Quản lí hoạt động bồi dưỡng học sinh giỏi môn Hóa học ở các trường Trung học Phổ thông tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu - Phùng Đình Mẫn

VJE Tạp chí Giáo dục, Số đặc biệt Kì 3 tháng 5/2019, tr 73-77 73 Email: giangbaria2008@gmail.com QUẢN LÍ HOẠT ĐỘNG BỒI DƯỠNG HỌC SINH GIỎI MÔN HÓA HỌC Ở CÁC TRƯỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG TỈNH BÀ RỊA - VŨNG TÀU Phùng Đình Mẫn - Đại học Huế Nghiêm Văn Giang - Trường Trung học phổ thông Bà Rịa, thành phố Bà Rịa, tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu Ngày nhận bài: 24/4/2019; ngày chỉnh sửa: 12/5/2019; ngày duyệt đăng: 20/5/2019. Abstract: In the article, we present an overview of the current status of managing the fostering excellent students in Chemistry at high schools in Ba Ria - Vung Tau province, from which we propose management measures in accordance with local characteristics. Research results are practical meaning for the high schools in Ba Ria - Vung Tau in particular and for the general education system in the country in general. Keywords: Excellent student, Chemistry, fostering excellent student. 1. Mở đầu Hiện nay, các trường trung học phổ thông (THPT) trên địa bàn tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu đang nỗ lực làm tốt công tác bồi dưỡng học sinh giỏi (BDHSG), góp phần nâng cao hiệu quả chất lượng đào tạo. Một số cán bộ quản lí (CBQL) đã có những cố gắng nâng cao nhận thức, tăng cường cơ sở vật chất (CSVC), phương tiện dạy học, đổi mới phương pháp dạy học, ứng dụng các công nghệ dạy học Do vậy, chất lượng BDHSG ở các trường THPT trên địa bàn tỉnh trong những năm qua đã có chuyển biến tốt. Số học sinh (HS) giỏi đạt giải trong các kì thi cấp tỉnh, quốc gia ngày càng nhiều, góp phần không nhỏ trong tương quan phát triển giáo dục của đất nước. Tuy nhiên, do nhiều nguyên nhân chủ quan và khách quan, ở tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu, công tác quản lí hoạt động BDHSG, đặc biệt là BDHSG môn Hóa học ở các trường THPT vẫn còn nhiều bất cập. Chính điều này phần nào đã làm hạn chế cung ứng nhân tài cũng như phát triển giáo dục nói chung của địa phương. Điều đó đã đặt ra vấn đề cấp thiết trong việc tăng cường công tác quản lí, đặc biệt là quản lí hoạt động BDHSG. Bài viết trình bày khái quát thực trạng quản lí hoạt động BDHSG môn Hóa học, từ đó đề xuất các biện pháp quản lí hoạt động này ở các trường THPT tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu. 2. Nội dung nghiên cứu 2.1. Thực trạng quản lí hoạt động bồi dưỡng học sinh giỏi môn Hóa học ở các trường trung học phổ thông tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu Tháng 11-12/2018, chúng tôi đã tiến hành khảo sát 50 CBQL và GV môn Hóa học, 100 HS trong đội tuyển HS giỏi môn Hóa học của 10/33 trường THPT tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu (Vũng Tàu, Đinh Tiên Hoàng, Châu Thành, Bà Rịa, Trần Văn Quan, Võ Thị Sáu, Xuyên Mộc, Nguyễn Du, Nguyễn Văn Cừ, Phú Mỹ) nhằm đánh giá thực trạng quản lí hoạt động BDHSG môn Hóa học ở các trường này. Kết quả khảo sát cho thấy, bên cạnh những mặt đạt được, vẫn còn tồn tại một số hạn chế như sau: + Những năm gần đây, quy định vào đại học có sự thay đổi về cách thức thi và tính điểm nên HS ít quan tâm hơn đến môn Hóa học. Ở các trường có mặt bằng học lực trung bình đến khá, HS học môn Hóa học càng ít vì biết được không thể theo kịp các HS trường chuyên, trường “tốp trên”; + Đối với các trường không phải trường chuyên, gần như chỉ tiêu phấn đấu lớn nhất, cao nhất mà lãnh đạo quan tâm đầu tư chính là chất lượng đại trà, tỉ lệ đỗ tốt nghiệp THPT, đỗ đại học. Chỉ tiêu về chất lượng mũi nhọn chưa được đặt vào vị trí ưu tiên hay nhiệm vụ trọng tâm. Chính vì vậy, việc xây dựng kế hoạch, nội dung chương trình, công tác tổ chức, quản lí, chỉ đạo; kiểm tra, đánh giá của HT đối với hoạt động BDHSG còn nhiều bất cập; + HT chưa có biện pháp khuyến khích nhằm khơi dậy và phát huy hết nội lực của GV và HS. Việc phối hợp giữa nhà trường và các lực lượng khác đã từng bước được chú trọng, nhưng vẫn còn khó khăn và chưa thực hiện đồng bộ, chưa có mối quan hệ mật thiết, sức mạnh tổng hợp bị hạn chế; + GV mới chỉ quan tâm tới kết quả học tập cụ thể của HS, chưa chú ý đến giáo dục toàn diện, bồi dưỡng năng lực tự học, tự giải quyết vấn đề và tập nghiên cứu, khám phá các vấn đề khoa học cho HS giỏi, HS năng khiếu. Nguyên nhân của hạn chế: + Chưa có hệ thống giáo trình, tài liệu thống nhất dùng cho BDHSG môn Hóa học. Nội dung chương trình chưa chú trọng đến phát triển năng lực, trí tuệ và phát triển kĩ năng, kĩ xảo cho HS; + Các cấp, các ngành chưa có sự quan tâm tạo điều kiện cụ thể, thiếu đánh giá, tổng kết những việc làm được, chưa làm được của các trường, chưa tổ chức các hội thảo để trao đổi kinh nghiệm thành công và chưa thành công về quản lí công tác BDHSG môn Hóa học ở trường THPT. CBQL chưa được bồi dưỡng nhiều về kinh nghiệm, cách thức quản lí công VJE Tạp chí Giáo dục, Số đặc biệt Kì 3 tháng 5/2019, tr 73-77 74 tác BDHSG. Công tác bồi dưỡng đội ngũ GV dạy HS giỏi chưa được quan tâm và tạo điều kiện đúng mức; + Việc phối hợp giữa các lực lượng giáo dục còn nhiều bất cập, hạn chế. Nhà trường, gia đình và xã hội chưa kết hợp để tạo nên một môi trường giáo dục thống nhất. Điều kiện CSVC và thiết bị, đặc biệt là phòng thí nghiệm và hóa chất, sách tham khảo còn thiếu thốn làm hạn chế hiệu quả hoạt động BDHSG môn Hóa học. Công tác đánh giá, tổng kết hoạt động BDHSG môn Hóa học của nhà trường, tổ chuyên môn (TCM) và GV chưa thực hiện tốt; + Công tác bồi dưỡng năng lực cho đội ngũ GV chưa được HT quan tâm đúng mức. Bên cạnh đó, hiện nay, GV làm rất nhiều việc, nên quỹ thời gian dành cho công tác tự học, tự nghiên cứu để nâng cao trình độ chuyên môn không nhiều; + Điều kiện CSVC và thiết bị dạy học (TBDH), tài liệu, sách tham khảo còn thiếu thốn; hệ thống thư viện điện tử chưa được mở rộng làm hạn chế hiệu quả hoạt động BDHSG; + Việc tổ chức viết sáng kiến kinh nghiệm trong CBQL, GV còn hình thức, không có giá trị thực tiễn trong các trường; + Chế độ khen thưởng chưa thực sự tương xứng với công sức của GV và HS do nguồn kinh phí hạn hẹp. Những hạn chế và nguyên nhân trên đây là cơ sở để đề xuất các biện pháp quản lí hoạt động này phù hợp. 2.2. Biện pháp quản lí hoạt động bồi dưỡng học sinh giỏi môn Hóa học ở các trường trung học phổ thông tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu 2.2.1. Nâng cao nhận thức của cán bộ quản lí, giáo viên, học sinh và cha mẹ học sinh về hoạt động bồi dưỡng học sinh giỏi môn Hóa học - Mục đích của biện pháp: giúp CBQL, GV và HS có được nhận thức đúng đắn về vai trò, mục tiêu, ý nghĩa, tầm quan trọng cũng như những vấn đề đang tồn tại trong thực trạng của công tác quản lí hoạt động BDHSG môn Hóa học để thống nhất ý chí, hành động, đề ra và thực hiện những biện pháp đảm bảo cả tính cấp thiết và tính khả thi. - Cách tổ chức thực hiện: + HT nghiên cứu sâu sắc đường lối chủ trương của Đảng, chính sách của Nhà nước về BDHSG, cụ thể hóa và phổ biến cho CBQL, GV môn Hóa học và HS thông qua các đợt sinh hoạt chính trị, hội nghị xây dựng kế hoạch năm học, họp hội đồng, sinh hoạt chuyên môn, sinh hoạt đầu tuần (chào cờ), sinh hoạt lớp cuối tuần. Phải làm cho các lực lượng giáo dục trong nhà trường nhận thức đầy đủ các vấn đề cụ thể như: Hiểu rõ về năng lực, tài năng, năng khiếu... và cơ sở khoa học của các giai đoạn phát triển của một tài năng lĩnh vực Hóa học. Từ đó, nhận thức được tầm quan trọng trong việc bồi dưỡng nhân tài, định hướng cho HS có sự phát triển tự nhiên, toàn diện, cân bằng về tình cảm và nhận thức. Cần xác định cho HS có những hành vi và thái độ đúng đắn về những vấn đề tri thức liên quan đến việc BDHSG môn Hóa học và vận dụng các tri thức đó vào trong đời sống hằng ngày và trong nghiên cứu khoa học. + Để có sự nhất trí, quyết tâm cao trong hội đồng sư phạm về công tác BDHSG môn Hóa học, HT các trường cần phải xây dựng môi trường học tập tốt, thân thiện, tích cực; tăng cường chỉ đạo công tác thi đua, khen thưởng và nhân rộng các gương điển hình, tích cực và có những sáng tạo trong công tác BDHSG môn Hóa học. + Để HS học tập tốt môn Hóa học, trước hết, phải tự thân các em có nhu cầu học tập, chú trọng vào nhiệm vụ học tập. Muốn đạt được điều đó, các nhà trường phải chú trọng việc giáo dục tinh thần, thái độ, động cơ học tập đúng đắn cho HS. Việc tác động nhận thức cho HS phải phù hợp với đặc điểm tâm, sinh lí lứa tuổi, tránh nặng nề, áp đặt. + Nhà trường tổ chức các buổi giao lưu, hội thảo có nội dung định hướng động cơ, tinh thần, thái độ học tập cho các em như hội thảo hướng nghiệp, giao lưu với HS cũ thành đạt về môn Hóa học của nhà trường, giao lưu với các thầy cô giảng dạy môn này. Đặc biệt, hàng năm, khi tuyển sinh HS lớp 10 mới, cần thiết phải tổ chức ngay hoạt động trao đổi về mục tiêu, ý thức, thái độ học tập, giao lưu HS giỏi các khối với nhau, khơi dậy niềm say mê học tập, sáng tạo, khám phá kiến thức. Nêu gương những HS giỏi môn Hóa học đã có đạt nhiều thành tích, đem lại vinh quang cho bản thân, gia đình, nhà trường, địa phương. + HT tác động, tuyên truyền, giáo dục cho HS hiểu việc bồi dưỡng không chỉ để mở rộng, nâng cao kiến thức môn học mà còn phát triển năng khiếu, rèn luyện các kĩ năng học tập chuyên sâu, nghiên cứu, khám phá nhằm đáp ứng kịp thời nhu cầu học tập trong xã hội hiện đại, nền giáo dục hiện đại. Cần phải khuyến khích việc đầu tư của HS vào các kì thi không phải vì thành tích cao, vì các điều kiện ưu tiên mà cái chính yếu là phát huy tối đa năng lực cá nhân, khơi dậy những tiềm lực vốn có để phát triển tài năng ở tương lai. Việc tác động nhận thức phải phù hợp với đặc điểm tâm sinh lí lứa tuổi của HS. + Tuyên truyền qua các buổi sinh hoạt tập thể: Chào cờ đầu tuần, câu lạc bộ, sinh hoạt chuyên đề của Đoàn Thanh niên... để tăng thêm niềm đam mê môn Hóa học cho HS. + Phát huy vai trò của GV chủ nhiệm, GV bộ môn Hóa trong các buổi sinh hoạt lớp, các buổi ngoại khóa, gặp gỡ trao đổi. Nêu gương những HS giỏi đã có nhiều đóng góp cho nhà trường. + Tổ chức tọa đàm, mời những cựu HS của trường là HS giỏi Hóa có thành tích cao và thành đạt trên con đường học vấn giao lưu với HS đang tham gia đội tuyển. + Vinh danh những HS có thành tích trong các kì thi HS giỏi môn Hóa học và đạt thành tích xuất sắc trong học tập trên trang Website của trường, Bảng vàng danh dự. + Phân công GV thường xuyên quan tâm, theo dõi biểu hiện tư tưởng, tình cảm, tâm lí, sức khỏe của HS VJE Tạp chí Giáo dục, Số đặc biệt Kì 3 tháng 5/2019, tr 73-77 75 tham gia bồi dưỡng và kịp thời điều chỉnh động cơ, thái độ học tập cho phù hợp. 2.2.2. Xây dựng kế hoạch, đổi mới nội dung, chương trình bồi dưỡng học sinh giỏi - Mục đích của biện pháp: Nâng cao hiệu quả trong việc xây dựng kế hoạch, tổ chức thực hiện nội dung, chương trình hoạt động BDHSG môn Hóa học, đảm bảo phù hợp với sự biến đổi nhanh chóng trong công cuộc đổi mới giáo dục hiện nay và tình hình thực tiễn của mỗi trường học. - Cách tổ chức thực hiện: + Đổi mới việc lập kế hoạch: Hàng năm, HT nhà trường căn cứ vào tình hình thực tế (đối tượng HS, điều kiện CSVC, TBDH, tài chính, lực lượng giáo dục... ) để xác định mục tiêu, nội dung, hình thức tổ chức hoạt động BDHSG môn Hóa học. Sau đó, xây dựng kế hoạch hoạt động BDHSG môn Hóa học của nhà trường, kế hoạch này phải được thông qua đội ngũ cốt cán, hội đồng sư phạm nhà trường lấy ý kiến đóng góp, sau khi đã thống nhất, HT ra quyết định thực hiện. Khi xây dựng kế hoạch, HT cần lưu ý đến các yếu tố sau: cơ sở để xây dựng kế hoạch, mục tiêu, chỉ tiêu của kế hoạch; nội dung công việc gắn liền với hoạt động BDHSG; công tác tổ chức, chỉ đạo thực hiện, tiến độ, nhân sự; kế hoạch hoạt động BDHSG môn Hóa học phải gắn liền với kế hoạch năm học của nhà trường; đảm bảo tính dân chủ, công khai; phân công, phân cấp quản lí phù hợp; chú trọng tiến độ kế hoạch, công tác kiểm tra, đánh giá, giám sát quá trình thực hiện. + Đổi mới việc thực hiện nội dung, chương trình bồi dưỡng: Để đổi mới việc thực hiện nội dung chương trình BDHSG môn Hóa học có hiệu quả, HT chỉ đạo quy trình xây dựng theo các bước sau: 1) Tổng hợp các đề thi trong các kì thi HS giỏi môn Hóa học do Sở GD-ĐT tổ chức và các đề thi của các tỉnh, thành khác trong cả nước, từ đó, nghiên cứu, chọn lọc rút ra hệ thống kiến thức chung, làm cơ sở cho việc xây dựng các chuyên đề bồi dưỡng; 2) Tham khảo chương trình, nội dung bồi dưỡng của các trường THPT trong tỉnh, các trường THPT trong nước có tỉ lệ HS giỏi môn Hóa học cao, nghiên cứu, chọn lọc, loại đi những phần không phù hợp; 3) Nghiên cứu hướng dẫn của Sở GD-ĐT về nội dung, chương trình bồi dưỡng và thi HS giỏi môn Hóa học hàng năm để xây dựng chương trình khung, định hướng các nội dung; 4) Nghiên cứu chương trình khung về kiến thức, kĩ năng, tư duy, thái độ, nhu cầu, năng lực của GV và HS do Bộ GD-ĐT quy định và ban hành; 5) TCM hóa học tổ chức thảo luận, tổng hợp, biên soạn chương trình, nội dung bồi dưỡng cho HS các khối lớp 10, 11, 12. Trong quá trình trên, HT chỉ đạo các TCM cần tham khảo các thầy, cô giáo là chuyên viên phụ trách bộ môn Hóa học của Sở GD-ĐT; tham khảo các GV có kinh nghiệm BDHSG ở các trường THPT trong tỉnh; tham khảo ý kiến của các thành viên Hội đồng bộ môn Hóa học của Sở GD-ĐT. Bên cạnh đó, việc xây dựng chương trình, nội dung bồi dưỡng phải đi từ cơ bản đến chuyên sâu, từ dễ đến khó, phù hợp với năng lực tiếp thu, đặc điểm tâm sinh lí của HS tham gia bồi dưỡng. Nhằm hoàn thiện chương trình, nội dung bồi dưỡng, sau mỗi chuyên đề, chủ đề, mỗi năm học, cần được phân tích, đánh giá để có sự điều chỉnh, bổ sung theo hướng đảm bảo tính vừa sức, đồng thời, theo kịp định hướng đổi mới về nội dung và hình thức của kì thi HS giỏi môn Hóa học các cấp. 2.2.3. Đổi mới công tác quản lí hoạt động học của học sinh trong bồi dưỡng học sinh giỏi - Mục đích của biện pháp: Nhằm xây dựng nền nếp học tập, tăng cường giáo dục động cơ, thái độ học tập cho HS giỏi môn Hóa học; bồi dưỡng phương pháp tự học, rèn luyện các kĩ năng tự học, tự nghiên cứu của HS. - Cách tổ chức thực hiện: + Tổ chức tốt công tác phát hiện, tuyển chọn HS giỏi: HT chỉ đạo GV môn Hóa học đặt ra tiêu chí để đánh giá năng lực của HS (bao gồm: mô tả khái niệm, tổ chức công việc, sự phản xạ; kĩ năng giải quyết vấn đề, liên kết các vấn đề; tư duy phản biện, phân tích, tổng hợp vấn đề; đức tính vượt khó, kiên nhẫn; năng lực sáng tạo; hợp tác, chia sẻ ...) để phát hiện, tuyển chọn, BDHSG. Việc phát hiện, tuyển chọn, BDHSG môn Hóa học là công việc thường xuyên trong suốt quá trình dạy học, trong đó, GV môn Hóa học trực tiếp dạy là người chịu trách nhiệm chính. Bên cạnh đó, có thể mời thêm đồng nghiệp, các chuyên gia cộng tác, giúp đỡ thêm. + Tăng cường quản lí hoạt động học trên lớp của HS giỏi: HT quán triệt GV dạy BDHSG môn Hóa học trực tiếp quản lí HS và chịu trách nhiệm về chất lượng của hoạt động bồi dưỡng. HT cần chú ý đến một số nội dung sau: chỉ đạo GV chủ nhiệm cho HS giỏi học tập nội quy của nhà trường. Từ đó, HS hiểu và thấy rõ trách nhiệm của mình trong việc thực hiện nền nếp học tập và rèn luyện; HT xây dựng hệ thống phối hợp đồng bộ trong quản lí HS: giữa Đoàn trường, GV chủ nhiệm, GV dạy bồi dưỡng; phân công trách nhiệm của từng bộ phận rõ ràng nhằm đưa HS vào khuôn khổ, nền nếp học tập; HT chỉ đạo GV chủ nhiệm xây dựng tập thể HS đoàn kết, nhất trí, tôn trọng giúp đỡ nhau trong học tập, chọn Ban cán sự lớp có khả năng quản lí tốt để cùng GV chủ nhiệm, GV dạy bồi dưỡng môn Hóa học theo dõi sát sao tình hình học tập của các HS trong lớp; HT chỉ đạo GV thành lập các nhóm học tập trong HS và hướng dẫn HS phương pháp học BDHSG; từ đó, giao cho HS một số chuyên đề để các em tự thảo luận, phản biện, giải quyết vấn đề đặt ra, chủ động tự học, tự nghiên cứu, viết bài, GV kiểm tra, đánh giá mức độ đạt được của HS, đồng thời, chỉnh sửa VJE Tạp chí Giáo dục, Số đặc biệt Kì 3 tháng 5/2019, tr 73-77 76 kịp thời những hạn chế, sai sót cho HS; HT tích cực chỉ đạo việc đổi mới phương pháp dạy BDHSG môn Hóa học và cần mạnh dạn ưu tiên miễn các hoạt động giáo dục khác cho đội tuyển HS giỏi trong thời gian cao điểm, học bồi dưỡng trước các kì thi HS giỏi. Bên cạnh đó, HT cần mạnh dạn xử phạt những HS thiếu ý thức tham gia học BDHSG trên lớp để làm gương cho các HS khác. + Chú trọng quản lí hoạt động tự học của HS giỏi: HT nhà trường cần sử dụng có hiệu quả nhất các tiềm năng, các cơ hội của nhà trường để động viên, kích thích HS tự học và làm cho hoạt động tự học của HS đạt kết quả tốt hơn; HT chỉ đạo GV hướng dẫn cho HS cách xây dựng kế hoạch học tập. Kế hoạch tự học vừa có kế hoạch dài hạn (kế hoạch năm học, học kì, tháng), vừa có kế hoạch ngắn hạn (theo tuần, ngày) và luôn có sự điều chỉnh theo các biến động của thực tế; HT quản lí các hoạt động tự học của HS thông qua nhiều chủ thể quản lí: cha mẹ HS, GV chủ nhiệm, GV bộ môn Hóa học, Đoàn Thanh niên, cán bộ lớp,...; tăng cường tổ chức việc theo dõi, kiểm tra, đôn đốc và giúp đỡ kịp thời việc thực hiện kế hoạch tự học của HS. Để phát huy tối đa năng lực tự học và thúc đẩy HS tận dụng hết thời gian tự học, GV tham gia bồi dưỡng cần giao nhiệm vụ cụ thể cho HS. Bên cạnh đó, HT chỉ đạo các TCM xây dựng kế hoạch, tư vấn cho HS chọn lựa đề tài nghiên cứu khoa học gắn với những vấn đề cụ thể của thực tế cuộc sống và môi trường học tập của HS, phù hợp với năng lực và điều kiện kinh phí của nhà trường. Tăng cường quản lí hoạt động nghiên cứu khoa học của HS là một trong những biện pháp góp phần nâng cao chất lượng BDHSG. Hóa học là môn học thực nghiệm, gắn với những thí nghiệm thực tế, do đó trong quá trình bồi dưỡng, GV phải chú trọng tạo điều kiện để HS được thao tác với những thí nghiệm gắn với đời sống hàng ngày. 2.2.4. Tăng cường công tác bồi dưỡng năng lực cho đội ngũ giáo viên - Mục đích của biện pháp: Giúp HT các trường THPT xây dựng được đội ngũ GV BDHSG môn Hóa học đảm bảo về số lượng, trình độ, năng lực chuyên môn nhằm nâng cao chất lượng bồi dưỡng. - Cách tổ chức thực hiện: + Xây dựng kế hoạch bồi dưỡng: Trên cơ sở nghiên cứu các văn bản, nhiệm vụ năm học, yêu cầu của hoạt động BDHSG môn Hóa học, tình hình thực tế của GV, HT xây dựng kế hoạch đào tạo, bồi dưỡng để đội ngũ đảm bảo về số lượng, đạt yêu cầu về chất lượng. HT điều tra đội ngũ GV, xác định rõ từng mặt mạnh, mặt yếu của từng GV để thuận tiện cho việc kiểm tra, đánh giá các mặt của đội ngũ. Trên cơ sở đó, hướng dẫn GV xây dựng kế hoạch tự bồi dưỡng, khắc phục những hạn chế. + Xây dựng nội dung chương trình bồi dưỡng: HT xây dựng các nội dung bồi dưỡng gồm: Bồi dưỡng nhận thức của GV về tư tưởng chính trị, đạo đức phẩm chất nghề nghiệp; bồi dưỡng năng lực chuyên môn; năng lực sư phạm; kinh nghiệm thực tế; các kiến thức bổ trợ. + Đa dạng hóa các hình thức bồi dưỡng: HT xây dựng các hình thức bồi dưỡng như: cử GV cử đi học bồi dưỡng ngắn hạn, dài hạn; tự bồi dưỡng; mời chuyên gia về bồi dưỡng tại trường. Trên cơ sở kế hoạch đào tạo của các trường đại học, kế hoạch bồi dưỡng thường xuyên, tập huấn của Sở và Bộ GD-ĐT, HT xác định nhu cầu của GV để có kế hoạch và tạo điều kiện tốt nhất để cử GV tham gia. Sau khi được đào tạo, tập huấn, GV có nhiệm vụ truyền đạt, phổ biến, bồi dưỡng lại cho những GV trong tổ hoặc trong nhóm chuyên môn của mình. Tổ chức tự bồi dưỡng với các hình thức như: cá nhân tự học, tự nghiên cứu, hoạt động chuyên môn của tổ, giao lưu trực tiếp, gián tiếp, viết chuyên đề, sáng kiến kinh nghiệm, trường tổ chức bồi dưỡng ngoại ngữ, tin học, tham gia mạng lưới chuyên môn, hội giảng, hội thi GV dạy giỏi, nhiệm vụ giảng dạy thường xuyên. + HT chỉ đạo Tổ trưởng/nhóm trưởng chuyên môn Hóa học phân công các GV tham gia BDHSG soạn chương trình, nội dung về BDHSG hóa, xây dựng những chuyên đề chuyên sâu về một phân môn nào đó và trong các buổi sinh hoạt chuyên môn định kì các tổ tiến hành thảo luận theo nhóm chuyên môn về những kinh nghiệm trong quá trình giảng dạy, về nội dung của mỗi chuyên đề. Hàng năm, các chuyên đề này được bổ sung, cập nhật qua quá trình giảng dạy. Thông qua hoạt động này, các GV trong nhóm bồi dưỡng được kế thừa kết quả làm việc, công sức, trí tuệ và kinh nghiệm của nhau. Bên cạnh đó, mỗi GV đều phấn đấu khẳng định bản thân trước đồng nghiệp. Đó chính là áp lực và đồng thời là động lực để GV không ngừng tự học, tự nghiên cứu. Mặt khác, các chuyên đề này được tập hợp lại thành tài liệu dùng chung của cả TCM, làm tài liệu cho HS học tập. Bồi dưỡng GV thông qua việc giao lưu chia sẻ kinh nghiệm với các trường bạn, trên các diễn đàn, tạp chí chuyên ngành: HT nhà trường tạo điều kiện cho GV tham gia giao lưu với đồng nghiệp của các trường có bề dày thành tích trong hoạt động BDHSG môn Hóa học, đặc biệt là Trường Chuyên Lê Quý Đôn, THPT Vũng Tàu, để mỗi GV có cơ hội học tập, tự đánh giá mình, nâng cao ý thức tự giác, lòng tự trọng của bản thân; HT chỉ đạo các TCM tổ chức cho GV tham gia học tập trên các diễn đàn về giáo dục như “Trường học kết nối”. 2.2.5. Tăng cường đầu tư cơ sở vật chất, thiết bị dạy học hỗ trợ hoạt động bồi dưỡng học sinh giỏi - Mục đích của biện pháp: nhằm mục đích khai thác tối đa tiềm năng của CSVC, TBDH phục vụ thiết thực cho việc đổi mới phương pháp dạy học môn Hóa học, góp phần nâng cao năng lực giảng dạy, nghiên cứu của GV và năng lực học tập, nghiên cứu của HS; mở rộng tầm hiểu biết của GV và HS theo kịp với tốc độ phát triển của xã hội hiện đại. - Cách tổ chức thực hiện: VJE Tạp chí Giáo dục, Số đặc biệt Kì 3 tháng 5/2019, tr 73-77 77 + HT chỉ đạo tiến hành kiểm kê, đánh giá số lượng, mức độ đáp ứng của CSVC, từ đó, lập kế hoạch xây dựng, trang bị một cách kịp thời, có hiệu quả. Để xây dựng kế hoạch tốt, HT chỉ đạo các bộ phận liên quan nêu rõ các yêu cầu cần thiết phục vụ cho việc dạy và học. Mặt khác, HT cũng cần nắm bắt kịp thời những thông tin về các TBDH hiện đại môn Hóa học để có kế hoạch trang bị cho nhà trường. + Lập kế hoạch phấn đấu xây dựng phòng bộ môn Hóa học đạt chuẩn: Đối với các tiết học có thí nghiệm thực hành, HT cần ưu tiên đầu tư thiết bị thí nghiệm thực hành cho các bài thực hành đủ về số lượng, đảm bảo về chất lượng và tính đồng bộ. Bên cạnh đó, HT cần đầu tư xây dựng các đường truyền Internet tốc độ cao, hệ thống wifi để tạo điều kiện cho GV và HS truy cập tìm kiếm tài liệu học tập; trang bị máy chiếu đa năng, tivi màn hình lớn, bảng tương tác thông minh ở các phòng học nhằm giúp GV và HS ứng dụng công nghệ thông tin vào quá trình dạy và học; trang bị đầy đủ sách giáo khoa, tài liệu tham khảo, các tạp chí chuyên ngành; bổ sung phần mềm hỗ trợ giảng dạy, tài liệu số, các CD chứa thông tin, tư liệu của đồng nghiệp. Đặc biệt, HT cần sớm trang bị hệ thống thư viện điện tử để phục vụ tối đa nhu cầu sử dụng của GV và HS; tăng cường kiểm tra việc sử dụng, bảo quản CSVC, TBDH 2.2.6. Xây dựng quy chế thi đua khen thưởng tạo động lực cho đội ngũ giáo viên và học sinh - Mục đích của biện pháp: Giúp HT quản lí, tổ chức việc kích thích, động viên khen thưởng, tạo động lực cho sự phát triển của hoạt động dạy học nói chung và hoạt động BDHSG nói riêng. - Cách tổ chức thực hiện: + HT cần xây dựng quy chế khen thưởng rõ ràng, cần quy định hình thức khen thưởng cụ thể đối với GV bồi dưỡng và HS dự thi HS giỏi đạt giải từ khuyến khích trở lên. + HT cần tổ chức tuyên dương GV, HS đạt thành tích cao trong công tác BDHSG môn Hóa học; việc tổ chức lễ biểu dương, khen thưởng cần chu đáo, không khoa trương nhưng cũng không quá sơ sài, làm sao tạo được không khí trang nghiêm, có ý nghĩa tôn vinh những cá nhân, tập thể đã có nhiều đóng góp trong hoạt động BDHSG. Biểu dương sự đóng góp của gia đình, tổ chức đoàn thể, các lực lượng xã hội đã quan tâm hỗ trợ tốt cho nhà trường trong việc thực hiện chỉ tiêu về hoạt động BDHSG môn Hóa học. + HT cần có quy chế ưu tiên những GV bồi dưỡng HS giỏi đạt giải từ khuyến khích cấp tỉnh trở lên trong việc nâng lương trước thời hạn. HT đề nghị các cấp có thẩm quyền khen thưởng thích đáng cho GV và HS đạt thành tích về BDHSG qua các kì thi nhằm để biểu dương tinh thần của GV và HS. + HT có chế độ khen thưởng đột xuất cho các TCM và cá nhân (GV, HS) có thành tích cao trong kì thi HS giỏi các cấp, sẽ phát huy tác dụng, giúp đối tượng nhận thưởng được thăng hoa và tăng tính khích lệ lên nhiều lần. + Trên cơ sở chủ trương xã hội hóa giáo dục, HT phối hợp với Ban Đại diện cha mẹ HS vận động nguồn quỹ để khen thưởng cho HS đạt thành tích cao trong các kì thi HS giỏi các cấp. HT tăng cường mối quan hệ hợp tác với Hội khuyến học của địa phương để tranh thủ nguồn quỹ khuyến học dành cho đối tượng HS giỏi có hoàn cảnh khó khăn; lập bảng vàng thành tích HS giỏi các cấp trong phòng truyền thống nhà trường. 3. Kết luận Hoạt động BDHSG nói chung và HS giỏi môn Hóa học nói riêng là nhiệm vụ của các trường THPT trên toàn tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu. Để thực hiện thành công chủ trương chính sách của Đảng và Nhà nước về phát hiện nhân tài, phát triển tài năng, trong thời gian tới, HT các trường cần phối hợp thực hiện nhiều biện pháp nhằm nâng cao hơn nữa chất lượng giảng dạy và học tập. Đây là một trong những điều kiện cơ bản để nâng cao thương hiệu nhà trường, khẳng định vị trí của nhà trường đối với ngành Giáo dục của tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu. Tài liệu tham khảo [1] Trần Kiểm (2008). Khoa học quản lí giáo dục - Một số vấn đề lí luận và thực tiễn. NXB Giáo dục. [2] Bộ GD-ĐT (2011). Quy chế đánh giá, xếp loại học sinh trung học cơ sở và học sinh trung học phổ thông (ban hành kèm theo Thông tư số 58/2011/TT- BGDĐT, ngày 12/12/2011). [3] Lê Đức Thuận (2016). Đổi mới công tác quản lí nhằm nâng cao chất lượng hoạt động bồi dưỡng học sinh giỏi ở các trường trung học cơ sở tại quận Hoàn Kiếm, thành phố Hà Nội. Tạp chí Giáo dục, số đặc biệt kì 1 tháng 7, tr 28-31. [4] Trịnh Ngọc Tùng (2013). Biện pháp phát triển đội ngũ bằng việc tự học - tự rèn của giáo viên nhằm nâng cao chất lượng giáo dục và bồi dưỡng học sinh giỏi trong trường trung học phổ thông chuyên. Tạp chí Giáo dục, số 312, tr 22-23; 42. [5] Phan Thị Tố Oanh - Bạch Ngọc Linh (2015). Thực trạng bồi dưỡng học sinh giỏi ở các trường trung học phổ thông chuyên vùng Đông Nam Bộ. Tạp chí Giáo dục, số 361, tr 1-4. [6] Hồ Bá Thâm (2016). Phương pháp phát hiện, bồi dưỡng học sinh giỏi. Kỉ yếu hội thảo “Tâm lí học, giáo dục học với việc thực hiện Nghị quyết số 29/NQ-TW của Đảng về đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo”. NXB Đại học Quốc gia Hà Nội, tr 363-370. [7] Cao Cự Giác - Nguyễn Xuân Ninh (2016). Một số biện pháp phát hiện và bồi dưỡng học sinh giỏi môn Hóa học ở trường trung học phổ thông. Tạp chí Khoa học Giáo dục, Viện Khoa học Giáo dục Việt Nam, số 135, tr 38-42.