Tổng quan những vấn đề lý luận chung

Ch­¬ng I: nh÷ng vÊn ®Ò lý luËn chung I. Mét sè vÊn ®Ò vÒ c¬ cÊu ®Çu t­ I.1. Kh¸i niÖm Tr­íc khi ®i ®Õn kh¸i niÖm c¬ cÊu ®Çu t­, c¬ cÊu kinh tÕ, cÇn lµm râ néi dung cña thuËt ng÷ ”c¬ cÊu”. C¬ cÊu hay kÕt cÊu lµ mét ph¹m trï triÕt häc ph¶n ¸nh cÊu tróc bªn trong cña mét ®èi t­îng nµo ®ã, kÓ c¶ sè l­îng vµ chÊt l­îng, lµ tËp hîp nh÷ng mèi quan hÖ c¬ b¶n, t­¬ng ®èi æn ®Þnh gi÷a c¸c yÕu tè cÊu thµnh nªn ®èi t­îng ®ã, trong mét thêi gian nhÊt ®Þnh. C¬ cÊu cña mét ®èi t­îng ®­îc thÓ hiÖn b»ng hai ®Æc tr­ng chÝnh. §ã lµ c¸c bé phËn cÊu thµnh nªn ®èi t­îng vµ mèi quan hÖ giòa c¸c bé phËn cÊu thµnh ®ã. C¬ cÊu cña mét ®èi t­îng quyÕt ®Þnh tÝnh chÊt hay n¨ng lùc cña nã nh»m thùc hiÖn mét chøc n¨ng hay môc tiªu nµo ®ã mµ ®èi t­îng cÇn ®¹t ®Õn. Víi c¬ cÊu x¸c ®Þnh, th× ®èi t­îng cã nh÷ng tÝnh chÊt nhÊt ®Þnh hay cã mét n¨ng lùc vµ h¹n chÕ nhÊt ®Þnh. Hay nãi mét c¸ch kh¸c, cÊu tróc cña ®èi t­îng x¸c ®Þnh tÝnh chÊt vµ n¨ng lùc cña nã. §Ó kh¾c phôc nh÷ng khuyÕt tËt do c¬ cÊu hay t¹o ra mét n¨ng lùc míi vµ tÝnh chÊt míi cña ®èi t­îng b¾t buéc ph¶i thay ®æi cÊu tróc cña nã. C¬ cÊu ®Çu t­ lµ c¬ cÊu c¸c yÕu tè cÊu thµnh ®Çu t­ nh­ c¬ cÊu vÒ vèn, nguån vèn, c¬ cÊu huy ®éng vµ sö dông vèn . .. .quan hÖ h÷u c¬, t­¬ng t¸c qua l¹i gi÷a c¸c bé phËn trong kh«ng gian vµ thêi gian, vËn ®éng theo h­íng h×nh thµnh mét c¬ cÊu ®Çu t­ hîp lý vµ t¹o ra nh÷ng tiÒm lùc lín h¬n vÒ mäi mÆt kinh tÕ-x· héi. §Þnh nghÜa trªn ®· nªu ®­îc nh÷ng néi dung c¬ b¶n cña c¬ cÊu ®Çu t­. I.2. Ph©n lo¹i c¬ cÊu ®Çu t­ Cã thÓ cã nhiÒu c¸ch ph©n lo¹i c¬ cÊu ®Çu t­ kh¸c nhau khi nghiªn cøu vÒ ®Çu t­. Song d­íi ®©y chØ tr×nh bµy mét sè c¬ cÊu chÝnh th­êng hay sö dông. I.2.1. C¬ cÊu ®Çu t­ theo nguån vèn. C¬ cÊu ®Çu t­ theo nguån vèn hay c¬ cÊu nguån vèn ®Çu t­ thÓ hiÖn quan hÖ tû lÖ cña tõng lo¹i nguån vèn trong tæng vèn ®Çu t­ x· héi hay nguån vèn ®Çu t­ cña doanh nghiÖp. Cïng víi sù gia t¨ng cña vèn ®Çu t­ x· héi, c¬ cÊu nguån vèn ngµy cµng ®a d¹ng h¬n, phï hîp víi c¬ chÕ xãa bá bao cÊp trong ®Çu t­, phï hîp víi chÝnh s¸ch ph¸t triÓn kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn vµ chÝnh s¸ch huy ®éng mäi nguån lùc cho ®Çu t­ ph¸t triÓn. Nguån vèn trong n­íc bao gåm: -- Nguån vèn Nhµ n­íc + Nguån vèn ng©n s¸ch nhµ n­íc + Vèn tÝn dông ®Çu t­ ph¸t triÓn cña Nhµ n­íc + Nguån vèn ®Çu t­ tõ doanh nghiÖp nhµ n­íc -- Nguån vèn tõ khu vùc t­ nh©n + PhÇn tiÕt kiÖm cña d©n c­ + PhÇn tÝch lòy cña c¸c doanh nghiÖp d©n doanh -- ThÞ tr­êng vèn Nguån vèn n­íc ngoµi bao gåm: -- Tµi trî ph¸t triÓn chÝnh thøc (ODF) + ViÖn trî ph¸t triÓn chÝnh thøc (ODA) + C¸c h×nh thøc tµi trî ph¸t triÓn kh¸c -- Nguån tÝn dông tõ c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i -- §Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi -- Nguån huy ®éng qua thÞ tr­êng vèn quèc tÕ Trong ®ã nguån chi cña Nhµ n­íc cho ®Çu t­ cã mét vai trß quan träng trong chiÕn l­îc ph¸t triÓn kinh tÕ- x· héi cña mçi quèc gia. Nguån vèn nµy ®­îc sö dông cho c¸c dù ¸n kÕt cÊu h¹ tÇng kinh tÕ-x· héi, quèc phßng, an ninh, hç trî cho c¸c dù ¸n cña doanh nghiÖp ®Çu t­ vµo lÜnh vùc cÇn sù tham gia cña nhµ n­íc, chi cho c«ng t¸c lËp vµ thùc hiÖn quy ho¹ch tæng thÓ ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi vïng, l·nh thæ, quy ho¹ch x©y dùng ®« thÞ vµ n«ng th«n. Cïng víi qu¸ tr×nh ®æi míi vµ më cöa, tÝn dông ®Çu t­ ph¸t triÓn cña nhµ n­íc ngµy cµng cã t¸c dông tÝch cùc trong viÖc chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ theo h­íng c«ng nghiÖp hãa- hiÖn ®¹i hãa, thùc hiÖn môc tiªu t¨ng tr­ëng kinh tÕ, ph¸t triÓn x· héi vµ cã vÞ trÝ quan träng trong chÝnh s¸ch ®Çu t­ cña ChÝnh phñ. C¸c doanh nghiÖp nhµ n­íc- thµnh phÇn gi÷ vai trß chñ ®¹o trong nÒn kinh tÕ- vÉn n¾m gi÷ mét khèi l­îng vèn rÊt lín. Thùc hiÖn chñ tr­¬ng tiÕp tôc ®æi míi doanh nghiÖp nhµ n­íc, hiÖu qu¶ ho¹t ®äng cña khu vùc kinh tÕ nµy ngµy cµng ®­îc kh¼ng ®Þnh, tÝch lòy cña doanh nghiÖp nhµ n­íc ngµy cµng gia t¨ng vµ ®ãng gãp ®¸ng kÓ vµo tæng quy m« vèn ®Çu t­ cña toµn x· héi. Nh×n tæng quan th× nguån vèn tiÒm n¨ng trong d©n c­ kh«ng ph¶i lµ nhá. Nã bao gåm phÇn tiÕt kiÖm cña d©n c­, phÇn tÝch lòy cña c¸c doanh nghiÖp d©n doanh, c¸c hîp t¸c x·. Theo ®¸nh gi¸, khu vùc kinh tÕ ngoµi nhµ n­íc vÉn së h÷u mét l­îng vèn tiÒm n¨ng rÊt lín mµ ch­a ®­îc huy ®éng triÖt ®Ó, tån t¹i d­íi d¹ng vµng, ngo¹i tÖ, tiÒn mÆt. . . do nguån thu nhËp gia t¨ng, do thãi quen tÝch lòy. . .. ThÞ tr­êng vèn lµ kªnh bæ sung c¸c nguån vèn trung vµ dµi h¹n cho c¸c chñ ®Çu t­. Nã nh­ mét trung t©m thu gom mäi nguån vèn tiÕt kiÖm cña cña tõng hé nguån vèn nhµn rçi cña c¸c doanh nghiÖp, c¸c tæ chøc tµi chÝnh chÝnh phñ trung ­¬ng vµ chÝnh quyÒn ®Þa ph­¬ng t¹o thµnh mét nguån vèn khæng lå cho nÒn kinh tÕ. ThÞ tr­êng vèn cã ý nghÜa quan träng trong sù nghiÖp ph¸t triÓn kinh tÕ cña c¸c n­íc cã nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng. Ngoµi nguån vèn trong n­íc, cßn tån t¹i nguån vèn n­íc ngoµi, ®­îc hiÓu lµ dßng l­u chuyÓn vèn quèc tÕ. Dßng vèn nµy diÔn ra d­íi nhiÒu h×nh thøc, mçi h×nh thøc cã ®Æc ®iÓm, môc tiªu vµ ph­¬ng thøc thùc hiÖn kh¸c nhau. Tµi trî ph¸t triÓn chÝnh thøc (chñ yÕu lµ ODA) bao gåm c¸c kho¶n viÖn trî kh«ng hoµn l¹i, viÖn trî cã hoµn l¹i, hoÆc tÝn dông ­u ®·i cña c¸c chÝnh phñ, c¸c tæ chøc liªn chÝnh phñ, c¸c tæ chøc phi chÝnh phñ, c¸c tæ chøc thuéc Liªn hîp quèc, c¸c tæ chøc tµi chÝnh quèc tÕ dµnh cho c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn, víi môc tiªu trî gióp c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn. Kh¸c víi nguån vèn ODA, nguån vèn tÝn dông kh«ng cã nhiÒu ®iÒu kiÖn ­u ®·i nh­ng nã l¹i cã ­u ®iÓm râ rµng lµ kh«ng g¾n víi c¸c rµng buéc vÒ chÝnh trÞ, x· héi. §Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi ®ãng vai trß quan träng kh«ng chØ ®èi víi c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn mµ cßn ®èi víi c¸c n­íc c«ng nghiÖp ph¸t triÓn. §Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi lµ mét lo¹i h×nh di chuyÓn vèn quèc tÕ, trong ®ã ng­êi chñ së h÷u vèn ®ång thêi lµ ng­êi trùc tiÕp qu¶n lý vµ ®iÒu hµnh ho¹t ®éng sö dông vèn. Nguån vèn FDI ®· ®ãng gãp phÇn bæ sung vèn quan trong cho ®Çu t­ ph¸t triÓn, t¨ng c­êng tiÒm lùc vÒ mäi mÆt. Nguån vèn nµy cã t¸c dông cùc kú quan träng ®èi víi qu¸ tr×nh chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ ë c¸c n­íc tiÕp nhËn ®Çu t­. ThÞ tr­êng vèn quèc tÕ ®· t¹o nªn vÎ ®a d¹ng vÒ c¸c nguån vèn cho mçi quèc gia vµ lµm t¨ng khèi l­îng vèn l­u chuyÓn trªn ph¹m vi toµn cÇu. Trªn ph¹m vi mét quèc gia, mét c¬ cÊu nguån vèn hîp lý lµ c¬ cÊu ph¶n ¸nh kh¶ n¨ng huy ®éng tèi ®a mäi nguån lùc x· héi cho ®Çu t­ ph¸t triÓn, ph¶n ¸nh kh¶ n¨ng sö dông hiÖu qu¶ cao mäi nguån vèn ®Çu t­, lµ c¬ cÊu thay ®æi theo h­íng gi¶m dÇn tû träng cña nguån vèn ®Çu t­ tõ ng©n s¸ch nhµ n­íc., t¨ng tû träng nguån vèn tÝn dông ­u ®·i vµ nguån vèn cña d©n c­. I.2.2. C¬ cÊu vèn ®Çu t­ C¬ cÊu vèn ®Çu t­ thÓ hiÖn quan hÖ tû lÖ gi÷a tõng lo¹i vèn trong tæng vèn ®Çu t­ x· héi, vèn ®Çu t­ cña doanh nghiÖp hay cña mét dù ¸n. Trªn thùc tÕ cã mét sè c¬ cÊu ®Çu t­ quan träng cÇn ®­îc chó ý xem xÐt nh­ c¬ cÊu vèn x©y l¾p vµ vèn m¸y mãc thiÕt bÞ trong tæng vèn ®Çu t­, c¬ cÊu vèn ®Çu t­ x©y dùng c¬ b¶n, vèn ®Çu t­ cho c«ng t¸c nghiªn cøu khoa häc c«ng nghÖ vµ m«i tr­êng, vèn ®Çu t­ cho ®µo t¹o nguån nh©n lùc, nh÷ng chi phÝ t¹o ra rµi s¶n l­u ®éng vµ nh÷ng chi phÝ kh¸c nh­ chi phÝ giµnh cho qu¶ng c¸o, tiÕp thÞ. .. . C¬ cÊu vèn ®Çu t­ theo qu¸ tr×nh lËp vµ thùc hiÖn dù ¸n nh­ chi phÝ chuÈn bÞ ®Çu t­, chi phÝ chuÈn bÞ thùc hiÖn ®Çu t­, chi phÝ thùc hiÖn ®Çu t­. . . . I.2.3. C¬ cÊu ®Çu t­ ph¸t triÓn theo ngµnh C¬ cÊu ®Çu t­ ph¸t triÓn theo ngµnh lµ c¬ cÊu thùc hiÖn ®Çu t­ cho tõng ngµnh kinh tÕ quèc d©n còng nh­ trong tõng tiÓu ngµnh. C¬ cÊu ®Çu t­ theo ngµnh thÓ hiÖn viÖc thùc hiÖn chÝnh s¸ch ­u tiªn ph¸t triÓn, chÝnh s¸ch ®Çu t­ ®èi víi tõng ngµnh trong mét thêi kú nhÊt ®Þnh. Trong bèi c¶nh ®iÒu kiÖn kinh tÕ quèc tÕ hiÖn ®¹i th× trong qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp hãa cña c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn, muèn ®¹t t¨ng tr­ëng cao vµ c¬ cÊu kinh tÕ tiÕn bé, phï hîp th× ph¶i ph¸t triÓn c©n ®èi c¸c ngµnh trong nÒn kinh tÕ quèc d©n, bao gåm c«ng nghiÖp, n«ng nghiÖp vµ dÞch vô. Tuy nhiªn, ë c¸c n­íc ph¸t triÓn cã sù h¹n chÕ cña c¸c nh©n tè ph¸t triÓn nh­: vèn, lao ®éng, kü thuËt, khoa häc c«ng nghÖ, thÞ tr­êng. . .Thùc tÕ ®ã kh«ng cho phÐp ph¸t triÓn c©n ®èi, mµ ­u tiªn ®Çu t­ ph¸t triÓn c¸c ngµnh, nh÷ng lÜnh vùc cã t¸c dông nh­ “®Çu tµu” l«i kÐo toµn bé nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn. Trong nh÷ng thêi ®iÓm nhÊt ®Þnh, c¸c lÜnh vùc ph¶i ®­îc chän läc ®Ó tËp trung nguån lùc cßn khan hiÕm cña quèc gia cho viÖc sö dông cã hiÖu qu¶ . Trong hiÖn t¹i vµ trong t­¬ng lai c¸c ngµnh nµy cã t¸c ®éng thóc ®Èy c¸c ngµnh kh¸c t¹o ®µ cho t¨ng tr­ëng chung, t¹o sù chuyÓn dÞch c¬ cÊu theo h­íng tÝch cùc. I.2.4. C¬ cÊu ®Çu t­ ph¸t triÓn theo ®Þa ph­¬ng vïng l·nh thæ C¬ cÊu ®Çu t­ theo ®Þa ph­¬ng vïng l·nh thæ lµ c¬ cÊu ®Çu t­ vèn theo kh«ng gian. Nã ph¶n ¸nh t×nh h×nh sö dông nguån lùc ®Þa ph­¬ng vµ viÖc ph¸t huy lîi thÕ c¹nh tranh cña tõng vïng. Khi ®Çu t­ ph¸t triÓn vïng cÇn chó ý xem xÐt c¸c ®Æc ®iÓm x· héi, c¸c ®iÒu kiÖn kinh tÕ, ®iÒu kiÖn tù nhiªn nh»m môc ®Ých ®¶m b¶o sù chuyÓn dÞch ®ång bé, c©n ®èi gi÷a c¸c vïng ®ång thêi ph¸t huy ®­îc lîi thÕ so s¸nh cña tõng vïng. Tuy nhiªn viÖc x©y dùng mét sè vïng kinh tÕ träng ®iÓm lµ cÇn thiÕt nh»m t¹o thÕ vµ lùc trong ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ nãi chung. Bªn c¹nh viÖc x©y dùng c¸c vïng kinh tÕ träng ®iÓm trong c¬ cÊu ®Çu t­ cÇn coi träng c¸c quy ho¹ch ph¸t triÓn vïng vµ ®Þa ph­¬ng trong c¶ n­íc. §ã lµ mét trong c¸c yÕu tè ®¶m b¶o sù ph¸t triÓn toµn diÖn gi÷a c¸c vïng miÒn, ®¶m b¶o h×nh thµnh mét c¬ cÊu ®Çu t­ vµ c¬ cÊu kinh tÕ hîp lý, cã hiÖu qu¶. I.3. §Æc ®iÓm cña c¬ cÊu ®Çu t­ I.3.1. C¬ cÊu ®Çu t­ mang tÝnh kh¸ch quan. Trong nÒn kinh tÕ, c¬ cÊu ®Çu t­ ®­îc thùc hiÖn theo c¸c chiÕn l­îc kÕ ho¹ch ®· ®­îc ho¹ch ®Þnh tr­íc. Nh­ng kh«ng v× thÕ mµ c¬ cÊu ®Çu t­ mÊt ®i tÝnh kh¸ch quan cña nã. Mäi sù vËt hiÖn t­îng ®Òu ho¹t ®éng theo c¸c quy luËt kh¸ch quan. Vµ trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt, c¬ cÊu ®Çu t­ kh«ng ngõng vËn ®éng, kh«ng ngõng ph¸t triÓn theo nh÷ng quy luËt kh¸ch quan. Qu¸ tr×nh h×nh thµnh vµ biÕn ®æi c¬ cÊu ®Çu t­ ë c¸c n­íc ®Òu tu©n theo nh­ng quy luËt chung. Mét c¬ cÊu ®Çu t­ hîp lý ph¶i ph¶n ¸nh ®­îc sù t¸c ®éng cña c¸c quy luËt ph¸t triÓn kh¸ch quan. Vai trß cña yÕu tè chñ quan lµ: th«ng qua nhËn thøc ngµy cµng s©u s¾c nh÷ng quy luËt ®ã mµ ng­êi ta ph©n tÝch ®¸nh gi¸ dù b¸o nh÷ng xu thÕ ph¸t triÓn kh¸c nhau, ®«i khi cßn m©u thuÉn nhau, ®Ó t×m ra nh÷ng ph­¬ng ¸n ®iÒu chØnh c¬ cÊu cã hiÖu lùc cao nhÊt trong nh÷ng ®iÒu kiÖn cô thÓ cña ®Êt n­íc. Mäi ý ®Þnh chñ quan nãng véi hay b¶o thñ trong viÖc t¹o ra sù thay ®æi c¬ cÊu cÇn thiÕt, th­êng dÉn ®Õn nh÷ng tai häa kh«ng nhá cho sù ph¸t triÓn cña ®Êt n­íc. I.3.2. C¬ cÊu ®Çu t­ mang tÝnh lÞch sö vµ x· héi nhÊt ®Þnh. Nh÷ng bé phËn cÊu thµnh cña ho¹t ®éng ®Çu t­ x¸c lËp ®­îc mèi quan hÖ h÷u c¬, t­¬ng t¸c qua l¹i lÉn nhau theo kh«ng gian vµ thêi gian. Sù tån t¹i vÒ sè l­îng th× cã thÓ chung cho mäi nÒn s¶n xuÊt, nh­ng kh¸c nhau vÒ néi dung, c¸ch thøc thùc hiÖn c¸c néi dung mèi quan hÖ ®ã. Sù kh¸c nhau ®ã lµ do c¸c quy luËt kinh tÕ ®Æc thï cña mçi ph­¬ng thøc s¶n xuÊt, tr­íc hÕt lµ quy luËt kinh tÕ c¬ b¶n cña ph­¬ng thøc s¶n xuÊt Êy quy ®Þnh. Ngay trong c¸c h×nh th¸i kinh tÕ x· héi gièng nhau tån t¹i ë c¸c n­íc kh¸c nhau vÉn cã sù kh¸c nhau trong h×nh thµnh c¬ cÊu ®Çu t­. Do ®Æc ®iÓm riªng cña qu¸ tr×nh lÞch sö ph¸t triÓn cña c¸c ®iÒu kiÖn tù nhiªn, kinh tÕ, x· héi. .. nh÷ng xu thÕ thay ®æi c¬ cÊu chung sÏ ®­îc thÓ hiÖn qua h×nh th¸i ®Æc thï trong tõng giai ®o¹n lÞch sö ph¸t triÓn cña mçi n­íc. V× vËy c¬ cÊu ®Çu t­ lu«n lu«n thay ®æi trong tõng giai ®o¹n phï hîp víi sù ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ- x· héi. Sù thay ®æi ®ã g¾n víi sù biÕn ®æi, ph¸t triÓn kh«ng ngõng cña b¶n th©n c¸c yÕu tè, bé phËn trong ho¹t ®éng ®Çu t­ vµ cña nh÷ng mèi quan hÖ gi÷a chóng. I.4. Mét sè nh©n tè ¶nh h­ëng ®Õn sù h×nh thµnh c¬ cÊu ®Çu t­. C¬ cÊu ®Çu t­ chÞu sù ¶nh h­ëng cña nhiÒu nh©n tè, cã nh©n tè thuéc néi t¹i nÒn kinh tÕ, cã nh©n tè t¸c ®éng tõ bªn ngoµi, cã nh©n tè tÝch cùc thóc ®Èy ph¸t triÓn, song còng cã nh©n tè k×m h·m, h¹n chÕ sù ph¸t triÓn. Cã thÓ h©n chia nh÷ng nh©n tè chñ yÕu chñ yÕu ¶nh h­ëng ®Õn sù h×nh thµnh c¬ cÊu ®Çu t­ cña nÒn kinh tÕ. Nhãm thø nhÊt, gåm nh÷ng nh©n tè trong néi bé nÒn kinh tÕ, bao gåm: nh©n tè thÞ tr­êng vµ nhu cÇu tiªu dïng cña x· héi, tr×nh ®é ph¸t triÓn cña lùc l­îng s¶n xuÊt, quan ®iÓm chiÕn l­îc, môc tiªu ph¸t triÓn kinh tÕ- x· héi cña ®Êt n­íc trong mçi giai ®o¹n nhÊt ®Þnh, c¬ chÕ qu¶n lý cã thÓ ¶nh h­ëng ®Õn viÖc h×nh thµnh c¬ cÊu ®Çu t­. .. Tr­íc hÕt ph¶i nãi ®Õn nh©n tè thÞ tr­êng, nhu cÇu tiªu dïng cña x· héi, víi tÝnh c¸ch lµ “®éng c¬ thóc ®Èy bªn trong cña s¶n xuÊt, lµ c¸i tiÒn ®Ò cña nã”. Trong nÒn kinh tÕ, nhu cÇu ®­îc ph¶n ¶nh th«ng qua thÞ tr­êng. Nhu cÇu lµ yÕu tè mang tÝnh chñ quan, song khi ®­îc ph¶n ¸nh th«ng qua thÞ tr­êng, nã trë thµnh ®ßi hái kh¸ch quan, quyÕt ®Þnh trùc tiÕp ®Õn viÖc tr¶ lêi c©u hái: s¶n xuÊt c¸i g×? s¶n xuÊt bao nhiªu? vµ s¶n xuÊt nh­ thÕ nµo? cña c¸c doanh nghiÖp. T¸c ®éng ®ã cña thÞ tr­êng ®Õn viÖc h×nh thµnh c¬ cÊu ®Çu t­ vµo c¸c ngµnh, c¸c lÜnh vùc cã tÝnh chÊt trùc tiÕp. Trong qu¸ tr×nh x©y dùng c¬ cÊu ®Çu t­ hîp lý, c¸c yÕu tè thÞ tr­êng v× thÕ lu«n ®­îc coi träng, tr¸nh tr­êng hîp mÊt c©n ®èi cung cÇu ¶nh h­ëng ®Õn ho¹t ®éng ®Çu t­ vµ s¶n xuÊt. Tr×nh ®é ph¸t triÓn ®· ®¹t ®­îc cña nÒn kinh tÕ còng lµ nh©n tè ¶nh h­ëng rÊt m¹nh tíi sù h×nh thµnh c¬ cÊu ®Çu t­, tíi nh÷ng b­íc ®i vµ ®é dµi cña qu¸ tr×nh x©y dùng mét c¬ cÊu ®Çu t­ hîp lý, ®¹t hiÖu qu¶ cao. Tr×nh ®é ph¸t triÓn lùc l­îng s¶n xuÊt (bao gåm t­ liÖu lao ®éng vµ ng­êi lao ®éng) ë c¸c quèc gia kh¸c nhau cã møc ®é ph¸t triÓn kh¸c nhau, trong ®ã cÇn nhÊn m¹nh vai trß cña con ng­êi vµ khoa häc –c«ng nghÖ. Khoa häc vµ c«ng nghÖ lµ thµnh tùu cña v¨n minh nh©n lo¹i nh­ng hiÖu qu¶ sö dông c«ng nghÖ l¹i tïy thuéc vµo ®iÒu kiÖn cña tõng n­íc. NÕu biÕt lùa chän nh÷ng c«ng nghÖ phï hîp víi tiÒm n¨ng nguån lùc cña ®Êt n­íc, tr×nh ®é vËn dông qu¶n lý. . . th× sÏ t¹o ra ®éng lùc m¹nh mÏ cho sù h×nh thµnh mét c¬ cÊu ®Çu t­ hîp lý. Muèn vËy cÇn ph¶i cã chÝnh s¸ch khoa häc c«ng nghÖ ®óng ®¾n, t¹o ®iÒu kiÖn khuyÕn khÝch s¸ng t¹o,øng dông khoa häc c«ng nghÖ, ®ång thêi t¨ng c­êng hîp t¸c, chuyÓn giao khoa häc c«ng nghÖ tiªn tiÕn. Khi khoa häc c«ng nghÖ trë thµnh lùc l­îng s¶n xuÊt trùc tiÕp, th× con ng­êi ngµy cµng tá râ vai trß quyÕt ®Þnh cña m×nh ®èi víi sù h×nh thµnh c¬ cÊu ®Çu t­ ph¸t triÓn. Trong c¸c giai ®o¹n ph¸t triÓn nhÊt ®Þnh, quan ®iÓm chiÕn l­îc, môc tiªu, ®Þnh h­íng ph¸t triÓn kinh tÕ- x· héi cña ®Êt n­íc ph¶n ¸nh tÝnh kÕ ho¹ch kh¸ch quan cña nÒn kinh tÕ. Mét trong nh÷ng t¸c dông cña c«ng t¸c kÕ ho¹ch hãa lµ gãp phÇn ®iÒu chØnh vµ h¹n chÕ nh÷ng xu h­íng ®Çu t­ bÊt hîp lý, ®iÒu chØnh c¬ cÊu ®Çu t­ theo h­íng ngµy cµng hîp lý h¬n. Nhãm thø hai, lµ nhãm nh©n tè t¸c ®éng tõ bªn ngoµi nh­ xu thÕ chÝnh trÞ, x· héi, vµ kinh tÕ cña khu vùc vµ thÕ giíi. Mçi quèc gia ®Òu cã nh÷ng ­u thÕ riªng vÒ chÝnh trÞ, x· héi, ®iÒu kiÖn ®Þa lý, tµi nguyªn thiªn nhiªn, lao ®éng, vèn. . . . t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho qu¸ tr×nh ®Çu t­ s¶n xuÊt. Sù kh¸c nhau ®ã ®ßi hái bÊt cø nÒn kinh tÕ nµo còng ph¶i cã sù trao ®æi víi bªn ngoµi ë møc ®é vµ ph¹m vi kh¸c nhau. Sù tham gia vµo thÞ tr­êng thÕ giíi d­íi nhiÒu h×nh thøc sÏ gia t¨ng sù thÝch øng vµ phï hîp vÒ c¬ cÊu cña ®Çu t­ víi bªn ngoµi. Trong xu thÕ quèc tÕ hãa lùc l­îng s¶n xuÊt vµ thêi ®¹i bïng næ th«ng tin, c¸c thµnh tùu cña c¸ch m¹ng khoa häc kü thuËt cho phÐp c¸c nhµ ®Çu t­ n¾m b¾t nhanh nh¹y th«ng tin, t×m hiÓu thÞ tr­êng vµ x¸c ®Þnh chiÕn l­îc c¬ cÊu ®Çu t­ hîp lý ®Ó n©ng cao n¨ng lùc c¹nh tranh nh»m chñ ®éng héi nhËp. ë nÒn kinh tÕ cña nh÷ng n­íc nhá, kh¶ n¨ng ®a d¹ng hãa ®Çu t­ vµ phøc t¹p hãa c¬ cÊu ®Çu t­ cã h¹n, v× vËy møc ®é phô thuéc bªn ngoµi cña c¸c n­íc nay cã cao h¬n so víi c¸c n­íc lín. Tãm l¹i, c¸c nh©n tè t¸c ®éng ®Õn c¬ cÊu ®Çu t­ t¹o thµnh mét hÖ thèng phøc t¹p, ®ßi hái khi ph©n tÝch ph¶i cã mét quan ®iÓm tæng hîp, ®ång bé. Nh÷ng ®iÒu nªu trªn chØ lµ mét phÇn nhá nãi lªn møc ®é vµ c¬ chÕ t¸c ®éng kh¸c nhau cña c¸c nh©n tè ®èi víi c¬ cÊu kinh tÕ. Sù ¶nh h­ëng cña c¸c nh©n tè chØ thÓ hiÖn ®èi víi c¸c lo¹i h×nh c¬ cÊu kinh tÕ cô thÓ, vµ tïy thuéc vµo tõng lo¹i h×nh c¬ cÊu mµ c¸c t¸c ®éng cña nh÷ng nh©n tè nµy còng kh¸c nhau. I.5. C¬ cÊu ®Çu t­ hîp lý I.5.1. ChuyÓn dÞch c¬ cÊu ®Çu t­ ChuyÓn dÞch c¬ cÊu cã ý nghÜa kh¸i qu¸t. §ã lµ sù thay ®æi c¬ cÊu do thay ®æi c¸c chÝnh s¸ch vµ c¸c biÕn ®éng vÒ mÆt x· héi g©y ra. Nã cã thÓ ®­îc thùc hiÖn mét c¸ch chñ ®éng, cã ý thøc, hoÆc x¶y ra do ®iÒu kiÖn kh¸ch quan, cã thÓ kh«ng theo hoÆc ng­îc l¹i víi dù kiÕn. ChuyÓn dÞch c¬ cÊu ®Çu t­ ®­îc ®Þnh nghÜa nh­ sau: Sù thay ®æi cña c¬ cÊu ®Çu t­ tõ møc ®é nµy sang møc ®é kh¸c, phï hîp víi m«i tr­êng vµ môc tiªu ph¸t triÓn gäi lµ chuyÓn dÞch c¬ cÊu ®Çu t­. Sù thay ®æi kh«ng chØ bao gåm thay ®æi vÒ vÞ trÝ ­u tiªn mµ cßn lµ sù thay ®æi vÒ chÊt trong néi bé c¬ cÊu vµ c¸c chÝnh s¸ch ¸p dông. VÒ thùc chÊt, chuyÓn dÞch c¬ cÊu ®Çu t­ lµ sù ®iÒu chØnh c¬ cÊu vèn, nguån vèn ®Çu t­, ®iÒu chØnh c¬ cÊu huy ®éng vµ sö dông c¸c lo¹i vèn vµ nguån vèn. . . .phï hîp víi môc tiªu ®· x¸c ®Þnh cña toµn bé nÒn kinh tÕ, ngµnh, ®Þa ph­¬ng vµ c¸c c¬ së trong tõng thêi kú ph¸t triÓn. ë tÇm dµi h¹n, chuyÓn dÞch c¬ cÊu liªn quan ®Õn nh÷ng thay ®æi t­¬ng ®èi quan träng ë c¸c yÕu tè cÊu thµnh ®Çu t­ nh­ nguån vèn, vèn, huy ®éng vµ sö dông vèn ®Çu t­.. .. . ë tÇm trung h¹n, th­êng tËp trung vµo nh÷ng vÊn ®Ò nh­ vai trß cña nguån vèn ng©n s¸ch nhµ n­íc, møc ®é tËp trung ®Çu t­ vµo c¸c ngµnh, lÜnh vùc, . .víi môc tiªu huy ®éng c¸c nguån lùc nh»m ®­a ho¹t ®éng ®Çu t­ h­íng tíi c©n b»ng cao h¬n vÒ c¬ cÊu . ë tÇm ng¾n h¹n, th­êng liªn quan ®Õn nh÷ng ®iÒu chØnh tr­íc t¸c ®éng cña nh÷ng có sèc bªn ngoµi. Nh÷ng can thiÖp cho ho¹t ®éng ®Çu t­ ph¸t triÓn ®¹t hiÖu qu¶ h¬n trong thêi gian ng¾n. C¬ cÊu ®Çu t­ cÇn ph¶i ®­îc tæ chøc ph¸t triÓn mét c¸ch c©n ®èi, hîp lý lµ mét quy luËt cña nÒn kinh tÕ. Vµ nhiÖm vô cña c«ng t¸c kÕ ho¹ch cña mét quèc gia lµ ph¶i lµm cho c¬ cÊu ®Çu t­ chuyÓn tõ tr¹ng th¸i c©n ®èi hîp lý nµy sang tr¹ng th¸i c©n ®èi hîp lý kh¸c cao h¬n c¶ vÒ l­îng vµ vÒ chÊt. Sù c©n ®èi trong c¬ cÊu ®Çu t­ cña nÒn kinh tÕ ®­îc duy tr× vµ chuÈn bÞ cho viÖc ph¸ vì sù c©n ®èi ®ã, tõ ®ã x¸c lËp sù c©n ®èi míi ë giai ®o¹n sau. ViÖc ®¶m b¶o tÝnh c©n ®èi ®éng cña ho¹t ®éng ®Çu t­ ®­îc thùc hiÖn mét c¸ch chñ ®éng vµ th­êng xuyªn. I.5.2. C¬ cÊu ®Çu t­ hîp lý Qu¸ tr×nh chuyÓn dÞch c¬ cÊu ®Çu t­ cña mét quèc gia, ngµnh hay ®Þa ph­¬ng ®­îc thùc hiÖn dùa trªn kÕ ho¹ch ®Çu t­ nh»m h­íng tíi viÖc x©y dùng mét c¬ cÊu ®Çu t­ hîp lý. C¬ cÊu ®Çu t­ hîp lý lµ c¬ cÊu ®Çu t­ phï hîp víi c¸c quy luËt kh¸ch quan, c¸c ®iÒu kiÖn kinh tÕ x· héi, lÞch sö cô thÓ trong tõng giai ®o¹n ph¸t triÓn, phï hîp vµ phôc vô chiÕn l­îc ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi cña tõng c¬ së, ngµnh, vïng vµ toµn nÒn kinh tÕ, cã t¸c ®éng tÝch cùc ®Õn viÖc ®æi míi c¬ cÊu kinh tÕ theo h­íng ngµy cµng hîp lý h¬n, khai th¸c vµ sö dông hîp lý c¸c nguån lùc trong n­íc, ®¸p óng yªu cÇu héi nhËp, phï hîp víi xu thÕ kinh tÕ, chÝnh trÞ cña thÕ giíi vµ khu vùc. Trªn ph¹m vi mét quèc gia, mét c¬ cÊu nguån vèn hîp lý lµ c¬ cÊu ph¶n ¸nh kh¶ n¨ng huy ®éng tèi ®a mäi nguån lùc x· héi cho ®Çu t­ ph¸t triÓn, ph¶n ¸nh kh¶ n¨ng sö dông hiÖu qu¶ cao mäi nguån vèn ®Çu t­, lµ c¬ cÊu thay ®æi theo h­íng gi¶m dÇn tû träng cña nguån vèn ®Çu t­ tõ ng©n s¸ch, t¨ng tû träng nguån vèn tÝn dông ­u ®·i vµ nguån vèn cña d©n c­. Mét c¬ cÊu vèn hîp lý lµ c¬ cÊu mµ vèn ®Çu t­ ®­îc ­u tiªn cho bé phËn quan träng nhÊt, phï hîp víi yªu cÇu, vµ môc tiªu ®Çu t­ vµ nã th­êng chiÕm tû träng kh¸ cao. C¬ cÊu ®Çu t­ ph¸t triÓn theo ngµnh hîp lý trong thêi kú ®æi míi ®· dÞch chuyÓn theo h­íng ®Çu t­ m¹nh cho c«ng nghiÖp, ­u tiªn cho n«ng nghiÖp vµ dÞch vô. Mét c¬ cÊu ®Çu t­ ph¸t triÓn theo ®Þa ph­¬ng vïng l·nh thæ ®­îc xem lµ hîp lý nÕu nã phï hîp víi yªu cÇu chiÕn l­îc ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi, ph¸t huy lîi thÕ s½n cã cña vïng trong khi vÉn ®¶m b¶o hç trî, t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho sù ph¸t triÓn chung cña c¸c vïng kh¸c, ®¶m b¶o sù ph¸t triÓn thèng nhÊt vµ nh÷ng c©n ®èi lín trong ph¹m vi quèc gia vµ gi÷a c¸c ngµnh. II. C¬ cÊu kinh tÕ vµ chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ II.1. C¬ cÊu kinh tÕ II.1.1. Kh¸i niÖm C¬ cÊu cña nÒn kinh tÕ quèc d©n lµ tæng thÓ nh÷ng mèi quan hÖ gi÷a c¸c bé phËn hîp thµnh nÒn kinh tÕ: c¸c lÜnh vùc (s¶n xuÊt, ph©n phèi, trao ®æi, tiªu dïng), c¸c ngµnh kinh tÕ quèc d©n (c«ng nghiÖp, n«ng nghiÖp, giao th«ng vËn t¶i , y tÕ, gi¸o dôc. . .), c¸c thµnh phÇn kinh tÕ x· héi ( kinh tÕ nhµ n­íc, t­ nh©n, c¸ thÓ tiÓu chñ, n­íc ngoµi . . .), c¸c vïng kinh tÕ. Ph©n tÝch qu¸ tr×nh ph©n c«ng lao ®éng x· héi, C.M¸c nhÊn m¹nh: ”c¬ cÊu kinh tÕ cña x· héi lµ toµn bé nh÷ng quan hÖ s¶n xuÊt phï hîp víi mét qu¸ tr×nh ph¸t triÓn nhÊt ®Þnh cña c¸c lùc l­îng s¶n xuÊt vËt chÊt”. “Do tæ chøc qu¸ tr×nh lao ®éng vµ ph¸t triÓn kü thuËt mét c¸ch m¹nh mÏ lµm ®¶o lén toµn bé c¬ cÊu kinh tÕ cña x· héi”. M¸c cßn ph©n tÝch c¬ cÊu kinh tÕ ë c¶ hai mÆt chÊt l­îng vµ sè l­îng, “c¬ cÊu lµ mét sù ph©n chia vÒ chÊt l­îng vµ mét tû lÖ vÒ sè l­îng cña nh÷ng qu¸ tr×nh s¶n xuÊt x· héi” Mét c¸ch kh¸i qu¸t, cã thÓ hiÓu c¬ cÊu kinh tÕ lµ mèi quan hÖ gi÷a c¸c bé phËn hîp thµnh mét tæng thÓ kinh tÕ, c¸c bé phËn nµy cã nh÷ng mèi liªn hÖ h÷u c¬, nh÷ng t¸c ®éng qua l¹i c¶ vÒ sè l­îng vµ chÊt l­îng, c¸c quan hÖ tû lÖ ®­îc h×nh thµnh trong nh÷ng ®iÒu kiÖn kinh tÕ- x· héi nhÊt ®Þnh, chóng lu«n vËn ®éng vµ h­íng vµo nh÷ng môc tiªu cô thÓ. II.1.2. Nh÷ng nh©n tè ¶nh h­ëng ®Õn sù h×nh thµnh c¬ cÊu kinh tÕ Cã thÓ ph©n chia nh÷ng nh©n tè chñ yÕu ¶nh h­ëng ®Õn sù h×nh thµnh c¬ cÊu cña nÒn kinh tÕ quèc d©n thµnh 3 nhãm: Nhãm thø nhÊt, gåm nh÷ng nh©n tè ®Þa lý- tù nhiªn nh­ tµi nguyªn kho¸ng s¶n, nguån n­íc, nguån n¨ng l­îng, ®Êt ®ai, khÝ hËu. Thiªn nhiªn lµ ®iÒu kiÖn chung cña s¶n xuÊt, ®ång thêi nh­ lµ nh÷ng t­ liÖu s¶n xuÊt vµ t­ liÖu tiªu dïng. ¶nh h­ëng râ rÖt cña nh÷ng nh©n tè ®Þa lý- tù nhiªn ®Õn sù h×nh thµnh c¬ cÊu kinh tÕ lµ tÊt yÕu. Nhãm thø hai, lµ nhãm nh÷ng nh©n tè kinh tÕ - x· héi bªn trong ®Êt n­íc ¶nh h­ëng ®Õn c¬ cÊu kinh tÕ nh­ cung-cÇu thÞ tr­êng, tr×nh ®é ph¸t triÓn lùc l­îng s¶n xuÊt, quan hÖ s¶n xuÊt, tr×nh ®é ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ. Nhãm thø ba, lµ nhãm nh÷ng nh©n tè bªn ngoµi. §ã lµ quan hÖ kinh tÕ ®èi ngo¹i vµ ph©n c«ng lao ®éng quèc tÕ. II.2. Mét sè c¬ cÊu kinh tÕ chñ yÕu D­íi c¸c gi¸c ®é kh¸c nhau, c¬ cÊu kinh tÕ ®­îc ph©n thµnh nhiÒu lo¹i: XÐt d­íi gi¸c ®é ph©n c«ng lao ®éng s¶n xuÊt- C¬ cÊu ngµnh XÐt d­íi gi¸c ®é ho¹t ®éng kinh tÕ – x· héi theo l·nh thæ- C¬ cÊu vïng XÐt ho¹t ®éng kinh tÕ theo quan hÖ së h÷u- C¬ cÊu thµnh phÇn kinh tÕ * C¬ cÊu ngµnh kinh tÕ: Liªn hîp quèc ®· ban hµnh “H­íng dÉn ph©n lo¹i ngµnh theo tiªu chuÈn quèc tÕ ®èi víi toµn bé ho¹t ®éng c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ” . Theo ®ã cã thÓ gép c¸c ngµnh ph©n lo¹i thµnh 3 khu vùc: + Khu vùc I lµ n«ng nghiÖp + Khu vùc II lµ c«ng nghiÖp + Khu vùc III lµ dÞch vô Trong qu¸ t×nh s¶n xuÊt, c¸c ngµnh cã mèi liªn hÖ t¸c ®éng qua l¹i thóc ®Èy lÉn nhau cïng ph¸t triÓn. Mèi liªn hÖ gi÷a c¸c ngµnh kh«ng chØ biÓu hiÖn vÒ mÆt ®Þnh tÝnh mµ cßn ®­îc tÝnh to¸n th«ng qua tû lÖ gi÷a c¸c ngµnh, th­êng ®­îc gäi lµ c¬ cÊu ngµnh. Nh­ vËy c¬ cÊu ngµnh lµ mèi quan hÖ tû lÖ gi÷a c¸c ngµnh trong toµn bé nÒn kinh tÕ quèc d©n, mèi quan hÖ nµy bao hµm c¶ vÒ sè l­îng vµ chÊt l­îng. Chóng th­êng xuyªn biÕn ®éng vµ h­íng vµo nh÷ng môc tiªu nhÊt ®Þnh. C¬ cÊu ngµnh lµ bé phËn rÊt quan träng trong c¬ cÊu kinh tÕ. Sù biÕn ®éng cña nã cã ý nghÜa quyÕt ®Þnh ®Õn sù biÕn ®éng cña nÒn kinh tÕ. C¬ cÊu l·nh thæ: NÕu c¬ cÊu ngµnh ®­îc h×nh thµnh tõ chuyªn m«n hãa s¶n xuÊt th× c¬ cÊu l·nh thæ h×nh thµnh tõ viÖc bè trÝ s¶n xuÊt theo kh«ng gian ®Þa lý. Mçi vïng l·nh thæ lµ mét bé phËn tæ hîp cña nÒn kinh tÕ quèc d©n, do ®ã, sù kh¸c nhau vÒ ®iÒu kiÖn tù nhiªn, kinh tÕ, nguån lao ®éng, kÕt cÊu h¹ tÇng vµ c¸c ®iÒu kiÖn x· héi kh¸c t¹o cho mçi vïng cã nh÷ng ®Æc thï nhòng thÕ m¹nh riªng. ChuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ l·nh thæ trªn c¬ së khai th¸c triÖt ®Ó c¸c lîi thÕ , tiÒm n¨ng cña tõng vïng, liªn kÕt hç trî nhau cïng ph¸t triÓn. ViÖc chuyÓn dÞch c¬ cÊu l·nh thæ ®¶m b¶o h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn cã hiÖu qu¶ c¸c ngµnh, c¸c thµnh phÇn kinh tÕ phï hîp víi ®Æc ®iÓm cña tõng vïng nh»m khai th¸c cã hiÖu qu¶ thÕ m¹nh cña tõng vïng. C¬ cÊu thµnh phÇn kinh tÕ: C¸c thµnh phÇn kinh tÕ ®­îc h×nh thµnh trªn c¬ së chÕ ®é së h÷u vÒ t­ liÖu s¶n xuÊt. Cïng víi qu¸ tr×nh ph¸t triÓn cña lÞch sö, chÕ ®é së h÷u còng xuÊt hiÖn nh÷ng h×nh thøc míi. Sù chuyÓn dÞch c¬ cÊu thµnh phÇn kinh tÕ ph¶i dùa trªn nguyªn t¾c huy ®éng tèi ®a nguån lùc vµ ®¹t hiÖu qu¶ cao trong ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh. C¬ cÊu ngµnh, c¬ cÊu l·nh thæ vµ c¬ cÊu thµnh phÇn kinh tÕ lµ ba bé phËn hîp thµnh c¬ cÊu cña tæng thÓ kinh tÕ. Trong ®ã, c¬ cÊu ngµnh cã vai trß quan täng nhÊt, nã trùc tiÕp gi¶i quyÕt mèi quan hÖ cung – cÇu, ®¶m b¶o sù ph¸t triÓn c©n ®èi cña c¶ nÒn kinh tÕ. II.3. ChuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ. Kh«ng chØ cã c¸c nÒn kinh tÕ l¹c hËu, kÐm ph¸t triÓn míi cã sù ®iÒu chØnh c¬ cÊu kinh tÕ. Ngµy nay, chÝnh c¸c nÒn kinh tÕ c«ng nghiÖp ph¸t triÓn còng ph¶i th­êng xuyªn ®iÒu chØnh c¬ cÊu kinh tÕ ®Ó tiÕp tôc ph¸t triÓn. ChuyÓn dÞch c¬ cÊu lµ qu¸ tr×nh ph¸t triÓn cña c¸c bé phËn kinh tÕ, dÉn ®Õn sù t¨ng tr­ëng kh¸c nhau gi÷a chóng vµ lµm thay ®æi mèi quan hÖ t­¬ng quan gi÷a chóng so víi mét thêi ®iÓm tr­íc ®ã. Sù thay ®æi nµy lµ kÕt qu¶ cña qu¸ tr×nh: XuÊt hiÖn thªm nh÷ng yÕu tè kinh tÕ míi hay mÊt ®i mét sè yÕu tè kinh tÕ ®· cã, tøc lµ cã sù thay ®æi vÒ sè l­îng c¸c bé phËn cña nÒn kinh tÕ. T¨ng tr­ëng víi nhÞp ®é kh¸c nhau gi÷a c¸c bé phËn trong nÒn kinh tÕ ®· dÉn tíi thay ®æi c¬ cÊu. Trong tr­êng hîp nµy sù ®iÒu chØnh c¬ cÊu kinh tÕ lµ kÕt qu¶ cña sù ph¸t triÓn kh«ng ®ång ®Òu gi÷a c¸c bé phËn sau mçi giai ®o¹n. Thay ®æi trong mèi quan hÖ t¸c ®éng qua l¹i gi÷a c¸c bé phËn. Sù thay ®æi nµy biÓu hiÖn b»ng sè l­îng c¸c yÕu tè kinh tÕ cã liªn quan vµ møc ®é t¸c ®éng qua l¹i gi÷a chóng. Vµ khi mét yÕu tè cÊu thµnh nÒn kinh tÕ ra ®êi hay ph¸t triÓn, do cã mèi quan hÖ víi c¸c yÕu tè kh¸c cßn l¹i, nã cã thÓ t¸c ®éng thóc ®Èy hay k×m h·m sù ph¸t triÓn c¸c yÕu tè cã liªn quan víi nã. Sù t¨ng tr­ëng cña c¸c bé phËn dÉn ®Õn thay ®æi c¬ cÊu trong mçi nÒn kinh tÕ. Cho nªn chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ x¶y ra nh­ lµ kÕt qu¶ cña qu¸ tr×nh ph¸t triÓn. §ã lµ quy luËt tÊt yÕu tõ x­a ®Õn nay trong hÇu hÕt mäi nÒn kinh tÕ. III.Vai trß cña c¬ cÊu ®Çu t­ ®èi víi chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ. Mèi quan hÖ gi÷a ®Çu t­ vµ c¬ cÊu kinh tÕ lµ mèi quan hÖ t¸c ®éng qua l¹i. ChuyÓn dÞch c¬ cÊu ®Çu t­ cã ¶nh h­ëng quan träng ®Õn ®æi míi c¬ cÊu kinh tÕ. §Þnh h­íng ®Çu t­ ®Ó ®æi míi c¬ cÊu kinh tÕ trªn c¬ së sù t¸c ®éng cña yÕu tè ®Çu t­ vµ cã tÝnh ®Õn nh÷ng nh©n tè ¶nh h­ëng kh¸c. MÆt kh¸c, sù thay ®æi vµ ph¸t triÓn cña c¸c bé phËn nÒn kinh tÕ sÏ quyÕt ®Þnh sù thay ®æi c¬ cÊu ®Çu t­ hiÖn t¹i. Mèi quan hÖ ®ã ®­îc thÓ hiÖn th«ng qua s¬ ®å sau: Các nhân tố chủ quan Cơ chế và chính sách KT của N2 Huy động vốn Phân bổ vốn Đầu tư -Nguồn vốn trong nước -Nguồn vốn ngoài nước - Kế hoạch quy hoạch của N2 - Điều kiện lựa chọn - Quyền sử dụng vốn - Pháp luật - Cơ sở vật chất. - Công nghệ kỹ thuật. - Điều kiện khác Cơ cấu kinh tế Các nhân tố khách quan S¬ ®å 1: Mèi quan hÖ gi÷a ®Çu t­ vµ c¬ cÊu kinh tÕ *§Çu t­ hîp lý lµm chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ theo h­íng thùc hiÖn ®óng chiÕn l­îc, quy ho¹ch, kÕ ho¹ch ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi. Quy ho¹ch ph¸t triÓn tËp trung gi¶i quyÕt nh÷ng vÊn ®Ò kinh tÕ x· héi cã tÝnh chÊt liªn ngµnh, liªn vïng , tØnh, ®Æc biÖt lµ x¸c ®Þnh c¬ cÊu kinh tÕ, c¬ cÊu ®Çu t­, x©y dùng kÕt cÊu h¹ tÇng, qu¶n lý. . .. ViÖc x©y dùng c¸c kÕ ho¹ch ph¸t triÓn, quy ho¹ch tæng thÓ ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi hîp lý sÏ gi¶i quyÕt tèt c¸c vÊn ®Ò c¬ cÊu kinh tÕ, ®Þnh h­íng ®Çu t­. Yªu cÇu chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ kh«ng chØ lµ ®ßi hái cña b¶n th©n sù ph¸t triÓn néi t¹i nÒn kinh tÕ mµ cßn lµ ®ßi hái cña xu h­íng quèc tÕ hãa ®êi sèng kinh tÕ ®ang diÔn ra m¹nh mÏ hiÖn nay. C¸c quèc gia ngµy cµng tham gia nhiÒu vµo qu¸ tr×nh ph©n c«ng lao ®éng quèc tÕ. §Ó héi nhËp kinh tÕ thÕ giíi vµ tham gia tÝch cùc vµo qu¸ tr×nh liªn kÕt kinh tÕ gi÷a c¸c quèc gia trªn thÕ giíi, ®ßi hái quèc gia ph¶i thay ®æi c¬ cÊu kinh tÕ trong n­íc cho phï hîp víi sù ph©n c«ng lao ®éng quèc tÕ. C¬ cÊu kinh tÕ gåm c¬ cÊu ngµnh, c¬ cÊu vïng l·nh thæ, c¬ cÊu thµnh phÇn, Mçi c¬ cÊu sÏ x¸c ®Þnh vÞ trÝ, vai trß cña c¸c bé phËn cÊu thµnh vµ mèi quan hÖ h÷u c¬ gi÷a c¸c bé phËn ®ã trong tæng thÓ nÒn kinh tÕ. Qu¸ tr×nh chuyÓn dÞch c¬ cÊu sÏ lµm thay ®æi vÞ trÝ vµ vai trß cña c¸c bé phËn kh¸c nhau. Sù chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ cña mçi quèc gia phï hîp víi tr×nh ®é ph¸t triÓn chung, phï hîp víi quy ho¹ch ph¸t triÓn sÏ t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho ho¹t ®éng ®Çu t­. Ng­îc l¹i ho¹t ®éng ®Çu t­ l¹i gãp phÇn thóc ®Èy nhanh qu¸ tr×nh chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ theo theo h­íng thùc hiÖn ®óng chiÕn l­îc, quy ho¹ch ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi. V×: Th«ng qua ho¹t ®äng ®Çu t­, nhiÒu ngµnh, nhiÒu lÜnh vùc kinh tÕ míi xuÊt hiÖn. §Çu t­ gióp ph¸t triÓn nhanh chãng tr×nh ®é kü thuËt c«ng nghÖ ë nhiÒu ngµnh kinh tÕ, gãp phÇn thóc ®Èy t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng ë c¸c ngµnh nµy ®ång thêi lµm t¨ng tû träng cña nã trong nÒn kinh tÕ. Mét sè ngµnh ®­îc kÝch thÝch bëi ®Çu t­ nh­ng nhiÒu ngµnh kh«ng ®­îc chó ý ®Õn, ngµy cµng mai mét, tõ ®ã dÉn ®Õn xãa sæ Mét trong nh÷ng môc tiªu ph¸t triÓn dµi h¹n cña c¸c n­íc dang ph¸t triÓn lµ t¨ng tr­ëng, ®¹t ®­îc c¬ cÊu kinh tÕ hîp lý, hiÖu qu¶. Kinh nghiÖm cho ®Õn nay cho thÊy nh÷ng n­íc cã chÝnh s¸ch ®Çu t­ hîp lý trong thêi kú ®Çu sÏ t¹o ®µ ®¹t ®­îc c¸c môc tiªu. ChÝnh s¸ch ®Çu t­ kh«ng chØ lµ viÖc huy ®éng vèn mµ cßn lµ viÖc ph©n bæ c¸c nguån vèn sao cho ®¹t hiÖu qu¶ kinh tÕ lín nhÊt. §Ó m« t¶ t¸c ®éng cña ®Çu t­ ®èi víi qu¸ tr×nh chuyÓn dÞch, ng­êi ta ®· m« h×nh hãa theo l­îc ®å khèi sau: Giai ®o¹n T=1 Khèi M H×nh kinh tÕ l­îng x¸c ®Þnh chØ tiªu Kinh tÕ vÜ m«. TÝnh GDP Khèi M H×nh ph©n bæ vèn §Çu t­ tèi ­u víi hµm môc tiªu lµ GDP(I1,I2,I3) à max Vèn ®Çu t­ I1(T),I2(T),I3(T) (tèi ­u cña 3 ngµnh n«ng nghiÖp, c«ng nghiÖp, dÞch vô). M« h×nh T=T+1 TÝnh tµi s¶n cè ®Þnh Ki(T+1). t=1: Ngµnh N«ng nghiÖp t=2: Ngµnh C«ng nghiÖp t=3: Ngµnh DÞch vô XuÊt ph¸t ®iÓm tõ mét mèc thêi gian T=1 T­¬ng øng víi mèc thêi gian nµy c¸c hµm s¶n xuÊt sÏ ®­îc x©y dùng, chñ yÕu lµ hµm s¶n xuÊt m« t¶ mèi quan hÖ gi÷a t¨ng tr­ëng cña 3 ngµnh víi c¸c yÕu tè ®Çu t­ (vèn K) vµ c¸c yÕu tè s¶n xuÊt (lao ®éng L, khoa häc c«ng nghÖ T). Y1(T)=α1 K1(T)βL1(T)1-βedT Y2(T)= α2 K2(T)cL2(T)1-ceeT Y3(T)= α3 K3(T)yL3(T)1-yefT Y1(T): Gi¸ trÞ gia t¨ng n«ng nghiÖp. Y2(T): Gi¸ trÞ gia t¨ng c«ng nghiÖp. Y3(T): Gi¸ trÞ gia t¨ng ngµnh dÞch vô. GDP(T)=Y1(T)+Y2(T)+Y3(T) Tång s¶n phÈm quèc néi. I(T)=GDP(T)+FDI(T) +ODA(T) M« h×nh tèi ph©n bæ V§T cã d¹ng nh­ sau: Hµm môc tiªu: cùc ®¹i ho¸ GDP(T) Theo Nguån vèn I1(T);I2(T);I3(T). Néi dung c¸c rµng buéc chÝnh: Y1(T)=α1 K1(T)βL1(T)1-βedT Y2(T)= α2 K2(T)cL2(T)1-ceeT Y3(T)= α3 K3(T)yL3(T)1-yefT Ki(T+1)=(1- qi)Ki(T)+Ii(T) GDP(T+1)=Y1(T+1)+Y2(T+1)+Y3(T+1) Rµng buéc vÒ vèn: I1(T)+I2(T)+I3(T) <= I(T) Rµng buéc vÒ lao ®éng: L1(T+1)+L2(T+1)+L3(T+1) <= L(T+1) - §iÒu kiÖn kh«ng ©m cña c¸c biÕn. Quy tr×nh ®ång ho¸ sÏ ®­îc thoµn thiÖn qua quan hÖ tõ V§T n¨m Tà Tµi s¶n cè ®Þnh n¨m (T+1) (®ång ho¸ cô bé). Trong m« h×nh trªn chØ ®Ò cËp ®Õn 3 ngµnh. Song trªn thùc tÕ víi sè liÖu ®Çy ®ñ, ng­êi ta cã thÓ nghiªn cøu sù ph¸t triÓn cña nhiÒu ngµnh h¬n vµ nh­ vËy sÏ lµm t¨ng l­îng biÕn trong m« h×nh. Tuy nhiªn ë tÇm dµi h¹n, c¸c ngµnh gép lín cho kÕt qu¶ æn ®Þnh h¬n. KÕt qu¶ cña ®Çu t­ ®æi míi c¬ cÊu kinh tÕ lµ sù thay ®æi sè l­îng còng nh­ chÊt l­îng cña c¸c ngµnh trong nÒn kinh tÕ quèc d©n theo h­íng xuÊt hiÖn nhiÒu ngµnh míi, gi¶m tû träng nh÷ng ngµnh kh«ng phï hîp, t¨ng tû träng nh÷ng ngµnh lîi thÕ, lµ sù thay ®æi mèi quan hÖ gi÷a c¸c bé phËn cña mét ngµnh, cña nÒn kinh tÕ theo xu h­íng ngµy cµng hîp lý h¬n, sö dông c¸c nguån lùc ngµy cµng hiÖu qu¶ h¬n, lµ viÖc n©ng cao hiÖu qu¶ kinh tÕ-x· héi cho tõng bé phËn còng nh­ toµn bé nÒn kinh tÕ quèc d©n. * Sù h×nh thµnh vµ më réng thÞ tr­êng vèn, thÞ tr­êng tiÒn tÖ, thÞ tr­êng chøng kho¸n . . .sÏ më ra kh¶ n¨ng to lín trong viÖc huy ®éng vèn ®Çu t­ th«ng qua c¸c nguån, l­u th«ng c¸c nguån vèn vµ chuyÓn dÞch c¬ cÊu ®Çu t­ trong nÒn kinh tÕ, gi÷a c¸c ngµnh, c¸c lÜnh vùc ho¹t ®éng kh¸c nhau. Nguån huy ®éng vèn tõ n­íc ngoµi, vèn ®Çu t­ cña nh©n d©n vµ cña mäi thµnh phÇn kinh tÕ trong n­íc ®a d¹ng, ngoµi ra cßn cã ®Çu t­ tõ ng©n s¸ch nhµ nuíc dµnh cho c¸c ngµnh, c¸c lÜnh vùc then chèt cña nÒn kinh tÕ. Bøc tranh vÒ ®Çu t­ vµ c¬ cÊu ®Çu t­ gi÷a c¸c ngµnh vµ trong néi bé mçi ngµnh trë nªn sèng ®éng vµ cã hiÖu qu¶ h¬n. Mét khèi l­îng c«ng viÖc lËp kÕ ho¹ch ®Çu t­ dµnh cho viÖc lËp c¸c c©n ®èi trong ngµnh vµ x¸c ®Þnh c¸c vÊn ®Ò ­u tiªn tøc lµ gi¶i quyÕt vÊn ®Ò ®Çu t­ cÇn ph©n bæ gi÷a c¸c ngµnh nh­ thÕ nµo ®Ó mçi ngµnh cã thÓ ®¸p øng ®­îc nh­ng nhu cÇu ­u tiªn cao nhÊt. §Çu t­ t¹o ra sù c©n ®èi trªn ph¹m vi cña nÒn kinh tÕ quèc d©n, gi÷a c¸c ngµnh, vïng. Thùc hiÖn c©n ®èi nµy rÊt khã kh¨n do cã sù thay ®æi trong c¸c hÖ sè kü thuËt (tû lÖ ®Çu vµo/®Çu ra), trong c¬ cÊu nhu cÇu. CÇn cã sù kiÓm tra liªn tôc ®Ó b¶o ®¶m r»ng c¸c c©n ®èi ngµnh ®· thÓ hiÖn trong thùc tÕ. MÆt kh¸c còng cÇn cè g¾ng kh«ng chØ nh»m cã ®­îc sù v÷ng ch¾c cña c¸c ngµnh mµ ®­a ra c¸c mèi liªn hÖ chñ yÕu gi÷a c¸c dù ¸n. V­ît lªn trªn c¸c vÊn ®Ò c©n ®èi ngµnh, vïng kinh tÕ, vÊn ®Ò ­u tiªn ®Çu t­ gi÷a c¸c ngµnh lµ ®Æc biÖt khã kh¨n. V× víi sù ph¸t triÓn cña mçi ngµnh, vïng l¹i liªn quan ®Õn lîi Ých cña nh÷ng nhãm ng­êi kh¸c nhau trong x· héi. V× vËy c¸c nhµ ®Çu t­, ho¹ch ®Þnh chÝnh s¸ch cÇn cã sù c©n nh¾c cÈn thËn trong viÖc ­u tiªn ph¸t triÓn mçi ngµnh, mçi vïng l·nh thæ. C¬ cÊu ®Çu t­ cã mét ¶nh h­ëng m¹nh mÏ vµ trùc tiÕp ®èi víi qu¸ tr×nh chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ. Sù h×nh thµnh mét c¬ cÊu ®Çu t­ hîp lý t¹o ra tiÒn ®Ò cho viÖc x¸c lËp mét c¬ cÊu kinh tÕ hiÖu qu¶, phï hîp víi sù ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ quèc d©n. Ch­¬ng 2: thùc tr¹ng cña c¬ cÊu ®Çu t­ vµ t¸c ®éng cña nã víi chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ ë ViÖt Nam Qua h¬n m­êi n¨m ®æi míi, n­íc ta ®· ®¹t ®­îc nhiÒu thµnh tùu trong ph¸t triÓn kinh tÕ, ®¹t ®­îc sù æn ®Þnh vµ tèc ®é t¨ng tr­ëng kh¸ cao, trong ®ã lµ nhê qu¸ tr×nh ®a d¹ng ho¸, ®a ph­¬ng ho¸ vµ ph¸t triÓn kinh tÕ ®èi ngo¹i, nhÊt lµ vÒ th­¬ng m¹i (hµng ho¸ vµ dÞch vô ). Thu hót ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi vµ c¸c nguån vèn ph¸t triÓn chÝnh thøc (ODA). Do tiÕp thu c«ng nghÖ, kÜ thuËt míi kinh nghiÖm qu¶n lý, tiÕp cËn thÞ tr­êng thÕ giíi vµ qua c¹nh tranh trªn thÞ tr­êng quèc tÕ vµ nay trªn néi ®Þa, mét sè ngµnh, doanh nghiÖp ®· xãa sù ph¸t triÓn m¹nh mÏ, b¾t ®Çu cã søc c¹nh tranh víi hµng nhËp vµ më réng dÇn thÞ tr­êng xuÊt khÈu (dÖt may, da giÇy, n­íc gi¶i kh¸t…). ViÖc t¨ng c­êng kh¶ n¨ng tiÕp cËn tiªu dïng c¸c hµng ho¸ vµ dÞch vô víi chñng lo¹i ®a d¹ng vµ chÊt l­îng tèt h¬n ®· gãp phÇn c¶i thiÖn mét b­íc ®¸ng kÓ ®êi sèng cña nh©n d©n. Nh÷ng kinh nghiÖm thµnh c«ng b­íc ®Çu vÒ n©ng cao n¨ng lùc c¹nh tranh, hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh, hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh trong ®IÒu kiÖn cña nªn kinh tÕ cßn nhiÒu khã kh¨n, l¹i ph¶i ®èi mÆt víi cuéc khñng ho¶ng kinh tÕ trong khu vùc lµ rÊt ®¸ng tr©n träng, cÇn ®­îc tiÕp tôc tæng kÕt, ®óc rót kinh nghiÖm vµ phæ biÕn trong thêi gian tíi. Tuy nhiªn so s¸nh víi c¸c n­íc, trªn tæng thÓ nÒn kinh tÕ n­íc ta vÉn ®ang ë tr×nh ®é ph¸t triÓn thÊp kÐm , cßn thÊp xa so víi c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn kh¸c trong khu vùc. Trong nÒn kinh tÕ, trõ mét sè doanh nghiÖp trong mét sè ngµnh ®­îc trang bÞ kü thuËt míi c¹nh tranh ®­îc trªn thÞ tr­êng trong vµ ngoµi n­íc, cßn l¹i phæ biÕn lµ cã c«ng nghÖ, m¸y mãc thiÕt bÞ l¹c hËu, n¨ng xuÊt lao ®éng chÊt l­îng thÊp, kh¶ n¨ng c¹nh tranh kÐm h¬n nhiÒu so víi hµng ho¸ c¸c n­íc. M«i tr­êng kinh tÕ vÜ m« cã ®­îc ®æi míi nh­ng ®ang trong qu¸ tr×nh ®iÒu chØnh, ch­a hoµn thiÖn, tÝnh c¹nh tranh trong nÒn kinh tÕ cßn rÊt yÕu. Sù ph©n bæ nguån lùc ®Çu t­ ch­a b¶o ®¶m ph¸t huy cao c¸c tiÒm n¨ng cña nÒn kinh tÕ, mµ cã su h­íng tËp trung vµo c¸c ngµnh ®­îc b¶o hé cao hay ®­îc nhµ n­íc hç trî b»ng c¸c chÝnh s¸ch kh¸c trong n­íc. §©y chÝnh lµ nh÷ng th¸ch thøc, khã kh¨n cña n­íc ta. Nh­ vËy ®øng tr­íc nguy c¬ nÒn kinh tÕ kÐm hiÖu qu¶ vµ søc c¹nh tranh cßn yÕu. TÝch luü néi bé vµ søc mua trong n­íc cßn thÊp. C¬ cÊu kinh tÕ chuyÓn dÞch chËm theo h­íng CNH -H§H g¾n s¶n xuÊt víi thÞ tr­êng, c¬ cÊu ®Çu t­ cßn nhiÒu bÊt hîp lý, t×nh tr¹ng bao cÊp vµ b¶o hé cßn nÆng. §Çu t­ cña nhµ n­íc cßn thÊt tho¸t vµ l·ng phÝ. NhÞp ®é thu hót ®Çu t­ trùc tiÕp tõ n­íc ngoµi gi¶m m¹nh. T¨ng tr­ëng kinh tÕ nh÷ng n¨m gÇn ®©y gi¶m sót, n¨m 2000 tuy ®· ph¸t triÓn lªn nh­ng cßn thÊp h¬n møc b×nh qu©n cña nh÷ng n¨m cña thËp kØ 90… th× viÖc ®æi míi c¬ cÊu ®Çu t­ trong giai ®o¹n míi lµ mét yªu cÇu cÊp b¸ch nh»m thóc ®Èy nhÞp ®é t¨ng tr­ëng kinh tÕ, ®¸p øng yªu cÇu héi nhËp vµ thùc hiÖn thµnh c«ng chiÕn l­îc CNH-H§H ®Êt n­íc. §Ó ®¹t ®­îc môc tiªu tr­íc hÕt chóng ta ph¶i nghiªn cøu, n¾m râ thùc tr¹ng c¬ cÊu ®Çu t­ n­íc ta vµ t¸c ®éng cña nã víi dÞch chuyÓn c¬ cÊu kinh tÕ . Chóng ta cã thÓ tiÕp cËn thùc tr¹ng c¬ cÊu ®Çu t­ cña n­íc ta theo c¸c h­íng sau: I. C¬ cÊu ®Çu t­ theo nguån vèn, vèn : Huy ®éng c¸c nguån lùc cho ®Çu t­ ph¸t triÓn nh÷ng n¨m qua, ®Æc biÖt lµ tõ n¨m 2001 ®Õn 2003 t¨ng kh¸. Tû lÖ huy ®éng vèn ®Çu t­ so víi GDP t¨ng tõ 34% n¨m 2001 lªn 35,8% n¨m 2003. Tæng vèn ®Çu t­ ®­îc huy ®éng vµ d­a vµo nÒn kinh tÕ 3 n¨m qua, tÝnh theo n¨m 2000 vµo kho¶ng 526,5 ngh×n tû ®ång ®¹t 62,5% kÕ ho¹ch 5 n¨m ®Ò ra . Trong ®ã: Tæng vèn ®Çu t­ % I. Nguån vèn trong n­íc: + Ng©n s¸ch nhµ n­íc. + Vèn tÝn dông ®Çu t­ cña nhµ n­íc + Vèn ®Çu t­ cña doanh nghiÖp nhµ n­íc + Vèn ®Çu t­ cña khu vùc t­ nh©n vµ d©n c­ II. Nguån vèn n­íc ngoµi: + §Çu t­ trùc tiÕp + Nguån vèn huy ®éng kh¸c 80,5% 22,5% 15,7% 17% 25,3% 17,8% 4,7% Nguån vèn trong n­íc ®· ®­îc khai th¸c kh¸ h¬n, chiÕm trªn 70% so víi tæng sè vèn ®Çu t­, v­ît dù kiÕn kÕ ho¹ch (60%) do sù ®ãng gãp: Vèn ng©n s¸ch nhµ n­íc: ­íc thùc hiÖn trong 3 n¨m (2001-2003) ®¹t trªn 18 ngh×n tû ®ång (theo gi¸ n¨m 2000). Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y quy m« tæng thu cña ng©n s¸ch nhµ n­íc kh«ng ngõng gia t¨ng nhê më réng nhiÒu nguån thu kh¸c nhau (huy ®éng qua thuÕ, phÝ vµ lÖ phÝ, b¸n tµi nguyªn, b¸n hay cho thuª tµi s¶n thuéc nhµ n­íc qu¶n lý…). §i cïng víi sù më réng quy m« ng©n s¸ch, møc chi cho ®Çu t­ ph¸t triÓn tõ ng©n s¸ch nhµ n­íc còng ra t¨ng ®¸ng kÓ, t¨ng tõ møc 2,3% GDP n¨m 1991 lªn 6,1% GDP n¨m 1996. TËp trung h¬n cho lÜnh vùc x©y dùng kÕt cÊu h¹ tÇng kinh tÕ x· héi trong ®ã ®Çu t­ cho lÜnh vùc n«ng nghiÖp vµ n«ng th«n kho¶ng 25%, c«ng nghiÖp 7,9% giao th«ng vËn t¶i vµ b­u chÝnh viÔn th«ng 28.7% khoa häc c«ng nghÖ, gi¸o dôc vµ ®µo t¹o, y tÕ, v¨n ho¸, thÓ thao 21.1%, c¸c ngµnh kh¸c 17,3% Vèn tÝn dông ®Çu t­ ph¸t triÓn cña nhµ n­íc: tr­íc n¨m 1990 vèn tÝn dông ®Çu t­ ph¸t triÓn cña nhµ n­íc ch­a ®­îc sö dông nh­ mét c«ng cô qu¶n lý vµ ®iÒu tiÕt nÒn kinh tÕ th× trong giai ®o¹n 1991-2000, nguån vèn nµy ®· cã møc t¨ng tr­ëng ®¸ng kÓ vµ b¾t ®Çu cã vÞ trÝ quan träng trong chÝnh s¸ch ®Çu t­ cña chÝnh phñ. Giai ®o¹n 1991-1995: nguån vèn tÝn dông ®Çu t­ ph¸t triÓn cña nhµ n­íc míi chiÕm 5,6% tæng vèn ®Çu t­ toµn x· héi th× giai ®o¹n 1996 -1999 ®· chiÕm 14,5% vµ n¨m 2000-2003 nguån vèn nµy ®¹t 15,7% tæng vèn ®Çu t­ toµn x· héi. Nguån vèn tÝn dông ®Çu t­ ph¸t triÓn cña nhµ n­íc ®Çu t­ vµo ngµnh c«ng nghiÖp trªn 60% tæng vèn ®Çu t­ (gÇn 55% sè dù ¸n) ®· gãp phÇn quan träng vµo viÖc chuyÓn dÞch c¬ cÊu ®Çu t­, c¬ cÊu kinh tÕ. Nguån vèn ®Çu t­ tõ doanh nghiÖp nhµ n­íc: tÝch luü cña c¸c doanh nghiÖp nhµ n­íc ngµy cµng gia t¨ng vµ ®ãng gãp ®¸ng kÓ vµo tæng quy m« vèn ®Çu t­ cña toµn x· héi. N¨m 2000, tæng nguån vèn chñ së h÷u t¹i c¸c doanh nghiÖp nhµ n­íc lµ 173,857 tû ®ång. Trong giai ®o¹n 1991-1995, tèc ®é t¨ng tr­ëng b×nh qu©n cña doanh nghiÖp nhµ n­íc lµ 11,7% gÊp 1,5 lÇn tèc ®é t¨ng tr­ëng b×nh qu©n cña nªn kinh tÕ. Tõ n¨m 1998 trë l¹i ®©y (2001) tèc ®é t¨ng tr­ëng cña doanh nghiÖp nhµ n­íc chËm l¹i nh­ng vÉn chiÕm tû träng lín trong GDP cña toµn bé nÒn kinh tÕ, nép ng©n s¸ch chiÕm 40% tæng thu cña ng©n s¸ch nhµ n­íc, t¹o viÖc lµm cho trªn 1,9 triÖu ng­êi. Mét sè s¶n phÈm cña doanh nghiÖp nhµ n­íc cã ®ãng gãp chñ yÕu vµo c©n ®èi hµng ho¸ cña nÒn kinh tÕ nh­: xi m¨ng, dÇu khÝ, b­u chÝnh viÔn th«ng... Nguån vèn tõ khu vùc t­ nh©n vµ d©n c­: nguån vèn trong d©n c­ kh«ng ph¶i lµ nhá xÊp xØ 80% tæng nguån vèn huy ®éng cña toµn bé hÖ thèng ng©n hµng, tõ khu vùc d©n c­ cã thÓ huy ®éng ®­îc hµng ngµn tû ®ång vµ hµng chôc triÖu USD chØ trong mét thêi gian ng¾n. Víi kho¶ng 15 triÖu hé gia ®×nh ®ãng gãp kho¶ng 1/3 GDP, trong giai ®o¹n 1996-2000 tiÕt kiÖm cña khu vùc d©n c­ chiÕm kho¶ng 15% GDP. §ãng gãp cña khu vùc d©n doanh t­¬ng ®èi: chØ riªng 8 th¸ng ®Çu n¨m 2001 cã kho¶ng 11 ngµn doanh nghiÖp míi ®­îc thµnh lËp víi sè vèn 13000 tû ®ång. Nguån vèn nµy ®­îc ®Çu t­ trong c¸c lÜnh vùc: kinh doanh th­¬ng m¹i, dÞch vô, s¶n xuÊt n«ng nghiÖp vµ tiÓu thñ c«ng nghiÖp . Bªn c¹nh ®ã, chóng ta lu«n lu«n coi träng viÖc thu hót nguån vèn tõ bªn ngoµi ®Æc biÖt lµ viÖn trî ph¸t triÓn chÝnh thøc (ODA) vµ ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi (FDI) chiÕm kho¶ng 30% tæng vèn ®Çu t­ ph¸t triÓn, coi ®ã lµ yÕu tè quan träng, gãp phÇn t¨ng thªm nguån vèn ®Çu t­ ph¸t triÓn, t¹o ra c¬ cÊu hîp lý ®Ó thóc ®Èy viÖc thùc hiÖn c¸c môc tiªu ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi cña ®Êt n­íc. Ba n¨m qua nguån vèn ODA gi¶i ng©n ®­îc 4,6 tû USD, nguån vèn FDI thùc hiÖn ®¹t 7,5 tû USD. KÓ tõ khi ban hµnh LuËt §Çu t­ n­íc ngoµi ®Õn hÕt quý I/2001 c¶ n­íc ®· thu hót ®­îc 3426 dù ¸n FDI víi tæng vèn ®¨ng ký (kÓ c¶ t¨ng vèn ) 45,21 tû USD, vèn thùc hiÖn ®¹t trªn 20tû USD (kÓ c¶ c¸c dù ¸n hÕt h¹n vµ gi¶i thÓ) tõ n¨m 1991-2000, FDI chiÕm tõ 20-30% tæng vèn ®Çu t­ toµn x· héi. §©y lµ mét trong nh÷ng nguån lùc quan träng ®ãng gãp ®ang kÓ vµo t¨ng tr­ëng kinh tÕ cña n­íc ta. Tû lÖ ®ãng gãp cña khu vùc cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi vµo GDP, t¨ng nhanh qua c¸c n¨m, tõ 2,5% n¨m 1992 lªn 11,7% n¨m 1999 vµ 17,8% n¨m 2000. §Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi víi nh÷ng thÕ m¹nh vÒ vèn, c«ng nghÖ ®· gãp phÇn chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ theo h­íng CNH-H§H. NhiÒu ngµnh nghÒ míi xuÊt hiÖn nh­: l¾p r¸p « t«, xe m¸y, ti vi, m¸y giÆt, ®iÒu hoµ nhiÖt ®é, m¸y thu b¨ng, ®Çu video, tæng ®µi ®iÖn tho¹i… Trong ngµnh c«ng nghiÖp nãi riªng vµ toµn bé nÒn kinh tÕ ViÖt Nam nãi chung nguån vèn tõ FDI ®· gãp phÇn n©ng cao tr×nh ®é c«ng nghÖ, ®­a ra nh÷ng m« h×nh qu¶n lý tiªn tiÕn, ph­¬ng thøc kinh doanh hiÖn ®¹i vµ lµ ®éng lùc quan träng buéc c¸c nhµ ®Çu t­ trong n­íc ph¶i ®æi míi c«ng nghÖ, n©ng cao chÊt l­îng, h×nh thøc… cña s¶n phÈm ®Ó c¹nh tranh, tån t¹i trong c¬ chÕ thÞ tr­êng. §Çu t­ n­íc ngoµi còng gãp phÇn më réng,®a d¹ng ho¸ vµ ®a ph­¬ng ho¸ c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ ®èi ngo¹i, t¹o ®iÒu kiÖn t¨ng c­êng, cñng cè vµ t¹o ra nh÷ng thÕ vµ lùc míi cho nÒn kinh tÕ n­íc ta trong tiÕn tr×nh héi nhËp nÒn kinh tÕ thÕ giíi vµ khu vùc xem xÐt kÕt qu¶ FDI theo ngµnh kinh tÕ tõ n¨m 1988 ®Õn hÕt quý I/2001 kh«ng kÓ 33 dù ¸n ®· hÕt h¹n víi sè vèn ®Çu t­ 316,4 triÖu USD vµ 668 dù ¸n gi¶i thÓ tr­íc thêi h¹n víi sè vèn ®Çu t­ ®¨ng ký lµ 36,565 tû USD. Vèn FDI chñ yÕu tËp trung vµo lÜnh vùc c«ng nghiÖp vµ x©y dùng víi 1712 dù ¸n (chiÕm 63% tæng sè dù ¸n), tæng vèn ®Çu t­ 20.267,7 triÖu USD (chiÕm 55.4 % tæng vèn FDI ). §øng thø hai lµ lÜnh vùc dÞch vô cã 663 dù ¸n( chiÕm 23,2% sè dù ¸n) víi vèn ®Çu t­ lµ 14.037 triÖu USD ( chiÕm 38,4 % tæng sè vèn ®Çu t­ ) lÜnh vùc n«ng - l©m - ng­ nghiÖp cã sè dù ¸n vµ vèn ®Çu t­ nhá nhÊt víi 380 dù ¸n( chiÕm 13,8 % sè dù ¸n) vèn ®Çu t­ ®¨ng ký ®¹t 2.260,359 triÖu USD (chiÕm 6,2%). Thùc tÕ ho¹t ®éng FDI cho thÊy dßng vèn ®Çu t­ vµo ViÖt Nam nh÷ng n¨m qua chñ yÕu tËp trung vµo nh÷ng ngµnh dÔ thu lîi nhuËn, thêi gian thu håi vèn ng¾n, cã thÞ tr­êng tiªu thô trong n­íc lín vµ nh÷ng ngµnh trong n­íc cã tiÒm n¨ng nh­ng ch­a ®­îc khai th¸c nh­ c¸c ngµnh s¶n xuÊt chÊt tÈy röa,ngµnh may mÆc, giÇy dÐp, hµng ®IÖn tö d©n dông, kh¸ch s¹n, v¨n phßng cho thuª... ®Çu t­ vµo ngµnh c«ng nghÖ cao kh«ng nhiÒu, nhÊt lµ ®Çu t­ chiÒu s©u vµ chuyÓn giao c«ng nghÖ cßn h¹n chÕ. Trong bèi c¶nh biÕn ®éng cña nÒn kinh tÕ khu vùc vµ thÕ giíi thêi gian qua, ViÖt Nam ®· tÝch cùc c¶i thiÖn m«i tr­êng ®Çu t­ nh»m thu hót nhiÒu h¬n n÷a vèn FDI. Tuy nhiªn trong tæng thÓ c©n ®èi chung cña nÒn kinh tÕ, ViÖt Nam x¸c ®Þnh râ vai trß cña vèn trong n­íc lµ chñ ®¹o. Cïng víi FDI,nguån vèn ODA thùc hiÖn còng cã nhiÒu tiÕn bé. N¨m 1993-2000: ViÖt Nam ®· tæ chøc ®­îc 8 héi nghÞ c¸c nhµ tµi trî víi tæng sè vèn cam kÕt lµ 17,54 tû USD. Víi quy m« tµi trî kh¸c nhau, hiÖn nay ë ViÖt Nam cã nhiÒu h¬n 45 ®èi t¸c hîp t¸c ph¸t triÓn song ph­¬ng vµ h¬n 350 tæ chøc tæ chøc quèc tÕ vµ phi chÝnh phñ ®ang ho¹t ®éng. T×nh h×nh cam kÕt ODA giai ®o¹n 1993-2000. §¬n vÞ: N¨m 1993 94 95 96 97 98 99 2000 Tæng sè Møc vèn cam kÕt 1,81 1,94 2,26 2,43 2,4 2,2 2,1 2,4 17,54 Nguån: Vô kinh tÕ ®èi ngo¹i vµ ®Çu t­. §Ó sö dông nguån vèn ODA ®· cam kÕt. chÝnh phñ ViÖt nam ®· ký kÕt víi c¸c nhµ tµi trî c¸c ®iÒu ­íc quèc tÕ vÒ ODA.TÝnh tõ n¨m 1993 tíi hÕt n¨m 2000, tæng gi¸ trÞ c¸c ®iÒu ­íc quèc tÕ ®· ký kÕt lµ 12,6 tû USD b»ng 71,8% so víi tæng ODA ®· cam kÕt trong giai ®o¹n nµy. Nghiªn cøu quan hÖ tû lÖ cña tõng lo¹i nguån vèn trong tæng vèn ®Çu t­ x· héi ®· cho thÊy c¬ cÊu ®Çu t­ nµy ®· b­íc ®Çu tá ra phï hîp vµ ngµy cµng hîp lý, tÝch cùc h¬n. ®· t¹o ®iÒu kiÖn tèt h¬n ®Ó tËp trung vµo ®Çu t­ cho nh÷ng môc tiªu ph¸t triÓn trong n«ng nghiÖp vµ n«ng th«n, xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo, n©ng cao chÊt l­îng nguån nh©n lùc, ph¸t triÓn KH – CN, ®Æc biÖt lµ x©y dùng c¬ së h¹ tÇng… KÕt qu¶ lµ ®· h×nh thµnh c¸c khu kinh tÕ träng ®iÓm, nhiÒu khu c«ng nghiÖp, nhiÒu khu chÕ xuÊt, c¸c ngµnh c«ng nghiÖp then chèt cña ®Êt n­íc, hµ tÇng giao th«ng vËn t¶i…H¹ tÇng x· héi ®· ®­îc chó träng ®Çu t­ vµ c¶i thiÖn ®¸ng kÓ t¹o ra tiÒn ®Ò, ®Èy m¹nh tèc ®é ph¸t triÓn cña c¸c ngµnh kinh tÕ. Cïng víi viÖc gi÷ v÷ng m«i tr­êng kinh tÕ vÜ m« æn ®Þnh, gi¶m chi phÝ ®Çu t­, gi¶i quyÕt c¸c v­íng m¾c cô thÓ cho nhµ ®Çu t­ trong n­íc vµ n­íc ngoµi. Trong 3 n¨m qua ViÖt Nam ®· ban hµnh hµng lo¹t c¸c c¬ chÕ chÝnh s¸ch mang tÝnh khuyÕn khÝch cao, tõng b­íc h¹n chÕ vµ xo¸ bá c¸c rµo c¶n, ®· t¹o ra nhiÒu kh¶ n¨ng huy ®éng tèt h¬n nguån vèn tõ khu vùc d©n c­, tõ DNNN, tõ tÝn dông Nhµ n­íc vµ tõ ®Çu t­ n­íc ngoµi. Do ®ã c¸c nguån vèn ®Çu t­ ph¸t triÓn ®­îc huy ®éng kh¸ nªn trong 3 n¨m qua n¨ng lùc nhiÒu ngµnh kinh tÕ ph¸t triÓn ®¸ng kÓ: c«ng suÊt ®iÖn ban ngµnh t¨ng 3.393 MW, s¶n l­îng khai th¸c than s¹ch t¨ng 3,4 triÖu tÊn, s¶n xuÊt ph©n ho¸ häc t¨ng 450 ngh×n tÊn… Tãm l¹i, trong nh÷ng n¨m qua nguån vèn ®Çu t­ huy ®éng hµng n¨m kh«ng ngõng t¨ng. Hµng n¨m vèn ®Çu t­ ph¶i tr¶ toµn x· héi t¨ng kho¶ng 18% nhê ®ã tû lÖ vèn ®Çu t­ so víi GDP kh«ng ngõng t¨ng… Nguån vèn ®Çu t­ ®· cã t¸c ®éng thu hót ®­îc c¸c nguån kh¸c, Trong ®iÒu kiÖn, chÝnh phñ ®· thùc thi nhiÒu c¬ chÕ ®Ó t¨ng c­êng thu hót ®Çu t­ khu vùc kinh tÕ t­ nh©n trong n­íc vµ n­íc ngoµi, huy ®éng nguån vèn c«ng tr¸i gi¸o dôc, tr¸i phiÕu chÝnh phñ, tr¸i phiÕu ®« thÞ, tr¸i phiÕu c«ng tr×nh… gãp phÇn t¨ng nhanh tæng nguån vèn ®Çu t­, thóc ®Èy kinh tÕ ph¸t triÓn. Tuy nhiªn, bªn c¹nh nh÷ng kÕt qu¶ ®¹t ®­îc, viÖc triÓn khai thùc hiÖn nguån vèn ®Çu t­ còng cßn mét sè tån t¹i nhÊt ®Þnh g©y ¶nh h­ëng ®Õn hiÖu qu¶ ®Çu t­: Thø nhÊt, ch­a huy ®éng hÕt tiÒm n¨ng c¸c nguån vèn cho ®Çu t­ ph¸t triÓn c¸c nÒn kinh tÕ. NhiÒu Bé, ngµnh vµ ®Þa ph­¬ng ch­a chó träng huy ®éng c¸c nguån vèn ®Çu t­ cña c¸c thµnh phÇn kinh tÕ trong vµ ngoµi n­íc mµ chñ yÕu vÉn tr«ng chê, û l¹i vµo nguån vèn do NSNN cÊp, ch­a ®ñ søc thu hót ®­îc nhiÒu c¸c nguån vèn kh¸c tham gia ®Çu t­, ®Æc biÖt lµ khu vùc t­ nh©n nªn ®· h¹n chÕ rÊt lín vÒ quy m« ®Çu t­, nhÊt lµ ®Çu t­ c¸c c«ng tr×nh c¬ së h¹ tÇng cã kh¶ n¨ng thu håi vèn. ViÖc thu hót vèn ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi vÉn cßn nhiÒu h¹n chÕ, ch­a phôc håi ®­îc tèc ®é huy ®éng cao nh­ nh÷ng n¨m tr­íc ®©y. HÇu hÕt c¸c dù ¸n ®­îc cÊp giÊy phÐp gÇn ®©y ®Òu cã quy m« nhá, m«i tr­êng ®Çu t­ tuy ®­îc c¶i thiÖn nhiÒu nh­ng møc ®é c¹nh tranh so víi c¸c n­íc trong khu vùc ch­a cao vµ cßn nhiÒu bÊt cËp nh­: chÝnh s¸ch thay ®æi liªn tôc vµ khã dù b¸o tr­íc, cã t×nh tr¹ng c¹nh tranh ch­a hîp lý trong viÖc thu hót vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi gi÷a c¸c ®Þa ph­¬ng. Khèi l­îng gi¶i ng©n vèn ODA ®¹t thÊp so víi kÕ ho¹ch, hµng n¨m chØ ®¹t kho¶ng 80 – 90% møc ®Ò ra. Sau 10 n¨m kªu gäi nguån vèn ODA, ®Õn nay míi gi¶i ng©n ®­îc 13,5 tû USD trªn tæng sè 25 tû USD cam kÕt, tû lÖ gi¶i ng©n gi¶m dÇn qua c¸c n¨m, khèi l­îng gi¶i ng©n cßn thÊp do nhiÒu nguyªn nh©n, trong ®ã chñ yÕu lµ nguyªn nh©n chñ quan nh­ chËm gi¶i phãng mÆt b»ng, c¸c Bé, ngµnh vµ ®Þa ph­¬ng bè trÝ kh«ng ®ñ vèn ®èi øng, n¨ng lùc cña c¸c ban qu¶n lý dù ¸n ODA cßn thÊp, thñ tôc ch­a hµi hoµ trong vµ ngoµi n­íc… Thø hai, bè trÝ ®Çu t­ cßn giµn tr¶i: Nh×n chung, bè trÝ vèn ®Çu t­ cßn giµn tr¶i, ph©n t¸n thÓ hiÖn ë hÇu hÕt c¸c nguån vèn, ®Æc biÖt lµ nguån vèn ®Çu t­ thuéc NSNN. Nh÷ng n¨m gÇn ®©y ®· cã tiÕn bé b­íc ®Çu (tËp trung h¬n cho c¸c dù ¸n nhãm A). Tuy nhiªn, nhiÒu Bé, ngµnh vµ ®Þa ph­¬ng vÉn cßn t×nh tr¹ng bè trÝ vèn ch­a tËp trung, chñ yÕu lµ ®èi víi c¸c c«ng tr×nh, dù ¸n nhãm B vµ C. Sè c«ng tr×nh dù ¸n ®Çu t­ tõ nguån vèn NSNN n¨m sau nhiÒu h¬n n¨m tr­íc. N¨m 2001 kho¶ng 7.000 dù ¸n, n¨m 2002 h¬n 8.000 dù ¸n, n¨m 2003 lµ 10.500 dù ¸n (t¨ng kho¶ng 2.500 dù ¸n so víi n¨m 2002). Nguyªn nh©n cña t×nh tr¹ng trªn lµ: VÒ tr¸ch nhiÖm cña c¸c Bé, ngµnh vµ ®Þa ph­¬ng: Nhu cÇu ®Çu t­ cßn cã kho¶ng c¸ch rÊt lín so víi kh¶ n¨ng c©n ®èi cña NSNN, khi bè trÝ cô thÓ bÞ c¨ng kÐo bëi cã qu¸ nhiÒu môc tiªu. Tuy nhiªn, khi xem xÐt ®Ó quyÕt ®Þnh dù ¸n ®Çu t­ míi ch­a nghiªm chØnh chÊp hµnh ®óng c¸c quyÕt ®Þnh dù ¸n ®Çu t­ míi ch­a nghiªm chØnh chÊp hµnh ®óng c¸c xem xÐt kü, th× hiÖu qu¶ vµ tÝnh kh¶ thi thÊp. Trªn thùc tÕ, sè l­îng dù ¸n c¸c Bé, ngµnh vµ ®Þa ph­¬ng phª duyÖt ®· kh«ng hîp ph¸p víi kh¶ n¨ng c©n ®èi ng©n s¸ch. Ngoµi ra, trong viÖc bè trÝ, ph©n bå vèn ®Çu t­ cho c¸c dù ¸n, kh«ng lo¹i trõ c¸c tr­êng hîp do nÓ nang, do quan niÖm “ vèn ng©n s¸ch lµ ph¶i chia ®Òu gi÷a c¸c huyÖn, x·, dÉn ®Õn t×nh tr¹ng ®Çu t­ ph©n t¸n, giµn tr¶i cßn tiÕp diÔn. VÒ tr¸ch nhiÖm cña c¸c c¬ quan qu¶n lý: Cßn bu«ng láng trong c«ng t¸c qu¶n lý ®Çu t­ vµ x©y dùng viÖc ph©n cÊp qu¶n lý trong ®Çu t­ vµ x©y dùng cho c¸c Bé, ngµnh vµ ®Þa ph­¬ng ®· thùc hiÖn t­¬ng ®èi m¹nh. Tuy nhiªn c¬ chÕ qu¶n lý vµ x©y dùng hiÖn t¹i thiÕu c¸c chÕ tµi, nh÷ng quy ®Þnh cô thÓ (kÓ c¶ biÖn ph¸p hµnh chÝnh) nh»m kiÓm so¸t vµ h¹n chÕ ®­îc viÖc phª duyÖt dù ¸n ®Çu t­ trµn lam, kÐm hiÖu qu¶. C«ng t¸c gi¸m s¸t, ®¸nh gi¸ ®Çu t­ ch­a ®¸p øng ®­îc c¸c yªu cÇu theo quy ®Þnh, mét mÆt do ®éi ngò c¸n bé ch­a ®­îc chuÈn bÞ chu ®¸o, c¸n bé nghiÖp vô cßn thiÕu kinh nghiÖm, n¨ng lùc cßn h¹n chÕ, ch­a cã hÖ thèng th«ng tin phôc vô ho¹t ®éng gi¸m s¸t. MÆt kh¸c, l·nh ®¹o ë mét sè Bé, ngµnh vµ ®Þa ph­¬ng còng ch­a nhËn thøc ®Çy ®ñ ®­îc vÞ trÝ, vai trß cña c«ng t¸c gi¸m s¸t, ®¸nh gi¸ ®Çu t­ trong qu¶n lý ®Çu t­ nãi chung. Thø 3: L·ng phÝ, thÊt tho¸t trong NV§T cßn lín. L·ng phÝ, thÊt tho¸t trong ®Çu t­ vµ x©y dùng vÉn cßn lµ vÊn ®Ò nçi cém hiÖn nay. Cßn cã nh÷ng biÓu hiÖn tiªu cùc trong qu¶n lý ®Çu t­ vµ thi c«ng c«ng tr×nh. ChÊt l­îng ë mét sè c«ng tr×nh cßn thÊp, g©y l·ng phÝ vµ kÐm hiÖu qu¶ trong ®Çu t­. Theo kÕt qu¶ ®iÒu tra n¨m 2002 cña 995 DA, víi tæng sè vèn ®Çu t­ 20.736 tû ®ång, ph¸t hiÖn sai ph¹m vÒ tµi chÝnh vµ *** vèn ®Çu t­ lµ 1.151 tû ®ång, b»ng kho¶ng 5,5% tæng vèn ®Çu t­ c¸c c«ng tr×nh ®­îc kiÓm tra. Riªng 17 c«ng tr×nh do thanh tra Nhµ n­íc thùc hiÖn kiÓm tra, ph¸t hiÖn sai ph¹m vÒ tµi chÝnh chiÕm kho¶ng 13%. §ã lµ ch­a kÓ tíi c¸c l·ng phÝ lín do chËm triÓn khai c«ng tr×nh vµ nhÊt lµ do sai sãt trong chñ tr­¬ng ®Çu t­ mµ hiÖn ch­a cã c¸ch ®¸nh gi¸ thèng nhÊt. n¨m 2003, thanh tra Nhµ n­íc tiÕp tôc thanh tra mét sè dù ¸n, c«ng tr×nh ®Çu t­ x©y dùng c¬ b¶n víi sè vèn 8.235 tû ®ång. Qua kiÓm tra ®· ph¸t hiÖn tæng sè sai ph¹m vÒ tµi chÝnh lµ 1.235 tû ®ång, chiÕm trªn 14% tæng sè vèn. Nguyªn nh©n cña t×nh tr¹ng l·ng phÝ thÊt tho¸t trong ®Çu t­ cã nhiÒu, thÓ hiÖn ë tÊt c¶ c¸c kh©u trong qu¸ tr×nh ®Çu t­, hÖ thèng chÝnh s¸ch, ph¸p luËt vÒ qu¶n lý ®Çu t­ vµ x©y dùng, qu¶n lý ®Êt ®ai ch­a ®ång bé, ch­a x©y dùng râ vai trß ®¹i diÖn chñ së h÷u cña Nhµ n­íc, ph©n c«ng, ph©n cÊp ch­a râ rµng. Ngay tõ kh©u tÝnh to¸n, x¸c ®Þnh tæng møc vèn ®Çu t­ cho dù ¸n ch­a quan t©m s©u s¾c tíi viÖc tiÕt kiÖm vèn ®Çu t­, nhiÒu dù ¸n thiÕt kÕ ph« tr­¬ng h×nh thøc. Sö dông ®¬n gi¸, ®Þnh møc kh«ng theo quy ®Þnh lµm ph¸t triÓn khèi l­îng vèn ®Çu t­, ph¸t triÓn dù ¸n c«ng tr×nh. Cßn nh÷ng biÓu hiÖn tiªu cùc trong qu¶n lý vµ thi c«ng c«ng tr×nh, nhiÒu dù ¸n kh«ng lµm ®óng thiÕt kÕ, chñ ®Çu t­ vµ bªn thi c«ng mèc nèi, tho¶ thuËn khai ph¸t triÓn sè l­îng, ®iÒu chØnh dù ¸n rót tiÒn vµ vËt t­ cña c«ng tr×nh. Ngoµi ra, tr×nh ®é n¨ng lùc qu¶n lý, ®iÒu hµnh cña c¸c chñ ®Çu t­, cña ban qu¶n lý dù ¸n, cßn t/c t­ vÊn cßn yÕu kÐm còng lµ nguyªn nh©n g©y l·ng phÝ, thÊt tho¸t vèn ®Çu t­. Thø 4: T×nh h×nh nî ®äng trong ®Çu t­ vµ x©y dùng cßn lµ vÊn ®Ò bøc xóc. Nî ®äng trong ®Çu t­ x©y dùng c¬ b¶n ®ang lµ vÊn ®Ò bøc xóc hiÖn nay v­ît qu¸ kh¶ n¨ng c©n ®èi cña ng©n s¸ch, ch­a ®­îc xö lý døt ®iÓm. Do nhiÒu nguyªn nh©n kh¸c nhau, t×nh h×nh thùc hiÖn v­ît kÕ ho¹ch vèn ®Çu t­ x©y dùng c¬ b¶n cña c¸n bé, ngµnh vµ ®Þa ph­¬ng vÉn tiÕp diÔn vµ cã xu h­íng t¨ng (sau khi rµ so¸t l¹i, sè nî vÉn cßn trªn 5 ngh×n tØ ®ång. Trung ­¬ng kho¶ng 2 ngh×n tØ ®ång, ®Þa ph­¬ng kho¶ng 3 ngh×n tû ®ång). Nguyªn nh©n cña t×nh tr¹ng nî ®äng Kh¶ n¨ng c©n ®èi vèn ®Çu t­ tõ ng©n s¸ch Nhµ n­íc cßn rÊt h¹n hÑp, chØ ®¸p øng ®­îc tõ 40 - 50% nhu cÇu; do sù cÊp b¸ch ph¶i thùc hiÖn mét sè môc tiªu quan träng cña c¸c ®Þa ph­¬ng. Mét sè c«ng tr×nh, dù ¸n thuéc c¸c ngµnh thuû lîi, giao th«ng ph¶i khÈn tr­¬ng thi c«ng ngay tr­íc mïa m­a lò, ph¶i vay m­în hoÆc øng tr­íc vèn ®Ó thi c«ng. Do ®Æc thï cña c¸c c«ng tr×nh, dù ¸n thuéc h¹ tÇng giao th«ng, thuû lîi, bªn A, c¬ quan cÊp ph¸t vèn, c¬ quan kiÓm tra to¸n khã kiÓm tra, kiÓm so¸t vÒ khèi l­îng thi c«ng, ®¬n gi¸ vµ ®Þnh møc trong dù to¸n ®­îc duyÖt, nªn nhiÒu nhµ thÇu tÝch cùc øng tr­íc vèn ®Ó thi c«ng. C¸c bé ngµnh, c¸c tØnh, thµnh phè cßn bu«ng láng trong c«ng t¸c qu¶n lý ®Çu t­ vµ x©y dùng, c¬ chÕ qu¶n lý ®Çu t­ vµ x©y dùng hiÖn hµnh cßn thiÕu nh÷ng chÕ tµi, biÖn ph¸p cô thÓ nh»m kiÓm so¸t vµ h¹n chÕ viÖc phª duyÖt dù ¸n ®Çu t­ trµn lan nh­ hiÖn nay. NhiÒu Bé, ngµnh vµ ®Þa ph­¬ng cßn t­ t­ëng nÓ nang, dÔ dµng ®èi víi c¸c chñ ®Çu t­ trong viÖc vay m­în vèn, cho phÐp c¸c nhµ thÇu øng tr­íc vèn ®Ó thi c«ng c¸c c«ng tr×nh, dù ¸n. Trong qu¸ tr×nh ®iÒu hµnh kÕ ho¹ch, ph¸t hiÖn thùc hiÖn v­ît vèn, c¸c c¬ quan qu¶n lý ch­a kÞp thêi can thiÖp ®Ó cã biÖn ph¸p xö lý. Thø 5: C¸c c¬ chÕ chÝnh s¸ch trong lÜnh vùc ®Çu t­ ph¸t triÓn cßn chËm ®­îc söa ®æi bæ xung vµ hoµn chØnh, ch­a ®¸p øng kÞp thêi yªu cÇu thùc tÕ cña c«ng t¸c qu¶n lý hiÖn nay. C¬ chÕ tÝn dông ®Çu t­ ­u ®·i cßn nhiÒu bÊt cËp. §èi t­îng cho vay dµn tr¶i, më réng qu¸ møc, l·i suÊt cho vay thÊp, kÐo dµi thêi gian tr¶ nî, khoanh nî, dïng ng©n s¸ch ®Ó tr¶ nî vay. HiÖn nay tån t¹i nhiÒu møc l·i suÊt trong tÝn dông ®Çu t­ ph¸t triÓn cña Nhµ n­íc, g©y phøc t¹p trong qu¶n lý, ®ång thêi dÔ ph¸t sinh tiªu cùc. VÒ h×nh thøc tÝn dông, chñ yÕu vÉn lµ cho vay theo dù ¸n, h×nh thøc hç trî l·i suÊt sau ®Çu t­ míi ®­îc ¸p dông. Tãm l¹i: Quy m« lín cã t¨ng vµ nguån huy ®éng ®· ®­îc ®a d¹ng ho¸ song ho¹t ®éng ®Çu t­ vÉn ch­a ®ñ søc ®Ó ®iÒu chØnh c¬ cÊu kinh tÕ theo h­íng ph¸t huy lîi thÕ so s¸nh, ph¸t triÓn kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña nÒn kinh tÕ, ®¸p øng yªu cÇu héi nhËp. II. C¬ cÊu ®Çu t­ ph¸t triÓn theo ngµnh C¬ cÊu ®Çu t­ ph¸t triÓn theo ngµnh kinh tÕ quèc d©n trong thêi kú ®æi míi ®· dÞch chuyÓn theo h­íng: ®Çu t­ m¹nh cho c«ng nghiÖp, ­u tiªn cho n«ng nghiÖp n«ng th«n, ph¸t triÓn h¹ tÇng c¬ së còng nh­ c¸c lÜnh vùc x· héi. Trong 3 n¨m qua tuy vÉn tËp trung chñ yÕu cho ngµnh c«ng nghiÖp, chiÕm kho¶ng 43,5% vèn ®Çu t­ toµn x· héi, víi møc ph¸t triÓn b×nh qu©n 11% nh­ng ®· gia ph¸t triÓn ®Çu t­ cho lÜnh vùc n«ng l©m nghiÖp - thuû s¶n, t¨ng b×nh qu©n lµ 13,2%/n¨m. §Çu t­ cho lÜnh vùc khoa häc - c«ng nghÖ, gi¸o dôc ®µo t¹o, y tÕ v¨n ho¸ t¨ng 15,2%/n¨m nªn tû träng vèn ®Çu t­ cho c¸c lÜnh vùc nµy ®· ®¹t t­¬ng øng lµ 12,7% vµ 8,1%, ngoµi ra cßn ®Çu t­ cho h¹ tÇng giao th«ng vËn t¶i vµ th«ng tin liªn l¹c 8,2%, c¸c ngµnh kh¸c kho¶ng 20,7%. C¬ cÊu tæng vèn ®Çu t­ ph¸t triÓn theo nhãm ngµnh kinh tÕ trong thêi gian qua (%) N¨m C¬ cÊu Tæng sè N«ng l©m nghiÖp - thuû s¶n C«ng nghiÖp - x©y dùng DÞch vô 1986 100,00 38,06 28,88 33,06 1987 100,00 40,56 28,36 31,08 1988 100,00 46,30 23,96 29,74 1989 100,00 42,07 22,94 34,99 1990 100,00 38,74 22,67 38,59 1991 100,00 40,49 23,79 35,72 1992 100,00 33,94 2726 38,80 1993 100,00 28,87 28,90 41,23 1994 100,00 27,43 28,87 43,70 1995 100,00 27,18 28,76 44,06 1996 100,00 27,76 29,73 42,51 1997 100,00 27,77 32,08 42,15 1998 100,00 25,78 32,49 41,73 1999 100,00 25,43 34,49 40,08 2000 100,00 24,53 36,73 38,74 2001 100,00 23,25 38,12 38,63 ¦íc 2002 100,00 22,99 38,55 38,46 Nh÷ng nhËn xÐt cã thÓ ®­îc rót ra, ®ång thêi còng lµ nh÷ng vÊn ®Ò cßn l­u ý trong c¬ cÊu ®Çu t­ thêi gian tíi. Thø nhÊt, ®Çu t­ cho nhãm ngµnh n«ng l©m nghiÖp - thuû s¶n ®· t¨ng lªn c¶ vÒ l­îng tuyÖt ®èi, c¶ vÒ tû lÖ lµ phï hîp víi chñ tr­¬ng chuyÓn dÞch c¬ cÊu c«ng nghiÖp ho¸ - hiÖn ®¹i ho¸ n«ng nghiÖp, n«ng th«n. Tû träng vèn ®Çu t­ cho n«ng, l©m nghiÖp - thuû s¶n trong tæng vèn ®Çu t­ x· héi ®· ph¸t triÓn tõ 8,5% thêi kú 1991 - 1995 lªn 11,37% trong thêi kú 1996 - 2000. GÇn ®©y nhÊt n¨m 2003 th× tèc ®é ph¸t triÓn s¶n xuÊt n«ng nghiÖp, l©m nghiÖp vµ thuû s¶n nh­ sau: ThiÖn (tû ®ång) N¨m 2003 so víi n¨m 2002 (%) N¨m 2002 ¦íc 2003 Tæng sè 155.857.8 163.497.8 104.9 N«ng nghiÖp 122.150.0 127.110.7 104.1 L©m nghiÖp 6.107.6 6.174.8 101.1 Thuû s¶n 27.600.2 30.212.3 109.5 ChÝnh sù chuyÓn dÞch nµy ®· gãp phÇn æn ®Þnh kinh tÕ - x· héi, gãp phÇn ®Ó ®Êt n­íc kh«ng bÞ cuèn hót vµo cuéc KH2 tµi chÝnh - tiÒn tÖ khu vùc thêi kú 1997 - 1998 vµ sù suy tho¸i cña kinh tÕ toµn cÇu trong n¨m 2001 - 2002, tr¸i l¹i ®· ph¸t triÓn lªn qua tõng quý trong n¨m 2002 vµ n¨m 2002 ®¹t møc t¨ng tr­ëng cao nhÊt so víi 4 n¨m tr­íc ®ã nhê thu nhËp, søc mua, vµ kh¶ n¨ng thanh to¸n cña n«ng d©n ph¸t triÓn lªn. Tuy nhiªn ®Çu t­ cho n«ng, l©m nghiÖp - thuû s¶n còng lµ mét sè vÊn ®Ò cÇn l­u ý. Mét mÆt, tû träng ®Çu t­ cho n«ng, l©m nghiÖp - thuû s¶n cßn thÊp so víi tû träng cña nhãm ngµnh nµy trong GDP (14,7% so víi 23,6%). MÆt kh¸c ®Çu t­ cßn theo phong trµo, tÝnh ph¸p lý cña quy ho¹ch thÓ hiÖn ch­a râ, t×nh tr¹ng nu«i trång - chÆt ph¸, th­êng diÔn ra ë nhiÒu c©y con trªn nhiÒu vïng. Tû träng ®Çu t­ cho kh©u gièng, kh©u chÕ biÕn vµ kh©u tiªu thô cßn Ýt. §Çu t­ ®Ó chuyÓn lao ®éng tõ n«ng, l©m nghiÖp, thuû s¶n (chiÕm 2/3) song c«ng nghiÖp - x©y dùng vµ dÞch vô cßn rÊt chËm. Môc tiªu ®Ò ra gi¶m xuèng cßn 56 - 57% vµo n¨m 2005 vµ 50% vµo n¨m 2010 sÏ khã mµ thùc hiÖn ®­îc nÕu kh«ng cã biÖn ph¸p quyÕt liÖt ngay tõ b©y giê. C¬ cÊu ®Çu t­ trong n«ng nghiÖp ch­a thËt hîp lý. Trong n«ng nghiÖp chñ yÕu vÉn tËp trung ®Çu t­ vµo thuû lîi (chiÕm kho¶ng 70% vèn ®Çu t­ cña ngµnh), mµ ch­a chó ý nhiÒu ®Õn ®Çu t­ nh»m n©ng cao chÊt l­îng ph¸t triÓn n«ng nghiÖp nh­ ®Çu t­ ph¸t triÓn khoa häc c«ng nghÖ phôc vô n«ng nghiÖp, ®Çu t­ cho hÖ thèng gièng c©y trång, vËt nu«i, chÕ biÕn n«ng s¶n, m¹ng l­íi c¬ së h¹ tÇng ph¸t triÓn n«ng nghiÖp. Ch­a kh¾c phôc nguyªn nh©n mµ ®i kh¾c phôc hËu qu¶ dÉn ®Õn hiÖu qu¶ kÐm.: Ch­a quan t©m ®óng møc ®Õn c«ng nghiÖp ho¸ - hiÖn ®¹i ho¸ n«ng nghiÖp vµ n«ng th«n do ch­a ®Çu t­ t­¬ng xøng ®Ó ph¸t triÓn c¸c ngµnh nghÒ tiÓu thñ c«ng nghiÖp ë n«ng th«n, ph¸t triÓn trang tr¹i, lµng nghÒ truyÒn thèng nh»m chuyÓn ®æi c¬ c¸u s¶n xuÊt trong n«ng nghiÖp. Ngµnh thuû s¶n cã møc t¨ng tr­ëng cao, nh­ng ®Çu t­ vµo lÜnh vùc nµy cßn khiªm tèn. Thø 2: Tû träng ®Çu t­ cho c«ng nghiÖp vµ x©y dùng ®· ph¸t triÓn kh¸. Ngµy 29/10/2004 t¹i Hµ Néi, Bé ngo¹i giao vµ Ban tæ chøc héi chî quèc tÕ hµng c«ng nghiÖp ViÖt Nam 2004 héi th¶o nh»m ®¸nh gi¸ nh÷ng c¬ héi vµ th¸ch thøc ®èi víi ngµnh c«ng nghiÖp nãi chung vµ c¸c s¶n phÈm c«ng nghiÖp ViÖt Nam nãi riªng, x¸c ®Þnh vai trß cña Nhµ n­íc ®èi víi ngµnh c«ng nghiÖp, ®Þnh h­íng ph¸t triÓn trong thêi gian tíi. Theo sè liÖu thèng kª, tõ 1995 ®Õn 2003 nhiÒu mÆt hµng c«ng nghiÖp n­íc ta t¨ng tr­ëng rÊt nhanh nh­: ®éng c¬ diezen t¨ng 12,8 lÇn, l¾p r¸p « t« t¨ng 11,6 lÇn, xi m¨ng t¨ng 4 lÇn, dÇu thùc phÈm t¨ng 7,9 lÇn, quÇn ¸o may s½n t¨ng 3,5 lÇn... TÝnh chung b×nh cho ngµnh c«ng nghiÖp n­íc ta trong 10 n¨m võa qua, tèc ®é t¨ng tr­ëng trung b×nh hµng n¨m ®¹t kho¶ng 12%. Ph©n tÝch c¬ cÊu ®Çu t­ vµ nguån vèn ph¸t triÓn cña ngµnh cho chóng ta thÊy vèn ®Çu t­ n«ng nghiÖp chiÕm tõ 38 ®Õn 52% tæng vèn ®Çu t­ theo tõng n¨m, vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi tõ 24 ®Õn 32%, khu vùc ngoµi quèc doanh chiÕm tõ 21 ®Õn 29%. Vèn n«ng nghiÖp tËp trung chñ yÕu cho ph¸t triÓn c«ng nghiÖp h¹ tÇng nh­ ®iÖn, gas, khai th¸c, h¹ tÇng giao th«ng. Trong khi khu vùc ®Çu t­ n­íc ngoµi vµ ngoµi quèc doanh tËp trung vµo c¸c ngµnh c«ng nghiÖp chÕ biÕn, c«ng nghÖ cao, dÖt may, da giµy, du lÞch, kh¸ch s¹n. VÒ tû träng s¶n xuÊt c«ng nghiÖp hiÖn nay, ngµnh dÖt may, da giµy ®ang cã ­u thÕ víi tèc ®é t¨ng tr­ëng kh¸, thu hót nhiÒu lao ®éng nhê cã thÞ tr­êng xuÊt khÈu æn ®Þnh, cã kh¶ n¨ng c¹nh tranh tuy chñ yÕu vÉn lµ gia c«ng. Ngoµi ra ngµnh chÕ biÕn gç còng cã tèc ®é ph¸t triÓn rÊt m¹nh. N¨m 2004 dù kiÕn t¨ng xuÊt khÈu tõ 80 - 85%, ­íc kho¶ng 1 tû USD vµ cã triÓn väng trë thµnh mét trong nh÷ng lÜnh vùc xuÊt khÈu chñ ®¹o thêi gian tíi: C¸c ngµnh c«ng nghiÖp c¬ b¶n kh¸c nh­ c¬ khÝ, luyÖn kim, ®iÖn tö, c«ng nghÖ th«ng tin, ho¸ chÊt, chÕ biÕn... vÉn ®ang trong t×nh tr¹ng ph¸t triÓn chËm vµ søc c¹nh tranh kÐm. Trong c«ng nghiÖp: c¬ cÊu ®Çu t­ cho c«ng nghiÖp chiÕm 43% trong tæng sè ®Çu t­ toµn x· héi lµ thÊp, ch­a ®ñ ®Ó ph¸t triÓn vµ c¬ cÊu l¹i ngµnh c«ng nghiÖp, chuyÓn dÞch c¬ cÊu s¶n phÈm c«ng nghiÖp ®Ó cã thÓ héi nhËp trong c¹nh tranh quyÕt liÖt; hiÖn t­îng ®Çu t­ theo phong trµo, theo lîi nhuËn tr­íc m¾t cßn tån t¹i, l·ng phÝ vèn, tµi nguyªn, lµm gi¶m hiÖu qu¶ ®Çu t­. Ch­a chó träng ®Çu t­ ph¸t triÓn ngµnh c¬ khÝ, ®Çu t­ c«ng nghiÖp ®ãng tµu, chÕ t¹o m¸y c«ng cô, m¸y phôc vô n«ng nghiÖp, chÕ biÕn n«ng s¶n... ®Çu t­ ch­a g¾n chÆt víi chuyÓn giao c«ng nghÖ vµ ph¸t triÓn c«ng nghÖ cao, h¹n chÕ kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña mét sè lÜnh vùc c«ng nghiÖp chÕ biÕn. VÒ giao th«ng vËn t¶i: Chñ yÕu vÊn tËp trung vµo giao th«ng ®­êng bé (chiÕm trªn 70% vèn ®Çu t­ cña ngµnh), trong ®ã l¹i tËp trung chñ yÕu hÖ thèng ®­êng quèc lé, hÖ thèng ®­êng giao th«ng n«ng th«n, vïng kinh tÕ khã kh¨n ch­a ®­îc ®Çu t­ tho¶ ®¸ng ®Ó ph¸t huy hiÖu qu¶ chung. §Çu t­ ph¸t triÓn ph­¬ng tiÖn vËn t¶i cßn ë møc thÊp. §Çu t­ ch lÜnh vùc ph¸t triÓn nguån nh©n lùc cßn ë møc thÊp, ch­a g¾n chÆt víi chiÕn l­îc ph¸t triÓn c¸c ngµnh kinh tÕ. Thø 3: §Çu t­ cho dÞch vô hiÖn chiÕm tû träng max, nh­ng ®èi víi d©n c­ th× ®Çu t­ cßn h­íng nhiÒu vµo nhµ ®Êt, vµo nhµ hµng, karaoke, géi ®Çu th­ gi·n, nhµ nghØ... trong khi ®Çu t­ vµo s¶n xuÊt s¶n phÈm vËt chÊt ch­a t­¬ng xøng, ch­a ®Çu t­ trùc tiÕp do vèn Ýt, lo ng¹i rñi ro, kinh nghiÖm ch­a cã mµ th­êng ®Çu t­ gi¸n tiÕp nh­ göi vµo ng©n hµng, cho vay... ®Çu t­ cho tµi chÝnh - tÝn dông ®Ó ®Èy nhanh viÖc thanh to¸n, h¹n chÕ dïng tiÒn mÆt, ®Çu t­ cho khoa häc - c«ng nghÖ cßn chiÕm tû träng nhá... Víi môc tiªu ®æi míi, Nhµ n­íc ta ®· cã nh÷ng chÝnh s¸ch ®Çu t­ cÇn thiÕt ®Ó t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c ngµnh kinh tÕ ph¸t triÓn, ­u tiªn t­¬ng ®èi tho¶ ®¸ng cho c¸c ngµnh kinh tÕ mòi nhän nh­: giao th«ng, vËn t¶i, b­u chÝnh - viÔn th«ng... Nhµ n­íc còng cã nh÷ng ­u tiªn nhÊt ®Þnh ®èi víi c¸c ngµnh c«ng nghiÖp c¬ b¶n, nh÷ng ngµnh theo ®¸nh gi¸ sÏ t¹o thÕ vµ ®µ cho nÒn kinh tÕ vµ c¸c ngµnh kh¸c ph¸t triÓn: Ch¼ng h¹n ®Çu t­ tËp trung ë møc trªn 50% tæng vèn ®Çu t­ toµn ngµnh cho lÜnh vùc ®iÖn, gÇn 15% cho ngµnh vËt liÖu x©y dùng, gÇn 10% cho ngµnh chÕ biÕn thùc phÈm. Vèn ch­a nhiÒu, huy ®éng kh«ng dÔ dµng, nÕu ®Çu t­ dµn tr¶i kh«ng cã träng ®iÓm, kÐm hiÖu qu¶ th× t¨ng tr­ëng sÏ khã mµ ®¹t ®­îc môc tiªu. C¸c quy ho¹ch ngµnh, tuy ®· x¸c ®Þnh râ h¬n nh÷ng ngµnh thuéc lo¹i quy ho¹ch "mÒm" vµ quy ho¹ch "cøng" nh­ng ngay ®èi víi c¸c ngµnh s¶n phÈm chñ lùc cÇn ®­îc lËp quy ho¹ch còng ch­a ®­îc x¸c ®Þnh ë cÊp Nhµ n­íc. III. C¬ cÊu ®Çu t­ theo vïng, l·nh thổ. ViÖt Nam lµ mét n­íc ®ang ph¸t triÓn víi nguån vèn ®Çu t­ cßn h¹n chÕ. Trong ®iÒu kiÖn ®ã §¶ng vµ Nhµ n­íc chñ tr­¬ng thùc hiÖn chiÕn l­îc ®Çu t­ cã träng ®iÓm vµ ph¸t triÓn kinh tÕ dùa trªn thÕ m¹nh vµ lîi thÕ so s¸nh cña tõng vïng, tõng ®i¹ ph­¬ng, dù th¶o "chiÕn l­îc ph¸t triÓn kinh tÕ" x· héi "tr×nh ®¹i héi IX cña §¶ng nhÊn m¹nh c¸c néi dung x©y dùng vµ ph¸t triÓn ë 6 vïng. §ã lµ ba vïng kinh tÕ träng ®iÓm B¾c Bé miÒn Trung, phÝa nam vµ ba vïng khã kh¨n h¬n lµ Trung du miÒn nói B¾c Bé T©y Nguyªn vµ ®ång b»ng S«ng Cöu Long. ViÖc t¹o ra c¸c trung t©m kinh tÕ m¹nh trong mçi vïng kh«ng chØ lµ ®éng lùc ph¸t triÓn b¶n th©n vïng kinh tÕ ®ã mµ cßn t¹o ra søc hÊp dÉn, t¸c ®éng m¹nh mÏ vµo sù ph¸t triÓn cña c¸c vïng cã liªn quan. §Ó ®¹t ®­îc môc tiªu chiÕn l­îc ®ã, cÇn ph¶i cã chÝnh s¸ch ®Çu t­ thÝch hîp vµ c¬ chÕ t¨ng c­êng liªn kÕt qu¶n lý vïng. §èi víi c¸c vïng lîi thÕ, viÖc ­u tiªn ®Çu t­ c¸c c¬ së h¹ tÇng sÏ nhanh chãng t¹o ra mét m«i tr­êng kinh doanh hÊp dÉn ®Çu t­. §èi víi c¸c vïng khã kh¨n, viÖc ®Çu t­ vµo c¬ së h¹ tÇng sÏ rÊt tèn kÐm v× vèn ®Çu t­ rÊt lín, thê h¹n thu håi vèn ®Çu t­ dµi do ®ã, hiÖu qu¶ ®Çu t­ th­êng kh«ng cao. Trong nh÷ng n¨m qua, mét sè chÝnh s¸ch liªn quan ®Õn ph¸t triÓn vïng ®· ®­îc ban hµnh d­íi nhiÒu h×nh thøc. Thñ t­íng chÝnh phñ ®· phª duyÖt quy ho¹ch tæng thÓ ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi c¸c vïng. §èi víi c¸c vïng khã kh¨n, Nhµ n­íc ®· cã nh÷ng luËt vµ chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch nh»m huy ®éng, nhiÒu nguån vèn ®Çu t­ kh¸c nhau nh­: LuËt ®Çu t­ n­íc ngoµi, luËt khuyÕn khÝch ®Çu t­ trong n­íc, ch­¬ng tr×nh 135, ch­¬ng tr×nh 327. 1. T×nh h×nh ®Çu t­ vïng thêi gian qua Tû träng ®Çu t­ ph¸t triÓn cña vïng trong tæng ®Çu t­ cña c¶ 6 vïng cã sù kh¸c biÖt lín. B×nh qu©n giai ®o¹n 1996 - 1999, vïng kinh tÕ träng ®iÓm phÝa nam chiÕm tû träng lín nhÊt (51,26%) gÊp h¬n 2 lÇn vïng kinh tÕ träng ®iÓm B¾c bé (21,83%) vµ gÊp 20 lÇn vïng T©y Nguyªn (2,63%). Bªn c¹nh ®ã, tØ täng ®Çu t­ ph¸t triÓn cña 6 vïng cã xu thÕ kh¸c nhau trong nh÷ng n¨m 1996 - 1999. Thø nhÊt, vïng trung du vµ miÒn nói B¾c Bé vµ vïng kinh tÕ träng ®iÓm miÒn trung t¨ng víi c¸c møc t­¬ng øng tõ 5,62% lªn 7,88% vµ tõ 3,4% lªn 4.13%. §iÒu ®ã cã nghÜa lµ søc thu hót vèn ®Çu t­ ph¸t triÓn cña 2 vïng nµy ®· t¨ng lªn. (Tuy ch­a ®­îc nh­ mong muèn). Thø 2, vïng T©y Nguyªn vµ vïng §ång B»ng s«ng Cöu Long n¨m 1997 cã gi¶m sót so víi n¨m 1996, nh­ng ®· t¨ng dÇn trë l¹i vµo n¨m 1998 vµ 1999. Thø 3, tØ täng ®Çu t­ cña 2 vïng kinh tÕ träng ®iÓm B¾c bé vµ phÝa nam cã xu thÕ gi¶m dÇn víi c¸c møc t­¬ng øng tõ 21,9% xuèng 19,51% vµ 51,99% xuèng 50,99%. §iÒu nµy cho thÊy tÝnh b·o hoµ t­¬ng ®èi cña vèn ®Çu t­ t¹i hai vïng nµy so víi c¸c vïng kh¸c. Vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi cã vai trß quan träng trong tæng vèn ®Çu t­. Tæng vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi thùc hiÖn ®Õn th¸ng 12 - 1999 t¹i s¸u vïng lµ 12.727 triÖu USD. Trong ®ã, vïng kinh tÕ träng ®iÓm phÝa Nam chiÕm 57,46%, vïng kinh tÕ träng ®iÓm B¾c Bé chiÕm 31,42% (c¶ hai vïng chiÕm tíi 88,88%), vïng T©y Nguyªn cã tØ lÖ thÊp nhÊt, ch­a tíi 1%. Vïng trung du vµ miÒn nói B¾c bé vµ vïng T©y Nguyªn thu hót vµ thùc hiÖn ®­îc mét l­îng vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi thÊp h¬n nhiÒu so víi tiÒm n¨ng. Vïng kinh tÕ träng ®iÓm miÒn Trung, mÆc dï ®· ®­îc chó träng vÒ mÆt chÝnh s¸ch (khu c«ng nghiÖp Dung QuÊt, Khu kinh tÕ më Chu Lai...) nh­ng thu hót vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi cßn rÊt thÊp so víi mong muèn (chiÕm 3,35%). Nh­ vËy, vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi thùc hiÖn tËp trung chñ yÕu vµo c¸c vïng kinh tÕ träng ®iÓm. §Ó cã thÓ thu hót vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi vµo c¸c vïng khã kh¨n cÇn cã nhiÒu chÝnh s¸ch ®ång bé vÒ c¬ së h¹ tÇng, ­u ®·i, ®Çu t­, ®µo t¹o nguån nh©n lùc. Trong 5 n¨m (1995 - 1999) tæng nguån vèn ®Çu t­ tõ ng©n s¸ch do ®Þa ph­¬ng qu¶n lý (gåm c¶ vèn ODA) lµ 15.540 tØ ®ång. TØ träng nguån vèn nµy cña vïng trung du vµ miÒn nói B¾c Bé lµ lín nhÊt (25,01%) vµ thÊp nhÊt lµ vïng T©y Nguyªn (7,39%). Tuy nhiªn, sù chªnh lÖch gi÷a c¸c vïng kh«ng lín (gi÷a vïng cao nhÊt vµ vïng thÊp nhÊt chØ lµ 17,62%). H¬n n÷a, tæng nguån vèn cña ba vïng khã kh¨n chiÕm 54,51% (lín h¬n so víi ba vïng kinh tÕ träng ®iÓm). Nh­ vËy, Nhµ n­íc ®· chó träng thÝch ®¸ng trong viÖc ®Çu t­ tõ ng©n s¸ch cho c¸c vïng khã kh¨n. V× vËy, tæng nguån vèn ®Çu t­ ph¸t triÓn chªnh lÖch ®¸ng kÓ cña vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi vµo c¸c vïng. 2. Mét sè t¸c ®éng cña ®Çu t­ vïng ®Õn chuyÓn dÞch c¬ cÊu vïng thêi gian qua §Çu t­ ®· cã t¸c ®éng t¹o ra nh÷ng chuyÓn biÕn vÒ tØ träng d©n sè vµ GDP cña c¸c vïng. Trong nh÷ng n¨m qua, ®Çu t­ ®· t¸c ®éng tÝch cùc tíi chuyÓn dÞch c¬ cÊu GDP tÝnh theo vïng. TØ träng GDP cña vïng kinh tÕ träng ®iÓm phÝa Nam ®· t¨ng 1,72 ®iÓm phÇn tr¨m, trong khi ®ã, tØ träng d©n sè cña vïng nµy chØ t¨ng 0,4 ®iÓm phÇn tr¨m; nghÜa lµ, tØ träng GDP cña vïng nµy t¨ng nhanh h¬n tØ träng d©n sè. §ång thêi, GDP ®Çu ng­êi cña vïng nµy so víi c¶ n­íc t¨ng ®­îc 0,1 ®iÓm. TØ träng GDP vïng T©y nguyªn t¨ng 0,16 ®iÓm phÇn tr¨m, trong khi tØ träng d©n sè t¨ng 0,87 ®iÓm phÇn tr¨m, lµm cho GDP b×nh qu©n ®Çu ng­êi cña T©y Nguyªn so víi c¶ n­íc gi¶m ®i 0,2 ®iÓm. Cïng gi¶m tØ lÖ GDP b×nh qu©n ®Çu ng­êi so víi c¶ n­íc lµ vïng trung du vµ miÒn nói B¾c bé (gi¶m ®i 0,03 ®iÓm) do tØ träng GDP cña vïng nµy gi¶m nhiÒu h¬n tØ träng d©n sè. TØ träng GDP ®Çu ng­êi cña ba vïng cßn l¹i t¨ng kh«ng ®¸ng kÓ. Ba vïng nµy cã ®iÓm chung lµ c¶ tØ träng d©n sè vµ tØ träng GDP ®Òu gi¶m. Nh­ vËy, d­íi t¸c ®éng cña c¶i c¸ch, ®Çu t­, GDP vµ d©n sè cña c¸c vïng ®· thay ®æi theo h­íng t¨ng tØ träng cña vïng T©y Nguyªn vµ vïng kinh tÕ träng ®iÓm phÝa Nam, ®ång thêi gi¶m ®i ë c¸c vïng cßn l¹i (xem B¶ng 2 ë cuèi bµi). §Çu t­ ®· h×nh thµnh c¸c vïng c«ng nghiÖp tËp trung D­íi t¸c ®éng cña ®Çu t­ theo vïng, c¸c ®Þa bµn c«ng nghiÖp tËp trung ®· b­íc ®Çu ®­îc h×nh thµnh. §Õn cuèi n¨m 2000 ®· cã 68 khu c«ng nghiÖp tËp trung ®­îc cÊp giÊy phÐp víi tæng diÖn tÝch trªn 10 ngh×n ha. C«ng nghiÖp ®ang ®­îc quy ho¹ch l¹i theo h­íng më réng quy m« vµ ®Þa bµn, t¨ng n¨ng lùc vµ n©ng cao hiÖu qu¶, tËp trung vµo c¸c ngµnh then chèt, h­íng tíi sù ph©n bè tr¶i réng vµ liªn kÕt theo quy m« toµn quèc vµ khu vùc, râ nhÊt lµ c¸c ngµnh xi m¨ng, ®iÖn, vËt liÖu x©y dùng, s¾t, thÐp, dÇu khÝ vµ s¶n xuÊt mét sè hµng tiªu dïng. C¸c doanh nghiÖp trong c¸c vïng kinh tÕ träng ®iÓm ®· ãc c«ng nghÖ tiªn tiÕn h¬n, s¶n phÈm c«ng nghiÖp cã khèi l­îng lín vµ chÊt l­îng cao h¬n c¸c vïng kh¸c. N¨ng l­îng c«ng nghiÖp cña c¸c vïng träng ®iÓm chiÕm mét tØ träng ®¸ng kÓ so víi c¶ n­íc (®Õn cuèi n¨m 1999 cã 52 khu c«ng nghiÖp vµ khu chÕ xuÊt; 46,5% c«ng suÊt vµ 51,5% sè l­îng xi m¨ng; 73,2% c«ng suÊt vµ 76,5% sè l­îng thÐp; 85% c«ng suÊt vµ 73,3% sè l­îng l¾p r¸p « t«; trªn 70% c«ng suÊt vµ sè l­îng v¶i dÖt; trªn 80% c«ng suÊt vµ sè l­îng ngµnh may mÆc; 70,1% c«ng suÊt vµ 79% sè l­îng bia...). 3. Nh÷ng vÊn ®Ò ®Æt ra ®èi víi ®Çu t­ vïng vµ t¸c ®éng ®Õn chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ l·nh thæ. * YÕu kÐm Nh÷ng n¨m qua quy ho¹ch vïng ®· ®­îc quan t©m, nh­ng c¬ chÕ, chÝnh s¸ch vïng l¹i ch­a ®­îc ho¹ch ®Þnh ë møc cÇn thiÕt. MÆc dï ®· cã chñ tr­¬ng vµ sù chØ ®¹o s¸t sao trong ph¸t triÓn vïng, nh­ng kÕt qu¶ ®¹t ®­îc cßn ch­a cao. §Õn nay, vÉn ch­a cã mét c¬ chÕ ®iÒu phèi, chØ huy vµ qu¶n lý c¸c vïng; vïng vÉn kh«ng ph¶i lµ mét cÊp kÕ ho¹ch, do ®ã tÝnh chÊt b¾t buéc cßn h¹n chÕ. PhÇn lín c¸c ®Þa ph­¬ng ph¶i tËp trung gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ò cña tØnh, thµnh phè, nªn kh«ng cã ®iÒu kiÖn hoÆc ch­a thËt sù quan tam ®Õn t¸c ®éng cña sù ph¸t triÓn c¸c tØnh kÕ cËn trong vïng tíi sù ph¸t triÓn cña ®Þa ph­¬ng m×nh. §ång thêi, hÖ thèng c¬ chÕ, chÝnh s¸ch ch­a ph¶n ¸nh mét c¸ch ®Çy ®ñ vµ cô thÓ tÝnh chÊt vµ ®Æc thï cña c¸c vïng l·nh thæ. Ch­a cã nh÷ng chÝnh s¸ch chØ râ viÖc c¸c vïng (®­îc ph©n chia nh­ trªn) ®­îc khuyÕn khÝch hoÆc h¹n chÕ ph¸t triÓn ngµnh nghÒ. s¶n phÈm g×. H¬n n÷a, b¶n th©n sù ph©n ®Þnh s¸u vïng nh­ trªn còng ®ang coi träng yÕu tã ®¬n vÞ hµnh chÝnh cÊp tØnh h¬n lµ c¸c yÕu tè t¹o vïng. Trong chØ ®¹o, ®iÒu hµnh, chÝnh phñ ph¶i dùa vµo c¸c ®¬n vÞ hµnh chÝnh trong vïng, do vËy rÊt Ýt khi ban hµnh chÝnh s¸ch cho c¸c yÕu tè t¹o vïng vµ cho toµn vïng. Ch¼ng h¹n, sau khi t¸ch tØnh, B×nh D­¬ng thuéc vÒ khu kinh tÕ träng ®iÓm phÝa Nam, trong khi B¾c Ninh cã nhiÒu yÕu tè ®Ó ®­a vµo vïng kinh tÕ träng ®iÓm B¾c Bé, nh­ng kh«ng ®­îc ®iÒu chØnh. * YÕu kÐm *** ®iÒu kiÖn, gi÷a c¸c vïng träng ®iÓm vµ vïng khã kh¨n vÉn cßn chªnh lÖch. §Çu t­ n­íc ngoµi vµo c¸c vïng kinh tÕ cã sù chªnh lÖch lín. C¸c vïng kinh tÕ träng ®iÓm b¾c bé vµ phÝa Nam, tuy mét sè chi phÝ ®Çu t­ cao h¬, nh­ng do m«i tr­êng ®Çu t­ thuËn lîi, thu håi vèn nhanh nªn c¸c dù ¸n vµo c¸c vïng nµy nhiÒu h¬n. Vïng kinh tÕ träng ®iÓm miÒn Trung ch­a t¹o lËp ®­îc m«i tr­êng kinh doanh s«i ®éng vµ c¬ së h¹ tÇng thuËn tiÖn, do vËy, ®Çu t­ n­íc ngoµi vµo ®©y cßn h¹n chÕ. Vïng kinh tÕ träng ®iÓm phÝa Nam thu hót ®Çu t­ n­íc ngoµi ®¨ng ký gÊp 1,8 lÇn vïng kinh tÕ träng ®iÓm B¾c Bé. Vïng T©y Nguyªn (víi 4 tØnh) thu hót ®­îc sè vèn ®¨ng ký gÊp 2,8 lÇn so víi vïng trung du vµ miÒn nói B¾c Bé (cã 12 tØnh). §ång thêi, cã sù chªnh lÖch rÊt lín gi÷a c¸c vïng vÒ tØ lÖ ®« thÞ ho¸; n¨m 1999, tØ lÖ d©n sè ®« thÞ ë ba vïng kinh tÕ träng ®iÓm lµ 45,07% trong khi vïng trung du vµ miÒn nói B¾c Bé chØ cã 8%, T©y Nguyªn 6,08% vµ ®ång b»ng s«ng Cöu Long 15,35%. Tãm l¹i C¬ cÊu ®Çu t­ ®· cã sù chuyÓn dÞch, tËp trung cho nh÷ng môc tiªu quan träng vÒ ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi vµ dÞch chuyÓn c¬ cÊu kinh tÕ Do nguån lùc huy ®éng tèt h¬n vµ tËp trung ®Çu t­ vµo mét sè c«ng tr×nh chñ yÕu, quan träng trong c¸c ngµnh, lÜnh vùc vµ ®Þa ph­¬ng, ®Çu t­ chuyÓn ®æi m¹nh c¬ cÊu s¶n xuÊt theo h­íng hiÖu qu¶ vµ ph¸t huy ®­îc lîi thÕ tõng vïng, tõng ngµnh, tõng s¶n phÈm t¨ng kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña nÒn kinh tÕ, chuyÓn ®æi c¬ cÊu s¶n xuÊt n«ng nghiÖp vµ kinh tÕ n«ng th«n; ®Çu t­ chiÒu s©u, bæ sung thiÕt bÞ c«ng nghÖ tiªn tiÕn trong c¸c ngµnh c«ng nghiÖp; x©y dùng vµ chuÈn bÞ x©y dùng mét sè c¬ së c«ng nghiÖp, kÕt cÊu h¹ tÇng kü thuËt (giao th«ng vËn t¶i, viÔn th«ng, thuû lîi, c«ng nghÖ ®iÖn) h¹ tÇng c¬ së n«ng th«n, du lÞch, b¶o vÖ m«i tr­êng, gi¶m nhÑ thiªn tai.Vèn ®Çu t­ ®· tËp trung cho ph¸t triÓn nguån nh©n lùc: Gi¸o dôc khoa häc c«ng nghÖ, m«i tr­êng, y tÕ x· héi, c¸c ch­¬ng tr×nh quèc gia xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo vµ ­u tiªn ®Çu t­ thùc hiÖn ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi c¸c tØnh T©y Nguyªn, miÒn nói ph¸i B¾c, ®ång b»ng s«ng Cöu Long, c¸c tØnh cßn l¹i khã kh¨n, c¸c vïng th­êng bÞ thiªn tai, b·o lôt Ch­¬ng 3. gi¶i ph¸p cho c¬ cÊu ®Çu t­ vµ t¸c ®éng cña nã víi chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ ViÖt Nam I. Nguån trong n­íc I.1.1 Nguồn vốn nhà nước : Có 3 nguồn vốn đầu tư lớn, là vốn từ khu vực kinh tế Nhà nước, khu vực kinh tế dân doanh và từ khu vực có vốn đầu tư nước ngoài. Nguồn vốn đầu tư Nhà nước trong nhiều năm nay chiếm tỷ trọng hơn 56% tổng vốn đầu tư. Nguồn vốn nhà nước đóng vai trò quan trọng trong quá trình chuyển dịch cơ cấu kinh tế. Nguồn vốn Nhà nước bao gồm nguồn vốn ngân sách Nhà nước, nguồn vốn tín dụng đầu tư Nhà nước và vốn đầu tư từ nguồn vốn tự có của doanh nghiệp Nhà nước. Trong nguồn vốn ngân sách Nhà nước, có các nguồn vốn rất lớn, có khả năng huy động cao, đó là thu từ đất đai và từ cổ phần hoá, nguồn thu tư thuế. Nguồn vốn tín dụng đang đứng trước một nghịch lý: lãi suất huy động hiện thấp hơn tốc độ tăng giá tiêu dùng. Nếu tăng lãi suất huy động để thu hút vốn thì phải tăng lãi suất đầu ra. Điều này là khó khăn vì hiện nay lãi suất đầu ra đã cao hơn khả năng sinh lời của doanh nghiệp nói chung. Nguồn vốn đầu tư của doanh nghiệp Nhà nước phụ thuộc vào lợi nhuận doanh nghiệp. Tỷ suất lợi nhuận của doanh nghiệp Nhà nước còn thấp (năm 2004 là 7,6%, thấp hơn cả lãi suất tiền vay ngân hàng), đó là chưa tính hết giá trị đất đai và nhiều ưu đãi khác. Vì vậy, cần tạo môi trường cho doanh nghiệp tham gia thị trường chứng khoán nhằm huy động vốn, đồng thời các doanh nghiệp cần tăng hiệu quả sản xuất. Giải pháp tăng nguồn vốn đầu tư nhà nước: - Giảm thuế nhằm khuyến kích doanh nghiệp mở rộng kinh doanh, cả về quy mô, cũng như số lượng doanh nghiệp trên cơ sở đó tăng nguồn thu cho ngân sách nhà nước. - Luật Ngân sách Nhà nước và các văn bản pháp luật khác về huy động và sử dụng nguồn vốn của ngân sách nhà nước đã tạo khuôn khổ pháp luật để đổi mới, nâng cao hiệu quả quản lý và sử dụng ngân sách nhà nước. Việc áp dụng Luật Ngân sách Nhà nước đã đánh dấu bước tiến mới, nâng cao tính pháp quy trong quản lý, điều hành ngân sách nhà nước, trong quan hệ tài chính giữa các cấp, các ngành. - Đối với nguồn vốn tín dụng, xây dựng tỷ lệ lãi xuất linh hoạt theo giá thị trường, nhằm thu hút nhiều hơn các vốn tay tín dụng. - Cải cách mạnh mẽ khu vực kinh tế nhà nước: 1- Đẩy nhanh tiến độ cổ phần hóa doanh nghiệp nhà nước và mở rộng việc mua bán cổ phiếu công khai trên thị trường. 2- Tổng kết việc chuyển các tổng công ty nhà nước sang hoạt động theo mô hình công ty mẹ - công ty con; hình thành mô hình công ty trách nhiệm hữu hạn một thành viên. 3- Đổi mới việc quản lý đối với doanh nghiệp nhà nước; xóa bỏ bao cấp và những bảo hộ bất hợp lý; thực hiện đầu tư vốn thông qua công ty tài chính, đưa các doanh nghiệp nhà nước thực sự đối mặt với các yêu cầu của thị trường và cạnh tranh bình đẳng trên thị trường. 4- Tăng quyền tự chủ kinh doanh của doanh nghiệp nhà nước; nâng cao hiệu quả hoạt động của các tổng công ty mạnh, hình thành các tập đoàn kinh tế lớn. 5- Kiểm soát chặt chẽ các doanh nghiệp nhà nước hoạt động trong lĩnh vực độc quyền; điều tiết lợi nhuận độc quyền do Nhà nước mang lại. Cải cách doanh nghiệp nhà nước nhằm mục đích giảm thiểu gánh nặng của ngân sách nhà nước bù lỗ cho các doanh nghiệp nhà nước. Bằng việc cải tổ doanh nghiệp nhà nước sẽ tăng nguồn thu đáng kể từ việc cổ phần hoá, bán khoán doanh nghiệp nhà nước. I.1.2 Giải pháp thu nguồn vốn doanh nghiệp ngoài quốc doanh Tính đến hết năm 2004, cả nước đã có khoảng 160.000 doanh nghiệp tư nhân và trên 2 triệu hộ kinh doanh, nghĩa là sau 5 năm thực hiện Luật Doanh nghiệp, có hơn 110.000 doanh nghiệp mới ra đời với tổng vốn đầu tư trị giá ước trên 10 tỷ USD Hàng trăm ngàn tỷ đồng đã được người dân dùng vào việc mở nhà xưởng, kinh doanh xuất nhập khẩu, xây dựng khách sạn, khu du lịch, nhà nghỉ, mở cửa hàng, lập trang trại. Trước hết, hãy so với nguồn vốn tích lũy trong dân. Theo tính toán sơ bộ, chênh lệch giữa thu nhập và chi tiêu cho đời sống của các hộ gia đình bình quân một khẩu/tháng khoảng 90.000 đồng (1 năm khoảng 1.080.000 đồng và tính ra tổng số khoảng 89.000 tỷ đồng). Nếu trừ đi phần đã thu hút đầu tư 69.500 tỷ đồng, vẫn còn khoảng 20.000 tỷ đồng chưa được thu hút. Nếu kể cả phần tích lũy từ các năm trước dồn lại chưa đưa vào đầu tư (được tích lũy dưới dạng vàng, đôla Mỹ, bất động sản...), thì nguồn vốn trong dân chưa được thu hút vào đầu tư còn gấp nhiều lần con số trên. Đóng góp đáng kể vào nguồn vốn này là lượng kiều hối, năm 1999, lượng kiều hối đã vượt qua con số 1 tỷ USD, năm 2002 vượt qua mốc 2 tỷ USD và từ năm 2004 đã vượt qua mốc 3 tỷ USD. Tính từ năm 1991 đến hết năm 2004, lượng kiều hối gửi về nước đạt trên 15,4 tỷ USD, tương đương với lượng vốn hỗ trợ phát triển chính thức (ODA) được giải ngân trong giai đoạn 1993-2004 và bằng khoảng 60% tổng lượng vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài thực hiện trong giai đoạn 1989-2004. Tuy nhiên, đó chỉ là tiềm năng, bởi nguồn vốn này thời gian qua chủ yếu được sử dụng cho tiêu dùng, hoặc được găm giữ dưới dạng vàng, USD, bất động sản, còn phần dùng để đầu tư chỉ chiếm một tỷ lệ nhỏ (khoảng 15%). Đóng góp vào nguồn vốn ngoài quốc doanh còn có một nguồn vốn khác không nhỏ là số tiền khoảng 1,5 tỷ USD do gần 400.000 lao động làm việc ở 40 quốc gia hàng năm gửi về nước. Để thu nguồn vốn rất lớn và quan trọng vào quá trình đầu tư phát triển nước nhà nước cần có những biện pháp chính sách Một là: Tiếp tục hoàn chỉnh các chính sách, pháp luật liên quan đến việc khuyên khích phát triển doanh nghiệp tư nhân, xoá bỏ một số giấy phép không cần thiết, tạo điều kiện thuận lợi nhằm thúc đẩy các doanh nghiệp tư nhân phát triển, đảm bảo sự bình đẳng giữa các thành phần kinh tế. Tổ chức hướng dẫn thực hiện các quy định về ngành nghề kinh doanh. Hai là: Nhanh chóng cải thiện môi trường kinh doanh cho các doanh nghiệp tư nhân, xoá bỏ sự phân biệt đối xử doanh nghiệp tư nhân với các thành phần kinh tế khác. Đặc biệt là trong các chính sách hỗ trợ vay vốn. Cụ thể là tiếp tục xây dựng và hoàn thiện các chính sách hỗ trợ vốn cho doanh nghiệp tư nhân, thiết lập các quỹ tài trợ mới và xây dựng cơ chế bảo lãnh rủi ro tín dụng, cải tiến chế độ về điều kiện vay vốn linh hoạt và không phân biệt đối xử trong chính sách lãi suất giữa doanh nghiệp Nhà nước và doanh nghiệp tư nhân, đặc biệt là thế chấp bảo lãnh của các ngân hàng thương mại. Ba là: Nhà nước cần có chính sách hỗ trợ các doanh nghiệp tư nhân qua các chính sách thuế (thống nhất mức thuế suất thuế TNDN của các thành phần kinh tế), các giải pháp kích cầu như việc khuyến khích các cơ quan, đoàn thể, tổ chức, cá nhân sử dụng hàng Việt Nam. Bốn là: Cần hỗ trợ các doanh nghiệp tư nhân thực hiện nhanh quá trình đổi mới như tiếp nhận thông tin và chuyển giao công nghệ mới hiện đại, hướng dẫn cải tiến công nghệ kỹ thuật truyền thống, hỗ trợ đào tạo nguồn nhân lực để có thể tiếp nhận chuyển giao công nghệ với mở các lớp cho chủ doanh nghiệp ngắn hạn, thường xuyên, chất lượng cao và có khả năng ứng dụng vào thực tiễn. Năm là: Cần mở rộng và nâng cao chất lượng hoạt động của các trung tâm thông tin, trung tâm xúc tiến thương mại trong việc cung cấp thông tin cho các doanh nghiệp tư nhân về các lĩnh vực sản phẩm, thị trường, xu hướng tiêu dùng,... Đồng thời, cần tạo ra sự kết nối và trao đổi thông tin giữa các doanh nghiệp bởi vì có rất nhiều thông tin hữu ích mà nếu các doanh nghiệp tư nhân cùng ngành nghề không hỗ trợ, trao đổi lẫn nhau (do sợ bị cạnh tranh) thì cuối cùng chỉ làm lợi cho những đơn vị kinh tế vốn đã hùng mạnh hơn và thường là những doanh nghiệp 100% vốn nước ngoài. Điều này sẽ gây thiệt thòi cho các doanh nghiệp tư nhân trong cạnh tranh với các thành phần doanh nghiệp khác. Trên đây là một số giải pháp mang tính định hướng nhằm giúp đỡ các doanh nghiệp tư nhân nâng cao khả năng cạnh tranh và hiệu quả hoạt động trên thị trường nội địa. Doanh nghiệp tư nhân là một thành phần kinh tế được đánh giá là năng động, sáng tạo và còn nhiều tiềm năng. Hy vọng rằng cùng với sự nỗ lực và cố gắng của bản thân các doanh nghiệp tư nhân và sự hỗ trợ hiệu quả của Nhà nước các doanh nghiệp tư nhân sẽ bước lên những tầm cao mới. I.1.3 Thị trường vốn Thị trường vốn, thị trường chứng khoán phải trở thành công cụ cơ bản để huy động vốn trung và dài hạn để giải quyết nhu cầu huy động vốn cho đầu tư phát triển, nó tác động mạnh mẽ đến cơ cấu đầu tư.. Việc phát triển lĩnh vực dịch vụ tài chính (bảo hiểm, kế toán kiểm toán, tư vấn tài chính, thuế) là các yêu cầu cấp thiết cho đất nước để góp phần huy động được nguồn lực tài chính trong và ngoài nước để đảm bảo an ninh tài chính, phục vụ cho sự nghiệp công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước nói chung và để nâng cao sức cạnh tranh của nền kinh tế Việt Nam nói chung và của từng sản phẩm, từng mặt hàng sản xuất trong nước nói riêng. Nhằm phát huy hơn nữa sức mạnh của thị trường vốn góp phần phát triển kinh tế xã hội, chúng cần có những giải pháp phát triển: - Dịch vụ bảo hiểm: Nâng cao năng lực cạnh tranh cho các doanh nghiệp bảo hiểm trong nước: i) tập trung chuyên môn hoá vào các nghiệp vụ bảo hiểm nhân thọ, phi nhân thọ truyền thống để tạo thế mạnh cho công ty; ii) Nhà nước cần phải đầu tư thêm vốn và các nguồn lực khác cho các doanh nghiệp bảo hiểm trong nước nhằm thực hiện phương châm kinh tế nhà nước luôn giữ vai trò chủ đạo trong lĩnh vực bảo hiểm. Sắp xếp lại các doanh nghiệp bảo hiểm; tiến hành cổ phần hoá một số doanh nghiệp bảo hiểm Nhà nước cho phù hợp với tiến trình hội nhập và đảm bảo quyền lợi quốc gia cũng như của các doanh nghiệp bảo hiểm trên thị trường; cho phép thành lập thêm một số công ty bảo hiểm cổ phần, công ty cổ phần môi giới bảo hiểm, công ty môi giới bảo hiểm 100% vốn nước ngoài, doanh nghiệp bảo hiểm liên doanh và doanh nghiệp 100% vốn nước ngoài, có tính đến các khu vực mà Việt Nam cam kết hội nhập. - Dịch vụ tư vấn, môi giới tài chính, thuế: Tạo thuận lợi cho các loại hình công ty tư vấn, môi giới tài chính và tư vấn thuế ra đời và phát triển, cụ thể là: + Xây dựng một khuôn khổ pháp lý cho sự phát triển lành mạnh của hệ thống cung cấp dịch vụ tư vấn tài chính trong đó có tư vấn thuế. + Khuyến khích sự cạnh tranh lành mạnh giữa các tổ chức cung cấp dịch vụ nhằm nâng cao chất lượng và giảm giá thành. + Tạo dựng và nâng cao chất lượng quản lý nhà nước đối với hoạt động của khu vực này. - Quỹ đầu tư Khẩn trương xây dựng khuôn khổ pháp lý cho hoạt động của các Quỹ đầu tư nước ngoài có thể hoạt động đầy đủ và ổn định tại Việt Nam, tạo ra môi trường hoạt động thuận lợi đưa các nguồn vốn các Quỹ đang quản lý vào đầu tư phát triển tại Việt Nam, và góp phần thúc đẩy sự phát triển và vận hành của thị trường chứng khoán. Phát triển mô hình Quỹ đầu tư phát triển địa phương tạo ra công cụ tài chính mới chuyên tập trung huy động các nguồn lực tại chỗ để phục vụ cho đầu tư phát triển kết cấu hạ tầng tại địa phương trên cơ sở tổng kết mô hình thí điểm Quỹ đầu tư phát triển địa phương đã triển khai tại một số địa bàn như Tp Hồ Chí Minh, Bình Ðịnh, Ðồng Nai, Hải Phòng, v.v... - Thị trường chứng khoán Xây dựng chiến lược phát triển thị trường chứng khoán tới năm 2010 nhằm mục tiêu: + Hoàn thiện khuôn khổ pháp lý cần thiết cho sự vận hành và phát triển của thị trường; tạo động lực thúc dẩy các định chế tài chính trung gian trong nước phát triển cả về số lượng và chất lượng, nâng cao sức cạnh tranh của các định chế tài chính này. + Chuẩn bị lượng hàng hoá đa dạng và phong phú cho thị trường; thúc đẩy sự phát triển ổn định và bền vững; khuyến khích các tổ chức kinh tế huy động vốn trung và dài hạn qua thị trường chứng khoán; sử dụng trái phiếu Chính phủ như một công cụ hữu hiệu để điều tiết thị trường và điều tiết lãi suất. + Hoàn thiện cơ chế giám sát các hoạt động thị trường, đặc biệt là giám sát chặt chẽ các luông vốn đầu tư gián tiếp từ nước ngoài. + Hoàn thiện khuôn khổ pháp lý khuyến khích các nhà đầu tư nước ngoài tham gia và thị trường chứng khoán trong nước. + Mở thị trường giao dịch chứng khoán phi tập trung (OTC) để giao dịch các chứng khoán không đủ tiêu chuẩn niêm yết trên thị trường giao dịch tập trung. Khi thị trường OTC hoạt động sẽ là kênh thúc đẩy quá trình lưu thông cổ phiếu và các loại chứng khoán khác trên thị trường, tạo lòng tin với các nhà đầu tư khi mua, bán cổ phiếu trên thị trường khi có sự tổ chức của nhà nước. I.2 Nguồn vốn nước ngoài I.2.1 Nguồn vốn ODA Trong khi khẳng định nguồn vốn trong nước có vai trò quyết định, Việt Nam đã coi nguồn vốn nước ngoài có vị trí quan trọng. Cùng với nguồn vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI), nguồn hỗ trợ phát triển chính thức (ODA) là nguồn vốn quý. Quý bởi thời gian vay thường kéo dài tới 40 năm, thời gian ân hạn lên tới 10 năm mới phải trả lãi, lãi suất thường thấp hơn nhiều so với vay thương mại (chỉ khoảng 1,5%/năm) và có khoảng 10% tổng số là viện trợ không hoàn lại... Nguồn vốn ODA đã được tập trung cho các ngành giao thông, năng lượng điện, nông, lâm nghiệp - thủy sản, y tế, giáo dục - đào tạo, khoa học, công nghệ - môi trường, cấp thoát nước, điều chỉnh cơ cấu kinh tế, cải cách kinh tế. Những ngành này có tác động đến chuyển dịch cơ cấu đầu tư ở nước ta. Với những đặc điểm trên ta có thể vai trò quan trọng của ODA, ngoài ra vốn ODA thu được giảm gánh năng cho ngân sách nhà nước có thể đầu tư sang các lĩnh vực khác, tăng lượng ngoai tệ cần thiết cho quốc gia. Mặc dầu nguồn vốn cam kết tài trợ của các nước cho ta đều tăng đáng kể nhưng việc thu hút nguồn vốn ODA đang bị hạn chế trên 2 khía cạnh: Trong xu thế chung nguồn vốn ODA trên thế giới bị chững lại, nhiều nguồn vốn ODA như Nhật Bản, Ngân hàng Thế giới, Ngân hàng Phát triển Châu á và các tổ chức thuộc hệ thống Liên Hiệp Quốc cũng có xu thế giảm, nhưng nhu cầu vốn ODA của các châu lục tăng nhanh làm cho sự cạnh tranh nguồn vốn này càng trở nên gay gắt. hai là, khả năng tiếp nhận nguồn vốn ODA của ta còn bị hạn chế do khả năng vốn đối ứng trong nước (từ ngân sách) bị co kéo bởi nhiều mục tiêu cấp bách khác. - Tỷ lệ giải ngân ODA 10 năm qua (từ thời điểm các nhà tài trợ như WB, IMF, AFD... nối lại viện trợ cho Việt Nam), chỉ đạt trung bình 49,3%. Giải pháp tăng thu hút và sử dụng nguồn vốn ODA - Chúng ta phải có một quy hoạch tổng thể việc sử dụng vốn ODA một cách hiệu quả nhất, đầu tư những ngành quan trọng tác động đến quá trình chuyển dịch cơ cấu kinh tế, như giao thông, năng lượng, khoa học công nghệ… - Cải cách thủ tục hành chính, giải quyết những khâu giải phóng mặt bằng tạo điều kiện cho các dự ODA nhanh chóng được triển khai, tăng khả năng giải ngân vốn. - ODA là nguồn vốn có vay có trả nên phải có biện pháp đi kèm để đảm bảo việc trả nợ, không tạo gánh năng nơ nần cho thế hệ mai sau. I.2.2 Đầu tư trực tiếp nước ngoài Các doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài không những đã góp phần mở rộng thị trường ngoài nước, nâng cao năng lực xuất khẩu của Việt Nam mà còn thúc đẩy phát triển thị trường trong nước và các hoạt động dịch vụ khác. Đặc biệt các doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài đã tạo nên nhiều ngành nghề, nhiều sản phẩm mới, góp phần tăng năng lực ngành công nghiệp Việt Nam. Cũng qua đầu tư nước ngoài, nhiều công nghệ mới được nhập vào Việt Nam, nhất là trong các lĩnh vực viễn thông, dầu khí, điện tử, tin học, sản xuất ôtô, sợi vải cao cấp... Các doanh nghiệp này cũng đã đem lại những mô hình quản lý tiến tiến cùng phương thức kinh doanh hiện đại, điều này đã thúc đẩy các doanh nghiệp trong nước đổi mới công nghệ, nâng cao chất lượng sản phẩm, tạo sự cạnh tranh lành mạnh giữa các doanh nghiệp, bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng. Góp phần quan trọng trong việc chuyển dịch cơ cấu đầu,cơ cấu kinh tế ngày được hợp lý hơn. Chính vị vậy chúng ta nhiều biện pháp nhau thu hút nguồn vốn quan trọng này. Giải pháp thu nguồn vốn đầu tư nước ngoài 1.Nhất quán quan điểm phát triển dựa cả nguồn lực bên trong và bên ngoài: - Kiên định duy trì theo đuổi cải cách mở cửa, giữ vững nguyên tắc sử dụng vốn đầu tư một cách chủ động, hợp lý và hiệu quả. Cam kết chính trị gần như đóng vai trò quyết định cho sự phát triển của nền kinh tế nói chung và khu vực đầu tư nước ngoài nói riêng. Trong lĩnh vực đầu tư trực tiếp nước ngoài và các lĩnh vực khác, là chúng ta cần thống nhất nhận thức khu vực có vốn đầu tư nước ngoài là một nguồn lực kinh tế quan trọng, là khu vực năng động và đi đầu về kỹ thuật, công nghệ, kỹ thuật quản lý. - Mọi hoạt động kinh tế dù do các nguồn lực bên trong (từ Nhà nước và nhân dân) hay bên ngoài (từ đầu tư nước ngoài) hoạt động theo đúng pháp luật đều được coi là những bộ phận cấu thành quan trọng của nền kinh tế định hướng xã hội chủ nghĩa. Tất cả các thành phần đều phải được coi trọng, đối xử như nhau. Và để thúc đầy phát triển khu vực kinh tế năng động này, chúng ta cần những chính sách nhất quán và bình đẳng trong đối xử với các doanh nghiệp đầu tư nước ngoài. Từng bước xoá một số biệt lệ không cần thiết các quy định của pháp luật về đầu tư nước ngoài và đầu tư trong nước để hướng đến việc tạo lập sân chơi bình đẳng cho cả nhà đầu tư trong nước và nhà đầu tư nước ngoài. 2. Xoá bỏ dần những hạn chế thị về tiếp cận thị trường đối với nhà đầu tư nước ngoài: - Lập lộ trình mở cửa từng bước các ngành nghề mà pháp luật hiện hành còn đang hạn chế dưới các hình thức điều kiện đầu tư (như điều kiện xuất nhập khẩu, nội địa hoá, phát triển nguồn nhiên liệu trong nước…). - Tiến tới xây dựng quyền tự do kinh doanh của nhà đầu tư nước ngoài theo hướng cho phép các nhà đầu tư nước ngoài vào tất cả các lĩnh vực mà pháp luật không cấm. 3. Thực hiện các chính sách và biện pháp hiệu quả trong thu hút đầu tư nước ngoài. - Kết hợp chính sách ưu đãi đầu thuế và cải cách thủ tục hành chính để thu hút đầu tư nước ngoài. Tiến tới thu hút nguồn đầu tư nước ngoài qua lợi thế về nhân lực, hạ tầng, công nghệ, chi phí giao dịch. Thực hiện các chính sách ưu đãi đầu tư nước ngoài ở các vùng có điều kiện khó khăn. 4. Loại bỏ bảo hộ thiếu cân nhắc: - Các chính sách bảo hộ cần được loại bỏ dần. Điều này đáp ứng hai yêu cầu cần thiết. Thứ 1: Chính sách bảo hộ chắc chắn sẽ phải được xoá bỏ dần theo các cam kết quốc tế mà Việt nam ký kết cùng với việc đàm phán gia nhập WTO. Thứ 2: Chính sách bảo hộ được chứng minh là kém hiệu quả trong việc cải thiện khả năng cạnh tranh của các ngành được bảo hộ, đồng thời với việc bóp méo tín hiệu hướng dẫn phân bổ nguồn lực. II. C¬ cÊu vèn ®Çu t­ Vốn đầu tư là yếu tố vật chất trực tiếp quyết định tốc độ tăng trưởng kinh tế, giống như “có bột mới gột nên hồ”. Nhưng việc xây dựng cơ cấu vốn đầu tư như thế nào cho hiệu quả để phát triển KT-XH là công việc không đơn giản. Một cơ cấu vốn đầu tư hợp lý tác động hình thành cơ cấu đầu tư hợp lý. Nguồn tư đầu tư nhà nước đóng vai trò cực kỳ quan trọng trong quá trình công nghiệp hoá, hiện đại hoá. Sử dụng hiệu quả, phát huy được tối đa vai trò nguồn vốn nhà nước. Tạo điều kiện cho các thành kinh tế tư nhân phát triển. Nhà nước đầu tư vốn Phát triển cơ sở hạ tầng, đầu tư xây dựng hiện đại hoá mạng lưới giao thông, bến cảng, kho bãi. Đồng thời nhà nước còn đảm bảo nhận các dịch vụ thông tin, xúc tiến thương mại, giáo dục đào tạo và một phần nghiên cứu ứng dụng kỹ thuật mới. Một số ngành công nghiệp quan trọng như quốc phòng, và ngành mà đòi hỏi vốn đầu tư lớn, tư nhân không đủ sức hoặc không muốn đầu tư. Vốn đầu tư nhà nước tuy không mang tính lợi nhuận nhưng nó là cơ sở giúp cho các thành phần kinh tế khác phát triển nhanh chóng. Góp phần công cuộc hiện đại hoá đất nước. Nguồn vốn doanh nghiệp tư nhân thương đầu tư lĩnh vực công nghiệp dịch vụ góp phần chuyển cơ cấu công nghiệp dịch vụ ngày càng chiếm tỷ trọng cao. Vốn thành phần kinh tế tư nhân thương đầu tư cho nghiên cứu đưa ra các sản phẩm mới ra thị trường, xúc tiến sản phẩm, xây dựng thương hiệu. Mua sắm máy móc phục vu việc sản xuất. III. C¬ cÊu ®Çu t­ ph¸t triÓn theo ngµnh III.1 Giải pháp phát triển nông nghiệp Việt nam Việt nam trong vùng nhiệt đới gió mùa, có truyền thống phát triển lâu đời, có nhiều sản phẩm nông nghiệp nổi tiếng trong. Việt nam rất nhiều điều kiện để phát triển nông nghiệp. Trong quá trình hội nhập sâu vào nền kinh tế thế giới WTO, AFTA ngành nông nghiệp đang phải cạnh tranh mạnh mẽ với các nước trên thế giới. Trong tình hình đó vai trò nhà nước đối với sự phát triển của ngành nông nghiệp hết sức quan trọng. Nhà nước phải cần có những chính sách đầu tư, ưu tiên phát triển cho nông nghiệp. 1. Chính sách điều tiết sản sản xuất nông nghiệp thông qua các kế hoạch dài hạn phát triển kinh tế quốc dân. Đưa ra các kế hoạch năm năm: Trong các kế hoạch 5 năm, chính phủ đề ra các mục tiêu cụ thể phát triển nông nghiệp và vạch ra các dự án, chương trình cụ thể để thực hiện các mục tiêu đó. Mục tiêu chủ yếu có tính phổ biến trong các kế hoạch phát triển kinh tế dài hạn tăng cường sản xuất nông nghiệp, đa dạng hoá từng bước sản xuất đáp ứng nhu cầu trong nước và xuất khẩu, giải quyết việc làm, mở rộng thị trường nội địa. 2. Đầu tư cho việc xây dựng chiến lược cho ngành nông nghiệp. Nghiên cứu thị trường, dự báo cung cầu cầu hàng nông sản. Dựa ra chiến lược phát triển, chon lụa các mặt hàng nông sản có ưu thế để đầu tư nghiên cứu. 3. Đầu tư xây dựng các kho dự trữ nông sản: Xây dựng các kho dự trữ nông sản, điều tiết hàng hoá nông sản khi có những biến động trên thị trường nông sản, tránh tình trạng nông sản bị dư thừa, hay thiếu hụt. Đảm bảo đời sống của cho người nông dân. 4. Đầu tư xây dựng cơ sở hạ tầng nông nghiệp. Cơ sở hạ tầng mà trước hết là hệ thống đườn xá ở nông thôn và từ nông thôn đến các trung tâm kinh tế lớn được coi là điều kiện kiên quyết để mở rộng thị trường, nối liền nông dân với thị trường tiêu thụ. 5. Đầu tư xây dựng công trình thuỷ lợi: Thủy lợi và cung cấp nước giữ vai trò đặc biệt quan trọng đối với sản xuất nông nghiệp châu Á gió mùa. Nhiều nhà kinh tế cho rằng, Việt nam có tiết tục duy trì được nhịp độ tăng trưởng nông nghiệp hay không phụ thuộc vào vấn đề thuỷ lợi. Đó đầu tư xây dựng những công trình thuỷ lợi. 6. Đầu tư xây dựng nhà máy phân bón: Xây dựng các nhà máy phân bón trên cơ sở lợi thế so sánh, tức là chỉ xây dựng những nhà máy phân bón chúng ta tiền năng, có khả năng cạnh tranh trên thị trường, tiến hành nhập khẩu phân bón mà việc sản xuất trong nước không có lợi thế so sánh. Nhằm đáp ứng nhu cầu sản xuất nông nghiệp trong nước. 7. Chính sách tín dụng: Tạo moi điều kiện các ngân hàng xây dựng chi nhánh tại vùng nông thôn, tạo điều kiện cho người nông dân có khả năng tiếp nhận các nguồn vốn vay. Phát triển sản xuất. 8. Đầu tư xây dựng các viện nghiên cứu nông nghiệp: Xây dựng các viên nghiên cứu giống cây trông vật nuôi trên cả nước. Đặc biệt đầu tư nghiên cứu phát triển công nghiệp sinh học ứng dụng trong nông nghiệp. phát triển công nghệ sinh học trong thời gian tới là tạo ra các giống cây trồng, vật nuôi mới có năng suất, chất lượng. 9. Đầu tư cho việc xây dựng thương hiệu cho ngành nông sản Việt nam: Việt nam có rất nhiều nông sản nổi tiếng gắn liền với mỗi địa phương, như trè Mộc Châu, nước mắn Phú Quốc, những năm gần trong quá trình hội nhập nhiều thương hiệu nông sản của Việt nam bị đánh cắp ảnh hưởng không nhỏ đến nền lợi ích của hàng nông sản Việt nam, chúng ta cần có những biện pháp giải quyết vấn đề này, đầu tư thương hiệu. III.2 Giải phát triển ngành công nghiệp 1.Xác định chiến lược phát triển đúng đắn có ý nghĩa kiến quyết hướng cho nền kinh tế bước vào giai đoạn phát triển mới với những thay đổi căn bản. Định hướng chiến lược bằng các chương trình kế hoạch để chuyển công nghiệp phát triển theo hướng xuất khẩu. Với định hướng chiến lược xuất khẩu, sự điều tiết của nhà nước hướng trọng tâm vào thay đổi cơ cấu công nghiệp sao cho phù hợp với thị trường thế giới và phát huy lợi thế của đất nước. Điều đó đặt ra cho các cơ quan của chính phủ phải nghiêm cứu đánh giá các mặt mạnh, mặt yếu trong cơ cấu cũ, xác định được ngành “mũi nhọn”, những lĩnh vực chiến lược và trước mắt, lựa chọn qui mô và loại hình công nghệ mà nhà nước cần tham gia trực tiếp xây dựng thúc đẩy hình thành một cơ cấu tối ưu. Để thực hiện được các mục tiêu đó nhà nước đề ra các chương trình kế hoạch cụ thể, thông thường là kế hoạch 5 năm. Những ngành mũi nhọn của Việt nam trong thời gian tới: - Công nghiệp đóng tàu. - Công nghệ phần mền. - Công nghệ sinh học. - Công nghệ vật liệu mới. 2. Công nghiệp là đòi hỏi cần rất nhiều vốn, phải có chính sách thu vốn từ nhiều nguồn: Chính sách thu hút vốn trong nước. Chính sách thu hút vốn nước ngoài. 3. Khuyến kích các doanh nghiệp trong nước đổi mới công nghệ: Tạo điều kiện cho các doanh nghiệp trong nước vay vốn ưu đãi để có thể nhật khẩu công nghệ máy móc hiện đại từ những nước công nghiệp phát triển. 4. Khuyến kích các doanh nghiệp nước ngoài đầu tư, chuyển giao những sản phẩm công nghiệp có hàm lượng công nghệ chất xám. 5. Sử dụng có hiệu quả các nguồn lực trong nước, biến những khả năng tiềm ẩn thành vốn hiện thực để phát triển công nghiệp Việt Nam. - Thứ nhất: Nguồn lực con người Việt Nam Nguồn tài nguyên trí tuệ cực kỳ quý giá mà chúng ta phải tìm cách nuôi dưỡng, đào tạo và khai thác có hiệu quả. Kinh nghiệm của những quốc gia xung quanh như: Nhật Bản, Xingapo… đều là những quốc gia nghèo tài nguyên nhưng nhờ có chính sách khai thác hiệu quả tài nguyên con người, vì thế họ đã trở thành những quốc gia nền công nghiệp phát triển. - Thứ hai: Bảo đảm bản quyền phát minh sáng chế, công nghệ và các giải pháp quản lý. - Thứ ba: Nguồn lực về tài nguyên, khoáng sản. Việt Nam không có nhiều tài nguyên trong nhiều lĩnh vực, nhưng cũng có một trữ lượng đáng kể dầu mỏ, khí đốt, một số khoáng sản quý hiếm, tiềm năng về thuỷ điện, về du lịch, về vị trí địa lý, về bờ biển dài… Những thứ đó sẽ tạo ra những điều kiện nguồn vốn ban đầu cho công cuộc công nghiệp hoá, hiện đại hóa. 6. Xây dựng thị trường công nghệ. Nhằm chuyển nhanh ứng dụng công nghệ vào trong sản xuất, đời sống. III.3 Phát triển ngành Dịch vụ III.3.1 Giải pháp chung - Tiếp tục xoá bỏ độc quyền doanh nghiệp ở một số lĩnh vực dịch vụ như viễn thông, cung ứng điện, tạo sự cạnh tranh lành mạnh trong từng ngành dịch vụ để thu hút vốn đầu tư của các thành phần kinh tế cho phát triển dịch vụ. - Phá