Giáo trình Quản trị nhân lực

PHÁÖN I TÄØNG QUAN VÃÖ QUAÍN TRË NHÁN LÆÛC Pháön Täøng quan vãö quaín trë nhán læûc bao gäöm hai chæång: Chæång I. Vai troì cuía quaín trë nhán læûc trong caïc täø chæïc. Chæång II. Sæû phán chia traïch nhiãûm quaín lyï nguäön nhán læûc trong täø chæïc. Caïc näüi dung cå baín cuía pháön I: Quaín trë nhán læûc laì táút caí caïc hoaût âäüng cuía täø chæïc âãø xáy dæûng, phaït triãøn, sæí duûng, âaïnh giaï, baío toaìn vaì gçn giæî mäüt læûc læåüng lao âäüng phuì håüp våïi yãu cáöu cuía täø chæïc caí vãö màût säú læåüng vaì cháút læåüng, quaín trë nhán læûc âoïng vai troì trung tám trong viãûc thaình láûp caïc täø chæïc, giuïp cho täø chæïc täön taûi, phaït triãøn trong caûnh tranh. Traïch nhiãûm quaín lyï nguäön nhán læûc chuí yãúu thuäüc vãú caïc caïn bäü laînh âaûo, quaín lyï caïc cáúp, caïc bäü pháûn trong täø chæïc. Vai troì, quyãön haûn cuía caïc bäü pháûn chuyãn traïch. Yãu cáöu âäúi våïi nhán viãn chuyãn män quaín trë nhán læûc. CHÆÅNG I. VAI TROÌ CUÍA QUAÍN TRË NHÁN LÆÛC TRONG CAÏC TÄØ CHÆÏC I. ÂÄÚI TÆÅÜNG, NÄÜI DUNG MÄN HOÜC QUAÍN TRË NHÁN LÆÛC 1. Âäúi tæåüng män hoüc Quaín trë nhán læûc Âäúi tæåüng cuía mäüt män khoa hoüc âoï chênh laì lénh væûc maì män khoa hoüc âoï nghiãn cæïu âãún. Laì mäüt bäü pháûn cuía khoa hoüc lao âäüng, män hoüc Quaín trë nhán læûc, tæì nay viãút tàõt laì (QTNL) nghiãn cæïu mäúi quan hãû giæîa nhæîng con ngæåìi trong mäüt täø chæïc tæïc laì nghiãn cæïu nhæîng váún âãö vãö viãûc con ngæåìi âæåüc âäúi xæí nhæ thãú naìo trong mäüt âån vë cuû thãø. Âoï laì caïc hçnh thæïc vaì phæång phaïp baío âaím sæû taïc âäüng qua laûi giæîa nhæîng ngæåìi laìm viãûc trong mäüt täø chæïc, caïc âoìn báøy, caïc kêch thêch vaì caïc âaím baío vãö màût luáût phaïp cho con ngæåìi trong lao âäüng nhàòm náng cao tênh têch cæûc phaït triãøn caïc tiãöm nàng saïng taûi cuía hoü, kãút håüp nhæîng cäú gàõng chung trong viãûc náng cao hiãûu quaí cuía saín xuáút vaì cháút læåüng cäng taïc. 2. Näüi dung cuía män hoüc Quaín trë nhán læûc Ngoaìi giåïi thiãûu täøng quan vãö män hoüc "Quaín trë nhán læûc", män hoüc táûp trung chuí yãúu vaìo caïc näüi dung sau: Kãú hoaûch hoïa nguäön nhán læûc: nghiãn cæïu caïc hoaût âäüng dæû baïo nhu cáöu vãö nhán læûc cuía täø chæïc vaì hoaûch âënh nhæîng bæåïc tiãún haình âãø âaïp æïng säú læåüng, cháút læåüng lao âäüng cáön thiãút âaïp æïng këp thåìi caïc kãú hoaûch kinh doanh. Thiãút kãú vaì phán têch cäng viãûc: vaûch roî nhæîng nhiãûm vuû vaì traïch nhiãûm thuäüc vãö cäng viãûc vaì mäúi quan hãû cuía noï âäúi våïi nhæîng cäng viãûc khaïc, kiãún thæïc vaì kyî nàng cáön thiãút, nhæîng âiãöu kiãûn laìm viãûc cáön thiãút âãø hoaìn thaình noï. Tuyãøn mäü, tuyãøn choün, biãn chãú nhán læûc: nghiãn cæïu viãûc thu huït, sàõp xãúp, bäú trê ngæåìi lao âäüng vaìo caïc vë trê laìm viãûc khaïc nhau trong doanh nghiãûp. Taûo âäüng læûc trong lao âäüng: vaûch roî caïc yãúu täú taûo âäüng læûc vãö phêa näüi taûi nhæîng lao âäüng cuîng nhæ vãö phêa täø chæïc, xaî häüi vaì caïc phæång hæåïng taûo âäüng læûc cáön quan tám. Âaïnh giaï thæûc hiãûn cäng viãûc: laìm cå såí cho viãûc thuã mæåïn, sa thaíi, traí thuì lao cho ngæåìi lao âäüng. Âaìo taûo vaì phaït triãøn: âaïp æïng yãu cáöu cuía saín xuáút kinh doanh, âäöng thåìi âaïp æïng nhu cáöu hoüc táûp cuía ngæåìi lao âäüng. Âaîi ngäü vaì phuïc låüi: coï taïc duûng thu huït nhæîng ngæåìi taìi gioíi vãö cho täø chæïc, cuíng cäú loìng trung thaình cuía nhán viãn vaì giaím täúi âa säú ngæåìi råìi boí täø chæïc, råìi boí doanh nghiãûp. Quan hãû lao âäüng: nghiãn cæïu nhæîng váún âãö vãö quyãön, quyãön låüi nghéa vuû cuía ngæåìi sæí duûng lao âäüng vaì ngæåìi lao âäüng thäng qua håüp âäöng lao âäüng vaì thoía æåïc lao âäüng táûp thãø. Báút bçnh vaì kyí luáût lao âäüng: thuí tuûc giaíi quyãút caïc báút bçnh coï hiãûu quaí âãø baío vãû ngæåìi lao âäüng cuîng nhæ caïc nguyãn tàõc, hçnh thæïc tiãún haình kyí luáût âäúi våïi ngæåìi lao âäüng. An toaìn vaì sæïc khoíe cho ngæåìi lao âäüng: chæång trçnh an toaìn âãø loaûi træì caïc tai naûn seî xaíy ra vaì caïc chæång trçnh sæïc khoíe cho ngæåìi lao âäüng. Täø chæïc hãû thäúng QTNL: chæïc nàng, nhiãûm vuû, quyãön haûn cuía phoìng QTNL vaì cuía quaín trë viãn nhán læûc. Caïc näüi dung âoï coï quan hãû vaì taïc âäüng qua laûi våïi nhau. Mäùi näüi dung âoìi hoíi nhæîng hçnh thæïc vaì phæång phaïp tiãúp cáûn khoa hoüc, linh hoaût. Täøng thãø âoï laìm thaình hãû thäúng, cå chãú baío âaím mäúi quan hãû taïc âäüng qua laûi giæîa nhæîng ngæåìi laìm viãûc trong täø chæïc, taûo nãn caïc âoìn báøy, caïc kêch thêch phaït triãøn tiãöm nàng saïng taûo cuía tæìng ngæåìi, näúi kãút nhæîng cäú gàõng cuía tæìng ngæåìi thaình nhæîng cäú gàõng chung cho muûc tiãu cháút læåüng vaì hiãûu quaí laìm viãûc cuía täø chæïc. II. THÆÛC CHÁÚT CUÍA QUAÍN TRË NHÁN LÆÛC 1. Khaïi niãûm, âäúi tæåüng, muûc tiãu vaì táöm quan troüng cuía Quaín trë nhán læûc Báút cæï täø chæïc naìo cuîng âæåüc taûo thaình båíi caïc thaình viãn laì con ngæåìi hay nguäön nhán læûc cuía noï. Do âoï, coï thãø noïi nguäön nhán læûc cuía mäüt täø chæïc bao gäöm táút caí nhæîng ngæåìi lao âäüng laìm viãûc trong täø chæïc âoï, coìn nhán læûc âæåüc hiãøu laì nguäön læûc cuía mäùi con ngæåìi maì nguäön læûc naìy gäöm coï thãø læûc vaì trê læûc. Thãø læûc chè sæïc khoíe cuía thán thãø noï phuû thuäüc vaìo sæïc voïc, tçnh traûng sæïc khoíe cuía tæìng con ngæåìi, mæïc säúng, thu nháûp, chãú âäü àn uäúng, chãú âäü laìm viãûc vaì nghè ngåi, chãú âäü y tãú. Thãø læûc con ngæåìi coìn tuìy thuäüc vaìo tuäøi taïc, thåìi gian cäng taïc, giåïi tênh... Trê læûc chè sæïc suy nghé, sæû hiãøu biãút, sæû tiãúp thu kiãún thæïc, taìi nàng, nàng khiãúu cuîng nhæ quan âiãøm, loìng tin, nhán caïch... cuía tæìng con ngæåìi. Trong saín xuáút kinh doanh truyãön thäúng, viãûc táûn duûng caïc tiãöm nàng vãö thãø læûc cuía con ngæåìi laì khäng bao giåì thiãúu hoàûc laîng quãn vaì coï thãø noïi nhæ âaî âæåüc khai thaïc gáön tåïi mæïc caûn kiãût. Sæû khai thaïc caïc tiãöm nàng vãö trê læûc cuía con ngæåìi coìn åí mæïc måïi meí, chæa bao giåì caûn kiãût, vç âáy laì kho taìng coìn nhiãöu bê áøn cuía mäùi con ngæåìi. Coï nhiãöu caïch hiãøu vãö Quaín trë nhán læûc (coìn goüi laì Quaín trë nhán sæû, Quaín lyï nhán sæû, Quaín lyï nguäön nhán læûc). Khaïi niãûm Quaín trë nhán læûc coï thãø âæåüc trçnh baìy åí nhiãöu giaïc âäü khaïc nhau. Våïi tæ caïch laì mäüt trong nhæîng chæïc nàng cå baín cuía quaín trë täø chæïc thç QTNL bao gäöm viãûc hoaûch âënh (kãú hoaûch hoïa), täø chæïc, chè huy vaì kiãøm soaït caïc hoaût âäüng nhàòm thu huït, sæí duûng vaì phaït triãøn con ngæåìi âãø coï thãø âaût âæåüc caïc muûc tiãu cuía täø chæïc. Âi sáu vaìo viãûc laìm cuía QTNL, ngæåìi ta coìn coï thãø hiãøu QTNL laì viãûc tuyãøn mäü, tuyãøn choün, duy trç, phaït triãøn, sæí duûng, âäüng viãn vaì cung cáúp tiãûn nghi cho nhán læûc thäng qua täø chæïc cuía noï. Song duì åí giaïc âäü naìo thç QTNL váùn laì táút caí caïc hoaût âäüng cuía mäüt täø chæïc âãø thu huït, xáy dæûng, phaït triãøn, sæí duûng, âaïnh giaï, baío toaìn vaì giæî gçn mäüt læûc læåüng lao âäüng phuì håüp våïi yãu cáöu cäng viãûc cuía täø chæïc caí vãö màût säú læåüng vaì cháút læåüng. Âäúi tæåüng cuía QTNL laì ngæåìi lao âäüng våïi tæ caïch laì nhæîng caï nhán caïn bäü, cäng nhán viãn trong täø chæïc vaì caïc váún âãö coï liãn quan âãún hoü nhæ cäng viãûc vaì caïc quyãön låüi, nghéa vuû cuía hoü trong täø chæïc. Muûc tiãu cå baín cuía báút kyì täø chæïc naìo cuîng laì sæí duûng mäüt caïch coï hiãûu suáút nguäön nhán læûc âãø âaût âæåüc muûc tiãu cuía täø chæïc âoï. Quaín trë nhán læûc nhàòm cuíng cäú vaì duy trç âáöy âuí säú læåüng vaì cháút læåüng lao âäüng cáön thiãút cho täø chæïc âãø âaût âæåüc muûc tiãu âàût ra. Quaín trë nhán læûc giuïp tçm kiãúmvaì phaït triãøn nhæîng hçnh thæïc, nhæîng phæång phaïp täút nháút âãø ngæåìi lao âäüng coï thãø âoïng goïp nhiãöu sæïc læûc cho viãûc âaût âæåüc caïc muûc tiãu cuía täø chæïc, âäöng thåìi cuîng taûo cå häüi âãø phaït triãøn khäng ngæìng chênh baín thán ngæåìi lao âäüng. Khäng mäüt hoaût âäüng naìo cuía täø chæïc mang laûi hiãûu quaí nãúu thiãúu "Quaín trë nhán læûc". Quaín trë nhán læûc laì bäü pháûn cáúu thaình vaì khäng thãø thiãúu cuía Quaín trë kinh doanh. Quaín trë nhán læûc thæåìng laì nguyãn nhán cuía thaình cäng hay tháút baûi trong caïc hoaût âäüng saín xuáút - kinh doanh. Tuy nhiãn, khäng phaíi báút cæï täø chæïc saín xuáút - kinh doanh naìo cuîng nháûn thæïc roî âæåüc váún âãö naìy. Coï nåi coìn chæa âàût váún âãö thaình mäüt chênh saïch, mäüt biãûn phaïp âãø coï kãú hoaûch trong saín xuáút - kinh doanh. Vç váûy, mäüt säú täø chæïc thæåìng hay bë âäüng, gàûp âáu laìm âoï, chaûy theo tçnh hçnh, sæû viãûc. Coï nåi tháúy âæåüc váún âãö, laînh âaûo coï quan tám, coï täø chæïc bäü pháûn chæïc nàng laìm tham mæu, nhæng chæång trçnh kãú hoaûch khäng âäöng bäü. Tuy coï nåi thaình âaût trong lénh væûc naìy hay lénh væûc khaïc (nhæ tuyãøn choün, âãö baût, khuyãún khêch...) nhæng noïi chung coìn giaíi quyãút råìi raûc, khäng mang laûi hiãûu quaí chung. Mäüt säú nåi coìn quaín lyï theo läúi haình chênh, chæa quaín lyï coï càn cæï khoa hoüc. Thæûc cháút cuía QTNL laì cäng taïc quaín lyï con ngæåìi trong phaûm vi näüi bäü mäüt täø chæïc, laì sæû âäúi xæí cuía täø chæïc âäúi våïi ngæåìi lao âäüng. Noïi caïch khaïc, QTNL chëu traïch nhiãûm âæa con ngæåìi vaìo täø chæïc giuïp cho hoü thæûc hiãûn cäng viãûc, thuì lao cho sæïc lao âäüng cuía hoü vaì giaíi quyãút caïc váún âãö phaït sinh. Quaín trë nhán læûc âoïng vai troì trung tám trong viãûc thaình láûp caïc täø chæïc vaì giuïp cho caïc täø chæïc täön taûi vaì phaït triãøn trãn thë træåìng. Táöm quan troüng cuía QTNL trong täø chæïc xuáút phaït tæì vai troì quan troüng cuía con ngæåìi. Con ngæåìi laì yãúu täú cáúu thaình nãn täø chæïc, váûn haình täø chæïc vaì quyãút âënh sæû thaình baûi cuía täø chæïc. Nguäön nhán læûc laì mäüt trong nhæîng nguäön læûc khäng thãø thiãúu âæåüc cuía täø chæïc nãn QTNL chênh laì mäüt lénh væûc quan troüng cuía quaín lyï trong moüi täø chæïc. Màût khaïc, quaín lyï caïc nguäön læûc khaïc cuîng seî khäng coï hiãûu quaí nãúu täø chæïc khäng quaín lyï täút nguäön nhán læûc, vç suy âãún cuìng moüi hoaût âäüng quaín lyï âãöu thæûc hiãûn båíi con ngæåìi. Trong thåìi âaûi ngaìy nay, QTNL coï táöm quan troüng ngaìy caìng tàng vç nhæîng lyï do sau: Do sæû caûnh tranh ngaìy caìng gay gàõt trãn thë træåìng nãn caïc täø chæïc muäún täön taûi vaì phaït triãøn buäüc phaíi caíi täø täø chæïc cuía mçnh theo hæåïng tinh giaín, goün nheû, nàng âäüng trong âoï yãúu täú con ngæåìi mang tênh cháút quyãút âënh. Båíi váûy, viãûc tçm âuïng ngæåìi phuì håüp âãø giao âuïng viãûc, âuïng cæång vë âang laì váún âãö âaïng quan tám âäúi våïi moüi loaûi hçnh täø chæïc hiãûn nay. Sæû tiãún bäü cuía khoa hoüc kyî thuáût cuìng våïi sæû phaït triãøn cuía nãön kinh tãú buäüc caïc nhaì quaín trë phaíi biãút thêch æïng. Do âoï viãûc tuyãøn choün, sàõp xãúp, âaìo taûo, âiãöu âäüng nhán sæû trong täø chæïc nhàòm âaût hiãûu quaí täúi æu laì váún âãö phaíi âæåüc quan tám haìng âáöu. Nghiãn cæïu vãö QTNL seî giuïp cho caïc nhaì quaín trë hoüc âæåüc caïch giao tiãúp våïi ngæåìi khaïc; biãút caïch âàût cáu hoíi vaì biãút caïch làõng nghe, biãút caïch tçm ra ngän ngæî chung våïi nhán viãn; biãút caïch âaïnh giaï nhán viãn chênh xaïc biãút caïch läi cuäún nhán viãn say mã våïi cäng viãûc vaì traïnh âæåüc caïc sai láöm trong viãûc tuyãøn choün, sæí duûng lao âäüng âãø náng cao cháút læåüng thæûc hiãûn cäng viãûc vaì náng cao hiãûu quaí cuía täø chæïc. 2. Caïc hoaût âäüng chuí yãúu cuía quaín trë nhán læûc Hoaût âäüng saín xuáút - kinh doanh ngaìy nay âàût ra cho quaín trë nhán læûc ráút nhiãöu váún âãö cáön giaíi quyãút. Bao gäöm tæì viãûc âäúi phoï våïi nhæîng thay âäøi cuía mäi træåìng kinh doanh, nhæîng biãún âäüng khäng ngæìng cuía thë træåìng lao âäüng hay nhæîng thay âäøi cuía phaïp luáût vãö lao âäüng... Tuy nhiãn coï thãø phán chia caïc hoaût âäüng chuí yãúu cuía QTNL theo 3 nhoïm chæïc nàng chuí yãúu sau: Nhoïm chæïc nàng thu huït (hçnh thaình) nguäön nhán læûc: bao gäöm caïc hoaût âäüng âaím baío cho täø chæïc coï âuí nhán viãn vãö säú læåüng cuîng nhæ cháút læåüng. Muäún váûy täø chæïc phaíi tiãún haình: kãú hoaûch hoïa nhán læûc; phán têch, thiãút kãú cäng viãûc; biãn chãú nhán læûc; tuyãøn mäü, tuyãøn choün, bäú trê nhán læûc. Kãú hoaûch hoïa nhán læûc: laì quaï trçnh âaïnh giaï nhu cáöu cuía täø chæïc vãö nguäön nhán læûc phuì håüp våïi muûc tiãu chiãún læåüc, caïc kãú hoaûch cuía täø chæïc vaì xáy dæûng caïc giaíi phaïp nhàòm âaïp æïng nhu cáöu âoï. Thiãút kãú vaì phán têch cäng viãûc: laì quaï trçnh xaïc âënh, xem xeït, khaío saït nhæîng nhiãûm vuû vaì nhæîng haình vi liãn quan âãún mäüt cäng viãûc cuû thãø. Thiãút kãú vaì phán têch cäng viãûc thæåìng âæåüc sæí duûng âãø xáy dæûng chæïc nàng nhiãûm vuû vaì yãu cáöu vãö trçnh âäü kyî thuáût cuía cäng viãûc laìm cå såí cho cäng taïc tuyãøn mäü, tuyãøn choün, âaìo taûo, thuì lao... Biãn chãú nhán læûc laì quaï trçnh thu huït ngæåìi coï trçnh âäü vaìo täø chæïc, læûa choün ngæåìi coï khaí nàng âaïp æïng yãu cáöu cäng viãûc trong nhæîng æïng viãn xin viãûc räöi sàõp xãúp håüp lyï (âuïng viãûc, âuïng thåìi âiãøm) nhán viãn vaìo caïc vë trê khaïc nhau trong täø chæïc. Nhoïm chæïc nàng âaìo taûo vaì phaït triãøn nguäön nhán læûc: nhoïm chæïc nàng naìy chuï troüng caïc hoaût âäüng nhàòm náng cao nàng læûc cuía nhán viãn, âaím baío cho nhán viãn trong täø chæïc coï caïc kyî nàng, trçnh âäü laình nghãö caìn thiãút âãø hoaìn thaình cäng viãûc âæåüc giao vaì taûo âiãöu kiãûn cho nhán viãn phaït triãøn âæåüc täúi âa caïc nàng læûc caï nhán. Bãn caûnh viãûc âaìo taûo måïi coìn coï caïc hoaût âäüng âaìo taûo laûi nhán viãn mäùi khi coï sæû thay âäøi vãö nhu cáöu saín xuáút kinh doanh hay quy trçnh kyî thuáût, cäng nghãû âäøi måïi. Nhoïm chæïc nàng duy trç nguäön nhán læûc: nhoïm naìy chuï troüng âãún viãûc duy trç vaì sæí duûng coï hiãûu quaí nguäön nhán læûc trong täø chæïc. Nhoïm chæïc nàng naìy bao gäöm 3 hoaût âäüng: âaïnh giaï thæûc hiãûn cäng viãûc vaì thuì lao lao âäüng cho nhán viãn, duy trç vaì phaït triãøn caïc mäúi quan hãû lao âäüng täút âeûp trong doanh nghiãûp. Thäng qua hãû thäúng thuì lao lao âäüng vaì phuïc låüi mäüt màût thuïc âáøy nhán viãn laìm viãûc hàng say, táûn tçnh, coï yï thæïc traïch nhiãûm. Màût khaïc âáy laì nhæîng biãûn phaïp hæîu hiãûu âãø thu huït vaì duy trç âæåüc âäüi nguî lao âäüng laình nghãö cho doanh nghiãûp. Nhæîng cäng viãûc chuí yãúu cuía hoaût âäüng naìy laì: Âaïnh giaï sæû thæûc hiãûn cäng viãûc cuía nhán viãn. Xáy dæûng vaì quaín lyï hãû thäúng thuì lao lao âäüng. Thiãút láûp vaì aïp duûng caïc chênh saïch, phuïc låüi, phuû cáúp, baío hiãøm xaî häüi... Duy trç, phaït triãøn caïc mäúi quan hãû lao âäüng täút âeûp væìa taûo ra báöu khäng khê tám lyï xaî häüi táûp thãø laình maûnh væìa giuïp cho nhán viãn thoía maîn våïi cäng viãûc cuía mçnh. Hoaût âäüng naìy bao gäöm caïc cäng viãûc: Kyï kãút håüp âäöng lao âäüng, thoía æåïc lao âäüng táûp thãø. Giaíi quyãút caïc tranh cháúp, báút bçnh trong lao âäüng, giaíi quyãút kyí luáût lao âäüng. Caíi thiãûn âiãöu kiãûn laìm viãûc. Chàm soïc y tãú, baío hiãøm vaì an toaìn lao âäüng. 3. Triãút lyï quaín trë nhán læûc Mäùi mäüt täø chæïc âäúi xæí våïi ngæåìi lao âäüng theo mäüt caïch riãng cuía mçnh tuìy thuäüc vaìo triãút lyï âæåüc xáy dæûng vaì duy trç trong âoï. Nhæ trong thæ cuía Täøng giaïm âäúc Khaïch saûn Sofitel Metropole gæíi cho nhán viãn coï âoaûn kãút viãút "Triãút lyï quaín lyï cuía chuïng ta hæåïng vãö âäüi nguî caïn bäü nhán viãn". Âoï khäng chè laì sæû bàõt âáöu cuía mäüt cäng viãûc maì coìn laì sæû khåíi âáöu con âæåìng cäng danh cuía caïc baûn. Caïc baûn haîy tin chàõc ràòng chuïng täi seî taûo âiãöu kiãûn phaït triãøn nghãö nghiãûp vaì caïc baûn seî âæåüc âaìo taûo mäüt caïch täút nháút trong khaïch saûn vaì táûp âoaìn cuía chuïng täi". Chuïng ta coï thãø hiãøu laì: Triãút lyï QTNL laì nhæîng tæ tæåíng, quan âiãøm cuía ngæåìi laînh âaûo cáúp cao vãö caïch thæïc quaín lyï con ngæåìi trong täø chæïc. Tæì âoï maì täø chæïc coï caïc biãûn phaïp, chênh saïch vãö QTNL vaì chênh caïc biãûn phaïp, phæång phaïp quaín lyï âoï coï taïc duûng nháút âënh tåïi hiãûu quaí, tinh tháön vaì thaïi âäü laìm viãûc cuía ngæåìi lao âäüng. Triãút lyï QTNL træåïc hãút phuû thuäüc vaìo caïc quan âiãøm vãö yãúu täú con ngæåìi trong lao âäüng saín xuáút. Nãúu âiãøm laûi trong lëch sæí nhán loaûi, boí qua quan niãûm con ngæåìi laì âäüng váût biãút noïi åí thåìi kyì nä lãû, thç coìn coï caïc quan niãûm sau: Thæï nháút: "Con ngæåìi âæåüc coi nhæ mäüt loaûi cäng cuû lao âäüng". Quan niãûm naìy læu haình räüng raîi dæåïi thåìi kyì cuía F. W. Taylor vaìo cuäúi thãú kyí thæï XIX khi caïc nhaì tæ baín theo âuäøi låüi nhuáûn täúi âa âaî keïo daìi ngaìy lao âäüng coï khi tåïi 16 giåì, sæí duûng räüng raîi lao âäüng phuû næî vaì treí em. Quan niãûm naìy cho ràòng: Vãö baín cháút âa säú con ngæåìi khäng muäún laìm viãûc hoü quan tám nhiãöu âãún caïi maì hoü kiãúm âæåüc chæï khäng phaíi laì cäng viãûc hoü laìm. Êt ngæåìi muäún vaì coï thãø laìm nhæîng cäng viãûc âoìi hoíi tênh saïng taûo, sæû âäüc láûp vaì tæû kiãøm soaït. Vãö thãú, chênh saïch quaín lyï xaïc âënh laì: ngæåìi quaín lyï (âäúc cäng) træûc tiãúp phaíi giaïm saït vaì kiãøm tra tháût chàût cheî nhæîng ngæåìi giuïp viãûc, phaíi phán chia cäng viãûc ra thaình tæìng bäü pháûn âån giaín làûp âi làûp laûi, deî daìng hoüc âæåüc. Con ngæåìi coï thãø chëu âæûng âæåüc cäng viãûc ráút nàûng nhoüc, váút vaí khi hoü âæåüc traí læång cao hån vaì hoü coï thãø tuán theo caïc mæïc saín læåüng âæåüc áún âënh. Kãút quaí laì caïc phæång phaïp khoa hoüc aïp duûng trong âënh mæïc vaì täø chæïc lao âäüng, nàng suáút lao âäüng âaî tàng lãn, nhæîng sæû boïc läüt cäng nhán cuîng âäöng thåìi gàõn liãön våïi tãn goüi "chãú âäü vàõt kiãût mäö häi sæïc læûc" cuía ngæåìi lao âäüng. Thæï hai: "Con ngæåìi muäún âæåüc cæ xæí nhæ nhæîng con ngæåìi". Quan niãûm naìy do caïc nhaì tám lyï xaî häüi hoüc åí caïc næåïc tæ baín cäng nghiãûp phaït triãøn. Hoü nháûn tháúy caïc quan niãûm træåïc khi quan tám âãún viãûc khai thaïc con ngæåìi maì khäng chuï yï âãún caïc quy luáût chi phäúi thaïi âäü cæ xæí cuía con ngæåìi khi hoü laìm viãûc. Quan niãûm naìy læu yï ngæåìi quaín lyï phaíi taûo ra mäüt báöu khäng khê täút, dán chuí, thäng tin cho nhæîng ngæåìi giuïp viãûc vaì làõng nghe yï kiãún cuía hoü. Âaûi diãûn cho quan niãûm naìy laì Elton Mayo. Thæï ba: "Con ngæåìi coï caïc tiãöm nàng cáön âæåüc khai thaïc vaì laìm cho phaït triãøn". Quan niãûm naìy cho ràòng: Baín cháút con ngæåìi khäng phaíi laì khäng muäún laìm viãûc, hoü muäún goïp pháön thæûc hiãûn muûc tiãu, hoü coï nàng læûc âäüc láûp saïng taûo. Chênh saïch quaín lyï phaíi âäüng viãn, khuyãún khêch con ngæåìi âãø hoü âem hãút khaí nàng tham gia vaìo cäng viãûc chung. Måí räüng quyãön âäüc láûp vaì tæû kiãøm soaït cuía hoü seî coï låüi cho viãûc khai thaïc caïc tiãöm nàng trong con ngæåìi. Âäöng thåìi cuîng xuáút hiãûn nhæîng chênh saïch thæång læåüng thoía thuáûn giæîa chuí vaì thåü trãn mäüt säú âiãøm naìo âoï. Tæång æïng våïi ba quan niãûm vãö con ngæåìi lao âäüng coï 3 mä hçnh quaín lyï con ngæåìi: Mä hçnh cäø âiãøn. Mä hçnh caïc quan hãû con ngæåìi. Mä hçnh caïc tiãöm nàng con ngæåìi. Cuîng coï 3 thuyãút: Thuyãút X. Thuyãút Y. Thuyãút Z. Hçnh I-1. So saïnh ba hoüc thuyãút vãö con ngæåìi Thuyãút X Thuyãút Y Thuyãút Z Caïch nhçn nháûn âaïnh giaï vãö con ngæåìi - Con ngæåìi vãö baín cháút laì khäng muäún laìm viãûc. - Caïi maì hoü laìm khäng quan troüng bàòng caïi maì hoü kiãúm âæåüc. - Ráút êt ngæåìi muäún laìm mäüt cäng viãûc âoìi hoíi tênh saïng taûo, tæû quaín, saïng kiãún hoàûc tæû kiãøm tra. - Con ngæåìi muäún caím tháúy mçnh coï êch vaì quan troüng, muäún chia seí traïch nhiãûm vaì tæû khàóng âënh mçnh. - Ngæåìi lao âäüng sung sæåïng laì chça khoïa dáùn tåïi nàng suáút lao âäüng cao. Phæång phaïp quaín lyï - Ngæåìi quaín lyï cáön phaíi kiãøm tra, giaïm saït chàût cheî cáúp dæåïi vaì ngæåìi lao âäüng. - Phán chia cäng viãûc thaình nhæîng pháön nhoí dãù laìm, dãù thæûc hiãûn, làûp âi làûp laûi nhiãöu láön caïc thao taïc. - AÏp duûng hãû thäúng tráût tæû roî raìng vaì mäüt chãú âäü khen thæåíng hoàûc træìng phaût nghiãm ngàût. - Phaíi âãø cho cáúp dæåïi thæûc hiãûn mäüt säú quyãön tæû chuí nháút âënh vaì tæû kiãøm soaït caï nhán trong quaï trçnh laìm viãûc. - Coï quan hãû hiãøu biãút vaì thäng caím láùn nhau giæîa cáúp trãn vaì cáúp dæåïi. - Ngæåìi quaín lyï quan tám vaì lo làõng cho nhán viãn cuía mçnh nhæ cha meû lo làõng cho con caïi. - Taûo âiãöu kiãûn âãø hoüc haình, phán chia quyãön låüi thêch âaïng, cäng bàòng, thàng tiãún cho cáúp dæåïi khi âuí âiãöu kiãûn. Taïc âäüng tåïi nhán viãn - Laìm cho ngæåìi lao âäüng caím tháúy såü haîi vaì lo làõng. - Cháúp nháûn caí nhæîng viãûc nàûng nhoüc vaì váút vaí, âon giaín miãùn laì hoü âæåüc traí cäng xæïng âaïng vaì ngæåìi chuí cäng bàòng. - Laûm duûng sæïc khoíe, täøn haûi thãø læûc, thiãúu tênh saïng taûo. - Tæû tháúy mçnh coï êch vaì quan troüng, coï vai troì nháút âënh trong táûp thãø do âoï hoü caìng coï traïch nhiãûm. - Tæû nguyãûn, tæû giaïc laìm viãûc, táûn duûng khai thaïc tiãöm nàng cuía mçnh. - Tin tæåíng, trung thaình vaì däön hãút tám læûc vaìo cäng viãûc. - Âäi khi yí laûi, thuû âäüng vaì träng chåì. Vaì cuîng coï 3 træåìng phaïi. Træåìng phaïi cäø âiãøn (täø chæïc lao âäüng khoa hoüc). Træåìng phaïi tám lyï xaî häüi (træåìng phaïi caïc quan hãû con ngæåìi). Træåìng phaïi QTNL hiãûn âaûi (træåìng phaïi nguäön nhán læûc). 3.1. Træåìng phaïi cäø âiãøn (täø chæïc lao âäüng khoa hoüc) Ngæåìi âæïng âáöu træåìng phaïi naìy laì Frederick Wilson Taylor (1856-1915), mäüt kyî sæ ngæåìi Myî. Ngoaìi ra coìn coï H. Fayol, Gantt, Gilbreth vaì mäüt säú ngæåìi khaïc. Mäüt säú nguyãn tàõc quaín lyï con ngæåìi cuía træåìng phaïi cäø âiãøn: a. Thäúng nháút chè huy vaì âiãöu khiãøn: mäüt ngæåìi cáúp dæåïi chè nháûn mãûnh lãûnh cuía mäüt ngæåìi thuí træåíng (chef). Våïi nguyãn tàõc naìy, hoü khäng thæìa nháûn coï nhiãöu kãnh, nhiãöu tuyãún cuìng chè huy, cuìng ra lãûnh trong saín xuáút vç seî räúi, seî chäöng cheïo, coï khi coìn caûnh tranh láùn nhau (vãö quyãön læûc, vãö uy tên). b. Phán cäng lao âäüng vaì chuyãn män hoïa caïc chæïc nàng: thæûc hiãûn phán cäng lao âäüng tháût tè mè, chia nhoí cäng viãûc ra thaình tæìng bäü pháûn, mäùi bäü pháûn giao cho mäüt cäng nhán, thæûc hiãûn trãn mäüt maïy chuyãn män hoïa. Mäùi chæïc nàng âãöu âæåüc huáún luyãûn, âaìo taûo theo hæåïng chuyãn män hoïa. c. Thæûc hiãûn phán chia nhæîng ngæåìi trong doanh nghiãûp ra laìm hai bäü pháûn: mäüt bäü pháûn laìm cäng viãûc thiãút kãú saín pháøm, täø chæïc saín xuáút... gäöm caïc kyî sæ, mäüt bäü pháûn chuyãn thæûc hiãûn cäng viãûc gäöm nhæîng ngæåìi cäng nhán. d. Vãö màût täø chæïc: cáön coï så âäö täø chæïc bäü maïy quaín lyï, quy chãú, vàn baín täø chæïc âäúi våïi mäùi doanh nghiãûp. e. Táûp trung quyãön læûc (âiãöu khiãøn, chè huy) cho cáúp cao nháút cuía doanh nghiãûp, khäng phán taïn quyãön læûc cho caïc cáúp dæåïi. Laìm nhæ váûy ra quyãút âënh nhanh, âåî täún thåìi gian vaì phæång tiãûn. f. Tçm moüi biãûn phaïp âaût âæåüc tênh vä ngaî (impersonalitics) trong täø chæïc doanh nghiãûp, khäng ai coï thãø låüi duûng âãø mæu cáöu låüi êch riãng, âæa caïi "täi" vaìo cäng viãûc chung cuía doanh nghiãûp. g. Tiãu chuáøn hoïa vaì thäúng nháút caïc thuí tuûc (vãö haình chênh, vãö quaín lyï). h. Thiãút láûp tráût tæû vaì kyí luáût nghiãm ngàût trong saín xuáút. i. Låüi êch bäü pháûn phuû thuäüc vaìo låüi êch chung. j. Cäng bàòng, khäng thiãn vë, khæåïc tæì moüi âàûc quyãön, âàûc låüi. k. Phán têch håüp lyï, khoa hoüc moüi cäng viãûc. l. Nhaì quaín lyï, caïc kyî sæ coï nhiãûm vuû tçm ra âæåüc con âæåìng (phæång phaïp) täút nháút âãø thæûc hiãûn cäng viãûc, räöi huáún luyãûn cho cäng nhán laìm. m. Æu tiãn cho nguyãn tàõc chuyãn gia: âiãöu khiãøn doanh nghiãûp laì cäng viãûc cuía caïc chuyãn gia âaî âæåüc âaìo taûo (kyî sæ, nhaì kinh tãú). Ngæåìi ta nháûn tháúy træåìng phaïi cäø âiãøn naìy âaî coï nhæîng æu âiãøm sau: Âaî âæa ra sæû phán têch khoa hoüc, tè mè moüi cäng viãûc. Trãn cå såí âoï, phán cäng lao âäüng chàût cheî, huáún luyãûn cho tæìng ngæåìi thæûc hiãûn caïc phæång phaïp lao âäüng khoa hoüc. ÁÚn âënh caïc mæïc lao âäüng, caïc tiãu chuáøn thæûc hiãûn cäng viãûc. Âæa ra caïch traí cäng tæång xæïng våïi kãút quaí cäng viãûc (tiãön læång theo saín pháøm, tiãön thæåíng). Thiãút láûp mäüt tráût tæû, mäüt kyí luáût lao âäüng nghiãm ngàût trong saín xuáút... Nhæng âäöng thåìi cuîng coï mäüt säú nhæåüc âiãøm låïn: Khäng tin vaìo con ngæåìi vaì âaïnh giaï tháúp con ngæåìi (cho ràòng baín cháút con ngæåìi laì læåìi biãúng, khäng muäún laìm viãûc). Vç hoü khäng tin con ngæåìi nãn nháút thiãút phaíi kiãøm tra, kiãøm soaït hoü tæìng giáy, tæìng phuït. Buäüc con ngæåìi phaíi laìm viãûc våïi cæåìng âäü lao âäüng cao, liãn tuûc, dáùn âãún chäù choïng suy nhæåüc cå thãø, giaím khaí nàng laìm viãûc. Muäún hay khäng cuîng xuáút hiãûn sæû chäúng âäúi giæîa ngæåìi lao âäüng vaì nhaì quaín lyï, våïi giåïi chuí. 3.2. Træåìng phaïi tám lyï - xaî häüi hoüc (caïc mäúi quan hãû con ngæåìi) Thuäüc træåìng phaïi naìy gäöm coï: Argyris, Mac-Gregore, Likert, Maier, Lewin, Elton Mayo, Rogers, Maslow... Mäüt säú nguyãn tàõc quaín lyï con ngæåìi cuía træåìng phaïi tám lyï xaî häüi. a. Phán båït quyãön læûc vaì traïch nhiãûm cho cáúp dæåïi, âàûc biãût khi quy mä saín xuáút âaî låïn, nãúu quaï táûp trung seî laìm máút quyãön chuí âäüng, saïng taûo cuía cáúp dæåïi vaì gáy täøn haûi vãö thåìi gian. b. Tçm kiãúm sæû tham gia, âoïng goïp cuía moüi nhán viãn cáúp dæåïi vaìo cäng viãûc chung. c. Âaïnh giaï cao vai troì âäüng viãn cuía ngæåìi quaín lyï, âiãöu khiãøn. d. Xáy dæûng caïc mäúi quan hãû dæûa trãn loìng tin cáûy láùn nhau hån laì dæûa trãn quyãön læûc. e. Phaït triãøn tinh tháön traïch nhiãûm, tæû kiãøm tra. f. Phaït triãøn cäng viãûc theo täø, âäüi (mäüt táûp thãø ngæåìi), chuï yï xáy dæûng caïc táûp thãø naìy. g. Taûo ra báöu khäng khê tám lyï täút âeûp trong lao âäüng (âoaìn kãút, thán thiãûn, traïnh âäú kyñ, ghen gheït nhau). h. Chuï troüng thäng tin cho moüi ngæåìi, âäöng thåìi nhaì quaín lyï phaíi liãn laûc thæåìng xuyãn våïi tæìng ngæåìi (hiãøu hoü nghé gç, cáön gç, coï khoï khàn gç). i. Taûo ra sæû gàõn boï, sæû hæåíng æïng, sæû âäöng caím giæîa ngæåìi våïi ngæåìi. j. Cáön chuï yï tåïi dæ luáûn, âãún caïc luäöng tin tæïc trao âäøi giæîa nhæîng con ngæåìi trong doanh nghiãûp âãø xæí lyï mäüt caïch khaïch quan vaì coï låüi cho cäng viãûc chung. k. Âaìo taûo caïc nhaì tám lyï hoüc lao âäüng, chëu traïch nhiãûm nghiãn cæïu, xáy dæûng caïc mäúi quan hãû con ngæåìi trong doanh nghiãûp. l. Æu tiãn cho caïc quan hãû con ngæåìi trong hoaût âäüng: nhaì quaín lyï, nhaì täø chæïc træåïc tiãn laì phaíi laì mäüt nhaì thæûc haình vãö tám lyï hoüc, mäüt ngæåìi gioíi âäüng viãn vaì thäng tin, liãn laûc våïi moüi ngæåìi. 3.3. Træåìng phaïi hiãûn âaûi (khai thaïc caïc tiãöm nàng con ngæåìi) Træåìng phaïi naìy gäöm Drucker, Chandler, Lewrence, Lorscho, Woodwward, March, Simon, Bennis, Beckhanrd, Hugo Munsterberg... Mäüt trong säú nguyãn tàõc quaín lyï con ngæåìi cuía træåìng phaïi hiãûn âaûi: a. Caïch tiãúp cáûn hãû thäúng: coi doanh nghiãûp, bao gäöm nhiãöu ngæåìi laì mäüt hãû thäúng måí, cáön luän thêch æïng våïi mäi træåìng (thë træåìng, cäng nghãû måïi, luáût phaïp cuía Chênh phuí, thë træåìng väún...). b. Caïc bäü pháûn bãn trong cuía täø chæïc (nhæîng con ngæåìi) phaíi âæåüc váûn haình mäüt caïch thäúng nháút, gàõn kãút nhæ mäüt. c. Quaín lyï cáön mãöm deío, uyãøn chuyãøn âãø thêch æïng våïi mäi træåìng xung quanh luän phaït triãøn, biãún âäøi vaì coï luïc khäng äøn âënh. d. Tçm caïch caíi thiãûn caïc âiãöu kiãûn lao âäüng vaì cháút læåüng cuäüc säúng cuía ngæåìi lao âäüng. e. Phaït triãøn caïc hçnh thæïc måïi vãö täø chæïc lao âäüng, laìm phong phuï caïc chæïc nàng, caïc täø, âäüi tæû quaín, caïc cáu laûc bäü cháút læåüng cao... f. Giaíi quyãút caïc váún âãö vãö kinh tãú, vãö kyî thuáût trong doanh nghiãûp khäng âæåüc taïch råìi caïc váún âãö xaî häüi (coï nghéa laì yãúu täú con ngæåìi). g. Baìn baûc, thuyãút phuûc, thæång læåüng våïi con ngæåìi âãø âaût âæåüc sæû âäøi måïi, âàûc biãût chuï yï âãún bäü pháûn têch cæûc. h. Nhaì quaín lyï phaíi coï âáöu oïc chiãún læåüc, coï âáöu oïc täø chæïc, gioíi laìm viãûc våïi con ngæåìi, âäüng viãn, phaït huy âæåüc khaí nàng cuía con ngæåìi. Ngæåìi ta tháúy: Træåìng phaïi hiãûn âaûi muäún phaït triãøn tæ tæåíng quaín lyï cuía træåìng phaïi tám lyï - xaî häüi lãn mäüt mæïc cao hån. Hoü âaïnh giaï con ngæåìi cao hån nhiãöu so våïi træåìng phaïi täø chæïc lao âäüng khoa hoüc, âàûc biãût hoü cho ràòng con ngæåìi coï nhiãöu khaí nàng maì caïc nhaì quaín lyï cáön tçm caïch khai thaïc, huy âäüng vaìo saín xuáút. Hoü coi con ngæåìi nhæ "mäüt hãû thäúng måí, phæïc taûp vaì âäüc láûp". Cáön phaíi tháúy roî hãû thäúng âoï khi âiãöu khiãøn con ngæåìi. Tuy nhiãn, muäún thoía maîn con ngæåìi trong lao âäüng, trong cuäüc säúng cáön coï nhiãöu âiãöu kiãûn. Nhæ váûy: Triãút lyï QTNL thæåìng åí âiãøm naìo âoï trong caïc quan niãûm mä hçnh, caïc thuyãút, caïc træåìng phaïi QTNL noïi trãn, do âoï phaíi chuï yï tênh håüp lyï cuía tæìng mä hçnh, træåìng phaïi. Âiãöu naìy âoìi hoíi nhæîng kiãún thæïc quaín lyï con ngæåìi vaì taìi nàng cuía tæìng ngæåìi giaïm âäúc, tæìng nhaì kinh tãú, nhaì quaín trë. Khäng coï mäüt cäng thæïc chung naìo aïp duûng cho moüi luïc moüi nåi. Kinh nghiãûm caïc næåïc cäng nghiãûp phaït triãøn ngaìy nay âãöu sæí duûng kãút håüp caïc mä hçnh, caïc thuyãút trãn vaìo quaín lyï con ngæåìi mäüt caïch coï choün loüc. Triãút lyï QTNL cuía caïn bäü laînh âaûo cao nháút åí täø chæïc, åí doanh nghiãûp seî aính hæåíng hoàûc taïc âäüng træûc tiãúp âãún caïch thæïc QTNL cuía caïc nhaì quaín trë cáúp dæåïi vaì táút nhiãn taïc âäüng âãún caïc quyãút âënh QTNL. Khi hoaûch âënh chênh saïch quaín lyï con ngæåìi cáön phaíi quan tám âáöy âuí âãún nhæîng âiãøm sau: Tän troüng vaì quyï mãún ngæåìi lao âäüng. Taûo ra nhæîng âiãöu kiãûn âãø con ngæåìi laìm viãûc coï nàng suáút lao âäüng cao, âaím baío yãu cáöu cuía doanh nghiãûp. Quan tám âãún nhæîng nhu cáöu váût cháút, tinh tháön, âàûc biãût laì nhæîng nhu cáöu vãö tám lyï, xaî häüi cuía con ngæåìi. Laìm cho con ngæåìi ngaìy caìng coï giaï trë trong xaî häüi. Tháúy roî âæåüc caïc mäúi quan hãû taïc âäüng giæîa kyî thuáût, kinh tãú, phaïp luáût, xaî häüi khi giaíi quyãút caïc váún âãö liãn quan âãún con ngæåìi. Quaín lyï con ngæåìi mäüt caïch vàn minh, nhán âaûo, laìm cho con ngæåìi ngaìy caìng coï haûnh phuïc trong lao âäüng vaì trong cuäüc säúng. Âoï laì nhæîng âiãøm khäng phaíi dãù daìng thæûc hiãûn nhæng váùn laì nhæîng âoìi hoíi máúu chäút âäúi våïi caïc nhaì quaín lyï trong caïc täø chæïc vaì caïc nhán viãn chuyãn män vãö quaín trë nhán læûc trong thåìi âaûi hiãûn nay. 4. Quaín trë nhán læûc laì mäüt khoa hoüc vaì laì mäüt nghãû thuáût Quaín trë nhán læûc laì mäüt hãû thäúng caïc kiãún thæïc, caïc nguyãn tàõc vaì caïc phæång phaïp khoa hoüc âaî âæåüc âuïc ruït vaì kiãøm nghiãûm qua thæûc tãú âãø thæûc hiãûn caïc chæïc nàng quaín lyï con ngæåìi, taûo âäüng læûc âãø thuïc âáøy hoaût âäüng cuía hoü, liãn kãút vaì phäúi håüp caïc hoaût âäüng cuía con ngæåìi. Laînh âaûo vaì kiãøm tra caïc hoaût âäüng cuía con ngæåìi âãø thæûc hiãûn âæåüc caïc chæïc nàng quaín lyï con ngæåìi âoï, ngæåìi quaín lyï phaíi biãút váûn duûng linh hoaût caïc kiãún thæïc, phæång phaïp quaín lyï cho phuì håüp våïi tæìng ngæåìi lao âäüng trong tæìng træåìng håüp. Quaín trë nhán læûc âaî traíi qua nhiãöu thãú kyí, âæåüc nhiãöu nhaì quaín lyï, nhaì khoa hoüc nghiãn cæïu, tçm hiãøu âuïc kãút thaình nhiãöu træåìng phaïi, âæåüc thæûc tiãùn cháúp nháûn, aïp duûng vaì ngaìy nay ngæåìi ta âaî viãút thaình saïch giaïo khoa âãø giaíng daûy, hoàûc chuyãn âãö âàng trãn baïo, chuí âãö tuyãn truyãön, phäø biãún vaì aïp duûng phäø biãún trong thæûc tãú saín xuáút, cuîng nhæ nhiãöu lénh væûc khaïc. Vç váûy "QTNL" thæûc sæû âaî tråí thaình mäüt khoa hoüc. Nhæîng chæïc nàng (näüi dung) cuía noï liãn quan våïi nhiãöu khoa hoüc chung, cuîng nhæ khoa hoüc chuyãn ngaình (khoa hoüc tæû nhiãn, khoa hoüc xaî häüi, khoa hoüc kyî thuáût, khoa hoüc kinh tãú, khoa hoüc quaín lyï, khoa hoüc täø chæïc...). QTNL liãn quan âãún con ngæåìi, vç con ngæåìi laì âäúi tæåüng cuía quaín lyï, maì trong quaï khæï, hiãûn taûi cuîng nhæ tæång lai, con ngæåìi luän luän thay âäøi, luän luän phaït triãøn, con ngæåìi coï âæåüc kiãún thæïc tæì giaïo duûc, coï kinh nghiãûm tæì hoaût âäüng thæûc tãú, hoàûc tæì quan saït thæûc tãú. Con ngæåìi coï vàn hoïa, coï kiãún thæïc, coï kinh nghiãûm thæûc tãú âoï khäng chëu âæïng yãn âãø nhçn âiãöu kiãûn hoaût âäüng, kãút quaí hoaût âäüng cuía mçnh làûp laûi nhæ cuî hoàûc xáúu âi, maì luän luän pháún âáúu væån lãn nhæîng âiãöu kiãûn täút âeûp hån. Con ngæåìi khäng ngæìng saïng taûo caíi tiãún kyî thuáût, cäng nghãû tiãn tiãún, âáúu tranh cho nhæîng quan hãû tæû do bçnh âàóng giæîa con ngæåìi âãø laìm cho saín xuáút ngaìy caìng hiãûu quaí, âåìi säúng ngaìy caìng âæåüc náng cao. Ngæåìi quaín lyï tiãn tiãún phaíi tênh âãún nhæîng biãún âäøi vãö cháút cuía âäúi tæåüng quaín lyï, âäöng thåìi cuîng tênh âãún nhæîng âiãöu kiãûn khaïch quan, bàòng trê tæåíng tæåüng saïng taûo, coï nhæîng dæû âoaïn chênh xaïc âuïc kãút thaình lyï luáûn, kinh nghiãûm âãø aïp duûng kiãún thæïc âoï. Moüi biãún âäøi cuía caïc âiãöu kiãûn, yãúu täú noïi trãn âoìi hoíi ngæåìi quaín lyï phaíi coï thay âäøi trong tæ duy, tçm nhæîng hçnh thæïc, phæång phaïp, cå chãú quaín lyï måïi, nhàòm âem laûi hiãûu quaí cao trong Quaín trë nhán læûc. Táút caí âiãöu âoï khäng chè laì mäüt khoa hoüc, maì coìn laì mäüt nghãû thuáût. III. AÍNH HÆÅÍNG CUÍA MÄI TRÆÅÌNG ÂÄÚI VÅÏI QUAÍN TRË NHÁN LÆÛC Hiãûn nay chuïng ta âang säúng trong mäüt mäi træåìng luän thay âäøi vaì thay âäøi våïi mäüt täúc âäü ráút nhanh. Caïc nhaì quaín lyï phaíi âäúi màût våïi mäüt nhiãûm vuû khoï khàn âoï laì chuáøn bë cho sæû thay âäøi âäöng thåìi cuîng phaíi thêch nghi våïi nhæîng sæû thay âäøi cho phuì håüp våïi sæû thay âäøi âoï. Båíi váûy, nháûn biãút roî nguäön gäúc cuía sæû thay âäøi laì mäüt yãúu täú quan troüng âäúi våïi caïc nhaì quaín lyï noïi chung vaì våïi caïc nhán viãn chuyãn män nhán læûc noïi riãng. Coï 4 nguäön thay âäøi quan troüng coï thãø taïc âäüng maûnh meî tåïi caïc hoaût âäüng cuía caïc nhaì quaín lyï täø chæïc. - Mäi træåìng váût cháút vaì mäi træåìng kinh tãú: viãûc gia tàng dán säú vaì caûn kiãût vãö taìi nguyãn, ä nhiãùm mäi træåìng laìm cho sæû caûnh tranh giæîa caïc vuìng, caïc quäúc gia, caïc cäng ty vaì tháûm chê caïc caï nhán våïi nhau ngaìy caìng tråí nãn khäúc liãût hån. Sæû tàng træåíng kinh tãú vaì täúc âäü laûm phaït âãöu coï aính hæåíng âãún thu nháûp, âåìi säúng vaì cäng àn viãûc laìm cho ngæåìi lao âäüng. - Mäi træåìng cäng nghãû - kyî thuáût, thäng tin: kyî thuáût hiãûn âaûi vaì cäng nghãû saín xuáút måïi laìm xuáút hiãûn mäüt säú ngaình nghãö måïi, âoìi hoíi ngæåìi lao âäüng phaíi âæåüc trang bë nhæîng kiãún thæïc vaì kyî nàng måïi. Thãm vaìo âoï nghãö cuî máút âi phaíi coï âaìo taûo laûi, bäöi dæåîng, náng cao trçnh âäü vaì giaíi quyãút nhæîng ngæåìi däi ra. Khoa hoüc kyî thuáût hiãûn âaûi âaî laìm cho mäi træåìng thäng tin ngaìy caìng phaït triãøn vaì thäng tin tråí thaình mäüt nguäön læûc mang tênh cháút säúng coìn âäúi våïi täø chæïc. - Mäi træåìng chênh trë: Caïc täø chæïc kinh doanh seî ngaìy caìng coï taïc âäüng maûnh meî hån tåïi mäi træåìng chênh trë thäng qua caïc saín pháøm dëch vuû hay viãûc laìm do hoü taûo ra âäúi våïi xaî häüi. Ngæåüc laûi mäi træåìng chênh trë coï aính hæåíng maûnh meî nhæ laì sæû äøn âënh caïc chênh saïch kinh tãú. - Mäi træåìng vàn hoïa - xaî häüi: Xaî häüi phán chia thaình nhiãöu nhoïm quyãön låüi vaì caïc nhoïm naìy seî quan tám âãún nhæîng saín pháøm mang tênh cháút cäüng âäöng nhæ laì naûn tháút nghiãûp hån laì mäüt säú saín pháøm kinh tãú nhæ laì låüi nhuáûn... Thãm vaìo âoï läúi säúng, nhu cáöu caïch nhçn nháûn vãö giaï trë con ngæåìi cuîng thay âäøi. Nhæîng thay âäøi naìy coï aính hæåíng âãún caïch tæ duy vaì caïc chênh saïch vaì QTNL trong caïc täø chæïc. Tæì sæû phán têch trãn coï thãø chè ra mäi træåìng QTNL bao gäöm: - Mäi træåìng bãn ngoaìi: gäöm caïc yãúu täú nhæ khung caính kinh tãú - chênh trë, dán säú vaì læûc læåüng lao âäüng trong xaî häüi, caïc âiãöu kiãûn vàn hoïa - xaî häüi chung cuía âáút næåïc, phaït luáût, khoa hoüc kyî thuáût cäng nghãû, khaïch haìng, âäúi thuí caûnh tranh. - Mäi træåìng bãn trong: gäöm caïc yãúu täú nhæ sæï maûng, muûc tiãu, nhiãûm vuû cuía täø chæïc chênh saïch chiãún læåüc cuía täø chæïc, báöu khäng khê tám lyï xaî häüi, cå cáúu täø chæïc cuía âån vë. Caïc yãúu täú âoï aính hæåíng tåïi sæû hçnh thaình vaì phaït triãøn nguäön nhán læûc, tênh cháút näüi dung vaì caïch thæïc thæûc hiãûn caïc hoaût âäüng quaín lyï nguäön nhán læûc trong täø chæïc. IV. QUAÏ TRÇNH HÇNH THAÌNH VAÌ PHAÏT TRIÃØN QUAÍN TRË NHÁN LÆÛC Giai âoaûn så khai cuía QTNL bàõt âáöu thåìi kyì trung cäø, khi lao âäüng coìn thæûc hiãûn åí nhæîng hçnh thæïc tæû nhiãn. Sæû phaït triãøn thaình phäú vaì laìng maûc âaî taûo ra nhæîng nhu cáöu måïi vãö haìng hoïa vaì dëch vuû cuîng nhæ viãûc laìm cho nhæîng ngæåìi muäún thoaït khoíi aïp bæïc, boïc läüt cuía xaî häüi phong kiãún. Nhæîng ngæåìi thåü thuí cäng âaî táûp håüp nhau laûi thaình caïc phæåìng häüi, tæû täø chæïc quaï trçnh lao âäüng cuía mçnh, theo nhæîng quy æåïc, thæåìng do ngæåìi thåü caí, ngæåìi thåü laình nghãö nháút hoàûc gia træåíng (täüc træåíng) âënh ra, âiãöu haình phán cäng lao âäüng giæîa nhæîng ngæåìi lao âäüng trong nhæîng nhoïm khäng låïn. Quan hãû xaî häüi cuía saín xuáút váût cháút åí giai âoaûn naìy thãø hiãûn sæû phuû thuäüc caï nhán ngæåìi lao âäüng âäúi våïi nhæîng hçnh thæïc bàõt buäüc ngoaìi kinh tãú cuía lao âäüng. Phaït triãøn cäng træåìng thuí cäng, âæa âãún sæû tiãúp cáûn måïi trong laînh âaûo hoaût âäüng lao âäüng. Phaï våî khuän khäø xæåíng thuí cäng, cäng træåìng thuí cäng kãút håüp caïc xæåíng thuí cäng âäüc láûp træåïc âoï âæa phán cäng lao âäüng træûc tiãúp vaìo quaï trçnh saín xuáút. Quan hãû lao âäüng tråí thaình quan hãû thäúng trë vaì phuû thuäüc (giæîa ngæåìi nàõm giæî tæ liãûu saín xuáút, haìng hoïa vaì ngæåìi laìm thuã). Trong hãû thäúng Quaín trë nhán læûc thuí cäng, ngæåìi laìm thuã cuía saín xuáút cäng træåìng laì lao âäüng kãút håüp. Âäúi tæåüng cuía quaín lyï, chæïc nàng QTNL (âiãöu kiãûn lao âäüng chung, täø chæïc hãû thäúng tiãön læång (tiãön cäng), chãú âäü laìm viãûc, theo doîi kiãøm tra viãûc thæûc hiãûn...) laì cuía ngæåìi chuí saín xuáút - ngæåìi thuã mæåïn lao âäüng. Bæåïc ngoàût cäng nghiãûp thãú kyí XVIII - XIX, tæì cäng træåìng thuí cäng chuyãøn sang saín xuáút maïy moïc laì sæû thay âäøi caïch maûng cuía læûc læåüng saín xuáút, âäöng thåìi cuîng laìm thay âäøi sáu sàõc vãö cháút trong hçnh thæïc xaî häüi hoïa lao âäüng. Khaïc våïi cäng træåìng thuí cäng, cå såí saín xuáút laì con ngæåìi, laì âäúi tæåüng cuía quaín lyï, giåì âáy tråí thaình hãû thäúng cuía maïy riãng leí âæåüc kãút håüp laûi. Ngæåìi cäng nhán phuû thuäüc vaìo sæû váûn haình cuía maïy, laìm theo nhëp âiãûu vaì chæïc nàng cuía maïy. Cäng nghiãûp hoïa tæ baín laìm dëch chuyãøn troüng tám (sæû chuï yï) trong quaín lyï saín xuáút vãö phêa yãúu täú váût cháút, laìm haûn heûp âi sæû tæû quaín lyï. Trong nhæîng âiãöu kiãûn phaït triãøn kinh tãú theo kiãøu cäng nghiãûp, hçnh thaình QTNL theo kyî thuáût (quaín lyï truyãön thäúng), dæûa trãn nguyãn tàõc phán cäng lao âäüng täúi âa vaì chuyãn män hoïa cäng nhán, cäng xæåíng, taïch lao âäüng saín xuáút vaì lao âäüng quaín lyï, âënh hæåïng hçnh thæïc bàõt buäüc kinh tãú roî raìng trong quan hãû lao âäüng. Tiãún bäü kyî thuáût, khäng ngæìng laìm thay âäøi hãû thäúng caïc quan hãû lao âäüng vaì caïc näüi dung cuía QTNL. Âäöng thåìi, dæåïi aính hæåíng cuía caïc chênh saïch nhaì næåïc, nhæîng tçm kiãúm cuía caïc nhaì khoa hoüc, caïc nhaì täø chæïc QTNL cuîng khäng ngæìng âäøi måïi. Màûc duì ngæåìi lao âäüng âæåüc sæí duûng våïi säú læåüng låïn, caïc chuí doanh nghiãûp (täø chæïc) váùn duy trç sæû laînh âaûo vaì kiãøm soaït nhán læûc trong tay hoü. Thåìi kyì phaït triãøn vuî baîo cuía cäng nghiãûp cuäúi thãú kyí 19 âáöu thãú kyí 20: táûp trung hoïa saín xuáút, âäüc quyãön hoïa tæ baín åí Myî, Âæïc, Anh vaì nhiãöu næåïc khaïc dáùn âãún sæû táûp trung nhiãöu doanh nghiãûp låïn; âäng âaío quáön chuïng cäng nhán gäöm caïc ngaình nghãö khaïc nhau, laìm nhæîng cäng viãûc chuyãn män hoïa heûp âoìi hoíi êt vãö trçnh âäü laình nghãö; quaín lyï træûc tuyãún âaî tråí nãn phæïc taûp vaì khoï khàn hån, âoìi hoíi coï sæû tàng cæåìng nghiãn cæïu âãø náng cao sæïc khoíe, an toaìn cho ngæåìi lao âäüng. Viãûc quaín lyï theo kinh nghiãûm chuyãøn sang quaín lyï khoa hoüc, cáön phaíi tàng cæåìng nghiãn cæïu caïc phæång phaïp, caïc thao taïc laìm viãûc, caïc tiãu chuáøn âënh mæïc, caïc phæång phaïp tuyãøn choün, âaìo taûo, khuyãún khêch, náng cao khaí nàng laìm viãûc cuía ngæåìi lao âäüng. Nhæîng tçm kiãúm thãø hiãûn trong caïc træåìng phaïi lyï luáûn cuía Gilbret, Taylor, Emerson, Elton Mayo... Nhiãöu nghiãn cæïu tråí thaình cå såí cuía quaín lyï hiãûn âaûi. Noï âënh hæåïng laînh âaûo tæìng ngæåìi lao âäüng riãng leí nhæ "con ngæåìi kinh tãú håüp lyï". Vaìo nhæîng nàm 1920, nãön cäng nghiãûp vaì thæång maûi thãú giåïi nàòm trong tay nhæîng táûp âoaìn låïn, chuïng chi phäúi toaìn bäü nhán læûc caí vãö sæïc khoíe vaì tinh tháön, tháûm chê coìn luîng âoaûn caí chênh quyãön nhaì næåïc. Trong nhæîng nàm naìy hoaût âäüng håüp phaïp cuía cäng âoaìn chæa âæåüc thæìa nháûn, keïo daìi âãún hãút pháön tæ âáöu thãú kyí XX. Nhæîng nàm 1930 - 1940, quaï trçnh táûp trung hoïa saín xuáút, vai troì cuía nhaì næåïc trong âiãöu chènh kinh tãú, trong lénh væûc sæí duûng lao âäüng laìm thuã âæåüc náng cao, nhæîng cuîng laìm phæïc taûp thãm nhæîng quan hãû lao âäüng vaì tæ baín trong saín xuáút, trong caïc doanh nghiãûp låïn åí Myî, Táy Áu, Nháût Baín, phäø biãún phæång phaïp saín xuáút theo dáy chuyãön. Khäng chè säú læåüng maì trçnh âäü thaình thaûo cuía cäng nhán laì âiãöu kiãûn quan troüng âãø náng cao hiãûu quaí saín xuáút. Âiãöu âoï âoìi hoíi caïc nhaì quaín lyï phaíi hoaìn thiãûn, tiãu chuáøn hoïa phæång phaïp tuyãøn choün caïn bäü cäng nhán, hoaìn thiãûn täø chæïc vaì traí læång, phaït triãøn hãû thäúng âaìo taûo trong doanh nghiãûp vaì náng cao trçnh âäü laình nghãö cho nhán viãn. Caïc nhaì saín xuáút âaî chuï yï thu huït nhæîng nhaì tám lyï, nhaì xaî häüi hoüc tham gia. Nhæîng taïc âäüng naìy laìm tàng tênh têch cæûc cuía ngæåìi lao âäüng, náng cao nàng suáút lao âäüng, caíi thiãûn báöu khäng khê xaî häüi trong doanh nghiãûp, laìm giaím nhæîng âuûng âäü giæîa lao âäüng vaì quaín lyï. Træåìng phaïi "caïc quan hãû con ngæåìi" måí ra kyí nguyãn måïi trong quaín lyï. Tuy váûy, thæûc cháút nhæîng phæång phaïp tám lyï xaî häüi thåìi âoï khäng laìm thay âäøi cå såí cuía QTNL truyãön thäúng, maì chè laìm thay âäøi hçnh thæïc cuía noï. Cuäüc khuíng hoaíng kinh tãú laìm suûp âäø hån 1/3 nãön saín xuáút cäng nghiãûp thãú giåïi, laìm máu thuáùn täüt âènh quan hãû chênh trë - xaî häüi, laìm máút niãöm tin vaìo sæû huìng maûnh cuía caïc âoìn báøy kinh tãú truyãön thäúng dæûa trãn caïc nguyãn tàõc tæû do caûnh tranh. Tàng cæåìng sæû can thiãûp cuía Nhaì næåïc vaìo kinh tãú, vaìo lénh væûc lao âäüng laìm thuã. Mäüt trong nhæîng hæåïng chênh laì phaíi xaïc âënh nguyãn tàõc chung cuía viãûc laìm vaì quan hãû lao âäüng. Mäüt màût, Nhaì næåïc - chuí thãø QTNL vé mä, dæåïi daûng taûo ra hãû thäúng cäng viãûc xaî häüi, aïp duûng nghéa vuû lao âäüng thåìi chiãún. Màût khaïc, âiãöu chènh hoaût âäüng cuía caïc chuí doanh nghiãûp trong lénh væûc thuã mæåïn lao âäüng bàòng nhæîng luáût haûn chãú, khäng chè xuáút phaït tæì låüi êch ngæåìi thuã mæåïn lao âäüng maì coìn tênh âãún aïp læûc tæì phêa ngæåìi lao âäüng, cäng âoaìn, caïc læûc læåüng chênh trë khaïc, chuí quyãön chung cuía toaìn dán v.v... QTNL thåìi kyì naìy thæûc tãú phuû thuäüc vaìo læûc læåüng dán chuí thäúng trë. Caïc nhaì næåïc dán chuí tæ saín coï nhæîng chênh saïch haûn chãú mæïc âäü tæû do cuía âäüc quyãön trong nhæîng váún âãö âiãöu kiãûn viãûc laìm, tiãön læång vaì chãú âäü laìm viãûc. ÅÍ Myî täøng thäúng Ruzovel aïp duûng luáût quy luáût tiãu chuáøn baío âaím xaî häüi (1930), baío hiãøm xaî häüi (1935), mæïc læång täúi thiãøu, tiãön læång laìm væåüt giåì, âiãöu kiãûn kyî thuáût an toaìn vaì baío häü lao âäüng trong nhiãöu ngaình saín xuáút (1936), tiãu chuáøn lao âäüng (1938). ÅÍ Phaïp, Chênh phuí caïnh taí lãn nàõm chênh quyãön (1936), âæa luáût mäüt tuáön laìm viãûc 40 giåì, traí læång nghè pheïp, tàng læång cho cäng nhán viãn chæïc. Nhæîng nàm sau chiãún tranh Nhaì næåïc têch cæûc âiãöu chènh âiãöu kiãûn vaì chãú âäü laìm viãûc. ÅÍ Nháût, sau chiãún tranh xaïc âënh sæû kiãøm soaït tiãön læång vaì giaï caí, aïp duûng caïc tiãu chuáøn Nhaì næåïc trong quan hãû: âiãöu kiãûn lao âäüng, thåìi gian laìm viãûc vaì traí cäng laìm ngoaìi giåì (Luáût Tiãu chuáøn lao âäüng 1947). Nhæîng thay âäøi trong quaín lyï khäng chè laìm càng thàóng maì coìn laìm näø ra nhæîng tranh cháúp (âuûng âäü) giæîa ngæåìi lao âäüng vaì ngæåìi sæí duûng lao âäüng. Coï thãø noïi nhæîng nàm cuäúi chiãún tranh vaì sau chiãún tranh, QTNL âaî chuyãøn sang giai âoaûn måïi. Sæû thay âäøi trong caïc quan hãû giæîa con ngæåìi âaî chè ra sæû thay âäøi têch cæûc cuía cäng nhán trong baìn baûc ra caïc quyãút âënh, chãú âäü goïp yï kiãún, sæû âäúi thoaûi træûc tiãúp coï thãø laìm tàng nàng suáút lao âäüng ráút nhiãöu. Ngæåìi ta nháún maûnh âãún viãûc nghiãn cæïu con ngæåìi vaì tàng cæåìng sæïc maûnh cuía lao âäüng âæåüc täø chæïc. Caïc chæång trçnh âaìo taûo caïc nhaì quaín lyï, caïc nhaì giaïm saït âæåüc täø chæïc âãø hoü hiãøu hån nhæîng ngæåìi dæåïi quyãön hoü (thaình láûp hãû thäúng âaìo taûo náng cao trçnh âäü caïn bäü laînh âaûo tæì âäúc cäng âãún quaín lyï). Phaït triãøn kinh tãú nhæîng nàm sau chiãún tranh liãn quan tåïi vai troì cuía caïc yãúu täú khoa hoüc - kyî thuáût, våïi hiãûn âaûi hoïa kyî thuáût saín xuáút, âoìi hoíi phaíi tiãúp tuûc phaït triãøn hçnh thæïc xaî häüi hoïa lao âäüng, yï nghéa håüp taïc tàng lãn, nháút laì trong lénh væûc hoaût âäüng nghiãn cæïu khoa hoüc, âäöng thåìi cuîng laìm máu thuáùn cuía QTNL truyãön thäúng tàng lãn. Do âiãöu kiãûn lao âäüng âån âiãûu, cæåìng âäü lao âäüng tàng, sæí duûng quaï mæïc thåìi gian laìm ngoaìi giåì... dáùn âãún thaïi âäü thåì å, boí viãûc cuía ngæåìi lao âäüng trong doanh nghiãûp. Nhiãöu nghiãn cæïu thê nghiãûm âãø thu huït moüi ngæåìi lao âäüng, xoïa âi thaïi âäü thåì å, laûnh nhaût våïi lao âäüng, nhæ thu huït nhæîng cäng nhán coï trçnh âäü chuyãn män, coï hoüc váún tham gia caïc váún âãö täø chæïc, quaín lyï doanh nghiãûp, måí räüng caïc chæïc nàng lao âäüng, quay voìng cäng viãûc, âënh hæåïng cäng viãûc cho tæìng ngæåìi. Tuy váûy, nhæîng nghiãn cæïu chæa gàõn nhán âaûo hoïa lao âäüng våïi hiãûn âaûi hoïa saín xuáút, måí räüng hiãûp taïc lao âäüng trãn cå såí cháút læåüng måïi, phaït triãøn chiãún læåüc "nguäön tiãöm nàng con ngæåìi". Nhæîng tçm kiãúm måïi nhæ nhæîng hçnh thæïc håüp taïc lao âäüng trong saín xuáút træûc tiãúp, hãû thäúng khuyãún khêch váût cháút, täø chæïc thåìi gian laìm viãûc, sæû tham gia quaín lyï doanh nghiãûp v.v... nhæ täø chæïc caïc âäüi tæû quaín (åí Anh, Thuûy Âiãøn), sæí duûng caïc hçnh thæïc tiãön læång dæûa trãn caïc âënh mæïc chàût cheî vaì âaïnh giaï cháút læåüng cäng viãûc, tiãön læång gàõn våïi kãút quaí cuäúi cuìng cuía cäng viãûc vaì cuía doanh nghiãûp, hçnh thæïc "tham gia vaìo låüi nhuáûn chung", xáy dæûng laûi chãú âäü laìm viãûc âaî âënh, âæa ra tênh âäüc láûp cuía ngæåìi thæûc hiãûn trong xaïc âënh thåìi gian laìm viãûc vaì nghè ngåi trong ngaìy, trong tuáön, sæû tham gia cuía ngæåìi thæûc hiãûn trong xaïc âënh thåìi gian laìm viãûc vaì nghè ngåi trong ngaìy, trong tuáön, sæû tham gia cuía ngæåìi lao âäüng trong quaín lyï saín xuáút (âaûi diãûn ngæåìi lao âäüng trong doanh nghiãûp). Noïi chung, nhæîng nghiãn cæïu aïp duûng cuía tháûp kyí 1960 - 1970 phaín aïnh khäng chè yãu cáöu chênh trë chung cuía quáön chuïng cäng nhán trong quan hãû dán chuí, maì coìn caí kinh tãú, sæí duûng caïc tiãöm nàng vãö täø chæïc vaì tri thæïc cuía cäng nhán viãn chæïc, khuyãún khêch nhæîng tçm kiãúm thê nghiãûm theo hæåïng naìy åí Myî, Nháût, nhæîng hçnh thæïc "håüp âäöng táûp thãø", åí Táy Áu, caïc "Häüi âäöng xê nghiãûp", "Häüi âäöng saín xuáút", "UÍy ban nhaì maïy"... taûo ra sæû thoía thuáûn thäúng nháút hoaût âäüng giæîa cäng nhán, cäng âoaìn vaì laînh âaûo nhaì maïy. Khuíng hoaíng kinh tãú nhæîng nàm 1970 - 1980 laìm cho caïc nhaì saín xuáút tháúy ràòng quyãön læûc, tiãöm nàng quan troüng nháút cuía laînh âaûo chênh laì nhán læûc, laì chäù dæûa cáön tàng cæåìng sæû chuï yï âãø náng cao tênh têch cæûc cuía con ngæåìi, sæí duûng nhæîng tiãöm nàng khaí nàng hiãûn coï, maì laì nhæîng khaí nàng saïng taûo, khaí nàng täø chæïc. Âäøi måïi QTNL, khàõc phuûc nhæîng máu thuáùn do hçnh thæïc täø chæïc quaín lyï truyãön thäúng âàût ra laì mäüt trong nhæîng khêa caûnh hiãûn nay cuía âäøi måïi täø chæïc quaín lyï lao âäüng theo cå chãú thë træåìng. Cuû thãø laì sau nhæîng nàm 1980 âãún nay, QTNL coï sæû thay âäøi táûn gäúc rãù coï thãø noïi coï mäüt cuäüc caïch maûng trong QTNL vãö quan âiãøm, tãn goüi cuîng nhæ vãö cung caïch quaín lyï. Tæì quaín trë nhán viãn (quaín trë nhán sæû - Personnel Management) thaình quaín trë nguäön nhán læûc (Human Resourses Management) coï nghéa laì chiãún læåüc con ngæåìi âæåüc coi laì mäüt bäü pháûn quan troüng haìng âáöu trong chiãún læåüc saín xuáút kinh doanh cuía täø chæïc. Quaín trë nguäön nhán læûc (hay quaín lyï nguäön nhán læûc) laì thuáût ngæî hiãûn âaûi âæåüc thàõng thãú vaìo cuäúi nhæîng nàm 1980 laì dáúu hiãûu ghi nháûn vai troì räüng måí vaì cuîng laì sæû ghi nháûn mäüt cung caïch quaín lyï nhán læûc måïi: tæì quaín lyï cæïng nhàõc coi con ngæåìi chè laì læûc læåüng thæìa haình phuû thuäüc cáön khai thaïc täúi âa ngàõn haûn våïi chi phê täúi thiãøu âaî vaì âang chuyãøn sang mäüt caïch quaín lyï mãöm deío hån, linh hoaût hån, taûo âiãöu kiãûn âãø con ngæåìi phaït huy tênh têch cæûc, chuí âäüng saïng taûo, væìa khai thaïc nàng læûc cuía hoü væìa coï kãú hoaûch âáöu tæ daìi haûn sao cho chi phê âæåüc sæí duûng mäüt caïch täúi æu. TOÏM TÀÕT NÄÜI DUNG Quaín trë nhán læûc laì táút caí caïc hoaût âäüng cuía mäüt täø chæïc âãø thu huït, xáy dæûng, phaït triãøn, sæí duûng, âaïnh giaï, baío toaìn vaì giæî gçn mäüt læûc læåüng lao âäüng phuì håüp våïi yãu cáöu cäng viãûc cuía täø chæïc caí vãö màût säú læåüng vaì cháút læåüng. Âäúi tæåüng cuía Quaín trë nhán læûc laì ngæåìi lao âäüng våïi tæ caïch laì nhæîng caï nhán vaì caïc váún âãö coï liãn quan âãún hoü trong täø chæïc nhæ cäng viãûc vaì caïc quyãön låüi, nghéa vuû cuía hoü trong täø chæïc. Muûc tiãu cuía Quaín trë nhán læûc nhàòm náng cao sæû âoïng goïp coï hiãûu suáút cuía ngæåìi lao âäüng âäúi våïi nhæîng täø chæïc, âaïp æïng yãu cáöu cäng viãûc træåïc màõt vaì trong tæång lai cuía täø chæïc cuîng nhæ âaïp æïng yãu cáöu phaït triãøn caï nhán cuía ngæåìi lao âäüng. Thæûc cháút cuía Quaín trë nhán læûc laì cäng taïc quaín lyï con ngæåìi trong phaûm vi näüi bäü täø chæïc, laì sæû âäúi xæí cuía täø chæïc våïi ngæåìi lao âäüng. Quaín trë nhán læûc laì mäüt lénh væûc quan troüng cuía quaín lyï trong moüi täø chæïc. Quaín lyï caïc nguäön læûc khaïc seî khäng coï hiãûu quaí nãúu täø chæïc khäng quaín lyï täút nguäön nhán læûc. Caïc hoaût âäüng chuí yãúu cuía quaín trë nhán læûc theo 3 chæïc nàng chuí yãúu: thu huït (hçnh thaình) nguäön nhán læûc; âaìo taûo vaì phaït triãøn nguäön nhán læûc; duy trç nguäön nhán læûc. Cuû thãø laì: Kãú hoaûch hoïa nguäön nhán læûc. Thiãút kãú vaì phán têch cäng viãûc. Biãn chãú nhán sæû. Âaïnh giaï thæûc hiãûn cäng viãûc. Âaìo taûo vaì phaït triãøn nhán læûc. Thuì lao lao âäüng. Quan hãû lao âäüng vaì baío vãû lao âäüng. Triãút lyï quaín trë nhán læûc laì nhæîng tæ tæåíng, quan âiãøm cuía ngæåìi laînh âaûo cáúp cao vãö caïch thæïc quaín lyï con ngæåìi trong täø chæïc. Tæì âoï caïc täø chæïc coï biãûn phaïp, chênh saïch vãö quaín trë nhán læûc vaì chênh caïc biãûn phaïp, phæång phaïp quaín lyï âoï coï taïc duûng nháút tåïi hiãûu quaí, tinh tháön, thaïi âäü laìm viãûc cuía ngæåìi lao âäüng. Quaín trë nhán læûc laì mäüt hãû thäúng caïc kiãún thæïc, caïc nguyãn tàõc vaì caïc phæång phaïp khoa hoüc âaî âæåüc âuïc ruït vaì kiãøm nghiãûm qua thæûc tãú âãø thæûc hiãûn caïc chæïc nàng quaín lyï cuía con ngæåìi, ngæåìi quaín lyï phaíi biãút váûn duûng linh hoaût caïc kiãún thæïc, phæång phaïp quaín lyï cho phuì håüp våïi tæìng ngæåìi trong tæìng træåìng håüp. Caïc yãúu täú cuía mäi træåìng bãn trong vaì bãn ngoaìi coï aính hæåíng âãún sæû hçnh thaình vaì phaït triãøn cuía nguäön nhán læûc cuîng nhæ caïch thæïc thæûc hiãûn vaì näüi dung caïc hoaût âäüng quaín lyï nguäön nhán læûc trong täø chæïc. Quaín trë nhán læûc ra âåìi tæì thåìi kyì trung cäø song phaït triãøn maûnh meî vaìo cuäúi thãú kyí 19 âáöu thãú kyí 20. Âàûc biãût laì nhæîng nàm 80 tråí laûi âáy, quaín trë nhán læûc coï sæû thay âäøi táûn gäúc rãù, coï thãø noïi coï mäüt cuäüc caïch maûng trong Quaín trë nhán læûc vãö quan âiãøm, tãn goüi cuîng nhæ cung caïch quaín lyï. CÁU HOÍI ÄN TÁÛP 1. Thãú naìo laì Quaín trë nhán læûc trong täø chæïc? Vai troì, sæû cáön thiãút cuía Quaín trë nhán læûc? 2. Trçnh baìy nhæîng hoaût âäüng chuí yãúu cuía Quaín trë nhán læûc? 3. Triãút lyï Quaín trë nhán læûc laì gç? Táöm quan troüng cuía triãút lyï Quaín trë nhán læûc? 4. Trçnh baìy caïc quan niãûm vãö con ngæåìi lao âäüng, caïc hoüc thuyãút, caïc træåìng phaïi Quaín trë nhán læûc? Caïc nhaì quaín lyï âaî váûn duûng caïc triãút lyï naìy nhæ thãú naìo khi xáy dæûng mäüt chênh saïch vãö quaín lyï con ngæåìi trong täø chæïc? 5. Haîy chæïng minh Quaín trë nhán læûc laì mäüt khoa hoüc vaì cuîng laì mäüt nghãû thuáût? 6. Thãú naìo laì mäi træåìng Quaín trë nhán læûc? Noï aính hæåíng nhæ thãú naìo tåïi caïc hoaût âäüng Quaín trë nhán læûc trong täø chæïc? 7. Trçnh baìy sæû hçnh thaình vaì phaït triãøn cuía Quaín trë nhán læûc? CHÆÅNG II. SÆÛ PHÁN CHIA TRAÏCH NHIÃÛM QUAÍN LYÏ NGUÄÖN NHÁN LÆÛC TRONG TÄØ CHÆÏC I. SÆÛ PHÁN CHIA TRAÏCH NHIÃÛM QUAÍN LYÏ NGUÄÖN NHÁN LÆÛC TRONG TÄØ CHÆÏC 1. Sæû phán chia traïch nhiãûm quaín lyï nguäön nhán læûc giæîa bäü pháûn chæïc nàng vaì nhæîng ngæåìi quaín lyï khaïc Nhæ âaî âãö cáûp åí Chæång I, quaín lyï nguäön nhán læûc ngaìy caìng coï táöm quan troüng trong caïc täø chæïc. Caïc hoaût âäüng nguäön nhán læûc cáön phaíi âæåüc âàût ngang haìng våïi chiãún læåüc kinh doanh vaì tham gia vaìo viãûc âaût caïc muûc tiãu cuía täø chæïc. Tuy nhiãn, quaín lyï nguäön nhán læûc chè coï thãø thæûc sæû tham gia têch cæûc vaìo thàõng låüi kinh tãú cuía täø chæïc khi coï sæû phán âënh roî raìng vaì sæû nhçn nháûn cuìng chia seí vãö caïc traïch nhiãûm vaì quyãön haûn quaín lyï nguäön nhán læûc giæîa nhæîng ngæåìi quaín lyï khaïc trong täø chæïc vaì bäü pháûn chæïc nàng vãö nguäön nhán læûc cuîng nhæ coï sæû kãút håüp hoaût âäüng mäüt caïch kiãn âënh giæîa hoü våïi nhau. Traïch nhiãûm quaín lyï nguäön nhán læûc træåïc hãút thuäüc vãö nhæîng ngæåìi quaín lyï vaì laînh âaûo åí caïc cáúp, caïc bäü pháûn trong täø chæïc nhæ Täøng giaïm âäúc, Giaïm âäúc, Quaín âäúc phán xæåíng, Træåíng phoìng, ban... Duì hoaût âäüng åí lénh væûc naìo, âaím nhiãûm åí vë trê naìo trong täø chæïc vaì våïi mäüt quy mä nhæ thãú naìo thç táút caí nhæîng ngæåìi quaín lyï âãöu phaíi træûc tiãúp giaíi quyãút caïc váún âãö vãö nguäön nhán læûc vç âoï chênh laì nhæîng váún âãö cäút loîi âäúi våïi mäüt ngæåìi quaín lyï. Bäü pháûn chæïc nàng vãö nguäön nhán læûc cuía cäng ty coï traïch nhiãûm tråü giuïp cho caïc caïn bäü quaín lyï vaì laînh âaûo thæûc hiãûn caïc hoaût âäüng quaín lyï nguäön nhán læûc trong bäü pháûn cuía mçnh. Chàóng haûn, phoìng nguäön nhán læûc xáy dæûng caïc máùu phiãúu âãø giuïp nhæîng ngæåìi quaín lyï âo læåìng âæåüc sæû thæûc hiãûn cäng viãûc cuía nhæîng ngæåìi dæåïi quyãön, coìn viãûc âaïnh giaï thç âæåüc thæûc hiãûn båíi chênh nhæîng ngæåìi quaín lyï âoï. Noïi caïch khaïc, bäü phán chæïc nàng vãö nguäön nhán læûc chëu traïch nhiãûm træåïc hãút vãö viãûc giuïp cho täø chæïc coï thãø âaût âæåüc caïc muûc tiãu kinh doanh thäng qua viãûc thiãút kãú caïc chæång trçnh nguäön nhán læûc, coìn nhæîng ngæåìi quaín lyï khaïc laì nhæîng ngæåìi thæûc hiãûn caïc chæång trçnh âoï. Âiãöu âoï cuîng coï nghéa laì mäùi mäüt ngæåìi quaín lyï chênh laì mäüt nhaì quaín lyï nguäön nhán læûc. 2. Vai troì vaì quyãön haûn cuía bäü pháûn chæïc nàng vãö nguäön nhán læûc Våïi traïch nhiãûm laì ngæåìi tråü giuïp cho nhæîng ngæåìi quaín lyï, thäng thæåìng, bäü pháûn chæïc nàng vãö nguäön nhán læûc thæûc hiãûn ba vai troì sau âáy: Vai troì tæ váún: trong vai troì naìy, caïc chuyãn gia nguäön nhán læûc âæåüc coi nhæ nhæîng ngæåìi tæ váún näüi bäü, thu tháûp thäng tin, phán têch caïc váún âãö nhàòm thiãút kãú caïc giaíi phaïp, âæa ra sæû tråü giuïp vaì hæåïng dáùn âäúi våïi nhæîng ngæåìi quaín lyï khaïc âãø giaíi quyãút caïc váún âãö vãö nguäön nhán læûc trong täø chæïc. Chàóng haûn, caïn bäü quaín lyï nguäön nhán læûc âæa ra nhæîng låìi tæ váún vãö biãn chãú, âaïnh giaï thæûc hiãûn cäng viãûc, caïc chæång trçnh âaìo taûo vaì thiãút kãú laûi cäng viãûc. Trong nhæîng tçnh huäúng nhæ váûy, phoìng nguäön nhán læûc cung cáúp âáöu vaìo âãø caïc caïn bäü quaín lyï træûc tuyãún ra caïc quyãút âënh. Vai troì phuûc vuû: trong vai troì naìy, caïc nhán viãn nguäön nhán læûc thæûc hiãûn caïc hoaût âäüng maì viãûc thæûc hiãûn caïc hoaût âäüng âoï båíi mäüt bäü pháûn táûp trung seî coï hiãûu quaí hån so våïi caïc näø læûc âäüc láûp cuía mäüt vaìi âån vë khaïc nhau. Nhæîng hoaût âäüng naìy laì nhæîng hoaût âäüng phuûc vuû træûc tiãúp cho caïc caïn bäü quaín lyï træûc tuyãún hay caïc bäü pháûn chæïc nàng khaïc trong täø chæïc vê duû nhæ tuyãøn mäü, âaìo taûo âënh hæåïng, ghi cheïp häö så, thæûc hiãûn caïc baïo caïo vãö nhán sæû... Vai troì kiãøm tra: phoìng nguäön nhán læûc âæåüc yãu cáöu kiãøm tra nhæîng chênh saïch vaì chæïc nàng quan troüng trong näüi bäü täø chæïc. Âãø thæûc hiãûn vai troì naìy, phoìng nguäön nhán læûc xáy dæûng caïc chênh saïch vaì caïc thuí tuûc (quy chãú) vaì giaïm saït sæû thæûc hiãûn chuïng. Khi thæûc hiãûn vai troì naìy, caïc thaình viãn cuía bäü pháûn nguäön nhán læûc âæåüc coi laì nhæîng ngæåìi âaûi diãûn hoàûc ngæåìi âæåüc uíy quyãön cuía quaín lyï cáúp cao. Do yãu cáöu cuía luáût phaïp (åí næåïc ta laì Bäü luáût Lao âäüng), vai troì kiãøm tra ngaìy caìng tråí nãn quan troüng trong caïc lénh væûc nhæ an toaìn, tuyãøn duûng, quan hãû lao âäüng vaì thuì lao lao âäüng. Trong täø chæïc, thæåìng phán biãût ba loaûi quyãön haûn: quyãön haûn træûc tuyãún, quyãön haûn tham mæu vaì quyãön haûn chæïc nàng. Quyãön haûn træûc tuyãún thuäüc vãö nhæîng ngæåìi quaín lyï træûc tuyãún vaì nhæîng ngæåìi quaín lyï chung. Nhæîng ngæåìi quaín lyï træûc tuyãún coï quyãön ra quyãút âënh vaì chè thë âäúi våïi cáúp dæåïi trong caïc lénh væûc saín xuáút, tiãu thuû vaì taìi chênh. Hoü giaïm saït caïc nhán viãn saín xuáút caïc saín pháøm vaì dëch vuû cuía täø chæïc, hoü chëu traïch nhiãûm ra caïc quyãút âënh taïc nghiãûp. Caïc âån vë âæåüc giaïm saït båíi nhæîng ngæåìi quaín lyï træûc tuyãún coï traïch nhiãûm tåïi cuìng âäúi våïi thæûc hiãûn taïc nghiãûp thàõng låüi cuía täø chæïc. Nhæîng ngæåìi quaín lyï chung chëu traïch nhiãûm toaìn bäü vãö hoaût âäüng cuía mäüt bäü pháûn saín xuáút hay toaìn bäü täø chæïc. Bäü pháûn nguäön nhán læûc laì mäüt bäü pháûn quaín lyï chæïc nàng (hay coìn goüi laì bäü pháûn tham mæu), trong tæû caïc bäü pháûn chæïc nàng khaïc nhæ kiãøm tra cháút læåüng, kyî thuáût hay haûch toaïn... vaì do âoï thæûc hiãûn quyãön haûn tham mæu vaì quyãön haûn chæïc nàng. Quyãön haûn tham mæu thãø hiãûn åí quyãön tham dæû caïc cuäüc hoüp baìn vãö caïc phæång aïn phaït triãøn, caíi täø täø chæïc coï liãn quan tåïi nguäön nhán læûc; quyãön phaït biãøu, giaíi thêch, thuyãút phuûc, tæ váún, cho låìi khuyãn âäúi våïi caïc caïn bäü quaín lyï vaì laînh âaûo vãö táút caí nhæîng váún âãö coï liãn quan âãún nguäön nhán læûc. Quyãön haûn chæïc nàng thãø hiãûn åí quyãön nháûn, thu tháûp caïc taìi liãûu, thäng tin tæì caïc bäü pháûn khaïc trong täø chæïc coï liãn quan âãø xæí lyï caïc váún âãö nguäön nhán læûc; quyãön täø chæïc, phäúi håüp hoaût âäüng cuía caïc nhán viãn nguäön nhán læûc våïi caïc nhán viãn thuäüc caïc bäü pháûn khaïc trong doanh nghiãûp, cuîng nhæ caïc caïn bäü, chuyãn gia ngoaìi doanh nghiãûp âãø nghiãn cæïu, phäø biãún caïc váún âãö nguäön nhán læûc cuîng nhæ thæûc hiãûn caïc biãûn phaïp, phæång aïn quaín lyï nguäön nhán læûc. Quyãön haûn chæïc nàng cuía bäü pháûn nguäön nhán læûc coìn thãø hiãûn åí quyãön kiãøm soaït caïc hoaût âäüng quaín lyï nguäön nhán læûc åí caïc bäü pháûn trong täø chæïc vaì nãúu âæåüc quaín lyï cáúp trãn uíy quyãön coï thãø ra quyãút âënh âäúi våïi mäüt säú hoaût âäüng nháút âënh. Háöu hãút caïc doanh nghiãûp Viãût Nam âãöu âæåüc täø chæïc theo kiãøu cå cáúu træûc tuyãún - chæïc nàng vaì åí mäùi cáúp quaín lyï, quyãön quyãút âënh âãöu táûp trung cho ngæåìi laînh âaûo træûc tuyãún. Laînh âaûo chæïc nàng theo doîi viãûc thæûc hiãûn; hæåïng dáùn viãûc thæûc hiãûn quyãút âënh cuía Thuí træåíng træûc tuyãún vãö quaín lyï nhán læûc âäúi våïi cáúp dæåïi, cuîng nhæ âäúi våïi caïc bäü pháûn ngang cáúp, chæï khäng ra caïc quyãút âënh riãng. Trong thæûc tãú, hçnh thaình hai quan âiãøm cæûc âoan thæåìng tháúy trong quaín lyï nhán læûc: Mäüt laì, nháún maûnh quaï nhiãöu quyãön vaì traïch nhiãûm cuía laînh âaûo táûp trung (træûc tuyãún) vaì xem nheû quyãön, traïch nhiãûm cuía bäü pháûn quaín lyï chæïc nàng. Hai laì, coi troüng quaï âaïng vai troì cuía bäü pháûn quaín lyï chæïc nàng, coi nheû vai troì cuía quaín lyï táûp trung. Caí hai quan âiãøm âoï âãöu khäng âuïng, båíi vç vai troì cuía laînh âaûo táûp trung laì âiãöu hoìa caïc mäúi quan hãû, caïc hoaût âäüng bäü pháûn vaì hoaût âäüng chæïc nàng sao cho phuì håüp våïi muûc tiãu chung cuía toaìn âån vë. Laînh âaûo táûp trung khäng thãø laìm thay vai troì cuía bäü pháûn chæïc nàng, vç thæûc tãú hoü khäng coï âuí thåìi gian vaì sæû chuyãn sáu âãø táûp trung vaìo nhæîng váún âãö cuû thãø vaì nghiãûp vuû. Thæåìng ngæåìi laînh âaûo táûp trung naìo sa vaìo nhæîng váún âãö cuû thãø cuía caïc bäü pháûn chæïc nàng seî boí råi hoàûc buäng loíng nhiãûm vuû quaín lyï chung. Màût khaïc, bäü pháûn chæïc nàng duì maûnh, gioíi âãún âáu cung khäng tháúy hãút âæåüc vaì tæû âiãöu hoìa âæåüc caïc mäúi quan hãû chung cuía caí âån vë. Vç váûy, laînh âaûo chæïc nàng cáön phaíi thäng tin qua laînh âaûo chung. Tæì âoï, mäüt váún âãö quan troüng trong mäúi quan hãû giæîa træûc tuyãún vaì chæïc nàng (tham mæu) laì liãûu nhæîng ngæåìi quaín lyï træûc tuyãún coï phaíi theo nhæîng låìi khuyãn cuía bäü pháûn chæïc nàng hay khäng? Mäüt caïch truyãön thäúng thç nhæîng ngæåìi quaín lyï træûc tuyãún coï quyãön cháúp nháûn låìi khuyãn cuía tham mæu, coï quyãön sæía âäøi chuïng hoàûc tæì chäúi chuïng. Tuy nhiãn, ngaìy nay, åí caïc doanh nghiãûp tiãn tiãún trãn thãú giåïi, xu hæåïng chung laì giao quyãön nhiãöu hån cho caïc bäü pháûn chæïc nàng trong nhæîng lénh væûc nháút âënh âãø caïc bäü pháûn âoï coï thãø hoaût âäüng têch cæûc vaì nàng âäüng hån. Trong nhæîng lénh væûc naìy, cháúp nháûn nhæîng yãu cáöu cuía tham mæu laì bàõt buäüc âäúi våïi nhæîng ngæåìi quaín lyï træûc tuyãún, sæû kãu ca hay chäúng laûi phaíi âæåüc âãû lãn cáúp quaín lyï cao hån. Âäúi våïi sæû phán chia traïch nhiãûm quaín lyï nguäön nhán læûc trong täø chæïc,ngæåìi quaín lyï cáön phaíi nháûn thæïc ràòng quaín lyï nguäön nhán læûc laì cäng viãûc haìng ngaìy cuía mçnh; âäöng thåìi, nháûn thæïc âæåüc vai troì quan troüng ngaìy caìng tàng cuía bäü pháûn chuyãn traïch vãö nguäön nhán læûc. Bäü pháûn nguäön nhán læûc phaíi âæåüc âàût ngang haìng våïi caïc bäü pháûn chæïc nàng khaïc trong täø chæïc, phaíi âæåüc thu huït vaìo nhæîng váún âãö mang tênh cháút chiãún læåüc cuía täø chæïc. II. QUY MÄ, CÅ CÁÚU CUÍA BÄÜ PHÁÛN NGUÄÖN NHÁN LÆÛC Quy mä vaì cå cáúu cuía bäü pháûn nguäön nhán læûc cuía mäüt täø chæïc âæåüc quyãút âënh tuìy thuäüc vaìo læåüng thäng tin cáön thu tháûp, xæí lyï phuûc vuû cho viãûc ra caïc quyãút âënh tæïc laì khäúi læåüng caïc cäng viãûc quaín lyï cáön phaíi giaíi quyãút vaì caïch thæïc thæûc hiãûn chuïng. Do âoï, tuìy thuäüc vaìo quy mä cuía täø chæïc (xæåíng saín xuáút, cäng ty, täøng cäng ty...) vaì caïc yãúu täú thuäüc âiãöu kiãûn bãn trong, bãn ngoaìi cuía täø chæïc nhæ: âàûc âiãøm cäng viãûc vaì sæû phæïc taûp cuía hoaût âäüng; trçnh âäü cuía nhán læûc vaì quaín lyï nhán læûc; quan hãû såí hæîu cuía täø chæïc vaì caïc quan hãû giæîa cäng nhán våïi laînh âaûo vaì cäng âoaìn; tçnh hçnh thë træåìng lao âäüng vaì caûnh tranh; tçnh hçnh phaït triãøn kinh tãú cuía âáút næåïc; caïc chênh saïch kinh tãú - xaî häüi cuía Nhaì næåïc; caïc quy âënh vãö phaïp luáût cuía Nhaì næåïc trong lénh væûc lao âäüng, sæû phaït triãøn cuía cäng nghãû vaì kyî thuáût; tæ tæåíng, tæ duy cuía ngæåìi quaín lyï âãø læûa choün quy mä vaì cå cáúu bäü pháûn nguäön nhán læûc cho phuì håüp... Khi hçnh thaình bäü pháûn chæïc nàng quaín lyï nguäön nhán læûc trong mäüt täø chæïc hoàûc trong mäùi cáúp quaín lyï cuía täø chæïc phaíi tênh âãún chæïc nàng, nhiãûm vuû âàût ra cho bäü pháûn âoï trãn cå såí phán têch khäúi læåüng cäng viãûc vaì caïc yãúu täú aính hæåíng âãún noï. Muûc tiãu laì xáy dæûng âæåüc mäüt cå cáúu goün nheû, traïnh sæû cäöng kãönh, chäöng cheïo giæîa caïc chæïc nàng âãø coï thãø giaíi quyãút nhanh vaì hiãûu quaí caïc váún âãö âàût ra. Bäü pháûn quaín lyï nhán læûc âæåüc thaình láûp phaíi âaïp æïng caïc yãu cáöu chuí yãúu sau âáy: Yãu cáöu cán âäúi: cán âäúi vãö säú ngæåìi thæûc hiãûn, cå såí váût cháút, tiãön väún âæåüc phán bäø trong tæång quan våïi khäúi læåüng cäng viãûc phaíi thæûc hiãûn vaì sæû âoïng goïp vaìo caïc muûc tiãu cuía täø chæïc cuîng nhæ trong tæång quan våïi caïc bäü pháûn chæïc nàng khaïc. Yãu cáöu linh hoaût: phaíi coï cå cáúu täø chæïc vaì nhæîng quy âënh linh hoaût, coï thãø âiãöu chènh âãø âaïp æïng këp thåìi, coï hiãûu quaí caïc yãu cáöu vãö nguäön nhán læûc cuía täø chæïc. Hiãûn nay, trong caïc täø chæïc, bäü pháûn chæïc nàng vãö nguäön nhán læûc âæåüc thaình láûp våïi quy mä ráút âa daûng vaì tãn goüi cuîng khäng thäúng nháút. Caïc doanh nghiãûp næåïc ngoaìi hoàûc liãn doanh våïi næåïc ngoaìi thæåìng thaình láûp phoìng nguäön nhán læûc, thãø hiãûn mäüt caïch nhçn hiãûn âaûi hån âäúi våïi cäng taïc quaín lyï lao âäüng. ÅÍ caïc doanh nghiãûp næåïc ta, bäü pháûn naìy thæåìng âæåüc thaình láûp thaình mäüt phoìng, mäüt ban âäüc láûp våïi caïc tãn goüi khaïc nhau nhæ phoìng hay ban "täø chæïc lao âäüng", "täø chæïc caïn bäü", "lao âäüng - tiãön læång" hoàûc saïp nháûp våïi chæïc nàng quaín trë haình chênh thaình phoìng "täø chæïc - haình chênh", "haình chênh täøng håüp"... Nhæ trãn âaî âãö cáûp, váún âãö âàût ra laì tuìy thuäüc vaìo caïc âiãöu kiãûn cuû thãø cuía täø chæïc maì læûa choün vaì hçnh thaình bäü pháûn chæïc nàng cho phuì håüp vãö màût quy mä, caïch täø chæïc, tãn goüi cuîng nhæ sæû phán nhoïm caïc chæïc nàng nhoí bãn trong nhæ tuyãøn duûng, tiãön læång, âaìo taûo, an toaìn, quan hãû lao âäüng... Màûc duì khäng coï hçnh máùu chung cho moüi täø chæïc vaì báút cæï mooüt sæû sao cheïp cæïng nhàõc naìo cuîng seî âem laûi sæû báút håüp lyï, kinh nghiãûm thæûc tãú cho tháúy nhæîng gåüi yï cho viãûc hçnh thaình coï hiãûu quaí bäü pháûn chæïc nàng vãö nguäön nhán læûc nhæ sau: Trong caïc täø chæïc ráút nhoí (dæåïi 100 cäng nhán viãn), cäng taïc quaín lyï nguäön nhán læûc tháûm chê coï thãø chè cáön âæåüc kiãm nhiãûm båíi chuí doanh nghiãûp hoàûc giaïm âäúc âiãöu haình hoàûc tråü lyï cuía hoü hoàûc mäüt ngæåìi laînh âaûo naìo âoï. Træåìng håüp naìy phuì håüp våïi caïc cäng ty tæ nhán coï quy mä nhoí. Trong caïc doanh nghiãûp nhoí (khoaíng trãn 100 cäng nhán viãn), chè cáön mäüt chuyãn gia âãø âaím nháûn moüi cäng viãûc vãö nguäön nhán læûc. Våïi caïc doanh nghiãûp væìa (vaìi tràm cäng nhán viãn), coï thãø thaình láûp ban hay phoìng nguäön nhán læûc. Våïi caïc doanh nghiãûp låïn (haìng nghçn cäng nhán viãn, täøng cäng ty, táûp âoaìn), thç tuìy mæïc âäü coï thãø thaình láûp phoìng nguäön nhán læûc hay caí mäüt cå cáúu chæïc nàng âæåüc chuyãn män hoïa våïi nhiãöu phoìng, nhiãöu chuyãn gia âãø thæûc hiãûn caïc cäng viãûc khaïc nhau thuäüc lénh væûc quaín lyï nguäön nhán læûc. Hçnh II-1 vaì Hçnh II-2 sau âáy cho tháúy vê duû vãö cå cáúu bäü pháûn nguäön nhán læûc trong mäüt cäng ty nhoí vaì mäüt táûp âoaìn låïn cuìng våïi sæû phán nhoïm caïc chæïc nàng trong âoï (theo caïch täø chæïc cuía caïc cäng ty næåïc ngoaìi). Hçnh II-1. Cå cáúu phoìng nguäön nhán læûc trong mäüt cäng ty Cå cáúu phoìng nguäön nhán læûc trong mäüt cäng ty nhoí CHUÍ TËCH Giaïm âäúc taìi chênh Giaïm âäúc saín xuáút Giaïm âäúc nguäön nhán læûc Giaïm âäúc Marketing Tråü lyï Giaïm âäúc NNL Tråü lyï nhán sæû Tråü lyï quaín trë Cå cáúu phoìng nguäön nhán læûc trong mäüt cäng ty låïn Phoï Chuí tëch taìi chênh Phoï Chuí tëch saín xuáút Phoï Chuí tëch nguäön nhán læûc Phoï Chuí tëch Marketing GÂ thuì lao vaì phuïc låüi GÂ quan hãû lao âäüng (nhán viãn) GÂ Âaìo taûo vaì phaït triãøn GÂ tuyãøn duûng GÂ quan hãû lao âäüng (phaïp chãú) CHUÍ TËCH Nguäön: Human Resource Management Wendell E. French, Houghton Mihlin Comp; 1994, trang 14. Hçnh II-2. Caïc traïch nhiãûm cuía phoìng nguäön nhán læûc trong mäüt cäng ty Cäng ty nhoí Cäng ty låïn Vë trê Traïch nhiãûm Vë trê Traïch nhiãûm Giaïm âäúc NNL Kãú hoaûch hoïa NNL Thuì lao cho lao âäüng quaín lyï vaì nhán viãn chuyãn män Tuyãøn mäü Quan hãû lao âäüng Giaíi quyãút khiãúu naûi Phoï chuí tëch NNL Tham gia uíy ban âiãöu haình Kãú hoaûch hoïa täø chæïc Kãú hoaûch hoïa NNL Chênh saïch Phaït triãøn täø chæïc Tråü lyï giaïm âäúc NNL Quaín trë tiãön cäng, tiãön læång Tuyãøn mäü Phoíng váún Âënh hæåïng Âaìo taûo Bäú trê laûi lao âäüng Thäi viãûc An toaìn vaì sæïc khoíe Caïc chæång trçnh âàûc biãût khaïc Giaïm âäúc tuyãøn mäü vaì tuyãøn duûng Tuyãøn mäü Phoíng váún Tràõc nghiãûm Bäú trê lao âäüng Thäi viãûc Giaïm âäúc thuì lao vaì phuïc låüi Phán têch vaì âaïnh giaï cäng viãûc Âiãöu tra khaío saït Âaïnh giaï thæûc hiãûn cäng viãûc Quaín lyï thuì lao Caïc kãú hoaûch chæång trçnh thæåíng, phán chia låüi nhuáûn. Phuïc låüi cho ngæåìi lao âäüng Tråü lyï nhán sæû Tràõc nghiãûm Phoíng váún Mä taí cäng viãûc Âaïnh giaï cäng viãûc Âaìo taûo Phuïc låüi cho ngæåìi lao âäüng Dëch vuû cho ngæåìi lao âäüng Kãú hoaûch (chæång trçnh) saïng kiãún Giaïm âäúc quan hãû lao âäüng (váún âãö chung) Thæång læåüng, âaìm phaïn Quaín lyï håüp âäöng Thuí tuûc giaíi quyãút khiãúu naûi Troüng taìi hoìa giaíi Sæïc khoíe vaì an toaìn Caïc chæång trçnh y tãú Caïc viãûc khaïc Tråü lyï haình chênh quaín trë Thæ kyï Xæí lyï vàn baín Häö så Phoíng váún Giaïm âäúc âaìo taûo vaì phaït triãøn Âënh hæåïng Âaìo taûo Phaït triãøn quaín lyï Kãú hoaûch hoïa vaì phaït triãøn nghãö nghiãûp Quaín lyï cháút læåüng Phoíng váún thäi viãûc Giaïm âäúc quan hãû (váún âãö caï nhán) Quan hãû viãûc laìm bçnh âàóng Theo doîi håüp âäöng Caïc chæång trçnh tråü giuïp nhán viãn Tæ váún nhán viãn sa thaíi Nguäön: Human Resource Management Wendell E. French, Houghton Mihlin Comp; 1994, trang 15. Trong caïc cäng ty næåïc ngoaìi, lénh væûc nguäön nhán læûc thæåìng âæåüc laînh âaûo båíi mäüt ngæåìi våïi chæïc danh laì Phoï täøng giaïm âäúc nguäön nhán læûc (Human Resource Vice President) hay Giaïm âäúc nguäön nhán læûc (Director oì Human Resources). Bäü pháûn nhán sæû/nguäön nhán læûc do Phoï täøng giaïm âäúc hay Giaïm âäúc nguäön nhán læûc âæïng âáöu phaíi baïo caïo våïi Täøng giaïm âäúc cäng ty hoàûc Træåíng âiãöu haình, giäúng nhæ caïc bäü pháûn taìi chênh, marketing hay saín xuáút... Trong mäüt cäng ty nhoí, Giaïm âäúc nguäön nhán læûc thæåìng phuû traïch mäüt säú nhán viãn. Trong caïc cäng ty låïn, lénh væûc nguäön nhán læûc coï thãø âæåüc chia ra laìm nhiãöu phoìng nhæ phoìng tuyãøn duûng, phoìng thuì lao vaì phuïc låüi, phoìng quan hãû lao âäüng... våïi nhiãöu chuyãn gia, nhán viãn âaím nhiãûm caïc nhoïm cäng viãûc khaïc nhau. Trong caïc doanh nghiãûp Viãût Nam, ngæåìi âæïng âáöu lénh væûc nguäön nhán læûc thæåìng laì Træåíng phoìng nhán sæû (täø chæïc lao âäüng), chëu sæû laînh âaûo træûc tiãúp cuía mäüt Phoï giaïm âäúc cäng ty. Trong caïc cäng ty låïn hay täøng cäng ty, bäü pháûn nhán sæû åí caïc cáúp cuîng thæåìng âæåüc goüi laì phoìng vaì chëu sæû laînh âaûo cuía phoìng nhán sæû åí cáúp cao hån. Caïc phoìng thæåìng bao gäöm caïc chuyãn gia vaì nhán viãn nguäön nhán læûc âãø thæûc hiãûn caïc cäng viãûc coï tênh cháút täø chæïc, âiãöu haình chung cho toaìn cäng ty hay täøng cäng ty. Trong cáúp xæåíng saín xuáút hay xê nghiãûp thaình viãn, bäü pháûn nhán sæû thæåìng chè laì mäüt ban hay mäüt nhoïm gäöm caïc nhán viãn phuû traïch caïc cäng viãûc quaín lyï nguäön nhán læûc trong phaûm vi xæåíng hoàûc xê nghiãûp. Toïm laûi, quy mä cuía phoìng nguäön nhán læûc pháön låïn bë aính hæåíng træûc tiãúp båíi quy mä cuía täø chæïc. Màûc duì caïc täø chæïc låïn hån thæåìng coï caïc phoìng nguäön nhán læûc låïn hån, tyí lãû giæîa biãn chãú phoìng nguäön nhán læûc trãn täøng säú lao âäüng coï xu hæåïng giaím khi täø chæïc phaït triãøn låïn hån. Hçnh II-3. Cå cáúu täø chæïc cuía mäüt cäng ty qui mä væìa hoàûc låïn åí Viãût Nam GIAÏM ÂÄÚC CÄNG TY P. GÂ Saín xuáút P. GÂ Kyî thuáût P. GÂ Kinh tãú GÂ. Xê nghiãûp I TP. Nhán sæû - TC.HC Chuyãn gia âënh mæïc Nhán viãn häö så .... P. GÂ XN I Træåíng ca - Täø træåíng saín xuáút P. GÂ. Xê nghiãûp I Nhán viãn âënh mæïc Nhán viãn tiãön læång .... III. CAÏC YÃU CÁÖU ÂÄÚI VÅÏI CAÏC NHÁN VIÃN CHUYÃN MÄN NGUÄÖN NHÁN LÆÛC Ngaìy nay, caïc caïn bäü nguäön nhán læûc âæåüc coi laì (hay cáön âæåüc coüi laì) nhæîng nhán viãn quan troüng båíi vç hoü cuìng våïi nhæîng ngæåìi quaín lyï khaïc quaín lyï mäüt nguäön læûc quan troüng cuía doanh nghiãûp. Våïi chæïc nàng laì nhæîng ngæåìi tråü giuïp cho caïc caïn bäü laînh âaûo vaì quaín lyï åí caïc cáúp, caïc bäü pháûn, caïc nhán viãn nguäön nhán læûc âoïng goïp ráút låïn trong viãûc âãö ra vaì täø chæïc thæûc hiãûn moüi chuí træång, chênh saïch cuía cäng ty. Do âoï, hoü phaíi laì nhæîng ngæåìi âæåüc chuáøn bë vaì âaìo taûo vãö chuyãn män, nghiãûp vuû. Trãn thæûc tãú, caïc chæïc danh nghãö nghiãûp vãö nguäön nhán læûc thay âäøi tuìy tæìng cäng ty, noïi chung thæåìng coï ba loaûi hçnh nhæ sau: (a) Giaïm âäúc (hay Træåíng phoìng) nguäön nhán læûc, (b) Nhán viãn chuyãn män nguäön nhán læûc vaì (c) caïc nhán viãn tråü giuïp. Giaïm âäúc (hay Træåíng phoìng) nguäön nhán læûc: laì ngæåìi quaín lyï chung quaín lyï táút caí caïc chæïc nàng vãö nguäön nhán læûc vaì phäúi håüp caïc chæïc nàng naìy cuìng våïi caïc hoaût âäüng khaïc cuía täø chæïc. ÅÍ caïc cäng ty nhoí, Giaïm âäúc nguäön nhán læûc coï thãø laì mäüt ngæåìi âæåüc thuã tæì bãn ngoaìi hoàûc laì mäüt caïn bäü træûc tuyãún chuyãøn tæì mäüt lénh væûc khaïc cuía cäng ty. Trong caïc cäng ty låïn, caïc chæïc danh nguäön nhán læûc cao nháút thæåìng âæåüc âãö baût tæì nhæîng nhán viãn chuyãn män nguäön nhán læûc åí báûc tháúp hån. Do tênh quan troüng ngaìy caìng tàng cuía quaín lyï nguäön nhán læûc, caïc Giaïm âäúc âiãöu haình hay Træåíng phoìng nguäön nhán læûc cáön phaíi hiãøu biãút räüng vaì âàûc biãût cáön phaíi âæåüc âaìo taûo vãö chuyãn män, nghiãûp vuû nãúu hoü laì nhæîng ngæåìi chuyãøn tæì lénh væûc khaïc sang. Caïc nhán viãn chuyãn män nguäön nhán læûc: laì nhæîng ngæåìi chuyãn nghiãûp vaì kyî thuáût, coï kinh nghiãûm âàûc biãût åí mäüt trong nhæîng lénh væûc chæïc nàng nhæ: xáy dæûng biãn chãú; læång, thæåíng, phuïc låüi; quan hãû lao âäüng; âaìo taûo, huáún luyãûn... ÅÍ caïc cäng ty âuí låïn, coï thãø coï nhiãöu mæïc âäü kyî nàng vaì traïch nhiãûm åí mäüt trong nhæîng lénh væûc kyî nàng noïi trãn. Vê duû: mäüt vë trê khåíi âiãøm trong lénh væûc biãn chãú bao gäöm viãûc tuyãøn choün vaì phoíng váún nhæîng ngæåìi xin laìm caïc cäng viãûc âån giaín, theo giåì, hoàûc theo håüp âäöng ngàõn haûn. Tæì vë trê âoï, nhán viãn naìy coï thãø âæåüc thàng tiãún âãø quaín lyï viãûc sæí duûng nhæîng ngæåìi lao âäüng coï chuyãn män vaì lao âäüng quaín lyï. Tæì vë trê laûi coï thãø tiãúp tuûc thàng tiãún tåïi vë trê âiãöu phäúi táút caí caïc hoaût âäüng xáy dæûng biãn chãú. Cäng viãûc cuía mäüt nhán viãn chuyãn män quaín lyï nguäön nhán læûc thæåìng âæåüc xem laì mäüt baìn âaûp âãø tiãún tåïi vë trê cao hån trong quaín lyï chàóng haûn Giaïm âäúc (hay Træåíng phoìng) nguäön nhán læûc hay Phoï giaïm âäúc cäng ty. Caïc nhán viãn tråü giuïp: khoaíng mäüt næía säú caïc vë trê trong mäüt phoìng nguäön nhán læûc âiãøn hçnh laì caïc cäng viãûc tråü giuïp nhæ tiãúp tán, âaïnh maïy vaì nhæîng vë trê thæ kyï khaïc. Caïc cäng viãûc naìy bao gäöm caí viãûc quaín lyï häö så, thu tháûp vaì baïo caïo dæî liãûu thæåìng âæåüc âaím nhiãûm båíi nhæîng ngæåìi täút nghiãûp caïc træåìng trung hoüc vaì kyî thuáût. Nhæîng ngæåìi lao âäüng naìy coï thãø âæåüc âãö baût lãn nhæîng vë trê nhæ nhán viãn chuyãn män nguäön nhán læûc hay Giaïm âäúc (Træåíng phoìng) nguäön nhán læûc våïi âiãöu kiãûn hoü phaíi âæåüc âaìo taûo bäø sung vãö nguäön nhán læûc. Caïc nhán viãn chuyãn män nguäön nhán læûc vaì caïc Giaïm âäúc, Træåíng phoìng vãö nguäön nhán læûc (maì træåïc hãút hoü cuîng phaíi laì caïn bäü chuyãn män) laì nhæîng ngæåìi phaíi nghiãn cæïu, tiãúp xuïc våïi moüi ngæåìi lao âäüng trong täø chæïc våïi trçnh âäü chuyãn män, vàn hoïa ráút khaïc nhau; giåïi tênh, ngæåìi cuî, ngæåìi måïi khaïc nhau; tháûm chê tän giaïo, chênh kiãún cuîng khaïc nhau... nãn phaíi laì nhæîng ngæåìi coï kiãún thæïc åí trçnh âäü âaûi hoüc. Nhán viãn chuyãn män nguäön nhán læûc phaíi coï caïc kiãún thæïc chuyãn män, nghiãûp vuû vãö kinh tãú, quaín lyï vaì täø chæïc lao âäüng, tám lyï - xaî häüi hoüc lao âäüng, kiãún thæïc vãö luáût phaïp noïi chung vaì luáût phaïp vãö lao âäüng (Luáût Lao âäüng) cuîng nhæ caïc kiãún thæïc coï liãn quan nhæ kinh tãú hoüc, thäúng kã hoüc, quaín trë kinh doanh v.v... Caïc kiãún thæïc vãö nguäön nhán læûc vaì tám lyï hoüc lao âäüng giuïp cho caïc nhán viãn chuyãn män nguäön nhán læûc biãút caïch âäúi xæí håüp lyï våïi ngæåìi lao âäüng âãø coï thãø giaíi quyãút caïc váún âãö vãö quan hãû con ngæåìi; bäú trê, sàõp xãúp lao âäüng; khåi dáûy âäüng cå vaì tinh tháön lao âäüng; giaíi quyãút caïc báút âäöng trong lao âäüng vaì nhiãöu váún âãö vãö lao âäüng khaïc. Nhán viãn chuyãn män nguäön nhán læûc cáön phaíi biãút caïc kiãún thæïc vãö kinh tãú lao âäüng vaì täø chæïc lao âäüng khoa hoüc âãø giaíi quyãút nhæîng váún âãö vãö nàng suáút lao âäüng, vãö hiãûu quaí kinh tãú, vãö täø chæïc tiãön læång, tiãön thæåíng, láûp kãú hoaûch nhán læûc, baío hiãøm, phán chia låüi nhuáûn, láûp quyî phuïc låüi, täø chæïc nåi laìm viãûc vaì âiãöu kiãûn lao âäüng... Nhán viãn chuyãn män nguäön nhán læûc phaíi hiãøu biãút vãö luáût phaïp, vãö caïc mäúi quan hãû chuí vaì thåü (ngæåìi sæí duûng lao âäüng vaì ngæåìi lao âäüng), vãö quyãön låüi, nghéa vuû vaì traïch nhiãûm cuía caí hai phêa trong caïc váún âãö nhæ: ngaìy, giåì laìm viãûc; tiãön cäng, tiãön læång; baío hiãøm; kyí luáût lao âäüng; âçnh cäng... âãø thæûc hiãûn caïc hoaût âäüng quaín lyï âuïng våïi quy âënh cuía luáût phaïp vaì âãø giaíi quyãút täút mäúi quan hãû giæîa ngæåìi sæí duûng lao âäüng vaì ngæåìi lao âäüng. Caïc kiãún thæïc xaî häüi hoüc giuïp cho nhán viãn chuyãn män nguäön nhán læûc hiãøu biãút nhæîng quan hãû xaî häüi vaì sæû tiãún hoïa táút yãúu cuía xaî häüi cuîng nhæ cuía tæìng bäü pháûn, tæìng nhoïm xaî häüi, caïc quy luáût âiãöu khiãøn caïc täø chæïc vaì chæïc nàng con ngæåìi. Thäúng kã hoüc giuïp cho caïc nhán viãn chuyãn män nguäön nhán læûc biãút caïch thu tháûp, táûp håüp säú liãûu, biãút phán têch, giaíi thêch, âæa ra nhæîng nháûn xeït xaïc âaïng. Caïc kiãún thæïc vãö kyî thuáût taûo âiãöu kiãûn cho hoü coï thãø thiãút láûp âæåüc nhæîng tiãu chuáøn âãø âaïnh giaï sæû thæûc hiãûn cäng viãûc cuía ngæåìi lao âäüng vaì caïc khuyãún khêch vãö taìi chênh. Coìn caïc kiãún thæïc vãö quaín trë kinh doanh nhæ quaín lyï saín xuáút, marketing, taìi chênh - kãú toaïn, quaín lyï cháút læåüng... giuïp cho caïc nhán viãn chuyãn män nguäön nhán læûc hiãøu âæåüc mäúi quan hãû täøng thãø giæîa caïc lénh væûc chuyãn män, quan hãû qua laûi giæîa caïc sæû viãûc, quaï trçnh âãø âæa ra âæåüc caïc chæång trçnh, biãûn phaïp vãö nguäön nhán læûc mang tênh âäöng bäü vaì khaí thi. Mäüt cå såí kiãún thæïc räüng vãö caïc män khoa hoüc nhæ tám lyï hoüc, xaî häüi hoüc, triãút hoüc, luáût hoüc vaì kinh tãú hoüc laì âàûc biãût quan troüng âäúi våïi ngæåìi Täøng âiãöu haình (Træåíng phoìng) nguäön nhán læûc âãø giuïp cho hoü coï thãø tham gia coï hiãûu quaí vaìo viãûc láûp kãú hoaûch lao âäüng; thiãút láûp caïc mäúi quan hãû con ngæåìi vaì täø chæïc; khuyãún khêch ngæåìi lao âäüng laìm viãûc tæû giaïc vaì coï nàng suáút cao; kiãøm soaït vaì âaïnh giaï mæïc âäü sæí duûng nhán læûc trong viãûc thæûc hiãûn muûc tiãu cuía täø chæïc; tuyãøn mäü, tuyãøn choün vaì bäú trê sæí duûng nhæîng ngæåìi lao âäüng coï trçnh âäü; âæa ra caïc kãú hoaûch phaït triãøn nhán læûc; âiãöu hoìa caïc nhu cáöu caï nhán, täø chæïc vaì xaî häüi. Âãø hoaìn thaình nhiãûm vuû, caïc nhán viãn chuyãn män nguäön nhán læûc phaíi laìm viãûc saïng taûo, phaíi hoüc caïch xæí lyï caïc tçnh huäúng xung âäüt, phaíi âiãöu hoìa giæîa tæû do vaì kyí luáût. Caïc nhán viãn chuyãn män nguäön nhán læûc coìn laì nhæîng ngæåìi am hiãøu sáu sàõc täø chæïc cuía mçnh, khäng chè vãö màût con ngæåìi maì caí vãö thæûc traûng kinh tãú, taìi chênh, caïc yãúu täú mäi træåìng vaì cäng nghãû aính hæåíng tåïi cäng viãûc kinh doanh cuía doanh nghiãûp cuîng nhæ muûc tiãu, chiãún læåüc vaì caïc âàûc træng vàn hoïa cuía doanh nghiãûp. Nhán viãn chuyãn män nguäön nhán læûc cuîng phaíi nhanh nhaûy, nàõm bàõt âæåüc nhæîng thay âäøi, tiãún bäü cuía quaín lyï trong næåïc, cuîng nhæ cuía næåïc ngoaìi âãø váûn duûng linh hoaût, saïng taûo vaìo täø chæïc cuía mçnh. Nhán viãn chuyãn män nguäön nhán læûc phaíi nàõm âæåüc caïc phæång tiãûn vaì kyî thuáût quaín lyï hiãûn âaûi trong hãû thäúng thäng tin, täø chæïc, taìi chênh - kãú toaïn, láûp kãú hoaûch kinh doanh vaì kiãøm soaït. Âàûc biãût, hoü phaíi sæí duûng thaình thaûo caïc cäng cuû vaì kyî thuáût quaín lyï nguäön nhán læûc nhæ: khaío saït, phoíng váún, caïc phæång phaïp âaïnh giaï cäng viãûc, xáy dæûng hãû thäúng traí cäng, caïc phæång phaïp âaìo taûo vaì phaït triãøn... cuîng nhæ æïng duûng tin hoüc trong quaín lyï nguäön nhán læûc. Trong âiãöu kiãûn phaït triãøn kinh tãú vaì kinh doanh hiãûn nay, caïc nhán viãn chuyãn män nguäön nhán læûc cuîng cáön coï kyî nàng vãö ngoaûi ngæî âãø giao tiãúp våïi caïc chuyãn gia næåïc ngoaìi, âãø âoüc, nghiãn cæïu caïc taìi liãûu, saïch baïo vãö kiãún thæïc vaì kinh nghiãûm quaín lyï cuía næåïc ngoaìi âãø náng cao kyî nàng quaín lyï vaì aïp duûng caïc phæång phaïp quaín lyï hiãûn âaûi phuì håüp våïi xu thãú vaìo täø chæïc cuía mçnh mäüt caïch coï læûa choün vaì håüp lyï. Nhán viãn chuyãn män nguäön nhán læûc phaíi têch luîy kinh nghiãûm, tiãúp xuïc räüng raîi, laìm viãûc coï traïch nhiãûm, biãút làõng nghe, thu tháûp yï kiãún cuía quáön chuïng, giaíi quyãút dæït khoaït, cäng bàòng, khäng thiãn vë caïc xung âäüt vaì coï khaí nàng xáy dæûng caïc täø nhoïm laìm viãûc coï hiãûu quaí. Nhán viãn chuyãn män nguäön nhán læûc cáön phaíi coï tênh nàng âäüng, khaí nàng thêch nghi, nghë læûc cao, sæïc khoíe täút âãø coï thãø nhaûy caím, linh hoaût âënh hæåïng, saïng taûo trong cäng viãûc cuîng nhæ liãn hãû, tiãúp xuïc våïi tæìng ngæåìi lao âäüng âãø giaíi quyãút âãún nåi âãún chäún, håüp tçnh håüp lyï caïc váún âãö coï liãn quan âãún cäng viãûc vaì quyãön låüi cuía tæìng ngæåìi nhæ bäú trê cäng viãûc, thuyãn chuyãøn, âãö baût, cho thäi viãûc, kyí luáût, báút bçnh, tranh cháúp v.v... TOÏM TÀÕT NÄÜI DUNG Trong caïc täø chæïc thæåìng coï sæû phán chia traïch nhiãûm quaín lyï nguäönnl giæîa caïc bäü pháûn chæïc nàng vãö nguäön nhán læûc vaì caïc caïn bäü quaín lyï khaïc. Caïc caïn bäü træûc tiãúp laì ngæåìi chëu traïch nhiãûm chênh vaì coï quyãön ra quyãút âënh vãö caïc váún âãö nhán sæû âäúi våïi caïc nhán viãn trong bäü pháûn cuía mçnh vaì âæåüc sæû tråü giuïp cuía caïc nhán viãn chuyãn män cuía bäü pháûn chæïc nàng vãö nguäön nhán læûc. Quy mä vaì tãn goüi cuía bäü pháûn chæïc nàng vãö nguäön nhán læûc thæåìng âæåüc quy âënh tuìy thuäüc vaìo quy mä vaì quan âiãøm quaín lyï cuía täø chæïc. Bäü pháûn chæïc nàng vãö nguäön nhán læûc âoïng ba vai troì quan troüng laì tæ váún, phuûc vuû vaì kiãøm tra/kiãøm soaït caïc hoaût âäüng quaín lyï nhán sæû trong toaìn bäü täø chæïc. Bäü pháûn naìy thæåìng âæåüc trao caïc quyãön haûn tæång xæïng nhæ quyãön haûn tham mæu vaì quyãön haûn chæïc nàng. Âãø laìm täút nhiãûm vuû, caïc caïn bäü/nhán viãn chuyãn män vãö nguäön nhán læûc phaíi âæåüc âaìo taûo mäüt caïch cáøn tháûn vaì laì ngæåìi am hiãøu tæåìng táûn vãö täø chæïc cuía mçnh. CÁU HOÍI ÄN TÁÛP 1. Trçnh baìy sæû phán chia traïch nhiãûm quaín lyï nguäön nhán læûc giæîa bäü pháûn chæïc nàng vaì nhæîng ngæåìi quaín lyï khaïc trong täø chæïc? 2. Bäü pháûn chæïc nàng vãö nguäön nhán læûc coï thãø coï quy mä vaì cå cáúu nhæ thãú naìo? 3. Caïc caïn bäü, nhán viãn chuyãn män vãö nguäön nhán læûc cáön âaïp æïng nhæîng yãu cáöu gç? PHÁÖN II KÃÚ HOAÛCH HOÏA VAÌ BÄÚ TRÊ NHÁN LÆÛC Pháön Kãú hoaûch hoïa vaì bäú trê nhán læûc trçnh baìy nhæîng hoaût âäüng chuí yãúu cuía Quaín trë nhán læûc cáön âæåüc thæûc hiãûn âãø hçnh thaình âæåüc nguäön nhán læûc trong täø chæïc. Caïc näüi dung chênh cuía pháön naìy: Chæång III. Thiãút kãú vaì Phán têch cäng viãûc. Chæång IV. Kãú hoaûch hoïa nguäön nhán læûc. Chæång V. Tuyãøn mäü vaì tuyãøn choün nhán læûc. Chæång VI. Bäú trê nhán læûc vaì thäi viãûc. CHÆÅNG III. THIÃÚT KÃÚ VAÌ PHÁN TÊCH CÄNG VIÃÛC I. KHAÏI NIÃÛM CÄNG VIÃÛC Trong täø chæïc, do chuyãn män hoïa lao âäüng maì caïc nghãö âæåüc chia ra thaình caïc cäng viãûc. Mäüt cäng viãûc laûi âæåüc taûo thaình tæì nhiãöu nhiãûm vuû cuû thãø vaì âæåüc thæûc hiãûn båíi mäüt hoàûc mäüt säú ngæåìi lao âäüng taûi mäüt hoàûc mäüt säú vë trê viãûc laìm. Nghãö, cäng viãûc, vë trê viãûc laìm vaì nhiãûm vuû âæåüc âënh nghéa nhæ sau: Nhiãûm vuû: biãøu thë tæìng hoaût âäüng lao âäüng riãng biãût våïi tênh muûc âêch cuû thãø maì mäùi ngæåìi lao âäüng phaíi thæûc hiãûn. Vê duû: soaûn thaío mäüt vàn baín trãn maïy tênh, traí låìi âiãûn thoaûi. Vë trê (vë trê viãûc laìm): biãøu thi táút caí caïc nhiãûm vuû âæåüc thæûc hiãûn båíi cuìng mäüt ngæåìi lao âäüng. Vê duû: táút caí caïc nhiãûm vuû âæåüc thæûc hiãûn båíi mäüt nhán viãn thao taïc maïy tênh, hoàûc mäüt thæ kyï, mäüt nhán viãn âaïnh maïy. Cäng viãûc: laì táút caí nhæîng nhiãûm vuû âæåüc thæûc hiãûn båíi mäüt ngæåìi lao âäüng hoàûc táút caí nhæîng nhiãûm vuû giäúng nhau âæåüc thæûc hiãûn båíi mäüt säú ngæåìi lao âäüng. Chàóng haûn, caïc nhiãûm vuû giäúng nhau âæåüc thæûc hiãûn båíi caïc nhán viãn âaïnh maïy thuäüc bäü pháûn âaïnh maïy. Nghãö: laì táûp håüp nhæîng cäng viãûc tæång tæû vãö näüi dung vaì coï liãn quan våïi nhau åí mæïc âäü nháút âënh våïi nhæîng âàûc tênh väún coï, âoìi hoíi ngæåìi lao âäüng coï nhæîng hiãøu biãút âäöng bäü vãö chuyãn män nghiãûp vuû, coï nhæîng kyî nàng, kyî xaío vaì kinh nghiãûm cáön thiãút âãø thæûc hiãûn. Vê duû: caïc cäng viãûc kãú toaïn, kiãøm toaïn vaì thuí quyî âãöu thuäüc nghãö taìi chênh. Viãûc taûo thaình caïc cäng viãûc laì kãút quaí cuía sæû phán chia lao âäüng (phán cäng lao âäüng) trong näüi bäü täø chæïc. Cäng viãûc coï thãø âæåüc xem nhæ laì mäüt âån vë mang tênh täø chæïc nhoí nháút trong mäüt cäng ty vaì noï coï nhæîng chæïc nàng quan troüng. Thæûc hiãûn cäng viãûc chênh laì phæång tiãûn âãø ngæåìi lao âäüng coï thãø âoïng goïp sæïc mçnh vaìo viãûc thæûc hiãûn caïc muûc tiãu cuía täø chæïc. Âäöng thåìi, cäng viãûc laì cå såí âãø mäüt täø chæïc thæûc hiãûn caïc hoaût âäüng quaín lyï nhán læûc âäúi våïi ngæåìi lao âäüng nhæ: bäú trê cäng viãûc, kãú hoaûch hoïa lao âäüng, âaïnh giaï thæûc hiãûn cäng viãûc, thuì lao vaì âaìo taûo... Màût khaïc, cäng viãûc coìn coï nhæîng taïc âäüng ráút quan troüng tåïi caï nhán ngæåìi lao âäüng nhæ aính hæåíng tåïi vai troì, cæång vë cuía hoü trong täø chæïc, cuîng nhæ tiãön læång, sæû thoía maîn vaì thaïi âäü cuía hoü trong lao âäüng. II. THIÃÚT KÃÚ CÄNG VIÃÛC 1. Khaïi niãûm vaì näüi dung cuía thiãút kãú cäng viãûc Thiãút kãú cäng viãûc laì quaï trçnh xaïc âënh caïc nhiãûm vuû, caïc traïch nhiãûm cuû thãø âæåüc thæûc hiãûn båíi tæìng ngæåìi lao âäüng trong täø chæïc cuîng nhæ caïc âiãöu kiãûn cuû thãø âãø thæûc hiãûn caïc nhiãûm vuû, traïch nhiãûm âoï. Thiãút kãú cäng viãûc coï hiãûu quaí laì mäüt quaín trë täøng thãø cáön âæåüc xem xeït tæì nhiãöu giaïc âäü. Kãút håüp caïc cäng viãûc våïi caïc muûc tiãu cuía täø chæïc, taûo âäüng læûc tåïi mæïc täúi âa cho ngæåìi lao âäüng, âaût âæåüc caïc tiãu chuáøn thæûc hiãûn cäng viãûc, phuì håüp giæîa caïc khaí nàng vaì kyî nàng cuía ngæåìi lao âäüng våïi caïc âoìi hoíi cuía cäng viãûc âãöu laì nhæîng nhçn nháûn cå baín trong thiãút kãú cäng viãûc. Sæû boí qua mäüt trong nhæîng khêa caûnh âoï âãöu coï thãø dáùn âãún giaím hiãûu quaí vaì hiãûu suáút hoaût âäüng cuía täø chæïc cuîng nhæ sæû thoía maîn cuía ngæåìi lao âäüng. Khi thiãút kãú cäng viãûc cáön phaíi xaïc âënh ba yãúu täú thuäüc vãö cäng viãûc nhæ sau: Näüi dung cäng viãûc: bao gäöm täøng thãø caïc hoaût âäüng, caïc nghéa vuû, caïc nhiãûm vuû, caïc traïch nhiãûm thuäüc cäng viãûc cáön phaíi thæûc hiãûn; caïc maïy moïc, caïc trang thiãút bë, duûng cuû cáön phaíi sæí duûng vaì caïc quan hãû cáön phaíi thæûc hiãûn. Caïc traïch nhiãûm âäúi våïi täø chæïc: bao gäöm täøng thãø caïc traïch nhiãûm coï liãn quan tåïi täø chæïc noïi chung maì mäùi ngæåìi lao âäüng phaíi thæûc hiãûn. Chàóng haûn nhæ: tuán thuí caïc quy âënh vaì caïc chãú âäü laìm viãûc. Caïc âiãöu kiãûn lao âäüng: bao gäöm mäüt táûp håüp caïc yãúu täú thuäüc mäi træåìng váût cháút cuía cäng viãûc nhæ nhiãût âäü, chiãúu saïng, caïc âiãöu kiãûn an toaìn v.v... Trong ba yãúu täú thaình pháön thç näüi dung cäng viãûc laì yãúu täú chuí yãúu cuía cäng viãûc vaì laì yãúu täú trung tám cuía thiãút kãú cäng viãûc. Coï nhiãöu caïch âãø nghiãn cæïu vãö näüi dung cäng viãûc. Vê duû: Ernest J. McCormick vaì nhæîng ngæåìi cäüng sæû âaî thiãút kãú nãn mäüt baín cáu hoíi bao gäöm 190 yãúu täú thaình pháön cuía cäng viãûc âãø sæí duûng trong quaï trçnh phán têch cäng viãûc (âæåüc âãö cáûp åí cuäúi chæång). J.Richard Hackman vaì Greg R. Oldham cho ràòng coï nàm âàûc træng cå baín âãø taûo nãn näüi dung cuía cäng viãûc. Táûp håüp caïc kyî nàng: laì mæïc âäü yãu cáöu cuía cäng viãûc vãö mäüt táûp håüp caïc hoaût âäüng khaïc nhau cáön âæåüc thæûc hiãûn âãø hoaìn thaình cäng viãûc, âoìi hoíi sæí duûng mäüt loaût caïc kyî nàng vaì sæû kheïo leïo cuía con ngæåìi. Tênh xaïc âënh cuía nhiãûm vuû: laì mæïc âäü yãu cáöu cuía cäng viãûc vãö sæû hoaìn thaình toaìn bäü hay mäüt pháön xaïc âënh caïc hoaût âäüng lao âäüng âãø thæûc hiãûn cäng viãûc tæì bàõt âáöu cho âãún kãút thuïc våïi mäüt kãút quaí cuû thãø. Táöm quan troüng cuía nhiãûm vuû: laì mæïc âäü aính hæåíng cuía cäng viãûc tåïi nhæîng ngæåìi khaïc, tåïi täø chæïc noïi chung hay tåïi toaìn xaî häüi. Mæïc âäü tæû quaín: laì mæïc âäü tæû do vaì laìm viãûc âäüc láûp cuía ngæåìi lao âäüng khi thæûc hiãûn viãûc nhæ: sàõp xãúp lëch laìm viãûc, læûa choün caïch thæïc thæûc hiãûn cäng viãûc... Sæû phaín häöi: laì mæïc âäü maì sæû thæûc hiãûn caïc hoaût âäüng lao âäüng âæåüc âoìi hoíi båíi viãûc cung cáúp cho ngæåìi lao âäüng caïc thäng tin vãö tênh hiãûu quaí cuía caïc hoaût âäüng cuía hoü. ÅÍ tæìng cäng viãûc cuû thãø, caïc âàûc træng cå baín cuía cäng viãûc seî âæåüc kãút cáúu theo nhæîng tyí lãû khaïc nhau vaì chuïng dáùn âãún nhæîng kãút quaí nháút âënh âäúi våïi caï nhán ngæåìi lao âäüng hoàûc âäúi våïi täø chæïc. Sæí duûng nàm âàûc træng cå baín cuía cäng viãûc âãø phán têch caïc cäng viãûc nhàòm taûo ra nhæîng cäng viãûc âæåüc thiãút kãú håüp lyï. Caïc cäng viãûc âæåüc thiãút kãú håüp lyï laì caïc cäng viãûc âæåüc thiãút kãú theo hæåïng coï caïc âoìi hoíi håüp lyï âäúi våïi con ngæåìi caí vãö màût thãø læûc vaì trê læûc nhàòm taûo âiãöu kiãûn cho ngæåìi lao âäüng laìm viãûc våïi nàng suáút cao, sæí duûng håüp lyï quyî thåìi gian laìm viãûc vaì coï tênh háúp dáùn, thaïch thæïc âäúi våïi con ngæåìi nhàòm täúi âa hoïa âäüng læûc laìm viãûc. 2. Caïc phæång phaïp thiãút kãú vaì thiãút kãú laûi cäng viãûc Khi coï yãu cáöu thiãút kãú vaì thiãút kãú laûi cäng viãûc, caïc täø chæïc coï thãø læûa choün âãø thæûc hiãûn theo nhæîng phæång phaïp sau âáy: Phæång phaïp truyãön thäúng: laì phæång phaïp xaïc âënh caïc nhiãûm vuû vaì traïch nhiãûm thuäüc cäng viãûc dæûa trãn caïc yãúu täú chung hoàûc giäúng nhau cuía tæìng cäng viãûc âæåüc thæûc hiãûn åí caïc täø chæïc khaïc nhau. Phæång phaïp naìy täön taûi âaî nhiãöu nàm vaì âæåüc cháúp nháûn åí nhiãöu doanh nghiãûp. Nghiãn cæïu hao phê thåìi gian vaì chuyãøn âäüng: laì phæång phaïp nghiãn cæïu vaì phán têch caïc chuyãøn âäüng cuía baín tay, caïnh tay, chuyãøn âäüng thán thãø cuía ngæåìi lao âäüng trong quaï trçnh laìm viãûc, trong mäúi quan hãû våïi caïc cäng cuû laìm viãûc vaì caïc nguyãn váût liãûu âãø xáy dæûng vaì tiãu chuáøn hoïa mäüt chu trçnh hoaût âäüng håüp lyï nhàòm täúi âa hoïa hiãûu suáút cuía quaï trçnh lao âäüng. Thæûc cháút âoï chênh laì viãûc tiãu chuáøn hoïa cäng viãûc vaì caïch thæïc thæûc hiãûn cäng viãûc âãø moüi ngæåìi âãöu coï thãø thæûc hiãûn âæåüc cäng viãûc âoï theo âuïng yãu cáöu cuía saín xuáút. Phæång phaïp naìy thæåìng âæåüc thæûc hiãûn båíi caïc kyî sæ kyî thuáût vaì aïp duûng âãø thiãút kãú caïc cäng viãûc saín xuáút, mang tênh thuí cäng vaì làûp âi làûp laûi. Måí räüng cäng viãûc: laì phæång phaïp thiãút kãú cäng viãûc bàòng caïch tàng thãm säú læåüng caïc nhiãûm vuû vaì traïch nhiãûm thuäüc cäng viãûc. Caïc nhiãûm vuû hay traïch nhiãûm âæåüc tàng thãm thæåìng giäúng hoàûc tæång tæû hoàûc coï quan hãû gáön guîi våïi näüi dung cäng viãûc træåïc âoï, khäng âoìi hoíi phaíi hoüc thãm caïc kyî nàng måïi. Phæång phaïp naìy coï taïc duûng våïi viãûc thiãút kãú laûi caïc cäng viãûc coï näüi dung vaì phaûm vi hoaût âäüng ngheìo naìn, chæa sæí duûng täút thåìi gian laìm viãûc cuía ngæåìi lao âäüng nhæng khäng coï taïc duûng âäúi våïi viãûc khàõc phuûc tênh âån âiãûu cuía cäng viãûc. Luán chuyãøn cäng viãûc: laì phæång phaïp thiãút kãú cäng viãûc trong âoï ngæåìi lao âäüng thæûc hiãûn mäüt säú cäng viãûc khaïc nhau nhæng tæång tæû nhæ nhau. Phæång phaïp naìy coï taïc duûng chäúng tênh âån âiãûu cuía cäng viãûc nhæng ráút haûn chãú vç tênh tæång tæû nhæ nhau cuía caïc cäng viãûc. Laìm giaìu cäng viãûc: laì phæång phaïp thiãút kãú cäng viãûc dæûa trãn sæû laìm giaìu thãm näüi dung cäng viãûc bàòng caïch tàng thãm caïc yãúu täú háúp dáùn vaì thoía maîn bãn trong cäng viãûc. Thæûc cháút cuía phæång phaïp naìy laì thay âäøi quan hãû giæîa con ngæåìi vaì cäng viãûc theo chiãöu doüc, tæïc laì cäüng thãm vaìo näüi dung cäng viãûc caïc yãúu täú maì træåïc âoï thuäüc vãö cäng viãûc cuía cáúp quaín lyï cao hån. Phæång phaïp laìm giaìu cäng viãûc coï thãø hæåïng vaìo cäng viãûc cuía caï nhán hay cäng viãûc cuía tæìng täø nhoïm. Hçnh thæïc thiãút kãú cäng viãûc naìy coï taïc duûng ráút låïn trong viãûc taûo âäüng læûc cho ngæåìi lao âäüng vaì náng cao nàng suáút lao âäüng cuía hoü. Màûc duì thiãút kãú cäng viãûc aính hæåíng tåïi háöu hãút caïc màût cuía cäng taïc quaín lyï nguäön nhán læûc, phoìng quaín lyï nguäön nhán læûc luän luän giæî mäüt vai troì giaïn tiãúp trong viãûc thiãút kãú vaì thiãút kãú laûi caïc cäng viãûc trong doanh nghiãûp nhæ nghiãn cæïu phaït triãøn váún âãö vaì nhu cáöu thiãút kãú vaì thiãút kãú laûi caïc cäng viãûc taûi caïc bäü pháûn; täø chæïc caïc hoaût âäüng âaìo taûo cáön thiãút; tråü giuïp laînh âaûo trong viãûc kãú hoaûch hoïa vaì thæûc hiãûn chæång trçnh thiãút kãú laûi cäng viãûc âãø âaím baío coï chênh saïch thoía âaïng âäúi våïi nhæîng ngæåìi coï liãn quan; sæía laûi vaì âiãöu chènh laûi caïc baín mä taí cäng viãûc vaì baín xaïc âënh yãu cáöu cuía cäng viãûc våïi ngæåìi thæûc hiãûn, yãu cáöu tuyãøn mäü vaì kãø caí thang baíng læång cuía doanh nghiãûp nãúu cáön thiãút âäúi våïi caïc cäng viãûc âaî âæåüc thiãút kãú laûi. III. PHÁN TÊCH CÄNG VIÃÛC 1. Phán têch cäng viãûc - cäng cuû cuía quaín lyï nguäön nhán læûc Phán têch cäng viãûc laì quaï trçnh thu tháûp caïc tæ liãûu vaì âaïnh giaï mäüt caïch coï hãû thäúng caïc thäng tin quan troüng coï liãn quan âãún caïc cäng viãûc cuû thãø trong täø chæïc nhàòm laìm roî baín cháút cuía tæìng cäng viãûc. Âoï laì viãûc nghiãn cæïu caïc cäng viãûc âãø laìm roî: åí tæìng cäng viãûc cuû thãø, ngæåìi lao âäüng coï nhæîng nhiãûm vuû vaì traïch nhiãûm gç; hoü thæûc hiãûn nhæîng hoaût âäüng naìo, taûi sao phaíi thæûc hiãûn vaì thæûc hiãûn nhæ thãú naìo; nhæîng maïy moïc, thiãút bë, cäng cuû naìo âæåüc sæí duûng; nhæîng mäúi quan hãû naìo âæåüc thæûc hiãûn ; caïc âiãöu kiãûn laìm viãûc cuû thãø; cuîng nhæ nhæîng yãu cáöu vãö kiãún thæïc, kyî nàng vaì caïc khaí nàng maì ngæåìi lao âäüng cáön phaíi coï âãø thæûc hiãûn cäng viãûc. Phán têch cäng viãûc coï yï nghéa quan troüng båíi vç coï phán têch cäng viãûc maì ngæåìi quaín lyï xaïc âënh âæåüc caïc kyì voüng cuía mçnh âäúi våïi ngæåìi lao âäüng vaì laìm cho hoü hiãøu âæåüc caïc kyì voüng âoï; vaì nhåì âoï, ngæåìi lao âäüng cuîng hiãøu âæåüc caïc nhiãûm vuû, nghéa vuû vaì traïch nhiãûm cuía mçnh trong cäng viãûc. Âäöng thåìi, phán têch cäng viãûc laì âiãöu kiãûn âãø coï thãø thæûc hiãûn âæåüc caïc hoaût âäüng quaín lyï nguäön nhán læûc âuïng âàõn vaì coï hiãûu quaí thäng qua viãûc giuïp cho ngæåìi quaín lyï coï thãø âæa ra âæåüc caïc quyãút âënh nhán sæû nhæ tuyãøn duûng, âãö baût, thuì lao... dæûa trãn caïc tiãu chuáøn må häö vaì mang tênh chuí quan. Trong xu thãú chung cuía ngaìy nay laì cäng taïc quaín lyï nhán sæû ngaìy caìng phaíi tuán thuí caïc yãu cáöu ngaìy caìng cao cuía luáût phaïp vãö nhán quyãön vaì quyãön bçnh âàóng cuía ngæåìi lao âäüng, phán têch cäng viãûc ngaìy caìng tråí thaình mäüt bäü pháûn quan troüng cuía quaín lyï nguäön nhán læûc trong caïc täø chæïc. Âäúi våïi mäùi mäüt cäng viãûc cuû thãø, coï thãø thu tháûp mäüt säú læåüng khaï låïn caïc thäng tin quan troüng coï liãn quan âãún cäng viãûc âoï. Tuy nhiãn, cáön thu tháûp loaûi thäng tin naìo, åí mæïc âäü naìo chi tiãút nhæ thãú naìo laì tuìy thuäüc åí muûc âêch sæí duûng caïc thäng tin âoï cuîng nhæ tuìy thuäüc vaìo læåüng thäng tin âaî coï sàôn vaì tháûm chê tuìy thuäüc caí vaìo quyî thåìi gian, ngán saïch daình cho viãûc âoï. Noïi chung, âãø laìm roî baín cháút cuía mäüt cäng viãûc cuû thãø cáön phaíi thu tháûp caïc loaûi thäng tin sau: Thäng tin vãö caïc nhiãûm vuû, traïch nhiãûm, caïc hoaût âäüng, caïc mäúi quan hãû cáön thæûc hiãûn thuäüc cäng viãûc. Âäúi våïi loaûi thäng tin naìy, yãu cáöu laì phaíi thu tháûp âáöy âuí, khäng boí soït táút caí nhæîng gç maì ngæåìi lao âäüng cáön phaíi laìm, caïc traïch nhiãûm, cáön phaíi gaïnh chëu cuîng nhæ laìm roî mæïc âäü thæåìng xuyãn, táöm quan troüng cuía tæìng nhiãûm vuû vaì kãø caí hao phê thåìi gian (æåïc tênh) âãø thæûc hiãûn tæìng nhiãûm vuû âoï. Thäng tin vãö maïy moïc, thiãút bë, cäng cuû, nguyãn váût liãûu cáön phaíi sæí duûng vaì caïc phæång tiãûn häù tråü cäng viãûc. Thäng tin vãö caïc âiãöu kiãûn laìm viãûc nhæ âiãöu kiãûn vãö vãû sinh, an toaìn lao âäüng; âiãöu kiãûn vãö chãú âäü thåìi gian laìm viãûc; khung caính tám lyï xaî häüi... Thäng tin vãö caïc âoìi hoíi cuía cäng viãûc âäúi våïi ngæåìi thæûc hiãûn nhæ caïc khaí nàng vaì kyî nàng cáön phaíi coï, caïc kiãún thæïc, caïc hiãøu biãút vaì kinh nghiãûm laìm viãûc cáön thiãút... Caïc tæ liãûu vaì thäng tin thu tháûp âæåüc seî âæåüc xæí lyï phuì håüp tuìy thuäüc vaìo muûc âêch cuía phán têch cäng viãûc. Tuy nhiãn, chuïng thæåìng âæåüc hãû thäúng hoïa vaì trçnh baìy dæåïi daûng caïc baín mä taí cäng viãûc, baín yãu cáöu cuía cäng viãûc våïi ngæåìi thæûc hiãûn vaì baín tiãu chuáøn thæûc hiãûn cäng viãûc. Âoï laì nhæîng cäng cuû hæîu êch cho táút caí nhæîng ai coï liãn quan tåïi caïc chæïc nàng quaín lyï nhán sæû trong mäüt täø chæïc. 1.1. Baín mä taí cäng viãûc Baín mä taí cäng viãûc laì mäüt vàn baín viãút giaíi thêch vãö nhæîng nhiãûm vuû, traïch nhiãûm, âiãöu kiãûn laìm viãûc vaì nhæîng váún âãö coï liãn quan âãún mäüt cäng viãûc cuû thãø. Baín mä taí cäng viãûc thæåìng bao gäöm ba