Nghiên cứu, đánh giá tác động của biến đổi khí hậu đến sinh kế các huyện ven biển tỉnh Hà Tĩnh - Bùi Sỹ Bách
Tài liệu Nghiên cứu, đánh giá tác động của biến đổi khí hậu đến sinh kế các huyện ven biển tỉnh Hà Tĩnh - Bùi Sỹ Bách: Nghiên c u T p chí Khoa h c Tài nguyên và Môi tr ng - S 24 - n m 2019 58 NGHIÊN C U, ÁNH GIÁ TÁC NG C A BI N I KHÍ H U N SINH K CÁC HUY N VEN BI N T NH HÀ T NH Bùi S Bách Phân hi u Tr ng i h c Tài nguyên và Môi tr ng Hà N i t i t nh Thanh Hóa Tóm t t Bài vi t này s d ng ph ng pháp ánh giá ch s t n th ng sinh k (LVI ) ánh giá tác ng c a bi n i khí h u (B KH) n sinh k 6 huy n ven bi n t nh Hà T nh v i tính toán theo Hahn et al (2009). Giá tr LVI tính toán theo 4 k ch b n: k ch b n n n (2006), k ch b n hi n tr ng (2016) và hai k ch b n có nh h ng B KH (n m 2030 v i RCP 4.5 và RCP 8.5). B c u nh l ng c LVI theo 7 thành ph n chính (g m 34 thành ph n ph ) tr c tác ng c a B KH n 38 xã ven bi n thu c 6 huy n (th ) ven bi n t nh Hà T nh. Giá tr LVI th p nh t xã K Khang - H. K Anh (0,413) và cao nh t t i xã Th nh L c - H. L c Hà (0,664). Nhìn chung nh h ng B KH n sinh k các xã ven bi n t nh Hà T nh còn ch a rõ r...
Bạn đang xem nội dung tài liệu Nghiên cứu, đánh giá tác động của biến đổi khí hậu đến sinh kế các huyện ven biển tỉnh Hà Tĩnh - Bùi Sỹ Bách, để tải tài liệu về máy bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên
Nghiên c u
T p chí Khoa h c Tài nguyên và Môi tr ng - S 24 - n m 2019
58
NGHIÊN C U, ÁNH GIÁ TÁC NG C A BI N I KHÍ
H U N SINH K CÁC HUY N VEN BI N T NH HÀ T NH
Bùi S Bách
Phân hi u Tr ng i h c Tài nguyên và Môi tr ng Hà N i t i t nh Thanh Hóa
Tóm t t
Bài vi t này s d ng ph ng pháp ánh giá ch s t n th ng sinh k (LVI )
ánh giá tác ng c a bi n i khí h u (B KH) n sinh k 6 huy n ven bi n t nh Hà
T nh v i tính toán theo Hahn et al (2009). Giá tr LVI tính toán theo 4 k ch b n: k ch
b n n n (2006), k ch b n hi n tr ng (2016) và hai k ch b n có nh h ng B KH (n m
2030 v i RCP 4.5 và RCP 8.5). B c u nh l ng c LVI theo 7 thành ph n chính
(g m 34 thành ph n ph ) tr c tác ng c a B KH n 38 xã ven bi n thu c 6 huy n
(th ) ven bi n t nh Hà T nh. Giá tr LVI th p nh t xã K Khang - H. K Anh (0,413) và
cao nh t t i xã Th nh L c - H. L c Hà (0,664). Nhìn chung nh h ng B KH n sinh
k các xã ven bi n t nh Hà T nh còn ch a rõ r t, các xã có xu h ng d b t n th ng
sinh k là Xuân H i, Xuân Yên, C m, K Xuân, K Phú, K Khang, Th ch Châu và
ph ng K Trinh. Các xã có xu h ng ít b t n th ng sinh k h n là Xuân H i, Th ch
H i, C m D ng, C m Nh ng, C m L nh, Mai Ph và K Nam.
T khóa: Sinh k ; Tính d b t n th ng sinh k ; Bi n i khí h u.
Abstract
Assessing the impacts of climate change to livelihood in coastal districts of
Ha Tinh province
This paper uses livelihood vulnerability index with (LVI) with Hahn et al’s
calculations (2009) to assess the impact of climate change on livelihood in six coastal
districts of Ha Tinh province. LVI values are calculated for four scenarios: baseline
scenario (2006), current scenario (2016) and two climate change impacting scenarios
(in 2030 with RCP 4.5 and RCP 8.5). LVI has been initially quantifi ed by seven key
components (including thirty-four sub-components) in the impacts of climate change
for thirty-eight coastal communes in six coastal districts of Ha Tinh province. The
lowest LVI value is of Ky Khang commune - Ky Anh district (0.413) and the highest
one is of Thinh Loc commune - Loc Ha district (0.664). The results show that the
impacts of climate change to livelihoods in coastal communes of Ha Tinh province are
not signifi cant. Communes with a tendency to be vulnerable are Xuan Hoi, Xuan Yen,
Co Dam, Ky Xuan, Ky Phu, Ky Khang, Thach Chau and Ky Trinh Ward. In contrast,
some communes have less vulnerable livelihoods such as Xuan Hai, Thach Hai, Cam
Duong, Cam Nhuong, Cam Linh, Mai Phu and Ky Nam.
Keywords: Livelihoods; Livelihood Vulnerability Index - LVI; Climate Change
1. Gi i thi u
Bi n i khí h u (B KH) ã và ang
tác ng tr c ti p n i s ng kinh t - xã
h i và môi tr ng toàn c u. Trong nh ng
n m g n ây, nhi u n i trên th gi i ã
ph i gánh ch u nh ng tác ng c a hi n
t ng c c oan nh bão l n, n ng nóng, l
l t, h n hán, v i t n su t, quy mô và c ng
ngày càng khó l ng, gây thi t h i l n
v tính m ng con ng i và tài s n, tác ng
tiêu c c n môi tr ng, h sinh thái và các
ngu n tài nguyên. S gia t ng các r i ro t
B KH là m t trong nh ng áp l c làm t ng
tính d b t n th ng c a nh ng sinh k
d a vào các ngu n tài nguyên thiên nhiên
t i các c ng ng ven bi n.
Nghiên c u
T p chí Khoa h c Tài nguyên và Môi tr ng - S 24 - n m 2019
59
Hà T nh là m t t nh thu c khu v c
B c Trung B , khu v c th ng xuyên ch u
nh h ng c a thiên tai và B KH. Trong
nh ng th p k g n ây, Hà T nh ch u nh
h ng l n c a các hi n t ng th i ti t
c c oan nh bão, gió tây khô nóng, h n
hán, m a l n gây l , ng p l t và l quét,...
S gia t ng các nguy c t B KH là m t
trong nh ng áp l c làm t ng tính d b t n
th ng c a nh ng sinh k d a vào các
ngu n tài nguyên thiên nhiên t i các c ng
ng ven bi n, h là nh ng i t ng d
b t n th ng tr c tác ng c a bi n i
khí h u và n c bi n dâng do s ng vùng
a lý d b t n th ng nh t b i thiên tai,
trong khi l i thi u các ngu n l c c n thi t
ng u v i các hi m h a này.
Bài báo này trình bày các k t qu
nghiên c u l a ch n ph ng pháp tính
toán, ánh giá tính d b t n th ng do
B KH n 6 huy n ven bi n c a t nh Hà
T nh ( ánh giá c th cho các xã ven bi n
c a t nh Hà T nh); t ó làm c s cho
các s , ngành, a ph ng ánh giá tác
ng ti m tàng c a B KH, xây d ng và
tri n khai k ho ch ng phó hi u qu v i
B KH, n c bi n dâng t i t nh Hà T nh.
2. Ph m vi, s li u và ph ng pháp
nghiên c u
2.1. Khu v c nghiên c u
Hà T nh là m t trong 6 t nh ven bi n
B c Trung B , có di n tích 5.990,7 km2,
gi i h n trong các v B c t 17o54’ n
18o38’ và các kinh ông t 105o11’ n
106o36’. Hà T nh giáp Ngh An phía
B c, Qu ng Bình phía Nam, n c C ng
hòa dân ch nhân dân Lào phía Tây và
Bi n ông phía ông, v i h n 137 km
b bi n. Dân s trung bình 1.272,2 nghìn
ng i (n m 2017) phân b trên 1 thành
ph , 2 th xã và 10 huy n, trong ó vùng
ven bi n g m 1 th xã K Anh và 5 huy n:
K Anh, C m Xuyên, Th ch Hà, L c Hà
và Nghi Xuân v i 38 xã c ti n hành
nghiên c u, ánh giá.
2.2. S li u và ph ng pháp nghiên
c u
S li u c s d ng trong bài vi t là
k t qu nghiên c u i n hình t i Hà T nh
v i s li u khai thác t niên giám th ng
kê 6 huy n ven bi n t nh Hà T nh, t ng
i u tra nông thôn, nông nghi p và th y
s n qua các n m 2006, 2016, k ch b n
B KH và n c bi n dâng n m 2016, các
s li u khí t ng 2006, 2016,
Tác gi Hahn và c ng s [16] ã
xu t ph ng pháp ánh giá ch s t n
th ng sinh k (Livelihood Vulnerability
Index - LVI) - ây là m t ph ng pháp
c k t h p b i ph ng pháp ti p c n
sinh k b n v ng và ph ng pháp ánh
giá t n th ng c a IPCC. LVI s d ng
nhi u ch s ánh giá nh y c m,
t n th ng c a các y u t nh s c kh e,
l ng th c, tài nguyên n c,... i v i tác
ng c a B KH. Có 2 cách ti p c n khác
nhau xác nh ch s LVI. Tuy nhiên
trong khuôn kh bài vi t này chúng tôi s
d ng cách ti p c n xem LVI nh là m t
ch s h n h p bao g m 7 thành ph n
chính: (1) Tình hình thiên tai và B KH;
(2) Hi n tr ng ch m sóc s c kh e c ng
ng; (3) Hi n tr ng cung c p th c ph m;
(4) Ti p c n các ti n nghi; (5) Tình hình
dân s - xã h i; (6) Hi n tr ng v sinh k ;
(7) Các ho t ng h tr c ng ng [16].
M i y u t chính bao g m nhi u y u t
ph . Do m i y u t ph và các y u t con
thành ph n c u thành nên các ch s chính
m c B KH, nh y c m và kh n ng
thích ng c tính toán theo các n v
khác nhau nên c n ph i (chu n hóa) v
(cùng h n v ) tr thành m t ch s
theo ph ng trình d i ây:
Ch s
min
max min
-
=
-
S S
S
S S
(1)
Nghiên c u
T p chí Khoa h c Tài nguyên và Môi tr ng - S 24 - n m 2019
60
Trong ó: S là y u t con c u thành
các ch s ph c a các ch s chính m c
B KH/ nh y c m/kh n ng thích
ng, S
min
và S
max
là giá tr nh nh t và l n
nh t c a m i y u t . Các giá tr l n nh t
và nh nh t c s d ng a giá tr
các y u t v m t ch s tiêu chu n có
th tính toán ch s t n th ng t ng h p.
Sau khi c chu n hóa, giá tr các y u t
con c s d ng tính toán giá tr c a
m i ch s ph theo công th c (2):
1==
å
n
i
i
i
S
M
n
(2)
D a trên giá tr các ch s ph , giá tr các
ch s chính c tính toán theo công th c:
1
1
W .Mi
W
=
=
=
å
å
n
Mi
i
a n
Mi
i
LVI (3)
Trong ó, LVI
a
là ch s d b t n
th ng (DBTT) sinh k a ph ng
(huy n/xã); a: t ng ng v i trung bình có
tr ng s t t c 7 thành ph n chính. Tr ng
s c a m i thành ph n chính W
Mi
c
xác nh b ng s l ng các thành ph n
ph t o nên nó. Theo cách s p x p này thì
ch s t n th ng sinh k s dao ng t
giá tr 0 (m c t n th ng th p nh t) n
giá tr 1 (m c t n th ng cao nh t).
3. K t qu tính toán và th o lu n
3.1. Tính toán ch s LVI cho k ch
b n n n 2006
tính toán LVI cho k ch b n n n
2006, xem LVI nh là m t ch s h p
thành t 7 thành ph n chính bao g m
nhi u thành ph n ph . Vi c tính toán LVI
c th c hi n b i giá tr các thành ph n
ph ã c chu n hóa. Giá tr c a m i
thành ph n chính c xác nh b ng
trung bình c ng các giá tr thành ph n ph
c a chúng (s d ng công th c (2)).
B ng 1. Giá tr c a 7 thành ph n chính và LVI cho k ch b n n n (2006)
TT Huy n Xã
D
a
o
n
g
k
h
í
h
u
H
i
n
t
r
n
g
c
u
n
g
c
p
t
h
c
p
h
m
T
i
p
c
n
t
i
n
n
g
h
i
H
i
n
t
r
n
g
c
h
m
só
c
s
c
k
h
e
D
â
n
s
x
ã
h
i
H
i
n
t
r
n
g
si
n
h
k
H
tr
c
n
g
n
g
LVI
1
Nghi Xuân
Xã Xuân H i 0,686 0,355 0,417 0,235 0,686 0,833 0,678 0,558
2 Xã Xuân H i 0,686 0,133 0,306 0,541 0,719 0,787 0,772 0,567
3 Xã Xuân Yên 0,686 0,168 0,306 0,499 0,938 0,828 0,902 0,622
4 Xã Xuân Thành 0,686 0,241 0,250 0,526 0,788 0,852 0,926 0,625
5 Xã Xuân Tr ng 0,686 0,160 0,306 0,640 0,795 0,848 0,770 0,601
6 Xã C m 0,686 0,465 0,194 0,621 0,711 0,823 0,923 0,659
7 Xã Xuân an 0,686 0,101 0,083 0,542 0,799 0,723 0,874 0,559
8 Xã Xuân Ph 0,686 0,138 0,111 0,449 0,532 0,466 0,847 0,486
9 Xã Xuân Liên 0,686 0,214 0,194 0,394 0,639 0,706 0,530 0,479
10 Xã C ng Gián 0,686 0,267 0,635 0,525 0,294 0,618 0,810 0,562
11
Th ch Hà
Xã Th ch H i 0,970 0,178 0,000 0,655 0,910 0,836 0,794 0,629
12 Xã Th ch Bàn 0,970 0,295 0,083 0,525 0,868 0,706 0,665 0,590
13 Xã Th ch nh 0,970 0,212 0,194 0,591 0,871 0,772 0,795 0,633
14 Xã Th ch Khê 0,970 0,287 0,167 0,634 0,862 0,670 0,705 0,615
15 Xã Th ch Tr 0,970 0,233 0,167 0,620 0,808 0,806 0,727 0,622
16 Xã Th ch L c 0,970 0,389 0,306 0,583 0,761 0,682 0,745 0,640
Nghiên c u
T p chí Khoa h c Tài nguyên và Môi tr ng - S 24 - n m 2019
61
TT Huy n Xã
D
a
o
n
g
k
h
í
h
u
H
i
n
t
r
n
g
c
u
n
g
c
p
t
h
c
p
h
m
T
i
p
c
n
t
i
n
n
g
h
i
H
i
n
t
r
n
g
c
h
m
só
c
s
c
k
h
e
D
â
n
s
x
ã
h
i
H
i
n
t
r
n
g
s
in
h
k
H
tr
c
n
g
n
g
LVI
17
Th ch Hà
Xã Th ch V n 0,970 0,282 0,083 0,602 0,759 0,638 0,859 0,618
18 Xã Th ch H i 0,970 0,398 0,111 0,560 0,705 0,632 0,685 0,593
19
C m Xuyên
TT Thiên C m 0,970 0,309 0,250 0,647 0,777 0,349 0,758 0,587
20 Xã C m Hòa 0,970 0,349 0,194 0,596 0,795 0,695 0,650 0,609
21 Xã C m D ng 0,970 0,388 0,194 0,544 0,702 0,647 0,548 0,571
22 Xã C m Nh ng 0,970 0,004 0,889 0,544 0,126 0,829 0,667 0,567
23 Xã C m L nh 0,970 0,369 0,139 0,623 0,740 0,716 0,709 0,619
24
L c Hà
(Thành l p
n m 2007)
Xã Th nh L c 0,970 0,399 0,222 0,730 0,936 0,828 0,612 0,664
25 Xã Th ch B ng 0,970 0,265 0,278 0,474 0,555 0,682 0,561 0,541
26 Xã Th ch Kim 0,970 0,018 0,250 0,250 0,205 0,900 0,726 0,493
27 Xã Th ch Châu 0,970 0,279 0,278 0,599 0,690 0,679 0,779 0,619
28 Xã H 0,970 0,035 0,278 0,494 0,565 0,846 0,643 0,545
29 Xã Mai Ph 0,970 0,132 0,194 0,567 0,709 0,846 0,879 0,627
30
TX. K Anh
(Thành l p
n m 2015)
Xã K Ninh 0,250 0,318 0,222 0,687 0,704 0,762 0,758 0,542
31 Xã K L i 0,250 0,279 0,194 0,661 0,600 0,532 0,699 0,474
32 Xã K Hà 0,250 0,103 0,052 0,585 0,785 0,906 0,742 0,498
33 Xã K Nam 0,206 0,159 0,028 0,672 1,000 0,691 0,937 0,544
34 P. K Trinh 0,250 0,425 0,250 0,549 0,800 0,349 0,827 0,511
35 P. K Ph ng 0,206 0,437 0,111 0,655 0,818 0,135 0,851 0,485
36
H. K Anh
K Xuân 0,250 0,336 0,250 0,620 0,682 0,758 0,693 0,522
37 K Phú 0,250 0,453 0,167 0,623 0,418 0,567 0,733 0,489
38 K Khang 0,250 0,599 0,333 0,543 0,368 0,472 0,302 0,413
D a trên giá tr c a 7 ch s thành ph n chính, ch s t n th ng sinh k LVI c
tính toán t 7 thành ph n chính theo công th c (3). K t qu c trình bày trong b ng 1.
Hình 1: Giá tr các thành ph n chính c a 5 xã
có ch s LVI cao nh t cho k ch b n n n
Hình 2: B n th hi n ch s LVI cho
các huy n ven bi n t nh Hà T nh cho
k ch b n n n
Theo k t qu tính toán LVI trong b ng 1, th y r ng ch s LVI t i các xã ven bi n
t nh Hà T nh dao ng t 0,413 n 0,664. Trong ó, xã Th nh L c (H. L c Hà) có
Nghiên c u
T p chí Khoa h c Tài nguyên và Môi tr ng - S 24 - n m 2019
62
(LVI = 0,664) l n nh t, i u này ch ng t
Th nh L c là xã có m c DBTT sinh k
do B KH cao nh t trong các xã ven bi n
t nh Hà T nh. Nguyên nhân do 2 ch s
thành ph n chính c a xã Th nh L c là dao
ng khí h u (0,970) và hi n tr ng ch m
sóc s c kh e (0,730) l n nh t so v i các
xã ven bi n khác. Ngoài ra, ch s thành
ph n chính dân s xã h i c a xã Th nh
L c t 0,936 - là ch s l n th 2 c a
toàn b các xã (ch nh h n xã K Nam -
TX. K Anh).
Giá tr 7 thành ph n chính c a 5 xã
có ch s LVI cao nh t (m c DBTT
l n nh t) trong khu v c nghiên c u l n
l t nh sau: Xã Th nh L c - H. L c
Hà (0,664), xã C m - H. Nghi Xuân
(0,659), xã Th ch nh - huy n Th ch
Hà (0,633), xã Th ch H i - H. Th ch Hà
(0,629), xã Xuân Thành - H. Nghi Xuân
(0,625) (Hình 1). Nh v y, 5 xã có ch s
LVI l n nh t khu v c nghiên c u có t i 2
xã thu c H. Th ch Hà. Ng c l i các xã
ven bi n Hà T nh có m c DBTT nh
l n l t nh sau: Xã K L i - H. K Anh
(0,474), xã Xuân Liên - H. Nghi Xuân
(0,479), K Ph ng - H. K Anh (0,485)
và xã Xuân Ph - H. Nghi Xuân (0,486)
(Hình 2).
3.2. Tính toán ch s LVI cho k ch
hi n tr ng 2016
Sau khi c chu n hóa. Giá tr c a
m i thành ph n chính c xác nh b ng
trung bình c ng các giá tr thành ph n ph
c a chúng (s d ng công th c (2)).
D a trên giá tr c a 7 ch s thành
ph n chính, ch s t n th ng sinh k LVI
c tính toán t 7 thành ph n chính theo
công th c (3). K t qu c trình bày
trong B ng 2.
B ng 2. Giá tr c a 7 thành ph n chính và LVI cho k ch b n hi n tr ng 2016
TT Huy n Xã
D
a
o
n
g
k
h
í
h
u
H
i
n
t
r
n
g
c
u
n
g
c
p
t
h
c
p
h
m
T
i
p
c
n
t
i
n
n
g
h
i
H
i
n
t
r
n
g
c
h
m
só
c
s
c
k
h
e
D
â
n
s
x
ã
h
i
H
i
n
t
r
n
g
s
in
h
k
H
tr
c
n
g
n
g
LVI
1
Nghi Xuân
Xuân H i 0,777 0,279 0,448 0,520 0,634 0,740 0,596 0,566
2 Xuân Tr ng 0,777 0,056 0,425 0,535 0,652 0,791 0,570 0,535
3 Xuân an 0,777 0,318 0,418 0,618 0,818 0,873 0,704 0,642
4 Xuân Ph 0,777 0,134 0,410 0,459 0,701 0,858 0,658 0,570
5 Xuân H i 0,777 0,232 0,296 0,329 0,689 0,917 0,527 0,532
6 Xuân Yên 0,777 0,286 0,354 0,551 0,642 0,831 0,681 0,588
7 Xuân Thành 0,777 0,173 0,388 0,505 0,691 0,896 0,629 0,576
8 C m 0,777 0,135 0,455 0,381 0,515 0,694 0,546 0,498
9 Xuân Liên 0,777 0,208 0,435 0,227 0,591 0,733 0,549 0,503
10 C ng Gián 0,777 0,240 0,523 0,770 0,243 0,672 0,384 0,501
11
Th ch Hà
Th ch H i 0,798 0,101 0,400 0,569 0,803 0,846 0,545 0,565
12 Th ch Bàn 0,798 0,081 0,388 0,278 0,775 0,852 0,539 0,523
13 Th ch nh 0,798 0,143 0,421 0,289 0,784 0,857 0,518 0,536
14 Th ch Khê 0,798 0,189 0,467 0,289 0,731 0,840 0,642 0,566
15 Th ch Tr 0,798 0,304 0,455 0,469 0,694 0,789 0,527 0,567
16 Th ch L c 0,798 0,264 0,553 0,499 0,680 0,775 0,561 0,582
17 Th ch V n 0,798 0,332 0,445 0,293 0,703 0,813 0,692 0,587
18 Th ch H i 0,798 0,439 0,475 0,341 0,707 0,752 0,679 0,602
Nghiên c u
T p chí Khoa h c Tài nguyên và Môi tr ng - S 24 - n m 2019
63
TT Huy n Xã
D
ao
n
g
k
h
í
h
u
H
i
n
t
r
n
g
cu
n
g
c
p
t
h
c
p
h
m
T
i
p
c
n
t
i
n
n
gh
i
H
i
n
t
r
n
g
ch
m
só
c
s
c
k
h
e
D
ân
s
xã
h
i
H
i
n
t
r
n
g
si
n
h
k
H
t
r
c
n
g
n
g
LVI
19
C m Xuyên
TT. Thiên C m 0,798 0,231 0,641 0,750 0,898 0,786 0,895 0,716
20 C m Hòa 0,798 0,209 0,499 0,224 0,697 0,784 0,554 0,536
21 C m D ng 0,798 0,263 0,329 0,609 0,662 0,751 0,554 0,555
22 C m Nh ng 0,798 0,007 0,586 0,585 0,185 0,805 0,474 0,488
23 C m L nh 0,798 0,235 0,341 0,456 0,630 0,437 0,504 0,474
24
H. K Anh
K Xuân 0,266 0,203 0,303 0,101 0,496 0,594 0,470 0,360
25 K Phú 0,266 0,221 0,428 0,327 0,403 0,580 0,444 0,389
26 K Khang 0,266 0,000 0,562 0,268 0,352 0,413 0,274 0,304
27
L c Hà
Th nh L c 0,798 0,226 0,454 0,495 0,624 0,754 0,437 0,526
28 Th ch B ng 0,798 0,110 0,587 0,324 0,379 0,801 0,432 0,486
29 Th ch Kim 0,798 0,262 0,442 0,198 0,239 0,800 0,360 0,440
30 Th ch Châu 0,798 0,244 0,320 0,466 0,575 0,850 0,638 0,556
31 H 0,798 0,058 0,513 0,572 0,483 0,878 0,667 0,568
32 Mai Ph 0,798 0,103 0,464 0,449 0,608 0,826 0,567 0,540
33
TX. K Anh
K Ninh 0,266 0,303 0,299 0,168 0,539 0,542 0,629 0,412
34 K L i 0,266 0,444 0,543 0,295 0,621 0,721 0,610 0,516
35 K Hà 0,266 0,134 0,762 0,295 0,671 0,759 0,694 0,531
36 P. K Trinh 0,266 0,263 0,365 0,543 0,915 0,399 0,907 0,541
37 P. K Ph ng 0,200 0,344 0,389 0,597 0,893 0,604 1,000 0,601
38 K Nam 0,200 0,440 0,365 0,484 0,832 0,795 0,598 0,537
Theo k t qu tính toán LVI trong b ng 2, th y r ng ch s LVI t i các xã ven bi n
t nh Hà T nh dao ng t 0,304 n 0,716. Trong ó, TT. Thiên C m (H. C m Xuyên)
có (LVI = 0,716) l n nh t, i u này ch ng t TT. Thiên C m có m c DBTT sinh k
do B KH cao nh t trong các xã, ph ng ven bi n t nh Hà T nh. Nguyên nhân do c 7
ch s thành ph n chính c a TT. Thiên C m u l n so v i các xã khác, trong ó thành
ph n dao ng khí h u là l n nh t ( t 0,798), các thành ph n ti p c n các ti n nghi
(0,641), hi n tr ng ch m sóc s c kh e (0,750) và dân s xã h i (0,898) u t giá tr
l n th 2 trong toàn b các xã ven bi n c a Hà T nh.
Hình 3: Giá tr các thành ph n chính
c a 5 xã có ch s LVI cao nh t cho k ch
b n hi n tr ng
Hình 4: B n th hi n ch s LVI cho các
huy n ven bi n t nh Hà T nh cho k ch b n
hi n tr ng
Nghiên c u
T p chí Khoa h c Tài nguyên và Môi tr ng - S 24 - n m 2019
64
Các xã có m c DBTT l n sau TT.
Thiên C m l n l t: xã Xuân an - H.
Nghi Xuân (0,642), xã Th ch H i - H.
Th ch Hà (0,602), P. K Ph ng - TX.
K Anh (0,601), xã Xuân Yên - H. Nghi
Xuân (0,588) (Hình 3). Nh v y, 5 xã có
LVI l n nh t trong khu v c nghiên c u
có t i 2 xã thu c H. Nghi Xuân. Ng c
l i các xã có m c DBTT th p c th
hi n màu xanh m n xanh nh t (Hình
4) l n l t: xã K Khang - H. K Anh l i
có LVI th p nh t (0,304), xã K Xuân - H.
K Anh (0,360), xã K Phú - H. K Anh
(0,389), xã K Ninh - TX. K Anh (0,412)
và xã Th ch Kim - H. L c Hà (0,440).
3.3. Tính toán ch s LVI cho k ch
b n nh h ng c a bi n i khí h u
tính ch s LVI n m 2030 cho k ch
b n nh h ng B KH, nghiên c u ã tính
toán chu n hóa các thành ph n ph thu c
7 thành ph n chính d a trên k ch b n phát
tri n kinh t xã h i và k ch b n B KH. Giá
tr các thành ph n ph ban u c a thành
ph n dao ng khí h u tính toán theo k ch
b n B KH RCP 4.5 và RCP 8.5 c
chu n hóa. Giá tr các thành ph n ph ban
u c a 6 thành ph n chính còn l i tính
toán theo các quy ho ch phát tri n kinh t
xã h i và k t qu chu n hóa.
Ch s t n th ng sinh k LVI n m
2030 c a k ch b n RCP 4.5 và RCP 8.5
c tính toán t 7 thành ph n chính theo
công th c (3). Giá tr c a LVI thay i
trong ph m vi t 0 (m c DBTT nh nh t)
n 1 (m c DBTT l n nh t). K t qu
c trình bày trong B ng 3.
B ng 3. Giá tr c a 7 thành ph n chính và LVI n m 2030 theo k ch b n nh h ng B KH
Huy n Xã
Dao ng
KH
H
i
n
t
r
n
g
c
u
n
g
c
p
t
h
c
p
h
m
T
i
p
c
n
c
á
c
ti
n
n
g
h
i
H
i
n
t
r
n
g
c
h
m
só
c
s
c
k
h
e
D
â
n
s
x
ã
h
i
H
i
n
t
r
n
g
s
in
h
k
H
t
r
c
n
g
n
g
LVI
RCP
4.5
RCP
8.5
RCP
4.5
RCP
8.5
Nghi
Xuân
Xuân H i 0,800 0,800 0,279 0,589 0,497 0,815 0,740 0,595 0,615 0,615
Xuân Tr ng 0,800 0,800 0,232 0,431 0,214 0,812 0,791 0,394 0,529 0,529
Xuân an 0,800 0,800 0,173 0,439 0,439 0,839 0,873 0,523 0,585 0,585
Xuân Ph 0,800 0,800 0,135 0,472 0,420 0,795 0,858 0,566 0,580 0,580
Xuân H i 0,800 0,800 0,056 0,488 0,462 0,792 0,917 0,397 0,557 0,557
Xuân Yên 0,800 0,800 0,318 0,438 0,606 0,687 0,831 0,607 0,616 0,616
Xuân Thành 0,800 0,800 0,134 0,468 0,315 0,891 0,896 0,484 0,571 0,571
C m 0,800 0,800 0,286 0,430 0,471 0,875 0,694 0,538 0,584 0,584
Xuân Liên 0,800 0,800 0,208 0,562 0,262 0,752 0,733 0,416 0,534 0,534
C ng Gián 0,800 0,800 0,240 0,743 1,000 0,587 0,672 0,196 0,589 0,589
Th ch Hà
Th ch H i 0,600 0,800 0,101 0,522 0,365 0,924 0,846 0,373 0,526 0,557
Th ch Bàn 0,600 0,800 0,081 0,451 0,099 0,897 0,852 0,408 0,484 0,516
Th ch nh 0,600 0,800 0,143 0,392 0,047 0,872 0,857 0,350 0,468 0,500
Th ch Khê 0,600 0,800 0,189 0,564 0,099 0,862 0,840 0,554 0,532 0,563
Th ch Tr 0,600 0,800 0,304 0,544 0,434 0,832 0,789 0,444 0,560 0,591
Th ch L c 0,600 0,800 0,264 0,564 0,435 0,839 0,775 0,339 0,539 0,570
Th ch V n 0,600 0,800 0,332 0,424 0,169 0,851 0,813 0,559 0,541 0,572
Th ch H i 0,600 0,800 0,439 0,524 0,175 0,893 0,752 0,581 0,570 0,601
C m
Xuyên
TT Thiên C m 0,600 0,600 0,231 0,659 0,385 0,853 0,786 0,736 0,605 0,605
C m Hòa 0,600 0,600 0,209 0,588 0,103 0,867 0,784 0,475 0,518 0,518
C m D ng 0,600 0,600 0,263 0,516 0,474 0,839 0,751 0,404 0,544 0,544
C m Nh ng 0,600 0,600 0,007 0,654 0,726 0,363 0,805 0,334 0,491 0,491
C m L nh 0,600 0,600 0,235 0,392 0,517 0,825 0,437 0,377 0,474 0,474
Nghiên c u
T p chí Khoa h c Tài nguyên và Môi tr ng - S 24 - n m 2019
65
Huy n Xã
Dao ng
KH
H
i
n
t
r
n
g
cu
n
g
c
p
t
h
c
p
h
m
T
i
p
c
n
c
á
c
ti
n
n
gh
i
H
i
n
t
r
n
g
c
h
m
só
c
s
c
k
h
e
D
â
n
s
x
ã
h
i
H
i
n
t
r
n
g
s
in
h
k
H
t
r
c
n
g
n
g
LVI
RCP
4.5
RCP
8.5
RCP
4.5
RCP
8.5
H. K
Anh
K Xuân 0,800 0,400 0,263 0,456 0,264 0,814 0,594 0,363 0,507 0,445
K Phú 0,800 0,400 0,344 0,512 0,442 0,692 0,580 0,291 0,521 0,458
K Khang 0,800 0,400 0,440 0,496 0,434 0,701 0,413 0,082 0,475 0,412
L c Hà
Th nh L c 0,800 0,400 0,203 0,316 0,147 0,811 0,754 0,343 0,488 0,425
Th ch B ng 0,800 0,400 0,221 0,632 0,386 0,693 0,801 0,450 0,569 0,507
Th ch Kim 0,800 0,400 0,000 0,544 0,296 0,364 0,800 0,353 0,456 0,393
Th ch Châu 0,800 0,400 0,226 0,590 0,589 0,735 0,850 0,644 0,633 0,571
H 0,800 0,400 0,110 0,610 0,513 0,596 0,878 0,568 0,583 0,521
Mai Ph 0,800 0,400 0,262 0,490 0,287 0,738 0,826 0,400 0,547 0,484
TX. K
Anh
K Ninh 0,200 0,200 0,244 0,465 0,354 0,930 0,542 0,504 0,451 0,451
K L i 0,200 0,200 0,058 0,632 0,519 0,799 0,721 0,414 0,461 0,461
K Hà 0,200 0,200 0,103 0,522 0,501 0,788 0,759 0,504 0,471 0,471
Ph ng K Trinh 0,200 0,200 0,444 0,585 0,470 0,837 0,399 0,711 0,511 0,511
Ph ng K Ph ng 0,200 0,200 0,134 0,721 0,622 0,746 0,604 0,910 0,550 0,550
K Nam 0,200 0,200 0,303 0,389 0,468 0,666 0,795 0,366 0,450 0,450
Hình 5.a: B n th hi n ch s LVI cho
các huy n ven bi n t nh Hà T nh theo k ch
b n B KH RCP 4.5
Hình 5.b: B n th hi n ch s LVI cho
các huy n ven bi n t nh Hà T nh theo k ch
b n B KH RCP 8.5
Theo k t qu tính toán LVI trong B ng
3, th y r ng LVI theo k ch b n RCP 4.5 t i
các xã ven bi n t nh Hà T nh dao ng t
0,450 n 0,633. Trong ó, xã Th ch Châu
(H. L c Hà) có (LVI = 0,633) l n nh t.
Ng c l i, xã K Nam (TX. K Anh) là
n i có (LVI = 0,450) nh nh t. Sau Th ch
Châu, các xã có ch s LVI l n ti p theo
g m: Xã Xuân Yên (0,616), xã Xuân H i
(0,615), xã C ng Gián (0,589) - H. Nghi
Xuân và TT.Thiên C m (0,605) (Hình 5.a).
Ch s LVI theo k ch b n RCP 8.5 t i các
xã ven bi n t nh Hà T nh dao ng t 0,393
n 0,616. Xã Xuân Yên và Xuân H i - H.
Nghi Xuân là 2 xã có k t qu LVI l n nh t
trong toàn khu v c nghiên c u, v i k t qu
LVI l n l t là 0,616 và 0,615.
Các xã có k t qu LVI l n ti p
theo g m: Th tr n Thiên C m - H. C m
Xuyên (LVI = 0,605), xã Th ch H i (LVI
Nghiên c u
T p chí Khoa h c Tài nguyên và Môi tr ng - S 24 - n m 2019
66
Hình 6.a: Giá tr các thành ph n chính
c a 5 xã có ch s LVI n m 2030 cao nh t
theo k ch b n B KH RCP 4.5
Hình 6.b: Giá tr các thành ph n chính c a
5 xã có ch s LVI n m 2030 cao nh t theo
k ch b n B KH RCP 8.5
= 0,601), xã Th ch Tr (0,591) - H.Th ch
Hà. Ng c l i, xã Th ch Kim - H. L c Hà
là xã có ch s DBTT nh nh t t i Hà T nh
(LVI = 0,393) (Hình 5.b).
Hình 6.a và Hình 6.b bi u th giá tr
các thành ph n chính c a 5 xã có k t qu
LVI l n nh t theo k ch b n RCP 4.5 và
RCP 8.5. K t qu tính ch s LVI n m
2030 cho 2 k ch b n RCP 4.5 và RCP 8.5
u cho th y xã Xuân H i, Xuân Yên - H.
Nghi Xuân và TT. Thiên C m - H. C m
Xuyên u n m trong nhóm 5 xã có m c
DBTT l n nh t thu c 6 huy n ven bi n
t nh Hà T nh.
Giá tr LVI tính toán theo 4 k ch b n:
k ch b n n n (n m 2006), k ch b n hi n
tr ng (n m 2016) và hai k ch b n có nh
h ng B KH (n m 2030 v i RCP 4.5
và RCP 8.5) cho th y giá tr LVI n m
trong kho ng t 0,3 n 0,7; h n 80%
giá tr t p trung trong kho ng 0,4 ÷ 0,6
(M c d b t n th ng trung bình). Giá
tr LVI n m trong kho ng 0,2 ÷ 0,4 tính
toán c t i xã K Khang và xã Th ch
Kim; còn giá tr l n nh t tính toán c
n m trong kho ng 0,6 ÷ 0,8, x y ra t i các
xã Xuân H i, Xã Xuân an, Xuân Liên,
Th ch nh, Th ch H i, TT. Thiên C m,
xã C m Nh ng, Th nh L c và Th ch
Châu. Nh v y có th th y trong c 4 k ch
b n tính toán, m c d b t n th ng v
sinh k t i các xã ven bi n thu c t nh Hà
T nh a ph n ch m c trung bình, ch có
m t s xã có m c t n th ng th p và t n
th ng cao, không có xã nào có m c
t n th ng r t th p và t n th ng r t cao.
K t qu tính toán ch s LVI cho k ch
b n hi n tr ng a ph n th p h n so v i
k ch b n n n n m 2006; nh v y cho th y
so v i th i k n n n m 2006 thì các ho t
ng sinh k c a các xã ven bi n n m
2016 ít b t n th ng h n; nh n nh này
c lý gi i do các ch s v n ng l c
thích ng cao h n so v i th i k quá kh .
Khi so sánh v i k t qu tính toán c a
hai k ch b n có nh h ng c a B KH,
có th th y các xã có xu h ng d b t n
th ng h n trong b i c nh B KH là các
xã Xuân H i, Xuân Yên, C m, K
Xuân, K Phú, K Khang, Th ch Châu và
ph ng K Trinh; giá tr ch s LVI u
có xu h ng t ng 5 - 10% so v i k ch b n
n n và k ch b n hi n tr ng.
4. K t lu n
Bài vi t ã l a ch n c ph ng
pháp ánh giá tác ng c a B KH n
sinh k cho 6 huy n ven bi n t nh Hà
T nh, v i ph ng pháp ánh giá ch s
t n th ng sinh k (LVI) tính toán theo
tác gi [16] b c u nh l ng c giá
tr t n th ng sinh k LVI theo 7 thành
ph n chính (g m 34 thành ph n ph ) c a
38 xã ven bi n thu c 6 huy n (th ) ven
Nghiên c u
T p chí Khoa h c Tài nguyên và Môi tr ng - S 24 - n m 2019
67
bi n t nh Hà T nh. Giá tr LVI th p nh t
xã K Khang - huy n K Anh (0,413) và
cao nh t t i xã Th nh L c - huy n L c Hà
(0,664), chênh l ch là 0,251.
Nhìn chung nh h ng B KH n
sinh k t i các xã ven bi n t nh Hà T nh
còn ch a rõ r t, có các xã có xu h ng
DBTT sinh k là các xã Xuân H i, Xuân
Yên, C m, K Xuân, K Phú, K
Khang, Th ch Châu và ph ng K Trinh;
u có xu h ng t ng 5 - 10% so v i k ch
b n n n và k ch b n hi n tr ng. Các xã có
xu h ng ít b t n th ng sinh k là các xã
Xuân H i, Th ch H i, C m D ng, C m
Nh ng, C m L nh, Mai Ph và xã K
Nam; u có xu h ng gi m 5 - 20% so
v i k ch b n n n và k ch b n hi n tr ng.
Các k t qu ánh giá LVI b c u giúp
các nhà ho ch nh chính sách có cái nhìn
t ng quát v m c BDTT sinh k c a các
xã ven bi n t nh Hà T nh ng th i ánh giá
kh n ng thích ng c a dân c khu v c này
tr c tác ng c a B KH t ó có nh ng
i u ch nh chính sách nh h ng phát tri n
kinh t - xã h i cho phù h p, hi u qu .
L i c m n: Bài báo này là m t
ph n k t qu nghiên c u thu c tài c p
B “Nghiên c u, ánh giá tác ng c a
bi n i khí h u n sinh k khu v c ven
bi n B c Trung B và xu t gi i pháp
gi m nh : Nghiên c u i n hình t i Hà
T nh” mã s TNMT.2016.05.23
TÀI LI U THAM KH O
[1]. B Tài nguyên và Môi tr ng
(2016). K ch b n B KH và n c bi n dâng
cho Vi t Nam. Nhà xu t b n TNMT và B n
Vi t Nam, Hà N i.
[2]. Chi c c th ng kê huy n C m Xuyên
(2010). Niên giám th ng kê huy n C m
Xuyên. Chi c c th ng kê huy n C m Xuyên,
Hà T nh.
[3]. Chi c c th ng kê huy n C m Xuyên
(2016). Niên giám th ng kê huy n C m
Xuyên. Chi c c th ng kê huy n C m Xuyên,
Hà T nh.
[4]. Chi c c th ng kê huy n Th ch Hà
(2010). Niên giám th ng kê huy n Th ch Hà.
Chi c c th ng kê huy n Th ch Hà, Hà T nh.
[5]. Chi c c th ng kê huy n Th ch Hà
(2016). Niên giám th ng kê huy n Th ch Hà.
Chi c c th ng kê huy n Th ch Hà, Hà T nh.
[6]. Chi c c th ng kê huy n Nghi Xuân
(2010). Niên giám th ng kê huy n Nghi Xuân.
Chi c c th ng kê huy n Nghi Xuân, Hà T nh.
[7]. Chi c c th ng kê huy n Nghi Xuân
(2016). Niên giám th ng kê huy n Nghi Xuân.
Chi c c th ng kê huy n Nghi Xuân, Hà T nh.
[8]. Chi c c th ng kê huy n K Anh
(2010). Niên giám th ng kê huy n K Anh.
Chi c c th ng kê huy n K Anh, Hà T nh.
[9]. Chi c c th ng kê huy n K Anh
(2016). Niên giám th ng kê huy n K Anh.
Chi c c th ng kê huy n K Anh, Hà T nh.
[10]. Chi c c th ng kê Th xã K Anh
(2016). Niên giám th ng kê Th xã K Anh.
Chi c c th ng kê th xã K Anh, Hà T nh.
[11]. y ban nhân dân t nh Hà T nh
(2018). Ngh quy t s 75/NQ-CP ngày 13
tháng 6 n m 2018 v i u ch nh quy ho ch s
d ng t n n m 2020 và k ho ch s d ng
t k cu i (2016 - 2020) t nh Hà T nh.
[12]. Ngô Tr ng Thu n, Ngô S Giai
(2016). T n th ng v sinh k các vùng liên
quan n dao ng và bi n i khí h u. T p
chí Khí t ng Th y v n s tháng 7 - 2016.
[13]. Quy t nh s 1786/Q -TTg ngày
27 tháng 11 n m 2012 phê duy t Quy ho ch
t ng th phát tri n kinh t - xã h i t nh Hà
T nh n n m 2020, t m nhìn n n m 2050.
[14]. y ban nhân dân t nh Hà T nh (2008).
Báo cáo t ng h p Quy ho ch t ng th phát tri n
kinh t - xã h i t nh Hà T nh n n m 2020.
[15]. DFID (2000). Sustainable
Livelihoods Guidance Sheets. Department
for International Development.
livelihoods.org/info/info_guidancesheets.
html (truy c p: 23.08.2017).
[16]. Hahn, M.B; Riederer, A.M; Foster,
S.O (2009). The Livelihood Vulnerability
Index: A pragmatic approach to assessing
risks from climate variability and change-A
case study in Mozambique. Global
Environmental Change, 19 (1) 74 - 88.
BBT nh n bài: 15/02/2019; Ph n bi n
xong: 26/02/2019
Các file đính kèm theo tài liệu này:
41400_130866_1_pb_9839_2154217.pdf
