồi cây l5y m9u phân tích $%c nhanh chĩng và t;p trung hn. 3.1.2. i u tra, phát hi8n nh?ng lồi cây cĩ kh6 nng phịng cháy ngồi thFc $a TX s. li8u $i u tra trên các ơ tiêu chumn, nghiên cbu $ã xác l;p $%c cơng thbc tp thành t^ng cây cao và cây tái sinh d#i rXng tF nhiên C $a bàn nghiên cbu nh C b6ng 1. Ti các ơ nghiên cbu khu vFc xã T6 Van $ã xác $nh $%c 31 lồi thu)c t^ng cây cao, trong $ĩ cĩ 19 lồi tham gia vào cơng thbc tp thành; v#i cây tái sinh, $ã xác $nh $%c 27 lồi, trong $ĩ cĩ 13 lồi tham gia vào cơng thbc tp thành. Ti khu vFc xã San S6 H@, $ã th.ng kê $%c 47 lồi C t^ng cây cao, trong $ĩ cĩ 17 lồi tham gia vào cơng thbc tp thành; C t^ng cây tái sinh xác $nh $%c 35 lồi, trong $ĩ ch/ cĩ 11 lồi tham gia vào cơng thbc tp thành. SF cĩ mBt c"a nhi u lồi cây trong cơng thbc tp thành th3 hi8n rXng ti khu vFc nghiên cbu tng $.i $a dng và phong phú v thành ph^n lồi. Các lồi nh: Ch p tay, V.i thu.c, T.ng quá s", Ho c quang, Kháo, D‡, S@i, Tơ hp khá php bi<n C rXng tF nhiên c"a khu vFc này. Nhìn chung các lồi cây cĩ mBt trong tp thành t^ng cây cao ch" y<u là nh?ng cây a sáng, m2c nhanh, ít cĩ giá tr kinh t< cao, $i3n hình cho các lồi cây thUng phân b. C rXng phKc h@i. Nhi u lồi cĩ mBt trong nh?ng cơng thbc tp thành trên crng $ã $%c ngUi dân C các $a phng cho rwng chúng cĩ th3 ch.ng $%c lLa t.t hn nh?ng lồi khác nh: V.i thu.c, Kháo xanh, Ch p tay, T.ng qua s", Súm lơng... KHOA HC CƠNG NGH N«ng nghiƯp vµ ph¸t triĨn n«ng th«n - KỲ 1 - TH¸NG 3/2018 122 B6ng 1. Cơng thbc tp thành t^ng cây cao và cây tái sinh rXng tF nhiên ti khu vFc nghiên cbu Xã S. lồi Cơng thbc tp thành 31 * T^ng cây cao: 0,71VT +0,63LD +0,52DB -0,49CTr -0,45GLM -0,41KC -0,41TH -0,41SP -0,41TLD - 0,41CT -0,41SOT-0,41SC -0,37TQS -0,37MR -0,34DG -0,34MRX -0,34MCN -0,34Tg - 0,34GNC +1,90LK. (01) T6 Van 27 * T^ng cây tái sinh: 1,06VT +0,96TQS +0,77QD +0,72SL + 0,57MR +0,57CTr +0,52DG +0,58GLM +0,58GX -0,43SC -0,38DB -0,38GNC- 0,38TLD + 2,1LK. (02) 47 * T^ng cây cao: 0,66TQS + 0,66LD + 0,63KX + 0,60DH + 0,5VT - 0,45CM - 0,42TLD -0,42SP - 0,39CT - 0,39DN- 0,36GX - 0,3M- 0,3CL- 0,3DB - 0,30V - 0,24TO - 0,24Tr+ 2,57LK. (03) San S6 H@ 35 * T^ng cây tái sinh: 1,11VT + 1,00KX + 0,72TQS + 0,61GX+ 0,55CT+ 0,5LD + 0,5TLD - 0,39HL - 0,33CTr - 0,33Tr - 0,33TO + 3,63LK. (04) Ghi chú: Tên cây Kí hi8u Tên cây Kí hi8u Tên cây Kí hi8u Bã $;u B Gipi xanh GX S@i ph6ng SP Cà mpi CM Gipi lá m‚ GLM Súm chè SC Cáng lị CL Gipi núi cao GNC Thích lá dài TLD Ch p tay CT Kháo cu.ng $ KC Tiêng Tg Chè trám CTr Kháo xanh KX Tơ hp núi cao TH D h%p DH M xa rng x‡ MRX T.ng quá s" TQS D‡ bàn DB Máu chĩ lá nh MCN Trâm pi TO D‡ gai DG M‚ M Trmu Tr D‡ nhím DN M‚ rXng MR V.i thu.c VT Š quyên lá dài LD Sang #t cành tía SOT Lồi khác LK K<t qu6 $i u tra v tình hình tái sinh cho th5y cĩ m)t s. lồi nh: T.ng quá s", V.i thu.c, Gipi, Kháo, Š quyên, Trâm pi, Súm lơng, Ch p tay, Chè trám... $ u cĩ mBt C c6 tp thành c"a t^ng cây cao và t^ng cây tái sinh c"a khu vFc nghiên cbu. i u này $ã ph^n nào chbng t chúng cĩ kh6 nng thích bng t.t v#i $i u ki8n l;p $a. K<t h%p s. li8u $i u tra v tp thành lồi c"a t^ng cây cao, t^ng cây tái sinh C rXng tF nhiên cha cháy và sau khi cháy ti hai $a $i3m nghiên cbu cho th5y, mBc dù cĩ sF khác nhau v thành ph^n lồi crng nh v trí các lồi tham gia trong cơng thbc tp thành nhng thành ph^n lồi c"a chúng tng $.i $@ng nh5t. 52,9% $<n 57,9% lồi cây C t^ng cao cĩ cây tái sinh d#i tán rXng và crng cĩ trên 50% s. lồi cây tái sinh C rXng sau cháy cĩ mBt trong tp thành t^ng cây cao C các trng thái rXng tF nhiên ti khu vFc này. 3.1.3. Xác $nh nh?ng lồi cây cĩ kh6 nng ch.ng, chu lLa ti khu vFc nghiên cbu TX ý ki<n $ánh giá c"a ngUi dân, k<t h%p v#i k<t qu6 $i u tra trên các OTC, nghiên cbu $ã xác $nh $%c m)t s. lồi cây cĩ kh6 nng ch.ng, chu lLa hi8n phân b. C $a phng. Danh sách nh?ng lồi cây dF tuy3n này $%c tpng h%p C b6ng 2. B6ng 2. Nh?ng lồi cây dF tuy3n cĩ kh6 nng ch.ng, chu lLa Lồi cây Lồi cây TT Tên Vi8t Nam Tên khoa h2c TT Tên Vi8t Nam Tên khoa h2c 1 Gipi xanh Michelia mediocris Dandy 9 Súm chè Adinandra glischroloma Hand.-Mazz. var. hirta (Gagnep.) Kobyski 2 M‚ rXng Liriodendron chinense (Hemsl.) Sarger 10 Sn tra Docynia indica 3 Ch p tay Exbuclandia tonkinensis (Lecomte) V. Steen. 11 Gipi lá m‚ Manglietia insignis (Wall.) Blume KHOA HC CƠNG NGH N«ng nghiƯp vµ ph¸t triĨn n«ng th«n - KỲ 1 - TH¸NG 3/2018 123 4 V.i thu.c Schima wallichi (DC.) Korth 12 Chè trám Camellia sp. 5 T.ng quá s" Alnus nepalensis D.Don 13 Tơ hp vân nam Altingia yunnamensis Rehd. etWils. 6 Kháo xanh Cinnamomum tonkinensis Pitard 14 Kháo cu.ng $ Machilus odoratissima Nees 7 Cáng lị Betula alnoides Buch.-Ham. ex D. Don in DC. 15 D‡ bàn Lithocarpus hemisphaericus 8 Trâm pi Syzygium vestitum Merr. et Perry Nh?ng lồi cây trên $ u tham gia vào thành ph^n lồi c"a t^ng cây cao, t^ng cây tái sinh và ph^n l#n chúng crng là nh?ng lồi cây $i kèm cĩ kh6 nng sinh trCng, phát tri3n t.t. Cĩ th3 th5y, vi8c lFa ch2n này cịn phK thu)c nhi u vào kinh nghi8m c"a ngUi dân và k<t qu6 $i u tra ch" quan c"a ngUi $i u tra. 3 $ánh giá chính xác hn v tính ch.ng, chu lLa c"a các lồi cây dF tuy3n, c^n phân tích m9u v và lá c"a chúng $3 $ánh giá tpng h%p các ch/ tiêu ph6n ánh $Bc tính $ĩ m)t cách $nh l%ng. 3.2. LFa ch2n các lồi cây cĩ kh6 nng ch.ng, chu lLa và cĩ kh6 nng phát tri3n phKc vK phịng ch.ng cháy rXng ti khu vFc nghiên cbu 3 cĩ th3 gây tr@ng crng nh b6o t@n và phát tri3n nhwm phKc vK cho cơng tác qu6n lý lLa rXng C $a phng, nh?ng lồi cây $%c lFa ch2n ph6i $6m b6o 3 nguyên t c sau: (1) Phù h%p v#i $i u ki8n l;p $a c"a $a phng, cĩ tính thích bng v#i nhi u loi $5t, (2) cĩ kh6 nng ch.ng, chu lLa t.t, (3) $áp bng $%c m)t s. l%i ích v mBt kinh t< [2], [4]. Nghiên cbu $ã xác $nh m)t s. ch/ tiêu liên quan t#i kh6 nng ch.ng, chu lLa, kh6 nng thích bng v#i $i u ki8n l;p $a và giá tr kinh t< các lồi cây dF tuy3n cho khu vFc nghiên cbu. S. li8u $ã qua l%ng hĩa $%c trình bày C b6ng 3. B6ng 3. Nh?ng ch/ tiêu liên quan t#i tính ch.ng chu lLa, kh6 nng thích bng v#i $i u ki8n l;p $a và giá tr kinh t< c"a các lồi cây dF tuy3n ti VQG Hồng Liên Các ch/ tiêu nghiên cbu STT Lồi cây (1) (2) (3) (4) (5) (6) (7) (8) (9) (10) (11) 1 Cáng lị 63,57 62,62 6,54 0,35 7,16 0,35 5,53 2 3 2 2 2 Ch p tay 57,30 50,88 7,34 0,45 6,08 0,57 3,85 2 3 2 2 3 Chè trám 63,25 59,35 6,53 0,30 7,17 0,33 4,44 3 2,5 2 2 4 D‡ bàn 52,70 50,37 6,52 0,37 7,15 0,42 3,50 3 3 2 2 5 Gipi lá m‚ 67,32 57,07 5,53 0,34 12,17 0,37 5,57 2 2 2 2 6 Gipi xanh 60,74 59,84 6,7 0,37 5,24 0,32 3,1 3 2,5 2,5 3 7 Kháo cu.ng $ 56,38 57,97 6,52 0,29 4,64 0,32 4,13 2 2 2 2 8 Kháo xanh 63,54 53,41 6,63 0,34 6,06 0,32 4,42 2 2,5 2,5 2 9 M‚ rXng 66,22 54,64 6,02 0,40 10,08 0,42 5,25 2 2 2 2 10 Sn tra 59,15 57,82 5,57 0,31 5,45 0,23 5,02 1 3 2,5 2 11 Súm lơng 67,89 55,28 6,98 0,26 3,17 0,34 2,37 2 2,5 2 1 12 Tơ hp vân nam 65,27 49,17 5,45 0,29 9,02 0,25 3,91 2 3 2 3 13 T.ng quá s" 66,62 62,09 7,41 0,48 9,42 0,34 7,89 3 3 2 2 14 Trâm pi 65,64 56,52 6,67 0,28 2,80 0,19 2,50 1 1,5 2 2 15 V.i thu.c 68,81 59,82 8,21 0,54 7,46 0,31 5,87 2 3 3 2 Ghi chú: (1) và (2) - Hàm l%ng n#c trong lá và v cây (%), (3) - Hàm l%ng tro trong lá (%), (4) và (5) - ThUi gian cháy c"a lá và v (phút), (6) và (7) - ) dày c"a lá và v (mm), (8) - K<t c5u tán cây; (9) - Kh6 nng tái sinh, (10) - Kh6 nng thích bng v#i $i u ki8n l;p $a và (11) - Giá tr kinh t<. S. li8u b6ng 3 cho th5y các ch/ tiêu v hàm l%ng n#c C trong lá, v và hàm l%ng tro trong lá c"a 15 lồi cây nghiên cbu cĩ sF bi<n $)ng khá l#n. Trong $ĩ hàm l%ng n#c l#n nh5t xác $nh $%c C KHOA HC CƠNG NGH N«ng nghiƯp vµ ph¸t triĨn n«ng th«n - KỲ 1 - TH¸NG 3/2018 124 lá cây V.i thu.c (68,81%), giá tr này nh nh5t C lá cây D‡ bàn (52,7%). Cây V.i thu.c crng là cây cĩ hàm l%ng tro trong lá l#n nh5t (8,21%) và thUi gian cháy lá dài nh5t (0,54 phút). Ch/ tiêu v thUi gian cháy v cây crng cĩ sF bi<n $)ng r5t l#n. Cây Gipi lá m‚ cĩ thUi gian cháy c"a v trung bình là 12,17 phút, l#n g5p 4,3 l^n so v#i cây Trâm pi. Cĩ th3 th5y, v#i $i u ki8n l;p $a và $i u ki8n l5y m9u phân tích tng $.i $@ng nh5t nhng s. li8u v các ch/ tiêu ph6n ánh kh6 nng ch.ng, chu lLa C các lồi cây cĩ sF chênh l8ch khá rõ. TX s. li8u phân tích v các ch/ tiêu liên quan, sL dKng cơng thbc 01 $3 chumn hĩa các tiêu chumn cho nh?ng lồi cây nghiên cbu do t5t c6 các ch/ tiêu sL dKng $ u là tng cĩ l%i. K<t qu6 chumn hĩa tiêu chumn các lồi cây ti khu vFc nghiên cbu theo phng pháp $.i l;p $%c trình bày C b6ng 4. B6ng 4. K<t qu6 chumn hĩa các ch/ tiêu cho 15 lồi cây nghiên cbu ti VQG Hồng Liên Các ch/ tiêu nghiên cbu TT Lồi cây (1) (2) (3) (4) (5) (6) (7) (8) (9) (10) (11) (12) 1 Cáng lị 0,924 1,000 0,797 0,648 0,588 0,614 0,701 0,667 1,000 0,667 0,667 0,924 2 Ch p tay 0,833 0,813 0,894 0,833 0,500 1,000 0,488 0,667 1,000 0,667 0,667 0,833 3 Chè trám 0,919 0,948 0,795 0,556 0,589 0,579 0,563 1,000 0,833 0,667 0,667 0,919 4 D‡ bàn 0,766 0,804 0,794 0,685 0,588 0,737 0,444 1,000 1,000 0,667 0,667 0,766 5 Gipi lá m‚ 0,978 0,911 0,674 0,630 1,000 0,649 0,706 0,667 0,667 0,667 0,667 0,978 6 Gipi xanh 0,883 0,956 0,816 0,685 0,431 0,561 0,393 1,000 0,833 0,833 1,000 0,883 7 Kháo cu.ng $ 0,819 0,926 0,794 0,537 0,381 0,561 0,523 0,667 0,667 0,667 0,667 0,819 8 Kháo xanh 0,923 0,853 0,808 0,630 0,498 0,561 0,560 0,667 0,833 0,833 0,667 0,923 9 M‚ rXng 0,962 0,873 0,733 0,741 0,828 0,737 0,665 0,667 0,667 0,667 0,667 0,962 10 Sn tra 0,860 0,923 0,678 0,574 0,448 0,404 0,636 0,333 1,000 0,833 0,667 0,860 11 Súm lơng 0,987 0,883 0,850 0,481 0,260 0,596 0,300 0,667 0,833 0,667 0,333 0,987 12 Tơ hp vân nam 0,949 0,785 0,664 0,537 0,741 0,439 0,496 0,667 1,000 0,667 1,000 0,949 13 T.ng quá s" 0,968 0,992 0,903 0,889 0,774 0,596 1,000 1,000 1,000 0,667 0,667 0,968 14 Trâm pi 0,954 0,903 0,812 0,519 0,230 0,333 0,317 0,333 0,500 0,667 0,667 0,954 15 V.i thu.c 1,000 0,955 1,000 1,000 0,613 0,544 0,744 0,667 1,000 1,000 0,667 1,000 TX k<t qu6 chumn hĩa, sL dKng ph^n m m SPSS xác $nh tr2ng s. c"a các ch/ tiêu [5], tính $i3m và x<p hng kh6 nng ch.ng, chu lLa cho các lồi cây dF tuy3n nh C b6ng 5. B6ng 5. K<t qu6 x<p hng v kh6 nng ch.ng chu lLa c"a các lồi cây nghiên cbu ti VQG Hồng Liên Kh6 nng ch.ng, chu lLa Kh6 nng ch.ng, chu lLa STT Lồi cây i3m X<p hng TT Lồi cây i3m X<p hng 1 T.ng quá s" 0,892 1 9 Gipi xanh 0,655 9 2 V.i thu.c 0,819 2 10 Kháo xanh 0,643 10 3 Ch p tay 0,753 3 11 Tơ hp vân nam 0,621 11 4 M‚ rXng 0,725 4 12 Sn tra 0,593 12 5 D‡ bàn 0,711 5 13 Kháo cu.ng $ 0,583 13 6 Cáng lị 0,711 5 14 Súm lơng 0,538 14 7 Gipi lá m‚ 0,710 7 15 Trâm pi 0,446 15 8 Chè trám 0,673 8 K<t qu6 nghiên cbu C b6ng 5 cho th5y ba lồi cây: T.ng quá s", V.i thu.c và Ch p tay cĩ tpng $i3m cao nh5t, $%c x<p C b.n v trí $^u tiên v kh6 nng ch.ng, chu lLa do chúng cĩ nh?ng u $i3m npi b;t nh hàm l%ng n#c trong lá và v nhi u, v và lá dày, thUi gian cháy là lâu nh5t. Ti<p sau $ĩ là nh?ng lồi: M‚ rXng, D‡ bàn, Cáng lị, Gipi lá m‚, Chè trám, Gipi xanh, Kháo xanh, Tơ hp. Nh?ng lồi cĩ nhi u nh%c $i3m, $%c x<p hng th5p nh5t bao g@m: Sn tra, Kháo cu.ng $, Súm lơng và Trâm pi do lá và v c"a chúng thUng mng hn, hàm l%ng n#c khơng cao, thUi gian cháy nhanh, hàm l%ng tro khơng nhi u, k<t c5u tán tX h‰p $<n trung bình KHOA HC CƠNG NGH N«ng nghiƯp vµ ph¸t triĨn n«ng th«n - KỲ 1 - TH¸NG 3/2018 125 Sau khi $ã so sánh, lFa ch2n $%c các lồi cây cĩ kh6 nng ch.ng, chu lLa t.t C mŠi $a phng, k<t h%p v#i giá tr v kh6 nng thích bng v#i $i u ki8n l;p $a và giá tr kinh t< c"a các lồi cây $ĩ $3 tính $i3m tpng h%p. Theo ý ki<n c"a các chuyên gia [2], tr2ng s. $%c xác $nh cho tiêu chí v kh6 nng ch.ng, chu lLa là 0,5, cho kh6 nng thích bng v#i $i u ki8n l;p $a là 0,3 và tr2ng s. cho tiêu chí v giá tr kinh t< là 0,2. Nh?ng lồi cây nào cĩ s. $i3m cao nh5t là nh?ng lồi cĩ th3 $áp bng $%c yêu c^u tpng h%p v c6 ba tiêu chumn này và là c sC $3 $ xu5t sL dKng chúng phKc vK cơng tác PCCCR cho $a phng. K<t qu6 tính $i3m và x<p hng v kh6 nng phát tri3n phKc vK cơng tác phịng ch.ng cháy rXng c"a 15 lồi cây nghiên cbu ti khu vFc VQG Hồng Liên $%c tpng h%p C b6ng 6. B6ng 6. K<t qu6 x<p hng v kh6 nng phát tri3n phKc vK phịng ch.ng cháy rXng c"a các lồi cây nghiên cbu ti VQG Hồng Liên Kh6 nng phát tri3n phKc vK PCCCR Kh6 nng phát tri3n phKc vK PCCCR TT Lồi cây i3m X<p hng TT Lồi cây i3m X<p hng 1 V.i thu.c 0,843 1 9 D‡ bàn 0,689 8 2 T.ng quá s" 0,779 2 10 Gipi lá m‚ 0,688 10 3 Gipi xanh 0,777 3 11 Sn tra 0,680 11 4 Ch p tay 0,710 4 12 Chè trám 0,670 12 5 Tơ hp vân nam 0,710 4 13 Kháo cu.ng $ 0,625 13 6 Kháo xanh 0,705 6 14 Trâm pi 0,556 14 7 M‚ rXng 0,696 7 15 Súm lơng 0,536 15 8 Cáng lị 0,689 8 K<t qu6 C b6ng 5 và 6 cho th5y khơng cĩ sF chênh l8ch thb tF x<p hng v kh6 nng ch.ng, chu lLa và kh6 nng phát tri3n phKc vK cơng tác PCCCR c"a m)t s. lồi cây nh: V.i thu.c, T.ng quá s", Ch p tay. Tuy nhiên, v#i m)t s. lồi cây nh: M‚ rXng, D‡ bàn và Gipi lá m‚ thb tF x<p hng tpng h%p li kém hn so v#i $ánh giá kh6 nng ch.ng chu lLa do chúng cĩ th3 yêu c^u $5t cịn khá t.t. M)t s. lồi cây nh: Gipi xanh và Tơ Hp, tuy kh6 nng ch.ng chu lLa khơng $%c x<p thb hng cao nh5t do $) dày lá và v khơng cao, thUi gian cháy khá dài... nhng chúng cĩ kh6 nng tái sinh t.t và giá tr kinh t< nên chúng crng $%c x<p hng khá cao trong danh sách nh?ng lồi cây cĩ kh6 nng phát tri3n $3 phKc vK cơng tác phịng cháy ti khu vFc VQG Hồng Liên. V#i phng pháp nh trên, $ã xác $nh m)t s. lồi cây cĩ kh6 nng phịng cháy tng $.i t.t, thích h%p v#i $i u ki8n l;p $a, $áp bng mbc $) nh5t $nh v mBt kinh t< và cĩ th3 phát tri3n $3 phKc vK cơng tác phịng ch.ng cháy rXng C $a phng nh sau: V.i thu.c (Schima Dandy), Ch p tay (Exbuclandia tonkinensis (Lecomte) V. Steen), Tơ hp Vân Nam (Altingia yunnamensis Rehd. etWils.), Kháo xanh (Cinnamomum tonkinensis Pitard), M‚ rXng (Liriodendron chinense (Hemsl.) Sarger), Cáng lị (Betula alnoides Buch.-Ham. ex D. Don in DC.), D‡ bàn (Lithocarpus hemisphaericus), Gipi lá m‚ (Manglietia insignis (Wall.) Blume). Nh?ng lồi cây $%c lFa ch2n crng là nh?ng lồi $%c ngUi dân $a phng cho rwng cĩ kh6 nng phịng cháy t.t và hi8n nay chúng khá php bi<n trong tp thành t^ng cây cao và t^ng cây tái sinh C các trng thái rXng $%c $i u tra. 3.3. Xác $nh lồi cây thUng $i kèm v#i cây cĩ kh6 nng phịng cháy ti VQG Hồng Liên Trong rXng tF nhiên thUng cĩ nhi u lồi cây cùng t@n ti và phát tri3n trong m)t thUi gian ng n hoBc trong su.t c6 cu)c $Ui c"a chúng. Vi8c nghiên cbu m.i quan h8 gi?a các lồi trong rXng tF nhiên, $Bc bi8t là m.i quan h8 gi?a cây cĩ kh6 nng ch.ng chu lLa v#i cây $i kèm cĩ m)t ý ngh’a $Bc bi8t quan tr2ng trong $nh h#ng lFa ch2n nh?ng lồi cây hŠn giao phKc vK cho vi8c xây dFng các bng và $ai xanh phịng cháy hoBc các bi8n pháp nâng cao kh6 nng ch.ng chu lLa c"a rXng. K<t qu6 $i u tra v thành ph^n c"a nh?ng lồi cây thUng s.ng cùng (cây $i kèm) v#i nh?ng lồi $%c cho là cĩ kh6 nng PCCCR ti khu vFc nghiên cbu $%c trình bày C b6ng 7. KHOA HC CƠNG NGH N«ng nghiƯp vµ ph¸t triĨn n«ng th«n - KỲ 1 - TH¸NG 3/2018 126 B6ng 7. M)t s. lồi cây thUng $i kèm v#i cây cĩ kh6 nng phịng cháy ti VQG Hồng Liên STT Lồi cây trung tâm Lồi cây $i kèm (chi10%) 1 Gipi xanh V.i thu.c, Chè trám, T.ng quá s", Gipi lá m‚, Š quyên lá dài, Súm lơng, Tơ hp 2 Ch p tay M;n rXng, Sa m)c, D‡ gai, T.ng quá s", Súm lơng 3 V.i thu.c L2ng bàng, T.ng quá s", Gipi lá m‚, M;n rXng, Súm lơng 4 T.ng quá s" Gipi xanh, Kháo xanh, M xa rng ca, M;n rXng 5 Cáng lị S@i ph6ng, Thích lá dài, T.ng quá s", Tơ hp núi cao, V.i thu.c, Kháo xanh, Mý 6 Kháo xanh Súm lơng, Gipi lá bc, Gipi lá m‚, Chè trám, Š quyên, Tơ hp núi cao 7 Súm lơng S@i ph6ng, T.ng quá s", Gipi lá m‚, Gipi xanh 8 Kháo cu.ng $ T.ng quá s", Tơ hp núi cao, Trâm pi 9 Chè trám Súm chè, Š quyên lá dài, Kháo cu.ng $, Chè trám, Tơ hp núi cao 10 D‡ bàn T.ng quá s", Tơ hp núi cao, V.i thu.c, Khá xanh, M xa rng x‡ 11 D‡ gai Gipi lá m‚, T.ng quá s", V.i thu.c, Súm lơng, M;n rXng, Bách xanh K<t qu6 C b6ng 7 cho th5y, nhi u lồi cây $i kèm crng $%c cho là lồi cây cĩ kh6 nng ch.ng chu lLa t.t. Nhìn chung các lồi cây trung tâm và $i kèm $ u cĩ kh6 nng sinh trCng C mbc trung bình $<n t.t. ây là y<u t. r5t thu;n l%i $3 lFa ch2n lồi cây tr@ng hŠn giao trên bng và $ai xanh phịng cháy. TP l8 cây $i kèm là ch/ tiêu quan tr2ng c^n quan tâm khi lFa ch2n các lồi cây tr@ng hŠn giao trên các bng xanh phịng cháy hoBc áp dKng nh?ng bi8n pháp nâng cao kh6 nng ch.ng chu lLa c"a rXng. 4. KT LU!N VÀ KIN NGH( - 3 lFa ch2n lồi cây cĩ kh6 nng phịng cháy, cĩ th3 sL dKng nhi u phng pháp: Phng v5n ngUi dân, $i u tra C rXng tF nhiên và rXng sau cháy, phân tích các ch/ tiêu ph6n ánh kh6 nng ch.ng, chu lLa c"a cây trong phịng thí nghi8m, tham kh6o ý ki<n chuyên gia và sL dKng các mơ hình tốn $3 $ánh giá tpng h%p v kh6 nng phát tri3n các lồi cây phKc vK cho cơng tác phịng ch.ng cháy rXng. Nh?ng phng pháp này giúp rút ng n thUi gian nghiên cbu nhng crng $6m b6o $%c yêu c^u c^n thi<t trong vi8c lFa ch2n lồi cây phịng cháy cĩ c sC khoa h2c và thFc tin. - Vi8c lFa ch2n các lồi cây cĩ kh6 nng ch.ng, chu lLa c^n ph6i cn cb vào nhi u tiêu chumn, vì v;y cĩ th3 áp dKng phng pháp phân tích $a tiêu chumn (Multi- criteria analyis) $3 thFc hi8n. - Nghiên cbu $ã xác $nh 15 lồi cây cĩ th3 phKc vK cơng tác phịng ch.ng cháy rXng, trong $ĩ cĩ 10 lồi là cĩ kh6 nng phịng cháy tng $.i t.t, thích h%p v#i $i u ki8n l;p $a, $áp bng mbc $) nh5t $nh v mBt kinh t< và cĩ th3 phát tri3n $3 phKc vK cho mKc $ích phịng ch.ng cháy rXng C khu vFc VQG Hồng Liên. Nh?ng lồi tiêu bi3u $ĩ là: V.i thu.c (Schima wallichii Choisy.), T.ng quá s" (Alnus nepalensis D. Don), Gipi xanh (Michelia mediocris Dandy), Ch p tay (Exbuclandia tonkinensis (Lecomte) V. Steen.), Tơ hp Vân nam (Altingia yunnamensis Rehd. etWils.), Kháo xanh (Cinnamomum tonkinensis Pitard), M‚ rXng (Liriodendron chinense (Hemsl.) Sarger), Cáng lị (Betula anoides Buch-Ham.), D‡ bàn (Lithocarpus hemisphaericus), Gipi lá m‚ (Manglietia insignis (Wall.) Blume). - Ti khu vFc VQG Hồng Liên, nhi u lồi cây $i kèm crng $%c cho là lồi cây cĩ kh6 nng ch.ng chu lLa t.t. Nhìn chung các lồi cây trung tâm và $i kèm $ u cĩ kh6 nng sinh trCng C mbc trung bình $<n t.t. ây là y<u t. r5t thu;n l%i $3 lFa ch2n lồi cây tr@ng hŠn giao trên bng và $ai xanh phịng cháy hoBc áp dKng các bi8n pháp nhwm nâng cao kh6 nng ch.ng chu lLa c"a rXng. - Tùy $i u ki8n cK th3 c"a $a phng, cĩ th3 lFa ch2n nh?ng lồi cây nghiên cbu $3 xây dFng bng xanh c6n lLa, tr@ng rXng hŠn giao theo d6i hoBc theo $ám hoBc xúc ti<n tái sinh tF nhiên. Tuy nhiên c^n cĩ nh?ng nghiên cbu sâu hn v $Bc $i3m sinh h2c và sinh thái h2c c"a các lồi cây tiêu bi3u v kh6 nng phịng cháy, tX $ĩ cĩ nh?ng $ xu5t v cách sL dKng cho phù h%p, hi8u qu6 và $áp bng yêu c^u ky thu;t. TÀI LI#U THAM KHO 1. Lê M)ng Chân, Vr Th Huyên (2002). ThFc v;t rXng. Nxb Nơng nghi8p - Hà N)i. 2. B< Minh Châu và các c)ng sF (2009). Nghiên cbu c sC khoa h2c và thFc tin $3 lFa ch2n lồi cây KHOA HC CƠNG NGH N«ng nghiƯp vµ ph¸t triĨn n«ng th«n - KỲ 1 - TH¸NG 3/2018 127 cĩ kh6 nng phịng cháy hi8u qu6 cho các t/nh phía B c. Báo cáo k<t qu6 nhi8m vK khoa h2c cơng ngh8 c5p B) nm 2008 — Hà N)i. 3. B< Minh Châu và các c)ng sF (2015). Nghiên cbu xây dFng các gi6i pháp qu6n lý lLa rXng và kh c phKc h;u qu6 c"a cháy rXng ti VUn Qu.c gia Hồng Liên - t/nh Lào Cai. Báo cáo k<t qu6 nhi8m vK khoa h2c cơng ngh8 c5p B) nm 2015 — Hà N)i. 4. Phm Ng2c Hng (2001). Thiên tai khơ hn cháy rXng và các gi6i pháp PCCCR C Vi8t Nam. Nxb Nơng nghi8p - Hà N)i. 5. Nguyn H6i Tu5t (2009). Các phng pháp nghiên cbu sinh thái $nh l%ng, Giáo trình gi6ng dy Cao h2c trUng i h2c Lâm nghi8p - Hà N)i. 6. VUn Qu.c gia Hồng Liên (2011). Báo cáo tình hình cháy rXng ti VUn Qu.c gia Hồng Liên các nm vXa qua. 7. Gromovist R., Juvelius M., Heikkila T. (2007). Wildland Fire Management. Helsinki. 8. Laslo Pancel (Ed) (1993). Tropical forestry handbook - Volum 2. Springer - Verlag Berlin Heidelberg. 9. Website: www.kiemlam.org.vn. IDENTIFYING PLANT SPECIES WITH FIRE-RESISTANT ABILITIES IN HOANG LIEN NATIONAL PARK Tran Minh Canh, Le Thai Son Summary This study applied an integrated research method, including references of the published materials, local people interviewings, intensive field investigation on 18 sample plots (500 m2) representative for natural forest types which were burnt and non-burnt in Ta Van and San Sa Ho villages in Sapa district, Lao Cai province, implementation was also conducted by making expert consultancies, collecting research samples and analyzing 11 indicators related to the fire resistance, fire adaptation and development of 15 candidate species, using Multi-Criteria Analysis (MCA) method to select superior species in the study area. As a result, the study selected 10 species which can well grow and develop that contribute to forest fire prevention and extinguishment work in Hoang Lien National Park, including: Schima wallichii Choisy., Alnus nepalensis D.Don, Michelia mediocris Dandy, Exbuclandia tonkinensis (Lecomte) V. Steen., Altingia yunnamensis Rehd. etWils., Cinnamomum tonkinensis Pitard, Liriodendron chinense (Hemsl.) Sarger, Betula anoides Buch-Ham., Lithocarpus hemisphaericus, Manglietia insignis (Wall.) Blume. This study identified several neighbouring plants, which usually live near fire-resistant plant species, in Hoang Lien National Park. Keywords: fire-resistant plant species, neighbouring plant, forest fire, multi-criteria analysis, forest fire prevention and suppression , Hoang Lien National Park. NgUi ph6n bi8n: TS. Phm Th Kim Thoa Ngày nh;n bài: 5/12/2017 Ngày thơng qua ph6n bi8n: 05/01/2018 Ngày duy8t $ng: 12/01/2018