Luận văn Xây dựng hệ thống chấm điểm tín dụng doanh nghiệp tại ngân hàng thương mại cổ phần Á Châu

1 BOÄ GIAÙO DUÏC VAØ ÑAØO TAÏO TRÖÔØNG ÑAÏI HOÏC KINH TEÁ TP.HOÀ CHÍ MINH -------------- NGUYEÃN VAÊN HIEÁU XAÂY DÖÏNG HEÄ THOÁNG CHAÁM ÑIEÅM TÍN DUÏNG DOANH NGHIEÄP TAÏI NGAÂN HAØNG TMCP AÙ CHAÂU Chuyeân ngaønh: KINH TEÁ – TAØI CHÍNH – NGAÂN HAØNG Maõ ngaønh: 60.31.12 LUAÄN VAÊN THAÏC SÓ KINH TEÁ Ngöôøi höôùng daãn khoa hoïc: Tieán só NGUYEÃN MINH KIEÀU TP.HCM – Naêm 2005 2 MUÏC LUÏC Trang Lôøi cam ñoan Lôøi môû ñaàu Chöông 1: QUY TRÌNH PHAÂN LOAÏI TÍN DUÏNG - TÍNH TOAÙN DÖÏ PHOØNG RUÛI RO TÍN DUÏNG 1.1. Quy trình phaân loaïi tín duïng 01 1.2. Hoà sô tín duïng 06 1.3. Giaù trò ñöôïc khaáu tröø, giaù trò ñeå khaáu tröø vaø tính toaùn döï phoøng 07 1.4. Chuaån möïc keá toaùn quoác teá soá 39 “toån thaát giaûm giaù trò” 09 1.5. Trích laäp döï phoøng vaø söû duïng quyõ döï phoøng 12 1.6. YÙ nghóa cuûa chaám ñieåm tín duïng 20 Chöông 2: XAÂY DÖÏNG HEÄ THOÁNG CHAÁM ÑIEÅM TÍN DUÏNG DOANH NGHIEÄP TAÏI NGAÂN HAØNG TMCP AÙ CHAÂU 2.1. Phaïm vi vaø muïc ñích cuûa vieäc chaám ñieåm tín duïng 30 2.2. Caùc caên cöù ñeå chaám ñieåm tín duïng 30 2.3. Xeáp haïng taøi saûn ñaûm baûo 40 2.4. Quyeát ñònh tín duïng 41 2.5. Quy trình chaám ñieåm tín duïng 43 2.6. Keát luaän 51 Chöông 3: NHAÄN XEÙT VAØ ÑEÀ XUAÁT MANG YÙ NGHÓA THÖÏC TIEÃN 3.1. Nhaän xeùt 53 3.2. Ñeà xuaát mang yù nghóa thöïc tieãn 55 Taøi lieäu tham khaûo Phuï luïc 3 Danh muïc caùc Baûng Trang Baûng 1.1: Tyû leä ñeå xaùc ñònh giaù trò cuûa taøi saûn ñaûm baûo tính döï phoøng 16 Baûng 1.2: Moät thang chaám ñieåm ñieån hình goàm 10 haïng 24 Baûng 1.3: Phöông phaùp laäun chaám ñieåm doanh nghieäp nhoû 28 Baûng 1.4: Boán laõnh vöïc hoaït ñoäng cuûa ngaân haøng trong vieäc thöïc hieän heä thoáng chaám ñieåm tín duïng 29 Baûng 2.1: Xaùc ñònh quy moâ doanh nghieäp 31 Baûng 2.2: Xaùc ñònh caùc chæ tieâu taøi chính 32 Baûng 2.3: Tyû troïng ñieåm soá theo tính chaát baùo caùo taøi chính vaø theo loaïi hình doanh nghieäp 33 Baûng 2.4: Tyû troïng caùc tieâu chí theo loaïi hình doanh nghieäp 34 Baûng 2.5: Thang ñieåm cho caùc chæ tieâu lieân quan ñeán löu chuyeån tieàn teä 35 Baûng 2.6: Thang ñieåm veà trình ñoä vaø kinh nghieäm quaûn lyù 36 Baûng 2.7: Thang ñieåm uy tín giao dòch vôùi ACB vaø caùc toå chöùc tín duïng khaùc 37 Baûng 2.8: Thang ñieåm caùc yeáu toá beân ngoaøi 38 Baûng 2.9: Thang ñieåm veà caùc ñaëc ñieåm khaùc 39 Baûng 2.10: Baûng xeáp haïng doanh nghieäp 40 Baûng 2.11: Baûng xeáp haïng taøi saûn ñaûm baûo 41 Baûng 2.12: Baûng keát quaû keát hôïp giöõa xeáp haïng doanh nghieäp vôùi xeáp haïng taøi saûn ñaûm baûo 42 4 LÔØI MÔÛ ÑAÀU Nhö chuùng ta ñeàu bieát, heä thoáng ngaân haøng thöông maïi ñoùng moät vai troø raát quan troïng trong neàn kinh teá cuûa baát kyø moät quoác gia naøo. Trong neàn kinh teá thò tröôøng luoân toàn taïi nhöõng ruûi ro tieàm aån, maø khoâng moät ai coù theå löôøng tröôùc ñöôïc nhöõng taùc ñoäng tieâu cöïc khi xaûy ra ruûi ro. Ñoái vôùi caùc ngaân haøng thöông maïi, beân caïnh nhöõng ruûi ro veà thanh khoaûn, laõi suaát, tyû giaù … thì ruûi ro tín duïng laø khoù traùnh khoûi. Ruûi ro tín duïng laø khaû naêng xaûy ra toån thaát trong hoaït ñoäng ngaân haøng do ngöôøi vay khoâng thöïc hieän hoaëc khoâng coù khaû naêng thöïc hieän nghóa vuï theo cam keát vôùi ngaân haøng. Ruûi ro tín duïng xaûy ra do raát nhieàu nguyeân nhaân, beân caïnh nguyeân nhaân xuaát phaùt töø ngöôøi vay, coøn laø nguyeân nhaân töø phía ngaân haøng. Boû qua nhöõng yeáu toá tieâu cöïc töø ngöôøi coù traùch nhieäm cuûa ngaân haøng do khoâng thöïc hieän ñuùng quy trình cho vay, khoâng thöïc hieän ñuùng nhöõng quy ñònh cuûa ngaân haøng, thì theo thoáng keâ cuûa Quõy tieàn teä quoác teá (IMF), ngöôøi ta nhaän thaáy raèng coù ñeán 50% ngaân haøng bò phaù saûn hoaëc laâm vaøo tình traïng khoù khaên laø do trình ñoä quaûn lyù yeáu keùm cuûa chính ngaân haøng ñoù, cuï theå: do ngaân haøng khoâng döï ñoaùn ñöôïc nhöõng bieán ñoäng cuûa neàn kinh teá daãn ñeán vieäc vaãn tieáp tuïc caáp tín duïng cho nhöõng ngaønh bò suy thoaùi; hoaëc do ngaân haøng cho vay vaø ñaàu tö quaù lieàu lónh, taäp trung voán vaøo quaù nhieàu cho moät soá doanh nghieäp hoaëc moät soá ngaønh kinh teá coù nhieàu ruûi ro; hoaëc do thieáu am hieåu veà thò tröôøng. Trong ñoù, cuõng coù töø nguyeân nhaân do thieáu thoâng tin hoaëc do phaân tích ngöôøi vay chöa chính xaùc, ñaày ñuû (vaãn cho vay ñoái vôùi nhöõng doanh nghieäp coù naêng löïc taøi chính yeáu keùm); hoaëc cho vay quaù chuù troïng vaøo taøi saûn ñaûm baûo (khoâng döï ñoaùn ñöôïc giaù trò töông lai cuûa taøi saûn ñaûm baûo, taøi saûn khoù phaùt maïi, ñaùnh giaù cao hôn giaù trò thöïc cuûa noù …). 5 1. Lyù do choïn ñeà taøi: Baûn thaân toâi ñaõ coâng taùc ôû Ngaân haøng TMCP AÙ Chaâu gaàn 10 (möôì) naêm, xuaát phaùt ñieåm coâng vieäc cuûa toâi laø moät nhaân vieân thaåm ñònh tín duïng, moät trong nhöõng coâng vieäc haøng ngaøy maø toâi phaûi thöïc hieän ñoù laø tieáp nhaän hoà sô vay, khaûo saùt thò tröôøng, thaåm ñònh, tieáp xuùc vôùi khaùch haøng ñeå coù nhöõng thoâng tin caàn thieát cho vieäc ñöa ra ñeà xuaát cuûa mình. Ñeå coù theå thöïc hieän toát nhieâm vuï cuûa mình, moät trong nhöõng thao taùc maø nhaân vieân thaåm ñònh tín duïng thöôøng xuyeân phaûi thöïc hieän ñoù laø “Chaám ñieåm tín duïng”. Ñoù cuõng laø lyù do maø toâi choïn ñeà taøi “Xaây döïng heä thoáng chaám ñieåm tín duïng doanh nghieäp taïi Ngaân haøng TMCP AÙ Chaâu” bôæ tính chaát yù nghóa thöïc tieãn cuûa noù. 2. Muïc ñích nghieân cöùu: Ñeà taøi naøy nhaèm tìm hieåu veà heä thoáng chaám ñieåm tín duïng seõ mang laïi cho nhöõng ngöôøi laøm coâng taùc tín duïng, cho ngaân haøng nhöõng lôïi ích thieát thöïc trong vieäc xeáp loaïi khaùch haøng, xeáp loaïi khoaûn vay, vaø keát quaû maø ngaân haøng mong ñôïi ñoù laø haïn cheá ruûi ro tín duïng, nhaèm naâng cao hieäu quaû hoaït ñoäng cuûa ngaân haøng treân cô sôû thieát laäp ñöôïc döõ lieäu khaùch haøng, döõ lieäu khoaûn vay trong coâng taùc quaûn lyù ruûi ro cuûa ngaân haøng noùi chung. Töø vieäc nghieân cöùu naøy seõ giuùp cho chuùng ta nhaän thaáy tính khaùch quan trong vieäc ra quyeát ñònh tín duïng, ñoàng thôøi haïn cheá ñöôïc yeáu toá chuû quan trong vieäc xeùt duyeät cho vay cuûa nhöõng ngaân haøng thöông maïi chöa xaây döïng ñöôïc cho mình moät heä thoáng chaám ñieåm tín duïng. 3. Ñoái töôïng vaø phaïm vò nghieân cöùu cuûa ñeà taøi: Do thöïc teá hieän nay chæ môùi coù vaøi ngaân haøng thöông maïi trong nöôùc coù xaây döïng ñöôïc cho mình moät heä thoáng chaám ñieåm tín duïng, nhöng cuõng môùi mang tính thöû nghieäm. Haàu heát caùc ngaân haøng khaùc thì do nhieàu nguyeân nhaân chöa xaây döïng ñöôïc, trong ñoù khoâng loaïi tröø do haïn cheá veà ñaàu tö coâng ngheä thoâng tin. Do ñoù, laø moät trong nhöõng ngöôøi ñaõ tieáp caän vôùi heä thoáng chaám ñieåm tín duïng, laø moät nhaân vieân ñang coâng taùc taïi ngaân haøng thöông maïi coå phaàn AÙ Chaâu, neân trong phaïm vi 6 luaän vaên naøy toâi xin trình baøy nhöõng vaán ñeà cô baûn cuûa heä thoáng chaám ñieåm tín duïng (ñöôïc goïi laø heä thoáng Scoring) ñang aùp duïng taïi ngaân haøng thöông maïi coå phaàn AÙ Chaâu. Maëc khaùc, do tính chaát lieân quan maät thieát giöõa vieäc chaám ñieåm tín duïng vôùi vaán ñeà ruûi ro, neân ñeå ñaùnh giaù vaø tìm hieåu veà heä thoáng chaám ñieåm tín duïng, trong luaän vaên cuõng seõ trình baøy nhöõng vaán ñeà lieân quan ñeán vieäc xeáp haïng tín duïng, xeáp haïng ruûi ro, döï phoøng ruûi ro .v.v (theo thoâng leä quoác teá vaø theo quy ñònh cuûa Ngaân haøng nhaø nöôùc Vieät Nam ñang aùp duïng). 4. YÙ nghóa khoa hoïc vaø thöïc tieãn cuûa ñeà taøi: Trong thôøi ñaïi coâng ngheä thoâng tin, vieäc ñaàu tö chuù troïng ñeán nhöõng tieän ích maø coâng ngheä thoâng tin mang laïi laø raát caàn thieát, heä thoáng chaám ñieåm tín duïng chaéc chaén phaûi ñöôïc xaây döïng treân neàn taûng khoa hoïc ñoù. Trong xu theá hoäi nhaäp vôùi neàn kinh teá theá giôùi, ñeå coù theå caïnh tranh ñöôïc vôùi caùc ngaân haøng khaùc, ñeå coù theå toàn taïi vaø phaùt trieån ñöôïc, yeâu caàu ñaët ra cho caùc ngaân haøng thöông maïi trong nöôùc laø caàn phaûi tieáp caän nhanh choùng nhöõng coâng ngheä, kyõ thuaät maø caùc ngaân haøng nöôùc ngoaøi ñaõ thöïc hieän tröôùc chuùng ta nhieàu naêm. Ngoaøi ra, vieäc xaây döïng moät chöông trình phaàn meàm cho coâng vieäc chaám ñieåm tín duïng cuõng khoâng naèm ngoaøi khaû naêng cuûa caùc ngaân haøng trong nöôùc, ñieàu naøy ñaõ ñöôïc chöùng minh baèng söï ñoät phaù cuûa raát nhieàu ngaân haøng thöông maïi ñaõ ñaàu tö vaøo lónh vöïc coâng ngheä thoâng tin trong vaøi naêm gaàn ñaây. Maëc duø, hieän nay vieäc thieát laäp heä thoáng chaám ñieåm tín duïng cuûa moät soá ngaân haøng thöông maïi chæ môùi mang tính thöû nghieäm, nhöng toâi tin töôûng raèng trong töông lai khoâng xa, caùc ngaân haøng naøy vaø nhöõng ngaân haøng khaùc seõ coù caùi nhìn tích cöïc hôn veà moät heä thoáng chaám ñieåm tín duïng hoaøn thieän, bôûi ñaây cuõng laø moät giaûi phaùp nhaèm naâng cao trình ñoä quaûn lyù, nghieäp vuï, kyõ thuaät cuûa ngaân haøng. 7 CHÖÔNG 1: QUY TRÌNH PHAÂN LOAÏI TÍN DUÏNG VAØ TÍNH TOAÙN DÖÏ PHOØNG RUÛI RO TÍN DUÏNG 1.1. QUY TRÌNH PHAÂN LOAÏI TÍN DUÏNG: Quy trình phaân loaïi tín duïng ñöôïc thöïc hieän treân cô sôû ñaùnh giaù caùc khoaûn cho vay hay laø quaù trình xem xeùt danh muïc cho vay vaø phaân boå caùc khoaûn cho vay vaøo caùc nhoùm (hoaêïc haïng) döïa treân möùc ruûi ro ñaùnh giaù vaø caùc ñaëc ñieåm coù lieân quan khaùc. Quaù trình lieân tuïc ñaùnh giaù vaø phaân loaïi caùc khoaûn cho vay cho pheùp ngaân haøng giaùm saùt ñöôïc chaát löôïng cuûa caùc danh muïc cho vay vaø khi caàn thieát coù theå tieán haønh caùc loaïi bieän phaùp söûa chöõa kòp thôøi nhaèm ngaên chaën söï suy giaûm chaát löôïng tín duïng trong caùc danh muïc cuûa ngaân haøng. Vieäc thöïc hieän quy trình phaân loaïi tín duïng laù quaù trình thöïc hieän sau khi cho vay, coù nghóa laø coù theå ruûi ro ñaõ xaûy ra treân cô sôû tình hình traû nôï cuûa ngöôøi vay bò giaùn ñoaïn hoaëc tình hình taøi chính cuûa khaùch haøng coù vaán ñeà. Do ñoù, ñeå haïn cheá ruûi ro tín duïng phaùt sinh thì tröôùc khi cho vay raát caàn ñaùnh giaù khaû naêng vaø möùc ñoä thu hoài nôï vay, vieäc laøm naøy veà cô baûn ñöôïc goïi laø chaám ñieåm tín duïng (ñöôïc trình baøy trong muïc 1.5 cuûa chöông naøy). Tröôùc heát, chuùng ta cuøng tìm hieåu veà quy trình phaân loaïi tín duïng. Thöôøng thì ngaân haøng caàn söû duïng caùc heä thoáng phaân loaïi noäi boä phöùc taïp hôn so vôùi caùc heä thoáng chuaån maø caùc cô quan quaûn lyù yeâu caàu cho caùc muïc ñích baùo caùo vaø taïo ñieàu kieän giaùm saùt vaø so saùnh giöõa caùc ngaân haøng. Theo khaùng nghò cuûa ngaân haøng theá giôùi thì neân phaân loaïi cho vay ra thaønh caùc khoaûn cho vay ñang hoaït ñoäng vaø caùc khoaûn cho vay khoâng hoaït ñoäng. Caùc khoaûn cho vay hoaït ñoäng bao goàm 02 nhoùm laø caùc khoaûn cho vay “ñuû tieâu chuaån” vaø khoaûn cho vay “chuù yù ñaëc bieät”. Caùc khoaûn cho vay khoâng hoaït ñoäng bao goàm ba nhoùm laø caùc khoaûn cho vay “döôùi tieâu chuaån”, caùc khoaûn cho vay “nghi ngôø’, caùc khoaûn cho vay “coù khaû naêng maát voán”. Trong moãi khoaûn vay ñöôïc phaân loaïi thì quy trình xeáp haïng 8 seõ ñöôïc ñaùnh giaù döïa treân caùc yeáu toá: lòch söû tín duïng, xu höôùng cuûa ngaønh, vò trí cuûa doanh nghieäp, ñieàu kieän taøi chính, quaûn lyù, döï baùo töông lai. Khoaûn vay ñöôïc phaân loaïi laø “ñuû tieâu chuaån” laø caùc khoaûn vay maø ngöôøi vay coù keát quaû taøi chính oån ñònh vaø vöõng maïnh, khoâng coù khoaûn thanh toaùn naøo quaù haïn, khoâng bieåu hieän baát cöù daáu hieäu khoâng traû ñöôïc nôï naøo maø coù theå gaây toån thaát cho ngaân haøng. Caùc khoaûn cho vay naøy vaãn coù ñaëc ñieåm ruûi ro thoâng thöôøng coá höõu trong cho vay. Caùc yeáu toá ñeå ñaùnh giaù khoaûn vay naøy cuï theå: veà lòch söû tín duïng, ngöôøi vay luoân traû nôï (laõi, goác) ñuùng haïn, quay voøng taøi saûn vaõng lai cao. Xu höôùng cuûa ngaønh coù theå chaáp nhaän ñöôïc, coù ñuû nhu caàu, coù lôïi nhuaän, ngaønh ñöôïc töï do hoùa, khoâng bò ñe doïa caïnh tranh. Veà vò trí doanh nghieäp thì phaûi treân möùc trung bình cuûa khu vöïc, vò trí caïnh tranh maïnh meõ, coù thò tröôøng vaø saûn phaåm toát. Veà ñieàu kieän taøi chính thì phaûi coù laõi, tính thanh khoaûn taøi saûn cao, coù ñuû ngaân löu, vay nôï thaáp, coù hai nguoàn traû nôï (doøng löu chuyeån tieàn teä, baùn taøi saûn, töø coâng ty meï). Veà quaûn lyù laø ñuû naêng löïc vaø trình ñoä, quaûn lyù thoáng nhaát, chieán löôïc roõ raøng, chuyeân nghieäp, coù heä thoáng kieåm soaùt noäi boä toát, coù cô quan kieåm toaùn ñoäc. Veà döï baùo töông lai thì khoâng coù ruûi ro. Khoaûn vay ñöôïc phaân loaïi “chuù yù ñaëc bieät”, laø nhöõng khoaûn vay maø ngöôøi vay khoâng traû nôï goác vaø/hoaëc laõi trong voøng moät thaùng keå töø ngaøy ñeán haïn hoaëc ngaøy Ngaân haøng yeâu caàu thanh toaùn. Ngöôøi vay coù theå traû goác vaø/hoaëc laõi ñuùng haïn, nhöng coù daáu hieäu cho thaáy ngöôøi vay coù theå bò suy giaûm naêng löïc traû nôï (nhö: giaûm doanh thu baùn haøng, taêng chi phí, giaûm lôïi nhuaän), cho thaáy ngöôøi vay coù theå bò suy giaûm naêng löïc traû nôï. Caùc yeáu toá ñeå ñaùnh giaù khoaûn vay naøy cuï theå: veà lòch söû tín duïng coù chaäm thanh toaùn ít hôn 90 ngaøy, ñoâi khi coù ruùt quaù soá dö, coù soá dö nôï bình quaân cao, quay voøng taøi khoaûn trung bình, chæ vi phaïm moät soá hôïp ñoàng nhoû, caùc khoaûn vay ñöôïc hoã trôï. Veà xu höôùng ngaønh thì coù moät soá vaán ñeà phaùt sinh, thu nhaäp thaáp, gia taêng caïnh tranh, giaù caû taêng nhanh, chi phí ban ñaàu gia taêng, ñe doïa veà caïnh tranh. Veà vò trí cuûa doanh nghieäp thì ôû möùc 9 bình quaân cuûa ngaønh, coù moät vaøi ñieåm yeáu trong caïnh tranh. Veà ñieàu kieän taøi chính thì coù laõi, coù ñoä thanh khoaûn hôïp lyù, vay nôï trung bình, coù hai nguoàn traû nôï, tieàn maët khoâng ñuû cho töï, taøi trôï hoaëc taùi ñaàu tö. Veà quaûn lyù thì coù naêng löïc vaø trình ñoä, tuyeät ñoái trung thöïc, coù moät vaøi vaán ñeà veà chieán löôïc, heä thoáng kieåm soaùt noäi boä ñöôïc caûi thieän, chuû sôû höõu coù quyeát taâm kinh doanh, kieåm toaùn ñoäc laäp coù theå chaáp nhaän ñöôïc. Veà döï baùo töông lai seõ vöôït qua ñöôïc caùc khoù khaên, coù naêng löïc giaûi quyeát caùc vaán ñeà, chuû sôû höõu coù theå hoã trôï, voán coù theå ñöôïc taêng cöôøng neáu caàn, khoâng coù vaán ñeà lôùn veà lao ñoäng. Khoaûn vay ñöôïc phaân loaïi laø “döôùi tieâu chuaån” laø caùc khoaûn vay maø ngöôøi vay khoâng traû ñöôïc nôï goác hoaëc laõi trong voøng 03 (ba) thaùng hoaëc daøi hôn keå töø ngaøy ñeán haïn hoaëc ngaøy ngaân haøng yeâu caàu thanh toaùn; ngaøy sôùm hôn seõ ñöôïc söû duïng; vaø/hoaëc ngöôøi vay khoâng traû ñöôïc nôï goác vaø/hoaëc laõi trong voøng ba thaùng hoaëc ít hôn, nhöng coù nhöõng nhaân toá coù theå laøm suy giaûm naêng löïc traû nôï cuûa ngöôøi vay (ví duï nhö moät söï suy thoaùi trong moät ngaønh cuï theå hoaëc moät söï suy giaûm giaù trò cuûa taøi saûn baûo ñaûm khi taøi saûn baûo ñaûm laø nguoàn taïo ra thu nhaäp cho ngöôøi vay); vaø/hoaëc ngöôøi vay kinh doanh thua loã trong hai naêm lieân tieáp hoaëc laâu hôn tröø khi ngöôøi vay coù theå chöùng minh ñöôïc tieàm naêng taïo ra ñuû lôïi nhuaän buø ñaép caùc khoaûn thua loã; vaø hoaëc caùc lyù do khaùc cho thaáy coù söï suy giaûm giaù trò taøi saûn hoaëc naêng löïc traû nôï cuûa ngöôøi vay nhö vieäc gia haïn nôï theo yeâu caàu cuûa ngöôøi vay do maát khaû naêng traû nôï taïm thôøi. Caùc yeáu toá ñeå ñaùnh giaù khoaûn vay naøy cuï theå: veà lòch söû tín duïng, ngöôøi vay coù theå coù chaäm thanh toaùn quaù 90 ngaøy, laëp ñi laëp laïi, thaáu chi, quay voøng taøi khoaûn thaáp, vi phaïm hôïp ñoàng quaù 90 ngaøy, gia haïn vay do gaëp moät soá vaán ñeà veà taøi chính. Veà xu höôùng cuûa ngaønh thì khoâng oån ñònh, coù nhieàu yeáu keùm khi gaëp aùp löïc, suït giaûm lôïi nhuaän, suït giaûm nhu caàu thò tröôøng, ruûi ro veà töï do hoùa laø roõ raøng, ruûi ro giaûm giaù trò, giaù caû bò kieåm soaùt. Veà vò trí doanh nghieäp thì ôû möùc döôùi möùc bình quaân cuûa ngaønh, coù khoù khaên trong caïnh tranh, coù yeáu keùm nhaát ñònh veà coâng ngheä. Veà 10 ñieàu kieän taøi chính thì coù Thu nhaäp roøng thaáp, thieáu tính thanh khoaûn, tyû leä nôï cao, chæ coù moät nguoàn thanh toaùn nôï, löu ngaân thaáp, khoâng ñaûm baûo thanh toaùn voán goác vaø laõi, nhu caàu voán löu ñoäng taêng leân do vaáp phaûi moät soá khoù khaên . Veà quaûn lyù thì yeáu keùm veà naêng löïc, thieáu kinh nghieäm, thieáu thoáng nhaát trong quaûn lyù, khoâng coù chieán löôïc cuï theå, heä thoáng kieåm soaùt noäi boä yeáu keùm, khoâng coù kieåm toaùn ñoäc laäp. Veà döï baùo töông lai thì thieáu vaéng hoã trôï töø chuû sôû höõu nhöng seõ coù chuû höõu môùi, caàn thay ñoåi veà marketing, aån chöùa ruûi ro tieàm naêng, coù tình traïng thöøa lao ñoäng, thò tröôøng saûn phaåm coù theå ñöôïc phuïc hoài. Khoaûn vay ñöôïc phaân loaïi laø “nghi ngôø” laø nhöõng khoaûn vay maø ngöôøi vay khoâng traû ñöôïc nôï goác hoaëc laõi trong voøng 06 (saùu) thaùng keå töø ngaøy ñeán haïn hoaëc ngaøy ngaân haøng yeâu caàu thanh toaùn (ngoaïi tröø laø caùc khoaûn nôï ñöôïc phaân loaïi laø “coù khaû naêng maát voán”); hoaëc khoaûn cho vay chaäm traû saùu thaùng; vaø/hoaëc ngöôøi vay chaäm treã trong hoaøn traû nôï; hoaëc tieán haønh nhöõng haønh ñoäng nhaèm ngaên caûn vieäc thanh lyù taøi saûn; vaø/hoaëc ngöôøi vay coù tình traïng taøi chính yeáu keùm hoaëc coù khaû naêng raát thaáp trong vieäc taïo ra thu nhaäp, caùc tín hieäu naøy chæ baùo raèng ngöôøi vay coù theå khoâng thöïc hieän ñöôïc caùc nghóa vuï hoaøn traû goác vaø laõi cuûa khoaûn cho vay; vaø/hoaëc ngöôøi vay kinh doanh thua loã trong voøng ba naêm lieân tieáp hoaëc daøi hôn, hoaëc ngöôøi vay coù loã luõy keá lôùn ñeán möùc taøi saûn nôï vöôït quaù taøi saûn coù, tröø khi ngöôøi vay coù theå chöùng minh laø coù tieàm naêng taïo ra ñuû lôïi nhuaän ñeå buø ñaép khoaûn thua loã; vaø/hoaëc ngöôøi vay khoâng hoaøn traû ñöôïc khoaûn vay vaøo ngaøy ñaùo haïn vaø yeâu caàu gia haïn thôøi gian hoaøn traû, sau ñoù laïi tieáp tuïc khoâng hoaøn traû vaøo ngaøy ñaùo haïn ñaõ ñöôïc gia haïn; vaø/hoaëc Caùc daáu hieäu khaùc cho thaáy caùc taøi saûn cuûa ngaân haøng coù theå khoâng thu hoài ñöôïc ñaày ñuû. Caùc yeáu toá ñeå ñaùnh giaù khoaûn vay naøy cuï theå: veà lòch söû tín duïng chaäm thanh toaùn quaù 180 ngaøy, thöôøng xuyeân ruùt vöôït quyõ cho pheùp, vi phaïm hôïp ñoàng quaù 180 ngaøy, gia haïn klhoaûn vay keå caû toøan boä hay moät phaàn laõi chöa thanh toaùn, hoà sô khoaûn vay khoâng ñöôïc quaûn lyù toát. Veà xu höôùng ngaønh thì ngheøo naøn, loã 11 hay hoøa voán, caïnh tranh khoác lieät, ruûi ro veà töï do hoùa cao, giaù caû theá giôùi suy giaûm, caàn taùi cô caáu hoaït ñoäng, giaù caû chòu taùc ñoäng cuûa yeáu toá chính trò. Veà vò trí doanh nghieäp thaáp hôn nhieàu so vôùi trung bình cuûa ngaønh, gaëp khoù khaên trong caïnh tranh, coù khaû naêng tieàm aån veà coâng ngheä, maát thò tröôøng, saûn phaåm coù vaán ñeà. Veà ñieàu kieän taøi chính thì bò loã trong hoaït ñoäng kinh doanh chính, phaûi baùn taøi saûn ñeå toàn taïi, tieàn maët khoâng ñuû thanh toaùn laõi, vay nôï quaù möùc, chæ coøn moät phaàn nguoàn thanh toaùn, nhu caàu voán löu ñoäng taêng do vaáp phaûi moät soá khoù khaên hoaït ñoäng. Veà quaûn lyù thì keùm, thieáu naêng löïc, che daáu thoâng tin, khoâng hôïp taùc, coù thaùi ñoä thuø ñòch, khoâng thoáng naáht trong quaûn lyù, heä thoáng kieåm soaùt noäi boä yeáu keùm, coù vaán ñeà veà sôû höõu, chuû sôû höõu khoâng coù voán, khoâng coù kieåm toaùn ñoäc laäp. Veà döï baùo töông lai cho thaáy hoaït ñoäng coù truïc traëc, dö thöøa lao ñoäng quaù möùc, caàn ñöôïc giaõn nôï, taùi caáu truùc laïi saûn phaåm, khoâng phuïc hoài ñöôïc toaøn boä chi phí. Khoaûn vay ñöôïc phaân loaïi laø “coù khaû naêng maát voán” laø khoaûn vay maø ngöôøi vay khoâng traû ñöôïc nôï goác hoaëc laõi trong voøng 12 thaùng hoaëc nhieàu hôn keå töø ngaøy ñeán haïn hoaëc ngaøy ngaân haøng yeâu caàu thanh toaùn; vaø/hoaëc caùc taøi saûn hoaëc quyeàn ñoøi nôï maø toaøn boä giaù trò cuûa chuùng ñöôïc döï ñoaùn laø khoâng ñuû thu hoài; vaø/hoaëc toøa aùn ñaõ ra quyeát ñònh kieåm soaùt taøi saûn cuûa ngöôøi vay; vaø/hoaëc ngöôøi vay ñaõ ngöøng hoaëc giaûi theå hoaït ñoäng kinh doanh hoaëc doanh nghieäp cuûa ngöôøi vay ñang trong quaù trình giaûi theå; vaø/hoaëc caùc daáu hieäu khaùc cho thaáy toaøn boä giaù trò cuûa quyeàn ñoøi nôï ñöôïc döï ñoaùn laø khoâng thu hoài ñöôïc (ví duï: do caùc nguyeân nhaân baát khaû khaùng, thieân tai, hoûa hoaïn, chieán tranh). Caùc yeáu toá ñeå ñaùnh giaù khoaûn vay naøy cuï theå: veà lòch söû tín duïng coù thanh toaùn quaù 360 ngaøy, caùc khoaûn vay môùi taøi trôï loã kinh doanh, khoâng coù hoà sô phaùp lyù. Veà xu höôùng cuûa ngaønh thì raát xaáu, coù xu höôùng bò loaïi boû, yeáu keùm veà cô caáu, töï do hoùa baèng vôùi dieät vong. Veà vò trí doanh nghieäp thì khoâng theå caïnh tranh, coâng ngheä loãi thôøi, khoâng theå baùn saûn phaåm, khaùch haøng coù ruûi ro quoác gia cao. Veà ñieàu kieän taøi 12 chính thì loã lôùn, coù nhieàu raét roái, tieàn maët thu veà nhoû hôn chi phí saûn xuaát, Khoâng coù nguoàn traû nôï naøo khaùc ngoaøi vieäc thanh lyù taøi saûn. Veà quaûn lyù thì keùm, Khoâng ñöôïc tin töôûng, Khoâng coù naêng löïc quaûn lyù, tuyeät voïng, Nguoàn thoâng tin khoâng tin caäy, Khoâng coù khaû naêng quaûn lyù. Veà döï baùo töông lai thì Khoâng ñöôïc hoã trôï, caàn ñöôïc thanh lyù, aån chöùa ruûi ro tieàm naêng, khoâng mang laïi lôïi ích trong töông lai. Phaân loaïi cho vay seõ ñöôïc raø soaùt ít nhaát laø theo ñònh kyø haøng naêm nhö laø moät vieäc laøm caàn thieát trong quaù trình hoaøn thaønh coâng vieäc raø soaùt haøng naêm. Keát quaû phaân loaïi tín duïng seõ ñöôïc söû duïng ñeå xaùc ñònh möùc ñoä döï phoøng, ví duï nhö lieäu khoaûn döï phoøng hieän taïi coù caàn giöõ nguyeân, taêng theâm hay giaûm ñi hoaëc khoâng caàn döï phoøng nöõa. 1.2. HOÀ SÔ TÍN DUÏNG: Tình traïng hoà sô tín duïng coù aûnh höôûng tôùi vieäc phaân loaïi tín duïng. Vieäc phaân loaïi thaáp cuûa moät khoaûn cho vay laø caàn thieát neáu hoà sô tín duïng khoâng ñöôïc löu tröõ moät caùch thích hôïp. Thoâng thöôøng hoà sô tín duïng ít nhaát phaûi coù caùc taøi lieäu lieân quan ñeán phaùp lyù, caùc taøi lieäu taøi chính, caùc taøi lieäu theá chaáp, caùc taøi lieäu tín duïng. Caùc taøi lieäu phaùp lyù bao goàm ñieàu leä coâng ty, quyeát ñònh thaønh laäp/giaáy chöùng nhaän ñaêng kyù kinh doanh/ñaêng kyù maõ soá thueá, quyeát ñònh boå nhieäm giaùm ñoác, quyeát ñònh boå nhieäm keá toaùn tröôûng, bieân baûn hoïp coå ñoâng/ban quaûn trò/thaønh vieân goùp voán … . Caùc taøi lieäu taøi chính bao goàm caùc baùo caùo taøi chính nhöõng naêm gaàn ñaây (thöôøng ba naêm), keá hoïach kinh doanh cho naêm taøi chính hieän nay (döï aùn, phöông aùn saûn xuaát kinh doanh), döï tính löu chuyeån tieàn maët cho naêm taøi chính hieän haønh, baùo caùo taøi chính cho naêm tôùi … . Caùc taøi lieäu theá chaáp bao goàm caùc giaáy tôø chöùng nhaän quyeàn sôû höõu cuûa taøi saûn ñaûm baûo, giaáy chöùng nhaän baûo hieåm, phieáu ñaùnh giaù taøi saûn theá chaáp/haøng hoùa caàm coá, hôïp ñoàng theá chaáp/caàm coá, bieân nhaän taøi saûn theá chaáp/caàm coá, caùc giaáy tôø lieân quan ñeán baûo laõnh (neáu coù), nhö: chöùng thö baûo laõnh, cam keát baûo laõnh … . Caùc 13 taøi lieäu tín duïng bao goàm giaáy ñeà nghò vay voán, tôø trình thaåm ñònh (baùo caùo ñaùnh giaù), pheâ duyeät tín duïng (bieân baûn xeùt duyeät cho vay), hôïp ñoàng tín duïng/kheá öôùc nhaän nôï/phieáu chi vay (uûy nhieäm chi), lòch traû nôï (khoaûn vay trung daøi haïn), bieân baûn kieåm tra söû duïng voán vay, caùc chöùng töø /hoùa ñôn chöùng minh muïc ñích söû duïng voán, thoâng baùo cho vay/caùc thoâng baùo khaùc … 1.3. GIAÙ TRÒ ÑÖÔÏC KHAÁU TRÖØ, GIAÙ TRÒ ÑEÅ KHAÁU TRÖØ VAØ TÍNH TOAÙN MÖÙC DÖÏ PHOØNG Taøi saûn baûo ñaûm baèng tieàn maët vaø tieàn göûi coù theå ñöôïc khaáu tröø 100% giaù trò taøi saûn ñaûm baûo. Khi taøi saûn baûo ñaûm laø thö baûo laõnh do ngaân haøng trong nöôùc hoaëc ngaân haøng nöôùc ngoaøi phaùt haønh thì 100% traùch nhieäm ñöôïc neâu cuï theå trong Thö tín duïng döï phoøng seõ ñöôïc khaáu tröø, vaø 95% traùch nhieäm ñöôïc neâu trong Thö baûo laõnh seõ ñöôïc khaáu tröø. Caùc taøi saûn baûo ñaûm gaàn gioáng tieàn maët nhö caùc chöùng khoaùn coù theå mua baùn treân thò tröôøng coù theå ñöôïc khaáu tröø khoâng quaù 95% giaù trò thò tröôøng cuûa taøi saûn baûo ñaûm. Taát caû caùc taøi saûn baûo ñaûm khaùc, khoâng bao goàm caùc taøi lieäu lieät keâ ôû treân ñöôïc ñònh giaù ñöôïc ñònh giaù trong 12 thaùng thì ñöôïc khaáu tröø khoâng quaù 90% giaù trò ñöôïc ñònh giaù. Neáu vieäc ñònh giaù taøi saûn ñaõ thöïc hieän caùch ñaây 12 thaùng, taøi saûn ñaûm baûo seõ ñöôïc khaáu tröø khoâng quaù 50% giaù trò ñöôïc ñònh giaù. Taát caû caùc taøi saûn baûo ñaûm khaùc cuûa nhöõng moùn cho vay thaáp ñaõ ñöôïc ñònh giaù trong voøng 36 thaùng ñöôïc khaáu tröø khoâng quaù 90% giaù trò ñöôïc ñònh giaù. Neáu vieäc ñònh giaù laïi ñöôïc thöïc hieän caùch ñaây 36 thaùng thì taøi saûn baûo ñaûm ñöôïc khaáu tröø khoâng quaù 50% giaù trò ñöôïc ñònh giaù. Trong tröôøng hôïp khoaûn cho vay ñöôïc chính phuû baûo laõnh, hoaëc chính phuû coù ngaân saùch rieâng ñoái vôùi khoaûn cho vay naøy, hoaëc coù baèng chöùng chaéc chaén khoaûn cho vay seõ ñöôïc moät cô quan chính phuû hoaøn traû thì giaù trò ñöôïc khaáu tröø khoûi soá dö cuûa khoaûn cho vay ñoù khi tính toaùn möùc yeâu caàu döï phoøng. Dö phoøng ñöôïc tính treân cô sôû soá dö goác tröø ñi giaù trò hieän taïi cuûa taøi saûn theá chaáp (ñöôïc xaùc ñònh bôûi chính saùch cuûa ngaân haøng). Giaù trò taøi saûn theá chaáp 14 ñöôïc khaáu tröø khoâng ñöôïc vöôït quaù giaù trò cam keát ghi treân hôïp ñoàng theá chaáp, caàm coá hoaëc baûo laõnh. Ngaân haøng coù theå tính toaùn möùc döï phoøng toái thieåu baèng caùch khaáu tröø giaù trò thò tröôøng cuûa taøi saûn theá chaáp töø dö nôï cho vay. Neáu ngaân haøng khoâng löïa choïn phöông phaùp khaáu tröø giaù trò taøi saûn theá chaáp, giaù trò döï phoøng seõ ñöôïc tính baèng caùch nhaân soá dö nôï goác vôùi moät tyû leä thích hôïp. Caùc möùc döï phoøng coù theå ñöôïc aùp duïng nhö sau: ñoái vôùi caùc khoaûn vay ñang hoaït ñoäng “ñaït yeâu caàu” thì möùc döï phoøng töø 0%-2%, caùc khoaûn vay “chuù yù ñaëc bieät” ôû möùc 5%. Ñoái vôùi caùc khoaûn cho vay khoâng hoaït ñoäng thì khoaûn vay “döôùi tieâu chuaån” laø 20%-25%, khoaûn vay “nghi ngôø” laø 50%, vaø khoaûn vay “coù khaû naêng maát voán” laø 100%. Vieäc aùp duïng caùc thoâng leä quoác teá trong döï phoøng toån thaát cho vay coù theå gaây ra moät soá aûnh höôûng tieâu cöïc ñoái vôùi lôïi nhuaän cuûa Ngaân haøng. Ñoù laø moät nhaân toá chuû yeáu aûnh höôûng ñeán löông thöôûng cuûa nhaân vieân. Do vaäy, thay ñoåi trong chính saùch döï phoøng caàn phaûi ñöôïc theo saùt ñoái vôùi nhöõng thay ñoåi trong ñaùnh giaù hoïat ñoäng cuûa caùc chi nhaùnh vaø phöông phaùp luaän lieân quan ñeán vieäc tính toaùn quyõ löông thöôûng cuûa nhaân vieân. Cuõng coù theå yeâu caàu theâm moät soá bieän phaùp tính toaùn giöõa kyø trong quaù trình chuyeån ñoåi ngaân haøng sang moâ hình tính giaù döïa treân ñaùnh giaù ruûi ro. 1.4. CHUAÅN MÖÏC KEÁ TOAÙN QUOÁC TEÁ SOÁ 39 “TOÅN THAÁT GIAÛM GIAÙ TRÒ”: Taát caû caùc taøi saûn taøi chính ñeàu phaûi ñöôïc ñaùnh giaù xem chuùng coù bò suy giaûm giaù trò hay khoâng thoâng qua caùc nguyeân taéc thöû nghieäm suy giaûm giaù trò ngoaïi tröø caùc taøi saûn ñöôïc ñaëc bieät loaïi tröø khoûi nguyeân taéc naøy, hoaëc ñöôïc ghi soå vôùi giaù trò hôïp lyù vaø nhöõng thay ñoåi ñöôïc ghi nhaän trong keát quaû hoaït ñoäng kinh doanh. Caùc taøi saûn kinh doanh khoâng theå bò ñaùnh giaù laø suy giaûm giaù trò bôûi vì caùc taøi saûn naøy ñöôïc tính vôùi giaù trò hôïp lyù taïi moãi thôøi ñieåm laäp baûn caân ñoái keá toaùn vaø nhöõng thay ñoåi so vôùi giaù trò hôïp lyù ñöôïc ghi nhaän trong keát quaû hoaït ñoäng kinh doanh. Taát caû caùc loaïi taøi saûn taøi chính coøn laïi: caùc khoaûn cho vay vaø 15 phaûi thu, caùc taøi saûn naém giöõ tôùi ngaøy ñaùo haïn vaø caùc taøi saûn chôø baùn ñeàu coù khaû naêng bò suy giaûm giaù trò. Nhö ñöôïc ghi roõ trong Chuaån möïc Keá toaùn Quoác teá soá 39, toån thaát suy giaûm giaù trò (döï phoøng) phaûi ñöôïc ghi nhaän khi, vaø chæ khi coù baèng chöùng khaùch quan raèng söï suy giaûm giaù trò ñaõ xaûy ra. Caùc toån thaát ñöôïc döï ñoaùn nhö laø keát quaû cuûa caùc söï kieän trong töông lai, cho duø khaû naêng xaûy ra lôùn nhö theá naøo, khoâng ñöôïc ghi nhaän. Baèng chöùng khaùch quan cuûa söï suy giaûm giaù trò cuûa moät taøi saûn taøi chính bao goàm: khoù khaên lôùn veà taøi chính cuûa ngöôøi vay, nguy cô phaù saûn cao, vi phaïm hôïp ñoàng (ngöôøi vay khoâng traû laõi vaø nôï goác ñuùng haïn), maát thò tröôøng naêng ñoäng do coù khoù khaên taøi chính, thay ñoåi tieâu cöïc veà tình hình hoaëc yeáu toá aûnh höôûng ñeán khaû naêng traû nôï (vò duï: thaát nghieäp). Chuaån möïc Keá toaùn Quoác teá soá 39 cuõng yeâu caàu ghi nhaän moät khoaûn “döï phoøng chung”, khi coù caùc soá lieäu quan saùt ñöôïc chæ ra moät möùc suy giaûm coù theå ño löôøng ñöôïc cuûa luoàng tieàn öôùc tính trong töông lai töø moät nhoùm caùc taøi saûn taøi chính, keå caû khi söï suy giaûm naøy khoâng theå xaùc ñònh ñöôïc cho töøng taøi saûn rieâng bieät trong nhoùm. Caùc daáu hieäu bao goàm: Nhöõng thay ñoåi baát lôïi trong tình hình thanh toaùn cuûa nhöõng ngöôøi vay (ví duï: chaäm thanh toaùn, söû duïng toaøn boä haïn möùc); vaø Caùc ñieàu kieän kinh teá cuûa quoác gia hoaëc ñòa phöông coù töông quan vôùi söï vôõ nôï cuûa caùc taøi saûn trong nhoùm (ví duï: tyû leä thaát nghieäp, giaûm giaù baát ñoäng saûn hay nhöõng thay ñoåi baát lôïi trang caùc ñieàu kieän ngaønh). Ñoái vôùi khoaûn “döï phoøng rieâng”, thì quaûn trò ruûi ro coù traùch nhieäm cho raø soaùt caùc ñeà xuaát döï phoøng; taøi chính chòu traùch nhieäm haïch toaùn keá toaùn döï phoøng theo söï pheâ duyeät cuûa Quaûn lyù ruûi ro. Ñoái vôùi “döï phoøng chung” seõ döïa treân kinh nghieäm veà toån thaát trong quaù khöù, söû duïng caùc heä thoáng Quaûn lyù ruûi ro taäp trung hoùa. Khi döï phoøng ñöôïc tính taäp trung hoùa, chi tieát cuûa vieäc tính toaùn seõ ñöôïc thoâng baùo ngöôïc laïi cho Giaùm ñoác taøi chính cuûa ñôn vò baùo caùo ñeå boä phaän naøy raø soaùt vaø haïch toaùn vaøo soå cuûa ñôn vò. 16 Moät khoaûn cho vay hay moät nhoùm caùc khoaûn cho vay bò suy giaûm giaù trò neáu coù khaû naêng laø ñôn vò baùo caùo khoâng theå thu ñöôïc toaøn boä soá tieàn ñeán haïn (goác vaø laõi) theo caùc ñieàu khoaûn hôïp ñoàng. Khaû naêng thu hoài khoaûn cho vay bao goàm ruûi ro tín duïng, khi moät khoaûn vay khoâng ñöôïc hoaøn traû do khaû naêng hoaøn traû cuûa beân nôï; vaø ruûi ro chuyeån giao, khi ñôn vò khoâng ñöôïc hoaøn traû do caùc nhaân toá khaùch quan naèm ngoaøi beân nôï vaø baát kyø loaïi ruûi ro naøo khaùc. Ñieåm nhaán maïnh caàn taäp trung vaøo thôøi haïn cuûa luoàng tieàn theo hôïp ñoàng nhaän ñöôïc töø vieäc thanh toaùn laõi vaø hoaøn traû goác khoaûn vay. Neáu moät ñôn vò baùo caùo döï ñoaùn laø toaøn boä tieàn nôï laõi vaø goác seõ ñöôïc traû, nhöng coù theå caùc luoàng tieàn naøy seõ nhaän ñöôïc muoän hôn so vôùi ngaøy thoûa thuaän trong hôïp ñoàng goác thì phaûi thöïc hieän vieäc ñaùnh giaù suy giaûm giaù trò. Caùc yeáu toá laøm phaùt sinh suy giaûm giaù trò khaùc (nhöng khoâng giôùi haïn) nhö: khoù khaên lôùn veà taøi chính cuûa ngöôøi vay; vi phaïm hôïp ñoàng, chaúng haïn khoâng traû laõi vaø goác vay ñuùng haïn; ngaân haøng nhöôïng boä cho ngöôøi vay do caùc lyù do kinh teá hay phaùp lyù coù lieân quan ñeán khoù khaên veà taøi chính cuûa ngöôøi vay, veà caùc ñieàu kieän vay voán, maø beân cho vay khoâng theå quyeát ñònh khaùc ñi; nguy cô phaù saûn cao hay vieäc toå chöùc laïi taøi chính cuûa ngöôøi vay; ñaõ coù ghi nhaän moät toån thaát suy giaûm giaù trò cho khoaûn cho vay ñoù trong giai ñoïan baùo caùo taøi chính tröôùc ñoù; söï bieán maát cuûa moät thò tröôøng naêng ñoäng cho khoaûn cho vay ñoù do caùc khoù khaên veà taøi chính; kinh nghieäm trong quaù khöù trong vieäc thu hoài moät nhoùm caùc khoaûn vay kieàu ñoù cho thaáy ñôn vò baùo caùo seõ khoâng theå thu hoài ñöôïc soá nôï (goác vaø laõi). Caùc khoaûn cho vay bò suy giaûm giaù trò coù theå ñöôïc goäp laïi nhaèm muïc ñích tính toaùn giaù trò suy giaûm trong tröôøng hôïp chuùng coù caùc ruûi ro vaø thuoäc tính töông ñoàng, hình thöùc naøy coù theå ñaëc bieät phuø hôïp ñoái vôùi caùc khoaûn vay taøi trôï mua nhaø treân cô sôû theá chaáp vaø caùc khoaûn cho vay tieâu duøng cho caùc caù nhaân. Giaù trò suy giaûm ñöôïc tính cgo töøng danh muïc döïa treân caùc soá lieäu thoáng keâ töø: kinh nghieäm toån thaát trong quaù khöù (lòch söû) hoaëc caùc moâ hình ruûi ro tín duïng 17 thích hôïp hoaëc caùc coâng cuï khaùc ñeå öôùc tính toån thaát, vaø ñöôïc ñieàu chænh treân cô sôû caùc soá lieäu coù theå quan saùt ñöôïc taïi thôøi ñieåm hieän taïi ñeå phaûn aûnh caùc aûnh höôûng cuûa caùc ñieàu kieän kinh teá hieän taïi. Giaù trò suy giaûm ñöôïc ghi nhaän ñoái vôùi caùc taøi saûn ñöôïc haïch toaùn vôùi giaù trò coøn laïi coù theå ñöôïc hoaøn nhaäp trong caùc giai ñoïan sau ñoù neáu ñaùp öùng ñöôïc caùc tieâu chí cuï theå. Giaù trò suy giaûm coù theå ñöôïc hoaøn nhaäp neáu: giaù trò suy giaûm giaûm (töùc laø giaù trò hieän taïi cuûa doøng tieàn öôùc tính trong töông lai taêng); vaø söï suy giaûm coù theå coù lieân quan moät caùch khaùch quan vôùi moät söï kieän quan saùt ñöôïc (ví duï: söï caûi thieän trong xeáp haïng tín duïng cuûa ngöôøi vay) xaûy ra sau khi vieäc suy giaûm giaù trò ñöôïc ghi nhaän. Khi moät taøi saûn taøi chính ñöôïc ghi giaûm tôùi giaù trò öôùc tính thu hoài ñöôïc thì sau ñoù, doanh thu töø tieàn laõi ñöôïc ghi nhaän döïa treân laõi suaát ñöôïc söû duïng ñeå chieát khaáu doøng tieàn trong töông lai ñeå tính toaùn giaù trò coù theå thu hoài ñöôïc. Doanh thu tieàn laõi seõ ñöôïc ghi nhaän ñoái vôùi caùc taøi saûn taøi chính maø tröôùc ñoù ñöôïc xeáp loaïi laø “döôùi tieâu chuaån” hoaëc “nghi ngôø” vaø khi doanh thu tieàn laõi naøy chöa ñöôïc ghi nhaän tröôùc ñoù. Giaù trò suy giaûm cuûa khoaûn phaûi thu tieàn laõi coäng doàn ñöôïc ghi nhaän nhö laø chi phí nôï xaáu, giaù trò naøy nhaát quaùn vôùi caùc khoaûn loã do suy giaûm giaù trò cuûa caùc khoaûn vay vaø caùc khoaûn phaûi thu. 1.5. TRÍCH LAÄP DÖÏ PHOØNG VAØ SÖÛ DUÏNG QUYÕ DÖÏ PHOØNG: Caên cöù theo caùc quyeát ñònh soá 488/2000/QÑ-NHNN5 ngaøy 27/11/2000 cuûa Ngaân haøng nhaø nöôùc Vieät Nam, vieäc xaùc ñònh trích laäp döï phoøng cho caùc khoaûn nôï khoù ñoøi ñöôïc caên cöù treân caùc tyû leä aùp duïng cho caùc khoaûn cho vay bò quaù haïn theo tuoåi nôï, coù ba möùc döï phoøng ñöôïc aùp duïng. Nhöõng khoaûn vay coù baûo ñaûm baèng taøi saûn ñaõ quaù haïn traû nôï döôùi 181 ngaøy, hoaëc nhöõng khoaûn cho vay khoâng coù baûo ñaûm baèng taøi saûn ñaõ quaù haïn traû nôï döôùi 91 ngaøy coù tyû leä döï phoøng laø 20%. Nhöõng khoaûn vay coù baûo ñaûm baèng taøi saûn ñaõ quaù haïn traû nôï töø 180 ngaøy ñeán döôùi 361 ngaøy, hoaëc nhöõng khoaûn cho vay khoâng coù baûo ñaûm baèng taøi saûn ñaõ quaù haïn traû nôï töø 91 ngaøy ñeán döôùi 181 ngaøy coù tyû leä döï phoøng laø 18 50%. Nhöõng khoaûn vay coù baûo ñaûm baèng taøi saûn ñaõ quaù haïn traû nôï töø 361 ngaøy trôû leân, hoaëc nhöõng khoaûn cho vay khoâng coù baûo ñaûm baèng taøi saûn ñaõ quaù haïn traû nôï töø 181 trôû leân coù tyû leä döï phoøng laø 100%. Theo höôùng daãn veà vieäc chuyeån nôï quaù haïn trong coâng vaên soá 950/NHNN-CSTT ngaøy 03/09/2002 do Ngaân haøng nhaø nöôùc ban haønh, caùc ngaân haøng ñöôïc pheùp gia haïn caùc khoaûn vay vôùi söï ñoàng yù cuûa khaùch haøng. Caùc ngaân haøng ñaõ aùp duïng lôïi theá cuûa höôùng daãn naøy. Theo ñoù, ñoái vôùi caùc khoaûn vay traû goùp vaø caùc khoaûn cho vay khaùc coù phaân kyø traû nôï haøng thaùng, hôïp ñoàng tín duïng coù theå ñöôïc ñieàu chænh nhö sau “kyø haïn traû nôï coù theå laø haøng thaùng hoaëc haøng quyù, ngaân haøng coù quyeàn quyeát ñònh löïa choïn loaïi kyø haïn traû nôï vaø thoâng baùo cho khaùch haøng. Neáu ngaân haøng khoâng thoâng baùo, khaùch haøng phaûi traû nôï haøng quyù”. Do ñoù, ngaân haøng AÙ Chaâu ñaõ khoâng tính döï phoøng cho nhöõng khoaûn vay chaäm traû döôùi 70 ngaøy neáu hôïp ñoàng tín duïng ñaõ ñöôïc ñieàu chænh veà kyø haïn traû nôï phuø hôïp vôùi höôùng daãn treân. Ngaøy 03/02/2005, Ngaân haøng nhaø nöôùc ñaõ ra quyeát ñònh soá 127/2005/QÑ- NHNN veà vieäc “söûa ñoåi, boå sung moät soá ñieàu cuûa Quy cheá cho vay cuûa toå chöùc tín duïng ñoái vôùi khaùch haøng …”, theo ñoù ngay sau khi ñeán haïn traû nôï goác vaø/hoaëc laõi , neáu khoaûn nôï vay khoâng ñöôïc chaáp nhaän cho cô caáu laïi thôøi haïn traû nôï (ñieàu chænh kyø haïn nôï, gia haïn nôï), thì toaøn boä dö nôï goác cuûa hôïp ñoàng tín duïng ñöôïc chuyeån sang nôï quaù haïn. Ngaøy 22/04/2005, Thoáng ñoác Ngaân haøng nhaø nöôùc Vieät Nam kyù ban haønh Quyeát ñònh soá 493/2005/QÑ-NHNN, trong ñoù quy ñònh phaân loaïi khoaûn vay coù 05 (name) nhoùm, bao goàm: Nhoùm 1 (Nôï ñuû tieâu chuaån), tyû leä trích döï phoøng laø 0%, bao goàm: caùc khoaûn nôï trong haïn maø caùc TCTD ñaùnh giaù laø coù ñuû khaû naêng thu hoài ñaày ñuû caû goác vaø laõi ñuùng thôøi haïn; caùc khoaûn nôï khaùc ñöôïc phaân loaïi vaøo laïi nhoùm 1 trong tröôøng hôïp ngöôøi vay ñaõ traû ñaày ñuû nôï goác vaø laõi theo kyø haïn ñaõ ñöôïc cô caáu laïi 19 toái thieåu trong voøng 01 naêm ñoái vôùi caùc khoaûn vay trung vaø daøi haïn, hoaëc 03 thaùng ñoái vôùi caùc khoaûn nôï ngaén haïn vaø ñöôïc ngaân haøng ñaùnh giaù laø coù khaû naêng traû ñaày ñuû nôï goác vaø laõi ñuùng thôøi haïn theo thôøi gian ñaõ ñöôïc cô caáu laïi. Nhoùm 2 (Nôï caàn chuù yù), tyû leä trích döï phoøng laø 5%, bao goàm: caùc khoaûn nôï quaù haïn döôùi 90 ngaøy; caùc khoaûn nôï cô caáu laïi thôøi haïn traû nôï trong haïn theo thôøi haïn nôï ñaõ cô caáu laïi; caùc khoaûn nôï khaùc ñöôïc phaân loaïi vaøo laïi nhoùm 2 trong caùc tröôøng hôïp sau: khaùch haøng coù nhieàu hôn 01 khoaûn nôï, maø coù baát kyø khoaûn nôï bò chuyeån sang nhoùm nôï ruûi ro cao hôn thì ngaân haøng baét buoäc phaûi phaân loaïi caùc khoaûn nôï coøn laïi cuûa khaùch haøng ñoù vaøo caùc nhoùm nôï ruûi ro cao hôn töông öùng vôùi möùc ñoä ruûi ro; caùc khoaûn nôï (keå caû caùc khoaûn nôï trong haïn vaø caùc khoaûn nôï cô caáu laïi thôøi haïn traû nôï trong haïn theo thôøi haïn nôï ñaõ cô caáu laïi), maø ngaân haøng coù ñuû cô sôû ñaùnh giaù laø khaû naêng traû nôï cuûa khaùch haøng bò suy giaûm thì ngaân haøng chuû ñoäng quyeát ñònh phaân loaïi caùc khoaûn nôï ñoù vaøo caùc nhoùm nôï ruûi ro cao hôn töông öùng vôùi möùc ñoä ruûi ro. Nhoùm 3 (Nôï döôùi tieâu chuaån), tyû leä trích döï phoøng laø 20%, bao goàm: caùc khoaûn nôï quaù haïn töø 90 ngaøy ñeán 180 ngaøy; caùc khoaûn nôï cô caáu laïi thôøi haïn traû nôï quaù haïn döôùi 90 ngaøy theo thôøi haïn ñaõ cô caáu laïi; caùc khoaûn nôï khaùc ñöôïc phaân loaïi vaøo laïi nhoùm 3 theo quy ñònh trong caùc tröôøng hôïp sau: khaùch haøng coù nhieàu hôn 01 khoaûn nôï, maø coù baát kyø khoaûn nôï bò chuyeån sang nhoùm nôï ruûi ro cao hôn thì ngaân haøng baét buoäc phaûi phaân loaïi caùc khoaûn nôï coøn laïi cuûa khaùch haøng ñoù vaøo caùc nhoùm nôï ruûi ro cao hôn töông öùng vôùi möùc ñoä ruûi ro; caùc khoaûn nôï (keå caû caùc khoaûn nôï trong haïn vaø caùc khoaûn nôï cô caáu laïi thôøi haïn traû nôï trong haïn theo thôøi haïn nôï ñaõ cô caáu laïi), maø ngaân haøng coù ñuû cô sôû ñaùnh giaù laø khaû naêng traû nôï cuûa khaùch haøng bò suy giaûm thì ngaân haøng chuû ñoäng quyeát ñònh phaân loaïi caùc khoaûn nôï ñoù vaøo caùc nhoùm nôï ruûi ro cao hôn töông öùng vôùi möùc ñoä ruûi ro. 20 Nhoùm 4 (Nôï Nghi ngôø), tyû leä trích döï phoøng laø 50%, bao goàm: caùc khoaûn nôï quaù haïn töø 181 ngaøy ñeán 360 ngaøy; caùc khoaûn nôï cô caáu laïi thôøi haïn traû nôï quaù haïn töø 90 ngaøy ñeán 180 ngaøy theo thôøi haïn ñaõ cô caáu laïi; caùc khoaûn nôï khaùc ñöôïc phaân loaïi vaøo laïi nhoùm 4 theo quy ñònh trong caùc tröôøng hôïp sau: khaùch haøng coù nhieàu hôn 01 (moät) khoaûn nôï, maø coù baát kyø khoaûn nôï bò chuyeån sang nhoùm nôï ruûi ro cao hôn thì ngaân haøng baét buoäc phaûi phaân loaïi caùc khoaûn nôï coøn laïi cuûa khaùch haøng ñoù vaøo caùc nhoùm nôï ruûi ro cao hôn töông öùng vôùi möùc ñoä ruûi ro; caùc khoaûn nôï (keå caû caùc khoaûn nôï trong haïn vaø caùc khoaûn nôï cô caáu laïi thôøi haïn traû nôï trong haïn theo thôøi haïn nôï ñaõ cô caáu laïi), maø ngaân haøng coù ñuû cô sôû ñaùnh giaù laø khaû naêng traû nôï cuûa khaùch haøng bò suy giaûm thì ngaân haøng chuû ñoäng quyeát ñònh phaân loaïi caùc khoaûn nôï ñoù vaøo caùc nhoùm nôï ruûi ro cao hôn töông öùng vôùi möùc ñoä ruûi ro. Nhoùm 5 (Nôï coù khaû naêng maát voán) tyû leä trích döï phoøng laø 100%, bao goàm: caùc khoaûn nôï quaù haïn treân 360 ngaøy; caùc khoaûn nôï khoanh chôø Chính phuû xöû lyù. Caùc khoaûn nôï cô caáu laïi thôøi haïn traû nôï quaù haïn töø 90 ngaøy ñeán 180 ngaøy theo thôøi haïn ñaõ cô caáu laïi. Caùc khoaûn nôï khaùc ñöôïc phaân loaïi vaøo laïi nhoùm 5 theo quy ñònh trong caùc tröôøng hôïp sau: khaùch haøng coù nhieàu hôn 01 (moät) khoaûn nôï, maø coù baát kyø khoaûn nôï bò chuyeån sang nhoùm nôï ruûi ro cao hôn thì ngaân haøng baét buoäc phaûi phaân loaïi caùc khoaûn nôï coøn laïi cuûa khaùch haøng ñoù vaøo caùc nhoùm nôï ruûi ro cao hôn töông öùng vôùi möùc ñoä ruûi ro; caùc khoaûn nôï (keå caû caùc khoaûn nôï trong haïn vaø caùc khoaûn nôï cô caáu laïi thôøi haïn traû nôï trong haïn theo thôøi haïn nôï ñaõ cô caáu laïi), maø ngaân haøng coù ñuû cô sôû ñaùnh giaù laø khaû naêng traû nôï cuûa khaùch haøng bò suy giaûm thì ngaân haøng chuû ñoäng quyeát ñònh phaân loaïi caùc khoaûn nôï ñoù vaøo caùc nhoùm nôï ruûi ro cao hôn töông öùng vôùi möùc ñoä ruûi ro. Soá tieàn döï phoøng cuï theå phaûi trích ñöôïc tính theo coâng thöùc sau: R = max {0, (A – C)} x r 21 trong ñoù: R: soá tieàn döï phoøng cuï theå phaûi trích A: giaù trò cuûa khoaûn nôï C: giaù trò cuûa taøi saûn ñaûm baûo r: tyû leä trích laäp döï phoøng cuï theå Giaù trò cuûa taøi saûn ñaûm baûo (C) ñöôïc xaùc ñònh treân cô sôû tích soá giöõa tyû leä aùp duïng ñöôïc quy ñònh nhö sau: giaù trò thò tröôøng cuûa Vaøng; meänh giaù cuûa traùi phieáu chính phuû, tín phieáu kho baïc, vaø caùc loaïi giaáy tôø coù giaù cuûa caùc TCTD; giaù trò cuûa taøi saûn baûo ñaûm laø ñoäng saûn, baát ñoäng saûn vaø caùc taøi saûn baûo ñaûm khaùc ghi treân hôïp ñoàng baûo ñaûm, hôïp ñoàng cho thueâ taøi chính. Tyû leä toái ña aùp duïng ñeå xaùc ñònh giaù trò cuûa taøi saûn ñaûm baûo (C) quy ñònh theo tính thanh khoaûn cuûa loaïi taøi saûn ñaûm baûo nhö sau: Baûng 1.1: Tyû leä ñeå xaùc ñònh giaù trò cuûa taøi saûn ñaûm baûo trong tính döï phoøng Loaïi taøi saûn baûo ñaûm Tyû leä toái ña % Soá dö taøi khoaûn tieàn göûi, soå tieát kieäm baèng VND taïi TCTD 100% Tín phieáu kho baïc, vaøng, soá dö treân taøi khoaûn tieàn göûi, soå tieát kieäm baèng ngoaïi teä taïi TCTD 95% Traùi phieáu Chính phuû: - Coù thôøi haïn coøn laïi töø 1 naêm trôû xuoáng - Coù thôøi haïn coøn laïi töø 1 naêm ñeán 5 naêm - Coù thôøi haïn coøn laïi treân 5 naêm 95% 85% 80% Thöông phieáu, giaáy tôø coù giaù cuûa TCTD khaùc 75% Chöùng khoaùn cuûa caùc TCTD khaùc 70% Chöùng khoaùn cuûa doanh nghieäp 65% BÑS (goàm: nhaø ôû cuûa daân cö coù giaáy tôø hôïp phaùp hoaëc baát ñoäng saûn gaén lieàn vôùi quyeàn söû duïng ñaát hôïp phaùp) 50% Caùc loaïi taøi saûn baûo ñaûm khaùc 30% (Nguoàn töø PriceWaterHouseCoopers) 22 Döï phoøng toån thaát cho vay laø moät phöông phaùp maø caùc ngaân haøng söû duïng ñeå ghi nhaän söï giaûm giaù veà giaù trò coù theå thu hoài cuûa caùc khoaûn cho vay, ñöôïc döïa treân caùc ruûi ro gaén lieàn vôùi danh muïc cho hay töøng khoaûn vay cuï theå. Chính saùch döï phoøng toån thaát cho vay ñöôïc xaùc ñònh döïa treân phaân loaïi theo ruûi ro vaø caùc tyû leä döï phoøng, ñöôïc chia thaønh 2 loaïi döï phoøng laø “Döï phoøng rieâng” vaø “Döï phoøng chung”. “Döï phoøng rieâng” laø khoaûn döï phoøng ñöôïc laäp cho moät toån thaát ñöôïc xaùc ñònh trong moät khoaûn cho vay rieâng leû (01 khoaûn vay cuûa 01 khaùch haøng cuï theå). “Döï phoøng chung” laø khoaûn döï phoøng ñöôïc laäp cho caùc toån thaát tieàm taøng chöa ñöôïc gaén vôùi töøng khoaûn cho vay rieâng leû (döï kieán ngaønh seõ gaëp khoù khaên, ví duï: do quy ñònh cuûa chính phuû veà vieäc haïn cheá/caám ñaêng kyù xe môùi neân seõ aûnh höôûng ñeán ngaønh kinh doanh laép raùp xe maùy, ruûi ro tieàm aån). Söï phaân bieät veà khaùi nieäm “Döï phoøng rieâng” vaø “Döï phoøng chung” raát quan troïng ñoái vôùi vieäc xaùc ñònh caùc yeâu caàu veà voán theo Basle Capital Accord. Theo ñoù, “Döï phoøng rieâng” khoâng ñöôïc tính vaøo “Voán caáp 2”, coøn ôû moät möùc ñoä nhaát ñònh “Döï phoøng chung” coù theå ñöa vaøo “Voán caáp 2”. Ngaân haøng söû duïng döï phoøng ñeå xöû lyù ruûi ro tín duïng ñoái vôùi caùc khoaûn nôï trong caùc tröôøng hôïp: khaùch haøng laø toå chöùc, doanh nghieäp bò giaûi theå, phaù saûn theo quy ñònh cuûa phaùp luaät, caù nhaân bò cheát hoaëc maát tích, caùc khoaûn nôï thuoäc nhoùm 5. Rieâng caùc khoaûn nôï khoanh chôø Chính phuû xöû lyù, ngaân haøng ñöôïc söû duïng döï phoøng(neáu coù) ñeå xöû lyù ruûi ro tín duïng. Ngaân haøng thöïc hieän vieäc söû duïng döï phoøng ñeå xöû lyù ruûi ro tín duïng moät quyù moät laàn. Vieäc söû duïng döï phoøng ñeå xöû lyù ruûi ro theo nhöõng nguyeân taéc: khaùch haøng laø toå chöùc, doanh nghieäp bò giaûi theå, phaù saûn theo quy ñònh cuûa phaùp luaät, caù nhaân bò cheát hoaëc maát tích, caùc khoaûn nôï thuoäc nhoùm 5. Vaø vieäc phaùt maïi taøi saûn ñaûm baûo ñeå thu hoài nôï, neáu khoâng ñuû buø ñaép thì ñöôïc söû duïng döï phoøng chung ñeå xöû lyù thu hoài ñuû nôï vay. Ngaân haøng söû duïng döï phoøng ñeå xöû lyù ruûi ro tín duïng khoâng phaûi laø xoùa nôï cho khaùch haøng. Ngaân haøng vaø caù nhaân coù lieân quan khoâng ñöôïc pheùp thoâng baùo 23 döôùi moïi hình thöùc cho khaùch haøng bieát veà vieäc xöû lyù ruûi ro tín duïng. Sau khi ñaõ söû duïng döï phoøng ñeå xöû lyù ruûi ro tín duïng, ngaân haøng phaûi chuyeån caùc khoaûn nôï ñaõ ñöôïc xöû lyù ruûi ro tín duïng töø haïch toaùn noäi baûng ra haïch toaùn ngoaïi baûng ñeå tieáp tuïc theo doõi vaø coù caùc bieän phaùp ñeå thu hoài nôï trieät ñeå. Sau naêm naêm keå töø ngaøy söû duïng döï phoøng ñeå xöû lyù ruûi ro tín duïng, ngaân haøng ñöôïc xuaát toaùn caùc khoaûn nôï ñaõ ñöôïc xöû lyù ruûi ro tín duïng ra khoûi ngoaïi baûng ñoái vôùi caùc tröôøng hôïp khaùch haøng laø toå chöùc, doanh nghieäp bò giaûi theå, phaù saûn theo quy ñònh cuûa phaùp luaät; caù nhaân bò cheát hoaëc maát tích. Rieâng ñoái vôùi caùc ngaân haøng thöông maïi nhaø nöôùc, vieäc xuaát toaùn chæ ñöôïc pheùp thöïc hieän sau khi ñöôïc Boä taøi chính vaø Ngaân haøng nhaø nöôùc Vieät Nam chaáp nhaän. Tröôøng hôïp soá tieàn döï phoøng khoâng ñuû ñeå xöû lyù toaøn boä ruûi ro tín duïng cuûa caùc khoaûn nôï haïch toaùn tröïc tieáp phaàn cheânh leäch thieáu cuûa soá tieàn döï phoøng vaøo chi phí hoaït ñoäng. Tröôøng hôïp soá tieàn döï phoøng ñaõ trích coøn laïi lôùn soá tieàn döï phoøng phaûi trích, ngaân haøng phaûi hoaøn nhaäp phaàn cheânh leäch thöøa theo quy ñònh cuûa phaùp luaät veà cheá ñoä taøi chính ñoái vôùi ngaân haøng. Caùc khoaûn cho vay ñöôïc phaân loaïi laø “coù khaû naêng maát voán” seõ ñöôïc xoùa soå, khi: caùc quyeàn ñoøi nôï maø ngaân haøng ñaõ thöïc hieän bieän phaùp hôïp lyù nhaèm thu hoài nôï nhöng khoâng coù moät khaû naêng naøo veà vieäc khoaûn nôï ñöôïc thu hoài, caùc tieâu chí ñöôïc xem xeùt bao goàm: ngöôøi vay ñaõ cheát hoaëc ñöôïc phaùn quyeát laø maát tích, hoaëc coù moät daáu hieäu naøo ñoù laø ñaõ maát tích, ngöôøi vay bò caàm tuø treân moät naêm vaø khoâng coù taøi saûn naøo ñeå hoaøn traû khoaûn nôï. Ngöôøi vay ñaõ giaûi theå hoaït ñoäng kinh doanh vaø ñang trong tình traïng nôï naàn vôùi caùc chuû nôï khaùc, caùc chuû nôï naøy coù uyeàn öu tieân ñoøi nôï töø toaøn boä taøi saûn cuûa ngöôøi vay cao hôn quyeàn cuûa ngaân haøng vaø soá nôï cuûa caùc chuû nôï khaùc cao hôn giaù trò taøi saûn cuûa con nôï. Ngaân haøng ñaõ kieän ngöôøi vay hoaëc ñaõ yeâu caàu ñöôïc chia phaàn taøi saûn cuûa ngöôøi vay khi trong tröôøng hôïp caùc chuû nôï khaùc ñaõ kieän ngöôøi vay, vaø toøa aùn ñaõ quy ñònh raèng ngöôøi vay khoâng coù taøi saûn ñeå hoaøn traû nôï; vaø ngaân haøng ñaõ ñeä trình vaên kieän yeâu 24 caàu xöû lyù phaù saûn ngöôøi vay, vaø trong caùc tröôøng hôïp ñoù coù moät söï thoûa hieäp vôùi pheâ chuaån cuûa toøa aùn hoaëc ngöôøi vay bò xeùt xöû laø phaù saûn vaø ñaõ thöïc hieän chia taøi saûn cuûa ngöôøi vay. Hoaëc khi caùc quyeàn ñoøi nôï khoâng thu hoài ñöôïc do tính chaát voán coù hoaëc do hoaøn caûnh. Hoaëc khi caùc taøi saûn khaùc ñaõ bò phaù huûy hoaëc trôû neân khoâng coù giaù trò. Hoaëc khi toån thaát do cô caáu laïi nôï theo caùc quy ñònh vaø höôùng daãn cuûa ngaân haøng trung öông. Caùc khoaûn muïc ngoaïi baûng chòu ruûi ro cuõng phaûi ñöôïc xeáp haïng theo caùch töông tö nhö caùc khoaûn cho vay vaø ño löôøng ruûi ro ngoaïi baûng baèng caùch nhaân soá dö danh nghóa cuûa khoaûn muïc ruûi ro vôùi caùc heä soá chuyeån ñoåi tín duïng: caùc khoaûn muïc chòu ruûi ro coù theå huûy voâ ñieàu kieän (0%); caùc cam keát coù kyø haïn ban ñaàu baèng hoaëc döôùi 1 naêm (20%); caùc khoaûn muïc thay theá caùc khoaûn cho vay (100%);caùc coâng nôï tieàm taøng lieân quan ñeán thöông maïi, ngaén haïn vaø töï ñoäng heát hieäu löïc, phaùt sinh töø söï vaän chuyeån haøng hoùa (20%). Caùc khoaûn cho vay ñöôïc cô caáu laïi khi trong quaù trình theo doõi vieäc tuaân thuû cuûa ngöôøi vay theo caùc ñieàu kieän cuûa hôïp ñoàng cô caáu laïi nôï. Theo ñoù, ngöôøi vay phaûi hoaøn traû nôï trong 03 (ba) thaùng lieân tuïc hoaëc 03 (ba) khoaûn thanh toaùn lieân tuïc, thôøi haïn daøi hôn seõ ñöôïc söû duïng, ngaân haøng seõ thöïc hieän quy trình phaân loaïi nhö sau: höõng ngöôøi vay ban ñaàu ñöôïc phaân loaïi laø “coù khaû naêng maát voán” hoaëc “nghi ngôø” seõ ñöôïc phaân loaïi laø “döôùi tieâu chuaån”. Nhöõng ngöôøi vay ban ñaàu ñöôïc phaân loaïi laø “döôùi tieâu chuaån” hoaëc “chuù yù ñaëc bieät” seõ ñöôïc giöõ nguyeân möùc phaân loaïi. Ngöôøi vay tuaân thuû hoaøn toaøn vôùi caùc ñieàu khoaûn cuûa hôïp ñoàng cô caáu laïi nôï vaø hoaøn traû theo ñuùng hôïp ñoàng trong suoát moät giai ñoaïn ít nhaát laø 03 (ba) thaùng lieân tuïc hoaëc 03 (ba) khoaûn thanh toaùn lieân tuïc rthì khoaûn nôï seõ ñöôïc phaân loaïi laïi laø “ñuû tieâu chuaån”. Trong tröôøng hôïp ngöôøi vay khoâng theå tuaân thuû ñuùng caùc ñieàu kieän cuûa hôïp ñoàng cô caáu laïi, ngaân haøng seõ coäng thôøi gian quaù haïn theo hôïp ñoàng cô caáu laïi vaø theo hôïp ñoàng ban ñaàu vôùi nhau, phaân loaïi laïi ngöôøi vay vaø laäp döï phoøng phuø hôïp. Ñoái vôùi ngöôøi vay coù nhieàu khoaûn 25 vay thì taát caû caùc moùn vay vaø cam keát vôùi ngöôøi vay ñoù seõ ñöôïc phaân loaïi töông töï nhau theo möùc phaân loaïi thaáp nhaát, tröø khi ngaân haøng coù theå chöùng minh ñöôïc raèng vieäc söû duïng moùn vay cho moät döï aùn cuï theå roõ raøng taùch rôøi khoûi caùc moùn vay khaùc veà maët söû duïng voán vaø tình hình traû nôï. 1.6. YÙ NGHÓA CUÛA CHAÁM ÑIEÅM TÍN DUÏNG: Chaám ñieåm tín duïng laø moät coâng cuï thoâng tin quaûn lyù maïnh meõ nhöng thöôøng bò hieåu sai hoaëc söû duïng khoâng ñuùng caùch. Chaám ñieåm tín duïng laø moät coâng cuï quaûn lyù nhaèm phaân bieät caùc möùc ñoä ruûi ro cuûa ngöôøi vay. Ñeå coù theå chaám ñieåm tín duïng thì caàn thieát phaûi coù nhöõng cô sôû döõ lieäu ñaàu vaøo, ñoù chính laø nhöõng thoâng tin veà ngöôøi vay vaø ngöôïc laïi vieäc chaám ñieåm tín duïng laïi laø döõ lieäu ñaàu vaø cho cho vieäc ra quyeát ñònh tín duïng (pheâ duyeät tín duïng), keøm theo nhöõng yeâu caàu (ñieàu kieän) cho khoaûn vay, tính giaù khoaûn vay (laõi suaát, phí) vaø caàn thieát cho vieäc quaûn lyù danh muïc ñaàu tö cuûa ngaân haøng. Ngoaøi ra, chaám ñieåm tín duïng coøn laø cô sôû cuûa vieäc naâng cao naêng löïc quaûn lyù tín duïng vaø cuõng laø moät phöông tieän ñeå so saùnh ruûi ro danh muïc ñaàu tö vôùi ruûi ro chuaån beân ngoaøi. Tuy nhieân, cuõng caàn phaûi hieåu raèng chaám ñieåm tín duïng seõ khoâng phaûi laø söï thay theá chuyeân moân vaø ñaùnh giaù cuûa caùc chuyeân gia ngaân haøng giaøu kinh nghieäm, hay laø moät coâng cuï ra quyeát ñònh, moät quaù trình töï ñoäng hoùa hoaëc laø moät giaûi phaùp cuoái cuøng caûi thieän quaûn lyù ruûi ro tín duïng. Chaám ñieåm tín duïng chính xaùc vaø hieäu quaû laø neàn taûng cuûa moät moâ hình quaûn lyù ruûi ro tín duïng hieäu quaû, nhaèm nhaán maïnh caùc phaân tích tín duïng, thöôøng xuyeân cuûng coá vaø taêng cöôøng vieäc söû duïng caùc tieâu chuaån tín duïng, hoã trôï caùc quyeát ñònh veà giaù vaø cô caáu thoâng minh. Chaám ñieåm tín duïng coøn coù yù nghóa raát quan troïng ñoái vôùi vieäc xaùc ñònh ruûi ro lôùn vaø xaùc ñònh caùc chi phí cao ôû giai ñoaïn ban ñaàu. Noù laø chìa khoùa ra quyeát ñònh möùc döï phoøng phuø hôïp cho toån thaát cho vay, cuõng nhö laø laø cô sôû ñeå phaân boå voán vaø ñaùnh giaù hoaït ñoäng sau khi ñieàu chænh ruûi ro. Ngoaøi ra, chaám ñieåm tín duïng seõ cho pheùp caùc ñònh cheá taøi chính xaùc 26 ñònh ñöôïc khaû naêng vaø möùc ñoä cuûa ruûi ro veà caû maët ñònh tính vaø ñònh löôïng theo hình veõ döôùi ñaây: Hình 1.1: Khaû naêng vaø möùc ñoä ruûi ro ôû töøng möùc xeáp haïng ruûi ro (Nguoàn: PriceWaterHouseCoopers, Credit rating methodology) Moät thang chaám ñieåm tín duïng ñöôïc söû duïng trong toaøn ngaân haøng taïo ra caùi nhìn toaøn dieän veà ruûi ro, cho pheùp so saùnh khaùch quan giöõa caùc keânh kinh doanh vôùi nhau: moãi hoaït ñoäng kinh doanh gaây ra bao nhieâu ruûi ro ?; hoaït ñoäng kinh doanh naøo coù lôïi nhuaän cao nhaát sau khi ñaõ ñieàu chænh ruûi ro ?; caùc hoaït ñoäng kinh doanh cuûa ngaân haøng coù taïo ra lôïi nhuaän ñuû ñeå buø ñaép ruûi ro ?; caàn huy ñoäng bao nhieâu voán vaø/hoaëc döï tröõ cho moãi moät giao dòch/keânh kinh doanh/toaøn ngaân haøng ?; haïn möùc tín duïng neân ñöôïc laäp/môû roäng ñeán ñaâu cho töøng möùc ñoä ruûi ro cuï theå ?; nhöõng ruûi ro naøo toàn taïi ôû nhieàu hoaït ñoäng kinh doanh ?; caùc giao dòch kinh doanh, caùc döï aùn kinh doanh môùi aûnh höôûng nhö theá naøo ñeán cô caáu lôïi nhuaän – ruûi ro hieän taïi cuûa ngaân haøng ? .v.v Keát quaû chaám ñieåm tín duïng seõ döïa treân vieäc xaây döïng moät moâ hình thang ñieåm tín duïng cuï theå. Caùc ñònh cheá taøi chính haøng ñaàu thöôøng coù khaù nhieàu möùc xeáp haïng cho taát caû caùc taøi saûn ñang hoaït doäng cuûa hoï. Taïi caùc ngaân haøng naèm trong ñieàu tra cuûa uûy ban Basel, trung bình coù khoaûng 10(möôøi) möùc xeáp haïng cho caùc khoaûn vay toát, bao goàm caû möùc xeáp haïng boå sung vaø soá caùc möùc xeáp Xeáp haïng ruûi ro Giaûi thích ñònh löôïng Giaûi thích ñònh tính 1 2 3 4 5 … n khoâng coù ruûi ro ---------------> moät chuùt ruûi ro ---------------------> ruûi ro taát caû maát 0% ------------------------> maát X% ---------------------> maát 100% 27 haïng coù vaán ñeà bình quaân khoaûng laø 03 (ba), töø möùc cao nhaát laø 06(saùu) ñeán möùc thaáp nhaát laø 0 (khoâng). Ngoaøi ra, vieäc chia nhoû thang chaám ñieåm tín duïng laø raát caàn thieát, ngaân haøng seõ hieåu roõ hôn chaát löôïng cuûa töøng ngöôøi vay vaø toaøn boä danh muïc ñaàu tö. Ñoàng thôøi, noù seõ giuùp cho ngaân haøng coù ñöôïc caùc thoâng tin quaûn lyù höõu ích. Nhöõng bieåu ñoà sau ñaây seõ cho chuùng ta nhaän thaáy vieäc chia nhoû thang chaám ñieåm (soá möùc xeáp haïng) theo phaân loaïi khoaûn vay. Bieåu ñoà 1.1: Soá möùc xeáp haïng cho caùc khoaûn vay toát Soá möùc xeáp haïng cho caùc khoaûn vay toát 0% 10% 20% 30% 40% <5 5-9 10-14 15-19 20-24 25-29 Caùc möùc xeáp haïng Ph aàn tr aêm n ga ân ha øng (Nguoàn: thaûo luaän cuûa Uyû ban Basel “Thöïc haønh caùc Heä thoáng xeáp haïng noäi boä) Bieåu ñoà 1.2: Soá möùc xeáp haïng cho caùc khoaûn vay xaáu Soá möùc xeáp haïn cho khoaûn vay xaáu 0% 5% 10% 15% 20% 25% 30% 1 2 3 4 5 6 7 Caùc möùc xeáp haïng (löu yù : coù moät ngaân haøng khoâng coù caùc möùc xeáp haïn cho caùc khoaûn vay coù vaán ñeà) Ph aàn tr aêm n ga ân ha øng (Nguoàn: thaûo luaän cuûa Uyû ban Basel “Thöïc haønh caùc Heä thoáng xeáp haïng noäi boä) 28 Bieåu ñoà 1.3: Phaân boå ruûi ro danh muïc ñaàu tö Phaân boå ruûi ro danh muïc ñaàu tö 0% 5% 10% 15% 20% 25% 30% 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 Xeáp haïng ruûi ro Ph aàn tr aêm n ga ân ha øng (Nguoàn: thaûo luaän cuûa Uyû ban Basel “Thöïc haønh caùc Heä thoáng xeáp haïng noäi boä) Bieåu ñoà 1.4: Thang xeáp haïng ruûi ro hieän taïi vaø döï kieán ñöôïc chia nhoû T hang xeáp haïng t heo q uy ñònh hieän t aïi 1 2 3 4 5 Phaân loaïi T yû tr on g dö n ô Thang xeáp haïng ruûi ro ñöôïc chia nhoû hôn 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 Thang ñieåm ruûi ro Ty û tr oïn g dö n ôï (Nguoàn: thaûo luaän cuûa Uyû ban Basel “Thöïc haønh caùc Heä thoáng xeáp haïng noäi boä) Moät thang chaám ñieåm tín duïng bao goàm caùc moâ taû ñònh tính veà ruûi ro tín duïng, tham chieáu tôùi caùc tieâu chuaån beân ngoaøi, caùc möùc ñoä ñaùnh giaù khaùc nhau ñöôïc phaân chia thaønh “ñaït tieâu chuaån” vaø “khoâng ñaït tieâu chuaån” goàm 10 haïng ñöôïc trình baøy trong baûng 1.2 nhö sau: 29 Baûng 1.2: Moät thang chaám ñieåm ñieån hình goàm 10 haïng Haïng Ñònh nghóa xeáp haïng Tieâu chuaån beân ngoaøi (S&P500, Moody’s) 1 Khaû naêng thöïc hieän caùc cam keát taøi chính cuûa ngöôøi vay ñaëc bieät cao. Khoaûn vay ñöôïc ñaùnh giaù coù chaát löôïng cao nhaát, coù ruûi ro thaáp nhaát. Chi traû laõi ñöôïc baûo ñaûm nhôø laõi oån ñònh vaø voán vay ñöôïc an toaøn. Trong khi caùc yeáu toá baûo veä khaùc nhau coù theå thay ñoåi, nhöõng thay ñoåi naøy do coù theå nhaän bieát ñöôïc tröôùc neân haàu nhö khoâng theå aûnh höôûng ñeán khoaûn vay. AAA tôùi AA++ Aaa tôùi Aa1 2 Khaû naêng thöïc hieän caùc cam keát taøi chính cuûa ngöôøi vay raát cao. Khoaûn vay ñöôïc ñaùnh giaù coù chaát löôïng cao nhaát, caû ôû hieän taïi vaø trong töông lai, ruûi ro ñöôïc haïn cheá ôû möùc toái thieåu. Ruûi ro daøi haïn coù theå cao hôn so vôùi khoaûn tín duïng haïng 1 vì khaû naêng baûo veä khoaûn vay coù theå khoâng lôùn nhö theá hay söï dao ñoäng cuûa caùc yeáu toá baûo veä coù theå coù bieân ñoä lôùn hôn. AA tôùi AA- Aa2 tôùi Aa3 3 Khaû naêng thöïc hieän caùc cam keát taøi chính cuûa ngöôøi vay vaãn cao. Khoaûn vay ñöôïc ñaùnh giaù coù chaát löôïng, coù öu ñieåm veà ñaëc ñieåm ñaàu tö, ruûi ro ôû möùc khieâm toán. Caùc yeáu toá ñaûm baûo an toaøn cho voán vaø laõi ñöôïc coi laø phuø hôïp nhöng coù caùc yeáu toá gaây lo ngaïi cho khoaûn vay trong töông lai. A+ tôùi A- A1 tôùi A3 4 Khaû naêng thöïc hieän caùc cam keát taøi chính cuûa ngöôøi vay cao hôn möùc trung bình. Khoaûn vay coù chaát löôïng trung bình bôûi vì noù ñöôïc baûo veä khoâng cao vaø cuõng khoâng thaáp. Thanh toaùn laõi vaø ñoä an toaøn cuûa voán vay ôû möùc phaûi ôû hieän taïi nhöng caùc yeáu toá baûo ñaûm chaéc chaén thieáu hoaëc khoâng coù ñoä tin caäy trong thôøi gian daøi. BBB+ tôùi BBB- Baa1 tôùi Baa3 30 5 Khaû naêng thöïc hieän caùc cam keát taøi chính cuûa ngöôøi vay trung bình. Khoaûn vay ñöôïc Ñaùnh giaù laø coù caùc yeáu toá ñaàu cô. Töông lai cuûa caùc khoaûn vay naøy khoâng theå coi laø ñöôïc ñaûm baûo toát. Khaû naêng thanh toaùn laõi, voán laø trung bình. Do ñoù, khoaûn vay naøy khoâng an toaøn caû ôû thôøi ñieåm thuaän lôïi vaø khoâng thuaän lôïi. BB+ Ba1 6 Ngöôøi vay gaëp nhieàu ruûi ro vaø khoâng chaéc chaén tieáp dieãn cho coâng vieäc kinh doanh khoâng thuaän lôïi, caùc ñieàu kieän taøi chính vaø kinh teá coù theå khieán ngöôøi vay khoâng coù khaû naêng thöïc hieän caùc cam keát taøi chính. Khoaûn vay ñöôïc ñaùnh giaù laø coù yeáu toá ñaàu cô lôùn hôn so vôùi caùc khoaûn tín duïng ñöôïc chaám haïng 5 vaø coù ruûi ro naèm treân möùc trung bình. BB tôùi BB- Ba2 tôùi Ba3 7 Ngöôøi vay coù yeáu ñieåm hay coù xu höôùng ñi xuoáng veà naêng löïc tín duïng, yeâu caàu beân cho vay phaûi löu taâm hôn. Khoaûn vay coù theå khoâng ñöôïc thanh toaùn, nhöng ngöôøi vay hieän taïi vaãn coù khaû naêng ñaùp öùng caùc cam keát taøi chính ñoái vôùi khoaûn vay. Kinh doanh khoâng thuaän lôïi, caùc ñieàu kieän taøi chính vaø kinh teá coù theå gaây aûnh höôûng xaáu ñeán ñeán naêng löïc hay söï saün loøng thanh toaùn cuûa ngöôøi vay. Tính ñaûm baûo thanh toaùn laõi, goác hay duy trì caùc ñieàu khoaûn cuûa hôïp ñoàng cho vay thaáp. B+ tôùi B- B1 tôùi B3 8 Ngöôøi vay bò ñaùnh giaù laø ôû vò theá yeáu, caùc yeáu ñieåm roõ raøng coù theå gaây aûnh höôûng tôùi tính thanh khoaûn cuûa khoaûn vay. Hoaøn traû khoaûn vay coù theå bò ñe doïa, tuy nhieân söï thaát khoaûn vay khoâng roõ raøng. Khoaûn vay khoâng ñöôïc ñaûm baûo ñuùng möùc. Coù moät khaû naêng roõ raøng raèng moät phaàn laõi/voán vay coù theå bò maát neáu caùc yeáu ñieåm treân khoâng ñöôïc khaéc phuïc kòp thôøi. CCC+ tôùi CCC- Caa1 tôùi Caa3 9 Khoaûn vay naøy coù caùc yeáu ñieåm cuûa khoaûn vay ñöôïc ñaùnh CC tôùi C 31 giaù haïng 8 neâu treân, coäng vôùi khaû naêng thu hoài voán vay laø voâ cuøng ñaùng ngaïi. Coù theå xaûy ra caùc vaán ñeà nghieâm troïng nhö maát moät phaàn voán. Khaû naêng thieät haïi ñaëc bieät cao nhöng do moät soá yeáu toá nhaát ñònh coù theå caûi thieän chaát löôïng khoaûn vay, nhaän ñònh raèng khoaûn vay laø maát maùt ñöôïc giöõ laïi cho tôùi khi tình traïng cuûa khoaûn vay/ngöôøi vay ñöôïc xaùc ñònh chaéc chaén. Caùc yeáu toá toàn ñoïng bao goàm saùt nhaäp vaø thu mua ñang ñöôïc xem xeùt, caùc quy trình thanh lyù, roùt theâm voán, hoaøn thieän quyeàn naém giöõ taøi saûn theá chaáp, hay keá hoïach taùi taøi trôï. Caùc khoaûn döï tröõ noùi chung ñöôïc thieát laäp ñeå phoøng choáng nhöõng söï baát oån naøy. Ca tôùi C 10 Ngöôøi vay döôøng nhö khoâng coù khaû naêng traû nôï. Khoaûn vay ñöôïc coi laø khoâng coù khaû naêng thu hoài vaø coù ít giaù trò, vieäc coi raèng ñaây laø moät taøi saûn hoaït ñoäng cuûa ngaân haøng laø khoâng ñöôïc ñaûm baûo. Ñieàu naøy khoâng coù nghóa laø khoaûn vay khoâng coù chuùt giaù trò phuïc hoài naøo, nhöng cuõng khoâng thöïc teá neáu tieán haønh xoùa taøi khoaûn taøi saûn khoâng coøn giaù trò naøy, maëc daàu vieäc phuïc hoài moät phaàn khoaûn taøi saûn coù theå dieãn ra trong töông lai. D (Nguoàn: thaûo luaän cuûa Uyû ban Basel “Thöïc haønh caùc Heä thoáng xeáp haïng noäi boä) Nhö ñaõ ñöôïc trình baøy ôû treân, heä thoáng chaám ñieåm tín duïng laø xeáp haïng ngöôøi vay, xeáp haïng khoaûn vay treân cô sôû moät thang chaám ñieåm tín duïng ñaõ ñöôïc thieát keá tröôùc ñoù. Do ñoù, trong chaám ñieåm tín duïng, quaù trình phaân tích tín duïng raát caàn thieát vaø ñoùng vai troø quan troïng cho keát quaû chaám ñieåm sau cuøng. Phaân tích tín duïng bao goàm vieäc thöïc hieän phaân tích tín duïng caên baûn, heä thoáng chaám ñieåm tín duïng vaø caùc moâ hình xeáp haïng ruûi ro (chaám ñieåm tín duïng). Phaân tích tín duïng caên baûn laø vieäc xem xeùt 5 yeáu toá C (Character- ñaëc ñieåm; Capacity -naêng löïc; Capital-voán; Conditions-caùc ñieàu kieän; Collateral-theá 32 chaáp) hoaëc 5 yeáu toá P (People-con ngöôøi; Payment-thanh toaùn; Purpose-muïc ñích; Protection-baûo veä; Perspective-toång quan), xem xeùt caùc yeáu toá taøi chính vaø phi taøi chính, caùc hình thöùc cho vay. Caùc yeáu toá taøi chính caàn ñöôïc phaân tích chaúng haïn nhö: tính thanh khoaûn, lôïi nhuaän, tyû leä voán vay, tieàn maët, voøng quay taøi saûn …. Coøn caùc yeáu toá phi taøi chính caàn ñöôïc ñaùnh giaù laø: quaûn trò, moâi tröôøng kinh doanh, ngaønh coâng nghieäp, caùc coå ñoâng, caùc phaùt sinh veà phaùp luaät .v.v. Vieäc chaám ñieåm tín duïng coøn phaûi ñöôïc so saùnh vôùi ngaønh lieân quan ñeán ngöôøi vay/khoaûn vay ñoù. Caùc yeáu toá caàn xem xeùt ñeå chaám ñieåm nhö: tính caïnh tranh, moâi tröôøng kinh doanh, moâi tröôøng kinh teá vó moâ, khung phaùp lyù, vaàn ñeà taùi cô caáu, thay ñoåi coâng ngheä, xu höôùng daøi haïn coù theå taùc ñoäng ñeán caàu ... Phaân tích tín duïng phaûi ñöôïc caên cöù treân cô sôû heä thoáng chaám ñieåm ñöôïc xaây döïng theo söï phaân chia khu vöïc danh muïc ñaàu tö theo quy moâ khaùch haøng (coâng ty lôùn, doanh nghieäp nhoû, ngöôøi tieâu duøng), thò tröôøng trung caáp, thò tröôøng cao caáp, thò tröôøng caáp thaáp. Trong phaân tích tín duïng caàn thieát coøn quan taâm ñeán loaïi hình cho vay, caàn xaùc ñònh chính xaùc laø ngaân haøng cho vay loaïi hình naøo: cho vay ngaén haïn, cho vay trung daøi haïn, cho vay theo haïn möùc tín duïng, taøi trôï döï aùn, cho vay cô caáu mua nôï (mua nôï), thueâ mua taøi saûn, cho vay traùch nhieäm döï phoøng … Bôûi leû, tuøy loaïi hình cho vay seõ coù nhöõng möùc ñoä vaø taùc ñoäng ruûi ro khaùc nhau do tính chaát phaûi ñuùng vôùi nhu caàu söû duïng voán cuûa ngöôøi vay. Ví duï: Vieäc chaám ñieåm tín duïng caùc doanh nghieäp nhoû chæ laø vieäc môû roäng caùc moâ hình khaùch haøng tieâu duøng trong ñoù ñoä tín nhieäm cuûa chuû sôû höõu chieám phaàn lôùn vieäc chaám ñieåm tín duïng, ñöôïc trình rong baûng 1.3 nhö sau: 33 Baûng 1.3: Phöông phaùp luaän chaám ñieåm doanh nghieäp nhoû NOÄI DUNG Tyû troïng 1. Chuû sôû höõu 50% Lòch söû chi traû - Thoâng tin chi traû cho taát caû caùc taøi khoaûn: theû tín duïng, theû nôï, taøi khoaûn cöûa haøng baùn leû, taøi khoaûn coâng ty taøi chính, khoaûn vay traû goùp, khoaûn vay theá chaáp - Thoâng tin töø coâng coäng vaø caùc thu hoài, ví duï nhö: phaù saûn, xeùt xöû lieân quan ñeán tín duïng - Caùc chi tieát thanh toaùn lôõ hoaëc chaäm: chaäm bao laâu, soá tieàn nôï, möùc ñoä thöôøng xuyeân vaø gaàn ñaây cuûa caùc söï kieän naøy - Thoâng tin kieåm chöùng toát raèng khoâng coù khoaûn nôï naøo khoâng traû 35% Löôïng tieàn coøn nôï - Löôïng tieàn coøn nôï cho taát caù caùc loaïi taøi khoaûn - Soá löôïng caùc taøi khoaûn coù soá döï - Chuù yù ñaëc bieät ñeán caùc taøi khoaûn tín duïng quay voøng nhö theû tín duïng - Lòch söû vieäc chi traû caùc khoaûn vay traû goùp 30% Ñoä daøi lòch söû tín duïng - Ñoä daøi caùc taøi khoaûn tín duïng - Chuù yù ñaëc bieät ñeán moät soá taøi khoaûn 15% Tín duïng môùi - Soá löôïng caùc taøi khoaûn môùi - Taøi khoaûn môùi ñöôïc môû bao laâu roài - Yeâu caàu tín duïng gaàn ñaây - Thoâng tin vieäc taùi thieát laäp tín duïng 10% Caùc loaïi tín duïng ñang söû duïng - Vieäc duøng nhieàu taøi khoaûn tín duïng 10% 2. Doanh nghieäp 50% Quy moâ coâng ty: taøi saûn coù roøng Taøi saûn coù roøng caøng lôùn thì caøng ít ruûi ro 25% Soá naêm kinh doanh Thôøi gian kinh doanh caøng laâu thì caøng ít ruûi ro 25% Quaûn lyù Quaûn lyù caøng toát thì caøng ít ruûi ro 10% Lòch söû tín duïng Lòch söû tín duïng caøng toát thì caøng ít ruûi ro 10% Thu nhaäp tröôùc laõi vaø thueá/toång laõi vay phaûi traû 10% Tyû suaát thanh toaùn hieän haønh 10% Toång nôï/Voán töï coù höõu hình 10% (Nguoàn: thaûo luaän cuûa Uyû ban Basel “Thöïc haønh caùc Heä thoáng xeáp haïng noäi boä) 34 Ñeå phaùt trieån moät moâ hình chaám ñieåm tín duïng, thì tuyø theo töøng ñònh cheá taøi chính, hoï seõ döïa treân moät soá yeáu toá rieâng coù maø thöïc hieän vieäc tieáp caän ñeå phaùt trieån moät moâ hình chaám ñieåm tín duïng. Moät trong nhöõng caùch tieáp caän coù theå döïa treân caùc yeáu toá sau: cô sôû khaùch haøng hieän taïi vaø töông lai (quy moâ, phaïm vi ñòa lyù, chaát löôïng khaùch haøng); chaát löôïng vaø kyõ naêng cuûa nhaân vieân tín duïng, caùc nguoàn thoâng tin vaø chaát löôïng cuûa thoâng tin veà ngöôøi ñi vay; caùch tieáp caän moâ hình vôùi heä thoáng quaûn lyù ruûi ro cuûa ngaân haøng; vaø muïc ñích cuûa vieäc xeáp haïng ruûi ro nhö theá naøo. Treân cô sôû ñoù, ngaân haøng seõ ñaàu tö heä thoáng chaám ñieåm tín duïng laø mua hay töï thieát keá, noù mang tính ñôn giaûn hay phöùc taïp, ñaët thuø laø ñònh tính hay ñònh löôïng, vaø cô sôû döõ lieäu seõ laø taäp trung hay khoâng taäp trung. Vôùi moät moâ hình ñaõ ñöôïc xaây döïng, heä thoáng chaám ñieåm tín duïng caàn thieát phaûi ñöôïc duy trì, cuõng coá, xem xeùt, ñaùnh giaù, chænh söûa, … ñeå ngaøy caøng ñöôïc hoaøn thieän hôn theo moâ taû döôùi ñaây: Baûng 1.4: Boán laõnh vöïc hoaït ñoäng cuûa ngaân haøng trong vieäc thöïc hieän heä thoáng chaám ñieåm tín duïng . Caùn boä quaûn lyù khaùch haøng Raø soaùt khoaûn vay Nghieân cöùu thò tröôøng - Phaùt trieån, trieån khai vaø naâng caáp caùc coâng cuï ñònh giaù vaø xeáp haïng khoaûn vay - Phaùt khaûo caùc quy trình, chính saùch hoã trôï vieäc söû duïng ñuùnng caùc moâ hình - Giaùm sat vieäc söû duïng caùc moâ hình vaø xaùc ñònh caùc vaán ñeà phaùt sinh sôùm - Naâng caáp caùc quy trình, chính saùch ñeå laøm roõ vieäc söû duïng ñuùng caùc moâ hình - Duy trì tính chính xaùc cuûa döõ lieäu thu thaäp ñöôïc, xem xeùt/chænh söûa döõ lieäu cô sôû - Thöû nghieäm vaø ñaùnh giaù caùc moâ hình ñònh giaù vaø xeáp haïng - Thu thaäp thoâng tin caàn thieát ñeå hoaøn thaønh vieäc xeáp haïng möùc ñoä ruûi ro - Ñöa caùc thoâng tin taøi chính vaøo caùc baûng bieåu hoaøn thaønh vieäc xeáp haïng ruûi ro - Ñaùnh giaù keát quaû vaø xem xeùt tính hôïp lyù cuû a keát quaû - Chuyeån nhöõng ñieåm caàn caân nhaéc trong xeáp haïng ruûi ro cuûa töøng ngöôøi vay ñeán Quaûn lyù ruûi ro - Yeâu caàu thay ñoåi ñònh giaù neáu caàn thieát - Thöïc hieän ñaùnh giaù khoaûn vay haøng naêm vaø söûa ñoåi xeáp haïng neáu caàn thieát - Xem xeùt laïi vieäc xeáp haïng ruûi ro cuûa Caùn boä quaûn lyù khaùch haøng treân cô sôû choïn maãu - Ñaùnh giaù xem caùc quy trình vaø chính saùch coù ñöôïc tuaân thuû hay khoâng - Thaåm ñònh laïi nhöõng lyù do cuûa vieäc khoâng tuaân thuû ñuùng (ví duï nhö: löøa ñaûo, thieáu roõ raøng trong chính saùch) - Ñöa ra caùc haønh ñoäng söûa ñoåi neáu caàn thieát, keå caû chænh söûa caùc xeáp haïng ruûi ro - Toùm taét keát quaû cho Quaûn lyù ruûi ro nhaèm ñaûm baûo caùc chính saùch vaø quy trình ñöôïc laøm roõ vaø caùc khoaûn vay khoâng ñöôïc xeáp haïng ñuùng ñöôïc chænh söûa trong cô sôû döõ lieäu - Thöïc hieän ñaùnh giaù haøng naêm nhöõng ngaønh taäp trung cao - Giaùm saùt caùc ngaønh veà nhöõng ñieàu kieän coù theå aûnh höôûng xaáu – ñeà xuaát vieäc raø soaùt ñoät suaát cuûa caùc coâng ty trong caùc ngaønh ñaõ traûi qua nhöõng xaáu nghieâm troïng (neáu caàn thieát) 35 CHÖÔNG 2: XAÂY DÖÏNG HEÄ THOÁNG CHAÁM ÑIEÅM TÍN DUÏNG DOANH NGHIEÄP TAÏI NGAÂN HAØNG TMCP AÙ CHAÂU 2.1. PHAÏM VI VAØ MUÏC ÑÍCH CUÛA VIEÄC CHAÁM ÑIEÅM TÍN DUÏNG: Heä thoáng chaám ñieåm tín duïng ñoái vôùi doanh nghieäp vaø phaân loaïi taøi saûn ñaûm baûo (goïi taét laø heä thoáng chaám ñieåm tín duïng doanh nghieäp) ñöôïc aùp duïng ñoái vôùi khaùch haøng doanh nghieäp hoïat ñoäng ôû moät trong caùc lónh vöïc sau: lónh vöïc thöông maïi, dòch vuï; lónh vöïc saûn xuaát, cheá bieán; lónh vöïc xaây döïng; lónh vöïc noâng, laâm, ngö nghieäp. Muïc ñích xaây döïng heä thoáng chaám ñieåm tín duïng taïi Ngaân haøng AÙ Chaâu laø ñeå taïo coâng cuï giaùm saùt vaø kieåm tra tín duïng quan troïng, nhaèm hoã trôï cho Ngaân haøng AÙ Chaâu trong vieäc ra caùc quyeát ñònh tín duïng. Heä thoáng chaám ñieåm tín duïng naøy coù theå giuùp theo doõi ñöôïc nhöõng daáu hieäu ruûi ro cuûa khaùch haøng vay ñeå coù nhöõng quyeát ñònh thích öùng nhaèm naâng cao chaát löôïng tín duïng cuûa Ngaân haøng AÙ Chaâu. Treân cô sôû chaám ñieåm tín duïng, Ngaân haøng AÙ Chaâu coù theå ñöa ra chính saùch khaùch haøng phuø hôïp vôùi muïc tieâu phaùt trieån kinh doanh chung cuûa Ngaân haøng AÙ Chaâu. 2.2. CAÙC CAÊN CÖÙ ÑEÅ CHAÁM ÑIEÅM TÍN DUÏNG DOANH NGHIEÄP: Ñeå thöïc hieän moät quy trình chaám ñieåm tín duïng doanh nghieäp, treân cô sôû xaùc ñònh phaïm vi hoaït ñoäng cuûa doanh nghieäp, ngöôøi thöïc hieän vieäc chaám ñieåm seõ thao taùc vieäc nhaäp soá lieäu ñöôïc caên cöù vaøo quy moâ doanh nghieäp, vaø caùc tieâu chí ñaùnh giaù. Quy moâ doanh nghieäp ñöôïc xaùc ñònh döïa vaøo quy moâ veà voán, soá lao ñoäng bình quaân trong naêm, doanh thu thuaàn vaø nghóa vuï ñoái vôùi ngaân saùch nhaø nöôùc. Treân cô sôû ñieåm soá cuûa tieâu chí naøy seõ xaùc ñònh quy moâ doanh nghieäp laø lôùn, trung bình hay nhoû, ñöôïc dieãn giaûi theo noäi dung döôùi ñaây: 36 Baûng 2.1: Xaùc ñònh quy moâ doanh nghieäp STT Tieâu chí Noäi dung Ñieåm ≥ 35 tyû ñoàng 8 Töø 30 ñeán < 35 tyû ñoàng 7 Töø 25 ñeán < 30 tyû ñoàng 6 Töø 20 ñeán < 25 tyû ñoàng 5 Töø 15 ñeán < 20 tyû ñoàng 4 Töø 10 ñeán < 15 tyû ñoàng 3 Töø 05 ñeán < 10 tyû ñoàng 2 01 Voán ñieàu leä/voán phaùp ñònh < 5 tyû ñoàng 1 ≥ 2.000 ngöôøi 7 Töø 1.500 ñeán < 2.000 ngöôøi 6 Töø 1.000 ñeán < 1.500 ngöôøi 5 Töø 500 ñeán < 1.000 ngöôøi 4 Töø 100 ñeán 500 ngöôøi 3 Töø 50 ñeán 100 ngöôøi 2 02 Soá lao ñoäng bình quaân naêm < 50 ngöôøi 1 ≥ 1.400 tyû ñoàng 8 Töø 1.050 ñeán < 1.400 tyû ñoàng 7 Töø 750 ñeán < 1.050 tyû ñoàng 6 Töø 500 ñeán < 750 tyû ñoàng 5 Töø 300 ñeán < 500 tyû ñoàng 4 Töø 150 ñeán < 300 tyû ñoàng 3 Töø 05 ñeán < 10 tyû ñoàng 2 03 Doanh thu thuaàn (cuûa naêm taøi chính lieàn keà tröôùc ñoù) < 5 tyû ñoàng 1 ≥ 28 tyû ñoàng 8 Töø 21 ñeán < 28 tyû ñoàng 7 Töø 15 ñeán < 21 tyû ñoàng 6 Töø 10 ñeán < 15 tyû ñoàng 5 Töø 6 ñeán < 10 tyû ñoàng 4 Töø 3 ñeán < 6 tyû ñoàng 3 Töø 1 ñeán < 3 tyû ñoàng 2 04 Nghóa vuï ñoái vôùi Ngaân saùch nhaø nöôùc (thueá thu nhaäp doanh nghieäp haøng naêm phaûi noäp) < 1 tyû ñoàng 1 Keát quaû chaám ñieåm phaàn quy moâ doanh nghieäp: Quy moâ doanh nghieäp Lôùn Trung bình Nhoû Ñieåm 22 - 31 12 - 21 < 12 (Nguoàn: Ngaân haøng TMCP AÙ Chaâu, Heä thoáng chaám ñieåm tín duïng doanh nghieäp) 37 Caùc tieâu chí ñaùnh giaù bao goàm caùc chæ soá taøi chính, trình ñoä vaø kinh nghieäm quaûn lyù cuûa ban quaûn trò doanh nghieäp, uy tín thanh toaùn nôï vay vaø caùc khoaûn baûo laõnh cuûa doanh nghieäp vôùi ngaân haøng AÙ Chaâu vaø caùc toå chöùc tín duïng khaùc, caùc yeáu toá beân ngoaøi, caùc ñaëc ñieåm hoaït ñoäng khaùc cuûa doanh nghieäp. Caùc chæ soá taøi chính caàn ñöôïc xaùc ñònh nhö: chæ tieâu thanh khoaûn (khaû naêng thanh toaùn hieän haønh, thanh toaùn nhanh); chæ tieâu hoaït ñoäng (voøng quay haøng toàn kho, kyø thu tieàn bình quaân, doanh thu thuaàn treân toång taøi saûn); chæ tieâu ñoøn caân nôï (nôï phaûi traû treân toång taøi saûn, nôï phaûi traû treân nguoàn voán chuû sôû höõu, noä phaûi traû treân toång dö nôï ngaân haøng); chæ tieâu thu nhaäp (toång thu nhaäp tröôùc thueá treân doanh thu thuaàn, toång thu nhaäp tröôùc thueá treân toång taøi saûn, toång thu nhaäp tröôùc thueá treân nguoàn voán chuû sôû höõu); löu chuyeån tieàn teä (heä soá khaû naêng traû laõi, heä soá khaû naêng traû nôï), ñöôïc trình baøy trong baûng 2.2. sau ñaây: Baûng 2.2: Xaùc ñònh caùc chæ tieâu taøi chính STT CHÆ SOÁ NOÄI DUNG (DIEÃN GIAÛI) Chæ tieâu thanh khoaûn 1 Khaû naêng thanh toaùn hieän haønh Taøi saûn löu ñoäng/ Nôï ngaén haïn phaûi traû 2 Khaû naêng thanh toaùn nhanh (Taøi saûn löu ñoäng – Haøng toàn kho)/Nôï ngaén haïn phaûi traû Chæ tieâu hoaït ñoäng 1 Voøng quay haøng toàn kho Giaù voán haøng baùn/Haøng toàn kho bình quaân 2 Kyø thu tieàn bình quaân (Khoaûn phaûi thu bình quaân/Doanh thu thuaàn) * 365 3 Doanh thu thuaàn/toång taøi saûn Doanh thu thuaàn/Toång taøi saûn TB Chæ tieâu caân nôï 1 Nôï phaûi traû/Toång taøi saûn Nôï phaûi traû/Toång taøi saûn 2 Nôï phaûi traû/NV chuû sôû höõu Nôï phaûi traû/NV chuû sôû höõu 3 Nôï phaûi traû/Toång dö nôï NH Nôï phaûi traû/Toång dö nôï ngaân haøng Chæ tieâu thu nhaäp 1 Toång TN tröôùc thueá/Doanh thu thuaàn Toång TN tröôùc thueá/Doanh thu thuaàn 2 Toång TN tröôùc thueá/toång taøi saûn Toång TN tröôùc thueá/toång taøi saûn 3 Toång TN tröôùc thueá/Nguoàn voán Toång TN tröôùc thueá/NV chuû sôû höõu 38 chuû sôû höõu Löu chuyeån tieàn teä 1 Heä soá khaû naêng traû laõi vay (Lôïi nhuaän tröôùc thueá + chi phí khoâng baèng tieàn + Laõi vay)/Laõi vay 2 Heä soá khaû naêng traû nôï vay Lôïi nhuaän sau thueá+doøng tieàn thuaàn cuûa naêm tröôùc mang sang)/(Voán goác ñeán haïn + Laõi vay phaûi traû trong naêm) (Nguoàn: Ngaân haøng TMCP AÙ Chaâu, Heä thoáng chaám ñieåm tín duïng doanh nghieäp) Tính chaát caùc baùo caùo taøi chính doanh nghieäp coù kieåm toaùn hoaëc khoâng coù kieåm toaùn seõ coù caùc troïng soá khaùc nhau vôùi töøng tieâu chí, ví duï: doanh nghieäp coù baùo caùo taøi chính ñöôïc kieåm toaùn seõ caùc tieâu chí veà taøi chính seõ coù tyû troïng veà ñieåm soá lôùn hôn caùc tieâu chí khaùc, vaø ñöông nhieân caùc tyû troïng naøy cuõng seõ khaùc nhau cho töøng loaïi hình doanh nghieäp khaùc nhau (doanh nghieäp quoác doanh, doanh nghieäp ngoaøi quoác doanh, doanh nghieäp coù voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi), ñöôïc trình bayø trong baûng 2.3 sau ñaây: Baûng 2.3: Tyû troïng ñieåm soá theo tính chaát baùo caùo taøi chính vaø theo loaïi hình doanh nghieäp Baùo caùo taøi chính khoâng ñöôïc kieåm toaùn Baùo caùo taøi chính ñöôïc kieåm toaùn Phaân loaïi baùo caùo taøi chính theo doanh nghieäp Chæ tieâu Doanh nghieäp nhaø nöôùc Doanh nghieäp ngoaøi quoác doanh Doanh nghieäp ñaàu tö nöôùc ngoaøi Doanh nghieäp nhaø nöôùc Doanh nghieäp ngoaøi quoác doanh Doanh nghieäp ñaàu tö nöôùc ngoaøi Caùc chæ tieâu taøi chính 25% 35% 45% 35% 45% 55% Caùc tieâu chí khaùc 75% 65% 55% 65% 55% 45% (Nguoàn: Ngaân haøng TMCP AÙ Chaâu, Heä thoáng chaám ñieåm tín duïng doanh nghieäp) Caùc chæ soá taøi chính lieân quan ñeán löu chuyeån tieàn teä, trình ñoä vaø kinh nghieäm quaûn lyù, uy tín giao dòch vôùi ACB vaø caùc ngaân haøng khaùc, caùc yeâu toá beân 39 ngoaøi, caùc ñaëc ñieåm hoaït ñoäng khaùc … ñöôïc chaám ñieåm döïa treân vieäc xaây döïng tyû troïng theo töøng tieâu chí aùp duïng cho loaïi hình doanh nghieäp khaùc nhau (doanh nghieäp nhaø nöôùc, doanh nghieäp ngoaøi quoác doanh, hay doanh nghieäp coù voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi). Sau khi thöïc hieän vieäc chaám ñieåm tín duïng theo trình töï töøng tieâu chí chaám ñieåm neâu treân, heä thoáng chaám ñieåm seõ cho keát quaû xeáp haïng döïa treân caùc yeáu toá veà loaïi hình doanh nghieäp (doanh nghieäp quoác doanh, doanh nghieäp ngoaøi quoác doanh, doanh nghieäp coù voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi) ñöôïc xaây döïng cho ñieåm theo tyû troïng cuûa caùc tieâu chí neâu treân. Nghóa laø, tuøy loaïi hình doanh nghieäp khaùc nhau thì tyû troïng veà ñieåm soá giöõa caùc tieâu chí seõ khaùc nhau (baûng2.4). Baûng 2.4: Tyû troïng caùc tieâu chí theo loaïi hình doanh nghieäp STT Tieâu chí Doanh nghieäp nhaø nöôùc Doanh nghieäp ngoaøi QD Doanh nghieäp coù Voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi A Caùc chæ soá lieân quan ñeán löu chuyeån tieàn teä 20% 20% 27% B Trình ñoä vaø kinh nghieäm quaûn lyù 27% 33% 27% C Tình hình vaø uy tín giao dòch vôùi ACB, caùc toå chöùc tín duïng khaùc 33% 33% 31% D Caùc yeâu toá beân ngoaøi 7% 7% 7% E Caùc ñaëc ñieåm hoaït ñoäng khaùc 13% 7% 8% Coäng 100% 100% 100% (Nguoàn: Ngaân haøng TMCP AÙ Chaâu, Heä thoáng chaám ñieåm tín duïng doanh nghieäp) Thang ñieåm xeáp haïng cho töøng tieâu chí goàm 05(naêm) möùc (8, 12, 16, 20 ñieåm), töông öùng vôùi thoâng soá (döõ lieäu) caàn nhaäp, caên cöù döïa treân baûng 2.5 döôí ñaây: 40 Baûng 2.5: Thang ñieåm cho caùc chæ tieâu lieân quan ñeán löu chuyeån tieàn teä ÑIEÅM CHUAÅN 20 16 12 8 4 Heä soá khaû naêng traû laõi vay > 4 laàn > 3 laàn > 2 laàn > 1 laàn < 1 laàn Heä soá khaû naêng traû nôï goác > 2 laàn > 1.5 laàn > 1 laàn > 0 ; ≤ 1 laàn AÂm (-) Xu höôùng cuûa löu chuyeån tieàn teä thuaàn trong quaù khöù Taêng nhanh Coù taêng OÅn ñònh Giaûm AÂm (-) Traïng thaùi löu chuyeån tieàn teä thuaàn töø hoaït ñoäng ≥ Lôïi nhuaän thuaàn = Lôïi nhuaän thuaàn < Lôïi nhuaän thuaàn ≈ Ñieåm hoøa voán AÂm (-) Tieàn vaø caùc khoaûn töông ñöông tieàn/Voán chuû sôû höõu > 2 laàn > 1.5 laàn > 1 laàn > 0.5 laàn ≈ 0 (Nguoà n: Ngaân haøng TMCP AÙ Chaâu, Heä thoáng chaám ñieåm tín duïng doanh nghieäp) Vôùi tieâu chí veà trình ñoä vaø kinh nghieäm quaûn lyù, bao goàm kinh nghieäm trong ngaønh cuûa hoäi ñoàng quaûn trò/ban quaûn trò/thaønh vieân goùp voán, kinh nghieäm cuûa ban giaùm ñoác ñieàu haønh; moâi tröôøng kieåm soaùt noäi boä; caùc thaønh töïu ñaït ñöôïc hay nhöõng thaát baïi trong quaù khöù; tính khaû thi cuûa phöông aùn kinh doanh, hay döï toaùn taøi chính. Thôøi gian maø ban quaûn lyù, ban ñieàu haønh ñaõ hoaït ñoäng kinh doanh caøng laâu thì ñieåm soá caøng cao. Doanh nghieäp coù moät heä thoáng kieåm soaùt noäi boä toát, hoaøn chænh thì ñieåm soá seõ cao. Töông öùng vôùi ñieåm soá cao ñoái vôùi nhöõng doanh nghieäp coù nhöõng thaønh töïu trong quaù khöù, phöông aùn kinh doanh coù tính khaû thi, coù döï toaùn taøi chính thuyeát phuïc, caên cöù ñöôïc trình baøy trong baûng 2.6 döôí ñaây: 41 Baûng 2.6: Thang ñieåm veà trình ñoä vaø kinh nghieäm quaûn lyù ÑIEÅM CHUAÅN 20 16 12 8 4 Kinh nghieäm trong ngaønh cuûa ban quaûn lyù lieân quan tröïc tieáp > 20 naêm > 10 naêm > 5 naêm ≥ 1 naêm < 1 naêm Kinh nghieäm cuûa ban quaûn lyù ñieàu haønh > 10 naêm > 5 naêm > 2 naêm ≥ 1 naêm < 1 naêm Moâi tröôøng kieåm soaùt noäi boä Ñöôïc xaây döïng, ghi cheùp vaø kieåm tra thöôøng xuyeân Ñöôïc thieát laäp Toàn taïi nhöng khoâng ñöôïc chính thöùc hoùa Haïn cheá Coù, nhöng ñaõ thaát baïi Caùc thaønh töïu ñaït ñöôïc vaø caùc baèng chöùng veà nhöõng laàn thaát baïi tröôùc cuûa ban quaûn lyù Ñaõ coù uy tín, thaønh töïu cuï theå trong lónh vöïc lieân quan ñeán döï aùn Ñang xaây döïng uy tín, thaønh töïu trong lónh vöïc döï aùn lieân quan Raát ít, hoaëc khoâng coù kinh nghieäm , thaønh töïu Roõ raøng coù thaát baïi trong lónh vöïc lieân quan ñeán döï aùn trong quaù khöù Roõ raøng ban quaûn lyù coù thaát baïi trong coâng taùc quaûn lyù Tính khaû thi cuûa phöông aùn kinh doanh vaø döï toaùn taøi chính Raát cuï theå, roõ raøng vôùi caùc döï toaùn taøi chính caån troïng Phöông aùn kinh doanh vaø döï toaùn taøi chính töông ñoái cuï theå Coù phöông aùn kinh doanh vaø döï toaùn taøi chính, nhöng khoâng cuï theå, roõ raøng Chæ coù 1 trong 2: Phöông aùn kinh doanh vaø döï toaùn taøi chính Khoâng coù phöông aùn kinh doanh vaø döï toaùn taøi chính (Nguoàn: Ngaân haøng TMCP AÙ Chaâu, Heä thoáng chaám ñieåm tín duïng doanh nghieäp) Tình hình vaø uy tín giao dòch vôùi ngaân haøng AÙ Chaâu, caùc toå chöùc tín duïng khaùc: trong tieâu chí naøy, caàn xem xeùt ñeán tình hình traû nôï cuûa ngöôøi vay ñoái vôùi 42 nhöõng khoaûn vay tröôùc ñaây, ngöôøi vay coù traû nôï ñuùng haïn hay khoâng, soá laàn gia haïn, ñieàu chænh kyø haïn nôï, nôï quaù haïn hoaëc caùc cam keát khaùc thöïc hieän hieän coù ñaày ñuû hay chaäm treã, khoâng thanh toaùn (baûo laõnh trong nöôùc, baûo laõnh môû L/C …), soá laàn chaäm traû laõi vay, ñöôïc xaùc ñònh theo noäi dung baûng 2.7 döôùi ñaây: Baûng 2.7: Thang ñieåm uy tín giao dòch vôùi ACB, caùc toå chöùc tín duïng khaùc ÑIEÅM CHUAÅN 20 16 12 8 4 Traû nôï ñuùng haïn Luoân traû ñuùng haïn trong hôn 36 thaùng qua Luoân traû ñuùng haïn trong khoaûng töø 12 ñeán 36 thaùng vöøa qua Luoân traû ñuùng haïn trong khoaûng 12 thaùng vöøa qua thaùng qua Khoâng coù thoâng tin (khaùch haøng môùi) Khoâng traû ñuùng haïn Soá laàn giaõn nôï hoaëc gia haïn nôï Khoâng coù 1 laàn trong 36 thaùng vöøa qua 1 laàn trong 12 tthaùng vöøa qua 2 laàn trong 12 thaùng vöøa qua 3 laàn trôû leân trong 12 thaùng vöøa qua Nôï quaù haïn trong quaù khöù Khoâng coù 1 laàn x 30 ngaøy quaù haïn trong voøng 36 thaùng qua 1 laàn x 30 ngaøy quaù haïn trong voøng 12 thaùng qua, hoaëc 2 laàn x 30 ngaøy quaù haïn trong voøng 36 thaùng qua 2 laàn x 30 ngaøy quaù haïn trong voøng 12 thaùng qua, hoaëc 1 laàn x 90 ngaøy quaù haïn trong voøng 36 thaùng qua 3 laàn x 30 ngaøy quaù haïn trong voøng 12 thaùng qua, hoaëc 2 laàn x 90 ngaøy quaù haïn trong voøng 36 thaùng qua Soá laàn cam keát maát khaû naêng thanh toaùn (L/C, baûo laõnh, caùc cam keát khaùc …) Chöa töøng coù Khoâng maát khaû naêng thanh toaùn trong voøng 24 thaùng qua Khoâng maát khaû naêng thanh toaùn trong voøng 12 thaùng qua Ñaõ töøng maát khaû naêng thanh toaùn trong voøng 24 thaùng qua Ñaõ töøng maát khaû naêng thanh toaùn trong voøng 12 thaùng qua Soá laàn chaäm traû laõi vay Khoâng 1 laàn trong 12 thaùng 2 laàn trong 12 thaùng 2 laàn trôû leân trong 12 thaùng Khoâng phaûi traû laõi (Nguoàn: Ngaân haøng TMCP AÙ Chaâu, Heä thoáng chaám ñieåm tín duïng doanh nghieäp) 43 Caùc yeáu toá beân ngoaøi: trieån voïng ngaønh (thuaän lôïi, oån ñònh, baûo hoøa, phaùt trieån keùm hay suy thoaùi), thöông hieäu ñöôïc bieát ñeán (treân toaøn caàu, trong caû nöôùc, ôû ñòa phöông, hay khoâng ñöôïc bieát ñeán), soá löôïng caïnh tranh (nhieàu, trung bình, ít hay ñoäc quyeàn), vò trí caïnh tranh cuûa doanh nghieäp (cao, trung bình, ñang suït giaûm, thaáp, raát thaáp), taùc ñoäng cuûa caùc chính saùch nhaø nöôùc aûnh höôûng ñeán thu nhaäp cuûa ngöôøi vay (khoâng, ít, nhieàu) ñöôïc xaùc ñònh theo noäi dung baûng 2.8 döôùi ñaây: Baûng 2.8: Thang ñieåm caùc yeáu toá beân ngoaøi ÑIEÅM CHUAÅN 20 16 12 8 4 Trieån voïng ngaønh Thuaän lôïi OÅn ñònh Phaùt trieån keùm hoaëc khoâng phaùt trieån Baûo hoøa Suy thoaùi Ñöôïc bieát ñeán (veà thöông hieäu cuûa doanh nghieäp) Coù treân toaøn caàu Coù trong caû nöôùc Coù ôû ñòa phöông Ít ñöôïc bieát ñeán Khoâng ñöôïc bieát ñeán Vò theá caïnh tranh cuûa doanh nghieäp Cao, chieám öu theá Bình thöôøng, ñang phaùt trieån Bình thöôøng, ñang suït giaûm Thaáp, ñang suït giaûm Raát thaáp Soá löôïng ñoái thuû caïnh tranh Khoâng coù, ñoäc quyeàn Ít Ít, soá löôïng ñang taêng Nhieàu Nhieàu, soá löôïng ñang taêng Thu nhaäp cuûa ngöôøi ñi vay chòu aûnh höôûng cuûa quaù trình ñoåi môùi, caûi caùch doanh nghieäp nhaø nöôùc Khoâng Ít Nhieàu, thu nhaäp seõ oån ñònh Nhieàu, thu nhaäp seõ giaûm xuoáng Nhieàu, seõ loã (Nguoàn: Ngaân haøng TMCP AÙ Chaâu, Heä thoáng chaám ñieåm tín duïng doanh nghieäp) Caùc ñaëc ñieåm hoaït ñoäng khaùc cuûa doanh nghieäp: tính ña daïng hoùa (ngaønh, vò trí, thò tröôøng), thu nhaäp töø hoaït ñoäng xuaát khaåu (coù, chieám tyû leä %/thu nhaäp, 44 khoâng)ä, söï phuï thuoäc vaøo caùc ñoái taùc, lôïi nhuaän sau thueá trong nhöõng naêm gaàn ñaây (taêng maïnh, oån ñònh, suy thoaùi, loã), Vò theá cuûa doanh nghieäp (laø doanh nghieäp nhaø nöôùc ñoäc quyeàn quy moâ lôùn hay quy moâ nhoû, tröïc thuoäc ñòa phöông caáp thaønh phoá, quaän; coâng ty lôùn, trung bình nhoû, coù nieâm yeát coå phieáu hay khoâng) ñöôïc xaùc ñònh theo noäi dung baûng 2.9 döôùi ñaây: Baûng 2.9: Thang ñieåm veà caùc ñaëc ñieåm khaùc ÑIEÅM CHUAÅN 20 16 12 8 4 Ña daïng hoùa caùc hoïat ñoäng theo: ngaønh, thò tröôøng, vò trí. Ña daïng hoùa cao ñoä (caû 03 tröôøng hôïp) Chæ 2 trong 3 Chæ 1 trong 3 Khoâng, ñang phaùt trieån Khoâng ña daïng hoùa Thu nhaäp töø hoaït ñoäng xuaát khaåu Coù, chieám hôn 70% thu nhaäp Coù, chieám hôn 50% thu nhaäp Coù, chieám hôn 20% thu nhaäp Coù, chieám döôùi 20% thu nhaäp Khoâng coù Söï phuï thuoäc vaøo caùc ñoái taùc (ñaàu ra/ñaàu vaøo) Khoâng coù Ít Phuï thuoäc vaøo caùc ñoái taùc ñang phaùt trieån Phuï thuoäc nhieàu vaøo caùc ñoái taùc oån ñònh Phuï thuoäc nhieàu vaøo caùc ñoái taùc ñang bò suy thoaùi Lôïi nhuaän sau thueá cuûa doanh nghieäp trong nhöõng naêm gaàn ñaây Taêng tröôûng maïnh Coù taêng tröôûng OÅn ñònh Suy thoaùi Loã Vò theá cuûa doanh nghieäp: - Ñoái vôùi doanh nghieäp nhaø nöôùc Ñoäc quyeàn quoác gia - lôùn Ñoäc quyeàn quoác gia - nhoû Tröïc thuoäc UBND ñòa phöông – Tröïc thuoäc UBND Tröïc thuoäc UBND 45 lôùn ñòa phöông – trung bình ñòa phöông – nhoû - Caùc chuû theá khaùc Cty lôùn, coù nieâm yeát Cty trung bình, coù nieâm yeát, hoaëc Cty lôùn, khoâng coù nieâm yeát Cty lôùn hoaëc trung bình, khoâng coù nieâm yeát Cty nhoû coù nieâm yeát Cty nhoû khoâng coù nieâm yeát (Nguoàn: Ngaân haøng TMCP AÙ Chaâu, Heä thoáng chaám ñieåm tín duïng doanh nghieäp) Keát quaû xeáp haïng doanh nghieäp bao goàm 06 (saùu) möùc ñoä ñaùnh giaù ruûi ro töø thaáp ñeán cao. Thang ñieåm cao nhaát laø 100 ñieåm vaø thaáp nhaát laø 24 ñieåm, theo ñaùnh giaù töø cao ñeán thaáp coù kyù hieäu laàn löôïc töông öùng vôùi 06 (saùu) möùc ñoä ruûi ro laø AA, A, BB, B, CC, C (töùc laø soá möùc ñoä ñaùnh giaù ruûi ro thaáp hôn so vôùi thoâng leä quoác teá), ñöôïc moâ taû trong baûng 2.10 döôí ñaây: Baûng 2.10: Baûng xeáp haïng doanh nghieäp ÑIEÅM XEÁP LOAÏI ÑAÙNH GIAÙ NHOÙM RUÛI RO 87 – 100 AA Xuaát saéc Thaáp 84 – 86 A Toát Thaáp 61 – 73 BB Trung bình Trung bình 48 – 60 B Döôùi trung bình Trung bình 35 – 47 CC Döôùi chuaån Cao < 35 C Ruûi ro khoâng thu hoài cao Cao (Nguoàn: Ngaân haøng TMCP AÙ Chaâu, Heä thoáng chaám ñieåm tín duïng doanh nghieäp) 2.3. XEÁP HAÏNG TAØI SAÛN ÑAÛM BAÛO CUÛA KHAÙCH HAØNG: Vieäc phaân loaïi taøi saûn ñaûm baûo caên cöù vaøo khaû naêng thanh khoaûn, tính khaû maïi vaø möùc ñoä ruûi ro cuûa taøi saûn ñaûm baûo, cuõng coù 06 (saùu) caáp ñoä taøi saûn ñaûm 46 baûo (baûng 2.11) gioáng nhö thang ñieåm chaám ñieåm doanh nghieäp (baûng 2.10). Tröôøng hôïp doanh nghieäp coù nhieàu loaïi taøi saûn ñaûm baûo, thì tính ñieåm bình quaân cuûa caùc loaïi taøi saûn ñaûm baûo. Vieäc tính ñieåm bình quaân döïa vaøo coâng thöùc sau: Trong ñoù: Ai laø soá ñieåm cuûa taøi saûn ñaûm baûo loaïi i (30 ≤ Ai ≤100 ; 1 ≤ i ≤ ∝) Bi laø soá tieàn caáp tín duïng döïa treân taøi saûn i Haïn möùc tín duïng laø toång soá tieàn cho vay/baûo laõnh maø ngaân haøng AÙ Chaâu ñoàng yù caáp cho khaùch haøng. Baûng 2.11: Baûng xeáp haïng taøi saûn ñaûm baûo STT Thang ñieåm Phaân loaïi Nhaän xeùt 1 Ñieåm 100 AA Coù khaû naêng thanh khoaûn cao, tính khaû maõi cao, ruûi ro thaáp 2 Ñieåm 90-99 A Khaû naêng thanh khoaûn TB, tính khaû maõi cao, ruûi ro TB 3 Ñieåm 70-89 BB Khaû naêng thanh khoaûn TB, tính khaû maõi TB, ruûi ro TB 4 Ñieåm 50-69 B Khaû naêng thanh khoaûn thaáp, tính khaû maõi TB, ruûi ro TB 5 Ñieåm 40-49 CC Khaû naêng thanh khoaûn thaáp, tính khaû maõi TB, ruûi ro cao 6 Ñieåm 30-39 C Khaû naêng thanh khoaûn thaáp, tính khaû maõi thaáp, ruûi ro cao (Nguoàn: Ngaân haøng TMCP AÙ Chaâu, Heä thoáng chaám ñieåm tín duïng doanh nghieäp) 2.4. QUYEÁT ÑÒNH TÍN DUÏNG: Caên cöù keát quaû xeáp haïng doanh nghieäp vaø xeáp haïng taøi saûn ñaûm baûo, nhaân vieân tín duïng söû duïng ma traän ñaùnh giaù möùc ñoä ruûi ro cuûa doanh nghieäp tieán haønh ñaùnh giaù ruûi ro cuûa doanh nghieäp. Keát quaû ñaùnh giaù tín duïng cuûa doanh nghieäp seõ rôi vaøo moät trong caùc tröôøng hôïp sau: raát laønh maïnh vaø toát (cho vay vôùi chính saùch öu ñaõi); laønh maïnh, toát (cho vay vôùi chính saùch öu ñaõi); ruûi ro thaáp, ruæ ro vöøa phaûi, ruûi ro trung bình (cho vay vôùi ñieàu kieän bình thöôøng); ruûi ro chaáp nhaän (cho vay vôùi laõi suaát cao); ruûi ro chaáp nhaän (RRCN)/töø choái (coù theå Ñieåm bình quaân taøi saûn ñaûm baûo = dung tin mucHan ∑ ii BA 47 cho vay vôùi ñieàu kieän keøm theo); töø choái (khoâng cho vay), ñöôïc trình baøy trong noäi dung baûng 2.12 sau ñaây: Baûng 2.12: Baûng keát quaû keát hôïp giöõa xeáp haïng doanh nghieäp vôùi xeáp haïng taøi saûn ñaûm baûo Chaám ñieåm tín duïng doanh nghieäp Xeáp haïng doanh nghieäp AA A BB B CC C Möùc ñoä ruûi ro Ruûi ro thaáp Ruûi ro thaáp Ruûi ro vöøa phaûi Ruûi ro vöøa phaûi Ruûi ro cao Ruûi ro cao Raát laønh maïnh & toát Raát laønh maïnh & toát Laønh maïnh, toát Laønh maïnh, toát Trung bình Ruûi ro chaáp nhaän Laønh maïnh, raát toát Laønh maïnh, toát Laønh maïnh, toát Trung bình Ruûi ro chaáp nhaän Ruûi ro chaáp nhaän/töø choái Laønh maïnh, toát Trung bình Trung bình Ruûi ro chaáp nhaän Ruûi ro chaáp nhaän/töø choái Töø choái Trung bình Ruûi ro chaáp nhaän Ruûi ro chaáp nhaän Ruûi ro chaáp nhaän/töø choái Töø choái Töø choái Ruûi ro chaáp nhaän Ruûi ro chaáp nhaän Ruûi ro chaáp nhaän/töø choái Töø choái Töø choái Töø choái Ph aân lo aïi ta øi s aûn ñ aûm b aûo Ruûi ro chaáp nhaän Ruûi ro chaáp nhaän/töø choái Töø choái Töø choái Töø choái Töø choái (Nguoàn: Ngaân haøng TMCP AÙ Chaâu, Heä thoáng chaám ñieåm tín duïng doanh nghieäp) 48 2.5. QUY TRÌNH CHAÁM ÑIEÅM TÍN DUÏNG: Heä thoáng chaám ñieåm doanh nghieäp cuûa Ngaân haøng AÙ Chaâu ñöôïc vieát treân chöông trình Excel vaø ñöôïc trình baøy theo daïng baûng theå hieän treân caùc sheet (bao goàm 10 sheet, caùc sheet naøy coù quan heä vôùi nhau, caùc sheet sau coù theå laø keát quaû hoaëc tham chieáu soá lòeäu cuûa moät hoaëc nhieàu sheet tröôùc ñoù). Quy trình chaám ñieåm tín duïng doanh nghieäp ñöôïc thöïc hieän qua sau böôùc, ñöôïc theå hieän thoeo sô ñoà 2.1 vaø phaàn trình baøy theo töøng böôùc nhö sau: Sô ñoà 2.1: Quy trình chaám ñieåm tín duïng doanh nghieäp taïi Ngaân haøng TMCP AÙ Chaâu Böôùc 1: Xaùc ñònh lónh vöïc hoaït ñoäng Böôùc 2: Xaùc ñònh caùc chæ soá taøi chính Böôùc 3: Xaùc ñònh caùc tieâu chí khaùc Böôùc 4: Xaùc ñònh loaïi hình vaø thoâng tin taøi chính Böôùc 5: Phaân loaò taøi saûn ñaûm baûo Böôùc 6: Xaùc ñònh keát quaû 49 Böôùc 1: Xaùc ñònh lónh vöïc hoaït ñoäng saûn xuaát kinh doanh cuûa doanh nghieäp, neáu doanh nghieäp hoaït ñoäng nhieàu hôn 1 (moät) lónh vöïc thì choïn lónh vöïc hoaït ñoäng chính, chuû yeáu cuûa doanh nghieäp ñoù vaø nhaäp thoâng tin vaøo noäi dung baûng döôùi ñaây: Sheet 1: Xaùc ñònh quy moâ doanh nghieäp Noäi dung TT Tieâu chí Ñôn vò tính Baèng soá Ñieåm 1 Voán Tyû ñoàng 2 Lao ñoäng Soá ngöôøi 3 Doanh thu thuaàn Tyû ñoàng 4 Nghóa vuï ñoái vôùi NSNN Tyû ñoàng Toång coäng Keát luaän veà quy moâ doanh nghieäp Böôùc 2: Xaùc ñònh caùc chæ soá taøi chính cuûa doanh nghieäp ñöôïc thöïc hieän treân sheet 2, treân cô sôû löïa choïn quy moâ doanh nghieäp phuø hôïp (doanh nghieäp lôùn, doanh nghieäp trung bình, doanh nghieäp nhoû), vaø nhaäp döõ lieäu vaøo caùc oâ coù toâ maøu xaùm töông öùng. Sheet 2:Xaùc ñònh caùc chæ tieâu taøi chính Quy moâ doanh nghieäp Lôùn Trung bình Nhoû ST T Chæ tieâu Tyû troïn g Chæ tieâu Ñieå m Chæ tieâu Ñieå m Chæ tieâu Ñieå m Chæ tieâu thanh khoaûn 1 Khaû naêng thanh khoaûn hieän haønh (laàn) 8% 0 0 0 2 Khaû naêng thanh toaùn nhanh (laàn) 8% 0 0 0 Chæ tieâu hoaït ñoäng 3 Voøng quay haøng toàn kho (laàn) 10% 0 0 0 4 Kyø thu tieàn bình quaân (ngaøy) 10% 0 0 0 5 Doanh thu thuaàn/Toång taøi saûn bình quaân (laàn) 10% 0 0 0 Chæ tieâu caân nôï 50 6 Nôï phaûi traû/Toång taøi saûn (%) 10% 0 0 0 7 Nôï phaûi traû/Nguoàn voán chuû sôû höõu(%) 10% 0 0 0 8 Nôï quaù haïn/Toång dö nôï ngaân haøng (%) 10% 0 0 0 Chæ tieâu thu nhaäp (%) 9 Toång thu nhaäp tröôùc thueá/ Doanh thu thuaàn 8% 0 0 0 10 Toång thu nhaäp tröôùc thueá/ Toång TS coù 8% 0 0 0 11 Toång thu nhaäp tröôc thueá/ Nguoàn voán CSH 8% 0 0 0 Toång coäng 100 % 0 0 0 Böôùc 3: Xaùc ñònh caùc tieâu chí khaùc veà löu chuyeån tieàn teä (sheet 3), trình ñoä vaø kinh nghieäm quaûn lyù (sheet 4), tình hình vaø uy tín giao dòch vôùi Ngaân haøng AÙ Chaâu vaø caùc toå chöùc tín duïng khaùc (sheet 5), caùc yeáu toá beân ngoaøi (sheet 6), caùc ñaëc ñieåm hoaït ñoäng khaùc (sheet 7). Sheet 3: Xaùc ñònh caùc tieâu chí veà löu chuyeån tieàn teä Noäi dung Heä soá Ñieåm Heä soá khaû naêng traû laõi vay (laàn) Heä soá khaû naêng traû nôï goác (laàn) Xu höôùng cuûa löu chuyeån tieàn teä thuaàn trong quaù khöù Traïng thaùi löu chuyeån tieàn thuaàn töø hoaït ñoäng Tieàn vaø caùc khoaûn töông ñöông tieàn/Voán chuû sôû höõu (laàn) Toång Sheet 4: Xaùc ñònh caùc tieâu chí veà trình ñoä vaø kinh nghieäm quaûn lyù Noäi dung Heä soá Ñieåm Kinh nghieäm trong ngaønh cuûa Ban Quaûn lyù lieân quan tröïc tieáp ñeán döï aùn/phöông aùn ñeà xuaát 51 Kinh nghieäm cuûa Ban Quaûn lyù Moâi tröôøng kieåm soaùt noäi boä Caùc thaønh töïu ñaït ñöôïc vaø caùc baèng chöùng veà nhöõng laàn thaát baïi tröôùc cuûa Ban Quaûn lyù Tính khaû thi cuûa döï aùn/phöông aùn kinh doanh vaø döï toaùn taøi chính Toång Sheet 5: Xaùc ñònh caùc tieâu chí veà uy tín traû nôï Noäi dung Heä soá Ñieåm Traû nôï ñuùng haïn Soá laàn giaõn nôï hoaëc gia haïn nôï Nôï quaù haïn trong quaù khöù Soá laàn caùc cam keát maát khaû naêng thanh toaùn (Thö tín duïng, baûo laõnh, caùc cam keát khaùc) Soá laàn chaäm traû laõi vay Toång Sheet 6: Xaùc ñònh caùc tieâu chí veà caùc yeáu toá beân ngoaøi Noäi dung Heä soá Ñieåm Trieån voïng ngaønh Ñöôïc bieát ñeán (thöông hieäu cuûa coâng ty) Vò theá caïnh tranh cuûa doanh nghieäp Soá löôïng ñoái thuû caïnh tranh (cuøng ngaønh) Thu nhaäp cuûa ngöôøi ñi vay chòu aûnh höôûng cuûa quaù trình ñoåi môùi, caûi caùch caùc doanh nghieäp nhaø nöôùc Toång Sheet 7: Xaùc ñònh caùc ñaëc ñieåm hoaït ñoäng khaùc Noäi dung Heä soá Ñieåm 52 Ña daïng hoaù caùc hoaït ñoäng theo 1) Ngaønh, 2) Thò tröôøng, 3) Vò trí Thu nhaäp töø hoaït ñoäng xuaát khaåu Söï phuï thuoäc vaøo ñoái taùc Lôïi nhuaän sau thueá cuûa coâng ty trong nhöõng naêm gaàn ñaây Vò theá cuûa coâng ty Toång Böôùc 4: Sau khi thöïc hieän xong vieäc nhaäp döõ lieäu ñaày ñuû treân caùc sheet (töø 1 ñeán 7), chuùng ta vaøo sheet 8 vaø nhaäp vaøo oâ “heä soá: loaïi hình vaø chaát löôïng thoâng tin taøi chính“ coi nhö hoaøn taát phaàn chaám ñieåm ñieåm tín duïng doanh nghieäp, keát quaû seõ ñöôïc theå hieän nhö sau: Sheet 8: Keát quaû chaám ñieåm xeáp haïng doanh nghieäp Heä soá: Loaïi hình vaø chaát löôïng thoâng tin taøi chính Ñieåm Xeáp loaïi Nhaän xeùt Nhoùm ruûi ro Böôùc 5: Thöïc hieän vieäc phaân loaïi taøi saûn ñaûm baûo trong sheet 9 theo baûng moâ taû döôùi ñaây: Sheet 9: Keát quaû veà chaám ñieåm xeáp haïng taøi saûn ñaûm baûo STT /Loaïi taøi saûn ñaûm baûo Heä soá Ñieåm Phaân haïng Soá tieàn cho vay/caáp HMTD (Trieäu ñoàng) Ñieåm coäng 1 Tieàn göûi phong toûa taïi Ngaân haøng AÙ Chaâu 100% 100 Loaïi AA 2 Soå tieát kieäm do Ngaân haøng AÙ Chaâu phaùt haønh 100% 100 Loaïi AA 3 Tín phieáu vaø traùi phieáu cuûa Chính Phuû 100% 100 Loaïi AA 4 Kyø phieáu, traùi phieáu voâ danh