Luận văn Giải pháp thu hút vốn đầu tư nước ngoài tại Việt Nam trong tiến trình hội nhập với nền kinh tế quốc tế

1 ÑEÀ TAØI : GIAÛI PHAÙP THU HUÙT VOÁN ÑAÀU TÖ NÖÔÙC NGOAØI TAÏI VIEÄT NAM TRONG TIEÁN TRÌNH HOÄI NHAÄP VÔÙI NEÀN KINH TEÁ QUOÁC TEÁ. MÔÛ ÑAÀU Moät neàn kinh teá muoán phaùt trieån, taêng tröôûng nhanh vaø beàn vöõng tröôùc heát phaûi ñaûm baûo ñuû nhu caàu veà voán ñaàu tö. Ñoàng thôøi muoán coù voán ñaàu tö lôùn vaø daøi haïn ñoøi hoûi phaûi gia taêng tieát kieäm trong nöôùc cuõng nhö taêng cöôøng thu huùt voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi. Taêng tröôûng kinh teá cao seõ taïo ñieàu kieän ñeå taêng tyû leä tieát kieäm vaø töø ñoù taêng khaû naêng cung öùng voán ñeå ñaàu tö. Ñaây chính laø moái quan heä nhaân quaû vaø laø neàn taûng ñeå phaùt trieån kinh teá xaõ hoäi, môû roäng saûn xuaát kinh doanh, taêng thu nhaäp quoác daân vaø caûi thieän ñôøi soáng ngöôøi daân. Ngaøy nay vôùi söï phaùt trieån maïnh meõ cuûa khoa hoïc kyõ thuaät, neàn kinh teá theá giôùi ñaõ coù nhöõng böôùc phaùt trieån nhaåy voït. Ñoàng thôøi caùc coâng ty ña quoác gia cuõng phaùt trieån raát maïnh, chuû tröông cuûa caùc coâng ty ña quoác gia laø lieân keát chieám vò theá ñoäc quyeàn saûn phaåm. Ñeå thu ñöôïc lôïi nhuaän cao nhaát, caùc quoác gia cuõng nhö caùc coâng ty ña quoác gia ñeàu muoán xaâm nhaäp xaùc laäp thò phaàn taïi caùc nöôùc khaùc. Töø ñoù xu theá toaøn caàu hoaù laø keát quûa taát yeáu cuûa quaù trình phaùt trieån kinh teá. Toaøn caàu hoaù xeùt veà baûn chaát laø quaù trình taêng leân maïnh meõ nhöõng moái lieân heä, söï taùc ñoäng vaø phuï thuoäc laãn nhau cuûa taát caû caùc nöôùc vaø caùc khu vöïc. Tieán trình toaøn caàu hoaù kinh teá xuaát hieän vaø phaùt trieån cuøng vôùi söï phaùt trieån cuûa thò tröôøng theá giôùi. Söï gia taêng xu höôùng naøy ñöôïc theå hieän ôû söï môû roäng möùc ñoä vaø quy moâ thöông maïi theá giôùi vaø söï luaân chuyeån cuûa caùc doøng voán, lao ñoäng treân phaïm vi toaøn caàu. Caùc coâng ty ña quoác gia ñeå môû roäng kinh doanh quoác teá ñeàu höôùng vaøo nhöõng yeáu toá : • Lyù thuyeát lôïi theá caïnh tranh 2 • Lyù thuyeát thò tröôøng khoâng hoaøn haûo • Lyù thuyeát veà chu kyø saûn phaåm. Caû ba lyù thuyeát naøy truøng laép ôû moät möùc ñoä vaø coù theå boå xung cho nhau trong vieäc trieån khai moät lyù do caên baûn veà phaùt trieån kinh doanh quoác teá. Ôû caùc quoác gia khaùc nhau, trình ñoä phaùt trieån, lôïi theá ñeàu khaùc nhau. Caùc nöôùc ñang phaùt trieån nhu caàu caàn voán ñaàu tö cho taêng tröôûng vaø phaùt trieån laø voâ cuøng caàn thieát. Do vaäy vieäc thu huùt voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi laø keânh huy ñoäng voán raát quan troïng cho taêng tröôûng vaø phaùt trieån ñaëc bieät nhöõng nöôùc baét ñaàu phaùt trieån nhö Vieät Nam. Nguoàn voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi treân thò tröôøng quoác teá ñeàu khaùc nhau giöõa caùc nöôùc do nhöõng lôïi theá caùc nöôùc khaùc nhau nhö ñaõ trình baøy ôû treân. Nguoàn voán ñeå taøi trôï cho ñaàu tö bao goàm tieát kieäm trong nöôùc vaø voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi. Trong ñoù huy ñoäng voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi qua caùc hình thöùc : 1. Ñaàu tö tröïc tieáp 2. Ñaàu tö giaùn tieáp Ñaàu tö giaùn tieáp bao goàm : • Ñaàu tö chöùng khoaùn • Cho vay thöông maïi • Vieän trôï Chuùng ta ñang ñöùng tröôùc nhöõng cô hoäi vaø thaùch thöùc raát lôùn trong quaù trình hoäi nhaäp neàn kinh teá theá giôùi. Chuùng ta caàn phaûi tieát kieäm nguoàn voán trong nöôùc, ñoàng thôøi cuõng phaûi coù chính saùch hôïp lyù cho töøng thôøi kyø, cho töøng vuøng, töøng ngaønh ñeå thu huùt voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi theo ñònh höôùng phaùt trieån beàn vöõng neàn kinh teá. Muïc ñích nghieân cöùu cuûa ñeà taøi : Maëc duø ñaõ coù moät soá ñeà taøi nghieân cöùu veà voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi taïi Vieät Nam, song ñeà taøi naøy seõ tieáp caän vôùi nhöõng soá lieäu thoáng keâ môùi nhaát ñeå ñaùnh giaù xu höôùng ñaàu tö nöôùc ngoaøi treân theá giôùi, ñaùnh giaù caùch tieáp caän cuûa moät soá nöôùc thu huùt löôïng voán lôùn ñaàu tö nöôùc ngoaøi cuõng nhö phaân tích thöïc traïng thu 3 huùt voán taïi Vieät nam ñeå ñeà ra nhöõng chieán löôïc thu huùt nguoàn voán naøy cho taêng tröôûng vaø phaùt trieån beàn vöõng neàn kinh teá. Ñoái töïông vaø phaïm vi nghieân cöùu : Ñoái töôïng laø doøng voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi quoác teá vaø doøng voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi taïi Vieät Nam. Phaïm vi nghieân cöùu : doøng voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi taïi Vieät nam töø khi chuùng ta baét ñaàu thöïc hieän chính saùch môû cöûa neàn kinh teá. Phöông phaùp nghieân cöùu Ñeå nghieân cöùu hieän töôïng kinh teá veà doøng voán thu huùt ñaàu tö nöôùc ngoaøi söû duïng phöông phaùp nhaän thöùc khoa hoïc. Pheùp bieän chöùng duy vaät, hoïc thuyeát veà nhöõng moái lieân heä, nhöõng quy luaät chung nhaát cuûa söï phaùt trieån laø cô sôû cuûa vieäc nghieân cöùu khoa hoïc. Phöông phaùp nghieân cöùu söû duïng phöông phaùp duy vaät bieän chöùng cho vieäc nghieân cöùu ñeà taøi. Nhöõng ñieåm môùi cuûa ñeà taøi : Ñaùnh giaù thöïc traïng doøng voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi treân theá giôùi vaø Vieät Nam, xu höôùng vaän ñoäng cuûa doøng voán naøy trong boái caûnh neàn kinh teá cuõng nhö tình hình chính trò hieän nay treân theá giôùi vaø Vieät nam coù raát nhieàu thay ñoåi, ñeà töø ñoù ñeà ra nhöõng giaûi phaùp thu huùt nguoàn voán naøy cho phaùt trieån neàn beàn vöõng neàn kinh teá cuûa Vieät Nam. Noäi dung keát caáu cuûa ñeà taøi : Ñeà taøi ñöôïc chia thaønh 3 chöông : Chöông 1 : Khaùi quaùt lyù luaän veà ñaàu tö nöôùc ngoaøi Chöông 2 : Thöïc traïng thu huùt voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi ôû Vieät Nam Chöông 3 : Giaûi phaùp ñeå thu huùt voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi ôû Vieät Nam trong tieán trình hoäi nhaäp kinh teá quoác teá. 4 CHÖÔNG 1 KHAÙI QUAÙT LYÙ LUAÄN VEÀ ÑAÀU TÖ NÖÔÙC NGOAØI 1 .1 Khaùi nieäm veà ñaàu tö nöôùc ngoaøi Laø söï boû voán cuûa chuû ñaàu tö vaøo kinh doanh thöông maïi quoác teá hoaëc kinh doanh moät lónh vöïc naøo ñoù ôû nöôùc ngoaøi nhaèm muïc ñích kieám lôøi. Ñaàu tö nöôùc ngoaøi ñöôïc xeùt theo möùc ñoä quaûn lyù cuûa nhaø ñaàu tö vaøo ñoái töôïng boû voán : 1.1.1 Voán ñaàu tö tröïc tieáp nöôùc ngoaøi ( Foreign Direct Investment - FDI ) Theo quan ñieåm vó moâ : Chuû ñaàu tö tröïc tieáp ñöa voán vaø kyõ thuaät vaøo nöôùc nhaän ñaàu tö, thöïc hieän quaù trình saûn xuaát, kinh doanh, treân cô sôû thueâ möôùn, khai thaùc caùc yeáu toá cô baûn ôû nöôùc sôû taïi nhö taøi nguyeân, söùc lao ñoäng, cô sôû vaät chaát… Nguoàn voán ñaàu tö tröïc tieáp nöôùc ngoaøi chuû yeáu laø nguoàn voán ñaàu tö cuûa caùc coâng ty xuyeân quoác gia, ñaàu tö ra nöôùc ngoaøi. Theo quan ñieåm vi moâ : Chuû ñaàu tö goùp moät löôïng voán lôùn, ñuû ñeå hoï tröïc tieáp tham gia vaøo vieäc quaûn lyù, ñieàu haønh ñoái töôïng boû voán. 1.1.1.1 Caùc hình thöùc ñaàu tö tröïc tieáp Coù nhieàu hình thöùc ñaàu tö tröïc tieáp nöôùc ngoaøi tuøy theo luaät ñaàu tö cuûa caùc nöôùc vaø thöôøng coù caùc hình thöùc sau : hôïp ñoàng hôïp taùc kinh doanh, doanh nghieäp lieân doanh, doanh nghieäp 100% voán nöôùc ngoaøi, hôïp ñoàng xaây döïng-vaän haønh- chuyeån giao ( BOT )… Caùc hình thöùc naøy thöôøng ñöôïc thöïc hieän taïi caùc khu vöïc ñaàu tö ñaëc bieät nhö : khu cheá xuaát, khu coâng nghieäp taäp trung, ñaëc khu kinh teá, thaùnh phoá môû… Hôïp ñoàng hôïp taùc kinh doanh ( Contractual business cooperation ) laø vaên baûn ñöôïc kyù keát giöõa hai beân hoaëc nhieàu beân ( caùc beân tham gia ) trong ñoù quy 5 ñònh traùch nhieäm vaø phaân chia keát quaû kinh doanh cho moãi beân tham gia ñeå tieán haønh ñaàu tö kinh doanh ôû nöôùc chuû nhaø. Doanh nghieäp lieân doanh ( Joint venture Enterprise ) laø doanh nghieäp ñöôïc hình thaønh treân cô sôû lieân keát cuûa caùc DN trong vaø ngoaøi nöôùc theo luaät phaùp cuûa nöôùc chuû nhaø; caùc beân tham gia lieân doanh seõ chòu traùch nhieäm laãn nhau trong phaïm vi phaàn voán goùp cuûa mình vaøo lieân doanh. Doanh nghieäp 100% voán nöôùc ngoaøi ( Enterprise With one hundred percent foreign owned capital ) laø doanh nghieäp thuoäc quyeàn sôû höõu cuûa nhaø ñaàu tö nöôùc ngoaøi taïi nöôùc chuû nhaø, töï quaûn lyù vaø töï chòu traùch nhieäm veà keát quaû kinh doanh. Döôùi hình thöùc naøy cuõng coù caùc daïng coâng ty : Coâng ty traùch nhieäm höõu haïn, coâng ty tö nhaân… Hôïp ñoàng “ Xaây döïng – kinh doanh – chuyeån giao “ ( BOT ) laø caùc vaên baûn maø chính phuû chuû nhaø kyù vôùi caùc nhaø ñaàu tö beân ngoaøi ñeå xaây döïng, kinh doanh caùc coâng trình keát caáu haï taàng trong moät thôøi gian nhaát ñònh ñuû ñeå thu hoài voán, laõi. Khi heát haïn coâng trình seõ ñöôïc nhaø ñaàu tö nöôùc ngoaøi chuyeån giao cho nöôùc chuû nhaø maø khoâng ñoøi boài hoaøn. Coù nhieàu loaïi hình töông töï nhö BOT nhö : “ Xaây döïng – chuyeån giao – kinh doanh – ( BTO ), “ Xaây döïng – chuyeån giao “ ( BT ). 1.1.1.2 Ñaëc ñieåm cuûa ñaàu tö tröïc tieáp : Thöù nhaát, tyû leä voán cuûa caùc nhaø ÑTNN trong voán phaùp ñònh ñaït möùc ñoä toái thieåu theo luaät ñaàu tö cuûa töøng quoác gia quy ñònh. Chaúng haïn taïi Vieät Nam quy ñònh chuû ÑTNN phaûi goùp toái thieåu 30% voán phaùp ñònh cuûa döï aùn, ôû Myõ quy ñònh phaûi goùp toái thieåu 10% voán phaùp ñònh, coøn moät soá nöôùc khaùc laø 20%. Thöù hai, caùc chuû ñaàu tö tröïc tieáp quaûn lyù, ñieàu haønh vaø chòu traùch nhieäm veà caùc hoaït ñoäng cuûa döï aùn phuø hôïp vôùi soá voán maø hoï ñaõ boû ra. Vieäc phaân chia keát quaû kinh doanh cho caùc beân tham gia döïa treân tyû leä goùp voán. 6 Thöù ba, ñaàu tö tröïc tieáp thöôøng ñöôïc thöïc hieän thoâng qua caùc phöông thöùc : Xaây döïng môùi, mua laïi toaøn boä hay töøng phaàn cuûa moät cô sôû ñang hoaït ñoäng, mua coå phieáu cuûa caùc coâng ty coå phaàn ñeå thao tuùng hay saùp nhaäp. 1.1.2 Voán ñaàu tö giaùn tieáp nöôùc ngoaøi ( Foreign Indirect Investment - FII ) Theo quan ñieåm vó moâ : Nöôùc chuû nhaø nhaän voán töø nöôùc ngoaøi vaøo döôùi hình thöùc vay voán hoaëc nhaän vieän trôï cuûa moät toå chöùc quoác teá hoaëc moät nöôùc naøo ñoù. Nöôùc chuû nhaø söû duïng voán vay cho muïc tieâu phaùt trieån kinh teá, xaõ hoäi cuûa quoác gia hoaëc cho caùc DN trong nöôùc vay laïi voán vay töø nöôùc ngoaøi. Sau moät khoaûng thôøi gian nhaát ñònh chính phuû nöôùc chuû nhaø phaûi hoaøn traû caû goác vaø laõi döôøi hình thöùc tieàn teä hay haøng hoaù. Theo quan ñieåm vi moâ : Chuû ñaàu tö goùp moät phaàn voán vaøo coâng ty döôøi hình thöùc cho vay, mua coå phaàn, coå phieáu…, hoï khoâng tham gia tröïc tieáp vaøo vieäc ñieàu haønh, chi phoái hoaït ñoäng cuûa ñoái töôïng ñöôïc ñaàu tö, maø chæ ñôn thuaàn ñöôïc nhaän moät phaàn lôïi nhuaän theo tyû leä voán goùp. 1.1.2.1 Ñaëc ñieåm cuûa ñaàu tö giaùn tieáp Nhaø ñaàu tö khoâng tröïc tieáp kieåm soaùt caùc hoaït ñoäng saûn xuaát kinh doanh. Thöôøng ñi keøm theo caùc ñieàu kieän öu ñaõi gaén vôùi chính trò ( Voán nhaø nöôùc ). Thöôøng bò giôùi haïn bôûi luaät ñaàu tö cuûa nöôùc sôû taïi. Chaúng haïn khi mua coå phieáu caùc nhaø ñaàu tö nöôùc ngoaøi thöôøng bò khoáng cheá ôû möùc 10-25% voán phaùp ñònh. Caùc chuû ÑTNN nhaän thu nhaäp qua hình thöùc laõi suaát cho vay hay lôïi töùc coå phaàn. Ñaàu tö giaùn tieáp coù ñoä ruûi ro thaáp vì kinh doanh coù lôøi loã nhö theá naøo nhaø ñaàu tö cuõng nhaän ñöôïc phaàn thu nhaäp cuûa mình döôùi hình thöùc laõi suaát ( Ñoái vôùi phaàn voán cho vay ). Ruûi ro chæ coù ñoái vôùi hình thöùc mua coå phieáu, tuy nhieân phaàn naøy cuõng ít do bò haïn cheá bôûi luaät phaùp cuûa nöôùc sôû taïi. 1.1.2.2 Voán ñaàu tö giaùn tieáp bao goàm caùc hình thöùc ñaàu tö : 1.1.2.2.1 Ñaàu tö chöùng khoaùn 7 Laø hình thöùc ñaàu tö maø ngöôøi chuû ñaàu tö mua caùc chöùng khoaùn coù giaù treân thò tröôøng chöùng khoaùn. Caùc chöùng khoaùn thöôøng laø caùc traùi phieáu chính phuû, traùi phieáu coâng ty vaø caùc coå phieáu. Ñaàu tö traùi phieáu thöïc chaát laø moät khoaûn cho vay cuûa nhaø ñaàu tö ñoái vôùi chính phuû, hoaëc caùc toå chöùc kinh teá cuûa moät quoác gia vay moät löôïng voán nhaát ñònh, theo moät laõi suaát ñaõ ñònh tröôùc trong moät thôøi gian nhaát ñònh. Ñaàu tö coå phieáu laø nhaø ñaàu tö tieán haønh mua coå phieáu cuûa caùc coâng ty. Tuyø theo quy ñònh cuûa töøng quoác gia, vieäc mua coå phieáu cuûa caùc coâng ty trong khoaûng töø 10-25% voán phaùp ñònh. Ngöôøi naém coå phieáu laø chuû ñaàu tö cuûa coâng ty vaø höôûng lôïi töùc coå phaàn. 1.1.2.2.2 Cho vay thöông maïi Cho vay thöông maïi laø hình thöùc caùc nhaø ñaàu tö ( caùc ngaân haøng thöông maïi, caùc toå chöùc taøi chính, tín duïng nöôùc ngoaøi … ), cho caùc ñoái taùc ( coù theå chính phuû moät nöôùc, hay tö nhaân ) vay moät khoaûn tín duïng. Sau moät thôøi gian nhaát ñònh, chuû ñaàu tö seõ ñöôïc nhaän laïi khoaûn voán cuûa mình keøm moät khoaûn thu nhaäp theo laõi suaát thò tröôøng taøi chính-tieàn teä theá giôùi. 1.1.2.2.3 Voán hoã trôï phaùt trieån chính thöùc ( ODA ) Khaùi nieäm ODA ( Official Development Assistance ) ñöôïc uûy ban vieän trôï phaùt trieån ( DAC- Development Assistance Committee ) cuûa OECD chính thöùc ñeà caäp ñeán vaøo naêm 1969; nhöng ñeán nay chöa coù ñònh nghóa hoaøn chænh veà ODA. Tuy nhieân söï khaùc bieät giöõa caùc ñònh nghóa khoâng nhieàu, coù theå thaáy qua moät soá yù kieán sau : Theo uûy ban vieän trôï phaùt trieån : Vieän trôï phaùt trieån chính thöùc ODA laø nguoàn voán hoã trôï chính thöùc töø beân ngoaøi bao goàm caùc khoaûn vieän trôï vaø cho vay vôùi caùc ñieàu kieän öu ñaõi; ODA ñöôïc hieåu laø nguoàn voán giaønh cho caùc nöôùc ñang vaø keùm phaùt trieån, ñöôïc caùc cô quan chính thöùc cuûa caùc chính phuû trung öông vaø 8 ñòa phöông hoaëc caùc cô quan thöøa haønh cuûa chính phuû, caùc toå chöùc lieân chính phuû, caùc toå chöùc phi chính phuû taøi trôï. Voán ODA phaùt sinh töø nhu caàu caàn thieát cuûa moät quoác gia, moät ñòa phöông, moät ngaønh, ñöôïc caùc toå chöùc quoác teá hay nöôùc baïn xem xeùt vaø cam keát taøi trôï, thoâng qua moät hieäp ñònh quoác teá ñöôïc ñaïi dieän coù thaåm quyeàn hai beân nhaän vaø hoã trôï voán kyù keát. Hieäp ñònh quoác teá hoã trôï naøy ñöôïc chi phoái bôûi coâng phaùp quoác teá. Nghò ñònh 87/CP cuûa Chính phuû Vieät Nam, coù hieäu löïc töø ngaøy 20/8/1997 ñònh nghóa ODA ( theo chöông trình phaùt trieån cuûa Lieân hieäp quoác ) : ODA laø vieän trôï khoâng hoaøn laïi hoaëc laø cho vay öu ñaõi cuûa caùc toå chöùc nöôùc ngoaøi, vôùi phaàn vieän trôï khoâng hoaøn laïi chieám ít nhaát 25% giaù trò cuûa khoaûn voán vay. Theo ñònh nghóa cuûa Nhaät Baûn : Moät loaïi vieän trôï muoán laø ODA phaûi coù ñuû 3 yeáu toá : • Do chính phuû hoaëc cô quan thöïc hieän cuûa chính phuû caáp. • Coù muïc ñích goùp phaàn phaùt trieån kinh teá vaø naâng cao phuùc lôïi cho nöôùc nhaän vieän trôï. • Tính öu ñaõi phaûi treân 25%. Trong ñoù, tính öu ñaõi laø moät chæ soá toång hôïp töø 3 yeáu toá : Laõi suaát, thôøi haïn traû nôï vaø thôøi gian hoaõn traû nôï ( thôøi gian aân haïn ) trong töông quan so saùnh vôùi caùc yeáu toá töông töï cuûa ngaân haøng thöông maïi. Ví duï : Vieän trôï khoâng hoaøn laïi trong ODA coù tính öu ñaõi laø 100%, coøn tính öu ñaõi chung cho ODA Nhaät naêm 1994 laø 76,6%. Nhö vaäy, hoã trôï phaùt trieån chính thöùc ODA ñuùng nhö teân goïi cuûa noù laø nguoàn voán töø caùc cô quan chính thöùc beân ngoaøi hoã trôï cho caùc nöôùc ñang vaø keùm phaùt trieån hoaëc caùc nöôùc ñang gaëp khoù khaên veà taøi chính thoâng qua caùc cô quan chính thöùc, nhaèm taïo ñieàu kieän thuaän lôïi cho coâng cuoäc phaùt trieån kinh teá, xaõ hoäi cuûa caùc nöôùc ñoù. 9 1.2. Ñaëc ñieåm cuûa ñaàu tö nöôùc ngoaøi Ñaàu tö nöôùc ngoaøi ñoù laø quaù trình phaùt trieån taát yeáu cuûa quaù trình phaùt trieån kinh teá laø quaù trình vaän ñoäng khaùch quan cuûa lòch söû ñoàng thôøi xu höôùng töï do hoaù gaén lieàn vôùi hoäi nhaäp neàn kinh teá quoác teá. Moät khi saûn xuaát trong nöôùc ñaõ phaùt trieån maïnh, tieát kieäm cho ñaàu tö gia taêng, taát yeáu caùc DN cuõng nhö chính phuû caùc nöôùc seõ quan taâm ñeán lôïi nhuaän cao khi ñaàu tö voán ra nöôùc ngoaøi. Ñaàu tö theá giôùi lieân tuïc taêng maïnh, thoáng keâ cuûa toå chöùc thöông maïi vaø phaùt trieån cuûa Lieân hieäp quoác, toång möùc ÑTNN treân theá giôùi naêm 1967 laø 112,4 tyû USD, naêm 1983 taêng ñeán 600 tyû USD, naêm 1990 laø 1.700 tyû, naêm 2000 taêng ñeán 4.000 tyû USD. Ñaàu tö nöôùc ngoaøi laøm cho xaõ hoäi hoaù saûn xuaát vôùi quy moâ lôùn treân phaïm vi toaøn caàu, xaùc laäp vai troø quyeát ñònh vaø naêng ñoäng cuûa coâng taùc quaûn lyù. Ñaàu tö nuôùc ngoaøi laøm boå sung giöõa caùc thò tröôøng treân phaïm vi toaøn caàu. Caùc hoaït ñoäng ñaàu tö buoäc moïi neàn kinh teá ñeàu tham gia vaøo moät kieåu thò tröôøng theá giôùi thoáng nhaát, “ moät saân chôi chung “ bình ñaúng cho moïi neàn kinh teá, baát keå ñoù laø neàn kinh teá thuoäc trình ñoä vaø xuaát phaùt ñieåm nhö theá naøo. Caùc neàn kinh teá cuûa caùc quoác gia töï nguyeän môû cöûa neàn kinh teá cuûa quoác gia mình treân cô sôû caùc lôïi theá so saùnh voán coù seõ hoäi nhaäp hieäu quaû vaøo thò tröôøng khu vöïc vaø theá giôùi. Tính boå sung giöõa caùc thò tröôøng thoâng qua ñaàu tö ñaõ khieán cho muïc tieâu tröïc tieáp cuûa caùc coâng ty ña quoác gia laø chieám lónh thò tröôøng ñoàng thôøi gia taêng lôïi nhuaän cao nhaát cho caùc coå ñoâng. Ñaàu tö nöôùc ngoaøi seõ laøm cho caùc quoác gia coù chuû quyeàn khoâng coøn laø chuû theå duy nhaát coù vai troø cheá ñònh chính saùch kinh teá maø laø söï toàn taïi ñoàng thôøi cuûa nhieàu ñònh cheá khaùc coù theå ñaûm nhaän ñöôïc vai troø naøy moät caùch coù hieäu quaû nhö lieân keát kinh teá, caùc ñònh cheá kinh teá quoác teá nhö WB, IMF, WTO vaø caùc coâng ty ña quoác gia, caùc toå chöùc phi chính phuû. 10 1.3. Nhöõng taùc ñoäng cuûa ñaàu tö nöôùc ngoaøi Voán ÑTNN coù taùc ñoäng lôùn ñeán taêng tröôûng vaø phaùt trieån kinh teá caùc nöôùc nhaän voán ñaàu tö, ñoàng thôøi cuõng taùc ñoäng ñeán taêng tröôûng vaø phaùt trieån ñeán neàn kinh teá toaøn caàu. Neàn kinh teá caùc nöôùc phaùt trieån seõ taïo ra söï oån ñònh veà kinh teá cuõng nhö laøm taêng thu nhaäp cuûa toaøn xaõ hoäi, goùp phaàn oån ñònh chính trò vaø caøng laøm gia taêng tyû leä tieát kieäm ñeå phuïc vuï cho ñaàu tö. Nhöng voán ÑTNN cuõng coù theå laøm aûnh höôûng ñeán neàn kinh teá cuûa nöôùc tieáp nhaän ñaàu tö, ñeán neàn kinh teá caùc nöôùc trong khu vöïc vaø treân phaïm vi toaøn caàu nhö ñaõ saûy ra cuoäc khuûng khoaûng kinh teá Ñoâng Nam AÙ naêm 1997. 1.3.1 Lôïi ích cuûa ñaàu tö nöôùc ngoaøi 1.3.1.1 Ñoái vôùi chuû ñaàu tö nöôùc ngoaøi Taùc duïng cuûa ñaàu tö tröïc tieáp nöôùc ngoaøi Ñaàu tö tröïc tieáp nöôùc ngoaøi thuùc ñaåy raát maïnh cuoäc caùch maïng khoa hoïc kyõ thuaät, gia taêng quy moâ hoaït ñoäng, ñaëc bieät laø söï lôùn maïnh hoaït ñoäng cuûa caùc coâng ty ña quoác gia. Chính söï taêng tröôûng naøy ñöa laïi söï taêng tröôûng cao cho neàn kinh teá theá giôùi. Söï lôùn maïnh cuûa caùc coâng ty ña quoác gia seõ môû roäng thò tröôøng tieâu thuï saûn phaåm tröïc tieáp taïi quoác gia ñöôïc ñaàu tö, khai thaùc toát lôïi theá so saùnh ñaàu tö ñeå mang laïi hieäu quaû cao nhaát chuyeån veà laïi nöôùc ñaàu tö. Naâng cao hieäu quaû söû duïng voán ñaàu tö, do lôïi duïng ñöôïc nhöõng yeáu toá ñaàu vaøo giaù reû ôû nöôùc nhaän ñaàu tö, laøm giaûm giaù thaønh saûn phaåm, gia taêng lôïi nhuaän. Phaân taùn ruûi ro trong ñaàu tö neáu tình hình kinh teá, chính trò taïi nöôùc chuû ñaàu tö baát oån ñònh. Xaây döïng ñöôïc thò tröôøng cung caáp nguyeân lieäu, caùc yeáu toá ñaàu vaøo nhö lao ñoäng, voán haøng hoaù … moät caùch oån ñònh. 11 Baønh tröôùùng söùc maïnh veà kinh teá vaø naâng cao vò theá treân tröôøng quoác teá, ÑTNN giuùp caùc coâng ty ñöôïc höôûng öu ñaõi töø nöôùc chuû nhaø neân traùnh ñöôïc haøng raøo baûo hoä maäu dòch, ñaåy maïnh saûn xuaát vaø xuaát khaåu. Taùc duïng nguoàn voán ñaàu tö giaùn tieáp : Taùc duïng cuûa nguoàn voán ñaàu tö vaøo thò tröôøng chöùng khoaùn vaø cho vay ñaàu tö : Söû duïng cho vay hoaëc ñaàu tö vaøo thò tröôøng chöùng khoaùn nöôùc sôû taïi cuõng khoâng naèm ngoaøi muïc tieâu laø gia taêng lôïi nhuaän ñaàu tö. Voán ñaàu tö giaùn tieáp thöôøng ñöôïc söû duïng vaøo caùc nöôùc ñang phaùt trieån coù nhöõng ngaønh coâng ngheä muõi nhoïn mang tính ñoäc quyeàn cao, hay ñaàu tö vaøo caùc nöôùc ñang thöïc hieän tieán trình coå phaàn hoaù caùc DN nhaø nöôùc coù tyû suaát lôïi nhuaän cao nhö taïi Trung Quoác, caùc nöôùc Ñoâng Aâu hoaëc nhö taïi Vieät Nam. Ñaàu tö giaùn tieáp nöôùc ngoaøi taïo ra söï vaän ñoäng cuûa caùc doøng voán treân thò tröôøng chöùng khoaùn quoác teá, taïo söï taêng tröôûng vaø phaùt trieån cho caùc neàn kinh teá ñöôïc ñaàu tö. Taùc duïng nguoàn voán ODA : Vieän trôï song phöông taïo ñieàu kieän cho caùc coâng ty cuûa beân cung caáp hoaït ñoäng thuaän lôïi hôn taïi caùc nöôùc nhaän vieän trôï moät caùch giaùn tieáp. Caùc coâng ty naøy nhaän ñöôïc söï öu ñaõi cuûa nöôùc sôû taïi trong coâng vieäc kinh doanh nhö : Giaønh ñöôïc quyeàn öu tieân trong caùc cuoäc ñaàu thaàu, baùn saûn phaåm; laøm cho caùc saûn phaåm cuûa hoï taêng theâm tính caïnh tranh so vôùi caùc saûn phaåm cuøng loaïi coù xuaát xöù töø caùc nöôùc khaùc. Soá döï aùn ñaàu tö cuûa beân vieän trôï taêng leân, keùo theo söï gia taêng buoân baùn giöõa hai quoác gia. Ngoaøi nhöõng nguoàn lôïi veà kinh teá, nöôùc vieän trôï coøn ñaït ñöôïc nhöõng muïc ñích veà chính trò; chaúng haïn moät soá nhaø taøi trôï yeâu caàu Vieät Nam ngöøng can thieäp 12 vaøo Campuchia môùi tieáp tuïc coâng vieäc vieän trôï ( Nhö Nhaät, Phaùp…) vaøo naêm 1989. Nhaø thaàu cuûa beân cung caáp thöôøng truùng thaàu, giaønh ñöôïc quyeàn tröïc tieáp thöïc hieän döï aùn theo noäi dung hoã trôï voán ODA maø chính phuû hai nöôùc ñaõ chaáp thuaän, truùng thaàu bôûi nhöõng raøng buoäc cho beân döï thaàu khoù coù theå thöïc hieän ñöôïc. Do vaäy nöôùc vieän trôï ñöông nhieân ñaõ tieâu duøng moät phaàn nguoàn voán vieän trôï ñeå thöïc hieän döï aùn nhö : tieâu thuï thieát bò maùy moùc, nhaân coâng, keå caû moät soá loaïi vaät lieäu ñaëc chuûng. 1.3.1.2 Ñoái vôùi chuû nhaø tieáp nhaän voán ñaàu tö Taùc ñoäng cuûa ñaàu tö tröïc tieáp Theo caùc chuyeân gia kinh teá : yeáu toá then choát giuùp cho neàn kinh teá caùc nöôùc giöõ ñöôïc toác ñoä taêng tröôûng cao laø voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi, maëc duø nguoàn voán trong nöôùc cuõng laø moät nhaân toá quan troïng taùc ñoäng vaøo söï taêng tröôûng ñoù. • FDI boå xung nguoàn voán trong nöôùc vaø laø ñoäng löïc thuùc ñaåy quaù trình luaân chuyeån voán ôû nöôùc sôû taïi, vì khi boû voán ñaàu tö, chuû ñaàu tö luoân tìm kieám giaûi phaùp toái öu veà coâng ngheä, veà quaûn lyù, taän duïng taøi nguyeân cuûa nöôùc sôû taïi, vì vaäy caùc doanh nghieäp trong nöôùc coù cô hoäi tieáp nhaän voán vaø coâng ngheä môùi, trình ñoä quaûn lyù hieän ñaïi cuûa nöôùc ngoaøi. • FDI thuùc ñaåy quaù trình söû duïng voán noäi ñòa linh hoaït vaø hieäu quaû hôn : Thöôøng khi ñaàu tö vaøo nöôùc sôû taïi, nhaø ñaàu tö nöôùc ngoaøi thöôøng choïn nhöõng ñòa ñieåm thuaän lôïi veà cô sôû haï taàng, chi phí veà vaät lieäu, nhaân coâng thaáp, töø ñoù kích thích nguoàn voán trong lónh vöïc naøy hoaït ñoäng coù hieäu quaû hôn. • Hôn nöõa khi tieáp nhaän nguoàn voán FDI, nöôùc chuû nhaø phaûi taïo ñieàu kieän thuaän lôïi cho caùc nhaø ñaàu tö nöôùc ngoaøi saûn xuaát, kinh doanh nhö ôû trong nöôùc; ngöôïc laïi söï naêng ñoäng cuûa caùc nhaø ñaàu tö nöôùc ngoaøi seõ laøm cho caùc 13 ngaønh saûn xuaát trong nöôùc hoaït ñoäng maïnh hôn, nhaèm ñaùp öùng nhu caàu hoaït ñoäng cuûa doanh nghieäp coù voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi. • Taïo ñieàu kieän cho caùc doanh nghieäp trong nöôùc tieáp caän vôùi thò tröôøng theá giôùi; giuùp nöôùc nhaän ñaàu tö môû roäng thò tröôøng tieâu thuï saûn phaåm vaø laø caàu noái trung gian giuùp doanh nghieäp xuaát nhaäp khaåu vöôn ra thò tröôøng quoác teá. • Laø ñoäng löïc phaùt trieån nhanh loaïi hình TNC, caùc coâng ty meï ôû nöôùc ngoaøi chuyeån voán vaøo nöôùc sôû taïi ñeå thöïc hieän ñaàu tö nhaèm thu lôïi nhuaän cao. • Ñaàu tö nöôùc ngoaøi laø nhaân toá taùc ñoäng raát maïnh ñeán quaù trình quaûn lyù vaø ñaøo taïo nguoàn nhaân löïc ñoái vôùi caùc nöôùc ñang phaùt trieån. • Ñaàu tö nöôùc ngoaøi giuùp nöôùc sôû taïi giaûi quyeát ñöôïc moät soá vaán ñeà veà kinh teá-xaõ hoäi nhö thaát nghieäp, laïm phaùt, thu nhaäp… • Laøm gia taêng thu ngaân saùch töø vieäc thu caùc loaïi thueá töø hoaït ñoäng cuûa khu vöïc coù voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi. Taùc ñoäng cuûa ñaàu tö giaùn tieáp Taùc duïng cuûa nguoàn voán ñaàu tö vaøo thò tröôøng chöùng khoaùn vaø cho vay ñaàu tö : Taêng cöôøng nhöõng nhaø ñaàu tö chuyeân nghieäp cho thò tröôøng chöùng khoaùn vaø boå sung ñöôïc löôïng voán thieáu huït cho ñaàu tö phaùt trieån , boå sung moät löôïng voán lôùn nhöõng nhaø ñaàu tö tieàm naêng cho thò tröôøng maø töø ñoù caùc doanh nghieäp cuõng nhö quoác gia nhaän ñöôïc ñaàu tö coù ñieàu kieän môû roäng saûn xuaát, môû roäng thò tröôøng tieâu thuï saûn phaåm vaø taêng giaù trò taøi saûn coå ñoâng. Taùc duïng cuûa nguoàn voán ODA : Nguoàn vieän trôï song phöông thöôøng chieám tyû troïng lôùn, trong khi caùc nöôùc ñang phaùt trieån laïi thieáu voán traàm troïng, neân ODA song phöông laø nguoàn boå sung cho quaù trình phaùt trieån kinh teá-xaõ hoäi. 14 Nguoàn voán ODA mang laïi nguoàn löïc cho ñaát nöôùc thoâng qua nhöõng taùc ñoäng tích cöïc cuûa noù ñoái vôùi söï phaùt trieån kinh teá-xaõ hoäi ôû nhöõng nöôùc chaäm vaø ñang phaùt trieån. Tröôùc heát ôû nhöõng nöôùc ngheøo, ODA ñaõ thöïc söï trôû thaønh moät nguoàn voán quan troïng ñaùp öùng nhöõng nhu caàu caáp baùch veà caân ñoái ngaân saùch vaø caùn caân xuaát nhaäp khaåu. Tình traïng thieáu voán ñaàu tö ñöôïc ODA buø ñaép ñeå chính phuû thöïc hieän nhöõng keá hoaïch phaùt trieån kinh teá. Vì vaäy noù ñöôïc coi nhö moät bieän phaùp giuùp caùc nöôùc ngheøo tìm ñieåm caát caùnh phuø hôïp vôùi söï phaùt trieån kinh teá cuûa nöôùc ñoù trong thôøi kyø quaù ñoä. Ñoái vôùi ngöôøi ngheøo, thoâng qua chính phuû nöôùc tieáp nhaän, ODA seõ laø nhöõng khoaûn taøi trôï giuùp cho hoï thoaùt khoûi caûnh ngheøo ñoùi, ví vuï : nhöõng chöông trình vieän trôï cho coâng cuoäc xoaù ñoùi giaûm ngheøo ôû Vieät Nam do caùc nhaø taøi trôï quoác teá thöïc hieän ñaõ tham gia vaøo giuùp Vieät nam giaûm tyû leä ñoùi ngheøo trong thôøi gian vöøa qua vaø ñöôïc toå chöùc Quoác teá ñaùnh giaù cao. ODA coøn laø nguoàn voán quan troïng giuùp caùc nöôùc laâm vaøo tình traïng khuûng khoaûng coù theå phuïc hoài giaù trò ñoàng noäi teä thoâng qua khoaûn hoã trôï lôùn cuûa caùc toå chöùc taøi chính quoác teá, nhö vieän trôï khaån caáp cuûa IMF cho Meâxico 40tyû USD ñaõ cöùu nöôùc naøy thoaùt khoûi khuûng khoaûng nghieâm troïng vaøo naêm 1994. naêm 1998 caùc toå chöùc taøi chính quoác teá cuõng ñaõ hoã trôï giuùp Thaùi Lan, Haøn Quoác vöôït qua khuûng khoaûng taøi chính naëng neà. Ñoái vôùi nhöõng döï aùn phaùt trieån haï taàng cô sôû, ODA giuùp nöôùc nhaän vieän trôï coù ñieàu kieän toát hôn ñeå xaây döïng nhöõng coâng trình ñoøi hoûi voán lôùn, möùc sinh lôøi thaáp nhö ñöôùng xaù, caàu, caûng, saân bay…nhöng laïi laø nhöõng döï aùn mang laïi lôïi ích kinh teá-xaõ hoäi lôùn, taïo neàn moùng cho vieäc xaây döïng cô sôû haï taàng cho ñaàu tö laâu daøi, taïo ra söùc haáp daãn cho caùc nhaø ñaàu tö quoác teá. 15 ODA giuùp caùc nöôùc nhaän vieän trôï nhaäp khaåu thieát bò töø caùc nöôùc phaùt trieån, thoâng qua kyõ thuaät vieän trôï ODA, nöôùc nhaän vieän trôï coù cô hoäi tieáp xuùc, söû duïng nhöõng thieát bò môùi. Löôïng voán ODA nhaän ñöôïc töø caùc toå chöùc taøi chính quoác teá caøng cao, caøng chöùng toû ñoä tin caây cuûa coäng ñoàng quoác teá ñoái vôùi nöôùc tieáp nhaän vieän trôï caøng lôùn. ODA giuùp caùc nöôùc ngheøo caûi caùch haønh chính kinh teá thoâng qua caùc chöông trình vieän trôï döï aùn, laøm cho cô cheá quaûn lyù kinh teá ôû nhöõng nöôùc naøy tieáp caän vôùi nhöõng chuaån möïc chung quoác teá. Vieäc söû duïng vieän trôï ôû caùc nöôùc ñang phaùt trieån nhaèm loaïi boû söï thieáu voán vaø ngoaïi teä, taêng ñaàu tö ñeán ñieåm maø ôû ñoù söï taêng tröôûng kinh teá taïo ñieàu kieän cho caùc nöôùc naøy ñaït ñöôïc ñeán quaù trình töï duy trì vaø phaùt trieån. Ôû caùc nöôùc môùi phaùt trieån, tình traïng nôï toàn ñoïng do nhöõng khoaûn vay töø tröôùc ñaõ tôùi thôøi haïn hoaøn traû, nhöng chính phuû chöa coù ñuû khaû naêng chi traû seõ ñöôïc ODA giuùp ñôõ, taïo ñieàu kieän ñeå caùc nöôùc naøy coù theå vay theâm voán cuûa caùc toå chöùc quoác teá, thöïc hieän vieäc thanh toaùn nôï ñeán haïn. ODA taùc ñoäng tích cöïc ñeán quaù trình phaùt trieån kinh teá – xaõ hoäi cuûa caùc ñòa phöông vaø vuøng laõnh thoå, ñaëc bieät laø ôû caùc thaønh phoá lôùn, nguoàn voán naøy tröïc tieáp giuùp caûi thieän ñieàu kieän veä sinh, y teá, cung caáp nöôùc saïch, baûo veä moâi tröôøng. Ñoàng thôøi nguoàn voán ODA cuõng goùp phaàn tích cöïc trong vieäc phaùt trieån cô sôû haï taàng kinh teá, phaùt trieån noâng nghieäp, xoaù ñoùi giaûm ngheøo… nhöõng coâng trình veà cô sôû haï taàng veà giao thoâng noâng thoân, ñieän khí hoaù noâng thoân, môû roäng maïng löôùi thoâng tin noâng thoân. Thoâng qua beân cung caáp ODA, nöôùc nhaän vieän trôï coù theâm cô hoäi tham gia vaøo caùc toå chöùc taøi chính quoác teá, ñaït ñöôïc söï giuùp ñôõ lôùn hôn veà voán töø caùc toå 16 chöùc naøy. Nöôùc vieän trôï ODA ñoùng vai troø laø chieác caàu noái giöõa nöôùc caàn voán vôùi caùc toå chöùc quoác teá. 1.3.2 Haïn cheá cuûa ñaàu tö nöôùc ngoaøi 1.3.2.1 Ñoái vôùi nöôùc tieáp nhaän voán ñaàu tö Ñoái vôùi ñaàu tö tröïc tieáp nöôùc ngoaøi : Neáu toång soá voán ñaàu tö tröïc tieáp nöôùc ngoaøi lôùn hôn 50% toång voán ñaàu tö cuûa toaøn xaõ hoäi, caùc coâng ty nöôùc ngoaøi seõ chi phoái hoaït ñoäng kinh teá seõ aûnh höôûng tôùi tính töï chuû cuûa nöôùc sôû taïi. Taïo ra moâi tröôøng caïnh tranh khoác lieät, do caùc chuû ñaàu tö nöôùc ngoaøi ñeàu muoán chaïy ñua giaønh thò phaàn, phoâ tröông söùc maïnh ñeå thoân tính. Vì vaäy vôùi nhöõng neàn kinh teá chöa ñuû maïnh, saûn xuaát trong nöôùc raát deã bò toån thöông vaø deã bò thoân tính, ñaàu tö trong nöôùc seõ suït giaûm. Deã rôi vaøo tình traïng thaâm huït caùn caân thanh toaùn do caùc nhaø ñaàu tö nöôùc ngoaøi thöïc hieän vieäc saûn xuaát vaø xuaát khaåu saûn phaåm, chuyeån ngoaïi teä veà nöôùc baèng ngoaïi teä laøm cho caùn caân thanh toaùn bò aûnh höôûng. Do ñoù nhieàu nöôùc thu huùt FDI thöôøng khuyeán khích nhaø ñaàu tö höôùng vaøo xuaát khaåu vaø taùi ñaàu tö taïi thò tröôøng noäi ñòa. Nhöõng nöôùc chaäm phaùt trieån deã rôi vaøo tình traïng nhaäp khaåu thieát bò laïc haäu do chöa ñuû trình ñoä kieåm tra, thaåm ñònh phaàn giaù trò söû duïng coøn laïi cuûa thieát bò ñoù. Nhöõng nöôùc chaäm vaø ñang phaùt trieån thieáu voán ñaàu tö vaø coâng ngheä laïc haäu seõ bò leä thuoäc vaøo caùc nöôùc lôùn ñaàu tö. Ñoái vôùi ñaàu tö giaùn tieáp nöôùc ngoaøi : Hình thöùc naøy coù haïn cheá khi thu huùt voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi vì theo luaät ñaàu tö cuûa caùc nöôùc sôû taïi voán ñaàu tö seõ bò khoáng cheá phaàn traêm. 17 Hieäu quaû söû duïng voán naøy thöôøng khoâng cao vì moät maët nöôùc tieáp nhaän thöôøng laø nhöõng nöôùc keùm phaùt trieån, thieáu kinh nghieäm vaø trình ñoä quaûn lyù, söû duïng voán. Voán ñaàu tö döôùi hình thöùc naøy duø coù laõi suaát thaáp, nhöng thôøi gian vay daøi vaø vốn vay lôùn neân caøng taêng khaû naêng nôï cuûa caùc nöôùc ñöôïc vay, daãn ñeán khaû naêng moät soá nöôùc khoâng coù khaû naêng traû nôï. Loaïi hình ñaàu tö naøy haïn cheá khaû naêng tieáp thu kyõ thuaät coâng ngheä vaø kinh nghieäm quaûn lyù töø chuû ñaàu tö nöôùc ngoaøi do quaù trình söû duïng voán nhö theá naøo laø cuûa nöôùc nhaän ñaàu tö. Vôùi caùc nhaø ñaàu tö chöùng khoaùn chuyeân nghieäp coù tieàm löïc taøi chính huøng maïnh raát deã gaây soác thò tröôøng, ñaëc bieät ñoái vôùi caùc thò tröôøng caùc nöôùc ñang phaùt trieån, döï tröõ ngoaïi teä khoâng ñuû maïnh ñeå coù theå can thieäp khi thò tröôøng bieán ñoäng. Haïn cheá ñoái vôùi nguoàn voán vieän trôï ODA : Haïn cheá roõ nhaát cuûa ODA laø beân nhaän phaûi ñaùp öùng caùc yeâu caàu cuûa beân caáp vieän trôï, möùc ñoä ñaùp öùng caøng cao thì vieän trôï taêng leân caøng nhieàu. Thoâng thöôøng beân cung caáp vieän trôï ñeàu söû duïng vieän trôï nhö laø moät coâng cuï buoäc caùc nöôùc ñang phaùt trieån phaûi thay ñoåi chính saùch kinh teá-xaõ hoäi, chính saùch ngoaïi giao cho phuø hôïp vôùi lôïi ích cuûa beân cung caáp. Moät soá ñieàu kieän ñöôïc ñöa ra bò xem nhö laø nhöõng troùi buoäc : Thöù nhaát caùc nöôùc vieän trôï yeâu caàu 25% khoaûn vieän trôï phaûi ñöôïc söû duïng ñeå mua haøng hoaù vaø dòch vuï cuûa chính hoï. Vieäc mua haøng hoaù cuûa beân cung caáp vôùi giaù cao khieán cho giaù trò thöïc teá cuûa caùc khoaûn vieän trôï giaûm ñi raát nhieàu, vì noù ñöôïc gaén chaët vôùi nhöõng lónh vöïc do nhaø cung caáp choïn löïa. Vì vaäy nöôùc nhaän ñöôïc tieàn vieän trôï seõ khoâng laøm chuû nhöõng döï aùn vieän trôï. 18 Thöù hai, hoaëc beân tieáp nhaän bò eùp buoäc phaûi traû nôï hoaëc tieàn laõi vay baèng nhöõng haøng xuaát khaåu laët vaët maø giaù bình quaân tính ra raát thaáp so vôùi giaù chung treân thò tröôøng. Ngoaøi ra coøn coù nhöõng khoaûn voán lôùn caàn chi cho beân nhaän vieän trôï phaûi chi tieâu vaøo cô sôû haï taàng maø hieäu quaû ñaàu tö mang laïi chöa cao. Khi ñoàng tieàn vieän trôï leân giaù cuõng laøm cho caùc nöôùc ñi vay ODA laâm vaøo khoù khaên hôn. Taùc ñoäng naøy thöôøng saûy ra ñoái vôùi vieän trôï song phöông khi ñôn vò tieàn teä cuûa nöôùc caáp vieän trôï khaùc ñôn vò tieàn teä cuûa nöôùc nhaän vieän trôï. Neáu ñoàng tieàn vieän trôï taêng giaù so vôùi ñoàng tieàn thu ñöôïc töø xuaát khaåu thì nöôùc nhaän vieän trôï seõ phaûi traû theâm moät khoaûn nôï boå sung phaùt sinh do cheânh leäch tyû giaù ôû thôøi ñieåm vay vaø thôøi ñieåm traû nôï. Nhieàu nöôùc chaâu AÙ nhö Malaysia, Indonesia vay nhöõng khoaûn tieàn lôùn thoâng qua hình thöùc ODA hay vay thöông maïi töø Nhaät trong nhöõng naêm ñoàng yeân taêng giaù maïnh so vôùi ñoàng USD, maø nguyeân taéc cho vay cuûa Nhaät laø vay baèng ñoàng Yeân Nhaät thì traû baèng ñoàng Yeân, töø ñoù ñaõ laøm cho caùc nöôùc vay nôï caøng theâm nặng nôï. Nguoàn voán ODA maëc duø coù öu ñieåm giuùp nöôùc tieáp nhaän khoâi phuïc vaø phaùt trieån kinh teá, nhöng cuõng coù maët tieâu cöïc laø deã taïo ra naïn tham nhũng trong caùc quan chöùc chính phuû, hoaëc phaân hoaù giaàu ngheøo trong caùc taàng lôùp daân chuùng, neáu khoâng coù bieän phaùp kieåm soaùt vaø quaûn lyù chaët cheõ vieäc söû duïng nguoàn voán naøy ôû nöôùc söû duïng. Ngay trong nöôùc nhaän vieän trôï ODA, tình traïng taäp trung ODA vaøo caùc thaønh phoá lôùn, khu vöïc troïng ñieåm cuõng taïo neân söï maát caân ñoái trong cô caáu kinh tế -xaõ hoäi cuûa quoác gia ñoù, laøm cho hoá ngaên caùch giaàu ngheøo giöõa thaønh thò vaø noâng thoân ngaøy caøng traàm troïng. 1.3.2.2 Ñoái vôùi caùc nöôùc ñaàu tö : Ñoái vôùi ñaàu tö tröïc tieáp : 19 Ngoaøi nhöõng lôïi ích do ñaàu tö tröïc tieáp nöôùc ngoaøi laø to lôùn, cuõng naåy sinh nhöõng thaùch thöùc do ñaàu tö naøy mang laïi : Ñaàu tö nöôùc ngoaøi ñaëc bieät laø ñaàu tö tröïc tieáp maø chuû yeáu do caùc coâng ty ña quoác gia thöïc hieän thöôøng söû duïng hoaït ñoäng chuyeån giaù ñeå thu lôïi nhuaän cao nhaát. Hoaït ñoäng chuyeån giaù thöôøng söû duïng ñoù laø : • Beân nöôùc ngoaøi naâng giaù taøi saûn vaø coâng ngheä goùp vaøo lieân doanh nhaèm taêng tyû leä voán goùp. • Hoaëc caùc coâng ty ña quoác gia tính giaù nguyeân lieäu, phuï tuøng nhaäp khaåu töø coâng ty meï vaøo nöôùc ñöôïc ñaàu tö giaù cao hôn thöïc teá. • Hoaëc tính giaù mua nhaäp khaåu haøng hoaù-dòch vuï giöõa caùc coâng ty trong cuøng moät taäp ñoaøn, heä thoáng cao hôn thöïc teá. • Tính giaù baùn saûn phaåm xuất khaåu cho caùc coâng ty trong cuøng moät taäp ñoaøn, heä thoáng thaáp hôn giaù thöïc teá. … • Ñaëc bieät hoaït ñoäng chuyeån giaù thöôøng xaûy ra ôû nhöõng taäp ñoaøn coù coâng ty meï ñoäc quyeàn cung caáp moät loaïi haøng hoaù naøo ñoù. Ñoái vôùi ñaàu tö giaùn tieáp Ñaàu tö giaùn tieáp laø nguoàn voán coù tính loûng cao, löôïng voán di chuyeån vaøo hoaëc ra nhanh choùng. Neáu nhö khoâng coù caùc quy ñònh cheá taøi phuø hôïp, nhaïy beùn vaø linh hoaït trong söû lyù caùc vaán ñeà phaùt sinh seõ deã daãn ñeán ruùt voán oà aït ra khoûi thò tröôøng gaây ra khuûng khoaûng taøi chính tieàn teä ôû nöôùc nhaän ñaàu tö maø haäu quaû khoù löôøng. Caùc nhaø ñaàu cô thöôøng lôïi duïng trieät ñeå caùc yeáu toá tieâu cöïc cuûa thò tröôøng chöùng khoaùn ñeå khai thaùc, daãn ñeán caùc giao dòch chöùng khoaùn khoâng phaûn aùnh ñuùng cung – caàu treân thò tröôøng. Thoâng tin kinh teá sai leäch, chi phoái bôûi caùc nhaø ñaàu cô chöùng khoaùn, daãn ñeán caùc nhaø ñaàu tö ñöa ra nhöõng quyeát ñònh ñaàu tö sai laàm, aûnh höôûng ñeán giaù chöùng khoaùn treân thò tröôøng. Ñoái vôùi nguoàn voán ODA : 20 Baûn thaân nguoàn voán ODA cuõng haøm chöùa trong ñoù nhöõng vaán ñeà mang saéc thaùi kinh teá-chính trò tieâu cöïc, xuaát phaùt tö beân caáp voán aùp ñaët caùc theå cheá hoaëc töø taùc ñoäng khaùch quan baát lôïi cuûa moäi tröôøng kinh teá theá giôùi hoaëc chuû quan thuoäc veà beân nhaän vieän trôï. Ñieàu nguy hieåm nhaát coù theå saûy ra cuûa vieän trôï ODA, laø nöôùc cung caáp khoâng nhaèm caûi thieän kinh teá-xaõ hoäi cuûa nöôùc ñang phaùt trieån maø nhaèm vaøo muïc ñích quaân söï. Caùc nhaø phaân tích phöông Taây chæ ra raèng : Myõ laø nöôùc cung caáp moät khoái löôïng vieän trôï khoång loà, ñaõ giaønh troïn ¼ trong toång soá 21 tyû USD ngaân saùch vieän trôï nöôùc ngoaøi döôùi hình thöùc vieän trôï quaân söï vaø cuõng soá naøy ñöôïc giaønh chuû yeáu chi cho quoác gia Israel vaø Ai Caäp. Baùo chí Anh ñaõ töøng leân aùn veà vieäc Malaysia phaûi giaùn tieáp cho caùc coâng ty quoác phoøng cuûa Anh thaéng thaàu trong moät soá hôïp ñoàng mua baùn vuõ khí ñeå ñöôïc nhaän 300 trieäu Baûng taøi trôï cho döï aùn xaây ñaäp Pergau vaøo naêm 1994. 1.4. Tình hình voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi thôøi gian qua ñoái vôùi caùc nöôùc ñang phaùt trieån vaø baøi hoïc kinh nghieäm ñoái vôùi Vieät Nam Theo toå chöùc thöông maïi vaø phaùt trieån cuûa Lieân Hôïp Quoác ( UNCTAD ) thu huùt ñaàu tö nöôùc ngoaøi giaûm trong 3 naêm ñaàu cuûa theá kyû môùi, nhöng ñaõ phuïc hoài vaø taêng trôû laïi trong 2 naêm 2004 vaø 2005. naêm 2004 taêng 27% so vôùi naêm 2003 ñaït 710,8 tyû USD vaø naêm 2005 tieáp tuïc taêng 29% so vôùi naêm 2004 leân ñeán 916,3 tyû USD. Trong toång löôïng voán naêm 2005, voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi chaûy vaøo caùc nöôùc phaùt trieån ñaït 542 tyû USD, trong khi caùc nöôùc ñang phaùt trieån ñaït 334 tyû USD, ñaây laø con soá thu huùt ñaàu tö nöôùc ngoaøi cao nhaát töø tröôùc ñeán nay. Caùc nöôùc phaùt trieån chieám 59,2% thu huùt ñaàu tö nöôùc ngoaøi toaøn caàu, tyû leä naøy cuûa caùc nöôùc ñang phaùt trieån laø 36,5% vaø cuûa caùc nöôùc coù neàn kinh teá ñang chuyeån ñoåi laø 4,3%. Anh laø nöôùc phaùt trieån thu huùt ñaàu tö nöôùc ngoaøi cao nhaát : 165 tyû USD, 21 tieáp theo laø Myõ. Trong caùc nöôùc ñang phaùt trieån, Trung Quoác ñöùng ñaàu ñaït 72 tyû USD, tieáp theo laø Hồng Koâng ( Trung Quoác ), Singgapore, Mexico vaø Brazil. Ñaàu tö ra nöôùc ngoaøi naêm 2005 laø 779 tyû USD. Caùc nöôùc phaùt trieån vaãn laø nguoàn chuû yeáu ñaàu tö ra nöôùc ngoaøi. Haø Lan ñaàu tö ra nöôùc ngoaøi lôùn nhaát 119 tyû USD, tieáp theo laø Anh vaø Phaùp. Caùc nöôùc ñang phaùt trieån ñaåy maïnh ñaàu tö ra nöôùc ngoaøi. Neáu nhö ñaàu nhöõng naêm 80 cuûa theá kyû tröôùc ñaàu tö ra nöôùc ngoaøi cuûa caùc nöôùc ñang phaùt trieån khoâng ñaùng keå, thì naêm 2005 ñaõ ñaït 133 tyû USD chieám 17% toång voán toaøn caàu. Hoàng Koâng ( Trung Quoác ) ñaàu tö ra nöôùc ngoaøi 33 tyû USD, lôùn nhaát trong caùc neàn kinh teá ñang phaùt trieån. Hoaït ñoäng saùp nhaäp vaø mua laïi soâi ñoäng vaø ñaàu tö vaøo dòch vuï taêng nhanh. Hoaït ñoäng saùp nhaäp vaø mua laïi xuyeân quoác gia naêm 2005 tieáp tuïc soâi ñoäng ñaït 716 tyû USD, taêng 88% so vôùi naêm 2004, soá löôïng caùc giao dòch laø 6.134 giao dòch, taêng 20% so vôùi naêm 2004, trong soá naøy coù 141 giao dòch lôùn vôùi toång soá voán 454 tyû USD, chieám 63% toång voán toaøn caàu. Dòch vuï laø lónh vöïc thu huùt ñaàu tö nöôùc ngoaøi nhieàu nhaát, taäp trung vaøo taøi chính, vieãn thoâng vaø baát ñoäng saûn. Neáu nhö tyû troïng dòch vuï trong nhöõng naêm 1989-1991 chieám 54% thì ñeán nhöõng naêm gaàn ñaây ñaõ taêng leân gaàn 70% toång soá voán thu huùt ñaàu tö nöôùc ngoaøi toaøn caàu. Thu huùt ñaàu tö nöôùc ngoaøi giaûm maïnh trong coâng nghieäp cheá taïo, ngoaïi tröø daàu khí coù taêng. Caùc coâng ty xuyeân quoác gia ( TNC ) chuû yeáu taäp trung khu vöïc tam giaùc Myõ, EU vaø Nhaät Baûn, chieám 85 trong soá 100 TNC haøng ñaàu theá giôùi. Ñöùng ñaàu trong danh saùch 100 TNC khoâng thuoäc lónh vöïc taøi chính laø General Electric, Vondafon vaø Ford vôùi toång giaù trò taøi saûn chieám tôùi 17% toång giaù trò taøi saûn cuûa 100 TNC neâu treân. Caùc TNC saûn xuaát oâtoâ coù soá löôïng nhieàu nhaát, tieáp ñeán laø caùc haõng saûn xuaát thuoác taân döôïc. 22 Caùc haõng cuûa caùc nöôùc ñang phaùt trieån ñang gia taêng hoaït ñoäng ñaàu tö ra nöôùc ngoaøi treân thò tröôøng toaøn caàu. Naêm 2005, toång taøi saûn caùc TNC caùc nöôùc ñang phaùt trieån laø 1.900 tyû USD, thu huùt 6 trieäu lao ñoäng. Naêm 2004, coù 5 TNC caùc nöôùc ñang phaùt trieån coù truï sôû taïi Chaâu AÙ trong danh saùch 100 TNC haøng ñaàu theà giôùi. Ñoù laø Huchion Whampoa ( Hoàng Koâng, Tung Quoác ), Petronas ( Malaysia ), Singtel ( Singapore ), SamSung Electric ( Haøn Quoác ) vaø taäp ñoaøn Citic ( trung Quoác ), trong soá naøy coù 3 laø doanh nghieäp nhaø nöôùc. Trong 100 TNC haøng ñaàu caùc nöôùc ñang phaùt trieån coù 40 thuoäc Hoàng Koâng vaø Ñaøi Loan, 14 ñeán töø Singapore vaø 10 cuûa Trung Quoác, soá coøn laïi cuûa Chaâu Phi vaø Myõ La tinh. Nhieàu TNC cuûa nöôùc ñang phaùt trieån trong khu vöïc Nam, Ñoâng vaø Ñoâng Nam AÙ ñang coù döï tröõ lôùn, daãn ñeán hoaït ñoäng ñaàu tö ra nöôùc ngoaøi soáng ñoäng ( Naêm 2006 ñaït 68 tyû USD ). Naêm 2006, Temasek ( Singapore ) ñaõ mua 11% coå phaàn cuûa Standard Chartered ( Anh ), CNPC ( Trung Quoác ) ñaõ thoân tính Petrokazakhtan ( Khazakhtan ) naêm 2005. Trung quoác vaø Aán Ñoä ñang tích cöïc tìm kieám mua laïi caùc coâng ty daàu, thaäm chí hoï cuøng hôïp taùc thaàu moät soá döï aùn trong lónh vöïc naøy. Thò tröôøng toaøn caàu tieáp tuïc töï do hoaù ÑTNN, song cuõng xuaát hieän söï baûo hoä. Xu höôùng töï do hoaù ñaàu tö ñöôïc tieáp tuïc theå hieän trong caùc luaät, quy ñònh. Ñoù laø ñôn giaûn hoaù thuû tuïc ñaàu tö , öu ñaõi, giaûm thueá vaø môû hôn cho caùc nhaø ÑTNN. Tuy nhieân, cuõng ñaõ xuaát hieän xu höôùng ñi ngöôïc laïi töï do hoaù toaøn caàu. Naêm 2005 ñaõ coù 93 nöôùc söûa ñoåi, boå xung 205 quy ñònh veà ÑTNN, trong ñoù 164 thuaän lôïi hôn vaø 41 khoù khaên hôn. Caùc thoaû thuaän quoác teá cuõng tieáp tuïc taêng. Khu vöïc EU vaø Myõ, caùc sieâu taäp ñoaøn thöïc hieän vieäc mua laïi taêng leân, nhaèm ñoäc chieám thò tröôøng. Ñaàu naêm 2006, haõng quaûn lyù taàu bieån vaø caûng DP Word ( Tieåu vöông quoác Araäp thoáng nhaát ) ñaõ mua P&O cuûa Anh. Theo ñoù moät 23 soá caûng cuûa Myõ bò vuï mua baùn naøy kieåm soaùt, daãn ñeán vieäc Myõ phaûn ñoái do aûnh huôûng ñeán an ninh. Moät soá quy ñònh ñieàu tieát veà haïn cheá söï caïnh tranh ñaàu tö nöôùc ngoaøi hoaëc taêng söï can thieäp cuûa chính phuû trong moät soá lónh vöïc coâng nghieäp nhaèm baûo hoä neàn kinh teá. Caùc haïn cheá naøy chuû yeáu trong moät soá lónh vöïc ñaàu tö chieán löôïc nhö daàu khí vaø keát caáu haï taàng. Thí duï, caùc haõng daàu löûa Myõ La Tinh bò aûnh höôûng qua söï kieän Chính phuû Bolovia quoác höõu hoaù ngaønh coâng nghieäp naøy thaùng 5/2006. Trong caùc nöôùc phaùt trieån, Ñoâng AÙ vaø Ñoâng Nam AÙ tieáp tuïc laø söï löïa choïn öa chuoäng cuûa caùc nhaø ñaàu tö nöôùc ngoaøi. Thu huùt ñaàu tö vaøo Nam aù, Ñoâng AÙ vaø Ñoâng Nam AÙ naêm 2005 ñaït 165 tyû USD baèng 18% doøng chaûy ñaàu tö theá giôùi. Hai phaàn ba soá naøy chaûy vaøo Trung Quoác ( 72 tyû USD ) vaø Hoàng Koâng ( 36 tyû USD ). Khu vöïc Ñoâng Nam AÙ thu huùt ñöôïc 37 tyû USD, daãn ñaàu laø Singapore ( 20 tyû USD ), tieáp ñeán laø Indonesia ( 5 tyû USD ) vaø Malaysia vaø Thaùi lan cuøng ñaït gaàn 4 tyû USD. Hôn moät nöûa doøng chaûy voán ñaàu tö trong khu vöïc Nam AÙ, Ñoâng AÙ vaø Ñoâng Nam AÙ coù ñược chæ töø caùc nöôùc ñang phaùt trieån, taäp trung chuû yeáu trong khu vöïc. Tyû troïng voán ñaàu tö töø caùc nöôùc ñang phaùt trieån taêng ñaùng keå trong thaäp kyû qua töø 44% naêm 1995 ñeán naêm 2004 leân 65%, tyû leä cuûa caùc nöôùc phaùt trieån giaûm töông öùng. Thu huùt ñaàu tö nöôùc ngoaøi ñaõ taêng raát nhanh vaøo moät soá nöôùc trôû thaønh thaønh vieân môùi cuûa WTO. Ñaàu tö nöôùc ngoaøi vaøo Trung Quoác naêm 2005 ñaït 72 tyû USD, naêm 2005 taêng hôn moät nöûa so vôùi naêm 2001 khi Trung Quoác gia nhaäp WTO. Ñaëc bieät, nhờ taùc ñoäng laø thaønh vieân WTO, naêm 2005 Campuchia ñaõ thu ñöôïc keát quaû veà thu huùt ÑTNN taêng gaàn gaáp 3 laàn so vôùi naêm 2004 ( 381 trieäu USD cuûa naêm 2005 so vôùi 131 trieäu USD cuûa naêm 2004 ). Baøi hoïc kinh nghieäm veà ñaàu tö nöôùc ngoaøi ñoái vôùi Vieät Nam : 24 Beân caïnh nhöõng xu höôùng ÑTNN cuûa caùc nöôùc phaùt trieån cuõng nhö ñang phaùt trieån, raát nhieàu ñieàu kieän thuaän lôïi ñeå chuùng ta thu huùt doøng voán ñaàu tö quoác teá. Chuùng ta laø thaønh vieân chính thöùc WTO keå töø ngaøy 11/1/2007, chuùng ta toå chöùc thaønh coâng hoäi nghò Apec 14 taïi Haø Noäi thaùng 11/2006. Ñoàng thôøi vôùi nhöõng ñoäng thaùi tích cöïc cuûa ÑTNN sau khi chuùng ta laø thaønh vieân chính thöùc WTO, doøng voán ñaàu tö tröïc tieáp cuõng nhö doøng voán ñaàu tö giaùn tieáp nöôùc ngoaøi ñaõ taêng leân maïnh meõ. Nhöng cuõng xuaát hieän nhöõng caûn trôû cho söï thu huùt nguoàn voán ñaàu tö naøy. Caûn trôû lôùn nhaát haäu WTO laø söï yeáu keùm veà naêng löïc caïnh tranh xeùt caû treân ba caáp ñoä : Quoác gia, doanh nghieäp vaø saûn phaåm. Ñeå ñaùnh giaù vaø xeáp haïng ñöôïc naêng löïc caïnh tranh cuûa moät quoác gia, toå chöùc dieãn ñaøn kinh teá theá giôùi ( WEF ) döïa treân 9 nhoùm chæ tieâu goàm : Theå cheá, keát caáu haï taàng, kinh teá vó moâ, giaùo duïc vaø y teá phoå thoâng, giaùo duïc ñaïi hoïc, hieäu quaû thò tröôøng, ñoä saün saøng veà coâng ngheä, möùc ñoä haøi loøng cuûaDN, möùc ñoä saùng taïo. Naêm 2006, WEF xeáp Vieät Nam haïng 77/125 quoác gia, tuït 3 baäc so vôùi naêm 2005, trong ñoù nhöõng yeáu toá keùm hôn möùc chung goàm : giaùo duïc ñaïi hoïc thöù 90, möùc ñoä haøi loøng doanh nghieäp thöù 86, ñoä saün saøng coâng ngheä thöù 85, keát caàu haï taàng thöù 83; nhöõng yeáu toá khaù hôn möùc chung : kinh teá vó moâ thöù 53, y teá vaø giaùo duïc phoå thoâng thöù 56, hieäu quaû thò tröôøng thöù 73 vaø möùc ñoä saùng taïo thöù 75. trong soá caùc nöôùc Asean ñöôïc xeáp haïng, Vieät Nam chæ xeáp treân Campuchia ( thöù 103 ), Singapore daãn ñaàu veà naêng löïc caïnh tranh toaøn khoái, tieáp theo laø Malaysia thöù 26, Thaùi Lan thöù 35, Indonesia thöù 50, Philipin thöù 71. Theo ñaùnh giaù cuûa Ngaân haøng theá giôùi ( WB ) vaø Coâng ty taøi chính quoác teá ( IFC ) veà möùc ñoä thuaän lôïi cuûa moâi tröôøng kinh doanh, naêm 2006 Vieät Nam ñöôïc xeáp haïng 104/175 neàn kinh teá, tuït 6 baäc so vôùi naêm 2005. xeùt trong khu vöïc Chaáu AÙ-Thaùi Bình Döông, Vieät Nam chæ xeáp thöù 17 treân 23 neàn kinh teá , tuït raát xa so 25 vôùi caùc nöôùc trong khu vöïc nhö Singapore thöù 1/23, Thaùi Lan 3/23, Malaysia 4/23. Theo ñaùnh giaù cuûa UNCTAD veà chæ soá tieàm naêng thu huùt FDI, giai ñoaïn 2000-2002 Vieät Nam ñöôïc xeáp haïng 67/140 quoác gia, giai ñoaïn 2001-2003 laø 68/140 quoác gia, gia ñoaïn 2002-2004 laø 74/141 quoác gia; veà chæ soá thöïc hieän thu huùt ñaàu tö tröïc tieáp nöôùc ngoaøi giai ñoaïn 2000-2002 Vieät Nam ñöôïc xeáp haïng 51/140 quoác gia, giai ñoaïn 2002-2004 laø 50/140 quoác gia, giai ñoaïn 2003-2005 laø 53/141 quoác gia. Ñeå thu huùt voán ÑTNN caùc nöôùc ñeàu coù chính saùch öu tieân phaùt trieån keát caáu haï taàng. Haï taàng kyõ thuaät chi phoái quyeát ñònh ñaàu tö cuûa DN. Ñaàu tö cô sôû haï taàng xaõ hoäi, caûi tieän ñôøi soáng, taêng söùc haáp daãn ñoái vôùi ngöôøi lao ñoäng, nhaát laø lao ñoäng coù trình ñoä tay ngheà cao. Caùc chính saùch veà giaù cöôùc caàn aùp duïng theo vuøng ñeå giaûm chi phí, taïo lôïi theá caïnh tranh. Caùc giaûi phaùp hoã trôï taøi chính khaùc daønh cho DN nhö hoã trôï ñaàu tö, cho vay vôùi laõi suaát öu ñaõi, caùc khoaûn hoã trôï veà laõi, baûo laõnh, theá chaáp, giaûm giaù thueâ ñaát … Caùc nöôùc coù chính saùch hoã trôï thoâng tin vaø tö vaán nhanh choùng kòp thôøi, chính xaùc veà cô hoäi ñaàu tö, thuû tuïc thuaän lôïi, nhanh choùng. Phi taäp trung hoaù ñoâ thò vaø khu cuïm coâng nghieäp, giaûm söùc huùt ñoàng thôøi laø cuõng giaûm aùp löïc vaøo caùc cöïc taêng tröôûng. 26 CHÖÔNG 2: THÖÏC TRAÏNG THU HUÙT VOÁN ÑAÀU TÖ NÖÔÙC NGOAØI TAÏI VIEÄT NAM 2.1 Tình hình voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi taïi Vieät Nam töø naêm 1988 ñeán naêm 2006 2.1.1 Voán ñaàu tö tröïc tieáp nöôùc ngoaøi ( FDI ) Voán ñaàu tö tröïc tieáp nöôùc ngoaøi töø naêm 1988 ñeán heát naêm 2006 ñaõ ñaït ñöôïc 60,461 tyû USD, töø naêm 1988 ñeán heát naêm 2005 ñaït 50,534 tyû USD vaø rieâng trong naêm 2006 ñaõ ñaït con soá kyû luïc laø 9,927 tyû USD. Trong ñoù tyû troïng ñaàu tö vaøo coâng nghieäp naëng lôùn nhaát vôùi tyû leä 24,22%, tieáp ñeán laø daàu khí 16,90%, coâng nghieäp nheï 11,69%, caùc ngaønh khaùc chieám tyû troïng nhoû hôn. Qua soá lieäu treân ta thaáy raèng do ngaønh coâng nghieäp naëng chuùng ta chöa phaùt trieån, ñaát nöôùc phaùt trieån chuû yeáu töø noâng nghieäp vì vaäy tieàm naêng ñeå phaùt trieån coâng nghieäp naëng laø raát lôùn, ñoàng thôøi vôùi nguoàn taøi nguyeân töông ñoái phong phuù, caùc nhaø ñaàu tö coù theå taän duïng lôïi theá nguyeân lieäu taïi choã vôùi giaù thaønh reû ñeå tieán haønh saûn xuaát kinh doanh vôùi lôïi theá so saùnh hôn haún caùc nöôùc trong khu vöïc. Ngaønh daàu khí cuõng laø ngaønh maø chuùng ta chöa phaùt trieån, vôùi nguoàn taøi nguyeân doài daøo, nguoàn thu töø khai thaùc lieân doanh daàu khí ñaõ ñem laïi moät nguoàn thu lôùn cho ñaát nöôùc. Ñaàu tö nöôùc ngoaøi taêng tröôûng lieân tuïc qua caùc naêm, ñaëc bieät laø trong naêm 2006, chuùng ta laø thaønh vieân cuûa WTO, tình hình chính trò oån ñònh, caùc chính saùch thu huùt voán ÑTNN thoâng thoaùng hôn ñaõ taïo ñieàu kieän cho caùc nhaø ñaàu tö an taâm boû voán ñaàu tö taïi Vieät Nam, moät thò tröôøng môùi noåi. Trong caùc khu vöïc ñaàu tö, caùc ñòa phöông coù ñieàu kieän phaùt trieån veà cô sôû haï taàng, veà ñieàu kieän nguoàn nhaân löïc ñaõ thu huùt maïnh meõ voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi. Ñieån hình laø thaønh phoá Hoà Chí Minh, Haø Noäi, Ñoàng Nai, Bình Döông, ngoaøi nhöõng chính saùch thu huùt ñaàu tö cuûa chính phuû, caùc ñòa phöông ñeàu coù nhöõng chính saùch öu ñaõi môøi goïi ñaàu tö, taïo nhöõng ñieàu kieän thuaän lôïi veà caùc thuû tuïc 27 caáp pheùp cuõng nhö taïo ñieàu kieän cho hoaït ñoäng saûn xuaát kinh doanh cuûa caùc nhaø ñaàu tö coù hieäu quaû. Vieät Nam ñaõ thu huùt voán ÑTNN bao goàm 72 nöôùc keå caû nhöõng nöôùc ôû nhöõng chaâu luïc xa xoâi ñeàu tham gia nhö Chaâu Myõ, Chaâu Aâu, chöùng toû vieäc thu huùt voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi ñaõ ñöôïc söï quan taâm ñaàu tö mang tính chaát toaøn caàu. Caùc nöôùc ñaàu tö maïnh meõ nhö Ñaøi Loan chieám 15,7%, Singapore 15,04%, Nhaät Baûn 12,26%, Haøn Quoác 10,45%. Ñaëc bieät söï quan taâm cuûa caùc nhaø ñaàu tö Hoa Kyø, keå töø khi Vieät Nam laø thaønh vieân thöù 150 cuûa WTO vaø Toång thoáng G.Bush ñaõ thoâng qua quy cheá bình thöôøng vónh vieãn vôùi Vieät Nam thaùng 12/2006, ñaàu tö cuûa Hoaø Kyø vaøo Vieät Nam ñaõ taêng leân raát maïnh. Theo soá lieäu thoáng keâ cuûa Boä keá hoaïch-Ñaàu tö, ñaàu tö cuûa Hoa Kyø vaøoVieät Nam ñaït 4 tyû USD, moät soá döï aùn ñang ñaøm phaùn chuaån bò hoaøn taát, neáu caùc döï aùn naøy thöïc thieän trong naêm 2007 naøy soá voán ñaàu tö seõ taêng gaáp ñoâi. Caùc nhaø ñaàu tö Hoa kyø ñaõ ñöôïc söï uûng hoä maïnh meõ cuûa cuûa chính phuû nöôùc sôû taïi, ñaëc bieät laø söï uûng hoä cuûa Toång thoáng Hoa Kyø, khoâng nhöõng laøm cho caùc nhaø ñaàu tö Hoa Kyø an taâm maø coøn coù taùc ñoäng lôùn cho caùc nhaø ñaàu tö cuûa nöôùc khaùc an taâm boû voán ñaàu tö. Caùc soá lieäu thoáng keâ sau cho chuùng ta thaáy roõ hôn thu huùt ÑTNN cuûa Vieät Nam : Bảng 2.1 Vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài theo ngành 1988-2005 (tÝnh tíi ngμy 20/12/2005 - chỉ tÝnh c¸c dù ¸n cßn hiÖu lùc) STT Chuyªn ngμnh Sè dù ¸n TV§T Vèn ph¸p ®Þnh §Çu tư thùc hiÖn C«ng nghiÖp 3.983 30.670.134.046 13.194.306.153 18.454.818.329 CN dÇu khÝ 27 1.891.191.815 1.384.191.815 4.556.250.381 CN nhÑ 1.667 8.334.820.162 3.757.445.407 3.152.121.254 CN nÆng 1.717 13.313.466.747 5.267.467.433 6.531.053.276 CN thùc phÈm 261 3.135.296.403 1.357.851.161 1.894.416.334 I X©y dùng 311 3.995.358.919 1.427.350.337 2.320.977.084 28 N«ng, l©m nghiÖp 772 3.729.563.343 1.612.768.526 1.815.757.877 N«ng-L©m nghiÖp 658 3.421.667.163 1.478.591.145 1.660.316.464 II Thñy s¶n 114 307.896.180 134.177.381 155.441.413 DÞch vô 1.163 16.134.892.288 7.652.459.899 6.692.470.457 GTVT-B ưu ®iÖn 161 2.917.439.255 2.317.916.195 735.916.214 Kh¸ch s¹n-Du lÞch 163 2.863.768.774 1.247.338.654 2.335.371.047 Tμi chÝnh-Ng©n hμng 60 788.150.000 738.895.000 642.870.077 V¨n hãa-YtÕ- Gi¸o dôc 201 904.212.251 384.212.797 283.224.479 XD Khu ®« thÞ míi 4 2.551.674.000 700.683.000 51.294.598 XD V¨n phßng- C¨n hé 111 3.931.781.068 1.375.208.984 1.769.533.870 XD h¹ tÇng KCX-KCN 21 1.025.599.546 387.519.597 526.521.777 III DÞch vô kh¸c 442 1.152.267.394 500.685.672 347.738.395 Tæng sè 5.918 50.534.589.677 22.459.534.578 26.963.046.663 ( Nguoàn : Cuïc ñaàu tö nöôùc ngoaøi-Boä keá hoaïch vaø ñaàu tö ) Bảng 2.2 ĐÇu tư trùc tiÕp nưíc ngoμi theo hình thöùc ñaàu tö 1988-2005 (tÝnh tíi ngμy 20/12/2005 - chØ tÝnh c¸c dù ¸n cßn hiÖu lùc) H×nh thøc ®Çu tư Sè dù ¸n TV§T Vèn ph¸p ®Þnh §Çu tư thùc hiÖn 100% vèn níc ngoμi 4.404 25.593.808.666 10.938.536.402 9.869.300.658 Liªn doanh 1.316 19.184.069.204 7.422.064.856 11.141.697.385 Hîp ®ång hîp t¸c kinh doanh 183 4.172.824.616 3.591.025.725 5.067.527.156 BOT 6 1.370.125.000 411.385.000 724.824.892 C«ng ty cæ phÇn 8 199.314.191 82.074.595 159.696.572 C«ng ty qu¶n lý vèn 1 14.448.000 14.448.000 - Tæng sè 5.918 50.534.589.677 22.459.534.578 26.963.046.663 ( Nguoàn : Cuïc ñaàu tö nöôùc ngoaøi-Boä keá hoaïch vaø ñaàu tö ) 29 Baûng 2.3 C¬ cÊu FDI theo ngμnh 1988-2005 (tÝnh tíi ngμy 20/12/2005 - chỉ tÝnh c¸c dù ¸n cßn hiÖu lùc) STT Chuyªn ngμnh Sè dù ¸n TV§T Vèn ph¸p ®Þnh §Çu tư thùc hiÖn C«ng nghiÖp 67,30% 60,69% 58,75% 68,44% CN dÇu khÝ 0,46% 3,74% 6,16% 16,90% CN nhÑ 28,17% 16,49% 16,73% 11,69% CN nÆng 29,01% 26,35% 23,45% 24,22% CN thùc phÈm 4,41% 6,20% 6,05% 7,03% I X©y dùng 5,26% 7,91% 6,36% 8,61% N«ng, l©m nghiÖp 13,04% 7,38% 7,18% 6,73% N«ng-L©m nghiÖp 11,12% 6,77% 6,58% 6,16% II Thñy s¶n 1,93% 0,61% 0,60% 0,58% DÞch vô 19,65% 31,93% 34,07% 24,82% GTVT-Bưu ®iÖn 2,72% 5,77% 10,32% 2,73% Kh¸ch s¹n-Du lÞch 2,75% 5,67% 5,55% 8,66% Tμi chÝnh-Ng©n hμng 1,01% 1,56% 3,29% 2,38% V¨n hãa-YtÕ-Gi¸o dôc 3,40% 1,79% 1,71% 1,05% XD Khu ®« thÞ míi 0,07% 5,05% 3,12% 0,19% XD V¨n phßng-C¨n hé 1,88% 7,78% 6,12% 6,56% XD h¹ tÇng KCX-KCN 0,35% 2,03% 1,73% 1,95% III DÞch vô kh¸c 7,47% 2,28% 2,23% 1,29% Tæng sè 100,00% 100,00% 100,00% 100,00% ( Nguoàn : Cuïc ñaàu tö nöôùc ngoaøi-Boä keá hoaïch vaø ñaàu tö ) Baûng 2.4 C¬ cÊu FDI theo hình thöùc ñaàu tö 1988-2005 (tÝnh tíi ngμy 20/12/2005 - chỉ tÝnh c¸c dù ¸n cßn hiÖu lùc) H×nh thøc ®Çu tư Sè dù ¸n TV§T Vèn ph¸p ®Þnh §Çu tư thùc hiÖn 100% vèn nưíc ngoμi 74,42% 50,65% 48,70% 36,60% Liªn doanh 22,24% 37,96% 33,05% 41,32% Hîp ®ång hîp t¸c kinh doanh 3,09% 8,26% 15,99% 18,79% BOT 0,10% 2,71% 1,83% 2,69% C«ng ty cæ phÇn 0,14% 0,39% 0,37% 0,59% C«ng ty qu¶n lý vèn 0,02% 0,03% 0,06% 0,00% Tæng sè 100,00% 100,00% 100,00% 100,00% ( Nguoàn : Cuïc ñaàu tö nöôùc ngoaøi-Boä keá hoaïch vaø ñaàu tö ) 30 Baûng 2.5 FDI từ 01/01 đến 18/12/2006 Số vốn đăng ký (Nghìn USD) Số dự án được cấp phép (Dự án) Tổng số Trong đó: Vốn pháp định TỔNG SỐ 797 7.565.675 3.184.224 Phân theo ngành Công nghiệp nặng 235 4.104.448 1.637.940 Công nghiệp nhẹ 237 762.782 351.819 Dầu khí 4 106.600 106.600 Công nghiệp thực phẩm 14 77.360 24.999 Xây dựng 40 120.185 44.880 Xây dựng hạ tầng KCN-KCX 1 51.000 15.000 Xây dựng khu đô thị mới 2 526.091 154.238 Xây dựng văn phòng, căn hộ 11 478.520 157.660 Khách sạn, du lịch 12 482.687 358.390 Dịch vụ 141 211.741 97.429 Giao thông, vận tải, bưu điện 20 448.475 116.705 Tài chính, ngân hàng 2 17.000 16.000 Văn hoá, Y tế, Giáo dục 23 55.748 33.985 Nông, lâm nghiệp 53 119.910 67.250 Thuỷ sản 2 3.130 1.330 Nguồn : Bộ kế hoạch vaø Đầu tư Thoâng qua bieåu ñoà sau chuùng ta seõ thaáy roõ chính saùch thu huùt FDI cuûa Vieät Nam trong nhöõng naêm qua coù xu höôùng taêng, ñaëc bieät trong nhöõng naêm gaàn ñaây. Hình 2.1 Ñoà thò voán FDI töø 1988 ñeán 2006 Voán ñaàu tö tröïc tieáp nöôùc ngoaøi 1988-2006 341.7 525.5 735 1291.5 2208.5 3037.4 4188.4 6937.2 10164.1 5590.7 5099.9 2565.42838.9 3142.82998.83191.2 4547.6 6839.8 9927 0 2000 4000 6000 8000 10000 12000 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 00 01 02 03 04 05 06 Voán Ñaêng kyù Nguoàn : Toång cuïc thoáng keâ 31 2.1.2 Voán ñaàu tö giaùn tieáp thoâng qua thò tröôøng chöùng khoaùn Voán ñaàu tö giaùn tieáp nöôùc ngoaøi taïi Vieät Nam coù theå chia thaønh 3 giai ñoaïn : Giai ñoaïn 1 töø 1988-1997 : Ñaây laø thôøi kyø môû ñaàu cho doøng voán FII vaøo Vieät Nam theo xu höôùng ñoåi môùi vaø môû cöûa, thöïc hieän chính saùch ñoåi môùi cuûa Ñaûng töø ñaïi hoäi ñaïi bieåu toaøn quoác laàn thöù 6. trong thôøi gian naøy ñaõ coù 7 quõy ñaàu tö nöôùc ngoaøi ñöôïc thaønh laäp vôùi toång soá voán ñöôïc huy ñoäng khoaûng 400 trieäu USD. Giai ñoaïn 2 töø naêm 1998 ñeán 2002 : ñaây laø thôøi kyø khuûng khoaûng taøi chính tieàn teä chaâu AÙ vaø haäu thôøi kyø khuûng khoaûng, do vaäy trong thôøi gian naøy doøng voán ñaàu tö giaùn tieáp giaûm maïnh taïi Vieät nam noùi rieâng cuõng nhö ñaàu tö taïi khu vöïc chaâu AÙ noùi chung. Trong soá 7 quyõ ñaàu tö noùi treân coù ñeán 5 quyõ ruùt khoûi Vieät Nam, 1 quyõ thu heïp treân 90% quy moâ quõy, chæ coøn duy nhaát Quõy VietNam Enterprise Investment Fund ñöôïc thaønh laäp vaøo thaùng 7/1995 vôùi quy moâ 35 trieäu USD laø coøn hoaït ñoäng cho ñeán ngaøy hoâm nay. Quõy naøy laø moät quõy nhoû nhaát trong 7 quyõ hoaït ñoäng treân. Giai ñoaïn 3 töø 2003 ñeán nay : ñaây laø thôøi kyø baét ñaàu phuïc hoài vaø phaùt trieån ñaàu tö giaùn tieáp vaøo Vieät Nam. Cuøng vôùi söï caûi thieän moâi tröôøng ñaàu tö cuûa Chính phuû, quyeát taâm coå phaàn hoaù maïnh caùc doanh nghieäp nhaø nöôùc, ñoàng thôøi thaønh laäp saøn giao dòch chöùng khoaùn thaønh phoá Hoà Chí Minh vaøo thaùng 7/2000 vaø thò tröôøng chöùng khoaùn Haø Noäi vaøo thaùng 3/2005. Chính phuû cuõng quy ñònh nôùi loûng tyû leä naém giöõ coå phaàn cuûa caùc nhaø ñaàu tö nöôùc ngoaøi trong caùc doanh nghieäp nhaø nöôùc lôùn ñöôïc coå phaàn hoaù töø 30% leân 49% ( Quyeát ñònh soá 238/2005/QÑ-TTg ngaøy 24/10/2005 cuûa Thuû töôùng chính phuû ). Tính ñeán thaùng 11/2006, caû nöôùc ñaõ coù 49 coâng ty nieâm yeát vôùi soá voán treân 3 tyû USD. Toång giaù trò caùc coâng ty giao dòch treân thò tröôøng OTC khoaûng gaàn 6 tyû USD. Neáu so saùnh 32 vôùi ñaàu tö tröïc tieáp nöôùc ngoaøi ñeán heát thaùng 12/2006 laø 58,099 tyû USD thì ñaàu tö giaùn tieáp naøy coøn khaù khieâm toán, ñaëc bieät neáu so saùnh caùc nöôùc trong khu vöïc tyû leä trung bình töø 30-40% cuûa ñaàu tö tröïc tieáp thì vieäc thuù huùt ñaàu tö giaùn tieáp naøy cuûa Vieät Nam coøn raát nhoû beù. Treân thị trường chứng khoán hiện nay, nhà đầu tư nước ngoài vẫn luôn chiếm khối lượng giao dịch lớn, thậm chí các nhà đầu tư này còn làm cho sức cầu trên thị trường chứng khoán tăng hay giảm. Việc tăng khả năng tham gia thị trường chứng khoán cho các nhà đầu tư nước ngoài càng làm cho thị trường chứng khoán Việt Nam càng sôi động, đặc biệt sự tăng trưởng quá nóng của thị trường chứng khoán từ tháng 11, tháng 12/2006 và những ngày đầu tháng 1/2007, chỉ số VN-Index đã đạt đến 1.040,70 điểm ( vaøo ngaøy 23/01/2007), cao nhất từ khi hình thành thị trường chứng khoán đến nay. Sự tăng trưởng thị trường chứng khoán này có sự tác động rất mạnh của các nhà đầu tư nước ngoài, với tiềm lực tài chính của các nhà đầu tư lôùn và mang tính chuyên nghiệp. Hình 2.2 Ñoà thò Chæ soá VN-Index töø thaùng 10/2006 ñeán thaùng 01/2007 Trở về Chỉ số Vn-Index Basic chart Technical Analysist Thời gian:5d 1m 3m 6m 1y 2y Kiểu đồ thị: Line So sánh: VNINDEX với Compare 33 Chỉ số Index: 1,040.7 Ngày Index: 23/01/2007 Thay đổi: 13 (1.26%) Chỉ số trước: 1,027.7 Tổng K.Lg khớp:84,851,900 (CK) Giá trị khớp: 930,520,000,000 (VNĐ) Baûng 2.6 THỐNG KÊ Quõy GIAO DỊCH CỦA NHÀ ĐẦU TƯ NƯỚC NGOÀI Từ ngày: 25/01/2002 đến ngày: 25/01/2007 TỔNG HỢP GIAO DỊCH THEO Chứng khoán Khớp lệnh Thỏa thuận KLGD (ngàn CK) Tổng cộng ĐTNN Toàn thị trường ĐTNN % toàn TT Toàn thị trường ĐTNN % Toàn TT Mua 323.479.153951.704.630157.248.670 171.044.545.759166.230.483 16 B án 47.633.390 0 47.633.390 5 0 0 0 M ua - bán -8.981.813 0157.248.670 0 0166.230.483 0 Khớp lệnh Thỏa thuận GTGD (ngàn đ) Tổng cộng ĐTNN Toàn thị trường ĐTNN % toàn TT Toàn thị trường ĐTNN % Toàn TT Mua 30.224.979.22552.506.713.95614.427.662.908 27102.614.432.829 15.797.316.317 15 Bán 19.824.818.433 04.027.502.116 8 0 15.797.316.317 15 Mua - bán 22.169.974.993 0 - 1.369.653.409 0 0 0 0 34 QUY MÔ GIAO DỊCH CỦA NHÀ ĐTNN TRONG 12 THÁNG KLGD (CK) GTGD (Ng.Đ) Tháng Toàn thị ĐTNN ĐTNN (bán) Toàn thị ĐTNN DTNN (bán) 01 - 2007 136.795.400 2.831.561.598 19.417.35312.160.678.360 2.831.561.598 2.130.935.985 12 - 2006 131.656.380 1.063.555.528 7.771.85810.469.106.659 1.063.555.528 819.311.632 11 - 2006 77.620.030 961.195.269 9.259.903 4.951.041.782 961.195.269 952.869.569 10 - 2006 49.737.980 1.109.334.347 7.198.000 2.898.936.450 1.109.334.347 738.745.410 09 - 2006 54.051.550 841.352.737 4.748.395 2.796.787.156 841.352.737 363.300.743 08 - 2006 54.945.310 888.826.507 5.835.760 2.640.369.718 888.826.507 595.812.360 07 - 2006 30.292.770 298.865.300 2.923.000 1.700.291.753 298.865.300 300.477.556 06 - 2006 24.124.760 674.825.568 8.123.358 1.237.719.724 674.825.568 807.141.478 05 - 2006 39.917.420 279.293.825 4.963.740 2.313.933.056 279.293.825 456.400.351 04 - 2006 55.248.070 1.151.680.350 10.528.870 3.075.898.509 1.151.680.350 1.052.029.436 03 - 2006 48.143.280 1.451.241.073 9.009.187 1.966.487.554 1.451.241.073 889.061.020 02 - 2006 21.093.300 188.411.192 935.000 716.192.785 188.411.192 85.132.600 Nguoàn : TTCK Tp Hoà Chí Minh 2.1.3 Voán vay : voán vay cuûa chính phuû, voán vay cuûa caùc khu vöïc DN. Nôï nöôùc ngoaøi cuûa chính phuû goàm caùc khoaûn nôï cuõ hình thaønh tröôùc naêm 1993, nhöõng khoaûn vay naøy phaàn lôùn laø nhöõng khoaûn vay töø Lieân Xoâ tröôùc ñaây, caùc nöôùc Ñoâng Aâu, Trung Quoác vaø moät soá toå chöùc taøi chính quoác teá. Thôøi kyø tröôùc naêm 1993 laø thôøi kyø ñaëc bieät khoù khaên veà taøi chính cuûa Vieät Nam , caùc khoaûn nôï ñeán haïn khoâng traû ñöôïc chuyeån sang nôï quaù haïn. Ñeå giaûi quyeát vaán ñeà treân, caâu laïc boä Pari naêm 1993 vaø caâu laïc boä Luaân Ñoân 1997 ñaõ cô caáu laïi caùc khoaûn nôï quaù haïn cho Vieät Nam. Keå töø sau naêm 1993 caùc khoaûn vay nöôùc ngoaøi cuûa chính phuû thoâng qua phaùt haønh coâng traùi vaø traùi phieáu chính phuû ñeå buø ñaép ngaân saùch cho ñaàu tö phaùt trieån. Ñaëc bieät vaøo cuoái naêm 2005, chuùng ta ñaõ phaùt haønh thaønh coâng traùi phieáu chính phuû daønh cho doanh nghieäp 750 trieäu USD. 35 Theo số liệu của Boä taøi chính, tyû leä nôï nöôùc ngoaøi/ GDP cuûa Vieät Nam giai ñoaïn 2000-2005 vaøo khoaûng 35,6% ( toång soá nôï hieän vaøo khoaûng 13-14 tyû USD ). Tyû leä naøy döï ñoaùn seõ taêng töø 37,5% naêm 2006 leân 38% vaøo naêm 2008 vaø seõ giaûm xuoáng coøn khoaûng 37% vaøo naêm 2010, do GDP cuûa Vieät Nam taêng leân ñoàng thôøi vôùi vieäc Vieät Nam tích cöïc traû caùc khoaûn nôï vay ñeán haïn. Ñeå theo doõi thöôøng xuyeân tình hình nôï nöôùc ngoaøi, nhaèm xaùc ñònh sôùm caùc ruûi ro tieàm aån ñoái vôùi danh muïc nôï quoác gia vaø nhöõng toàn taïi lieân quan trong coâng taùc quaûn lyù nôï, Thuû töôùng chính phuû ñaõ ban haønh quy cheá xaây döïng vaø quaûn lyù heä thoáng chæ tieâu ñaùnh giaù giaùm saùt tình traïng nôï nöôùc ngoaøi cuûa quoác gia theo quyeát ñònh soá 231/2006/QÑ-TTG ngaøy 16/10/2006. Muïc ñích cuûa quyeát ñònh naøy ñeå ñaûm baûo duy trì beàn vöõng nôï quoác gia veà trung – daøi haïn, ñaûm baûo an ninh taøi chính tieàn teä, toái öu hoaù caùc phöông aùn huy ñoäng voán vaø giaûm thieåu ruûi ro vaø chi phí cho ngaân saùch nhaø nöôùc vaø neàn kinh teá. Hieän taïi theo ñaùnh giaù cuûa caùc chuyeân gia kinh teá, nôï nöôùc ngoaøi so vôùi GDP ôû ngöôõng an toaøn laø 45%, nôï nöôùc ngoaøi so vôùi kim ngaøch xuaát khaåu haøng hoaù, dòch vuï ngöôõng an toaøn laø 200%. Nôï nöôùc ngoaøi Vieät Nam chuùng ta vaãn ñang naèm trong tyû leä an toaøn treân. 2.1.4 Voán ODA Naêm 1993, sau khi noái laïi quan heä vôùi caùc ñònh cheá taøi chính quoác teá, ñeán nay ñaõ coù khoaûng 26 nhaø taøi trôï song phöông, 21 nhaø taøi trôï ña phöông vaø 350 toå chöùc chính phuû vôùi khoaûng 1500 chöông trình, döï aùn daønh cho Vieät Nam. Ñöùng ñaàu trong caùc toå chöùc treân laø Nhaät Baûn, Ngaân haøng theá giôùi ( WB ), ngaân haøng phaùt trieån chaâu AÙ ( ADB ) ( Chieám khoaûng 70-80 % toång nguoàn voán ODA haøng naêm maø caùc nhaø taøi trôï daønh cho Vieät Nam ). 36 Hình 2.3 Ñoà thò voán ODA giai ñoaïn 1993-2006 : TÌNH HÌNH THU HUÙT VOÁN ODA 1993-2006 1 10 93 94 95 96 97 98 99 00 01 02 03 04 05 06 Vốn ODA cam kết Voán giaûi ngaân Soá lieäu cuï theå trong baûng sau : Bảng 2.7 Cam kết vaø giaûi ngaân vốn ODA giai ñoạn 1993-2006 (Đơn vị: tỷ USD) Năm 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 Vốn ODA cam kết 3,5 3,4 2,83 2,6 2,4 2,4 2,91 2,7 2,39 2,50 2,84 3,4 3,4 3,75 Vốn giải ngaân 1,7 1,6 1,42 1,55 1,5 1,65 1,35 1,24 1,711 1,794 1,55 1,65 1,75 1,78 (Nguồn: www.vneconomy.com.vn vaø kinh teá ñoái ngoaïi VN- trang 392) Vôùi vieäc thu huùt vaø giaûi ngaân nguoàn voán ODA, ñoàng thôøi caùc cô cheá tieáp nhaän vieän trôï, quy trình thuû tuïc, theå cheá chính saùch tieáp tuïc ñöôïc hoaøn thieän ñeå naâng cao hieäu quaû cuûa nguoàn voán naøy. Veà giaûi ngaân ODA, theo ñaùnh giaù cuûa Boä keá hoaïch-Ñaàu tö, maëc duø chuùng ta chöa taïo ñöôïc böôùc ñoät phaù lôùn, song so vôùi nhöõng naêm tröôùc, naêm 2006 tyû leä giaûi ngaân ñaõ ñöôïc caûi thieän. Chính phuû cuõng ñaõ ban haønh Nghò ñònh 131/2006/NÑ-CP veà quaûn lyù vaø söû duïng nguoàn voán ODA. Nghò ñònh naøy ñaõ khaéc phuïc ñöôïc nhöõng baát caäp trong thu huùt, quaûn lyù vaø thöïc hieän voán ODA. Cuï theå ñaõ phaân caáp maïnh cho caùc Boä, ngaønh, ñòa phöông, ñôn giaûn quy trình thuû tuïc cuøng vôùi caùc vaên baûn phaùp quy lieân quan khaùc. 37 Cuï theå, Chính phuû chæ quyeát ñònh ñaàu tö caùc chöông trình, döï aùn quan troïng quoác gia vaø pheâ duyeät chöông trình, döï aùn keøm theo khung chính saùch, chöông trình döï aùn hoã trôï kyõ thuaät trong lónh vöïc an ninh, quoác phoøng. Laõnh ñaïo cô quan chuû quaûn toå chöùc thaåm ñònh vaø quyeát ñònh ñaàu tö hoaëc pheâ duyeät caùc chöông trình döï aùn khoâng thuoäc thaåm quyeàn cuûa Thuû töôùng Chính phuû. Vieäc phaân caáp nhö treân seõ tinh giaûn quy trình, thuû tuïc trình duyeät, ñoàng thôøi naâng cao vai troø, traùch nhieäm quaûn lyù cuûa caùc Boä, ngaønh, ñòa phöông trong vieäc söû duïng nguoàn voán ODA. 2.1.5 Voán kieàu hoái chuyeån veà töø khoaûn thu nhaäp caù nhaân ôû nöôùc ngoaøi. Theo thoâng tin töø Ngaân haøng Ngoaïi thöông Vieät Nam, cuoái naêm 2006 löôïng kieàu hoái chaûy veà Vieät Nam taêng maïnh, so vôùi naêm 2005 taêng 11%. Döï kieán löôïng kieáu hoái chuyeån veà Vieät Nam trong naêm 2006 khoaûng treân 4 tyû USD. Rieâng khu vöïc thaønh phoá Hoà Chí Minh löôïng kieàu hoái ñaït töø 2,8 ñeán 3 tyû USD. Theo thoáng keâ cuûa Western Union löôïng kieàu hoái chuyeån qua maïng löôùi dòch vuï naøy naêm 2005 ñaït 3,8 tyû USD. Trong ñieàu kieän hieän nay cuûa Vieät nam ñang thieáu voán ñaàu tö thì löôïng kieàu hoái naøy goùp phaàn khoâng nhoû cho vieäc thöïc hieän chieán löôïc ñaàu tö phaùt trieån cuûa quoác gia. Hình 2.4 Ñoà thò Löôïng kieàu hoái chuyeån veà Vieät Nam töø 1991-2006 LÖÔÏNG KIEÀU HOÁI CHUYEÅN VEÀ TÖØ 1991-2006 35 136 140 249 284 468 400 950 1200 1757 1820 2200 2600 2800 3800 4200 0 500 1000 1500 2000 2500 3000 3500 4000 4500 91 92 93 94 95 96 97 98 99 00 01 02 03 04 05 06 Tr ie äu U SD Löôïng kieàu hoái ( Nguoàn : Ngaân haøng ngoaïi thöông Vieät Nam –Naêm 2006 döï kieán ) 38 2.2 Nhöõng lôïi ích cuûa voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi cho taêng tröôûng kinh teá Vieät Nam Taùc ñoäng tích cöïc cuûa ñaàu tö nöôùc ngoaøi ñoái vôùi Vieät Nam ñöôïc bieåu hieän ôû moät soá ñieåm : Ñaàu tö nöôùc ngoaøi ñaõ goùp phaàn tích cöïc vaøo quaù trình taêng tröôûng vaø thay ñoåi cô caáu neàn kinh teá. Ñaát nöôùc chuùng ta xuaát phaùt ñieåm töø moät nöôùc noâng nghieäp laïc haäu, saûn xuaát phaân taùn, traûi qua nhieàu naêm chieán tranh taøn phaù naëng neà, thu nhaäp ngöôøi daân raát thaáp, thuoäc moät trong nhöõng nöôùc ngheøo treân theá giôùi. Nöôùc ta töø moät nöôùc saûn xuaát theo keá hoaïch hoaù taäp trung, chuyeån sang neàn kinh teá thò tröôøng, trong khi voán daønh cho ñaàu tö phaùt trieån kinh teá coøn raát nhoû. Töø ñaïi hoäi ñaûng toaøn quoác laàn thöù VI naêm 1986 chuùng ta môùi baét ñaàu chuyeån sang neàn kinh teá thò tröôøng, nguoàn voán nöôùc ngoaøi coù vai troø raát quan troïng thuùc ñaåy taêng tröôûng kinh teá. Tính chung töø naêm 1988 ñeán 2004, voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi ñaõ taïo ra khoaûng 14,3% toång GDP cuûa Vieät Nam. Nguoàn voán töø beân ngoaøi bao goàm caû voán ODA vaø voán ñaàu tö tröïc tieáp nöôùc ngoaøi chieám 40% toång voán ñaàu tö cuûa toaøn xaõ hoäi cho neàn kinh teá giai ñoaïn 1991-1997. khu vöïc kinh teá ñaàu tö nöôùc ngoaøi luoân giöõ vai troø ñaàu taàu taêng tröôûng. Tyû leä ñoùng goùp cuûa khu vöïc ñaàu tö nöôùc ngoaøi trong GDP taêng daàn qua caùc naêm : naêm 1995 laø 6,3%, naêm 1998 laø 10,1%, naêm 2000 laø 13,3% vaø naêm 2003 ñaõ taêng leân 14,5%. Taêng tröôûng kinh teá laø keát quaû cuûa cuûa taêng ñaàu tö trong nöôùc vaø taêng ñaàu tö nöôùc ngoaøi, trong ñoù nguoàn voán môùi ñoå theâm vaøo vaø nguoàn voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi ñang hoaït ñoäng. Toác ñoä taêng tröôûng GDP cuûa khu vöïc coù voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi luoân cao hôn toác ñoä taêng tröôûng ñaàu tö nhaø nöôùc vaø ñaàu tö tö nhaân trong nöôùc. Ñaàu tö tröïc tieáp nöôùc ngoaøi ñoùng goùp phaàn voán boå xung quan troïng vaøo toång ñaàu tö xaõ hoäi, ñoàng thôøi kích thích huy ñoäng voán ñaàu tö trong nöôùc. Vai troø taïo ra böôùc ñoät phaù laø cöïc kyø quan troïng, nhaát laø trong giai ñoaïn ñaàu, khi möùc tích luyõ cuûa neàn kinh teá coøn thaáp. 39 Veà möùc tuyeät ñoái voán ÑTNN taêng daàn vaø ñaït ñænh ñieåm trong caùc naêm 1996 vaø naêm 1997, giaûm daàn cho ñeán naêm 1999 roài tieáp tuïc taêng cho ñeán nay. Naêm 2005 voán ñaàu tö ñăng kyù laø 6,8 tyû USD, voán thöïc hieän laø 3,5 tyû USD. Treân thöïc teá voán ÑTNN coù nhöõng bieán ñoäng raát lôùn trong nhöõng thaùng cuoái naêm 2006 khi Vieät Nam chuaån bò laø thaønh vieân chính thöùc cuûa WTO vaøo thaùng 1/2007 vaø Vieät Nam vöûa toå chöùc thaønh coâng hoäi nghò thöôïng ñænh APEC vaøo thaùng 11/2006 taïi thuû ñoâ Haø Noäi ñoàng thôøi vaøo ngaøy 21/12/2006 Toång thoáng Hoa Kyø G.Bush kyù thoâng qua döï luaät quan heä bình thöôøng vónh vieãn vôùi Vieät Nam ( PNTR ). Veà giaù trò töông ñoái : xeùt theo tyû leä so vôùi GDP, voán ÑTNN taêng lieân tuïc trong suaát 20 naêm qua, töø 2% naêm 1991 leân 17% naêm 2004. Tính theo tyû troïng trong voán ñaàu tö xaõ hoäi : trong giai ñoaïn 1991-1997 voán ÑTNN chieám tyû troïng khaù lôùn, töø 17% naêm 1991 leân ñænh ñieåm laø 31% naêm 1994, töø 1998 tyû troïng giaûm haún töø 28% naêm 1997 xuoáng 21% vaø sau ñoù duy trì ôû möùc 17-18% toång voán ñaàu tö toaøn xaõ hoäi. Naêm 2005 voán ÑTNN chieám 17,34% ñaït 43.000 tyû ñoàng, naêm 2006 chieám 16,3% toång möùc voán ñaàu tö toaøn xaõ hoäi ñaït giaù trò 65.020,7 tyû VND. Baûng 2.8 Ñaàu tö nöôùc ngoaøi trong toång ñaàu tö xaõ hoäi Baûng cô caáu voán ñaàu tö toaøn xaõ hoäi 1996 2000 2005 2006 Cô caáu voán ñaàu tö Giaù trò ( Ngaøn tyû Ñ) Tyû troïng (%) Giaù trò (Ngaøn tyû Ñ) Tyû troïng (%) Giaù trò (Ngaøn tyû Ñ) Tyû troïng (%) Giaù trò (Ngaøn tyû Ñ) Tyû troïng (%) Toång voán ñaàu tö XH 79,4 100 123 100 248 100 398,9 100 Voán ÑTNN 22,7 28,59 22,5 18,29 43 17,34 65,02 16,30 Voán ngaân saùch NN 16,5 20,78 24 19,51 30 12,10 199,85 50,10 Voán khaùc 40,2 50,63 76,5 62,20 175 70,56 134,03 33,60 Nguoàn : Boä keá hoaïch vaø ñaàu tö. 40 Hình 2.5 Ñoà thò Cô caáu voán ñaàu tö toaøn xaõ hoäi 0 50 100 150 200 1996 2000 2005 2006 Cô caáu voán ñaàu tö toaøn xaõ hoäi Voán ÑTNN Voán ngaân saùch NN Voán khaùc Ñaàu tö nöôùc ngoaøi laøm kích thích ñaàu tö trong nöôùc. Trong khi ñaàu tö nöôùc ngoaøi tính theo tyû leä so vôùi GDP taêng lieân tuïc trong 20 naêm qua thì khoâng coù baèng chöùng roõ reät veà vieäc voán trong nöôùc bò thay theá hay suùt giaûm. Baûng döôùi ñaây cho thaáy tyû leä voán ñaàu tö trong nöôùc thay ñoåi taêng giaûm khoâng phuï thuoäc vaøo bieán ñoäng cuûa voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi. Baûng 2.9 Tyû leä voán ñaàu tö so vôùi GDP ( % ) Naêm ‘91 ‘92 ‘93 ‘94 ‘95 ‘96 ‘97 ‘98 ‘99 ‘00 ‘01 ‘02 ‘03 ‘04 ‘05 ‘06 Toång ñaàu tö 17, 6 22, 4 30, 9 31, 9 29, 7 29, 2 30, 9 26, 7 26, 6 27, 9 30 33,7 35, 9 36, 3 38, 61 40,9 6 Ñaàu tö nöôùc ngoaøi 2, 3,6 6,1 6,1 6,3 7,4 9,1 10, 2,2 13,3 13,8 13,8 14, 5 17 5,6 6,67 Ñaàu tö trong nöôùc 15, 6 18, 8 24, 8 25, 8 23, 4 21, 8 21, 8 16, 7 24, 4 14, 6 16,2 19,9 21, 4 19, 3 33, 01 34,2 9 ( Nguoàn : soá lieäu ñeán naêm 2000 : Baùo caùo Boä keá hoaïch vaø Ñaàu tö. Soá lieäu töø 2001-2004 : Baùo caùo kinh teá haøng naêm cuûa CIEM. 2005-2006-TC Thoáng keâ ).. 41 Hình 2.6 Ñoà thò voán ñaàu tö so vôùi GDP ( % ) 0 10 20 30 40 50 91 92 93 94 95 96 97 98 99 00 01 02 03 04 05 06 Toång ñaàu tö Ñaàu tö nöôùc ngoaøi Ñaàu tö trong nöôùc Hình 2.7 Ñoà thò FDI thöïc hieän so vôùi toång ñaàu tö toaøn xaõ hoäi vaø ñoùng goùp cuûa khu vöïc coù voán ÑTNN trong GDP ( Giaù hieän haønh ). Theo soá lieäu cuûa Vieän nghieân cöùu quaûn lyù kinh teá Trung öông, naêm 2005 ñoùng goùp vaøo GDP vôùi caùc tyû leä : Kinh teá nhaø nöôùc 38,42%. Kinh teá ngoaøi quoác doanh 45,68% vaø kinh teá coù voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi 15,89%. Ñaàu tö nöôùc ngoaøi laøm thuùc ñaåy phaùt trieån thöông maïi quoác teá. Neáu thôøi kyø 1991-1995, xuaát khaåu cuûa khu vöïc ñaàu tö nöôùc ngoaøi môùi ñaït treân 1,2 tyû USD thì nhöõng naêm 1996-2000 ñaït 10,6 tyû USD, taêng hôn 8 laàn so vôùi 5 naêm naêm tröôùc 42 vaø chieám 23% kim ngaïch xuaát khaåu caû nöôùc. Trong 5 naêm 2001-2005 xuaát khaåu cuûa khu vöïc ñaàu tö tröïc tieáp nöôùc ngoaøi luoân cao hôn toác ñoä xuaát khaåu cuûa caû nöôùc. Tyû leä kim ngaïch xuaát khaåu cuûa khu vöïc ñaàu tö nöôùc ngoaøi trong kim ngaïch xuaát khaåu caû nöôùc ñaõ taêng lieân tuïc töø 25% vaøo naêm 2000 leân 35% vaøo naêm 2005, neáu tính caû daàu thoâ thì tyû troïng taêng töø 45,2% naêm 2001 leân 56% naêm 2005. Xuaát khaåu naêm 2006 cuûa khu vöïc coù voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi ñaït 22,865 tyû USD taêng 23,2% so vôùi naêm 2005. Ñaëc bieät trong nhöõng ngaønh xuaát khaåu chuû yeáu, ñaàu tö nöôùc ngoaøi coù ñoùng goùp ñaùng keå cho xaõ hoäi : daàu khí 100%, ñieän töû : 85%, da giaày : 40%, may maëc : 25%. Trong khi ñoù ñaàu tö nöôùc ngoaøi haàu nhö khoâng coù vai troø gì trong xuaát khaåu haøng noâng saûn. Tyû troïng xuaát khaåu so vôùi doanh thu taêng nhanh : thôøi kyø 1991- 1995 ñaït 30%, thôøi kyø 1996-2000 ñaït 43%, thôøi kyø 2001-2005 ñaït 42%. Ngoaøi vieäc tröïc tieáp ñoùng goùp vaøo giaù trò xuaát khaåu, khu vöïc ñaàu tö nöôùc ngoaøi coøn goùp phaàn quan troïng trong vieäc môû roäng thò tröôøng, taïo caàu noái cho caùc doanh nghieäp trong nöôùc xuaát khaåu taïi choã hoaëc tieáp caän thò tröôøng quoác teá. Ñaàu tö nöôùc ngoaøi quan troïng hôn laø noù ñaõ thuùc ñaåy quaù trình chuyeån dòch cô caáu kinh teá, baèng vieäc thay ñoåi cô caáu haøng xuaát khaåu theo höôùng taêng tyû troïng haøng coâng nghieäp cheá bieán, giaûm töông öùng xuaát khaåu saûn phaåm thoâ vaø nguyeân lieäu. Ñaàu tö nöôùc ngoaøi giuùp ñaåy maïnh xuaát khaåu haøng Vieät Nam ra nöôùc ngoaøi. Cô caáu haøng xuaát khaåu : taäp trung vaøo nhöõng maët haøng truï coät trong 19 nhoùm maët haøng xuaát khaåu chuû löïc cuûa Vieät Nam nhö linh kieän ñieän töû, daây caùp ñieän, xe ñaïp, phuï tuøng, haøng deät may, giaày deùp… Ñaëc bieät quaù trình thu huùt ñaàu tö nöôùc ngoaøi ñaõ giuùp Vieät Nam khoâng nhöõng saûn xuaát haøng thay theá nhaäp khaåu maø coøn xuaát khaåu moät soá maët haøng coù haøm löôïng chaát xaùm cao. 43 Ñoái vôùi haøng nhaäp khaåu phuïc vuï ñaàu tö nöôùc ngoaøi : Giaù trò nhaäp khaåu khu vöïc ñaàu tö nöôùc ngoaøi cuõng taêng nhanh, töø 2,3 tyû USD cuûa 5 naêm 1991-1995 leân 15,3 tyû USD cuûa 5 naêm 1996-2000 vaø ñaït 45,1 tyû USD cuûa 5 naêm 2001-2005. tuy coù nhaäp sieâu trong khu vöïc ñaàu tö nöôùc ngoaøi, nhöng chuû yeáu nhaäp khaåu maùy moùc thieát bò cho vieäc hình thaønh doanh nghieäp vaø nguyeân phuï lieäu cho saûn xuaát kinh doanh cuûa doanh nghieäp. Ñaàu tö nöôùc ngoaøi ñaõ goùp phaàn tích cöïc vaøo quaù trình thöïc hieän coâng nghieäp hoaù, hieän ñaïi hoaù vaø phaùt trieån löïc löôïng saûn xuaát. Nhôø thu huùt ñaàu tö vaøo caùc ngaønh coâng nghieäp quan troïng, caùc doanh nghieäp ñaàu tö nöôùc ngoaøi chieám 38% saûn löôïng coâng nghieäp chung cuûa caû nöôùc vaø coù toác ñoä taêng tröôûng 20%/naêm. Ñaàu tö nöôùc ngoaøi ñaõ goùp phaàn môû ra nhöõng ngaønh coâng nghieäp vôùi coâng ngheä vaø phöông thöùc kinh doanh tieân tieán. Caùc doanh nghieäp ñaàu tö nöôùc ngoaøi chieám gaàn 100% veà khai thaùc daàu thoâ, 80% coâng ngheä saûn xuaát oâ toâ, maùy giaët, maùy ñieàu hoaø nhieät ñoä, maùy tính, 60% saûn löôïng theùp caùn, 30% ximaêng, 33% thieát bò ñieän töû, 76% duïng cuï y teá chính xaùc, 55% sôïi caùc loaïi, 49% da giaày, 25% thöïc phaåm vaø ñoà uoáng… Caùc lónh vöïc coâng nghieäp treân ñaây ñaõ goùp phaàn taïo ra böôùc phaùt trieån veà chaát , trình ñoä hieän coù cuûa löïc löôïng saûn xuaát, laøm cho löïc löôïng saûn xuaát cuûa nöôùc ta phaùt trieån theo höôùng hieän ñaïi, phuø hôïp vôùi xu theá vaø muïc tieâu chung cuûa söï nghieäp coâng nghieäp hoaù, hieän ñaïi hoaù. Ñaàu tö nöôùc ngoaøi laø nhaân toá goùp phaàn quan troïng vaøo quaù trình hình thaønh moät löïc löôïng lao ñoäng môùi ôû Vieät Nam. Theo soá lieäu thoáng keâ chöa ñaày ñuû, ñaàu tö nöôùc ngoaøi ñaõ giaûi quyeát cho hôn 90 vaïn lao ñoäng coù vieäc laøm tröïc tieáp vaø hôn vaøi trieäu lao ñoäng giaùn tieáp. Phaàn lôùn löïc löôïng lao ñoäng trong caùc doanh nghieäp coù voán ÑTNN ña soá ñaõ ñöôïc qua ñaøo taïo. Trong quaù trình laøm vieäc ñöôïc boå tuùc ngheà nghieäp vaø ñaøo taïo laïi theo höôùng chuyeân moân hoaù vaø naâng cao trình ñoä tay ngheà. Löïc löôïng lao ñoäng ñöôïc tuyeån töø nhieàu nguoàn khaùc nhau. Hoï ñöôïc laøm 44 vieäc trong heä thoáng daây chuyeàn coâng nghieäp hieän ñaïi vaø ñoøi hoûi tuaân thuû kyû luaät lao ñoäng cao. Ñaây chính laø moâi tröôøng raát toát ñeå ñaøo taïo ñoäi nguõ nhöõng chuyeân gia môùi, coù phong caùch laøm vieäc phuø hôïp vôùi neàn coâng nghieäp hieän ñaïi vaø phöông phaùp quaûn lyù kinh doanh tieân tieán. Ñaàu tö nöôùc ngoaøi ñaõ taùc ñoäng tích cöïc ñeán quaù trình thöïc hieän chính saùch phaùt trieån kinh teá nhieàu thaønh phaàn ôû nöôùc ta. Ñeå taïo ñieàu kieän thu huùt vaø môû roäng ñaàu tö, nhaø nöôùc ñaõ cho pheùp caùc nhaø ñaàu tö ñöôïc kinh doanh nhöõng ngaønh vaø lónh vöïc maø phaùp luaät khoâng caám. Cuøng vôùi vieäc gia taêng caùc DN ñaàu tö nöôùc ngoaøi, caùc doanh nghieäp Vieät Nam cuõng phaùt trieån moät caùch maïnh meõ. Ngoaøi vieäc döïa vaøo nhöõng lôïi theá veà ñaát ñai, öu ñaõi veà thueá, caùc doanh nghieäp Vieät Nam coøn ñaùp öùng nhu caàu phaùt trieån cuûa caùc doanh nghieäp coù voán ÑTNN. Ñaàu tö nöôùc ngoaøi chieám tyû troïng ñaùng keå trong toång thu thueá vaø caùc khoaûn noäp ngaân saùch trong giai ñoaïn ñaàu phaùt trieån cuûa Vieät Nam. Noäp ngaân saùch cuûa khu vöïc ÑTNN ( khoâng keå daàu khí ) ñaït gaàn 1,49 tyû USD thôøi kyø 1996- 2000, gaáp 4,5 laàn 5 naêm tröôùc. Trong 5 naêm 2001-2005 toång thu noäp ngaân saùch cuûa khu vöïc ÑTNN ñaït 3,67 tyû USD, gaáp khoaûng 2,4 laàn so vôùi giai ñoaïn tröôùc. Soá thu ngaân saùch cuûa khu vöïc ÑTNN naêm sau cao hôn naêm tröôùc khoaûng 24%. Naêm 2002 soá thu ngaân saùch cuûa khu vöïc ÑTNN chieám 13,4% toång thu ngaân saùch caû nöôùc. Naêm 2003 ñaït 14,2% toång thu ngaân saùch caû nöôùc. Naêm 2005 ÑTNN ñoùng goùp 12% vaøo ngaân saùch . Thu ngaân saùch naêm 2005 thaáp hôn naêm 2004, 2003 vì ÑTNN ñöôïc höôûng nhieàu chính saùch öu ñaõi ñaàu tö, mieãn giaûm thueá caùc loaïi. 2.3 Nhöõng haïn cheá cuûa voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi taïi Vieät Nam Beân caïnh nhöõng thuaän lôïi, ñaàu tö nöôùc ngoaøi cuõng ñaët ra nhöõng thaùch thöùc raát lôùn. Nhöõng thaùch thöùc chuùng ta seõ gaëp phaûi : 45 Maát caân ñoái nghieâm troïng veà phaân boå ñaàu tö giöõa caùc vuøng laõnh thoå vaø caùc ngaønh khaùc nhau trong cô caáu neàn kinh teá. Sau 20 naêm ñoåi môùi, chuùng ta hình thaønh moät soá vuøng kinh teá, nguoàn voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi chæ taäp trung ôû nhöõng vuøng kinh teá lôùn coù nhieàu lôïi theá veà ñaát ñai, nguoàn nhaân löïc cuõng nhö khaû naêng tieâu thuï saûn phaåm. Voán ÑTNN taäp trung nhieàu nhaát phía Baéc nhö Haø Noäi, Haûi Phoøng, Haûi Döông, Quaûng Ninh, phía Nam nhö Thaønh phoá Hoà Chí Minh, Bình Döông, Ñoàng Nai. Caû hai vuøng naøy chieám 75% löôïng voán ÑTNN cuûa caû nöôùc. Caùc vuøng coøn laïi chæ chieám 25%. Söï maát caân ñoái naøy ñaõ taùc ñoäng lôùn ñeán chieán löôïc phaùt trieån chung cuûa caû nöôùc. Ngoaøi maát caân ñoái veà vuøng, laõnh thoå, maát caân ñoái giöõa caùc ngaønh kinh teá khaùc nhau trong cô caáu kinh teá chung cuõng laø nhöõng vaán ñeà raát heä troïng. ÑTNN chæ chuû yeáu taäp trung vaøo nhöõng lónh vöïc coù ñoä ruûi ro thaáp, coù khaû naêng thu hoài voán nhanh, hieäu quaû ñaàu tö cao. Caùc nhaø ÑTNN chaéc chaén ít chuù troïng ñeán tính cô caáu vaø caùc vaán ñeà xaõ hoäi phaùt sinh trong quaù trình phaùt trieån ôû Vieät Nam. Thöïc teá 20 naêm qua cho thaáy, haàu heát caùc döï aùn coù voán ÑTNN ñeàu taäp trung vaøo caùc lónh vöïc coâng nghieäp tieâu duøng vaø dòch vuï, raát ít caùc döï aùn taäp trung ñaàu tö phaùt trieån caùc lónh vöïc coâng nghieäp cheá taïo, coâng nghieäp naëng chöa phaùt trieån töông xöùng vôùi tieàm naêng cuûa neàn kinh teá. Vaán ñeà oâ nhieãm moâi tröôøng vaø trình ñoä laïc haäu cuûa caùc thieát bò, coâng ngheä cuõng laø nhöõng vaán ñeà raát ñaùng quan taâm. Chuùng ta töø moät nöôùc saûn xuaát noâng nghieäp laø chuû yeáu, thieát bò coâng ngheä raát laïc haäu, coâng ngheä sinh hoïc chöa phaùt trieån, vì vaäy chuùng ta yù thöùc raát roõ möùc ñoä hieän ñaïi cuûa caùc thieát bò, coâng ngheä nöôùc ngoaøi coù taàm quan troïng ñoái vôùi chaát löôïng taêng tröôûng cuûa neàn kinh teá. Theo soá lieäu cuûa caùc cô quan coù thaåm quyeàn, thôøi kyø ñaàu thöïc hieän chính saùch môû cöûa, 70% caùc thieát bò, coâng ngheä ñöôïc giao vaøo Vieät Nam ñeàu laø nhöõng thieát bò ñöôïc cheá taïo tröôùc nhöõng naêm 60-70 cuûa theá kyû XX. Nhöõng naêm gaàn ñaây tình 46 hình coù khaù hôn do chuùng ta coù nhieàu tieâu chuaån kieåm tra nghieâm ngaët, nhöng nhìn chung caùc thieát bò coâng ngheä ñöôïc chuyeån giao veà cô baûn khoâng thuoäc nhoùm coâng ngheä thöïc söï hieän ñaïi. Thöïc traïng treân ñaây taùc ñoäng raát lôùn ñeán oâ nhieãm moâi tröôøng. Haàu heát caùc nhaø maùy coù voán ÑTNN ñang hoaït ñoäng taïi Vieät Nam ñeàu chæ ñaït tieâu chuaån xöû lyù oâ nhieãm ôû möùc trung bình. Khoâng ít caùc doanh nghieäp thuoäc nhoùm xöû lyù thaáp hoaëc raát thaáp. Vì muïc tieâu taêng tröôûng, vì muïc tieâu taïo theâm vieäc laøm, nhieàu chæ tieâu veà moâi tröôøng khoâng ñöôïc ñaët ra nhö laø nhöõng vaán ñeà coù tính phaùp leänh trong thu huùt ñaàu tö, xeùt caû veà tröôùc maét vaø caû veà laâu daøi thì vaán ñeà treân ñang trôû thaønh vaán ñeà böùc xuùc nhaát hieän nay. Tranh chaáp lao ñoäng cuõng laø vaán ñeà caàn xem xeùt. Caùc DN coù voán ÑTNN öu theá veà taøi chính, veà taïo vieäc laøm oån ñònh, chi traû tieàn löông cao, kòp thôøi, haàu heát ñeàu traû löông töông xöùng vôùi coâng söùc boû ra, vì vaäy hoï thu huùt haàu heát löïc löôïng lao ñoäng coù tay ngheà cao. Roõ raøng vaán ñeà nguoàn nhaân löïc chuyeån töø DN coù thu nhaäp thaáp sang DN coù thu nhaäp cao, coù ñieàu kieän ñeå phaùt huy heát khaû naêng caù nhaân laø quy luaät taát yeáu cuûa neàn kinh teá thò tröôøng. Chính töø ñaây seõ thuùc ñaåy naâng cao chaát löôïng nguoàn nhaân löïc trong nöôùc ñeå phuø hôïp vôùi kyõ thuaät vaø trình ñoä quaûn lyù hieän ñaïi. Ngoaøi nhöõng vaán ñeà neâu treân, quaù trình tieáp nhaän voán ñaàu tö cuõng ñang boäc loä haøng loaït caùc vaán ñeà khaùc raát ñöôïc quan taâm nhö : vaán ñeà thoáng nhaát vaø mang tính oån ñònh cuûa cô cheá chính saùch, vaán ñeà baát caäp cuûa heä thoáng phaùp luaät, chaát löôïng nguoàn nhaân löïc, nhöõng tieâu cöïc trong boä maùy coâng quyeàn, cô sôû haï taàng kyõ thuaät vaø moâi tröôøng ñaàu tö… nhöõng vaán ñeà treân aûnh höôûng khoâng nhoû ñeán chieán löôïc thu huùt voán ÑTNN. Phaân tích nguyeân nhaân : 47 Ñaùnh giaù chung 20 naêm qua, ÑTNN ñaõ thuùc ñaåy taêng tröôûng kinh teá nhanh maø khoâng coù taùc duïng thay theá ñaàu tö trong nöôùc maø caû hai nguoàn ñaàu tö ñeàu taêng tröôûng, cuøng goùp phaàn taïo neân taêng tröôûng chung cho neàn kinh teá. Ñaàu tö nöôùc ngoaøi laøm taêng khaû naêng caïnh tranh cuûa caùc DN, gaây khoù khaên cho caùc DN trong nöôùc, buoäc caùc DN trong nöôùc phaûi chuyeån ñoåi cô caáu vaø taêng cöôøng khaû naêng caïnh tranh veà coâng ngheä, veà quaûn lyù vaø haï giaù thaønh saûn phaåm. Trong töông lai, ÑTNN tieáp tuïc laø nguoàn ñaàu tö quan troïng ñoái vôùi neàn kinh teá do möùc tieát kieäm trong nöôùc chöa ñuû ñeå ñaûm baûo möùc ñoä taêng tröôûng GDP ñaët ra. Thôøi gian vöøa qua ÑTNN ñaõ coù xu höôùng taêng tyû troïng coâng nghieäp vaø dòch vuï. ÑTNN höôùng vaøo nhöõng ngaønh nöôùc ta coù öu theá veà lao ñoäng vaø thò tröôøng nhö deät may, da giaày, xe maùy, du lòch vaø caû nhöõng ngaønh nöôùc ta chöa hoaëc khoâng coù lôïi theá caïnh tranh veà voán vaø coâng ngheä nhö khai thaùc daàu khí, vieãn thoâng, oâ toâ, ñieän töû. Chính saùch ñaàu tö chöa lieân keát ñöôïc giöõa ÑTNN vaø ñaàu tö trong nöôùc. Chính saùch noäi ñòa hoaù saûn phaåm chöa thöïc hieän thaønh coâng, neân chöa thuùc ñaåy phaùt trieån nhöõng ngaønh coâng nghieäp phuï trôï, rieâng tyû leä noäi ñòa hoaù saûn phaåm ñieän töû vaø xe gaén maùy laø phaùt trieån hôn caùc ngaønh khaùc. Chính saùch öu ñaõi xuaát khaåu baèng caùch hoaõn thôøi haïn noäp thueá nhaäp khaåu cho nguyeân lieäu laøm cho nhöõng ngaønh naøy phaùt trieån toát maø khoâng caàn phaùt trieån caùc ngaønh phuï trôï. Maët khaùc keát quaû ÑTNN chöa phuø hôïp vôùi chuû tröông khuyeán khích phaùt trieån ngaønh. Coù nhöõng ngaønh, ngheà môû ra, thaäm chí ñöôïc khuyeán khích vaø öu ñaõi nhieàu nhöng vaãn khoâng thu huùt ñöôïc ñaàu tö nhö troàng troït, nghieân cöùu khoa hoïc, coâng ngheä cao, coâng nghieäp hoaù daàu. Vaán ñeà coù theå khoâng naèm ôû chính saùch ñaàu tö maø chuû yeáu ôû hieäu quaû ñaàu tö. Chính saùch khuyeán khích ñaàu tö vaøo noâng ngieäp khoâng ñaït keát quaû do nhöõng khoù khaên veà sôû höõu ñaát ñai vaø tính chaát saûn xuaát nhoû leû cuûa ngaønh saûn xuaát noâng nghieäp nöôùc ta. Nhöõng vaán ñeà naøy chöa theå giaûi quyeát trong 48 thôøi gian ngaén tröôùc maét. Soá löôïng döï aùn khai thaùc daàu khí khaù nhieàu nhöng cho ñeán nay vaãn chöa phaùt trieån ñöôïc coâng nghieäp loïc daàu, maëc duø ngaønh naøy raát ñöôïc nhieàu nhaø ñaàu tö quan taâm, nhöng chính saùch quy hoaïch, chính saùch öu ñaõi cho ngaønh naøy chöa ñuû haáp daãn cho caùc nhaø ñaàu tö quyeát ñònh boû voán. Maëc duø chuùng ta chöa coù chính saùch roõ reät loaïi coâng ty caàn ñöôïc khuyeán khích, nhöng cho ñeán nay voán ñaàu tö chuû yeáu laø cuûa caùc coâng ty vöøa vaø nhoû, thích hôïp vôùi caùc ñoái taùc Vieät Nam. Vieäc thu huùt voán ñaàu tö cuûa caùc coâng ty ña quoác gia coù lôïi theá veà nguoàn voán doài daøo, coâng ngheä cao vaø trình ñoä quaûn lyù hieän ñaïi, nhöng caùc coâng ty naøy coù söùc maïnh chi phoái thò tröôøng raát lôùn so vôùi caùc DN trong nöôùc. Caùc DN trong nöôùc khoù coù theå caïnh tranh ñoái ñaàu vôùi caùc coâng ty ña quoác gia. Hieäu quaû ÑTNN taïi Vieät Nam cao, gía trò giöõ laïi ñeå taùi ñaàu tö khaù lôùn, chuû yeáu do moâi tröôøng ñaàu tö thuaän lôïi chöù khoâng phaûi haïn cheá chuyeån voán veà nöôùc. Möùc ñoä ñaàu tö coâng ngheä cuûa caùc döï aùn ÑTNN ñeàu cao hôn trong nöôùc, nhöng ít coù chuyeån giao coâng ngheä. Taùc ñoäng chuyeån giao coâng ngheä cho caùc DN trong nöôùc chuû yeáu döôùi hình thöùc lan truyeàn, thoâng qua caïnh tranh vaø hoïc hoûi kinh nghieäm. Vieäc goùp voán baèng coâng ngheä khoâng nhieàu, duø ñaõ xoaù boû haïn cheá. Nguyeân nhaân haïn cheá veà chuyeån giao coâng ngheä coù theå thaáy söï thieáu vaéng ñaàu tö cuûa caùc coâng ty ña quoác gia vaø vaán ñeà baûo hoä quyeàn sôû höõu coâng nghieäp coù theå laø nhöõng nguyeân nhaân chính. Ñoùng goùp cho ngaân saùch cuûa ÑTNN taêng nhanh cuøng vôùi vieäc gia taêng caùc döï aùn ñöôïc pheâ duyeät vaø môû roäng hoaït ñoäng, nhöng thaáp hôn so vôùi trong nöôùc do ñöôïc höôûng nhieàu chính saùch öu ñaõi, mieãn thueá. Xu höôùng chung veà öu ñaõi laø thu heïp khoaûng caùch öu ñaõi, tieán tôùi maët baèng nhö ñaàu tö trong nöôùc. Thieáu cô sôû haï taàng vaø lao ñoäng coù tay ngheà cao laø nhöõng yeáu toá aûnh höôûng ñeán quyeát ñònh ñaàu tö. Vì vaäy chính phuû neân khuyeán khích ñaàu tö vaøo 49 nhöõng lónh vöïc naøy. Vaán ñeà treân caàn coù thôøi gian vaø coù nhöõng böôùc ñi thích hôïp, ñoàng thôøi caùc yeáu toá khaùc cuõng caàn phaûi caûi caùch nhö thuû tuïc haønh chính, cung caáp thoâng tin cuõng goùp phaàn khoâng nhoû ñeán thu huùt ÑTNN. Ñaàu tö nöôùc ngoaøi cô baûn khoâng ñeå laïi gaùnh naëng kinh teá cho nöôùc ta trong töông lai. ÑTNN coù möùc ñoä oån ñònh thaáp hôn ñaàu tö trong nöôùc do phuï thuoäc vaøo tình hình kinh teá, chính trò vaø nhöõng chính saùch thu huùt ñaàu tö cuûa baûn thaân nöôùc ñaàu tö. Ña daïng hoaù nöôùc ñaàu tö vaø taäp trung thu huùt voán cuûa caùc coâng ty ña quoác gia seõ haïn cheá bôùt taùc ñoäng tieâu cöïc naøy. Baát oån veà kinh teá coù theå laø moät nguy cô trong töông lai, nhöng khoâng lôùn. Baát oån ñònh coù theå do thieáu ngoaïi teä hoaëc cho pheùp ÑTNN söû duïng voán trong nöôùc ñeå kinh doanh. Trong nhöõng naêm tröôùc maét, möùc ñoä thaâm huït thöông maïi cuûa ÑTNN coù theå seõ taêng leân neáu nöôùc ta môû cöûa nhieàu hôn nöõa, nhöng trong töông lai xa hôn coù theå duy trì caân baèng thöông maïi baèng caùc bieän phaùp thò tröôøng. Veà ñaát ñai, neáu döï aùn khoâng trieån khai vaø khoâng thanh lyù ñöôïc thì ñaây laø vaán ñeà laøm caûn trôû ñaàu tö. Vaán ñeà löïa choïn ñòa ñieåm ñaàu tö khoâng thích hôïp döôùi goùc ñoä kieán truùc, lòch söû, vaên hoaù vaø an ninh quoác phoøng. Yeâu caàu veà chính trò, an ninh quoác phoøng laø moät trong nhöõng yeáu toá laøm cho vieäc caáp pheùp thieáu roõ raøng, maát nhieàu thôøi gian, coâng söùc cuûa ñoái taùc vaø cho ñeán nay vaãn chöa giaûi quyeát ñöôïc. Söï toàn taïi cuûa cô quan quaûn lyù khu coâng nghieäp, khu cheá xuaát ôû trung öông vaø ñòa phöông taïo ra hai cheá ñoä chính saùch, hai cô cheá veà ÑTNN, daãn ñeán tình traïng thieáu nhaát quaùn giöõa caùc ñòa phöông trong vieäc thöïc hieän chính saùch thu huùt ÑTNN, caøng taêng theâm söï caïnh tranh khoâng laønh maïnh giöõa caùc ñòa phöông trong thu huùt ÑTNN. 2.4 Nhöõng chính saùch cuûa chính phuû trong vieäc thu huùt voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi 50 2.4.1 Caùc chính saùch cuûa chính phuû ñoái vôùi hoaït ñoäng ÑTNN taïi Vieät Nam Töø naêm 1977 Vieät Nam ñaõ ban haønh “ Ñieàu leä ÑTNN ôû nöôùc Coäng hoaø xaõ hoäi chuû nghóa Vieät Nam “. Ñaây laø vaên baûn ñaàu tieân cuûa nhaø nöôùc ta veà ñaàu tö tröïc tieáp nöôùc ngoaøi, ñaùnh daáu böôùc chuyeån quan troïng trong quan ñieåm nhaø nöôùc Vieät Nam ñoái vôùi tö baûn nöôùc ngoaøi. Tuy nhieân coâng vieäc trieån khai thöïc hieän ñieàu leä naøy khoâng thöïc hieän bôûi Vieät Nam phaûi ñöông ñaàu vôùi cuoäc chieán tranh bieân giôùi Taây Nam CamPuchia töø naêm 1977 vaø bieân giôùi phía Baéc vôùi Trung Quoác naêm 1979. Ñoàng thôøi trong thôøi gian naøy Myõ cuõng ñang tieán haønh caám vaän kinh teá ñoái vôùi Vieät Nam, neân caùc nhaø ÑTNN khoâng theå tieán haønh ñaàu tö taïi Vieät Nam. Thaùng 12/1987 Quoác hoäi Vieät Nam ñaõ thoâng qua “ Luaät ñaàu tö nöôùc ngoaøi ôû Vieät Nam “. Luaät naøy ñaõ ñaùnh daáu moät böôùc tieán vöôït baäc veà moïi phöông dieän so vôùi Ñieàu leä naêm 1977. Trong luaät lôïi ích kinh teá cuûa ñaát nöôùc ñöôïc ñaët haøi hoaø trong quan heä vôùi chuû quyeàn kinh teá. Ñaây laø moät luaät mang saéc thaùi khuyeán khích ñaàu tö vaø raát haáp daãn caùc nhaø ñaàu tö luùc ñoù. Tuy nhieân, noù cuõng coù nhöõng khuyeám khuyeát, thieáu ñoàng boä. Luaät ÑTNN söûa ñoåi naêm 1990, ñôït söûa ñoåi, boå xung naøy coù ñeán 15 trong 42 ñieàu cuûa luaät 1987 ñöôïc chænh söûa. Ñieåm noåi baät cuûa luaät naøy laø ñaõ taïo ñieàu kieän thuaän lôïi cho caùc nhaø ÑTNN cuõng nhö cho caùc ñoái taùc trong nöôùc môû roäng hôïp taùc vôùi doanh nghieäp nöôùc ngoaøi. Luaät ÑTNN söûa ñoåi naêm 1992, trong luaät naøy vaán ñeà kinh teá tö nhaân tham gia hoaït ñoäng ÑTNN ñöôïc neâu roõ hôn, coù tính khaû thi hôn, ñaõ nôùi roäng cho moïi thaønh phaàn kinh teá ñeàu coù theå tham gia hôïp taùc vôùi nöôùc ngoaøi trong lónh vöïc ñaàu tö. Luaät ÑTNN söûa ñoåi naêm 1996, khaúng ñònh tính nhaát quaùn trong chính saùch thu huùt voán ÑTNN cuûa Vieät Nam. Vieät Nam khaúng ñònh baûo hoä quyeàn sôû 51 höõu ñoái vôùi voán ñaàu tö vaø caùc quyeàn lôïi hôïp phaùp khaùc cuûa nhaø ÑTNN; taïo ñieàu kieän thuaän lôïi vaø quy ñònh thuû tuïc ñôn giaûn, nhanh choùng cho caùc nhaø ÑTNN ñaàu tö vaøo Vieät Nam. Luaät ÑTNN söûa ñoåi naêm 2000, tröôùc tình hình voán ÑTNN bò aûnh höôûng bôûi khuûng khoaûng kinh teá khu vöïc, cuõng nhö aûnh höôûng bôûi luaät ÑTNN naêm 1996, ngaøy 09/5/2000, Quoác hoäi ñaõ thoâng qua luaät söûa ñoåi boå xung moät soá ñieàu cuûa luaät ÑTNN taïi Vieät Nam theo höôùng thoâng thoaùng hôn, taïo ñieàu kieän thu huùt nhieàu hôn voán ñaàu tö naøy. Luaät söûa ñoåi boå xung soá 18/2000/QH10 ngaøy 9/6/2000 vaø nghò ñònh soá 24/2000/NÑ-CP ngaøy 31/7/2000 cuûa Chính phuû quy ñònh chi tieát thi haønh luaät ÑTNN taïi Vieät Nam. Sau hôn 2 naêm thöïc hieän söûa ñoåi boå xung luaät ÑTNN, Chính phuû tieáp tuïc söûa ñoåi boå xung boä luaät naøy hoaøn thieän hôn. Nghò ñònh soá 27/2003/ NÑ-CP ngaøy 19/3/2003 cuûa Chính phuû söûa ñoåi, boå xung moät soá ñieàu cuûa nghò ñònh soá 24/2000/NÑ-CP ngaøy 31/7/2000, quy ñònh chi tieát thi haønh luaät ñaàu tö nöôùc ngoaøi taïi Vieät Nam. Luaät Ñaàu tö naêm 2005 Luaät ñaàu tö naêm 2005 ñaõ ñöôïc Quoác hoäi thoâng qua ngaøy 29/11/2005 vaø nghò ñònh soá 108/2006/NÑ-CP ngaøy 22/9/2006 cuûa Chính phuû quy ñònh chi tieát vaø höôùng daãn thi haønh moät soá ñieàu cuûa Luaät ñaàu tö. Noäi dung chính cuûa Luaät ñaàu tö naêm 2005 xaùc ñònh nhaø nöôùc cam keát môû cöûa thò tröôøng ñaàu tö, phuø hôïp vôùi caùc quy ñònh trong caùc ñieàu öôùc quoác teá maø Vieät Nam laø thaønh vieân. Nhaø nöôùc khaúng ñònh ñaûm baûo taøi saûn vaø voán hôïp phaùp cuûa nhaø ñaàu tö khoâng bò quoác höõu hoaù, khoâng ñöôïc tòch thu baèng bieän phaùp haønh chính. Nhaø nöôùc taïo saân chôi bình ñaúng giöõa nhaø ñaàu tö trong vaø ngoaøi nöôùc trong vieäc chuyeån voán, taøi saûn ra nöôùc ngoaøi; aùp duïng khung giaù, phí vaø leä phí thoáng nhaát. 52 2.4.1.2 Caùc chính saùch cuï theå quy ñònh veà luaät ñaàu tö nöôùc ngoaøi a/ Veà lónh vöïc ñaàu tö : Töø luaät ñaàu tö nöôùc ngoaøi naêm 1986 ñeán luaät ÑTNN naêm 2005 ñaõ cuï theå hoaù thaønh 4 danh muïc ñaàu tö. Moät soá ngaønh mang tính chaát chieán löôïc vaø coù nhieàu tieàm naêng phaùt trieån nhö saûn xuaát ñieän, böu chính vieãn thoâng, baûo hieåm, ngaân haøng ñaõ böôùc ñaàu ñöôïc môû cöûa cho ÑTNN nhöng coøn nhieàu haïn cheá trong hoaït ñoäng. Ñòa baøn ñaàu tö : khoâng coù quy ñònh caám roõ raøng trong caùc vaên baûn phaùp quy. Tuy nhieân tình traïng nhaø nöôùc can thieäp vaøo vieäc xaùc ñònh ñòa ñieåm ñaàu tö, aùp ñaët theo yù ñoà chính trò laøm cho döï aùn thieáu tính hieäu quaû veà kinh teá khaù phoå bieán nhö moät soá döï aùn veà loïc daàu, döï aùn mía ñöôøng, hay döï aùn veà saûn xuaát theùp…. Luaät ñaàu tö cho pheùp caùc doanh nghieäp voán ÑTNN ña daïng hoaù hình thöùc ñaàu tö, ñöôïc mua coå phaàn cuûa caùc DN trong nöôùc. b/ Veà hình thöùc ñaàu tö : Theo quy ñònh trong luaät cho pheùp 100% voán nöôùc ngoaøi ngay töø khi luaät ra ñôøi nhöng sau moät thôøi gian môùi thöïc söï caáp giaáy pheùp vaø chuyeån moät soá lieân doanh thaønh 100% voán trong nöôùc hoaëc nöôùc ngoaøi, chuû yeáu laø chuyeån 100% voán nöôùc ngoaøi. Chuû tröông trong thôøi kyø ñaàu phaûi thaønh laäp lieân doanh ôû moät soá ngaønh quan troïng nhö ciment, saét theùp, phaân boùn, hoaù chaát, oâ toâ, xe maùy, ñieän töû, chuû yeáu vôùi muïc ñích hoïc hoûi kinh nghieäm, kieåm tra giaùm saùt hoaït ñoäng thoâng qua caùc caùn boä tham gia lieân doanh. Treân thöïc teá muïc ñích naøy khoâng ñaït ñöôïc, moät soá lieân doanh bò tan vôõ do chuùng ta thieáu kinh nghieäm trong quaûn lyù ñieàu haønh cuõng nhö caùc doanh nghieäp nöôùc ngoaøi thöïc hieän vieäc chuyeån giaù, thöïc hieän vieäc chieám lónh thò tröôøng trong nöôùc. Veà hình thöùc phaùp lyù, coâng ty traùch nhieäm höõu haïn laø hình thöùc duy nhaát cho ñaàu tö nöôùc ngoaøi. Töø naêm 2003 khi coù nghò ñònh 38/CP ngaøy 15/4/2003 baét ñaàu cho pheùp coâng ty coù voán chuyeån sang coâng ty coå phaàn. 53 Veà chuyeån nhöôïng voán : Töø naêm 2001 vieäc pheâ duyeät hôïp ñoàng chuyeån nhöôïng voán ñöôïc xoùa boû, doanh nghieäp lieân doanh, doanh nghieäp 100% voán nöôùc ngoaøi khoâng coøn phaûi öu tieân chuyeån nhöôïng cho beân Vieät Nam. c/ Veà thuû tuïc ñaàu tö : Luaät söûa ñoåi sau naøy ña