Kiểm chứng phương pháp nhận diện trọng âm từ tiếng Anh bằng ngữ âm học thực nghiệm

Tạp chí Đại học Thủ Dầu Một, số 3(5) – 2012 77 KIEÅM CHÖÙNG PHÖÔNG PHAÙP NHAÄN DIEÄN TROÏNG AÂM TÖØ TIEÁNG ANH BAÈNG NGÖÕ AÂM HOÏC THÖÏC NGHIEÄM Traàn Thò Thanh Dieäu Tröôøng Ñaïi hoïc Khoa hoïc Xaõ hoäi vaø Nhaân vaên Ñaïi hoïc Quoác gia thaønh phoá Hoà Chí Minh TOÙM TAÉT Caên cöù vaøo troïng löôïng aâm tieát, söï phaân loaïi töø treân cô sôû caáp ñoä hình thaùi cuûa töø, theå loaïi ngöõ phaùp vaø soá löôïng aâm tieát trong töø, baøi vieát taäp trung vaøo nghieân cöùu neàn taûng cuûa phöông phaùp nhaän bieát aâm tieát coù troïng aâm trong töø tieáng Anh, ñaõ ñöôïc kieåm chöùng baèng thöïc nghieäm ngöõ aâm hoïc. Töø khoùa: troïng aâm, ngöõ aâm hoïc thöïc nghieäm, phöông phaùp, kieåm chöùng * 1. Ñaët vaán ñeà Theo kinh nghiệm thực tế giảng dạy vaø kết luận töø caùc cuộc khảo saùt ñöôïc tiến haønh gần ñaây tại caùc trường ñại học Việt Nam vaø treân thế giới, lỗi về ngöõ aâm laø một trong những nguyeân nhaân rất cơ bản dẫn đến hiểu sai lệch trong giao tiếp bằng tiếng Anh. Những sai phạm naøy xuất phaùt từ đặc điểm tiếng Anh laø ngoân ngữ khoâng phaùt aâm theo raùp vần maø theo một soá qui luật phaùt aâm khaù phức tạp với nhiều ngoại lệ neân dẫn đến phaùt aâm sai hay khoâng nhận ra được từ vựng. Nguyeân nhaân dẫn đến một số kiểu lỗi giao thoa naøy laø thiếu khả năng xaùc định trọng aâm từ tiếng Anh, được qui đinh bởi một hệ thống caùc nguyeân tắc do từ loại vaø số lượng aâm tiết trong từ ñaõ qui định, trong sự khaùc biệt rất lớn giữa một ngoân ngữ đơn aâm tiết tính coù thanh điệu như tiếng Việt vaø hệ thống ngoân ngữ biến hình với từ đa aâm tiết nhö tieáng Anh. Để thực hiện được một đề taøi coù tính lí thuyết cao vaø cần được kiểm chứng cũng như minh họa bằng thực nghiệm ngữ aâm, phương phaùp sử dụng trong baøi viết chủ yếu laø phương phaùp phaân tích aâm vị học kết hợp với phương phaùp ngữ aâm thực nghiệm. Ngữ liệu laø một bộ caùc từ đa aâm tiết tiếng Anh, được khảo saùt qua caùc cộng taùc vieân (CTV) laø caùc sinh vieân chuyeân ngữ ñaõ học qua moân Ngữ aâm, aâm vị học. Caùc cứ liệu phaùt aâm được phaân tích vaø mieâu tả bằng phần mềm chuyeân dụng phaân tích tiếng noùi Speech Analyzer (Copyright © 1996-2007 by SIL International) vaø Praat 5.05.12. (copyright @ 1992-2008 by Paul Boersma and David Weenink). 2. Cơ sở xaùc định vị trí trọng aâm được kiểm chứng qua ngữ aâm thực nghiệm 2.1. Từ loại vaø số lượng aâm tiết trong töø Treân cô sôû chủng loại ngữ phaùp, coù hai theå loaïi töø: Journal of Thu Dau Mot university, No3(5) – 2012 78 – Từ chức năng (Funtional word/ grammatical word): mạo từ, giới từ thường khoâng bị ảnh hưởng của trọng aââm vì đa số laø từ đơn aââm tiết vaø cũng khoâng phải từ trọng taââm trong ngữ đoạn – Từ nội dung (content word/ lexical worrd) : danh từ, ñộng từ, tính từ, được qui định bởi qui luật trọng aââm. Treân cô sôû số lượng aâm tiết trong từ: 1, 2, 3, hoaëc 4 aââm tiết vaø được phaân biệt giöõa coù hay khoâng chứa phụ tố. Nhö vaäy, nguyeân tắc trọng aâm từ tiếng Anh sẽ được xaùc định theo 3 cấp độ cơ bản [[13]], [[20]]: Cấp độ 1: Từ đơn với sự ảnh hưởng của loại từ như danh từ, động từ .. số lượng aâm tiết từ 2 trở leân. Từ đơn (simple word): laø từ đơn hoặc đa aâm tiết nhưng khoâng chứa phụ tố phaùi sinh. (Mono/ Multi-Syllabic worrd without derivational affix(es). Ví dụ: Lion – 2 aâm tiết nhưng khoâng chứa phụ tố hoặc lions – 2 aâm tiết với phụ tố biến hình. Cấp độ 2: Từ phức với sự ảnh hưởng của caùc loại phụ tố: tiền tố vaø hậu tố. Từ phức (complex word) chứa một căn tố vaø 1 hay nhiều phụ tố trong ñoù bắt buộc phải coù phụ tố phaùi sinh (coù hay khoâng coù phụ tố biến hình). Ví dụ: Free Base + Affix(es): Teachers (FB + C + I); Bound Base + Afix(es): Audience (BB + C). Cấp độ 3: Từ gheùp với sự ảnh hưởng bởi loại từ của caùc bộ phận cấu thaønh. Từ gheùp (compound word): được tạo bởi từ 2 căn tố tự do (Free base + Free Base). Ví dụ: boyfriend (FB + FB) 2.2. Tính nhòp ñieäu Baûng 1: Ñoái chieáu moâ hình nhòp ñieäu Anh – Vieät MOÂ HÌNH NHÒP ÑIEÄU TIEÁNG ANH TIEÁNG VIEÄT Kieåu ngoân ngöõ Ngoân ngöõ coù troïng aâm caùch quaõng ñeàu nhau (stress-timed language) vôùi caùc maãu nhòp ñieäu döïa treân söï laëp laïi khaù thöôøng xuyeân cuûa caùc aâm tieát coù troïng aâm. Ngoân ngöõ ñôn aâm tieát caùch quaõng ñeàu nhau (syllable-timed language), ñoù laø caùc aâm tieát coù troïng löïc caân baèng. Coâng thöùc {F = [S W]} {N = [A]} YÙ nghóa caùc chöõ vieát taét F = foot = böôùc, S = strong = maïnh, W = weak = yeáu N = nhòp A = aâm tieát Cô sôû cuûa caáu truùc nhòp ñieäu tieáng Anh laø söï toàn taïi 2 kieåu aâm tieát: aâm tieát nheï vaø aâm tieát maïnh [[13]], [[20]], ñöôïc goïi laø Trochee: Trochaic foot, laø loaïi böôùc: 1 aâm tieát daøi – 1 aâm tieát ngaén, cuõng chính laø aâm tieát maïnh = aâm tieát mang troïng aâm vaø aâm tieát nheï = aâm tieát khoâng mang troïng aâm. AÂm tieát maïnh laø aâm tieát coù moät boä vaàn phöùc taïp, goàm phuï aâm ñaàu, phuï aâm keát vaø haït nhaân laø 1 nguyeân aâm ngaén, hoaëc moät nguyeân aâm daøi hoaëc nguyeân aâm ñoâi. Ngöôïc laïi, moät aâm tieát nheï chöùa moät aâm vò nguyeân aâm trong phaàn vaàn (rhyme), coù hay khoâng coù aâm Tạp chí Đại học Thủ Dầu Một, số 3(5) – 2012 79 khôûi (ONSET) nhöng khoâng coù aâm keát (CODA), nhö laø aâm tieát ñaàu tieân trong caùc töø report, about, vì caùc aâm khôûi hoaøn toaøn khoâng lieân quan vôùi vieäc tính toaùn troïng löôïng aâm tieát. 2.3. Troïng löôïng aâm tieát Trong tiếng Anh, coù sự phaâân biệt giữa aâm tiết nhẹ vaø aâm tiết nặng [[13]]. Một aâm tiết nhẹ chứa một aâm vị nguyeân aââm trong phần vần (rhyme) vaø khoâng coù aâm kết, như aâm tiết đầu trong từ potato, report, about. Cho duø 2 từ đầu coù aâm khởi vaø từ thứ 3 khoâng coù aâm khởi vaø tất cả caùc aâm tiết đầu trong caùc từ treân đều laø aâm tiết nhẹ, bởi vì caùc aâm khởi hoaøn toaøn khoâng coù quan hệ hay noùi caùch khaùc laø khoâng thích hợp cho việc tính toùan trọng lượng aâm tiết. Ngược lại, nếu aââm tiết coù một bộ vần phức tạp thì noù sẽ laø aâm tiết nặng, cuï theå coù 2 caùch ñeå nhaän dieän aâm tieát naëng = aâm tieát mang troïng aâm nhö sau: Caùch 1: 1 aâm tieát naëng coù theå chöùa 1 nguyeân aâm ngaén nhöng phaûi coù toái thieåu 1 phuï aâm keát nhö caùc töø bet, best. Caùch 2: 1 aâm tieát naëng phải coù haït nhaân goàm 1 nguyeân aâm daøi hoaëc nguyeân aâm ñoâi vaø phaûi boå sung theâm aâm keát, nhö aâm tieát thöù 2 cuûa töø chorale [kɔ:´ra:l], ñöôïc khaûo saùt qua ngöõ aâm thöïc nghieäm, vôùi keát quaû theå hieän trong phoå ñoà ñoái chieáu giöõa CPAC vaø MKS, ñeå chöùng minh ñaëc ñieåm cuûa aâm tieát naëng, cuõng chính laø aâm tieát mang troïng aâm. Hình 1: Ñoái chieáu cöôøng ñoä vaø cao độ ñænh aâm tieát 1 giöõa CPAC vaø MKS Baûng 2: Thoâng soá cöôøng ñoä, cao ñoä ñænh aâm tieát 1 cuûa CPAC vaø MKS THOÂNG SOÁ TAÏI ÑÆNH AÂM TIEÁT CPAC MKS CÖÔØNG ÑOÄ (INTENSITY) AÂM TIEÁT 1 62.90 dB 66.51 dB CAO ÑOÄ (PITCH) AÂM TIEÁT 1 388.20 Hz 184 Hz Journal of Thu Dau Mot university, No3(5) – 2012 80 Vì troïng aâm töø tieáng Anh laø troïng aâm löïc neân vieäc xaùc ñònh troïng aâm theo phoå ñoà chuû yeáu caên cöù vaøo cöôøng ñoä. Theo phoå ñoà, ñöôøng neùt lieàn maøu xanh laù chính laø ñöôøng neùt bieåu hieän cöôøng ñoä. Trong söï ñoái chieáu cöôøng ñoä ñænh aâm tieát thöù 1 cuûa CPAC = 62.90 dB vaø MKS = 66.51 dB, chuùng toâi nhaän thaáy CTV ñaõ khôûi ñaàu söï phaùt aâm töø chorale baèng moät löïc lôùn hôn löïc cuûa CPAC. Tuy con số naøy vaãn chưa khẳng định được vị trí trọng aâm nhưng nếu nhìn vaøo phổ đồ (hình 1) ta coù theå nhaän ra ngay raèng CPAC coù cường độ đạt cực đại ở đỉnh aâm tiết thứ 2 vì ñöôøng neùt cöôøng ñoä cuûa CPAC theå hieän roõ reät 2 ñænh vôùi möùc ñoä nhaáp nhoâ coù theå nhaän thaáy ñöôïc khi nhìn qua maø chöa caàn ñeán nhöõng thoâng soá kó thuaät chính xaùc. Vaø nhö vaäy ta cuõng ñaõ coù thể maïnh daïn kết luận CPAC đặt trọng aâm ở aâm tiết thứ 2, treân cô sôû cuûa söï phaân biệt giữa aâm tiết mạnh cũng chính laø aâm tiết mang trọng aâm vaø aâm tiết yếu laø aâm tiết khoâng mang trọng aâm. Ngược lai, tuy cuõng căn cứ vaøo phổ đồ treân (hình 1) nhöng neáu khoâng coù caùc thoâng soá kó thuaät cuï theå thì ta khoâng theå nhaän ra ñöôïc chính xaùc CTV ñaõ ñaët troïng aâm ôû aâm tieát naøo vì ñöôøng neùt cöôøng ñoä cuûa MKS laø moät ñöôøng gaàn nhö khoâng nhaáp nhoâ, taïo hình aûnh 2 ñænh aâm tieát gaàn nhö ngang nhau. Ñieàu naøy đồng nghĩa với việc CTV ñaõ phaùt ra löïc gaàn nhö baèng nhau cho caû 2 aâm tieát cuûa töø chorale. Khoâng thể phủ nhận ñaây laø caùch phaùt aâm hoaøn toaøn khoâng chính xaùc khi CTV ñaõ khoâng ñaùp öùng ñöôïc tính nhòp ñieäu cuûa troïng aâm töø tieáng Anh. Nguyeân nhaân cô baûn cuûa hieän töôïng naøy laø söï chuyeån di tieâu cöïc do bò aûnh höôûng bôûi tieáng meï ñeû. Hieän töôïng naøy toàn taïi khaù phoå bieán trong ña soá ngöôøi Vieät khi phaùt aâm töø tieáng Anh theo xu höôùng caân baèng löïc phaùt ra cho moïi aâm tieát trong töø. Caùch phaùt aâm naøy laø theo moâ hình nhòp ñieäu tieáng Vieät, ngoân ngöõ ñôn aâm tieát vôùi söï caân baèng löïc giöõa caùc aâm tieát (syllable- timed). Hieän töôïng naøy laø do söï chuyeån di tieâu cöïc taïo ra loãi giao thoa trong phaùt aâm. Nhö vaäy, sinh vieân Vieät Nam phaûi reøn luyeän caùch phaùt aâm ñaùp öùng ñöôïc tính nhòp ñieäu, cụ thể laø phaûi theo moâ hình nhòp ñieäu tieáng Anh: {F = [S_W]}. Ngoaøi ra, ta thaáy roõ hình aûnh ñöôøng neùt cao ñoä cuûa caû CPAC vaø MKS khaù baèng phaúng, hoaøn toaøn khaùc ñöôøng neùt cöôøng ñoäâ vôùi daùng veû gôïn soùng, nhaáp nhoâ, bieåu hieän troïng löïc khaùc nhau ôû caùc vò trí cô baûn trong töø. Tuy nhieân, ôû ñænh aâm tieát thöù 1 cuûa CPAC cao ñoä ñaït cöïc ñaïi vôùi thoâng soá khaù cao: 388.20 Hz, duø aâm tieát 1 cuûa CPAC khoâng phaûi laø aâm tieát mang troïng aâm. Trong khi ñoù, MKS coù ñöôøng neùt thanh cô baûn F0 ño taïi ñænh aâm tieát 1 laø 184 Hz. Baûng 3: Thoâng soá cöôøng ñoä, cao ñoä ñænh aâm tieát 2 cuûa CPAC vaø MKS THOÂNG SOÁ TAI ÑÆNH AÂM TIEÁTÏ CPAC MKS CÖÔØNG ÑOÄ(INTENSITY) AÂM TIEÁT 2 72.60 dB 67.06 dB CAO ÑOÄ (PITCH) AÂM TIEÁT 2 79.07 Hz 161.50 Hz Tạp chí Đại học Thủ Dầu Một, số 3(5) – 2012 81 Hình 2: Ñoái chieáu cöôøng ñoä vaø cao ñoä ñænh aâm tieát 2 giöõa CPAC vaø MKS Khi quan saùt tiếp phổ đồ ño ñænh aâm tieát thöù 2 cuûa CPAC vaø MKS (hình 2), ta thaáy söï cheânh leäch khaù roõ cuûa caùc thoâng soá kó thuaät chæ cường độ của CPAC tại aâm tiết thứ 2 = 72.60 dB vaø cường độ aâm tiết thứ 2 của MKS = 67.06 dB. Nhö vaäy CPAC đaõ phaùt aâm vôùi löïc hoaøn toaøn khaùc nhau cho 2 aâm tieát cuûa töø chorale, với sự cheânh leäch = 72.60 dB – 62.90 dB = 9.70 dB > 5, đủ để tạo moâ hình nhịp điệu coù troïng aâm (Stress-Timed Rhythm) với mẫu nhịp điệu (rhythmic pattern): {F = [S W]} (với F = Foot = 1 bước, S = strong = mạnh, W = weak = yếu). Trong khi ñoù, MKS coù thoâng soá löïc phaùt aâm ño ñöôïc taïi ñænh 2 aâm tieát cuûa töø chorale gaàn nhö baèng nhau, vôùi söï caùch cheânh leäch = 67.06 dB – 66.51 dB = 0.55 dB < 1 < 5, hoaøn toaøn khoâng ñuû ñeå taïo moâ hình nhòp ñieäu coù troïng aâm. Ngöôïc laïi, thoâng soá cöôøng ñoä naøy laø hình aûnh cuûa moâ hình nhòp ñieäu coù caùc aâm tieát coù troïng löïc caân baèng (Syllable-Timed Rhythm) cuûa tieáng Vieät. Ngoaøi ra, cuõng töø phoå ñoà (hình 2) ta coù theå thaáy roõ cao ñoä taïi ñænh aâm tieát 2 cuûa CPAC laø 79.07 Hz, cuõng laø aâm tieát mang troïng aâm nhöng laïi thaáp hôn cao ñoä ñænh aâm tieát 1, aâm tieát khoâng mang troïng aâm: 388.20 Hz. Trong khi ño,ù MKS coù ñöôøng neùt thanh cô baûn ñaït taïi ñænh aâm tieát thöù 2 = 161.50 Hz, vaø cuõng khoâng caùch bieät so vôùi cao ñoä ôû ñænh aâm tieát 1 = 184 Hz. Nhö vaäy, duø khoâng ñaït ñöôïc moâ hình nhòp ñieäu tieáng Anh S_W, nhöng cô baûn CTV ñaõ phaùt ra löïc cho aâm tieát 2 cao hôn aâm tieát 1, ñöôïc taïm chaáp nhaän ñaët ñuùng vò trí troïng aâm cho töø. Vaø cuõng nhö thoâng soá cao ñoä cuûa CPAC, cao ñoä ôû ñænh aâm tieát 2, aâm tieát mang troïng aâm cuûa MKS vaãn thaáp hôn cao ñoä ôû ñænh aâm tieát 1, aâm tieát khoâng mang troïng aâm cuûa MKS. Journal of Thu Dau Mot university, No3(5) – 2012 82 Töø quan saùt treân, ta coù theå ñöa ñeán nhaän ñònh raèng, ñöôøng neùt thanh cô baûn F0 bieåu dieãn cao ñoä khoâng theå hieän troïng aâm maø chæ laø söï khaùc nhau veà ñoä traàm boång cuûa gioïng noùi giöõa nhöõng caù theå khaùc nhau maø thoâi. Cuoái cuøng, tieâu chí thöù 3 seõ ñöôïc khaûo saùt laø tröôøng ñoä, minh hoïa theo phoå ñoà hình 3 nhö sau: Hình 3: Ñoái chieáu tröôøng ñoä vaø tæ leä tröôøng ñoä 2 aâm tieát giöõa CPAC vaø MKS Baûng 4: Thoâng soá tröôøng ñoä 2 aâm tieát cuûa CPAC vaø MKS THOÂNG SOÁ TRÖÔØNG ÑOÄ CPAC MKS TRÖÔØNG ÑOÄ (DURATION) AÂM TIEÁT 1 0.225263 0.271241 AÂM TIEÁT 2 0.414075 0.474672 TÆ LEÄ 1/2 0.54 0.57 Tröôøng ñoä vaø tæ leä tröôøng ñoä 2 aâm tieát cuûa CPAC vaø MKS ñeàu trong khoaõng ½, cô baûn ñaùp öùng ñöôïc yeâu caàu tæ leä giöõa 2 aâm tieát mang vaø khoâng mang troïng aâm. Nhö vaäy, neáu caên cöù vaøo tröôøng ñoä thì ta khoâng theå nhaän ra haïn cheá hay sai phaïm cuûa CTV vì khi keùo daøi ñuû thôøi löôïng cho töøng aâm tieát thì chæ ñaït ñöôïc troïng aâm löôïng, laø ñaëc ñieåm cuûa troïng aâm töø tieáng Vieät. Trong khi ñaëc tröng cuûa troïng aâm tieáng Anh laø troïng aâm löïc treân cô sôû maãu nhòp ñieäu S_W. Do ñoù, cho duø MKS ñaùp öùng ñöôïc ñaëc ñieåm tröôøng ñoä nhöng vaãn laø caùch phaùt aâm sai nhö ñaõ chöùng minh. Töø nhận đònh từng tieâu chí ñaùnh giaù trọng aââm từ tieáng Anh nhö treân, caùc keát quaû khaûo saùt ñöôïc heä thoáng theo baûng thoâng soá kó thuaät toång hôïp cöôøng ñoä, cao ñoä vaø tröôøng ñoä (baûng 5). Tạp chí Đại học Thủ Dầu Một, số 3(5) – 2012 83 Baûng 5: Thoâng soá cao ñoä, cöôøng ñoä vaø tröôøng ñoä cuûa CPAC vaø MKS THOÂNG SOÁ CPAC MKS CÖÔØNG ÑOÄ (INTENSITY) AÂM TIEÁT 1 62.90 dB 66.51 dB AÂM TIEÁT 2 72.60 dB 67.06 dB CAO ÑOÄ (PITCH) AÂM TIEÁT 1 388.20 Hz 184 Hz AÂM TIEÁT 2 79.07 Hz 161.50 Hz TRÖÔØNG ÑOÄ (DURATION) AÂM TIEÁT 1 0.225263 0.271241 AÂM TIEÁT 2 0.414075 0.474672 TÆ LEÄ 1/2 0.54 0.57 Töø phoå ñoà vaø baûng bieåu toùm taét caùc thoâng soá ño aâm thanh gioïng noùi, chuùng toâi nhaän thaáy: – Cao ñoä khoâng theå hieän ñöôïc vò trí troïng aâm töø tieáng Anh maø chæ theå hieän chaát gioïng cuûa caùc chuû theå phaùt aâm maø thoâi. – Ngoaøi ra, neáu caên cöù vaøo tröôøng ñoä thì ta khoâng theå nhaän ra haïn cheá hay sai phaïm cuûa CTV vì khi keùo daøi ñuû thôøi löôïng cho töøng aâm tieát thì chæ ñaït ñöôïc troïng aâm löôïng, laø ñaëc ñieåm cuûa troïng aâm töø tieáng Vieät. Trong khi ñaëc tröng cuûa troïng aâm tieáng Anh laø troïng aâm löïc treân cô sôû maãu nhòp ñieäu S_W. Do ñoù, cho duø MKS ñaùp öùng ñöôïc ñaëc ñieåm tröôøng ñoä nhöng vaãn khoâng theå duøng laøm caên cöù ñeå ñaùnh giaù caùch phaùt aâm troïng aâm töø tieáng Anh vôùi ñaëc ñieåm ñieäu tính. – Do ñoù, ñeå xaùc ñònh vò trí troïng aâm cuûa töø tieáng Anh, ta neân caên cöù vaøo ñöôøng neùt cöôøng ñoä, moät neùt ñaëc bieät vaø baét buoäc trong ngoân ñieäu tieáng Anh. Nhìn chung, trong tieáng Vieät, cöôøng ñoä giöõa caùc aâm tieát khoâng khaùc nhau vì troïng aâm töø cuûa tieáng Vieät laø troïng aâm löôïng neân theå hieän ôû tröôøng ñoä aâm tieát. Ngöôïc laïi, troïng aâm tieáng Anh laø troïng aâm löïc neân tieâu chí cô baûn vaø chuaån xaùc nhaát ñeå nhaän dieän troïng aâm töø tieáng Anh laø cöôøng ñoä [[13]], beân caïnh cao ñoä vaø tröôøng ñoä. Söï khaùc bieät naøy ñaõ daãn ñeán söï chuyeån di tieâu cöïc taïo ra loãi giao thoa trong ngoân ngöõ, chuû yeáu do aûnh höôûng cuûa ñaëc ñieåm ngoân ngöõ meï ñeû (Vieät ngöõ). Quan troïng hôn laø neáu khoâng yù thöùc ñöôïc neùt ñaëc tröng naøy thì sinh vieân seõ khoâng theå nhaän dieän vò trí troïng aâm töø tieáng Anh treân cô sôû troïng löôïng aâm tieát theå hieän qua cöôøng ñoä. 2.4. Ranh giôùi giöõa caùc aâm tieát trong noäi boä töø Vaán ñeà maâu thuaãn giöõa troïng löôïng cuûa aâm tieát veà nguyeân taéc xaùc ñònh ranh giôùi giöõa caùc aâm tieát [[13]:114] cuõng aûnh höôûng ñeán vieäc xaùc ñònh vò trí troïng aâm trong töø ña aâm tieát tieáng Anh. Tröôøng hôïp caùc töø coù nguyeân aâm cuûa aâm tieát laø nguyeân aâm coù theå taïo neân vaàn cuûa aâm tieát mang troïng aâm (khoâng phaûi nguyeân aâm ngaén vaø nguyeân aâm yeáu) vaø ñeàu coù moät phuï aâm coù theå laøm chöùc naêng aâm keát cuûa aâm tieát thöù nhaát hay aâm khôûi cuûa aâm tieát thöù hai. Vaäy vaán ñeà naøy neân giaûi quyeát ra sao? Tröôùc tieân, ngöôøi Anh coù khuynh höôùng ñaët soá löôïng toái ña soá ôû vò trí khôûi vaø toái thieåu ôû vò trí keát cuûa aâm tieát; khi ñoù seõ baét buoäc ñaët aâm vò ñaàu tieân sau nguyeân aâm, Journal of Thu Dau Mot university, No3(5) – 2012 84 nhö /p/ cuûa chöõ report, ôû vò trí khôûi cuûa aâm tieát thöù 2. Nhö vaäy, aâm tieát ñaàu /re -/ cuûa töø report seõ trôû thaønh aâm tieát nheï, cuõng chính laø aâm tieát khoâng mang troïng aâm. Tieáp theo, caên cöù vaøo nguyeân taéc toái ña cuûa caùc thaønh toá cuûa aâm tieát: Cuï theå möùc ñoä toái ña veà soá löôïng aâm vò ôû vò trí khôûi cuûa aâm tieát laø 3 (Onset Maximalism) [[13], tr. 111]; nhö chöõ extra /ikstrə/ thì hôïp lí nhaát laø ñaët ranh giôùi (bieåu hieän baèng daáu chaám(.)) giöõa aâm vò /k/ vaø /s/ : /ik. strə/, vöøa ñaùp öùng ñöôïc nguyeân taéc toái ña ôû vò trí khôûi laø 3 aâm vò trong ñoù vò trí ñaàu tieân trong toå hôïp aâm khôûi chæ coù theå laø aâm vò /s/. Ngoaøi ra, caùch giaûi quyeát naøy vaãn ñaùp öùng ñöôïc nguyeân taéc troïng löôïng cuûa aâm tieát mang troïng aâm vì aâm tieát /i:k -/ vaãn laø aâm tieát naëng vì coù nguyeân aâm daøi vaø aâm keát. Nhöng ñoái vôùi tröôøng hôïp aâm tieát thöù nhaát cuûa töø chöùa nguyeân aâm ngaén hay nguyeân aâm yeáu (töø bottle) thì seõ naûy sinh söï maâu thuaãn giöõa caùc caùch keát hôïp aâm tieát. Neáu ñaët phuï aâm ngay sau nguyeân aâm ñaàu tieân cuûa töø ôû vò trí khôûi cuûa aâm tieát thöù 2 (nhö bo.ttle vôùi daáu chaám bieåu thò ranh giôùi giöõa caùc aâm tieát) thì phuø hôïp caû söï khaùi quaùt hoùa chuoãi ñoä vang cuûa aâm thanh (Sonority Sequencing Generalisation) laãn möùc ñoä toái ña cuûa aâm khôûi. Tuy nhieân, taïi ñaây, ta phaûi ñoái maët vôùi vaán ñeà cuûa aâm tieát thöù nhaát cuûa töø (bottle laø /bɔ/) laø nguyeân aâm ngaén khoâng theå taïo neân vaàn cuûa aâm tieát coù troïng aâm. Vì vaäy, aâm tieát thöù nhaát (cuûa töø bottle) roõ raøng caàn aâm keát ñeå trôû thaønh aâm tieát naëng, laø aâm tieát nhaän troïng aâm. Nhöng seõ toàn taïi söï maâu thuaãn khi ñaët ranh giôùi cho caùc loaïi töø nhö treân, nhö neáu phaân chia laø bott.le thì troâng cuõng khoâng ñuùng vì nhöõng ngöôøi baûn ngöõ thöôøng kieåm tra ranh giôùi giöõa caùc aâm tieát baèng caùch ñoïc leân moãi aâm tieát trong töø hai laàn, nhö laø ñoïc bot-bot- tle-tle, noù coù theå khoâng truøng khôùp raèng chuùng ñöôïc vieát vôùi 2 phuï aâm ôû vò trí giöõa (double medial consonants) [[13], tr. 112]. Giaûi phaùp khaû thi laø phaân tích aâm vò phuï aâm ôû giöõa 2 aâm tieát trong nhöõng tröôøng hôïp nhö vaäy, nhö /t/ cuûa bottle nhö laø ranh giôùi aâm tieát (ambisyllabic), coù nghóa laø ñoàng thôøi thuoäc veà aâm keát cuûa aâm tieát thöù nhaát vaø aâm khôûi cuûa aâm tieát thöù hai trong töø bottle. Giaûi phaùp naøy seõ khoâng maâu thuaãn vôùi caû söï khaùi quaùt hoùa chuoãi ñoä vang cuûa aâm thanh (Sonority Sequencing Generalisation) vaø laïi coøn phuø hôïp vôùi tröïc giaùc cuûa ngöôøi baûn ngöõ (native speakers’ intuitions) vaø maãu troïng aâm (stress patterns). 3. Phöông phaùp nhaän dieän troïng aâm töø tieáng Anh 3.1. Heä thoáng caùc nguyeân taéc troïng aâm töø tieáng Anh Tieáng Anh laø moät ngoân ngöõ ñöôïc thöøa höôûng töø caùc qui luaät troïng aâm coá ñònh cuûa Ñöùc (Germanic) [[13]], vôùi ñaëc ñieåm laø troïng aâm luoân ñöôïc ñaët vaøo aâm tieát thöù 1 cuûa caên toá, nhöng laïi bò aûnh höôûng bôûi tieáng Latin, tieáng Phaùp vaø YÙ; neân tieáng Anh ñoâi khi bò caûm nhaän nhö laø ngoân ngöõ khoâng coù qui luaät troïng aâm töø nhö tieáng Nga. Tuy nhieân, nhôø vaøo caùc yeáu toá nhö troïng löôïng aâm tieát, kieåu loaïi töø (laø töø ñôn ña aâm tieát, töø phaùi sinh vaø töø gheùp) vaø soá löôïng aâm tieát trong töø, caùc nguyeân taéc phöùc taïp veà troïng aâm töø tieáng Anh seõ ñöôïc heä thoáng nhö sau: Tạp chí Đại học Thủ Dầu Một, số 3(5) – 2012 85 Baûng 6: Baûng heä thoáng caùc nguyeân taéc troïng aâm töø tieáng Anh 1. Nguyeân taéc troïng aâm töø tieáng Anh treân caáp ñoä hình thaùi từ đơn Töø loaïi - soá AÂm tieát Nguyeân taéc Ví duï 2 T ö ø n o äi d u n g Ñoäng töø 1. Neáu aâm tieát thöù hai cuûa ñoäng töø chöùa nguyeân aâm daøi (hoaëc nguyeân aâm ñoâi hoaëc keát thuùc vôùi hôn 1 phuï aâm, AÂM TIEÁT THÖÙ HAI seõ NHAÄN TROÏNG AÂM. 2. Neáu aâm tieát thöù hai cuûa ñoäng töø chöùa nguyeân aâm ngaén hoaëc nguyeân aâm ñoâi /ou/ vaø keát thuùc vôùi 1 hoaëc khoâng phuï aâm, AÂM TIEÁT ÑAÀU seõ NHAÄN TROÏNG AÂM ‘apply’ [ə'plai] ‘enter’ ['entə] ‘follow’ ['fɔlou] Tính töø Theo nguyeân taéc cuûa ñoäng töø: 1. __ ‘LongVow/Dip + 2,3 cons 2. ‘__ shortVow/ou + 1 cons Ngoaïi leä: ‘__shortVow/ou + 2 cons ‘correct’ [kə'rekt] ‘honest’ ['ɔnist] ‘perfect’ ['pə:fikt] or ['pə:fekt] Danh töø 1. Neáu aâm tieát thöù hai cuûa danh töø chöùa nguyeân aâm ngaén thì AÂM TIEÁT THÖÙ NHAÁT seõ NHAÄN TROÏNG AÂM __shortVow 2. Tröôøng hôïp ngöôïc laïi AÂM TIEÁT THÖÙ HAI seõ NHAÄN TROÏNG AÂM. ‘money’ ['mʌni] ‘product’ ['prɔdəkt] ‘balloon’ [bə'lu:n] Töø chöùc naêng Giôùi töø:Theo nguyeân taéc cuûa ñoäng töø vaø tính töø btween ['twi:n] 3 T ö ø n o äi d u n g Ñoäng töø 1. Neáu aâm tieát cuoái cuûa ñoäng töø chöùa 1 nguyeân aâm ngaén vaø 1 hay khoâng coù phuï aâm, AÂM TIEÁT LIEÀN KEÀ TRÖÔÙC NOÙ seõ NHAÄN TROÏNG AÂM __‘__shortVow +1 cons 2. Neáu aâm tieát cuoái cuûa ñoäng töø chöùa nguyeân aâm daøi hoaëc nguyeân aâm ñoâi hoaëc keát thuùc vôùi hôn 1 phuï aâm, AÂM TIEÁT CUOÁI seõ NHAÄN TROÏNG AÂM __ __ ‘LongVow/Dip +2,3 cons ‘dtermine’ [di'tə:min] ‘entertain’ [,entə'tein] Danh töø 1. Neáu aâm cuoái cuûa danh töø chöùa nguyeân aâm ngaén hoaëc nguyeân aâm ñoâi [ou] thì aâm tröôùc noù (AÂM GIÖÕA), coù chöùa nguyeân aâm daøi hoaëc nguyeân aâm ñoâi hoaëc keát thuùc baèng hôn moät phuï aâm ) seõ NHAÄN TROÏNG AÂM __ ‘LongVow/Dip + 2,3 cons shortVow/ [ou] 2. Neáu aâm tieát cuoái cuûa danh töø chöùa moät nguyeân aâm ngaén vaø aâm tieát giöõa chöùa moät nguyeân aâm ngaén vaø keát thuùc khoâng quaù moät phuï aâm thì AÂM TIEÁT ÑAÀU seõ NHAÄN TROÏNG AÂM ‘__ shortVow + 1 cons shortVow/ [ou] 3. Neáu aâm tieát cuoái chöùa nguyeân aâm daøi hoaëc nguyeân aâm ñoâi hoaëc keát thuùc vôùi hôn 1 phuï aâm (2 hoaëc 3 phuï aâm),AÂM TIEÁT ÑAÀU seõ NHAÄN TROÏNG AÂM. ‘__ __ LongVow/Dip +2,3 cons ‘disaster’ [di'zɑ:stə] ‘quantity’ ['kwɔntəti] ‘intellect’ ['intəlekt] Tính töø Theo nguyeân taéc cuûa danh töø Journal of Thu Dau Mot university, No3(5) – 2012 86 3.2. Ñaëc ñieåm chính cuûa caùc aâm tieát mang vaø khoâng mang troïng aâm Vì troïng löôïng [[13]: 121 – 125] cuûa aâm tieát (syllable weight) seõ laø nhaân toá chính ñeå xaùc ñònh vò trí ñaët troïng aâm trong töø: Moät aâm tieát nheï (= AÂm tieát khoâng nhaän troïng aâm) chöùa {moät aâm vò nguyeân aâm trong phaàn vaàn maø khoâng coù aâm keát} Moät aâm tieát naëng (= AÂm tieát nhaän troïng aâm) laø moät aâm tieát coù moät boä vaàn phöùc taïp, goàm 1 trong 2 tröôøng hôïp sau: – {1 nguyeân aâm ngaén nhöng phaûi coù toái thieåu 1 phuï aâm keát} – {Phaûi coù haït nhaân goàm coù moät nguyeân aâm daøi hoaëc nguyeân aâm ñoâi vaø phaûi boå sung theâm aâm keát} Do ñoù, treân cô sôû phaân bieät giöõa aâm tieát nheï vaø aâm tieát naëng, töø loaïi (danh töø, ñoäng töø, tính töø, giôùi töø,..) cuøng vôùi soá löôïng aâm tieát trong töø, moät vaøi ñaëc ñieåm chính cuûa caùc aâm tieát mang vaø khoâng mang troïng aâm seõ ñöôïc heä thoáng nhö sau: 3.2.1. Töø ñôn ña aâm tieát khoâng phuï toá 2. Nguyeân taéc vaø loaïi phuï toá từ phức Ví duï 1 . T ie àn to á - Khoâng coù tieàn toá cuûa töø ña aâm tieát mang troïng aâm chính - Troïng aâm cuûa töø coù tieàn toá bò chi phoái bôûi quy luaät cuûa nhöõng töø khoâng coù tieàn toá - Tröôøng hôïp ñaëc bieät: Caëp töø cuøng hình thöùc khaùc theå loaïi Nguyeân taéc: ñoäng töø vaø danh töø / tính töø coù cuøng hình thöùc Ñoäng töø: AÂm tieát 2 nhaän troïng aâm Danh töø/ Tính töø.: AÂm tieát 1 nhaän troïng aâm 1. ‘abstract’ ['æbstrækt] (v) [æb'strækt] (adj) 2. ‘conduct’ [kɔn'dʌkt] (v) ['kɔndʌkt] (n) 2 . H a äu to á 1/. Baûn thaân haäu toá mang troïng aâm: Troïng aâm ôû aâm tieát ñaàu cuûa haäu toá . -ain, -ee, -eer, -ese, -ette, -esque, -ique ‘entertain’ [,entə'tein] 2/. Nhöõng haäu toá khoâng aûnh höôûng ñeán vò trí troïng aâm : -able, -age, -al, -en, -ful, -ing, -ANCE, -ANT, -ARY ’-ish’ (Ñaây laø quy luaät cho tính töø, ñoái laäp vôùi caên toá coù nhieàu hôn 1 aâm tieát luoân nhaän troïng aâm ôû aâm tieát ngay tröôùc ‘ish’) -like, -less, -ly, -ment. -ness, -ous, -fy, -y ‘comfort’ ['kʌmfət] ‘confortable’ ['kʌmfətəbl] ‘replenish [ri'pleni∫] 3/. Haäu toá aûnh höôûng ñeán troïng aâm cuûa caên toá : -eous, -graphy, -ial, -ic, -ion, -ious, -ty ‘photo’ ‘ ‘photography’ ['foutou] [fə'tɔgrəfi] 3. Nguyeân taéc vaø vò trí aâm tieát nhaän troïng aâm từ gheùp Ví duï 1 ñöôïc keát hôïp bôûi hai danh töø. typewriter 2 ñöôïc keát hôïp bôûi hai tính töø, vôùi tính töø thöù hai keát thuùc baèng ‚ed‛ ‘bad-tembered ñöôïc keát hôïp bôûi thaønh phaàn thöù nhaát laø soá ñeám hay soá thöù töï, thaønh phaàn thöù hai thöôøng laø danh töø. three-‘wheeler second-‘class coù chöùc naêng laø traïng töø north-‘East coù chöùc naêng laø ñoäng töø vaø coù thaønh phaàn thöù nhaát laø traïng töø. down-‘gate Tạp chí Đại học Thủ Dầu Một, số 3(5) – 2012 87 Baûng 7: Ñaëc ñieåm chính cuûa aâm tieát khoâng nhaän troïng aâm trong töø ñôn 3.2.2. Töø phöùc (ña aâm tieát coù phuï toá) Baûng 8: Ñaëc ñieåm veà troïng aâm cuûa tieàn toá Ñaëc ñieåm veà troïng aâm cuûa tieàn toá Cuï theå 1 Khoâng coù tieàn toá cuûa nhöõng töø moät hay hai aâm tieát luoân mang troïng aâm chính Tieàn toá khoâng mang troïng aâm 2 Troïng aâm cuûa töø coù tieàn toá bò chi phoái bôûi qui luaät cuûa nhöõng töø khoâng coù tieàn toá Tieàn toá khoâng aûnh höôûng vò trí troïng aâm 3 Caëp töø loïai ‘abstract’ tieàn toá + ‘caên toá Ñoäng töø ['æbstrækt] (v) ‘tieàn tố + caên toá Tính töø [æb'strækt] (adj) 3.2.3. Töø gheùp (2 caên toá) Baûng 10: Ñaëc ñieåm aâm tieát mang troïng aâm trong töø gheùp T ö ø g h e ùp Vò trí nhaän troïng aâm vaø qui taéc Ví duï Phaàn ñaàu Töø gheùp ñöôïc keát hôïp bôûi hai danh töø. ‘typewriter Phaàn sau Töø gheùp ñöôïc keát hôïp bôûi hai tính töø, trong ñoù tính töø thöù hai keát thuùc baèng ‚ed‛ Bad-‘tembered Töø gheùp ñöôïc keát hôïp bôûi thaønh phaàn thöù nhaát laø soá ñeám hay soá thöù töï, thaønh phaàn thöù hai thöôøng laø danh töø. Second-‘class Töø gheùp coù chöùc naêng laø traïng töø North-‘East Töø gheùp coù chöùc naêng laø ñoäng töø vaø coù thaønh phaàn thöù 1 laø traïng töø. Down-‘gate AÂm tieát KHOÂNG nhaän troïng aâm Boái caûnh Vò trí troïng aâm 1 AÂm tieát chöùa nguyeân aâm yeáu [ə i o] AÂm tieát thöù 2 cuûa danh töø 2 aâm tieát AÂm tieát ñaàu 2 AÂm tieát chöùa moät nguyeân aâm yeáu vaø keát thuùc khoâng quaù moät phuï aâm AÂm tieát giöõa cuûa danh töø 3 aâm tieát 3 AÂm tieát chöùa nguyeân aâm ngaén hoaëc nguyeân aâm yeáu hoaëc nguyeân aâm ñoâi [ou] AÂm tieát cuoái cuûa danh töø 3 aâm tieát 4 AÂm tieát chöùa nguyeân aâm yeáu hoaëc nguyeân aâm ñoâi [ou] vaø keát thuùc vôùi 1 hoaëc 0 phuï aâm AÂm tieát thöù 2 cuûa ñoäng töø/ tính töø 2 aâm tieát AÂm tieát NHAÄN troïng aâm Vò trí trong töø 1 AÂm tieát chöùa nguyeân aâm daøi hoaëc nguyeân aâm ñoâi hoaëc keát thuùc vôùi hôn 1 phuï aâm (2 hoaëc 3 , .. phuï aâm), AÂm tieát thöù 2 cuûa ñoäng töø / tính töø 2 aâm tieát AÂm tieát cuoái cuûa ñoäng töø 3 aâm tieát NGOAÏI LEÄ: AÂm tieát KHOÂNG nhaän troïng aâm Boái caûnh Vò trí troïng aâm 1 AÂm tieát chöùa nguyeân aâm daøi hoaëc nguyeân aâm ñoâi hoaëc keát thuùc vôùi hôn 1 phuï aâm (2 hoaëc 3 , .. phuï aâm), AÂm tieát cuoái trong danh töø / tính töø 3 aâm tieát AÂm tieát ñaàu 2 AÂm tieát chöùa nguyeân aâm ngaén hoaëc nguyeân aâm ñoâi [ou] vaø keát thuùc vôùi 2 phuï aâm AÂm tieát thöù 2 cuûa ñoäng töø 2 aâm tieát 3 AÂm tieát keát thuùc vôùi hôn 1 phuï aâm (2 hoaëc 3 , .. phuï aâm), AÂm tieát thöù 2 cuûa tính töø 2 aâm tieát Ñaëc ñieåm troïng aâm cuûa haäu toá Haäu toá cuï theå 1 Baûn thaân haäu toá mang troïng aâm ‘-ain’, ‘-ee’, ‘-eer’, ‘-ese’, ‘-ette’, ‘-esque’, ‘-ique’ 2 Haäu toá khoâng aûnh höôûng ñeán vò trí troïng aâm. ‘-able’,’-age’,’-al’,’-en’,’-ful’,’-ing’ 3 Troïng aâm ôû aâm tieát ngay tröôùc haäu toá ‘ish’‘-like’,’-less’,’-ly’,‘-ment’.‘-ness’,’-ous’,’-fy’,’-wisw’,’-y’ 4 Haäu toá aûnh höôûng ñeán troïng aâm cuûa caên toá ‘-eous’, ‘-graphy’,’-ial’, ‘-ic’, ’-ion’, ‘-ious’, ’-ty’ Baûng 9: Ñaëc ñieåm veà troïng aâm cuûa haäu toá Baûng 9: Ñaëc ñieåm veà troïng aâm cuûa haäu toá Journal of Thu Dau Mot university, No3(5) – 2012 88 4. Keát luaän Nhìn chung, thaät söï khoâng theå phuû nhaän tính phöùc taïp trong vieäc xaùc ñònh troïng aâm töø tieáng Anh töø söï aûnh höôûng cuûa nguyeân taéc phaân loaïi töø treân caùc cô sôû: caáp ñoä hình thaùi cuûa töø, chuûng loaïi ngöõ phaùp vaø soá löôïng aâm tieát trong töø. Tuy nhieân, theo ñaëc tröng tieáng Anh laø ngoân ngöõ theo moâ hình nhòp ñieäu coù troïng aâm (Stress-Timed Rhythm), töùc laø phaûi phaùt aâm coù tính nhòp ñieäu ñöôïc cuï theå hoùa laø phaûi theo moâ hình nhòp ñieäu (rhythmic patterns): {F = [S W]} (vôùi F = Foot = 1 böôùc, S = strong = maïnh, W = weak = yeáu), thì troïng löôïng cuûa aâm tieát (Syllable weight) [[13]] seõ laø nhaân toá chính ñeå xaùc ñònh vò trí ñaët troïng aâm trong töø, caên cöù treân söï phaân bieät giöõa aâm tieát nheï (chöùa {moät aâm vò nguyeân aâm trong phaàn vaàn maø khoâng coù aâm keát}) vaø aâm tieát naëng (chöùa {1 nguyeân aâm ngaén nhöng phaûi coù toái thieåu 1 phuï aâm keát} hoaëc {phaûi coù haït nhaân goàm coù moät nguyeân aâm daøi hoaëc nguyeân aâm ñoâi vaø phaûi boå sung theâm aâm keát}). Töø ñoù, moät heä thoáng caùc nguyeân taéc troïng aâm töø ñaõ ñöôïc ñuùc keát moät caùch cô baûn vaø khaù ñôn giaûn, ñoàng thôøi ñaõ ñöôïc kieåm nghieäm cuõng nhö minh hoïa baèng thöïc nghieäm ngöõ aâm hoïc, töø caáp ñoä töø ñôn-1 hay nhieàu aâm tieát vôùi söï phaân bieät giöõa caùc loaïi töø: danh töø, ñoäng töø, tính töø, vôùi ñaëc ñieåm chung laø nhöõng aâm tieát chöùa nguyeân aâm yeáu thì khoâng nhaän troïng aâm, coøn laïi nhö aâm tieát chöùa nguyeân aâm ngaén nhöng phaûi keát thuùc vôùi ít nhaát 1 phuï aâm vaø aâm tieát chöùa nguyeân aâm daøi thì luoân nhaän troïng aâm; ñeán caáp ñoä töø phöùc vôùi söï aûnh höôûng cuûa caùc loaïi phuï toá nhö: taát caû caùc tieàn toá ñeàu khoâng mang troïng aâm (ngoaïi tröø tieàn toá cuûa tính töø trong caëp töø loaïi: word class pair ) vaø vieäc xaùc ñònh troïng aâm seõ theo nguyeân taéc caáp ñoä töø ñôn; cuøng vôùi caùc loaïi haäu toá luoân mang troïng aâm vaø khoâng mang troïng aâm – coù vaø khoâng coù söï aûnh höôûng laøm thay ñoåi vò trí troïng aâm cuûa töø; vaø cuoái cuøng laø caáp ñoä töø gheùp vôùi 2 vò trí nhaän troïng aâm khaùc nhau laø ôû thaønh toá thöù nhaát neáu töø gheùp caáu thaønh töø 2 danh töø vaø caùc tröôøng hôïp coøn laïi thì thaønh toá thöù 2 seõ nhaän troïng aâm. Nhö vaäy, töø quan ñieåm veà naâng cao khaû naêng nhaän thöùc trong giao tieáp, ñaëc bieät baèng tieáng Anh, baøi vieát cô baûn ñaõ cung caáp moät soá kieán thöùc vaø phöông phaùp raát caàn thieát veà aâm vò hoïc chieát ñoaïn, thoâng qua thöïc haønh maãu nhòp ñieäu trong ngoân ñieäu, nhaèm naâng cao khaû naêng xaùc ñònh vaø phaùt aâm caùc aâm tieát nhaän troïng aâm, cô sôû ñeå ñoaùn noäi dung cuûa lôøi noùi trong giao tieáp ngoaøi xaõ hoäi vaø quoác teá trong thôøi kì toaøn caàu hoùa hieän nay. VERIFYING A METHOD TO RECOGNIZE THE STRESSED SYLLABLE IN AN ENGLISH WORD BY EXPERIMENTAL PHONETICS Tran Thi Thanh Dieu University of Social Sciences and Humanities Vietnam National University of Ho Chi Minh city ABSTRACT Based on the syllable weight, the word classification on the foundation of Morphological level of a word, the Grammatical category and the Number of syllables Tạp chí Đại học Thủ Dầu Một, số 3(5) – 2012 89 existing in a word, the research concentrates on the foundation for a rather simple method to recognize the stressed syllable in an English word, which was verified by Experimental Phonetics. Keywords: stress, experimental phonetics, method, verify TAØI LIEÄU THAM KHAÛO [1] Anderson, John M. and Ewen, Colin J., Principles of dependency phonology, Cambridge University Press, 1987. [2] Brentari, Diane, A prosodic model of sign language phonology, Cambridge, MA: MIT Press, 1988. [3] Cao Xuaân Haïo, Tieáng Vieät – maáy vaán ñeà ngöõ aâm, ngöõ phaùp, ngöõ nghóa, NXB Khoa hoïc Xaõ hoäi, 2006. [4] Chomsky N and Halle M., The sound pattern of English, New York: Harper and Row, 1968. [5] Clements, George N. and Samuel J. Keyser, CV phonology: A generative theory of the syllable. Linguistic inquiry monographs (No. 9), Cambridge, MA: MIT Press. ISBN 0- 262-53047-3 ISBN 0-262-03098-5, 1983. [6] De Lacy, Paul, The Cambridge Handbook of Phonology, Cambridge University Press, ISBN 0-521-84879-2 (hbk), 2007. [7] Fry D. B., Duration and intensity as physical correlates of linguistic stress, J. Acoust. Soc. Am. 27, 765–768. doi: 10.1121/1.1908022, 1955. [8] Fry D. B., Experiments in the perception of stress, Lang Speech 1, 1958. [9] Goldsmith, John A., The aims of autosegmental phonology. In D. A. Dinnsen (Ed.), Current approaches to phonological theory, Bloomington: Indiana University Press, 1979. [10] Jones D., The pronunciation of English, Cambridge University Press, 1909/2002. [11] Ladefoged, Peter, A course in phonetics (4th ed.), Boston: Heinle and Heinle, Thomson Learning, 2001. [12] Leâ Quang Thieâm, Nghieân cöùu ñoái chieáu caùc ngoân ngöõ, NXB Ñaïi hoïc Quoác gia Haø Noäi, 2004. [13] McMahon A., An introduction to English phonology, Edinburgh Univiersity Press, 1998. [14] Nguyeãn Coâng Ñöùc, Nguyeãn Höõu Chöông, Töø vöïng tieáng Vieät, Tröôøng Ñaïi hoïc Khoa hoïc Xaõ hoäi vaø Nhaân vaên – Ñaïi hoïc Quoác gia TP. Hoà Chí Minh, 2004. [15] Nguyeãn Quang Hoàng, AÂm tieát vaø loaïi hình ngoân ngöõ, NXB Ñaïi hoïc Quoác gia Haø Noäi, 2002. [16] Nguyeãn Taøi Caån, Giaùo trình lòch söû ngöõ aâm tieáng Vieät, NXB Giaùo duïc, 1997. [17] Nguyeãn Thieän Giaùp, Caùc phöông phaùp nghieân cöùu ngoân ngöõ, NXB Giaùo duïc, 2009. [18] Ñinh Leâ Thö, Nguyeãn Vaên Hueä, Cô caáu ngöõ aâm tieáng Vieät, NXB Giaùo duïc, 1998. [19] Ñoaøn Thieän Thuaät, Ngöõ aâm tieáng Vieät, NXB Ñaïi hoïc vaø Trung hoïc chuyeân nghieäp, 1980. [20] Roach P., English Phonetics and Phonology. The Youth Press, Vietnam, 1998. [21] Spencer A., Morphological Theory, Cambridge University Press, 1991.