Luận văn Tìm hiểu thuốc bảo vệ thực vật

CHÖÔNG 1: TOÅNG QUAN šœ› Thuoác baûo veä thöïc vaät: 1.1.1. Moät soá khaùi nieäm cô baûn veà thuoác baûo veä thöïc vaät: [16] Thuoác baûo veä thöïc vaät bao goàm caùc cheá phaåm duøng ñeå tröø sinh vaät gaây haïi, caùc cheá phaåm coù taùc duïng ñieàu hoøa sinh tröôûng thöïc vaät, caùc cheá phaåm coù taùc duïng xua ñuoåi hoaëc thu huùt caùc sinh vaät gaây haïi taøi nguyeân thöïc vaät ñeán ñeå tieâu dieät. Teân thuoác: do nhaø saûn xuaát ñaët teân ñeå phaân bieät saûn phaåm cuûa haõng naøy vôùi haõng khaùc. Hoaït chaát: laø thaønh phaàn chính cuûa thuoác, quyeát ñònh ñaëc tính vaø coâng duïng cuûa thuoác. Cuøng moät hoaït chaát coù theå coù nhieàu teân thöông maïi khaùc nhau. Caùc chaát phuï gia: giuùp thuoác phaân boá ñeàu khi pha cheá, baùm dính toát vaø loang traûi ñeàu treân beà maët caây troàng khi phun. Cuøng moät hoaït chaát nhöng hieäu quaû thuoác coù theå khaùc nhau laø do bí quyeát veà caùc chaát phuï gia cuûa moãi nhaø saûn xuaát khaùc nhau. Tính ñoäc: bieåu thò baèng LD50 laø lieàu löôïng caàn thieát gaây cheát 50% caù theå thí nghieäm (chuoät baïch) tính baèng ñôn vò mg/kg theå troïng. LD50 caøng nhoû thì ñoä ñoäc caøng cao. Hieän nay, thuoác baûo veä thöïc vaät ñöôïc phaân loaïi theo tính ñoäc nhö sau: + Vaïch maøu ñoû treân nhaõn laø thuoác ñoäc nhoùm I, raát nguy hieåm. + Vaïch maøu vaøng laø thuoác ñoäc nhoùm II, caûnh baùo coù haïi. + Vaïch maøu xanh da trôøi laø thuoác ñoäc nhoùm III, löu yù caån thaän. + Vaïch maøu xanh laù caây laø thuoác ñoäc nhoùm IV, ít ñoäc. Döôùi ñaây laø baûng phaân loaïi caùc loaïi thuoác theo ñoä ñoäc thoâng qua caùc chæ soá LD50 qua da, qua mieäng vaø LC50 qua hoâ haáp:[7] Baûng 1.1: Baûng phaân loaïi caùc nhoùm thuoác baûo veä thöïc vaät Nhoùm I (Danger) Nhoùm II (Warning) Nhoùm III (Caution) Nhoùm IV (Caution) LD50 qua mieäng < 50mg/kg 50 - 500 mg/kg 500 - 5000 mg/kg >5000 mg/kg LD50 qua da <200 mg/kg 200 – 2000 mg/kg 2000 – 5000 mg/kg >5000 mg/kg LC50 qua hoâ haáp <0.05 mg/L 0.05 – 0.5 mg/L 0.5 – 2 mg/L >2 mg/L Daïng thuoác: caùc daïng thuoác phoå bieán hieän nay laø: nhuõ daàu, huyeàn phuø, boät hoøa nöôùc, daïng baõ, dung dòch, daïng boät thaám nöôùc hay daïng haït… Moät soá löu yù khi söû duïng thuoác baûo veä thöïc vaät: [16] Ñoïc kyõ nhaõn thuoác tröôùc khi söû duïng. Thöïc hieän theo nguyeân taéc 4 ñuùng: Ñuùng thuoác: Choïn thuoác thích hôïp ñoái vôùi töøng ñoái töôïng gaây haïi. Ñuùng luùc: Choïn thôøi ñieåm phun ñeå phoøng tröø dòch haïi hieäu quaû vôùi löôïng thuoác söû duïng ít nhaát. Ñuùng lieàu löôïng: Theo höôùng daãn treân nhaõn hay taøi lieäu kyõ thuaät. Ñuùng phöông phaùp: Ñaûm baûo phun ñuû löôïng nöôùc thuoác cho ñôn vò vaø phun ñuùng vaøo nôi dòch haïi aån naáp, gaây haïi. Phoái hôïp thuoác: Söû duïng pha troän moät soá loaïi thuoác ñeå coù hieäu quaû cao hôn khi duøng rieâng leû. Luaân phieân caùc loaïi thuoác: Söû duïng luaân phieân caùc cô cheá taùc ñoäng khaùc nhau ñeå traùnh hieän töôïng khaùng thuoác. An toaøn khi söû duïng thuoác: Neân ñoïc kyõ vaø tuaân theo caùc höôùng daãn an toaøn ñöôïc ghi treân nhaõn. Thôøi gian caùch ly: Laø thôøi gian töø laàn phun thuoác sau cuøng ñeán khi thu hoaïch. Moãi loaïi thuoác ñeàu coù thôøi gian caùch ly khaùc nhau vaø ñöôïc ghi treân nhaõn. Carbaryl: [8] Carbaryl laø hoaït chaát thuoäc nhoùm thuoác baûo veä thöïc vaät Carbamate, duøng ñeå dieät treân 100 loaøi saâu boï treân caùc loaïi caây khaùc nhau nhö caùc caây hoï citrus, caây aên quaû, caây boâng, coû… Hieän nay, Carbaryl laø loaïi thuoác tröø saâu ñöôïc söû duïng phoå bieán vôùi nhieàu teân thöông maïi nhö Sevin, Carbamine, Denapon, Dicarbam, Hexavin, Karbaspray, Ravyon, Septene, Tercyl, Tricarnam vaø Union Carbide 7744 … Trong ñoù noù thöôøng ñöôïc baùn vôùi teân thöông maïi laø Sevin. Carbaryl ñöôïc ñöa ra thò tröôøng töø naêm 1958. Danh phaùp quoác teá cuûa Carbaryl laø 1-naphthyl N-methylcarbamate(theo IUPAC), 1- naphthalenyl methylcarbamate (theo CAS). Coâng thöùc hoùa hoïc: C12H11NO2. Coâng thöùc caáu taïo: Hình 1.1: Coâng thöùc caáu taïo cuûa Carbaryl 1.2.1. Tính chaát vaät lyù: [14] Carbaryl ôû daïng tinh theå raén thay ñoåi töø khoâng maøu tôùi maøu traéng hay xaùm tuøy thuoäc vaøo ñoä tinh khieát cuûa hôïp chaát, thöôøng khoâng muøi. Carbaryl beàn vôùi nhieät, aùnh saùng vaø moâi tröôøng acid. Noù khoâng beàn trong moâi tröôøng kieàm, khoâng gaây aên moøn kim loaïi vaø caùc vaät lieäu bao goùi. Phaân töû löôïng: 201,23 ñvC. Ñoä hoøa tan trong nöôùc: 40 mg/L ôû 30oC, 32 mg/L ôû 20oC. Ñoä hoøa tan trong caùc dung moâi höõu cô: acetone (200 - 300 g/kg), methanol (79,6 g/kg), dichloromethan (242,6 g/kg), hexan (0,214g/kg). Nhieät ñoä noùng chaûy:142oC (ñoä tinh khieát 99,1%) Nhieät ñoä hoaù hôi: 193oC . Tæ troïng ôû 20o C: 1,232. Ñoä oån ñònh: Carbaryl beàn ôû pH vuøng acid (pH 5). Khi pH taêng thì ñoä beàn giaûm xuoáng, thôøi gian baùn huûy do thuûy phaân cuûa Carbaryl ôû pH 7 laø 12 ngaøy, pH 9 laø 3,2 giôø. ÔÛ pH 5, Carbaryl khoâng bò thuûy phaân, nhöng coù theå bò phaân huûy bôûi caùc vi sinh vaät. Thôøi gian baùn huûy do quang phaân trong moâi tröôøng nöôùc laø 21 ngaøy. Thôøi gian baùn huûy trong moâi tröôøng ñaát hieáu khí laø 4 ngaøy, coøn ñaát yeám khí laø 72 ngaøy. Saûn phaåm chính cuûa quaù trình phaân huûy Carbaryl laø CO2 vaø 1- naphthol, chaát naøy coù theå tieáp tuïc bò phaân huûy vaø taïo thaønh CO2. 1.2.2. Ñoäc tính: [18] Carbaryl thuoäc nhoùm ñoäc loaïi II, LD50 qua mieäng ñoái vôùi chuoät laø 250 – 850 mg/kg, qua ñöôøng hoâ haáp ñoái vôùi chuoät LC50 > 200mg/L. Carbaryl gaàn nhö khoâng gaây ñoäc ñoái vôùi moät soá loaøi chim hoang daõ. LD50 ñoái vôùi vòt trôøi vaø gaø loâi > 2000mg/kg, ñoái vôùi chim cuùt laø 2230mg/kg, ñoái vôùi chim boà caâu laø 1000 – 3000mg/kg. Carbaryl deã daøng ñöôïc haáp thuï qua ñöôøng hoâ haáp vaø ñöôøng mieäng, nhöng ít bò haáp thuï hôn qua tieáp xuùc vôùi da. Khi tieáp xuùc tröïc tieáp coù theå gaây boûng da hoaëc maét. Hít vaøo hay nuoát phaûi Carbaryl vôùi löôïng nhaát ñònh coù theå gaây ngoä ñoäc cho heä thaàn kinh, heä hoâ haáp, gaây ra caùc trieäu chöùng noân möûa, co thaét daï daøy, ñau ñaàu, hoân meâ, roái loaïn thaàn kinh, suy hoâ haáp… Daáu hieäu nhieãm ñoäc taêng nhanh sau khi haáp thuï vaø cuõng nhanh choùng keát thuùc sau khi khoâng coøn tieáp xuùc nöõa. Khi bò haáp thuï vaøo cô theå ngöôøi, noù seõ nhanh choùng ñöôïc baøi tieát ra theo nöôùc tieåu (baøi tieát khoaûng 85% trong voøng 24h sau khi haáp thuï vaøo cô theå). Lieàu löôïng söû duïng: [19] Tuøy vaøo loaïi noâng saûn vaø saâu haïi maø lieàu söû duïng quy ra Carbaryl nguyeân chaát dao ñoäng trong khoaûng töø 0,25 ñeán 10 kg/ha. Ñoái vôùi döa leo, lieàu löôïng söû duïng quy ra Carbaryl nguyeân chaát laø 0,5 kg/ha, thôøi gian caùch ly toái thieåu keå töø laàn phun cuoái cuøng ñeán luùc thu hoaïch laø 2 ngaøy. Dö löôïng toái ña cho pheùp theo FAO/WHO laø 3 ppm. Löôïng Carbaryl haáp thuï vaøo cô theå ngöôøi qua ñöôøng tieâu hoùa cho pheùp laø 0,01mg/ kg theå troïng/ ngaøy. 1.2.4. Caùc yeáu toá laøm giaûm haøm löôïng Carbaryl: [20] Ngoaøi caùc yeáu toá aûnh höôûng ñeán ñoä oån ñònh, laøm giaûm haøm löôïng cuûa Carbaryl nhö ñaõ neâu trong phaàn 1.2.1 thì vieäc röûa saïch baèng nöôùc hay goït voû giuùp giaûm dö löôïng Carbaryl treân caùc loaïi rau quaû khoaûng 40%, cheá bieán baèng nhieät laøm giaûm töø 45 – 90%, thôøi gian baûo quaûn traùi caây ñoùng hoäp 12 thaùng laøm giaûm 50 – 70%... 1.2.5. Caùc phöông phaùp phaân tích dö löôïng Carbaryl: Phöông phaùp quang phoå so maøu [9]: Trích Carbaryl baèng dichloromethane CH2Cl2, loaïi pha nöôùc baèng natri sulfate Na2SO4. Sau ñoù, maãu ñöôïc cho phaûn öùng taïo maøu vôùi KOH 0,1N trong methanol CH3OH, axit acetic CH3COOH, ñoàng thôøi cuøng vôùi thuoác thöû maøu p-nitrobenzen diazonium tetrafluorborate. Tieán haønh ño ñoä haáp thu taïi böôùc soùng 475 nm, löôïng Carbaryl trong maãu tieán haønh phaân tích töø 0,1 – 1 mg/maãu vaø ngöôõng phaùt hieän (LOD) cuûa phöông phaùp khoaûng 0,03 mg/maãu. Phöông phaùp saéc kyù khí (GC): [10] Carbaryl ñöôïc trích baèng CH2Cl2 , taùch pha nöôùc baèng dung dòch muoái NaCl vaø muoái Na2SO4 khan. Dòch trích ñöôïc coâ quay ñeán khoâ vaø traùng laïi baèng hexan, sau ñoù ñöôïc cho qua coät laøm saïch. Söû duïng coät Florisil ñöôïc röûa giaûi vôùi trình töï nhö sau: 6 mL hoãn hôïp hexan/aceton (4/1), 5 mL hexan, dòch trích Carbaryl vaø sau cuøng laø 6 mL hoãn hôïp hexan/aceton (4/1). Thu dòch röûa giaûi vaø coâ quay ñeán khoâ, traùng laïi baèng 0,5 mL hexan. Dö löôïng ñöôïc xaùc ñònh baèng thieát bò saéc kyù khí coät mao quaûn HP-5 MS (haõng Agilent, USA) kích thöôùc 30 m x 0,25 mm x 0,25 mm lôùp phim, söû duïng Heli laøm khí mang. Ñieàu kieän vaän haønh: 70oC trong 2 phuùt, taêng nhieät ñoä cöù 25oC/phuùt ñeán 150oC, sau ñoù taêng cöù 3oC/phuùt ñeán 200oC, roài 8oC/phuùt ñeán 280oC, giöõ ôû nhieät ñoä naøy trong 10 phuùt. Nhieät ñoä injector ñöôïc giöõ ôû 220oC. Ñaàu doø khoái phoå MS: nhieät ñoä nguoàn ion (ion source temperarture): 230oC, nhieät ñoä beà maët (interface temperature): 280oC. Phöông phaùp saéc kyù loûng cao aùp: [15] Carbaryl ñöôïc trích baèng methanol, laøm saïch baèng coät Nuchar Celite vaø duøng hoãn hôïp Toluen – CH3CN (1:3) ñeå röûa giaûi. Sau khi qua coät, maãu ñöôïc pha loaõng vaø tieán haønh phaân tích baèng saéc kyù loûng cao aùp, pha ñaûo. Söû duïng coät Dupont Zorbax ODS: 25 cm x 4,6 mm (id) x 6 µm. Ñaàu doø UV: böôùc soùng 280 nm. Pha ñoäng: acetonitrile/nöôùc. Thôøi gian löu Carbaryl: 6,5 phuùt. 1.3. Dimethoate: [21] Dimethoate laø hoaït chaát thuoäc nhoùm thuoác baûo veä thöïc vaät laân höõu cô, ñöôïc söû duïng chuû yeáu ñeå tröø nheän vaø caùc loaïi saâu boï huùt chích nhö raày, reäp, boï xít, boï tró… haïi luùa, rau, ñaäu, boâng, mía, thuoác laù, cheø, cafe, caây aên quaû… Dimethoate coù coâng thöùc caáu taïo nhö treân hình 1.2. Dimethoate coù teân goïi theo danh phaùp quoác teá laø O,O-dimethyl S- methylcarbamoylmethyl – phosphorodithioate (theo CAS), coøn theo IUPAC laø 2-dimethoxyphosphinothioylthio-N-methylacetamide, soá CAS: 60-51-5. Coâng thöùc hoaù hoïc laø C5H12NO3PS2. Hình 1.2. Coâng thöùc caáu taïo cuûa Dimethoate.   1.3.1. Tính chaát vaät lí: [21] Dimethoate nguyeân chaát coù daïng tinh theå, traéng. Phaân töû löôïng: 229,2ñvC. Nhieät ñoä noùng chaûy: 45 – 48oC. Dimethoate tan khaù nhieàu trong nöôùc vaø trong caùc dung moâi höõu cô nhö chloroform, benzene, toluene, röôïu, ester, ketone, methylen chloride, acetone vaø etanol. Tan ít trong carbon tetrachloride, diethyl ete, hexan. Khoâng tan trong xaêng ete. Ñoä tan trong nöôùc ôû 20oC laø 23,8g/L, trong acetone laø 140g/100mL, trong ethanol laø 150g/100mL, trong toluene laø 100g/100mL. Dimethoate töông ñoái beàn trong moâi tröôøng acid vaø trung tính (pH =2 – 7), thuyû phaân nhanh trong moâi tröôøng kieàm, aên moøn Fe. Dimethoate laø chaát baûo veä thöïc vaät töông ñoái deã phaân huyû trong töï nhieân, bò phaân huûy nhanh khi gia nhieät ñeán nhieät ñoä >800C. Söï phaân huyû naøy taïo ra caùc khí ñoäc haïi carbondioxide, carbon monoxide, methyl mercaptane, pentoxide phospho. Trong ñieàu kieän ñaát aåm vaø coù oxy khoâng khí, thôøi gian baùn huûy cuûa Dimethoate laø 2,4 ngaøy. Trong nöôùc, söï phaân huûy Dimethoate phuï thuoäc nhieàu vaøo giaù trò pH cuûa dung dòch. Trong moâi tröôøng kieàm, Dimethoate thuûy phaân khaù nhanh. Trong dung dòch ñeäm pH 9, Dimethoate thuûy phaân vôùi thôøi gian baùn huûy 4,4 ngaøy. Tuy nhieân toác ñoä phaân huûy chaäm laïi khi pH dung dòch giaûm xuoáng. Thôøi gian baùn huûy cuûa Dimethoate trong dung dòch ñeäm pH 5 vaø 7 laàn löôït laø 156 vaø 68 ngaøy. Trong ñoäng vaät cuõng nhö trong thöïc vaät, cô cheá bieán ñoåi cuûa Dimethoate laø gioáng nhau. Noù bò oxi hoaù thaønh O,O-dimethyl-phosphorothioate vaø hydro hoùa thaønh O,O-dimethyl-phosphorodithioate, - phosphorothioate, -phosphat. Söï oxi hoaù dimethoate taïo neân hôïp chaát omethoate, moät chaát ñoäc vaø laø chaát öùc cheá enzyme cholinesterase maïnh. 1.3.2. Ñoäc tính cuûa Dimethoate: [22] Ñoäc tính cuûa Dimethoate ñöôïc ñaùnh giaù ôû möùc ñoä trung bình, thuoäc nhoùm ñoäc II. Vôùi thôøi gian nhaäp lieäu daøi, ADI laø 0,02mg/kg theå troïng/ngaøy. Noàng ñoä cao nhaát ñöôïc chaáp nhaän cuûa Dimethoate trong nöôùc uoáng laø 0,02mg/L. LD50 qua mieäng ñoái vôùi chuoät ñöïc laø 387mg/kg, chuoät caùi 160mg/kg, thoû 300mg/kg, lôïn 350mg/kg, gaø 108mg/kg, chim cuùt 84 mg/kg… Lieàu löôïng söû duïng: [21] Cheá phaåm söõa 40 – 50% hoaït chaát duøng töø 1 – 2L/ha luùa, rau maøu. Sau khi phun Dimethoate vaøo rau quaû, phaûi ñeå moät thôøi gian sau môùi thu hoaïch vaø ñem tieâu thuï. Thôøi gian caùch li ñoái vôùi caùc loaïi rau laø töø 7 – 10 ngaøy, caây aên quaû laø khoaûng 14 ngaøy. Dö löôïng tuyeät ñoái cuûa Dimethoate ñoái vôùi caùc loaïi rau laø 2ppm (TCVN 5624 – 1991). Caùc phöông phaùp phaân tích Dimethoate: Phöông phaùp saéc kyù khí:[12,13] Dimethoate ñöôïc trích baèng acetone. Theâm NaCl vaøo dòch trích, ñem laéc vaø taùch pha. Cho dichloromethane vaø Na2SO4 vaøo pha höõu cô. Sau ñoù dòch trích ñöôïc loïc qua lôùp boâng thuûy tinh vaø lôùp Na2SO4 roài ñem coâ quay chaân khoâng ôû 40oC. Traùng bình baèng isooctane vaø dung dòch ñöôïc cho qua coät nhoài silicagel. Theâm toluene vaøo dòch loïc vaø tieáp tuïc cho hoãn hôïp qua coät. Thöïc hieän theâm 2 laàn nöõa roài ñem phaân tích treân thieát bò saéc kyù khí vôùi coät mao quaûn DB – 210, 30m ´ 0,32mm i.d, 0,5mm film. Nhieät ñoä buoàng bôm maãu 200oC, nhieät ñoä coät: 160oC, nhieät ñoä detector: 250oC. Giöõ nhieät ñoä ban ñaàu trong 1 phuùt, sau ñoù taêng nhieät ñoä 16oC/phuùt tôùi 200oC, giöõ nhieät ñoä naøy trong 7 phuùt. Phöông phaùp saéc kyù loûng: [23] Dimethoate ñöôïc trích baèng dichloromethane, loaïi nöôùc baèng Na2SO4. Pha höõu cô ñöôïc coâ quay ñeán khoâ, sau ñoù traùng bình baèng methanol/nöôùc tæ leä 6/4, sau ñoù ñaùnh sieâu aâm vaø loïc qua maøng tröôùc khi phaân tích vôùi thieát bò saéc kyù. Thieát bò saéc kyù HPLC Hewlett Packard HP 1100 vôùi ñaàu doø UV , söû duïng coät Phenomenex Shpereclon ODS2, 5mm, 120 mm ´ 4,6mm. Böôùc soùng ñaàu doø 210nm. Pha ñoäng acetonitrile/dung moâi A tæ leä 1/9 (theo theå tích). Vôùi dung moâi A ñöôïc pha nhö sau: hoøa tan 11,32g H3PO4 vaø 32,86g KH2PO4 baèng 1000mL nöôùc caát, loaïi duøng cho HPLC. Troän dung dòch vöøa chuaån bò vôùi nöôùc theo tæ leä 9 : 1 (theo theå tích), ta ñöôïc dung moâi A. Phöông phaùp saéc kyù baûn moûng: [21] Dimethoate ñöôïc trích ly baèng acetone vaø n – hexane, sau ñoù laøm saïch baèng caùch cho qua coät Florisil. Xaùc ñònh dö löôïng Dimethoate treân saéc kí baûn moûng baèng caùch so saùnh Rf vaø maøu saéc veát maøu vôùi veát Dimethoate chuaån sau khi phun thuoác hieän maøu ñaëc hieäu. Heä dung moâi röûa giaûi: ete etylic/petroleum ete tæ leä 1/1 (theo theå tích). Heä dung moâi trieån khai saéc kí: n- hexan/aceton tæ leä 7/3 (theo theå tích). Dung dòch thuoác thöû hieän maøu: caân 0,2g palladi clorua vaøo bình ñònh möùc 100mL. Hoaø tan vaø ñònh möùc ñeán vaïch baèng dung dòch HCl 0,01N. 1.4. Vitamin C : [1] Vitamin C toàn taïi trong töï nhieân döôùi 3 daïng phoå bieán laø acid ascorbic, acid dehydroascorbic vaø daïng lieân keát ascorbigen. Noù chæ toàn taïi ôû daïng L trong caùc saûn phaåm thieân nhieân. Cho tôùi nay ngöôøi ta phaùt hieän thaáy 14 ñoàng phaân vaø ñoàng ñaúng cuûa vitamin C coù hoaït tính choáng beänh hoaïi huyeát vaø 15 chaát ñoàng phaân khoâng coù hoaït tính. Caùc chaát naøy phaân bieät nhau bôûi soá löôïng nguyeân töû cacbon, söï saép xeáp cuûa caùc nhoùm nguyeân töû ôû caùc nguyeân töû baát ñoái vaø daïng khöû hoaëc daïng oxy hoùa. Coâng thöùc caáu taïo cuûa vitamin C cho thaáy noù laø moät daãn xuaát cuûa ñöôøng. Hình 1.3: Coâng thöùc caáu taïo cuûa Vitamin C 1.4.1. Tính chaát vaät lyù: [1,24] Danh phaùp quoác teá (theo IUPAC): 2-oxo-L-threo-hexono-1,4-lactone-2,3-enediol. Coâng thöùc phaân töû: C6H8O6. Phaân töû löôïng: 176,14g/mol. Nhieät ñoä noùng chaûy: 190 – 192oC (374 – 378F). Acid ascorbic tinh khieát toàn taïi ôû daïng tinh theå, khoâng maøu hoaëc coù maøu traéng, thöôøng khoâng coù muøi, coù vò chua acid, tan voâ haïn trong nöôùc, ít tan trong ethanol, khoâng tan trong ether vaø chloroform. Acid ascorbic bò hoaù ñen khi ñeå tröïc tieáp ngoaøi aùnh saùng maët trôøi. Thaäm chí khi khoâng coù maët aùnh saùng thì acid ascorbic vaãn deã daøng bò bieán tính khi tieáp xuùc vôùi ñoä aåm trong khoâng khí vaø söï phaân huyû naøy caøng nhanh khi nhieät ñoä moâi tröôøng caøng cao. 1.4.2. Nguoàn goác cuûa Vitamin C: [1] Vitamin C ñöôïc toång hôïp deã daøng ôû thöïc vaät. Ña soá ñoäng vaät, tröø chuoät baïch, khæ vaø ngöôøi, ñeàu coù khaû naêng toång hôïp Vitamin C töø ñöôøng glucose. Sôû dó ngöôøi khoâng coù khaû naêng ñoù coù leõ vì thieáu caùc enzyme ñaëc hieäu xuùc taùc cho söï chuyeån hoùa glucose thaønh Vitamin C. Vitamin C coù nhieàu trong caùc loaïi rau quaû nhö cam, chanh, daâu, döa leo, ôùt, caø chua, rau caûi… Coøn trong caùc loaïi haït nguõ coác hoaëc trong tröùng, thòt haàu nhö khoâng coù vitamin C. Haøm löôïng vitamin C bieán ñoåi phuï thuoäc loaøi, vò trí troàng troït vaø caùc yeáu toá nhö ñoä chieáu saùng, khí haäu… Bình thöôøng löôïng vitamin C giaûm daàn töø phía voû ngoaøi vaøo beân trong ruoät cuûa quaû. Baûng 1.2: Haøm löôïng Vitamin C trong moät soá loaïi rau quaû Loaïi rau quaû Haøm löôïng Vitamin C (mg/100g) Döa leo 12 Caûi baép 30 Caûi xanh 70 Cam 50 Daâu 60 Khi baûo quaûn rau quaû ôû nhieät ñoä thaáp vaãn coù theå xaûy ra söï oxy hoùa tröïc tieáp Vitamin C bôûi oxy cuûa khoâng khí maëc duø hoaït tính cuûa enzyme ascorbatoxydase luùc ñoù khoâng ñaùng keå. Enzyme ascorbatoxydase laø moät loaïi enzyme chöùa Cu coù pHopt = 4,6 – 6,6. Khi laøm laïnh tôùi -20oC, hoaït ñoäng cuûa enzyme seõ bò ngöøng laïi. AÙnh saùng cuõng tham döï vaøo vieäc xuùc tieán söï oxy hoùa Vitamin C. Trong moâi tröôøng acid, Vitamin C khaù oån ñònh. Nhìn chung, khi baûo quaûn ôû nhieät ñoä 0 – 4oC söï giaûm suùt veà Vitamin C laø khoâng ñaùng keå. 1.4.3. Vai troø cuûa Vitamin C: [1] ÔÛ moät soá dòch quaû, ngöôøi ta nhaän thaáy Vitamin C coù theå bò oxy hoùa giaùn tieáp bôûi enzyme phenoloxydase. Chính vì vaäy khi coù maët Vitamin C, dòch quaû seõ saãm maøu chaäm hôn. Döïa vaøo tính chaát choáng oxy hoùa cuûa acid ascorbic, ngöôøi ta thöôøng theâm noù vaøo dòch quaû ñeå ngaên caûn quaù trình saãm maøu. Tính chaát choáng oxy hoùa cuûa Vitamin C coøn ñöôïc söû duïng ñeå baûo veä tocoferol vaø caû vitamin A ôû thòt khi baûo quaûn. Ñeå giöõ ñöôïc Vitamin C, ngöôøi ta theâm moät soá chaát oån ñònh, ví duï ñöôøng saccharose, acid höõu cô, sorbitol, glycerine hoaëc moät soá hôïp chaát cuûa anthocyane, flavonoide. Caùc hoãn hôïp thieân nhieân nhö caùc flavin, carotenoide baûo veä ñöôïc Vitamin C toát hôn so vôùi caùc chaát choáng oxy hoùa thoâng thöôøng khaùc. Khi cô theå bò thieáu Vitamin C seõ xuaát hieän caùc trieäu chöùng beänh lyù nhö chaûy maùu ôû lôïi, raêng, ôû caùc loã chaân loâng hoaëc caùc noäi quan. Vitamin C tham gia vaøo caùc quaù trình oxy hoùa khöû khaùc nhau cuûa cô theå. Noù xuùc taùc cho söï chuyeån hoùa nhieàu hôïp chaát thôm thaønh caùc daïng phenol töông öùng. Vitamin C coøn lieân quan vôùi söï hình thaønh caùc hormone cuûa tuyeán giaùp traïng vaø tuyeán thöôïng thaän. Noù raát caàn thieát cho cô theå ñeå taêng söùc ñeà khaùng vaø choáng laïi caùc hieän töôïng choaùng hoaëc ngoä ñoäc bôûi caùc hoùa chaát cuõng nhö caùc ñoäc toá cuûa vi truøng. 1.4.4. Caùc phöông phaùp phaân tích haøm löôïng Vitamin C: Ñònh löôïng Vitamin C baèng phöông phaùp chuaån ñoä: [3] Phöông phaùp söû duïng iod: döïa treân nguyeân taéc Vitamin C coù theå khöû dung dòch iod, döïa vaøo löôïng iod bò khöû bôûi Vitamin coù trong maãu, suy ra haøm löôïng Vitamin C. Tieán haønh nhö sau: nghieàn nhoû maãu rau trong dung dòch HCl 5%. Sau ñoù duøng nöôùc caát chuyeån toaøn boä dòch vaøo bình ñònh möùc, ñònh möùc ñeán vaïch, khuaáy ñeàu, loïc. Cho dòch loïc vaøo bình noùn, chuaån ñoä baèng dung dòch I2 coù tinh boät laøm chæ thò maøu. Chuaån ñoä ñeán khi baét ñaàu xuaát hieän maøu xanh thì döøng laïi. Phöông phaùp söû duïng 2,6 – dichlorophenol indophenol (DPIP): döïa treân nguyeân taéc acid ascorbic seõ khöû chaát chæ thò maøu DPIP thaønh moät dung dòch khoâng maøu. ÔÛ ñieåm trung hoøa taát caû acid ascorbic, taát caû maøu dö thöøa khoâng khöû coù maøu hoàng trong dung dòch acid. Tieán haønh nhö sau: nghieàn maãu rau trong dung dòch HCl 1%, cho dòch nghieàn vaøo bình ñònh möùc, theâm acid metaphosphoric HPO3 ñeå loaïi protein, ñònh möùc ñeán vaïch baèng HCl 1%. Cho dòch chieát vaøo erlen, theâm vaøo ñoù amoni oxalat baõo hoøa, nöôùc caát vaø chuaån ñoä baèng DPIP cho ñeán khi xuaát hieän maøu hoàng beàn. Phaân tích baèng phöông phaùp HPLC: [2] phöông phaùp naøy ñöôïc giôùi thieäu trong nhieàu taøi lieäu tham khaûo vaø ñaõ trôû thaønh moät baøi thí nghieäm trong PTN Hoùa sinh, Boä moân CN thöïc phaåm. Coät saéc kyù söû duïng laø coät pha ñaûo ODS C18. Pha ñoäng söû duïng laø dung dòch ñeäm phosphate pH = 2,8 troän vôùi methanol theo tyû leä theå tích 90/10, löu löôïng pha ñoäng qua coät 1 mL/phuùt. Söû duïng ñaàu doø UV ôû böôùc soùng 245 nm. Pha ñoäng ñöôïc ñaùnh sieâu aâm ñeå ñuoåi khí hoøa tan tröôùc khi söû duïng, vaø ñöôïc loïc baèng maøng loïc 450 nm. Xaây döïng ñöôøng chuaån vôùi caùc maãu acid ascorbic tinh khieát vôùi ba noàng ñoä khaùc nhau. Maãu rau quaû ñöôïc nghieàn trong dung dòch ñeäm phosphate pH = 2,8 ñeå trích Vitamin C ra, pha loaõng theo tyû leä thích hôïp roài phaân tích nhö vôùi caùc maãu chuaån. Haøm löôïng Vitamin C trong maãu ñöôïc xaùc ñònh baèng caùch noäi suy töø ñöôøng chuaån. 1.5. Döa leo: [17] Giôùi (regnum): thöïc vaät. Ngaønh (divisio): Magnoliophyta, Lôùp (class): Magnoliopsida. Boä (order): Cucurbitales, Hoï thöïc vaät (family): thuoäc hoï baàu bí (Cucurbitaceae). Chi (genus): Cucumis. Loaøi (species): C.sativus. Teân khoa hoïc: Cucumis sativus L. Teân tieáng Anh: Cucumber. Dưa leo laø loaïi caây trồng phổ biến trong họ bầu bí Cucurbitaceae, laø loại rau ăn quả thương mại quan trọng, noù đñược trồng nhieàu nôi treân thế giới vaø trở thaønh thực phẩm của nhiều nước. Những nước dẫn đñầu về diện tích gieo trồng vaø năng suất laø: Trung Quốc, Nga, Nhật Bản, Mỹ, Haø Lan, Thổ Nhĩ Kỳ, Ba Lan, Ai Cập vaø Taâây Ban Nha. 1.5.1. Ñaëc ñieåm cuûa quaû döa leo: Quaû döa leo coù daïng hình truï, daøi, thòt quaû daøy, ngoït, ñöôïc troàng töø caùch ñaây 3000 naêm ôû vuøng Taây AÙ. Döa leo xuaát hieän ôû Phaùp vaøo khoaûng theá kyû thöù 9, ôû Anh vaøo theá kyû 14 vaø ôû Baéc Myõ vaøo khoaûng giöõa theá kyû 16. Hieän nay döa leo ñöôïc troàng raát roäng raõi ôû nhieàu nöôùc treân theá giôùi. Khi chuyeån töø non ñeán chín, quaû coù maøu xanh ñeán xanh traéng, vaøng hay naâu phuï thuoäc vaøo maøu gai quaû. Haït coù maøu vaøng, moãi quaû coù 150 – 500 haït. Hình 1.4:Quaû döa leo 1.5.2. Thu hoaïch vaø baûo quaûn: Quaû töø 7 – 10 ngaøy tuoåi laø coù theå thu hoaïch. Neân thu hoaïch vaøo buoåi saùng ñeå buoåi chieàu töôùi thuùc phaân. Nhieät ñoä toát nhaát ñeå baûo quaûn döa leo laø 45÷500F, ôû ñoä aåm 90÷95%. Khi ñoù, döa leo coù theå baûo quaûn 10÷14 ngaøy. 1.5.3. Söû duïng döa leo: Döa leo ñöôïc söû duïng chuû yeáu ôû daïng töôi. Döa leo coù vò ngoït, tính maùt, coâng duïng thanh nhieät, giaûi ñoäc, coù theå duøng ñeå trò lieäu caùc beänh nhö ñau hoïng, maét ñoû... Ngoaøi söû duïng traùi töôi, saûn phaåm cheá bieán cuûa döa leo thöôøng taäp trung vaøo 2 nhoùm chuû yeáu: muoái maën vaø muoái chua. Tình hình söû duïng döa leo ôû moät vaøi nöôùc treân theá giôùi: ôû Myõ, vieäc tieâu thuï döa leo daïng muoái chua ñang giaûm xuoáng maø chuyeån sang söû duïng döa leo töôi, chöa qua cheá bieán. Naêm 1999, ôû Myõ ñaõ söû duïng khoaûng 3 tyû pound döa leo treân 171000 ha ñaát saûn xuaát. Theo FAO, trong naêm 2005, Trung Quoác ñaõ saûn xuaát khoaûng 60% nhu caàu döa leo cuûa theá giôùi. Baûng 1.3: Thaønh phaàân dinh döôõng trong 100g döa leo (luoân voû). Thaønh phaàn Haøm löôïng Nöôùc (g) 95,24 Protein (g) 0,65 Lipid(g) 0,11 Carbonhydrate (g) 3,63 Tro (mg) 0,38 Calcium (mg) 16 Phospho (mg) 24 Natri (mg) 2 Kali (mg) 147 Saét (mg) 0,28 Magne (mg) 13 Keõm (mg) 0,20 Thiamin (mg) 0,027 Riboflavin (mg) 0,033 Niacin (mg) 0,098 Vitamin C (mg) 12 Folate (µg) 7 Vitamin B6 (mg) 0,040 Vitamin B5 (mg) 0,259 Naêng löôïng(kcal) 20 Nguoàn: USDA Nutrient database. 1.6. Phöông phaùp saéc kyù loûng hieäu naêng cao (HPLC): [2] 1.6.1. Giôùi thieäu veà phöông phaùp HPLC: Saéc kyù loûng hieäu naêng cao (high performance liquid chromatography – HPLC) laø phöông phaùp saéc kyù loûng coù hieäu quaû taùch cao hôn nhieàu so vôùi phöông phaùp saéc kyù loûng coå ñieån nhôø söû duïng caùc chaát nhoài coù kích thöôùc raát nhoû (5 – 10 µm). Ngoaøi ra, phöông phaùp HPLC coøn coù raát nhieàu öu ñieåm khaùc nhö toác ñoä nhanh, ñoä taùch toát, ñoä nhaïy cao (detector UV 10-9g, detector huyønh quang vaø ñieän hoùa 10-12g), coät taùch ñöôïc söû duïng nhieàu laàn, khaû naêng thu hoài maãu cao vì haàu heát caùc detector khoâng phaù huûy maãu. Löôïng maãu cho pheùp bôm vaøo coät taùch trong phöông phaùp HPLC lôùn hôn trong phöông phaùp saéc kyù khí (Gas Chromatography) vaø ñaây cuõng laø moät öu ñieåm nöõa cuûa phöông phaùp HPLC. Thieát bò HPLC: Sô ñoà thieát bò HPLC ñöôïc moâ taû nhö trong hình 1.5. Thieát bò coù theå chæ goàm moät khoái hay do nhieàu khoái rieâng bieät raùp vaøo nhau. Trong thieát bò HPLC cô baûn, hai boä phaän quan troïng nhaát laø bôm cao aùp (pump) vaø ñaàu doø (detector). Caùc boä phaän khaùc goàm coù coät taùch (column), heä thoáng pha ñoäng (mobile phase) vaø boä naïp maãu (injector). Vì phaûi söû duïng bôm cao aùp ñeå ñaåy pha ñoäng ñi qua coät taùch, phöông phaùp naøy tröôùc kia coøn ñöôïc goïi laø phöông phaùp saéc kyù loûng cao aùp. Hình 1.5: Sô ñoà thieát bò HPLC Bôm cao aùp: loaïi bôm toát nhaát thöôøng ñöôïc duøng hieän nay laø bôm syringe löôïng lôùn. Yeâu caàu ñoái vôùi bôm laø taïo ñöôïc doøng pha ñoäng lieân tuïc, oån ñònh. Caùc loaïi bôm duøng cho saéc kyù phaân tích hieän nay coù theå cho löu löôïng doøng pha ñoäng 0,1 – 10 mL/phuùt (ñöôøng kính trong cuûa coät taùch laø 5mm) ôû aùp suaát leân ñeán 300 – 400 bar. Ñaàu doø (detector): Ñaàu doø söû duïng trong thieát bò HPLC raát ña daïng. Caùc loaïi ñaàu doø thoâng duïng laø ñaàu doø UV–VIS, ñaàu doø huyønh quang, ñaàu doø daãn nhieät, ñaàu doø khuùc xaï keá vi sai (RI)… Söï thay ñoåi veà cöôøng ñoä aùnh saùng do söï haáp thu tia UV, söï phaùt xaï huyønh quang, … seõ ñöôïc ghi nhaän laïi thoâng qua hai thoâng soá laø thôøi gian löu vaø dieän tích peak treân saéc kyù ñoà. Boä naïp maãu: boä naïp maãu trong HPLC thöôøng ñöôïc thieát keá phuø hôïp vôùi hai kieåu bôm maãu: bôm cuøng vôùi doøng dung moâi hoaëc bôm maãu vaøo coät taùch trong ñieàu kieän doøng dung moâi ngöng laïi khoâng chòu aùp suaát, thöôøng söû duïng khi thieát bò phaûi laøm vieäc ôû aùp suaát raát cao. Coät saéc kyù: coät taùch phoå bieán nhaát trong HPLC daøi 12,5 – 25cm, ñöôøng kính trong töø 2 – 4 mm (duøng cho muïc ñích phaân tích). Haàu heát coät taùch duøng trong HPLC ñöôïc cheá taïo baèng theùp khoâng gæ. Tröôùc khi nhoài coät, laøm saïch coät baèng HNO3 50% vaø röûa nhieàu laàn vôùi nöôùc, traùng baèng acetone, chloroform, tieáp tuïc baèng acetone vaø laøm khoâ baèng khí N2 hoaëc khoâng khí noùng. Coù theå nhoài coät baèng phöông phaùp khoâ khi haït nhoài coù kích thöôùc lôùn hôn 20µm, hoaëc phöông phaùp öôùt vôùi huyeàn phuø (methanol, acetone, dioxane… hoaëc hoãn hôïp cuûa chuùng vôùi parafin, cyclohexanol…); nhoài coät baèng bôm cao aùp khi haït nhoài coù kích thöôùc beù (5 - 10µm). Bình chöùa pha ñoäng: thöôøng laø chai thuûy tinh, pha ñoäng tröôùc khi ñöa vaøo söû duïng phaûi ñöôïc loïc qua maøng 0,45µm. CHÖÔNG 2: THÖÏC NGHIEÄM šœ› 2.1. Thieát bò, duïng cuï: - Heä thoáng HPLC goàm bôm LC – 10AS, ñaàu doø quang phoå SPD – 6AV vaø maùy ghi Chromatopac CR 6A. - Khi phaân tích Carbaryl vaø Dimethoate söû duïng coät C18 cuûa Phenomenex (USA), Gemini 5µm – 110Ao, 250 x 4.6mm, thuoäc loaïi coät saéc kyù pha ñaûo. - Khi phaân tích Vitamin C söû duïng coät ET 250/8/4 Nucleosil® 120 – 5 C18 thuoäc loaïi coät saéc kyù loûng pha ñaûo coøn goïi laø coät ODS hay RP – 18 coù nhoùm alkyl laø C18H37. - Maùy quang phoå UV – VIS Spectronic Genesys 8. - Maùy ño pH. - Thieát bò ñaùnh sieâu aâm Transsonic T660/H (Elma). - Maùy khuaáy töø. - Thieát bò coâ quay chaân khoâng Heidolph WB 2000 - Caân phaân tích Sartorius moät soá leû vaø boán soá leû. - Bôm chaân khoâng (duøng ñeå loïc chaân khoâng). - Maùy xay Magic Bullet. - Becher 100mL, 250mL, 500mL. - Pheãu chieát 250mL. - OÁng ñong 100 mL, 250mL. - Bình ñònh möùc 10, 25, 50, 100 mL. - Cuvette thaïch anh. - Caù töø. - Maøng loïc 0,45µm. - Giaáy loïc. 2.2. Hoùa chaát: - Dimethoate (ñoä tinh saïch >98%), Vipesco. - Carbaryl (ñoä tinh saïch >98%), Bayer. - Vitamin C (ñoä tinh saïch > 98%). - Acetonitrile (loaïi duøng cho HPLC cuûa J.T.Baker (USA)). - Nöôùc caát 2 laàn. - Methanol (loaïi duøng cho HPLC cuûa J.T.Baker (USA)). - Acetone (Trung Quoác). - NaCl (Trung Quoác). - KH2PO4 (Trung Quoác). - H3PO4 (Trung Quoác). 2.3. Vaän haønh thieát bò: 2.3.1. Maùy ño quang phoå haáp thu: Môû coâng taéc ñieän, maùy baét ñaàu cheá ñoä self – test, chôø cho maùy hieän chöõ SET thì baét ñaàu söû duïng ñöôïc. Môû naép, cho maãu traéng, caùc maãu thöû, chuaån vaøo caùc cell trong loøng maùy. Ñoùng naép laïi. Nhaán phím [►] ñeán khi xuaát hieän kyù hieäu SET λxxx nm thì nhaán ENTER ñeå nhaäp böôùc soùng caàn ño. Khi giaù trò λ nhaáp nhaùy, nhaäp giaù trò böôùc soùng môùi, nhaán ENTER ñeå xaùc nhaän. Nhaán phím coù soá töông öùng vôùi cell chöùa maãu traéng, chôø cho maùy quay xong, nhaán ZERO ñeå thöïc hieän hieäu chænh veà zero. Maøn hình xuaát hieän dAr, chôø ñeán khi xuaát hieän 0.000 thì baét ñaàu nhaán caùc phím coù soá töông öùng vôùi maãu caàn ño ñeå xaùc ñònh ñoä haáp thu. Giaù trò ñoä haáp thu seõ hieän treân maøn hình LCD. Thieát bò saéc kyù loûng cao aùp HPLC: Vaän haønh bôm: Ñaët giaù trò aùp suaát cöïc ñaïi (P.MAX), nhaèm baûo veä coät vaø caùc heä thoáng khaùc. Khi aùp suaát vöôït P.MAX bôm seõ töï ñoäng taét. Giaù trò P.MAX ñaët 300kgf/cm2. Ñaët giôùi haïn döôùi cuûa aùp suaát (P.MIN): muïc ñích laø khoâng cho khoâng khí ñi vaøo heä thoáng khi coù söï coá hôû treân heä thoáng vaø ñeå an toaøn khi ño trong tröôøng hôïp dung moâi thoaùt ra ngoaøi. Ñaët löu löôïng pha ñoäng (FLOW RATE): 1mL/phuùt. Ñeå baûo veä coät khoâng neân ñaët löu löôïng vöôït quaù giaù trò treân tröø tröôøng hôïp caàn röûa saïch heä thoáng. Thay pha ñoäng: do pha ñoäng duøng ñeå phaân tích Carbaryl, Dimethoate vaø Vitamin C laø khaùc nhau neân phaûi tieán haønh thay pha ñoäng. Thuû tuïc nhö sau: Chuaån bò pha ñoäng môùi, ñaët ñaàu loïc huùt vaøo. Môû van xaû (quay ngöôïc chieàu kim ñoàng hoà 180o), nhaán PURGE röûa heát pha ñoäng cuõ trong buoàng bôm. Nhaán PURGE hay PUMP ñeå ngöøng bôm, ñoùng van xaû, ñaët löu löôïng töø 1mL/phuùt ñeán 1,5mL/phuùt. Nhaán PUMP cho bôm chaïy ñeå thay pha ñoäng trong caùc phaàn coøn laïi coù pha ñoäng ñi qua. Ñaàu doø (DETECTOR): Detector SPD-6AV cuûa haõng Shimadzu Nhaät Baûn thuoäc loaïi detector haáp thu töû ngoaïi vaø khaû kieán (UV – VIS). Ñaët böôùc soùng ño khi phaân tích: + Dimethoate: 204nm. + Carbaryl: 220nm. + Vitamin C: 245nm. Choïn möùc ñaùp öùng (RESPOND) chuaån (STD). Khi caàn queùt ñöôøng neàn, chænh ñoä haáp thu veà möùc 0, söû duïng nuùt ZERO. Maùy ghi CHROMATOPAC CR 6A: Maùy ghi Chromatopac CR 6A goàm caùc boä phaän: baøn phím ñeå caøi ñaët chöông trình vôùi caùc phím ñieàu khieån, boä phaän noái vôùi detector thu nhaän tín hieäu, boä phaän noái caûm öùng ñeå khôûi ñoäng heä thoáng chaïy maãu vaø heä thoáng ghi, boä phaän in caûm öùng, xöû lyù döõ lieäu theo caùc chöông trình caøi ñaët saün vaø in thaønh saéc kyù ñoà. Caùc thoâng soá caàn caøi ñaët cho maùy ghi: - ATTEN: thoâng soá naøy coù giaù trò töø 0 ñeán 10, giaù trò caøng nhoû thì khoaûng bieåu dieãn treân saéc kyù ñoà caøng nhoû. Taêng giaù trò ATTEN leân moät ñôn vò thì khoaûng bieåu dieãn treân saéc kyù ñoà taêng leân 2 laàn. Noùi chung khi noàng ñoä thaáp thì ta neân söû duïng ATTEN nhoû, neáu noàng ñoä quaù lôùn maø ñaët ATTEN nhoû thì peak chæ ñöôïc bieåu dieãn moät phaàn nhöng ñieàu naøy khoâng aûnh höôûng ñeán vieäc tính toaùn dieän tích hay chieàu cao peak. - METHOD: (phöông phaùp) thoâng thöôøng ngöôøi ta söû duïng phöông phaùp 61. Trong phöông phaùp naøy maùy ghi seõ cho keát quaû dieän tích caùc peak doø ñöôïc, ñoàng thôøi ñaùnh daáu vò trí peak. - MIN.AREA (dieän tích peak toái thieåu): chæ nhöõng peak coù dieän tích lôùn hôn hay baèng giaù trò MIN.AREA môùi ñöôïc ghi dieän tích. - STOP.TIME (thôøi gian ngöøng ghi saéc kyù ñoà): muoán töï ñoäng ngöøng ghi saéc kyù ñoà sau thôøi gian naøo ñoù thì ñaët giaù trò thôøi gian ñoù cho thoâng soá STOP.TIME. Neáu khoâng ñaët thôøi gian ngöng ghi saéc kyù ñoà, nhaán phím STOP ñeå ngöøng. - SDEED (toác ñoä giaáy): thöôøng duøng laø 5mm/phuùt. Tuy nhieân muoán tieát kieäm giaáy hoaëc ñeå peak coù daïng saéc nhoïn thì coù theå giaûm SPEED. Chuaån bò maùy khi tieán haønh phaân tích: Pha ñoäng tröôùc khi bôm vaøo coät phaûi ñöôïc loaïi khí baèng sieâu aâm. Nhuùng ñaàu loïc vaøo bình pha ñoäng. Nhaán coâng taéc POWER cuûa bôm, ñeå ñieän oån ñònh trong 15phuùt. Chôø aùp suaát oån ñònh, xoay van thaùo ôû vò trí môû (DRAIN 180o), nhaán nuùt röûa PURGE, khi ñoù bôm seõ vaän haønh vôùi vaän toác khoaûng 10mL/phuùt. Nhaán PURGE hay PUMP ñeå döøng bôm. Ñaët vaän toác doøng. Xoay van thaùo 180o ñeå khoùa chaët. Nhaán PUMP, röûa ñöôøng oáng tröôùc coät baèng pha ñoäng trong 10 phuùt. Gaén coät saéc kyù vaøo, duøng pha ñoäng chaïy khoâng taûi qua coät ñeå röûa saïch coät trong 30 phuùt. Khi aùp suaát oån ñònh thì môû 2 module detector vaø maùy ghi. Lieät keâ caùc thoâng soá treân maùy ghi baèng leänh SHIFTDOWN LIST WIDTH ENTER vaø thay ñoåi caùc thoâng soá neáu caàn. Kieåm tra ñöôøng neàn baèng leänh SHIFTDOWN PLOT ENTER. Trong quaù trình kieåm tra neáu ñöôøng neàn bò leäch thì vaøi phuùt laïi nhaán ZERO treân detector moät laàn. Ñôïi ñöôøng neàn thaúng laëp laïi leänh SHIFTDOWN PLOT ENTER ñeå chaám döùt kieåm tra. Ñeán ñaây heä thoáng ñaõ saün saøng cho phaân tích. Cheá ñoä chaïy saéc kyù ñoái vôùi Carbaryl: Böôùc soùng ñaàu doø: 220nm. Theå tích maãu bôm vaøo: 20µl. Pha ñoäng: acetonitrile/nöôùc tæ leä 55/45. AÙp suaát: 96 – 110kgf/cm2. Cheá ñoä chaïy saéc kyù ñoái vôùi Dimethoate: Böôùc soùng ñaàu doø: 204nm. Theå tích maãu bôm vaøo: 20µl. Pha ñoäng: acetonitrile/nöôùc tæ leä 55/45. AÙp suaát: 98 – 110kgf/cm2. Cheá ñoä chaïy saéc kyù ñoái vôùi Vitamin C : Böôùc soùng ñaàu doø: 245nm. Theå tích maãu bôm vaøo: 20µl. Pha ñoäng: heä ñeäm phosphate/methanol tæ leä 90/10. AÙp suaát: 90 – 100kgf/cm2. Caùch pha dung dòch ñeäm: hoøa tan 6,5g KH2PO4 trong 1L nöôùc caát 2 laàn, chænh pH ñeán 2,8 baèng H3PO4. Loïc qua maøng 0,45µm. Tieán trình thí nghieäm: Khaûo saùt phoå haáp thu cuûa Carbaryl, Dimethoate, Vitamin C: Tieán haønh queùt phoå dung dòch Carbaryl trong 55%Acetonitrile/45% nöôùc, dung dòch Dimethoate trong 55%Acetonitrile/45% nöôùc, dung dòch Vitamin C trong heä ñeäm phosphate. Söû duïng cuvette thaïch anh vaø quy trình queùt phoå töï ñoäng trong vuøng böôùc soùng töø 190 nm ñeán 400 nm. 2.4.2. Khaûo saùt aûnh höôûng cuûa thaønh phaàn pha ñoäng ACN/nöôùc leân thôøi gian löu vaø dieän tích peak cuûa chuaån Carbaryl, Dimethoate: Phaân tích chuaån Carbaryl 10ppm, Dimethoate 10ppm vôùi pha ñoäng laø dung dòch acetonitrile/nöôùc ôû caùc tyû leä troän theå tích: 85/15, 70/30, 55/45, 40/60. Toác ñoä doøng giöõ coá ñònh 1mL/phuùt. Theå tích bôm maãu 20µL. Ñaàu doø UV khi phaân tích Carbaryl laø 220nm, khi phaân tích Dimethoate laø 204nm. 2.4.3. Xaây döïng ñöôøng chuaån xaùc ñònh haøm löôïng Carbaryl, Dimethoate trong dung dòch: Ñeå xaây döïng ñöôøng chuaån, caùc maãu chuaån Carbaryl vôùi noàng ñoä töø 1- 20ppm ñöôïc chuaån bò baèng caùch pha loaõng töø dung dòch goác nhö sau: Caân 0,05g Carbaryl hoaø tan vaø ñònh möùc tôùi vaïch 50mL baèng acetonitrile, thu ñöôïc dung dòch goác coù noàng ñoä 1000ppm. Pha loaõng dung dòch goác thaønh caùc noàng ñoä mong muoán baèng nöôùc caát: Baûng 2.1: Caùch pha chuaån Carbaryl, Dimethoate: Theå tích dung dòch ruùt ra, mL Bình ñònh möùc söû duïng, mL Noàng ñoä dung dòch thu ñöôïc, ppm 1 1 50 100 20 10 Töø dung dòch Carbaryl 10ppm: Theå tích dung dòch ruùt ra, mL Bình ñònh möùc söû duïng, mL Noàng ñoä dung dòch thu ñöôïc, ppm 5 5 1 10 25 10 5 2 1 Caùc chuaån Dimethoate ñöôïc pha töông töï nhö treân, nhöng pha loaõng dung dòch goác thaønh caùc noàng ñoä mong muoán baèng heä pha ñoäng 55/45. Heä pha ñoäng laø dung dòch acetonitrile/nöôùc vôùi tyû leä troän Vacetonitrile/Vnöôùc = 55/45. Toác ñoä doøng giöõ coá ñònh 1mL/phuùt. Theå tích bôm maãu 20µL. Ñaàu doø UV khi ño Carbaryl laø 220nm, ño Dimethoate laø 204nm. Moãi maãu chuaån ñöôïc ño 3 laàn, laáy giaù trò trung bình cuûa dieän tích peak vaø thôøi gian löu thu ñöôïc Xaây döïng ñöôøng chuaån xaùc ñònh haøm löôïng Vitamin C trong dung dòch: Ñeå xaây döïng ñöôøng chuaån, caùc maãu chuaån Vitamin C vôùi noàng ñoä töø 1- 20ppm ñöôïc chuaån bò baèng caùch pha loaõng töø dung dòch goác nhö sau: Caân 0.05g acid ascorbic hoaø tan vaø ñònh möùc tôùi vaïch 50mL baèng dung dòch ñeäm phosphate coù pH 2,8, thu ñöôïc dung dòch goác coù noàng ñoä 1000ppm. Pha loaõng dung dòch goác thaønh caùc noàng ñoä mong muoán baèng ñeäm phosphate pH 2,8: Baûng 2.2: Caùch pha chuaån Vitamin C: Theå tích dung dòch ruùt ra, mL Bình ñònh möùc söû duïng, mL Noàng ñoä dung dòch thu ñöôïc, ppm 1 1 50 100 20 10 Töø dung dòch acid ascorbic 10ppm: Theå tích dung dòch ruùt ra, mL Bình ñònh möùc söû duïng, mL Noàng ñoä dung dòch thu ñöôïc, ppm 5 5 1 10 25 10 5 2 1 Heä pha ñoäng laø dung dòch ñeäm phosphate vaø methanol vôùi tyû leä troän Vheä ñeäm /Vmethanol = 90/10 (dung dòch ñeäm ñöôïc pha baèng caùch hoaø tan 6,5g KH2PO4 trong 1L nöôùc caát 2 laàn, chænh pH veà 2,8 baèng H3PO4 roài loïc baèng maøng 0,45µm). Toác ñoä doøng giöõ coá ñònh 1mL/phuùt. Theå tích bôm maãu 20µL. Ñaàu doø UV hoaït ñoäng ôû böôùc soùng 245nm. Moãi maãu chuaån ñöôïc ño 3 laàn, laáy giaù trò trung bình cuûa dieän tích peak vaø thôøi gian löu thu ñöôïc 2.4.5. Khaûo saùt ñoä laëp laïi, ñoä thu hoài maãu qua coät HPLC cuûa Carbaryl, Dimethoate vaø Vitamin C ôû caùc noàng ñoä: Maãu söû duïng coù noàng ñoä Carbaryl 1 ppm trong nöôùc. Phaân tích maãu naøy laëp laïi 3 laàn, laáy giaù trò trung bình vaø phöông sai cuûa thôøi gian löu, dieän tích peak sau coät ñeå xaùc ñònh ñoä laëp laïi cuûa keát quaû ño. Phaân tích caùc maãu Carbaryl coù noàng ñoä 1 – 20ppm laëp laïi 3 laàn, laáy giaù trò trung bình cuûa dieän tích peak vaø thôøi gian löu. Sau ñoù cuõng tieáp tuïc phaân tích caùc maãu naøy nhöng ñeå doøng pha ñoäng daãn maãu thaúng tôùí ñaàu doø, khoâng qua coät phaân tích. Laáy giaù trò trung bình cuûa dieän tích peak maãu khoâng qua coät. Tæ soá giöõa dieän tích peak cuûa maãu qua coät vaø maãu khoâng qua coät noàng ñoä töông öùng laø ñoä thu hoài maãu qua coät. Coâng thöùc nhö sau: Trong ñoù: + Ac: dieän tích peak maãu qua coät. + Ao: dieän tích peak maãu khoâng qua coät. + R1: ñoä thu hoài maãu qua coät, %. Thöïc hieän thí nghieäm töông töï ñoái vôùi Dimethoate vaø Vitamin C. 2.4.6. Khaûo saùt soá baäc trích ly ñoái vôùi haøm löôïng Carbaryl, Dimethoate: Thöïc hieän thí nghieäm nhö sô ñoà hình 2.1. Dung dòch Carbaryl trong nöôùc ñöôïc tieán haønh trích ly 3 baäc. Phaân tích dòch thu ñöôïc ôû moãi baäc trích ly: Thöïc hieän thí nghieäm töông töï ñoái vôùi Dimethoate. 25mL Carbaryl 20ppm Laéc 50mL acetone Khuaáy töø 5 – 7g NaCl Taùch pha Pha höõu cô (1) actonitrile Ñònh möùc 10mL Dòch phaân tích Dòch phaân tích actonitrile Pha höõu cô Coâ quay chaân khoâng Traùng bình Ñònh möùc 50mL Dòch phaân tích Pha nöôùc acetone Laéc 2 Taùch pha 2 2-3g NaCl Pha höõu cô Pha nöôùc Laéc 3 Taùch pha 3 Coâ quay chaân khoâng Traùng bình (1) Nöôùc Hình 2.1: Sô ñoà khaûo saùt soá baäc trích ly ñoái vôùi Carbaryl vaø Dimethoate. 2.4.7. Qui trình trích Carbaryl, Dimethoate töø döa leo: Caân 100 g maãu rau, xay nghieàn nhoû baèng 200 mL acetone, ñem laéc trong 15 phuùt. Tieán haønh loïc chaân khoâng qua giaáy loïc 0,6mm, thu dòch loïc vaøo becher 250 mL. Caân 25 - 30 g muoái NaCl (tuøy vaøo löôïng nöôùc coù trong maãu) cho vaøo dòch trích, khuaáy caù töø ñeå hoøa tan hoaøn toaøn muoái. Dòch sau khuaáy töø ñöôïc cho vaøo pheãu chieát, thu lôùp dung moâi phía treân. Sau ñoù, tieán haønh coâ quay chaân khoâng dòch trích ôû nhieät ñoä 35oC, vaän toác quay: 120 voøng/phuùt. Dòch sau coâ quay ñöôïc traùng laïi baèng acetonitrile. Ñònh möùc dòch trích baèng nöôùc caát 2 laàn, söû duïng bình ñònh möùc 100 mL, ñöôïc ñaùnh sieâu aâm ñeå ñuoåi boït khí vaø loïc laïi baèng maøng loïc 0,2µm (ñöôøng kính: 13 mm, haõng Agilent). Tieán haønh phaân tích vôùi thieát bò HPLC theo cheá ñoä vaän haønh nhö treân. 2.4.8. Xaùc ñònh ñoä thu hoài maãu cuûa quy trình phaân tích Carbaryl, Dimethoate: Ñoä thu hoài maãu khi boå sung chuaån vaøo dòch trích: söû duïng 4 maãu, moãi maãu goàm 100g döa leo. Tieán haønh trích maãu, maãu thöù nhaát khoâng boå sung gì caû, caùc maãu coøn laïi sau khi loïc thu ñöôïc dòch trích thì laàn löôït boå sung vaøo caùc dòch loïc 2,5; 5; 10 mL dung dòch Carbaryl 100ppm. Thöïc hieän caùc böôùc tieáp theo nhö trình baøy ôû treân, sau ñoù phaân tích baèng HPLC. Xaùc ñònh dieän tích peak caùc maãu khoâng boå sung, coù boå sung Carbaryl treân rau vaø maãu chuaån Carbaryl coù cuøng noàng ñoä ñeå xaùc ñònh ñoä thu hoài maãu. Ñoä thu hoài maãu khi boå sung chuaån leân döa leo vaø ñeå qua ñeâm: söû duïng caùc maãu: 100g döa leo, 100g döa leo coù taåm theâm 2,5; 5; 10 mL dung dòch Carbaryl 100ppm. Tieán haønh trích maãu, phaân tích baèng HPLC, nhö ñaõ moâ taû ôû treân. Xaùc ñònh dieän tích peak caùc maãu khoâng boå sung, coù boå sung Carbaryl treân rau vaø maãu Carbaryl trong nöôùc coù cuøng noàng ñoä töông ñöông ñeå so saùnh xaùc ñònh ñoä thu hoài maãu (Recovery): Trong ñoù: A1 – dieän tích peak maãu coù boå sung theâm Carbaryl. Ao – dieän tích peak maãu khoâng boå sung chuaån. A – dieän tích peak chuaån boå sung vaøo rau. R – ñoä thu hoài maãu. Töø ñoù so saùnh giöõa ñoä thu hoài maãu khi boå sung chuaån tröïc tieáp leân rau vaø khi boå sung vaøo dòch trích, keát luaän aûnh höôûng cuûa quaù trình trích vaø loïc ñeán ñoä thu hoài maãu. Thöïc hieän thí nghieäm töông töï cho Dimethoate. 2.4.9. Xaùc ñònh dö löôïng Carbaryl, Dimethoate trong döa leo: Töø dieän tích peak cuûa caùc maãu rau phaân tích vaø phöông trình ñöôøng chuaån, xaùc ñònh ñöôïc dö löôïng thuoác treân rau. Tuy nhieân trong quaù trình phaân tích coøn coù toån thaát trong quaù trình trích rau, toån thaát treân coät phaân tích neân dö löôïng thöïc teá treân rau ñöôïc xaùc ñònh nhö sau: Trong ñoù: DL – dö löôïng thuoác thöïc teá treân rau. (ppm) A – dieän tích peak cuûa maãu rau phaân tích. k – heä soá goùc cuûa ñöôøng chuaån. V – theå tích ñònh möùc. (mL) m – khoái löôïng maãu phaân tích. (g) R – ñoä thu hoài maãu cuûa quaù trình trích rau. (%) R1 – ñoä thu hoài qua coät cuûa hoaït chaát töông öùng. (%) f – heä soá pha loaõng. 2.4.10. Quy trình trích Vitamin C töø döa leo: Caân 25g döa leo, ñem nghieàn baèng 50mL dung dòch ñeäm phosphate. Sau ñoù loïc chaân khoâng, thu dòch loïc, phaàn baõ tieáp tuïc ñöôïc trích ly baäc hai baèng 20mL dung dòch ñeäm vaø cuõng tieán haønh loïc chaân khoâng ñeå thu dòch loïc. Taát caû dòch loïc ñöôïc cho vaøo bình ñònh möùc vaø ñònh möùc 100mL baèng dung dòch ñeäm phosphate. Dòch chieát sau ñoù ñöôïc ñaùnh sieâu aâm ñeå ñuoåi boït khí vaø loïc laïi baèng maøng loïc 0,2 µm. Tieán haønh phaân tích vôùi thieát bò HPLC theo cheá ñoä vaän haønh cuûa Vitamin C ñaõ trình baøy ôû treân. 25g döa leo Nghieàn Trích ly Loïc chaân khoâng Ñònh möùc 100mL Sieâu loïc Dòch chieát Vitamin C 50mL dd ñeäm Baõ Trích ly Loïc chaân khoâng 20mL dd ñeäm dd ñeäm Hình 2.2: Sô ñoà quy trình trích Vitamin C töø döa leo 2.4.11. Xaùc ñònh ñoä thu hoài maãu cuûa quy trình phaân tích Vitamin C: Ñoä thu hoài maãu khi boå sung chuaån vaøo dòch trích: söû duïng 4 maãu, moãi maãu goàm 25g döa leo. Tieán haønh trích maãu, maãu thöù nhaát khoâng boå sung gì caû, caùc maãu coøn laïi sau khi loïc thu ñöôïc dòch trích thì laàn löôït boå sung vaøo caùc dòch loïc 2,5; 5; 10 mL dung dòch Vitamin C 100ppm. Thöïc hieän caùc böôùc tieáp theo nhö trình baøy ôû treân, sau ñoù phaân tích baèng HPLC. Xaùc ñònh dieän tích peak caùc maãu khoâng boå sung, coù boå sung Vitamin C treân rau vaø maãu chuaån Vitamin C coù cuøng noàng ñoä ñeå xaùc ñònh ñoä thu hoài maãu. Ñoä thu hoài maãu khi boå sung chuaån leân döa leo vaø ñeå qua ñeâm: söû duïng caùc maãu: 25g döa leo, 25g döa leo coù taåm theâm 2,5; 5; 10 mL dung dòch Vitamin C 100ppm. Tieán haønh trích maãu, phaân tích baèng HPLC, nhö ñaõ moâ taû ôû treân. Xaùc ñònh dieän tích peak caùc maãu khoâng boå sung, coù boå sung Vitamin C treân rau vaø maãu Vitamin C trong nöôùc coù cuøng noàng ñoä töông ñöông ñeå so saùnh xaùc ñònh ñoä thu hoài maãu. Coâng thöùc xaùc ñònh töông töï nhö phaàn 2.4.8. Xaùc ñònh haøm löôïng Vitamin C trong döa leo: Haøm löôïng Vitamin C trong maãu phaân tích ñöôïc xaùc ñònh baèng coâng thöùc töông töï nhö phaàn 2.4.9. 2.4.13. ÖÙng duïng quy trình phaân tích ñeå khaûo saùt aûnh höôûng cuûa lieàu chieáu tôùi möùc ñoä phaân huûy Carbaryl trong döa leo: Chieáu xaï maãu döa leo ôû lieàu chieáu cao hôn ngöôõng cho pheùp: Chuaån bò maãu chieáu xaï: caân 100g döa leo, taåm theâm Carbaryl vaøo maãu döa ñaõ caân saün vôùi löôïng gaáp ñoâi dö löôïng toái ña cho pheùp treân döa leo (6mL dung dòch Carbaryl 100ppm), ñeå qua ñeâm ñeå thuoác ngaám vaøo rau, sau ñoù ñem maãu ñi chieáu xaï. Lieàu chieáu 1,5 vaø 3 kGy. Phaân tích maãu döa leo ñaõ chieáu xaï cuøng vôùi maãu ñoái chöùng (maãu döa leo coù taåm theâm Carbaryl nhöng khoâng chieáu xaï). Tyû soá dieän tích peak cuûa maãu ñaõ chieáu xaï vôùi maãu ñoái chöùng xaùc ñònh hieäu suaát phaân huûy Carbaryl trong rau. Chieáu xaï maãu döa leo ôû caùc lieàu chieáu nhoû (baèng vaø nhoû hôn ngöôõng cho pheùp): Chuaån bò maãu döa leo töông töï nhö treân nhöng chæ taåm theâm Carbaryl vaøo caùc maãu rau vôùi löôïng baèng dö löôïng toái ña cho pheùp treân rau (3mL dung dòch Carbaryl 100ppm leân 100g döa leo), ñeå qua ñeâm vaø ñem maãu ñi chieáu xaï. Chieáu xaï ôû caùc lieàu 0,2; 0,4; 0,6; 0,8 vaø 1 kGy. Phaân tích vaø ñaùnh giaù keát quaû nhö treân. CHÖÔNG 3: KEÁT QUAÛ VAØ BAØN LUAÄN šœ› QUY TRÌNH PHAÂN TÍCH CARBARYL, DIMETHOATE VÔÙI THIEÁT BÒ HPLC Nhö phaàn toång quan ñaõ neâu, hieän nay coù nhieàu phöông phaùp ñeå phaân tích Carbaryl: phöông phaùp quang phoå so maøu, saéc kyù khí, saéc kyù loûng. Tuy nhieân, caùc hôïp chaát thuoäc hoï Carbamate laø nhöõng chaát khoâng oån ñònh khi gia nhieät, deã bò phaân huûy khi nhieät ñoä cao neân ña soá söû duïng phöông phaùp saéc kyù loûng cao aùp ñeå phaân tích Carbaryl. Veà Dimethoate, haàu heát caùc taøi lieäu tham khaûo ñeàu söû duïng phöông phaùp saéc kyù khí ñeå phaân tích. Tuy nhieân do haïn cheá veà thieát bò, neân seõ tieán haønh phaân tích Dimethoate baèng phöông phaùp saéc kyù loûng cao aùp. Vôùi thieát bò HPLC saün coù ôû boä moân Coâng ngheä Thöïc phaåm, quaù trình thí nghieäm seõ ñöôïc thuaän lôïi hôn, chuû ñoäng hôn veà thôøi gian. Carbaryl vaø Dimethoate seõ ñöôïc phaân tích baèng coät C18 pha ñaûo, vôùi heä pha ñoäng laø dung dòch acetonitrile/nöôùc, toác ñoä doøng 1mL/phuùt. 3.1. Keát quaû khaûo saùt phoå haáp thu cöïc ñaïi cuûa Carbaryl, Dimethoate: Hình 3.1: Phoå haáp thu tia UV cuûa Carbaryl trong acetonitrile/nöôùc(55/45) Ñoà thò treân cho thaáy phoå haáp thuï tia UV cuûa maãu chuaån Carbaryl trong dung dòch Acetonitrile/nöôùc (tæ leä 55/45) coù hai ñænh haáp thu ôû hai böôùc soùng 220nm vaø 280nm. Tuy nhieân do ñoä haáp thu ôû böôùc soùng 220nm cao hôn, neân khi phaân tích Carbaryl vôùi thieát bò HPLC, böôùc soùng cuûa ñaàu doø UV ñöôïc ñaët ôû 220nm seõ cho ñoä nhaïy cuûa quy trình phaân tích cao hôn. Keát quaû naøy thu ñöôïc töông töï nhö taøi lieäu [4]. Hình 3.2: Phoå haáp thu tia UV cuûa Dimethoate trong acetonitrile/nöôùc(55/45) Ñoà thò treân cho thaáy phoå haáp thu tia UV cuûa maãu chuaån Dimethoate trong dung dòch Acetonitrile/nöôùc (tæ leä 55/45) coù ñænh haáp thu ôû böôùc soùng 204nm. Neân khi phaân tích Dimethoate vôùi thieát bò HPLC, böôùc soùng cuûa ñaàu doø UV ñöôïc ñaët ôû 204nm. Keát quaû phoå haáp thu naøy cuõng töông töï nhö trong taøi lieäu [5]. ÔÛ ñaây, caàn löu yù laø khi pha dung dòch Dimethoate ñeå queùt phoå caàn pha trong ACN. Vì luùc ñaàu, khi pha trong nöôùc thì phoå thu ñöôïc bò nhieãu, khoâng xaùc ñònh ñöôïc ñænh haáp thu. Khi kieåm tra laïi, thì nguyeân nhaân laø do dung dòch Dimethoate trong nöôùc coù pH töø 9 – 10, ñaây laø pH kieàm, maø Dimethoate thì deã bò phaân huûy trong moâi tröôøng kieàm. Coøn khi pha trong pha ñoäng thì pH thu ñöôïc khoaûng 5,5 vaø Dimethoate thì beàn trong moâi tröôøng naøy neân phoå khoâng bò nhieãu. Keát quaû khaûo saùt aûnh höôûng cuûa thaønh phaàn pha ñoäng acetonitrile/nöôùc leân thôøi gian löu vaø dieän tích peak cuûa chuaån Carbaryl, Dimethoate: Tieán haønh khaûo saùt thôøi gian löu vaø dieän tích peak cuûa Carbaryl noàng ñoä 10ppm vôùi caùc pha ñoäng coù thaønh phaàn acetonitrile/ nöôùc nhö sau: 40/60; 55/45; 70/30; 85/15. Toác ñoä doøng giöõ coá ñònh 1mL/phuùt. Theå tích bôm maãu 20µL. Ñaàu doø UV hoaït ñoäng ôû böôùc soùng 220nm. Maãu chuaån ñöôïc ño 3 laàn, laáy giaù trò trung bình cuûa dieän tích peak vaø thôøi gian löu thu ñöôïc, ta coù baûng: Baûng 3.1: AÛnh höôûng cuûa thaønh phaàn pha ñoäng ñoái vôùi dieän tích peak vaø thôøi gian löu cuûa Carbaryl Heä pha ñoäng Thôøi gian löu trung bình, phuùt Dieän tích peak trung bình 40/60 11,374 ± 0,039 1270426 ± 60726 55/45 6,291 ± 0,084 1507740,7 ± 7991.0 70/30 5,502 ± 0,167 1775789,7 ± 18823,4 85/15 3,359 ± 0,008 2016552 ± 52632 Thöïc hieän thí nghieäm töông töï ñoái vôùi Dimethoate, ta coù baûng: Baûng 3.2: AÛnh höôûng cuûa thaønh phaàn pha ñoäng ñoái vôùi dieän tích peak vaø thôøi gian löu cuûa Dimethoate Heä pha ñoäng Thôøi gian löu trung bình, phuùt Dieän tích peak trung bình 40/60 6,549 ± 0,101 184982,3 ± 961,9 55/45 3,973 ± 0,064 219896 ± 7476 70/30 3,654 ± 0,049 342067,7 ± 15324,6 85/15 2,971 ± 0,004 364542 ± 17498 Döïa vaøo hai baûng soá lieäu treân nhaän thaáy khi taêng tæ leä acetonitrile trong thaønh phaàn pha ñoäng leân thì thôøi gian löu cuûa caû Carbaryl vaø Dimethoate ñeàu giaûm xuoáng, coøn dieän tích peak thì taêng leân. Do acetonitrile laø dung moâi ñeå röûa coät neân khi taêng haøm löôïng acetonitrile trong thaønh phaàn pha ñoäng thì toác ñoä röûa giaûi Dimethoate vaø Carbaryl ra khoûi coät nhanh hôn, do ñoù thôøi gian löu seõ ngaén hôn. Coøn khi giaûm löôïng acetonitrile thì thôøi gian löu taêng leân, ñaëc bieät laø ñoái vôùi Carbaryl thôøi gian löu taêng leân ñeán 11,374 phuùt, ñoàng thôøi peak ra coù daïng khoâng ñoái xöùng. Trong phaân tích baèng saéc kyù loûng cao aùp, vieäc löïa choïn moät heä pha ñoäng thích hôïp ñoùng moät vai troø quan troïng. Pha ñoäng thích hôïp seõ giuùp naâng cao hieäu quaû phaân tích cuõng nhö taêng tính choïn loïc vaø ñoä thu hoài maãu. Thaønh phaàn cuûa pha ñoäng coù theå aûnh höôûng maïnh ñeán thôøi gian löu vaø dieän tích peak cuûa chaát caàn phaàn tích. Neân choïn pha ñoäng sao cho thôøi gian löu khoâng quaù ngaén. Neáu thôøi gian löu quaù ngaén, peak cuûa Carbaryl, Dimethoate coù theå bò aûnh höôûng bôûi peak cuûa dung moâi. Maët khaùc, thôøi gian löu cuõng khoâng neân quaù daøi vì maát nhieàu thôøi gian phaân tích, hao toán nhieàu dung moâi vaø giaûm ñoä thu hoài maãu bôûi töông taùc cuûa maãu vôùi pha tónh. ÔÛ ñaây trong luaän vaên naøy seõ söû duïng heä pha ñoäng acetonitrile/nöôùc coù thaønh phaàn 55/45 ñeå phaân tích caû Carbaryl vaø Dimethoate. Ñaây laø heä pha ñoäng coù thaønh phaàn acetonitrile khoâng quaù cao nhöng vaãn coù theå röûa giaûi toát caùc chaát ra khoûi coät phaân tích. Ñöôøng neàn oån ñònh, peak thu ñöôïc ñeàu heïp, ñoái xöùng. Thôøi gian löu cuûa Carbaryl vaø Dimethoate vôùi thaønh phaàn pha ñoäng naøy khoâng quaù daøi neân tieát kieäm ñöôïc thôøi gian phaân tích vaø dung moâi. Thôøi gian löu cuûa Carbaryl laø (6,291 ± 0,084), coøn cuûa Dimethoate laø (3,973 ± 0,064), ñieàu naøy chöùng toû ñoä phaân cöïc cuûa Dimethoate maïnh hôn cuûa Carbaryl. Dieän tích peak thu ñöôïc coù ñoä leäch chuaån töông ñoái chaáp nhaän ñöôïc (ñoái vôùi Carbaryl laø khoâng quaù 3,58%; coøn ñoái vôùi Dimethoate laø khoâng quaù 4,52%). 3.3. Keát quaû ñöôøng chuaån xaùc ñònh noàng ñoä Carbaryl, Dimethoate trong nöôùc: Ñeå xaây döïng ñöôøng chuaån, caùc maãu chuaån Carbaryl, Dimethoate vôùi noàng ñoä töø 1 – 20 ppm ñöôïc chuaån bò baèng caùch pha loaõng töông öùng töøø dung dòch goác. Moãi maãu chuaån ñöôïc ño 3 laàn, laáy giaù trò trung bình cuûa thôøi gian löu vaø dieän tích peak. Keát quaû thu ñöôïc ñöôïc theå hieän ôû baûng 1 vaø baûng 2 phaàn phuï luïc. Baûng keát quaû cho thaáy ñoä laëp laïi cuûa dieän tích peak vaø thôøi gian löu thu ñöôïc raát toát. Ñoä leäch chuaån töông ñoái khoâng vöôït quaù 5%. Hình 3.3: Ñöôøng chuaån phaân tích Carbaryl vôùi thieát bò HPLC - UV Söû duïng phaàn meàm tính toaùn Excel ñeå ruùt ra ñöôøng thaúng hoài qui theå hieän dieän tích peak theo noàng ñoä maãu trong vuøng noàng ñoä khaûo saùt. Caû hai ñöôøng chuaån thu ñöôïc ñeàu tuyeán tính tôùi noàng ñoä 20ppm vaø coù heä soá töông quan R = 0.996 (ñoái vôùi Carbaryl) vaø 0,997 (ñoái vôùi Dimethoate) ñeàu lôùn hôn 0,95 laø chaáp nhaän ñöôïc. So vôùi taøi lieäu [4] thì heä soá goùc cuûa ñöôøng chuaån naøy khoâng khaùc bieät nhieàu (y = 185974x) chöùng toû coät phaân tích Carbaryl raát toát. Hình 3.4: Ñöôøng chuaån phaân tích Dimethoate vôùi thieát bò HPLC - UV. So vôùi taøi lieäu [5] thì heä soá goùc cuûa ñöôøng chuaån naøy ( y = 17370x) khaùc bieät khoâng ñaùng keå. Söï khaùc bieät coù theå xuaát hieän khi coät saéc kyù ñaõ cuõ, qua nhieàu naêm phaân tích vaø do ño ôû nhöõng thôøi ñieåm khaùc nhau. 3.4. Xaùc ñònh ñoä laëp laïi vaø ñoä thu hoài maãu khi phaân tích baèng HPLC: Töø caùc soá lieäu thu ñöôïc khi xaây döïng ñöôøng chuaån Carbaryl, ta nhaän thaáy ñoä laëp laïi cuûa thôøi gian löu Carbaryl raát toát. Thôøi gian löu cuûa taát caû caùc maãu ño khoâng phuï thuoäc vaøo noàng ñoä Carbaryl trong maãu chuaån, laø (6,291 ± 0,084). Ñoä laëp laïi cuûa dieän tích peak ño ñöôïc cuõng naèm trong vuøng sai soá thöïc nghieäm chaáp nhaän ñöôïc (ñoä leäch chuaån töông ñoái < 5%). Döôùi ñaây laø saéc kyù ñoà cuûa chuaån Carbaryl 10ppm. 6,198 Hình 3.5: Saéc kyù ñoà cuûa maãu dung dòch chuaån Carbaryl 10ppm Ñoäâ thu hoài maãu vôùi cuûa qui trình phaân tích phuï thuoäc vaøo noàng ñoä Carbaryl trong maãu chuaån: Baûng 3.3: Ñoä thu hoài qua coät HPLC cuûa Carbaryl Noàng ñoä maãu, ppm Dieän tích peak TB Ñoä thu hoài maãu qua coät, % Maãu qua coät Maãu khoâng qua coät 1 195813,5 ± 9183,6 236675 ± 3668 82,74 ± 4,08 2 313848,8 ± 4519,4 372470,8 ± 4730,4 84,26 ± 1,62 5 750989,5 ± 29288,6 788714,8 ± 11199,7 95,22 ± 3,95 10 1512305 ± 11191 1543244 ± 11111 98,00 ± 1,01 Dieän tích peak cuûa caùc maãu qua coät vaø khoâng qua coät ñeàu coù ñoä leäch chuaån töông ñoái 98%), chính ñieàu naøy cuõng aûnh höôûng ñeán keát quaû ñoä thu hoài maãu. Vôùi cheá ñoä chaïy saéc kyù vaø böôùc soùng hoaït ñoäng cuûa ñaàu doø UV nhö ñaõ löïa choïn, saéc kyù ñoà cuûa caùc maãu dung dòch chuaån Dimethoate trong nöôùc coù daïng nhö treân Hình 3.6. Saéc kyù ñoà cuûa caùc maãu naøy cho moät peak duy nhaát, töông ñoái heïp, thôøi gian löu oån ñònh ôû giaù trò (3,973 ± 0,064), ngaén hôn raát nhieàu so vôùi thôøi gian löu cuûa Carbaryl. Hình daïng peak vaø thôøi gian löu cho thaáy coù khaû naêng taùch ñöôïc Dimethoate khoûi Carbaryl vôùi cheá ñoä chaïy saéc kyù ñaõ löïa choïn (coät saéc kyù, thaønh phaàn pha ñoäng, toác ñoä doøng, theå tích maãu bôm vaøo heä thoáng). Nhöng do 2 chaát coù böôùc soùng haáp thu cöïc ñaïi khaùc nhau, chuùng coù theå töông taùc vôùi nhau neân khoâng theå ruùt ngaén thôøi gian phaân tích baèng caùch pha chuaån goàm caû Carbaryl vaø Dimethoate. Thôøi gian löu ngaén cuõng goùp phaàn ruùt ngaén thôøi gian phaân tích maãu, giaûm chi phí dung moâi vaø hö hao thieát bò. Töø soá lieäu ñöôøng chuaån, ta thaáy ñoä laëp laïi cuûa dieän tích peak vaø thôøi gian löu raát toát, ñoä leäch chuaån töông ñoái dao ñoäng döôùi 5%. 3,937 Hình 3.6: Saéc kyù ñoà maãu dung dòch chuaån Dimethoate 10ppm Do haïn cheá cuûa phaàn meàm öùng duïng ghi vaø xöû lyù soá lieäu neân khoâng theå tính ñöôïc giaù trò lyù thuyeát cuûa ngöôõng phaùt hieän vaø ngöôõng ñònh löôïng. Giôùi haïn ñònh löôïng cuûa qui trình phaân tích Dimethoate ñöôïc xaùc ñònh qua thöïc nghieäm baèng caùch ño caùc maãu chuaån coù noàng ñoä thaáp. Thöïc nghieäm cho thaáy keát quaû ño oån ñònh vaø coù ñoä laëp laïi toát (caû dieän tích peak laãn thôøi gian löu) ôû noàng ñoä 0,1 ppm. Töông töï nhö tröôøng hôïp Carbaryl, trong vuøng noàng ñoä khaûo saùt, ñoä thu hoài Dimethoate sau coät coù xu höôùng taêng khi noàng ñoä Dimethoate trong maãu nöôùc taêng. Nhìn chung thì keát quaû ñoä thu hoài maãu cuõng khaù cao, chöùng toû heä pha ñoäng acetonitrile/nöôùc vôùi thaønh phaàn 55/45 röûa giaûi Dimethoate khaù toát. Baûng 3.4: Ñoä thu hoài qua coät HPLC cuûa Dimethoate Noàng ñoä maãu, ppm Dieän tích peak TB Ñoä thu hoài maãu qua coät, % Maãu qua coät Maãu khoâng qua coät 1 34538,3 ± 856,5 107228,0 ± 4621,0 32,21 ± 1,60 2 61590,5 ± 2266,5 151350,0 ± 4903,0 40,69 ± 1,99 5 163449,5 ± 3465,1 253129,8 ± 8100,2 64,57 ± 1,97 10 211424,5 ± 8118,7 323055,3 ± 9982,4 65,45 ± 3,22 20 463938,3 ± 7005,5 584562,0 ± 19875,0 79,36 ± 2,95 Ñoä thu hoài maãu qua coät cuûa Carbaryl cao hôn raát nhieàu so vôùi caùc maãu Dimethoate, ñieàu naøy chöùng toû heä pha ñoäng acetonitrile/ nöôùc vôùi thaønh phaàn 55/45 röûa giaûi Carbaryl ra khoûi coät toát hôn nhieàu so vôùi röûa giaûi Dimethoate. Tuy nhieân ñeå thuaän tieän trong quaù trình thí nghieäm, taïo söï oån ñònh cho coät phaân tích, giaûm thôøi gian röûa coät khi thay pha ñoäng, trong luaän vaên naøy chæ duøng moät heä pha ñoäng 55/45 ñeå phaân tích caû 2 chaát. 3.5. Keát quaû thöû nghieäm quy trình trích Carbaryl töø döa leo: Carbaryl ñöôïc tieán haønh trích töø rau nhö moâ taû trong phaàn thöïc nghieäm. Qui trình naøy xaây döïng theo nhö trong taøi lieäu tham khaûo [15] ñaõ hieäu chænh cho phuø hôïp vôùi ñieàu kieän cuûa phoøng thí nghieäm vaø muïc ñích cuûa luaän vaên. So vôùi taøi lieäu tham khaûo, qui trình thöïc hieän trong luaän vaên ñaõ caét caùc böôùc: taùch pha acetone töø hoãn hôïp acetone – Petroleum ete, hoøa tan dung moâi acetone vôùi dichloromethane, huùt kieät pha nöôùc baèng muoái Natri sulfat, röûa giaûi qua coät Nuchar – Celite. Theo taøi lieäu tham khaûo, qui trình tieán haønh trích cho moät nhoùm caùc dö löôïng thuoäc hoï thuoác tröø saâu Carbamate neân caàn phaûi tieán haønh nhieàu böôùc ñeå laøm giaøu maãu vaø loaïi bôùt caùc taïp chaát khoâng caàn thieát ñeå quaù trình phaân taùch qua coät saéc kí loûng toát hôn. Trong luaän vaên naøy, Carbaryl duøng phun taåm leân rau coù ñoä tinh khieát 98% chöù khoâng phaûi thuoác baûo veä thöïc vaät thöông phaåm. 3.5.1. Keát quaû löïa choïn dung moâi: phöông phaùp cuûa AOAC duøng cho saéc kyù loûng cao aùp söû duïng dung moâi methanol, tuy nhieân khi thöïc hieän nhö trong höôùng daãn cuûa phöông phaùp naøy thì ñieàu baát ngôø laø ngay trong laàn trích ly baäc 1 ñaõ khoâng theå taùch pha maëc duø ñaõ boå sung khaù nhieàu muoái. Do ñoä hoøa tan cuûa Carbaryl trong acetone lôùn hôn nhieàu so vôùi methanol neân thay acetone laøm dung moâi trích maãu Carbaryl töø rau. 3.5.2. Keát quaû xaùc ñònh soá baäc trích ly: phaân tích haøm löôïng Carbaryl trong pha nöôùc sau baäc trích ly thöù nhaát vaø baäc trích ly thöù 2, vaø thöù 3 ñeå ñaùnh giaù xem coù neân thöïc hieän nhieàu baäc trích ly nhaèm taêng ñoä thu hoài cuûa Carbaryl hay khoâng. Keát quaû thu ñöôïc nhö sau: Baûng3.5: Keát quaû khaûo saùt soá baäc trích ly ñoái vôùi Carbaryl Baäc trích ly Dieän tích peak TB Ñoä thu hoài maãu% 1 (ñònh möùc 25mL) 2 (ñònh möùc 10mL) 3 (ñònh möùc 10mL) 3383912 ± 6091 280926 ± 5871 138435 ± 1633 91,06 ± 3,26 94,09 ± 3,90 95,58 ± 4,06 Baûng keát quaû treân cho thaáy ôû baäc trích ly thöù 3, ñoä thu hoài maãu taêng leân khoâng ñaùng keå, nhöng laïi toán khaù nhieàu thôøi gian ñeå chuaån bò maãu, neân quyeát ñònh chæ trích ly hai baäc, xaû boû pha nöôùc sau laàn trích ly thöù hai, keát quaû naøy cuõng phuø hôïp vôùi phöông phaùp cuûa AOAC laø trích ly 2 baäc. 3.5.3. Keát quaû khaûo saùt ñoä thu hoài maãu: Thöïc hieän ñoái vôùi caùc maãu: döa leo khoâng boå sung Carbaryl, dòch döa leo boå sung 2,5; 5; 10mL dung dòch Carbaryl 100ppm. Keát quaû thu ñöôïc nhö sau: Baûng 3.6: Keát quaû xaùc ñònh ñoä thu hoài Carbaryl töø rau khi boå sung 2,5; 5; 10mL dung dòch Carbaryl 100ppm vaøo dòch trích rau. Dieän tích peak trung bình Maãu ban ñaàu 59900 ± 1959 Maãu boå sung 2,5ppm 384424 ± 4036 Maãu boå sung 5ppm 736463 ± 4050 Maãu boå sung 10ppm 1855125 ± 2041 Chuaån Carbaryl 2,5ppm 371467 ± 24442 Chuaån Carbaryl 5ppm 746229 ± 13581 Chuaån Carbaryl 10ppm 1946780 ± 3894 Ñoä thu hoài maãu, % Khi boå sung 2,5ppm Khi boå sung 5ppm Khi boå sung 10ppm 87,4 ± 3,3 90,7 ± 3,4 92,2 ± 3,0 Hai yeáu toá quan troïng aûnh höôûng ñeán keát quaû phaân tích dö löôïng Carbaryl trong rau laø ñoä thu hoài maãu cuûa qui trình trích Carbaryl töø rau, vaø ñoä thu hoài maãu cuûa qui trình phaân tích dòch trích baèng thieát bò HPLC. Nhaèm haïn cheá sai soá thöïc nghieäm, naâng cao hieäu suaát thu hoài maãu, caùc thí nghieäm xaùc ñònh ñoä thu hoài cuûa qui trình trích ly Carbaryl töø rau ñöôïc thöïc hieän ñoàng thôøi vôùi caùc maãu rau khoâng theâm chuaån vaø caùc maãu rau ñöôïc boå sung theâm chuaån Carbaryl trong phoøng thí nghieäm. Baûng 3.7: Keát quaû xaùc ñònh ñoä thu hoài Carbaryl töø rau khi boå sung 2,5; 5; 10mL dung dòch Carbaryl 100ppm vaøo rau. Dieän tích peak trung bình Maãu ban ñaàu 59900 ± 1959 Maãu boå sung 2,5ppm 369874 ± 9913 Maãu boå sung 5ppm 723592 ± 9841 Maãu boå sung 10ppm 1809456 ± 9438 Ñoä thu hoài maãu, % Khi boå sung 2,5ppm Khi boå sung 5ppm Khi boå sung 10ppm 83,5 ± 4,1 88,9 ± 4,5 89,9 ± 4,1 Keát quaû ñoä thu hoài cuûa qui trình trích ly Carbaryl töø rau thaáp hôn so vôùi keát quaû ñoä thu hoài maãu sau coät HPLC. Ñieàu naøy laø hieån nhieân do ñieàu kieän phaân tích vôùi thieát bò HPLC (thaønh phaàn pha tónh vaø pha ñoäng) ñaõ ñöôïc löïa choïn sau khi khaûo saùt kyõ. Tuy nhieân keát quaû naøy vaãn toát hôn so vôùi keát quaû ñaõ vaøo naêm tröôùc (chæ ñaït töø 50,45 ñeán 60,82%). Ñieàu naøy coù theå giaûi thích ñöôïc laø do ñaõ caûi tieán qui trình trích Carbaryl töø rau: söû duïng löôïng nguyeân lieäu lôùn hôn (100g), tieán haønh trích ly nhieàu baäc hôn, traùng bình coâ quay nhieàu laàn baèng acetonitrile ñeå naâng cao hieäu suaát thu hoài Carbaryl töø rau. Keát quaû ñoä thu hoài maãu khi boå sung Carbaryl vaøo dòch trích cao hôn khi boå sung tröïc tieáp leân rau, tuy nhieân möùc cheânh leäch khoâng nhieàu, ñoù laø do toån thaát trong quaù trình loïc baõ. Quan saùt saéc kyù ñoà maãu rau so vôùi saéc kyù ñoà maãu Carbaryl – nöôùc, thaáy xuaát hieän theâm caùc peak cuûa moät soá chaát khaùc ngoaøi Carbaryl, caùc chaát naøy coù ñoä phaân cöïc cao hôn neân coù thôøi gian löu sôùm hôn. Hình 3.7: Saéc kyù ñoà cuûa maãu döa leo khoâng boå sung Carbaryl, vaø maãu döa coù boå sung 2,5mL dung dòch Carbaryl 100ppm. 3.5.4. Keát quaû xaùc ñònh dö löôïng Carbaryl treân döa leo: Dö löôïng Carbaryl ñöôïc xaùc ñònh theo coâng thöùc phaàn 2.4.9. Keát quaû laø 0,45ppm, thaáp hôn nhieàu so vôùi dö löôïng cho pheùp treân döa leo laø 3ppm. Nhö vaäy hieän nay thuoác baûo veä thöïc vaät chöùa Carbaryl ñaõ ñöôïc ít söû duïng. 3.6. Keát quaû thöû nghieäm quy trình trích Dimethoate töø döa leo: Do caùc taøi lieäu tham khaûo ñöôïc chuû yeáu duøng phöông phaùp saéc kyù khí ñeå phaân tích Dimethoate, neân quy trình trích Dimethoate töø rau seõ ñöôïc xaây döïng döïa treân caùc taøi lieäu naøy. Theo taøi lieäu [12,13], Dimethoate trong rau ñöôïc trích baèng acetone, dichloromethane. Sau ñoù, cho tieáp NaCl vaøo dòch trích ñeå taùch pha. Pha höõu cô thu ñöôïc tieáp tuïc cho Na2SO4 vaøo ñeå loaïi hoaøn toaøn nöôùc. Dòch trích ñöôïc cho qua coät C18 ñeå loaïi boû taïp chaát. Do ñeà taøi chæ söû duïng Dimethoate coù ñoä tinh khieát cao (>98%) chöù khoâng phaûi thuoác tröø saâu thöông phaåm, neân seõ khoâng söû duïng dichloromethane, Na2SO4 trong quy trình trích. Coøn veà böôùc laøm saïch qua coät, do ñieàu kieän thieát bò haïn cheá, neân seõ boû qua böôùc naøy. 3.6.1. Keát quaû löïa choïn dung moâi ñeå trích Dimethoate: Caùc taøi lieäu tham khaûo [12,13,] neâu hai loaïi dung moâi chuû yeáu coù theå duøng ñeå trích Dimethoate töø rau, laø dichloromethane vaø acetone. Nhöng do löôïng dung moâi söû duïng cho moät maãu rau laø khaù nhieàu (khoaûng 300mL) neân ta choïn acetone. 3.6.2. Keát quaû xaùc ñònh soá baäc trích ly: Töông töï nhö Carbaryl, ta seõ xaùc ñònh soá baäc trích ly ñoái vôùi Dimethoate: Baûng 3.8: Keát quaû xaùc ñònh soá baäc trích ly ñoái vôùi Dimethoate Baäc trích ly Dieän tích peak Ñoä thu hoài maãu (%) 1 (ñònh möùc 50mL) 2 (ñònh möùc 10mL) 3 (ñònh möùc 10mL) 145346,3 ± 1569,7 11318,3 ± 444,8 1248 ± 56 90,81 ± 1,98 92,22 ± 4,14 92,38 ± 5,89 Döïa vaøo keát quaû treân chuùng ta seõ tieán haønh trích ly 2 baäc ñoái vôùi Dimethoate. ÔÛ baäc trích ly thöù 3 ñoä thu hoài maãu taêng leân khoâng ñaùng keå. 3.6.3. Keát quaû xaùc ñònh ñoä thu hoài cuûa quy trình trích Dimethoate töø rau: Töông töï nhö ñoái vôùi Carbaryl, keát quaû phaân tích haøm löôïng Dimethoate trong rau chòu aûnh höôûng cuûa hieäu suaát thu hoài maãu sau coät HPLC vaø hieäu suaát thu hoài maãu sau quaù trình trích (tröôùc khi ñöa vaøo coät HPLC). Do ñoù, ñeå xaùc ñònh hieäu suaát thu hoài maãu cuûa qui trình trích löïa choïn, caàn laøm ñoàng thôøi qui trình naøy vôùi maãu rau, vaø vôùi maãu rau coù theâm chuaån ñeå so saùnh. Khi boå sung chuaån vaøo dòch rau, keát quaû ñoä thu hoài thu ñöôïc nhö sau: Baûng 3.9: Keát quaû xaùc ñònh ñoä thu hoài Dimethoate töø rau khi boå sung 2,5; 5; 10mL dung dòch Dimethoat 100ppm vaøo dòch trích rau. Dieän tích peak trung bình Maãu ban ñaàu 1578 ± 34 Maãu boå sung 2,5ppm 43953 ± 1411 Maãu boå sung 5ppm 75726 ± 1196 Maãu boå sung 10ppm 157907 ± 1974 Chuaån Dimethoate 2,5ppm 49545 ± 595 Chuaån Dimethoate 5ppm 84259 ± 345 Chuaån Dimethoate 10ppm 168141 ± 3178 Ñoä thu hoài maãu, % Khi boå sung 2,5ppm Khi boå sung 5ppm Khi boå sung 10ppm 85,5 ± 3,5 88,0 ± 2,8 92,9 ± 2,9 Khi boå sung chuaån tröïc tieáp vaøo rau: Baûng 3.10: Keát quaû xaùc ñònh ñoä thu hoài Dimethoate töø rau khi boå sung 2,5; 5; 10mL dung dòch Dimethoate 100ppm vaøo rau. Dieän tích peak trung bình Maãu ban ñaàu 59900 ± 1959 Maãu boå sung 2,5ppm 39728 ± 942 Maãu boå sung 5ppm 70064 ± 2186 Maãu boå sung 10ppm 140362 ± 4772 Ñoä thu hoài maãu, % Khi boå sung 2,5ppm Khi boå sung 5ppm Khi boå sung 10ppm 77,0 ± 2,6 81,3 ± 3,1 82,5 ± 3,7 Hieäu suaát thu hoài Dimethoate cuûa qui trình aùp duïng laø khaù cao, ñaït töø 77 – 82,5%, cao hôn raát nhieàu so vôùi taøi lieäu [5] (chæ ñaït 59 – 61%). Keát quaû naøy ñaït ñöôïc laø do nhöõng caûi tieán trong quy trình trích. Tuy nhieân keát quaû naøy vaãn thaáp hôn so vôùi ñoä thu hoài cuûa Carbaryl, coù theå laø do quy trình trích naøy thích hôïp cho saéc kyù khí. Cuõng töông töï nhö Carbaryl, ñoä thu hoài maãu Dimethoate khi boå sung vaøo dòch trích rau cao hôn so vôùi ñoä thu hoài maãu khi boå sung tröïc tieáp treân rau. Ngoaøi ra, khi quan saùt treân saéc kyù ñoà, ta thaáy coù khaù nhieàu peak taïp, ñieàu naøy cuõng aûnh höôûng ñeán keát quaû ñoä thu hoài maãu. Do ñoù quaù trình laøm giaøu maãu tröôùc khi phaân tích treân thieát bò saéc kyù laø caàn thieát. Hình 3.8: Saéc kyù ñoà cuûa maãu döa leo khoâng boå sung Dimethoate, vaø maãu döa coù boå sung 2,5mL dung dòch Dimethoate 100ppm. Khi ñöa maãu phaân tích ôû Trung taâm Nghieân cöùu vaø Phaùt trieån Noâng Döôïc VIPESCO, do ôû ñaây coù theâm böôùc laøm giaøu maãu qua coät neân ñoä thu hoài maãu qua coät ñaït ñöôïc raát cao (91,6%). (xem phuï luïc) Keát quaû dö löôïng Dimethoate trong döa leo: Dö löôïng Dimethoate ñöôïc xaùc ñònh theo coâng thöùc 2.4.9. Keát quaû laø 0,38ppm, raát thaáp so vôùi giôùi haïn cho pheùp treân döa leo laø 2ppm. Chöùng toû hieän nay caùc loaïi thuoác baûo veä thöïc vaät chöùa Dimethoate ñaõ ñöôïc haïn cheá söû duïng. Vôùi caùc keát quaû ñaït ñöôïc, ñeà xuaát quy trình trích Carbaryl, Dimethoate töø rau nhö sô ñoà hình 3.9. Hình 3.9: Sô ñoà quy trình trích Carbaryl, Dimethoate töø rau Khuaáy töø 25 – 27g NaCl 200mL acetone acetonitrile 50mLacetone Pha nöôùc Khuaáy töø Taùch pha Pha nöôùc Laéc Loïc 50mL acetone Baõ Laéc Loïc Taùch pha Pha höõu cô Pha höõu cô Ñònh möùc 100mL Traùng bình Coâ quay chaân khoâng Sieâu aâm Dòch phaân tích Sieâu loïc Xay nghieàn 100g döa leo QUY TRÌNH PHAÂN TÍCH VITAMIN C VÔÙI THIEÁT BÒ HPLC 3.7. Keát quaû khaûo saùt ñoä haáp thu cöïc ñaïi cuûa Vitamin C: Hình 3.10: Phoå haáp thu cuûa Vitamin C trong heä ñeäm photphat. Ñoà thò treân cho thaáy phoå haáp thuï tia UV cuûa maãu chuaån Vitamin C trong heä ñeäm photphat, pH 2,8 coù ñænh haáp thu ôû böôùc soùng 245nm. Neân khi phaân tích Vitamin C vôùi thieát bò HPLC, böôùc soùng cuûa ñaàu doø UV ñöôïc ñaët ôû 245nm. Keát quaû xaây döïng ñöôøng chuaån cuûa Vitamin C trong heä ñeäm: Ñeå xaây döïng ñöôøng chuaån, caùc maãu chuaån Vitamin C vôùi noàng ñoä töø 1 – 20 ppm ñöôïc chuaån bò baèng caùch pha loaõng töông öùng töøø dung dòch goác. Moãi maãu chuaån ñöôïc ño 3 laàn, laáy giaù trò trung bình cuûa thôøi gian löu vaø dieän tích peak. Keát quaû thu ñöôïc ñöôïc theå hieän ôû baûng 3, phaàn phuï luïc. Caùc soá lieäu treân cho thaáy ñoä laëp laïi cuûa dieän tích peak vaø thôøi gian löu raát toát, ñoä leäch chuaån töông ñoái ñeàu 0,95) laø chaáp nhaän ñöôïc. Hình 3.11: Ñöôøng chuaån cuûa Vitamin C trong heä ñeäm photphat So vôùi taøi lieäu [6], heä soá goùc cuûa phöông trình ñöôøng chuaån taêng leân moät ít, nhöng khoâng nhieàu. Ñieàu naøy chöùng toû coät phaân tích Vitamin C raát toát. Keát quaû xaùc ñònh ñoä laëp laïi vaø ñoä thu hoài qua coät cuûa Vitamin C: Ñoä laëp laïi: döïa vaøo soá lieäu ñöôøng chuaån, ta nhaän thaáy ñoä laëp laïi cuûa thôøi gian löu Vitamin C raát toát. Thôøi gian löu cuûa taát caû caùc maãu ño khoâng phuï thuoäc vaøo noàng ñoä Vitamin C trong maãu chuaån, laø (2,402 ± 0,002). Ñoä laëp laïi cuûa dieän tích peak ño ñöôïc cuõng naèm trong vuøng sai soá thöïc nghieäm chaáp nhaän ñöôïc <3%. Hình 3.12: Saéc kyù ñoà chuaån Vitamin C 2ppm Ñoäâ thu hoài maãu vôùi cuûa qui trình phaân tích phuï thuoäc vaøo noàng ñoä Vitamin C trong maãu chuaån: Baûng 3.11: Keát quaû ñoä thu hoài Vitamin C qua coät ôû caùc noàng ñoä Noàng ñoä maãu, ppm Dieän tích peak trung bình Ñoä thu hoài maãu qua coät, % Maãu qua coät Maãu khoâng qua coät 1 30427 ± 462 35170 ± 1716 86,5 ± 4,4 2 57752 ± 1634 65252 ± 2740 88,5 ± 4,5 5 143544 ± 4464 157669 ± 2002 91,0 ± 3,1 10 281456 ± 3631 302972 ± 7119 92,9 ± 2,5 20 559646 ± 15166 598297 ± 15436 93,5 ± 3,5 Cuõng töông töï nhö Carbaryl, Dimethoate thì ñoä thu hoài qua coät cuûa Vitamin C cuõng taêng khi noàng ñoä taêng. Coù theå giaûi thích keát quaû naøy töông töï nhö muïc 3.4. Keát quaû ñoä thu hoài maãu cuûa quy trình trích Vitamin C trong döa leo: Quy trình trích Vitamin C ñöôïc thöïc hieän nhö trong phaàn thöïc nghieäm. Ñeå chuaån bò moät maãu phaân tích maát khoaûng 10 phuùt, vaø thôøi gian thöïc hieän caùc thí nghieäm vaøo buoåi chieàu vaø toái, neân vieäc maát maùt Vitamin C laø khoâng ñaùng keå. Döôùi ñaây laø baûng keát quaû ñaùnh giaù ñoä thu hoài maãu cuûa quy trình trích Vitamin C töø döa leo baèng phöông phaùp theâm chuaån: Ñoä thu hoài maãu khi boå sung Vitamin C vaøo dòch trích döa leo: Baûng 3.12: Keát quaû ñoä thu hoài maãu khi boå sung Vitamin C vaøo dòch döa leo Dieän tích peak trung bình Maãu ban ñaàu 304352 ± 1096 Maãu boå sung 2,5ppm 362498 ± 4676 Maãu boå sung 5ppm 435356 ± 10579 Maãu boå sung 10ppm 539674 ± 16082 Chuaån Vitamin C 2,5ppm 70536 ± 896 Chuaån Vitamin C 5ppm 145575± 1630 Chuaån Vitamin C 10ppm 251418 ± 905 Ñoä thu hoài maãu, % Khi boå sung 2,5ppm Khi boå sung 5ppm Khi boå sung 10ppm 82,4 ± 1,5 89,9 ± 2,4 93,6 ± 2,8 Khi boå sung Vitamin C tröïc tieáp vaøo rau, keát quaû ñoä thu hoài ñaït ñöôïc nhö sau: Baûng 3.13: Keát quaû ñoä thu hoài maãu khi boå sung Vitamin C vaøo döa leo Dieän tích peak trung bình Maãu ban ñaàu 304352 ± 1096 Maãu boå sung 2,5ppm 358816 ± 5239 Maãu boå sung 5ppm 421203 ± 1390 Maãu boå sung 10ppm 518043 ± 1088 Ñoä thu hoài maãu, % Khi boå sung 2,5ppm Khi boå sung 5ppm Khi boå sung 10ppm 77,2 ± 1,5 80,3 ± 1,0 85,0 ± 1,2 Keát quaû ñoä thu hoài maãu ñaït ñöôïc khaù cao, töông ñöông vôùi keát quaû trong taøi lieäu [6]. Töông töï nhö Carbaryl, Dimethoate ñoä thu hoài maãu khi boå sung chuaån vaøo dòch trích cao hôn khi boå sung chuaån tröïc tieáp leân rau, giaûi thích töông töï laø do thaát thoaùt trong baõ khi loïc. Hình 3.14: Saéc kyù ñoà maãu döa leo khoâng boå sung Vitamin C vaø maãu coù boå sung 2,5mL Vitamin C 100ppm. Keát quaû xaùc ñònh haøm löôïng Vitamin C trong döa leo: Theo coâng thöùc trong phaàn 2.4.9, thì haøm löôïng Vitamin C coù trong döa leo xaùc ñònh ñöôïc laø 4,15mg/100g, thaáp hôn raát nhieàu so vôùi giaù trò trong taøi lieäu tham khaûo, laø 12mg/100g. ÔÛ ñaây coù nhieàu nguyeân nhaân, tröôùc heát laø do gioáng döa leo choïn phaân tích, khaùc vôùi trong taøi lieäu. Thöù hai laø do maát maùt Vitamin C trong quaù trình thu hoaïch vaø baûo quaûn (khoaûng thôøi gian töø luùc thu hoaïch ñeán khi phaân tích). Keá tieáp laø do söï maát maùt Vitamin C trong quaù trình phaân tích, thôøi gian phaân tích laâu vaø ñieàu kieän baûo quaûn khoâng toát cuõng aûnh höôûng ñeán haøm löôïng Vitamin C. Ngoaøi ra, cuõng coù theå do quy trình trích ly cho hieäu suaát thu hoài cao ñoái vôùi Vitamin C môùi cho vaøo rau hôn laø Vitamin C coù trong rau. ÖÙNG DUÏNG QUY TRÌNH PHAÂN TÍCH ÑEÅ ÑAÙNH GIAÙ MÖÙC ÑOÄ PHAÂN HUÛY CARBARYL KHI CHIEÁU XAÏ 3.12. Keát quaû chieáu xaï ôû lieàu chieáu baèng vaø thaáp hôn ngöôõng cho pheùp: Möùc ñoä phaân huûy Carbaryl trong döa leo ñöôïc xaùc ñònh theo quy trình trích vaø phaân tích vôùi thieát bò HPLC, vaø theå hieän treân Hình 3.14. Lieàu naêng löôïng böùc xaï haáp thuï caøng cao thì phaân huûy Carbaryl caøng nhieàu. Vôùi lieàu chieáu 1 kGy, khaû naêng phaân huûy Carbaryl trong döa leo laø 66,4%. Giaû söû vôùi maãu döa leo coù dö löôïng Carbaryl töông ñöông 3,45 mg/kg, ñem maãu chieáu xaï 1 kGy, dö löôïng Carbaryl coøn laïi treân döa leo seõ chæ laø 1,16 mg/kg (MRL = 3mg/kg). Hình 3.14: Möùc ñoä phaân huûy Carbaryl trong rau vôùi lieàu chieáu töø 0,2 – 1kGy 3.13. Keát quaû chieáu xaï ôû lieàu chieáu cao hôn ngöôõng cho pheùp: Maãu döa leo boå sung Carbaryl vôùi noàng ñoä 6ppm, ñöôïc chieáu xaï vôùi lieàu chieáu 1,5 vaø 3 kGy. Möùc ñoä phaân huûy thu ñöôïc nhö sau: Baûng 3.14: Keát quaû chieáu xaï döa leo ôû lieàu chieáu 1,5 vaø 3 kGy. Lieàu chieáu Möùc ñoä phaân huûy 1,5kGy 3kGy 50,1% 61,9% Keát quaû phaân tích vaãn chæ ra chieàu höôùng taêng möùc ñoä phaân huyû Carbaryl khi lieàu chieáu taêng. Tuy nhieân möùc ñoä phaân huûy ôû ñaây laïi thaáp hôn so vôùi lieàu chieáu 1 kGy, coù theå laø do löôïng Carbaryl boå sung vaøo döa leo laø khaùc nhau, löôïng Carbaryl bò phaân huûy coù taêng, nhöng do löôïng Carbaryl boå sung vaøo nhieàu hôn, neân möùc ñoä phaân huûy seõ giaûm.