Khảo sát mối tương quan giữa đặc điểm lâm sàng với nồng độ cytokin trong sốt xuất huyết dengue ở trẻ em

Nghiên cứu Y học Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 22 * Số 4 * 2018 134 KHẢO SÁT MỐI TƯƠNG QUAN GIỮA ĐẶC ĐIỂM LÂM SÀNG VỚI NỒNG ĐỘ CYTOKIN TRONG SỐT XUẤT HUYẾT DENGUE Ở TRẺ EM Trần Thanh Hải*, Tạ Văn Trầm** TĨM TẮT Mục tiêu: Xác định sự tương hợp giữa triệu chứng lâm sàng với nồng độ các cytokine trong Sốt xuất huyết Dengue (SXHD). Phương pháp nghiên cứu: Mơ tả dọc đồn hệ tiến cứu. Kết quả: Cĩ 234 bệnh nhân được đưa vào nghiên cứu và các kết quả ghi nhận: Nồng độ IL-6 cao làm tăng khả năng xuất hiện triệu chứng đau bụng của bệnh nhân SXHD. Nồng độ IL-2, IL-4 và IL-13 cao làm tăng khả năng xuất hiện triệu chứng gan to của bệnh nhân SXHD. Nồng độ IL-5,IL-10, IL-12 cao làm tăng nhiệt độ của bệnh nhân SXHD. Khơng tìm thấy mối tương quan giữa nồng độ các cytokin được khảo sát với triệu chứng nơn ĩi, xuất huyết niêm mạc, xuất huyết dưới da của bệnh nhân SXHD. Kết luận: Cĩ sự tương hợp giữa sự thay đổi nồng độ các cytokin và triệu chứng lâm sàng bệnh nhân SXHD. Từ khĩa: Sốt xuất huyết Dengue (SXHD), cytokin. ABSTRACT INTERACTION BETWEEN CLINICAL SYMPTOMS WITH CONCENTRATION OF CYTOKINES IN DENGUE HEMORRHAGIC FEVER IN CHILDREN Tran Thanh Hai, Ta Van Tram. * Ho Chi Minh City Journal of Medicine * Vol. 22 - No 4- 2018: 134 – 139 Objective: To determine the correlation between cytokines and clinical symptoms in DHF. Methods: Prospective cohort. Results: 234 patients were studied and the results as: High levels of IL-6 increase the likelihood of occurring symptoms of abdominal pain in DHF patients. High levels of IL-2, IL-4 and IL-13 increase the occurrence of liver enlargementsymptom in DHF patients. High levels of IL-5, IL-10, IL-12 increase the temperature of DHF patients. No correlation was found between the concentrations of cytokines with symptoms of vomiting, mucosal hemorrhage, subcutaneous hemorrhage of DHF patients. Conclusion: There is a correlation between change in cytokine concentrations and clinical symptoms in DHF patients. Keywords: Dengue hemorrhagic fever (DHF), cytokine. ĐẶT VẤN ĐỀ Bệnh sốt xuất huyết Dengue (SXHD) là vấn đề y tế quan trọng ở các nước nhiệt đới, trong đĩ cĩ Việt Nam. Theo Tổ chức Y tế Thế giới (TCYTTG), cĩ khoảng 2,5 – 3 tỷ người thuộc hơn 100 quốc gia cĩ nguy cơ nhiễm virus Dengue. Hằng năm, cĩ khoảng 20 triệu người nhiễm dengue dẫn đến khoảng 24.000 trường hợp tử vong. Chẩn đốn lâm sàng và điều trị SXHD đã được TCYTTG chuẩn hĩa và hồn thiện dần bằng phác đồ. Tuy nhiên vẫn cịn nhiều trường hợp SXHD tử vong(7). Một cơ chế miễn dịch bệnh sinh khác cho nhiễm virus Dengue được đề cập trong thời gian sau này và được các nhà nghiên cứu tìm cách chứng * Trường Cao đẳng Y tế Tiền Giang, **Bệnh viện Đa khoa Tiền Giang Tác giả liên lạc: PGS. TS BS Tạ Văn Trầm ĐT: 0913771779 Email: [email protected] Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 22 * Số 4 * 2018 Nghiên cứu Y học 135 minh là nhiễm vi rút Dengue gây đáp ứng lệch lạc của hệ miễn dịch. Điều này khơng chỉ làm suy yếu đáp ứng miễn dịch thải trừ virus mà cịn tạo quá mức các cytokin. Nhiều nghiên cứu đã chỉ ra rằng đáp ứng miễn dịch ký chủ cĩ thể đĩng vai trị trong phát triển SXHD và sốc SXHD, bao gồm đáp ứng miễn dịch qua trung gian tế bào, sản phẩm cytokin của các tế bào khác nhau, trong đĩ sự hoạt hĩa lympho T dẫn đến hoạt hĩa bổ thể và sản xuất nhiều cytokin khác nhau với sự hoạt hĩa lympho T quá mức cĩ thể dẫn đến đáp ứng cytokin bệnh lý cĩ liên quan đến bệnh nặng. Nồng độ cytokin và những thụ thể hịa tan của chúng ở những bệnh nhân SXHD cao hơn bệnh nhân sốt Dengue đã gợi ý vai trị của một số cytokin nào đĩ trong độ nặng của bệnh. Trong nhiễm vi rút Dengue, nồng độ các cytokin IL2, IL6, IL8, IL10, IFN, αTNF tăng lên(6,2,4). Sự gia tăng các cytokin này được xem như là dấu hiệu chỉ điểm ở những bệnh nhân bị SXHD nặng. Nhiều nghiên cứu ghi nhận vai trị của các cytokin trong quá trình gia tăng tính thấm thành mạch và xuất huyết(1,5,3). Từ những nghiên cứu trên cho thấy các chỉ dấu sinh học, đặc biệt là các cytokin cần được nghiên cứu hơn nữa sẽ rất hữu ích cho lâm sàng bởi vì sự tiến triển từ nhiễm Dengue đến SXHD và sốc SXHD hiện chưa thể dự đốn trước được. Vì vậy, xác định về sự tương hợp giữa sự thay đổi nồng độ các cytokin với các biểu hiện lâm sàng trong bệnh nhân SXHD sẽ là một vấn đề mới, quan trọng trong lĩnh vực chẩn đốn, xử trí và tiên lượng căn bệnh cĩ khả năng gây tử vong này. Mục tiêu nghiên cứu Xác định sự tương hợp giữa triệu chứng lâm sàng với nồng độ các cytokine trong Sốt xuất huyết Dengue (SXHD). ĐỐI TƯỢNG - PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU Thiết kế nghiên cứu Mơ tả dọc tiến cứu. Dân số nghiên cứu Tất cả trẻ em được chẩn đốn SXHD nhập Khoa Nhi – Bệnh viện Đa khoa Tiền Giang. Tiêu chí chọn bệnh Bệnh nhân nhập Khoa Nhi Bệnh viện Đa khoa Tiền Giang được sự đồng ý của gia đình về việc tham gia nghiên cứu, cĩ tiền sử sốt ít hơn 72 giờ và được bác sĩ điều trị nghĩ nhiều là bệnh SXHD với các tiêu chuẩn theo Tổ chức Y tế Thế giới (2009) và Hướng dẫn chẩn đốn và điều trị SXHD của Bộ Y tế (2011)(7). Tiêu chí loại trừ Các trẻ bị SXHD cĩ kèm theo các bệnh lý khác như suy gan, suy thận, hội chứng thận hư, suy tim, tim bẩm sinh hoặc khơng được sự đồng ý của gia đình bệnh nhân. Cỡ mẫu Được xác định theo cơng thức ước lượng 1 tỉ lệ: Trong đĩ: Z: khoảng tin cậy = 97%; d: sai số chuẩn = 0,05; Z 1-α/2= 1,96; p: tần suất lý thuyết. Theo nghiên cứu của M. Juffrie (6) từ mẫu huyết tương lúc nhập viện của bệnh nhân SXHD, nồng độ IL-8 tăng cao trong 16,9% các trường hợp (với nồng độ dao động 20-482 pg/ml và trung bình là 30 pg/ml), p=0,169. n = 1,962 x 0,169.0,831/0,0025 = 216 người. Các bước thực hiện Mỗi bệnh nhân cĩ một mẫu máu tĩnh mạch rút ra vào ngày nhập viện để xét nghiệm huyết thanh học IgM/IgG ELISA (bằng thử nghiệm anti-DENVIgM/IgGELISA), RT-PCR và NS1 ELISA đã được sử dụng để xác nhận tất cả các trường hợp nhiễm bệnh SXHD. Các trường hợp này sau đĩ sẽ được đo nồng độ cytokines. Phát hiện cytokine bởi multiplex micro-bead immunoassay: trong bộ xét nghiệm này phát hiện 10 loại cytokines: IL-1β, IL-2, IL-4, IL-5, IL-6, IL-10, IL-12p70, IL-13, IFNγ và TNFα. Các triệu Nghiên cứu Y học Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 22 * Số 4 * 2018 136 chứng lâm sàng sẽ được theo dõi và ghi nhận hằng ngày cho đến khi xuất viện. Phân tích dữ liệu Phần mềm SPSS 18.0. KẾT QUẢ Đặc điểm lâm sàng của bệnh nhân Bảng1. Đặc điểm lâm sàng của bệnh nhân (N=234) Đặc điểm n % Ngày sốt khi bệnh nhân nhập viện Ngày 1 18 7,69 Ngày 2 97 41,45 Ngày 3 119 50,85 Nơn ĩi Khơng nơn ĩi 145 62 Cĩ nơn ĩi - Ngày 1 - Ngày 2 - Ngày 3 - Ngày 4 - Ngày 5 89 13 27 46 2 1 38 5,6 11,5 19,7 0,9 0,4 Đau bụng Khơng đau bụng 156 66,7 Cĩ đau bụng - Ngày 2 - Ngày 3 - Ngày 4 - Ngày 5 - Ngày 6 78 16 22 26 9 5 33,3 6,8 9,4 11,1 3,8 2,1 Xuất huyết dưới da Khơng xuất huyết dưới da 54 23,1 Cĩ xuất huyết dưới da - Ngày 2 - Ngày 3 - Ngày 4 - Ngày 5 - Ngày 6 180 31 87 41 14 7 76,9 13,2 37,2 17,5 6,0 3,0 Xuất huyết niêm mạc Khơng xuất huyết niêm mạc 52 22,2 Cĩ xuất huyết niêm mạc - Ngày 2 - Ngày 3 - Ngày 4 - Ngày 5 - Ngày 6 182 37 92 31 14 8 77,8 15,8 39,3 13,2 6,0 3,4 Gan to Khơng cĩ 194 82,9 Cĩ gan to - Ngày 3 - Ngày 4 - Ngày 5 - Ngày 6 40 4 19 13 4 17,1 1,7 8,1 5,6 1,7 Nhiệt độ Cao nhất 38,97 ± 0,38 Ngày nhiệt độ cao nhất - Ngày 1 - Ngày 2 - Ngày 3 - Ngày 4 - Ngày 5 - Ngày 6 8 62 104 41 14 5 3,4 26,5 44,4 17,5 6,0 2,1 Sự tương hợp giữa nồng độ các cytokin với triệu chứng nơn ĩi Bảng 2.Mối liên quan giữa nồng độ cytokin và triệu chứng nơn ĩi Loại cytokin Nơn ĩi n Trung bình (pg/ml) Độ lệch chuẩn (pg/ml) p IL-1 Cĩ 89 1,4636 1,25424 0,86 Khơng 145 1,5259 3,09328 IL-2 Cĩ 89 12,5210 16,30352 0,83 Khơng 145 12,0637 15,12316 IL-4 Cĩ 89 1,2387 1,28165 0,51 Khơng 145 1,3916 1,96649 IL-5 Cĩ 89 7,4104 19,12326 0,67 Khơng 145 6,3399 17,64901 IL-6 Cĩ 89 33,5143 39,10513 0,89 Khơng 145 32,5366 61,07768 IL-10 Cĩ 89 20,0806 35,30743 0,21 Khơng 145 30,0464 84,65489 IL-12 Cĩ 89 2,3170 2,18211 0,51 Khơng 145 2,7192 5,42744 IL-13 Cĩ 89 10,6163 13,02370 0,88 Khơng 145 10,3781 12,08852 TNF-α Cĩ 89 28,7267 69,05495 0,84 Khơng 145 26,9544 64,91652 INF-γ Cĩ 89 1,2396 0,89164 0,99 Khơng 145 1,2410 1,22373 Sự tương hợp giữa nồng độ các cytokin với triệu chứng đau bụng Bảng 3. Mối liên quan giữa nồng độ cytokin và triệu chứng đau bụng Loại cytokin Đau bụng n Trung bình (pg/ml) Độ lệch chuẩn (pg/ml) p IL-1 Cĩ 78 1,9399 4,17646 0,18 Khơng 156 1,2834 0,98696 IL-2 Cĩ 78 13,4987 17,65996 0,38 Khơng 156 11,6071 14,39897 IL-4 Cĩ 78 1,5772 2,51690 0,23 Khơng 156 1,2115 1,15834 IL-5 Cĩ 78 5,7241 12,90395 0,54 Khơng 156 7,2586 20,34462 IL-6 Cĩ 78 48,0391 79,95276 0,01 Khơng 156 25,3431 31,39849 IL-10 Cĩ 78 28,9269 56,36809 0,68 Khơng 156 24,9205 76,27018 IL-12 Cĩ 78 2,4046 2,33387 0,69 Khơng 156 2,6470 5,23468 IL-13 Cĩ 78 11,4703 14,21293 0,38 Khơng 156 9,9679 11,44427 TNF-α Cĩ 78 29,0199 55,99871 0,82 Khơng 156 26,9328 71,16358 INF-γ Cĩ 78 1,4427 1,60735 0,19 Khơng 156 1,1393 0,72682 Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 22 * Số 4 * 2018 Nghiên cứu Y học 137 Sự tương hợp giữa nồng độ các cytokin với triệu chứng xuất huyết niêm mạc Bảng 4. Mối liên quan giữa nồng độ cytokin và triệu chứng xuất huyết niêm mạc Loại cytokin XHNM n Trung bình (pg/ml) Độ lệch chuẩn (pg/ml) p IL-1 Cĩ 182 1,3695 1,09382 0,39 Khơng 52 1,9667 5,02057 IL-2 Cĩ 182 12,2624 15,45178 0,96 Khơng 52 12,1508 16,03974 IL-4 Cĩ 182 1,2666 1,13620 0,49 Khơng 52 1,5673 3,02080 IL-5 Cĩ 182 6,9298 19,24285 0,77 Khơng 52 6,1075 14,03748 IL-6 Cĩ 182 31,4230 54,11331 0,43 Khơng 52 38,1077 52,39224 IL-10 Cĩ 182 28,2443 76,82974 0,42 Khơng 52 19,2969 38,47643 IL-12 Cĩ 182 2,6158 4,88701 0,75 Khơng 52 2,3927 2,60073 IL-13 Cĩ 182 10,5342 12,38257 0,88 Khơng 52 10,2396 12,69288 TNF-α Cĩ 182 29,9657 72,55377 0,32 Khơng 52 19,4485 36,88362 INF-γ Cĩ 182 1,2159 0,85264 0,53 Khơng 52 1,3262 1,73502 XHNM: xuất huyết niêm mạc Sự tương hợp giữa nồng độ các cytokin với triệu chứng xuất huyết dưới da Bảng 5. Mối liên quan giữa nồng độ cytokin và triệu chứng xuất huyết dưới da Loại cytokin XHDD n Trung bình (pg/ml) Độ lệch chuẩn (pg/ml) p IL-1 Cĩ 180 1,3271 1,07063 0,27 Khơng 54 2,0859 4,92854 IL-2 Cĩ 180 11,4306 14,71122 0,19 Khơng 54 14,9278 17,95662 IL-4 Cĩ 180 1,2012 1,09879 0,17 Khơng 54 1,7743 2,98723 IL-5 Cĩ 180 6,8739 19,41482 0,84 Khơng 54 6,3244 13,46902 IL-6 Cĩ 180 31,9513 55,25167 0,62 Khơng 54 36,0989 48,49754 IL-10 Cĩ 180 28,3989 77,18241 0,39 Khơng 54 19,1130 38,17568 IL-12 Cĩ 180 2,5670 4,91771 0,99 Khơng 54 2,5635 2,53595 IL-13 Cĩ 180 9,8599 11,71030 0,22 Khơng 54 12,4981 14,49584 TNF-α Cĩ 180 30,7691 73,58584 0,18 Khơng 54 17,1600 30,61974 INF-γ Cĩ 180 1,1894 0,84407 0,36 Khơng 54 1,4104 1,71590 XHDD: xuất huyết dưới da Sự tương hợp giữa nồng độ các cytokin với triệu chứng gan to Bảng 6. Mối liên quan giữa nồng độ cytokin và triệu chứng gan to Loại cytokin Gan to n Trung bình (pg/ml) Độ lệch chuẩn (pg/ml) p IL-1 Cĩ 40 1,7645 0,98207 0,47 Khơng 194 1,4481 2,76503 IL-2 Cĩ 40 18,9725 18,81621 0,01 Khơng 194 10,8490 14,45740 IL-4 Cĩ 40 1,8400 1,35187 0,04 Khơng 194 1,2290 1,79095 IL-5 Cĩ 40 7,2715 12,58712 0,84 Khơng 194 6,6390 19,16748 IL-6 Cĩ 40 48,4337 91,52029 0,21 Khơng 194 29,7074 41,57028 IL-10 Cĩ 40 33,7300 62,73495 0,46 Khơng 194 24,7149 71,65555 IL-12 Cĩ 40 2,9270 2,00741 0,57 Khơng 194 2,4918 4,83206 IL-13 Cĩ 40 15,4477 14,01734 0,01 Khơng 194 9,4421 11,85260 TNF-α Cĩ 40 29,9150 53,82912 0,81 Khơng 194 27,1571 68,79381 INF-γ Cĩ 40 1,3515 0,64682 0,48 Khơng 194 1,2175 1,17991 Sự tương hợp giữa nồng độ các cytokin với nhiệt độ Bảng 7 . Tổng hợp các thơng số trong phân tích hồi quy tuyến tính đơn biến liên quan giữa nồng độ các cytokin với nhiệt độ (N=234) Các cytokin Β βs R R 2 p IL-1 -0,006 -0,25 0,025 0,001 0,71 IL-2 0,003 0,93 0,93 0,009 0,16 IL-4 0,008 0,25 0,25 0,001 0,71 IL-5 -0,002 -0,076 0,076 0,006 0,25 IL-6 0,000 -0,015 0,015 0,000 0,82 IL-10 -0,001 -0,141 0,141 0,020 0,03 IL-12 0,009 0,066 0,066 0,004 0,32 IL-13 0,005 0,105 0,105 0,011 0,10 TNF-α 0,000 0,027 0,027 0,001 0,67 INF-γ 0,012 0,022 0,022 0,001 0,73 Nghiên cứu Y học Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 22 * Số 4 * 2018 138 Bảng 8. Tổng hợp các thơng số trong phân tích hồi quy tuyến tính đa biến liên quan giữa nồng độ các cytokin với nhiệt độ (N=234) Các cytokin Β βs R R 2 p IL-1 -0,052 -0,226 0,28 0,078 0,35 IL-2 -0,012 -0,332 0,28 0,078 0,25 IL-4 -0,01 -0,031 0,28 0,078 0,91 IL-5 -0,008 -0,253 0,28 0,078 0,01 IL-6 0,001 0,054 0,28 0,078 0,46 IL-10 -0,001 -0,168 0,28 0,078 0,03 IL-12 0,028 0,212 0,28 0,078 0,03 IL-13 0,019 0,398 0,28 0,078 0,14 TNF-α 0,001 0,073 0,28 0,078 0,30 INF-γ 0,100 0,190 0,28 0,078 0,20 BÀN LUẬN Đặc điểm lâm sàng của bệnh nhân Phân nửa bệnh nhân nhập viện vào ngày thứ 3 của bệnh (50,85%), chỉ cĩ 7,69% bệnh nhân nhập viện sớm (vào ngày thứ 1 của bệnh). 38% bệnh nhân cĩ triệu chứng nơn ĩi; trong đĩ xuất hiện nhiều nhất là vào thứ 3 của bệnh; cĩ 0,4% bệnh nhân bắt đầu xuất hiện nơn ĩi vào ngày thứ 5 của bệnh. 33,3% bệnh nhân SXHD cĩ triệu chứng đau bụng; nhĩm triệu chứng này xuất hiện từ ngày thứ 2 đến ngày thứ 6 của bệnh, nhưng cao nhất là xuất hiện vào ngày thứ 4 của bệnh với 11,1%. Đa số bệnh nhân SXHD cĩ dấu hiệu xuất huyết dưới da (76,9%), cĩ 23,1% bệnh nhân khơng cĩ triệu chứng này. Ngày thứ 3 của bệnh là thời điểm cĩ nhiều bệnh nhân xuất huyết xuất huyết dưới da nhất (37,2%). 77,8% bệnh nhân cĩ xuất huyết niêm mạc, triệu chứng này cũng xuất hiện từ ngày thứ 2 đến ngày thứ sáu của bệnh. Trong đĩ, nhiều nhất là 39,2% bệnh nhân bắt đầu cĩ xuất huyết niêm mạc từ ngày thứ 3 của bệnh. Chỉ cĩ 17,1% bệnh nhân SXHD được nghiên cứu cĩ triệu chứng gan to, trong đĩ cao nhất (8,1%) bệnh nhân xuất hiện triệu chứng gan to vào ngày thứ 4 của bệnh. Nhiệt độ cao nhất trung bình của bệnh nhân SXHD là 38,97±0,38oC. Trong đĩ, chiếm đa số với 44,4% bệnh nhân SXHD cĩ thân nhiệt cao nhất rơi vào ngày thứ 4; tiếp theo cĩ 26,5% bệnh nhân cĩ thân nhiệt cao nhất rơi vào ngày thứ 3. Thấp nhất cĩ 2,1% bệnh nhân SXHD cĩ thân nhiệt cao nhất rơi vào ngày thứ 6 của bệnh. Sự tương hợp giữa nồng độ các cytokin với triệu chứng nơn ĩi Kết quả phân tích ghi nhận khơng tìm thấy mối liên giữa nồng độ cytokin được khảo sát với triệu chứng nơn ĩi của bệnh nhân SXHD (với p>0,05). Sự tương hợp giữa nồng độ các cytokin với triệu chứng đau bụng Nồng độ IL-6 ở nhĩm bệnh nhân SXHD cĩ đau bụng cao hơn cĩ ý nghĩa thống kê so với nhĩm bệnh nhân khơng cĩ triệu chứng đau bụng (p=0,01). Khơng tìm thấy mối liên giữa nồng độ các cytokin khác được khảo sát với triệu chứng đau bụng của bệnh nhân SXHD. Sự tương hợp giữa nồng độ các cytokin với triệu chứng xuất huyết niêm mạc Khơng tìm thấy mối liên giữa nồng độ các cytokin được khảo sát với triệu chứng xuất huyết niêm mạc của bệnh nhân SXHD với p>0,05. Sự tương hợp giữa nồng độ các cytokin với triệu chứng xuất huyết dưới da Khơng tìm thấy mối liên giữa nồng độ các cytokin được khảo sát với triệu chứng xuất huyết dưới da của bệnh nhân SXHD (p>0,05). Sự tương hợp giữa nồng độ các cytokin với triệu chứng gan to Nồng độ IL-2, IL-4 và IL-13 ở nhĩm bệnh nhân SXHD cĩ gan to cao hơn cĩ ý nghĩa thống kê so với nhĩm bệnh nhân khơng cĩ gan to với p lần lượt là 0,01; 0,04 và 0,01. Khơng tìm thấy mối liên giữa nồng độ các cytokin khác được khảo sát với triệu chứng gan to của bệnh nhân SXHD. Sự tương hợp giữa nồng độ các cytokin với nhiệt độ Nhìn vào bảng phân tích đơn biến ta thấy, hệ số tương quan R của IL-10 cao nhất. Như vậy IL- Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 22 * Số 4 * 2018 Nghiên cứu Y học 139 10 cĩ ảnh hưởng nhiều nhất đến nhiệt độ của bệnh nhân SXHD (p=0,03). Sự thay đổi nồng độ IL-10 giải thích được 2% sự thay đổi nhiệt độ của bệnh nhân SXHD (R2=0,020). Kết quả phân tích đa biến cho thấy: hệ số tương quan chung là R=0,28 và tất cả 10 yếu tố cytokin này giải thích được gần 7,8% (R2=0,078) sự thay đổi nhiệt độ của bệnh nhân; cĩ IL-5,IL- 10, IL-12 là cĩ ý nghĩa độc lập giải thích sự thay đổi nhiệt độ của bệnh nhân SXHD. KẾT LUẬN Nồng độ IL-6 cao làm tăng khả năng xuất hiện triệu chứng đau bụng của bệnh nhân SXHD. Nồng độ IL-2, IL-4 và IL-13 cao làm tăng khả năng xuất hiện triệu chứng gan to của bệnh nhân SXHD. Nồng độ IL-5 ,IL-10, IL-12 cao làm tăng nhiệt độ của bệnh nhân SXHD. Khơng tìm thấy mối tương quan giữa nồng độ các cytokine được khảo sát với triệu chứng nơn ĩi, xuất huyết niêm mạc, xuất huyết dưới da, nồng độ ALT của bệnh nhân SXHD. TÀI LIỆU THAM KHẢO 1. Bozza FA, Cruz OG, Zagne SM (2009). Multiplex cytokine profile from dengue patients: MIP-1beta and IFN-gamma as predictive factors for severity. Journal of Virology, 76(23): pp.1242–1249. 2. Houghton-Triviđo, Rodríguez S, (2010). Levels of soluble ST2 in serum associated with severity of dengue due to tumour necrosis factor alpha stimulation. Journal of General Virology, 91(3): pp.697-706. 3. Juffrie M, Hack CE (2000). Inflammatory Mediators in Dengue Virus Infection in Children: Interleukin-8 and Its Relationship to Neutrophil Degranulation. Infection and Immunity, 68(2): pp.702- 707. 4. Nguyễn Minh Tuấn, Lê Bích Liên, Lâm Thị Mỹ (2009). Đặc điểm sốt xuất huyết Dengue ở trẻ em theo các týp virus. Y học TP. Hồ Chí Minh, 13(5): tr.41-48. 5. Nguyễn Thanh Hùng (2004). Đặc điểm lâm sàng, miễn dịch và điều trị sốt xuất huyết Dengue ở trẻ nhũ nhi. Luận án tiến sĩ Y học, Đại học Y Dược TP. Hồ Chí Minh, tr.32. 6. Rathakrishnan A, Wang SM, Hu Y (2012). Cytokine Expression Profile of Dengue Patients at Different Phases of Illness. PLoS One; 7(12): e52215. 7. WHO (2009). Dengue hemorrhagic fever: diagnosis, treatment and control, Geneva. Ngày nhận bài báo: 10/3/2018 Ngày phản biện nhận xét bài báo: 11/5/2018 Ngày bài báo được đăng: 30/06/2018