Kiến thức - Thái độ thực hành phòng chống sốt xuất huyết của người dân Quận 5 năm 2004

KIEÁN THÖÙC - THAÙI ÑOÄ THÖÏC HAØNH PHOØNG CHOÁNG SOÁT XUAÁT HUYEÁT CUÛA NGÖÔØI DAÂN QUAÄN 5 NAÊM 2004 Lyù Leä Lan *, Leâ Hoaøng Ninh ** TOÙM TAÉT Moät nghieân cöùu moâ taû caét ngang ñöôïc tieán haønh treân 450 ngöôøi soáng taïi ñòa baøn Quaän 5 naêm 2004; maãu nghieân cöùu ñöôïc choïn baèng phöông phaùp choïm cuïm ngaãu nhieân nhaèm xaùc ñònh tyû leä ngöôøi daân coù kieán thöùc, thaùi ñoä, thöïc haønh ñuùng veà phoøng choáng Soát Xuaát Huyeát-Dengue vaø caùc yeáu toá lieân quan laø giôùi, tuoåi, daân toäc, trình ñoä hoïc vaán, caùc nguoàn thoâng tin. Keát quaû cho thaáy coù 93,1% ngöôøi daân coù nghe noùi veà beänh SXHD, 92,2% bieát taùc nhaân truyeàn beänh SXHD laø muoãi, 61,6% bieát laø muoãi vaèn, 81,2% bieát nôi sinh saûn cuûa muoãi, 9,3% bieát thôøi gian hoïat ñoäng cuûa muoãi, 54% bieát trieäu chöùng cô banû cuûa beänh vaø 64,7% bieát daáu chuyeån naëng cuûa beänh. Ngöôøi daân ñoàng yù caû 5 bieän phaùp phoøng choáng chieám tyû leä laø 52%, thöïc hieän ñuùng caû 5 bieän phaùp laø 13,1%. Coù söï khaùc bieät coù yù nghóa thoáng keâ giöõa trình ñoä hoïc vaán, daân toäc, vôùi kieán thöùc chung veà beänh SXH-D, thaùi ñoä chaáp nhaän vaø thöïc haønh ñuùng 5 bieän phaùp phoøng choáng SXH-D SUMMARY KNOWLEDGE - ATTITUDE - PRACTICE TO PREVENT DENGUE HAEMORRHAGIC FEVER OF RESIDENTS IN DISTRICT 5 IN 2004. Ly Le Lan, Le Hoang Ninh * Y Hoc TP. Ho Chi Minh * Vol. 9 * Supplement of No 1 * 2005: 116 – 121 A cross-sectional study was carried out with 450 persons randomly selected with the cluster sampling technique in district 5 in 2004 to identify the percentage of right knowledge, attitude and practice of preventive Dengue haemorrhagic fever of persons and relative elements such as sex, age, ethnic, education levels, sources of information. & & The result showed that 93.1% of them have heard of Dengue haemorrhagic fever, 92.2% knew about vector which is mosquitors, 61.6% knew ades agyptes, 81.2% knew reproduction places, 9.3% knew acting time of theirs, 54% knew basic symptoms, and 64.7% knew dangerous signs of disease. 52.2% of them agreed with 5 solutions to prevent. 13.1% of them have good practice. There were significiant difference among education levels, races and right general knowledge, acceptable attitude and good practice 5 solutions to prevent. ÑAËT VAÁN ÑEÀ Beänh Soát xuaát huyeát -Dengue (SXH-D) laø beänh nhieãm truøng caáp tính do sieâu vi Dengue gaây ra. Laây truyeàn qua ngöôøi qua trung gian muoãi Aedes aegypty. Beänh SXH-D chöa coù thuoác ñaëc trò vaø chöa coù vaéc xin phoøng ngöøa. Beänh SXH-D xaûy ra quanh naêm vôùi soá maéc cao, ñöùng haøng thöù ba sau beänh tieâu chaûy vaø cuùm vaø soá cheát ñöùng cao nhaát trong 24 beänh truyeàn nhieãm. Trong coâng taùc phoøng choáng beänh SXH-D thì vai troø coäng ñoàng raát caàn thieát, bôûi vì chính con ngöôøi ñaõ taïo ra nguoàn sinh saûn cuûa muoãi, taäp quaùn soáng cuûa moãi coäng ñoàng daân toäc laïi khaùc nhau vaø söï hieåu bieát cuûa ngöôøi daân chöa cao. Maëc khaùc Ñoäi y teá döï phoøng quaän 5ø ñaõ thöïc hieän chöông trình phoøng choáng beänh Soát xuaát huyeát trong nhieàu naêm qua nhöng chöa coù cuoäc khaûo saùt naøo veà kieán thöùc, thaùi ñoä, thöïc haønh trong phoøng choáng SXH- D cuûa ngöôøi daân quaän 5. vì vaäy chuùng toâi thöïc hieän nghieân cöùu naøy vôùi muïc tieâu laø xaùc ñònh tyû leä nhöõng nguoàn thoâng tin phoøng choáng SXH-D, xaùc ñònh tyû leä ngöôøi daân coù kieán thöùc - thaùi ñoä – thöïc haønh ñuùng veà phoøng choáng SXH-D, cuõng nhö xaùc ñònh moái lieân * Trung taâm y teá Q5 R** Khoa Y Teá Coâng Coäng, Đaïi H oïc Y Döôïc, Tp. HRoà RCRhí RMRinh 116 Nghieân cöùu Y hoïc Y Hoïc TP. Hoà Chí Minh * Taäp 9 * Phuï baûn cuûa Soá 1 * 2005 quan giöõa kieán thöùc, thaùi ñoä, thöïc haønh vôùi caùc yeáu toá veà giôùi, tuoåi, daân toäc, trình ñoä hoïc vaán vaø caùc nguoàn thoâng tin giaùo duïc söùc khoûe veà SXH-D. Döïa treân keát quaû naøy chuùng toâi laøm cô sôû ñeå ñaùnh giaù hieäu quaû coâng taùc truyeàn thoâng giaùo duïc söùc khoeû coäng ñoàng trong nhöõng naêm qua vaø coù phöông höôùng keá hoaïch hoaït ñoäng phoøng choáng SXH-D saép tôùi. PHÖÔNG PHAÙP NGHIEÂN CÖÙU Ñòa ñieåm nghieân cöùu Quaän 5 ñöôïc chia thaønh 15 phöôøng, bao goàm 83 khu daân cö vôùi 872 toå daân phoá vôùi toång daân soá laø 210.993 ngöôøi, coù 37.454 hoä gia ñình. Daân soá muïc tieâu Nhöõng ngöôøi daân soáng taïi Quaän 5 -Tp.HCM naêm 2004. Thieát keá nghieân cöùu Moâ taû caét ngang. Phöông phaùp choïn maãu: Laáy maãu cuïm 2 baäc theo phöông phaùp PPS, ñôn vò cuïm laø khu daân cö, choïn 30 cuïm theo caùch ngaãu nhieân heä thoâng, choïn hoä gia ñình ñaàu tieân theo caùch ngaãu nhieân ñôn, hoä gia ñình tieáp theo laø hoä gia ñình lieàn keà hoä vöøa ñöôïc choïn ñieàu tra. Côû maãu Coâng thöùc xaùc ñònh côû maãu ñöôïc duøng cho nghieân cöùu naøy laø: Z2 1 - að/2 P (1 - P) N = d 2 Vôùi að = 0,05, trò soá tôùi haïn ñoä tin caäy Z = 1,96, P = 0,51 laø trò soá tyû leä ngöôøi daân coù kieán thöùc ñuùng veà phoøng choáng soát xuaát huyeát,d = 0,06 ñoä chính xaùc mong muoán.Hieäu quaû thieát keá =1,5; côû maãu nghieân cöùu laø 450, do ñoù moãi cuïm ñieàu tra laø 15 hoä gia ñình. Tieâu chuaån choïn maãu: - Tieâu chuaån ñöa vaøo: Laø thaønh vieân trong gia ñình töø 18 tuoåi trôû leân hieän soáng treân ñòa baøn quaän 5. - Tieâu chuaån loaïi ra:- Ngöôøi maéc beänh taâm thaàn, giaø laãn, caâm, ñieác, khoâng ñoàng yù tham gia phoûng vaán hoaëc hoä ñoùng cöûa sau nhieàu laàn ñeán khaûo saùt. Thu thaäp thoâng tin Thoâng tin ñöôïc thu thaäp baèng phöông phaùp phoûng vaán tröïc tieáp ñoái töôïng ñieàu tra döïa treân boä caâu hoûi soaïn tröôùc vaø ñieàu tra vieân quan saùt tröïc tieáp taïi nhaø.Ñieàu tra vieân laø 5 caùn boä y teá Ñoäi YTDP vaø 15 caùn boä Traïm y teá Phöôøng tham gia daãn ñöôøng. Haïn cheá caùc sai leäch - Taäp huaán cho caùn boä ñieàu tra kyõ löôõng chi tieát töøng noäi dung yeâu caàu caàn thu thaäp vaø keøm theo caåm nang höôùng daãn cho ngöôøi phoûng vaán, choïn thôøi gian thích hôïp ñeå ñieàu tra. Kieåm tra tính hoaøn taát cuûa töøng boä caâu hoûi ngay sau khi phoûng vaán. Chaát löôïng thoâng tin ñöôïc kieåm soùat bôûi caùc giaùm saùt vieân. Phaân tích döõ lieäu - Nhaäp soá lieäu vaø phaân tích döõ lieäu baèng phaàn meàm EPI INFO, caùc soá thoáng keâ moâ taû, xaùc ñònh moái lieân quan giöõa kieán thöùc, thaùi ñoä, thöïc haønh veà phoøng choáng SXH-D vôùi caùc yeáu toá veà giôùi, tuoåi, trình ñoä hoïc vaán, daân toäc vaø caùc nguoàn thoâng tin baèng tæ soá cheânh OR (KTC 95%), möùc yù nghóa að = 0,05. KEÁT QUAÛ VAØ BAØN LUAÄN Qua 20 ngaøy ñieàu tra, coù 450 ñoái töôïng ñöôïc tieán haønh phoûng vaán taïi thöïc ñòa, phaân boá theo giôùi, tuoåi, trình ñoä hoïc vaán, daân toäc coù keát quaû nhö sau: Baûng 1: Ñaëc tính cuûa maãu nghieân cöùu Ñaëc tính maãu nghieân cöùu Taàn soá(n) Tyû leä % Nam 105 23,3 1. Giôùi Nöõ 345 76,7 ≤ 40 tuoåi 184 40,9 2. Tuoåi > 40 tuoåi 266 59,1 ≤ caáp 2 277 61,6 3. Trình ñoä hoïc vaán > caáp 2 173 38,4 Kinh 262 58,2 4. Daân toäc Hoa, khaùc 188 41,8 Qua ñoái töôïng nghieân cöùu cho thaáy giôùi, tuoåi thuaän lôïi cho coâng taùc tuyeân truyeàn. Tuy nhieân tæ leä ngöôøi Hoa töông ñoái cao, ñoàng thôøi trình ñoä hoïc vaán ôû möùc trung bình do ñoù trong coâng taùc GDSK caàn ñöôïc ñaàu tö, quan taâm nhieàu hôn. 117 Baûng 2: Nguoàn thoâng tin veà SXH Keát quaû Taàn soá n = 450 Tyû leä % Coù nghe 419 93,1 Khoâng nghe 31 6,9 Tyû leä ngöôøi coù nghe noùi veà beänh SXH-D chieám 93,1% nhieàu hôn ngöôøi khoâng nghe chieám 6,9%. Ñieàu naøy chöùng toû caùc nguoàn thoâng tin veà beänh SXH- D ñeán vôùi ngöôøi daân ngaøy caøng phoå bieán, thöïc hieän lieân tuïc, tích cöïc vaø ngöôøi daân ngaøy nay quan taâm nhieàu veà söùc khoeû cuûa gia ñình. Keát quaû cuûa töøng phöông tieän cung caáp thoâng tin veà beänh SXH-D ñöôïc theå hieän qua bieåu ñoà sau (%) - Töø nguoàn nghe nhìn tivi: 94,7 %,phoå bieán nhaát, keát quaû naøy töông töï moät cuoäc ñieàu tra cuûa Trung taâm y teá döï phoøng thaønh phoá 1998 taïi caùc phöôøng xaõ troïng ñieåm SXH-D 91,30 % (18), cho thaáy coâng taùc tuyeân truyeàn giaùo duïc söùc khoûe töø phöông tieän truyeàn hình coù hieäu quaû, phuø hôïp vôùi ñôøi soáng kinh teá cuûa ngöôøi daân ngaøy nay. - Töø nguoàn truyeàn thanh radio: 23,6%, cho thaáy truyeàn thanh radio chæ coøn phuïc vuï cho nhöõng gia ñình coù ñôøi soáng kinh teá khoù khaên, nhöõng ñoái töôïng khoâng coù ñieàu kieän thôøi gian ñeå xem truyeàn hình. - Töø nguoàn nhaân vieân y teá: 25,8%, cho thaáy coâng taùc giaùo duïc söùc khoeû veà beänh SXH-D cuûa maïng löôùi y teá ñòa phöông chöa ñöôïc quan taâm ñuùng möùc, hieäu quaû thaáp. Baûng 3: Keát quaû khaûo saùt kieán thöùc veà Soát xuaát huyeát Noäi dung kieán thöùc Taàn soá (n) Tyû leä (%) Ñuùng 415 92,2 Taùc nhaân truyeàn beänh Khoâng ñuùng 35 7,8 Ñuùng 277 61,6 Trung gian truyeàn beänh laø muoãi vaèn Khoâng ñuùng 173 38,4 Ñuùng 42 9,3 Thôøi gian huùt maùu cuûa muoãi Khoâng ñuùng 408 90,7 Ñuùng 368 81,2 Nôi sinh saûn cuûa muoãi Khoâng ñuùng 82 18,8 Ñuùng 243 54,0 Trieäu chöùng cô baûn beänh SXH Khoâng ñuùng 207 46,0 Ñuùng 291 64,7 Daáu hieäu chuyeån naëng cuûa SXH Khoâng ñuùng 159 35,8 - Keát quaû khaûo saùt cho thaáy ña soá ngöôøi daân hieåu bieát ñuùng muoãi laø taùc nhaân truyeàn beänh SXH-D chieám tyû leä laø 92,2%, töông töï keát qua ûcuûa cuoäc khaûo saùt taïi thaønh phoá HCM naêm 1998 ôû caùc phöôøng xaõ ñieåm SXH-D, 94,2 % ôû hoä coù treû bò SXH-D, 82,6 % ôû hoä khoâng coù treû SXH-D(18), Ñieàu naøy noùi leân söï hieäu quaû cuûa coâng taùc truyeàn thoâng GDSK phoøng choáng beänh SXH-D trong thôøi gian qua coù taùc ñoäng maïnh ñeán söï quan taâm cuûa ngöôøi daân ñoái vôùi vaán ñeà söùc khoûe cuûa gia ñình vaø coäng ñoàng. Coù 61,6% ngöôøi daân bieát ñuùng trung gian truyeàn beänh SXH-D laø muoãi vaèn. Ñieàu naøy cho thaáy vaãn coøn soá ñoâng ngöôøi daân chöa thaät söï nhaän bieát veà veùc tô truyeàn beänh, chöa hieåu roû ñaëc tính sinh hoïc cuûa chuùng thì vieäc phoøng choáng beänh soát xuaát huyeát seõ bò haïn cheá. Do ñoù ngöôøi laøm coâng taùc GDSK caàn quan taâm ñeán vaán ñeà naøy. Ñoái vôùi kieán thöùc veà xaùc ñònh ñuùng thôøi gian hoaït ñoäng cuûa muoãi chieám 9,3% keát quaû naøy thaáp hôn keát quaû cuûa cuoäc khaûo saùt KAP cuûa Trung taâm y teá döï phoøng thaønh phoá naêm 1998 laø 15,5% ôû nhöõng hoä coù treû bò SXH-D)(18), ñieàu naøy cho thaáy ngöôøi daân thieáu hieåu bieát chính xaùc veà thôøi gian hoaït ñoäng maïnh nhaát cuûa muoãi laøm cho ngöôøi daân deã sai leäch, maát caûnh giaùc trong thaùi ñoä chaáp nhaän vaø thöïc haønh ñuùng caùc bieän phaùp giaûm tieáp xuùc muoãi, hieäu quaû phoøng beänh SXH-D keùm, taêng nguy cô maéc beänh SXH-D. Maëc khaùc coøn coù tyû leä ngöôøi daân chöa bieát roû muoãi coù theå ñeû tröùng ñöôïc ôû loï caém hoa chöng trong nha, ñaâyø laø nguoàn gaây beänh tieàm aån. Vaán ñeà naøy caàn ñöôïc quan taâm nhieàu hôn trong GDSK phoøng choáng SXH-D. - Ngöôøi daân hieåu bieát ñuùng trieäu chöùng cô baûn cuûa SXH-D chieám tyû leä laø 54%, keát quaû naøy cao hôn keát quaû cuoäc khaûo saùt taïi thaønh phoá HCM naêm 1998 (41.9 % hoä coù treû bò SXH-D, 20.5 % hoä khoâng coù treû beänh SXH-D)(18) Trong ñoù daáu hieäu chính ñeå ngöôøi daân nghó ñeán SXH-D laø trieäu chöùng soát cao lieân tuïc > 2 ngaøy (85,3%)õ, ñoám xuaát huyeát döôùi da (56,7%). Tuy nhieân tyû leä ngöôøi daân khoâng bieát hoaëc bieát chöa ñuùng daáu hieäu cô baûn cuûa beänh SXH coøn töông ñoái cao 46%, ñaây chính laø nguy cô gaây töû vong cao do phaùt hieän beänh quaù muoän khoâng ñieàu trò kòp thôøi. 118 Nghieân cöùu Y hoïc Y Hoïc TP. Hoà Chí Minh * Taäp 9 * Phuï baûn cuûa Soá 1 * 2005 Baûng 4: Keát quaû khaûo saùt thaùi ñoä ñoái vôùi caùc bieän phaùp phoøng beänh Soát xuaát huyeát Thaùi ñoä Taàn soá (n) Tyû leä (%) Ñoàng yù 393 87,3 Ñaäy naép thöôøng xuyeân vaät chöùa nöôùc sinh hoaït Khoâng ñoàng yù 57 12,5 Ñoàng yù 444 98,7 Coï röûa thöôøng xuyeân caùc duïng cuï chöùa nöôùc Khoâng ñoàng yù 6 1,3 Ñoàng yù 446 99,1 Deïp boû vaät pheá thaûi quanh nhaø Khoâng ñoàng yù 4 0,9 Ñoàng yù 413 91,8 Söû duïng nhang – bình xòt Khoâng ñoàng yù 37 8,2 Ñoàng yù 281 62,4 Nguû muøng Khoâng ñoàng yù 169 37,6 Ña soá ngöôøi daân coù thaùi ñoä ñoàng yù vôùi caùc bieän phaùp trieät nguoàn sinh saûn cuûa muoãi vaø bieän phaùp laøm giaûm tieáp xuùc muoãi chieám tyû leä cao, chöùng toû ngöôøi daân coù söï hieåu bieát kieán thöùc veà SXH-D caøng cao, quan taâm nhieàu ñeán vaán ñeà söùc khoûe, cuõng nhö yù thöùc veà veä sinh moâi tröôøng, loái soáng veä sinh thì hoï deã daøng chaáp nhaän nhöõng bieän phaùp dieät laêng quaêng dieät tröø muoãi coù lôïi ñoái vôùi moâi tröôøng soáng. Rieâng vôùi bieän phaùp nguû muøng keå caû ban ngaøy thì tyû leä ngöôøi daân coù thaùi ñoä ñoàng yù laø 62,4%, Ñieàu naøy cho thaáy do aûnh höôûng cuûa vieäc thöïc hieän chænh trang ñoâ thò hoùa taïi ñòa phöông hieän nay, chaát löôïng cuoäc soáng taêng leân thuaän lôïi ñaày ñuû tieän nghi neân moät soá ngöôøi daân cho raèng vieäc nguû muøng khoâng caàn thieát nöõa. Baûng 5: Keát quaû khaûo saùt thöïc haønh caùc bieän phaùp phoøng choáng SXH Thöïc haønh Taàn soá (n) Tyû leä (%) Ñuùng 270 60,0 Ñaäy naép thöôøng xuyeân vaät chöùa nöôùc sinh hoaït Khoâng ñuùng 180 40,0 Ñuùng 308 68,4 Coï röûa thöôøng xuyeân caùc duïng cuï chöùa nöôùc Khoâng ñuùng 142 31,6 Ñuùng 396 88,0 Deïp boû vaät pheá thaûi quanh nhaø Khoâng ñuùng 54 12,0 Ñuùng 114 25,3 Nguû muøng Khoâng ñuùng 336 74,7 Ñuùng 413 91,8 Duøng nhang hoaëc bình xòt dieät muoãi Khoâng ñuùng 37 8,2 Keát quaû cho thaáy ngöôøi daân thöïc hieän caùc bieän phaùp phoøng choáng SXH-D chieám tyû leä cao nhöng vaãn coøn tyû leä khoâng nhoû ngöôøi daân thöïc haønh chöa ñuùng, ñieàu naøy cho thaáy ñaây laø yeáu toá taïo thuaän lôïi cho nguoàn sinh saûn muoãi coøn toàn taïi laâu daøi, coù nguy cô buøng noå dòch gaây khoù khaên trong coâng taùc phoøng choáng SXH-D trong coäng ñoàng. Ñaây laø vaán ñeà caàn quan taâm cuûa coâng taùc GDSK, caàn coù nhöõng bieän phaùp thích hôïp ñeå vaän ñoäng ngöôøi daân tích cöïc tham gia chuû ñoäng phoøng choáng SXH-D, ñaëc bieät trong muøa dòch. Baûng 6: Nhöõng yeáu toá lieân quan ñeán kieán thöùc chung cuûa SXH Kieán thöùc chung Yeáu toá Ñaït N (%) Khoâng ñaït N (%) P OR KTC 95% Nam 39(37,1) 66(62,9) Giôùi Nöõ 131(38,0) 214(62,0) 0,878 0,97 0,60- 1,55 ≤ 40 t 79(42,9) 105(57,1) Tuoåi > 40 t 91(34,2) 175(65,8) 0,06 1,45 0,96- 2,17 £ð caáp 2 71(25,6) 206(74,4) Trình ñoä hoïc vaán > caáp 2 99(57,2) 74(42,8) 0,000 0,26 0,17- 0,39 Kinh 149(51) 143(49) Daân toäc Hoa, khaùc 51(27,1) 137(72,9) 0,000 2,24 1,47- 3,42 Coù 169(40,3) 250(59,7) Caùc nguoàn thoâng tin Khoâng 1(3,2) 30(96,8) 0,000 20,28 2,74- 150 Baûng 7: Nhöõng yeáu toá lieân quan ñeán thaùi ñoä ñoàng yù vôùi 5 bieän phaùp phoøng choáng SXH-D 5 bieän phaùp phoøng choáng Soát xuaát huyeát Yeáu toá Ñoàng yù N (%) Khoâng ñoàng yù N (%) P OR KTC 95% Nam 59(56,2) 46(43,8) Giôùi Nöõ 175(50,7) 170(49,3) 0,326 1,25 0,8-1,9 £ð 40 t 95(51,6) 89(48,4) Tuoåi > 40 t 139(52,3) 127(47,7) 0,896 0,98 0,67- 1,42 £ð caáp 2 133(48,0) 144(52,0) Trình ñoä hoïc vaán > caáp 2 101(58,4) 72(41,6) 0,032 0,66 0,45- 0,97 Kinh 149(56,9) 113(43,1) Daân toäc Hoa, khaùc 85(45,2) 103(54,8) 0,015 1,6 1,08- 2,37 Coù 221(52,7) 198(47,3) Caùc nguoàn thoâng tin Khoâng 13(41,9) 18(58,1) 0,245 1,55 0,74- 3,24 119 Baûng 8: Nhöõng yeáu toá lieân quan ñeán thöïc haønh ñuùng caû naêm bieän phaùp phoøng choáng SXH Thöïc haønh 5 bieän phaùp Yeáu toá Ñuùng N (%) Khoâng ñuùng N (%) P OR KTC 95% Nam 17(16,2) 88(83,8) Giôùi Nöõ 61(17,7) 284(82,3) 0,724 0,90 0,50- 1,62 ≤ 40 t 30(16,3) 154(83,7) Tuoåi > 40 t 48(18,0) 218(82,0) 0,632 0,89 0,54- 1,46 ≤ caáp 2 40(14,4) 237(85,6) Trình ñoä hoïc vaán > caáp 2 38(22,0) 135(78,0) 0,040 0,60 0,37- 0,98 Kinh 54(20,6) 208(79,4) Daân toäc Hoa, khaùc 24(12,8) 164(87,2) 0,030 1,77 1,02- 3,10 Coù 76(18,1) 343(81,9) Caùc nguoàn thoâng tin Khoâng 2(6,5) 29(93,5) 0,097 3,21 0,75- 13,76 Qua keát quaû cuûa baûng 6,7,8 ta thaáy: - Giôùi, nhoùm tuoåi khoâng laøm thay ñoåi söï töông quan giöõa hai nhoùm ñuùng vaø khoâng ñuùng veà kieán thöùc chung beänh SXH-D, thaùi ñoä chaáp nhaän vaø thöïc haønh ñuùng caùc bieän phaùp phoøng choáng beänh SXH-D. - Trình ñoä hoïc vaán coù söï lieân quan coù yù nghóa thoáng keâ ñoái vôùi kieán thöùc, thaùi ñoä vaø thöïc haønh ñuùng cuûa ñoái töôïng nghieân cöùu: kieán thöùc veà beänh SXH (OR = 0,26 KTC = 0,17 – 0,39 p = 0,000); thaùi ñoä ñoàng yù (OR = 0,66 KTC = 0,45 – 0,97, p = 0,032); thöïc haønh ñuùng caû 5 bieän phaùp phoøng choáng SXH (OR = 0,60 KTC = 0,37 – 0,98 p = 0,040). Ñieàu naøy cho thaáy ngöôøi coù trình ñoä hoïc vaán cao deã daøng tieáp thu kieán thöùc,hieåu bieát vaán ñeà saâu hôn, coù nhaän thöùc taùc haïi cuûa beänh toát hôn vaø quan taâm ñeán söùc khoûe nhieàu hôn neân hoï deã daøng chaáp nhaän vaø thöïc haønh caùc bieän phaùp phoøng beänh SXH-D nhieàu hôn so vôùi ngöôøi coù trình ñoä hoïc vaán thaáp. Do ñoù ñoái vôùi coâng taùc GDSK caàn chuù yù ñeán ñoái töôïng coù trình ñoä hoïc vaán thaáp. - Daân toäc: söï lieân quan coù yù nghóa thoáng keâ giöõa daân toäc ñoái vôùi kieán thöùc chung (OR = 2,24, KTC = 1,47 - 2,37 vaø p = 0,000) thaùi ñoä chaáp nhaän caû 5 bieän phaùp ((OR = 1,6, KTC = 1,08 - 3,42 vaø p = 0,015) vaø thöïc haønh phoøng choáng SXH-D (OR = 1,77 KTC = 1,02 – 3,10 vaø p = 0,030). Ngöôøi Kinh coù kieán thöùc, thaùi ñoä chaáp nhaän vaø thöïc haønh toát hôn so vôùi ngöôøi Hoa. Do ñoù ñoái vôùi coâng taùc GDSK caàn chuù yù ñeán ñoái töôïng naøy. - Söï khaùc bieät naøy coù yù nghóa thoáng keâ giöõa caùc nguoàn thoâng tin vôùi kieán thöùc ñuùng chung cuûa SXH- D (OR = 20,28 KTC = 2,74 – 150 p = 0,000). KEÁT LUAÄN Qua nghieân cöùu moâ taû caét ngang ñöôïc tieán haønh treân 450 ñoái töôïng soáng taïi quaän 5 vaøo naêm 2004 cho thaáy - Coù 93,1% ngöôøi daân coù nghe noùi veà beänh SXH- D, nhöõng ngöôøi coù nghe thoâng tin hieåu bieát kieán thöùc vaø chaáp nhaän vaø thöïc hieän caùc bieän phaùp nhieàu hôn ngöôøi khoâng nghe. - Coù 92,2% ngöôøi daân bieát taùc nhaân truyeàn beänh SXH-D laø do muoãi, coù 61,6% bieát ñöôïc laø muoãi vaèn, chæ coù 9,3% ngöôøi daân xaùc ñònh ñöôïc thôøi gian hoaït ñoäng ñoát ngöôøi maïnh nhaát cuûa muoãi laø ban ngaøy, Coù 81,2% ngöôøi daân bieát ñöôïc ít nhaát moät nôi muoãi coù theå ñeû tröùng, 54% ngöôøi daân bieát trieäu chöùng cô baûn cuûa SXH-D, vaø 64,7% bieát ít nhaát moät daáu hieäu naëng cuûa beänh. coù söï khaùc bieät coù yù nghóa thoáng keâ giöõa trình ñoä hoïc vaán, daân toäc, vôùi söï hieåu bieát ñuùng kieán thöùc chung veà beänh SXH-D, thaùi ñoä chaáp nhaän vaø thöïc haønh ñuùng 5 bieän phaùp phoøng choáng SXH-D. TAØI LIEÄU THAM KHAÛO 1 - Benenson AS.. Soå tay kieåm soaùt caùc beänh truyeàn nhieãm. Hieäp hoäi Y teá coäng ñoàng Hoa Kyø xuaát baûn laàn thöù 16 naêm 1995 – NXBYH. 2- Baùo caùo toång keát hoaït ñoäng naêm 2003 vaø keá hoïach 2004 döï aùn quoác gia phoøng choáng SXH khu vöï phía Nam - Vieän Pasteur TPHCM. 3- Boä Y teá – WHO: Lôùp taäp huaán giaùm saùt phoøng choáng soát xuaát huyeát Dengue khu vöïc phía Nam vaø mieàn Trung. Ñaø Laït-Laâm ñoàng, 2001: 1- 52 4- Chæ thò cuûa Boä tröôûng Boä Y teá veà vieäc taêng cöôøng coâng taùc phoøng choáng beänh soát xuaát huyeát- Soá 03/2004/CT- BYT. 5- Ñoå Quang Haø. Nhöõng hieåu bieát hieän nay veà Vi ruùt dengue vaø dòch dengue xuaát huyeát. Vieän Pasteur Tp Hoà Chí Minh,1993: 1 – 41 6- Ñoã Quang Haø, Vuõ Thò Queá Höông, Huyønh Thò Kim loan vaø coäng söï. Hoaït ñoäng giaùm saùt vi ruùt  Huyeát thanh dòch SXH D cuûa 19 Tænh phía Nam trong naêm 2001. Thôøi söï Y Döôïc Hoïc Boä VIII soá 2 – Thaùng 4 naêm 2003. 7- Ñoã Quang Haø, Haï Baù Khieâm, Nguyeãn Thò Kim Tuyeán vaø coäng söï. Dòch SXHD taïi caùc tænh phía Nam 1998 – Taïp chí y hoïc döï phoøng soá 2/1999- Taäp V soá17 (7-14). 120 Nghieân cöùu Y hoïc Y Hoïc TP. Hoà Chí Minh * Taäp 9 * Phuï baûn cuûa Soá 1 * 2005 8- Höôùng daãn kyõ thuaät chuû ñoäng giaùm saùt vaø phoøng choáng Dengue vaø SXH-D – Haø noäi, thaùng 6/ 1997 (30- 35). 14-` Taøi lieäu Quaûn lyù Chöông trình Phoøng choáng Soát xuaát huyeát töø naêm 1992-2003 – Ñoäi Y teá döï phoøng quaän 5 TP.HCM. 9- Leâ Hoaøng Ninh. Dòch teã hoïc cô baûn. Nhaø xuaát baûn y hoïc 1995. 15- Toå chöùc Y teá Theá giôùi khu vöïc Taây Thaùi Bình Döông. Höôùng daãn giaùm saùt Dengue vaø phoøng choáng veùc tô - Nhaø xuaát baûn y hoïc haø noäi naêm 2002. 10- Nguyeãn Höõu Chí. Beänh SXHD beänh truyeàn nhieãm Boä moân Nhieãm- Tröôøng ÑHYD TPHCM - NXBYH naêm 1997. 16- Traàn Trung Phöông Trung taâm y teá quaän Taân Bình thöcï hieän moät nghieân cöùu khaûo saùt kieán thöùc - thaùi ñoä - haønh vi cuûa ngöôøi daân quaän Taân Bình naêm 2003. 11- Nguyeãn Ñoã Nguyeân. Phöông phaùp nghieân cöùu khoa hoïc trong trong y khoa- Tröôøng Ñaïi hoïc y döôïc Thaønh phoá Hoà Chí Minh naêm 2002. 17- Trònh Quaân Huaán – Cuïc Y teá döï phoøng. Beänh Soát xuaát huyeát treân theá giôùi vaø nguy cô dòch Soát xuaát huyeát taïi Vieät Nam naêm 2004. 12- Nguyeãn Kim Tuyeán, Nguyeãn Troïng Toaøn: Vieän Pasteur TP.HCM. Tình hình dòch soát xuaát huyeát vaø bieän phaùp phoøng choáng dòch tích cöïc taïi khu vöïc phía Nam,2000- 2001 (5-9). 18- Trung taâm Y teá döï phoøng TP.HCM ñieàu tra KAP trong phoøng choáng SXH cuûa ngöôøi daân ôû 8 phöôøng xaõ troïng ñieåm, naêm 1998. 13- Nguyeãn Thò Kim Tieán – Vieän Pasteur TP.HCM. Giaùm saùt vaø phoøng choáng Soát Dengue/ Soát xuaát huyeát - Dengue naêm 2003. 19- Tröông Quang Tieán. Moâ taû kieán thöùc, thaùi ñoä, thöïc haønh cuûa ngöôøi daân veà beänh SXH vaø quaàn theå veùc tô truyeàn beänh taïi Baùt Traøng, Gia laâm, Haø noäi(556-560). 121