Đề tài Viêm nội nhãn hai mắt sau phẫu thuật phaco liên tiếp hai mắt – Hồ Thị Tuyết Nhung

101 VIÊM NỘI NHÃN HAI MẮT SAU PHẪU THUẬT PHACO LIÊN TIẾP HAI MẮT "Bilateral endophthalmitis after bilateral sequential phacoemulsification" Narman Puvanachandra, MB, Bchir, MA, MRCOphth, Roger C. Humphry, MD, FRCOphth, FRCS J. Cataract Refract Surg. 2008; 34: 1036-1037 HỒ THỊ TUYẾT NHUNG Khoa mắt -Trung tâm PCBXH Quảng Bình I. TÓM TẮT Bệnh nhân (BN) nữ 81 tuổi được phẫu thuật phaco hai mắt trong cùng một cuộc mổ, sử dụng kỹ thuật vô khuẩn riêng rẽ cho từng mắt. dù vậy, viêm nội nhãn sớm sau mổ vẫn xảy ra với kết quả nuôi cấy dương tính. BN đã được điều trị với kháng sinh tiêm vào buồng dịch kính, kết quả thị lực phục hồi rất tốt. Theo như chúng tôi được biết, đây là trường hợp thứ 3 bị viêm nội nhãn cả hai mắt sau mổ phaco hai mắt liên tiếp được báo cáo và là ca đầu tiên bị như vậy với kỹ thuật vô khuẩn riêng rẽ cho từng mắt. Trên thế giới, việc phẫu thuật phaco cả hai mắt liên tiếp nhau trong cùng một cuộc mổ đang nhày càng được tiến hành thường xuyên hơn. Những người ủng hộ cách làm này cho rằng mổ luôn hai mắt có nhiều lợi điểm rõ rệt so với việc phẫu thuật hai mắt qua hai lần như cách làm truyền thống xưa nay và khẳng định tỷ lệ biến chứng cả hai mắt sau mổ rất thấp, đặc biệt viêm nội nhãn hai mắt. Chúng tôi trình bày ở đây một trường hợp viêm nội nhãn hai mắt, nuôI cấy dương tính sau mổ phaco luôn cả hai mắt. II. BÁO CÁO TRƯỜNG HỢP Phẫu thuật phaco hai mắt liên tiếp được thực hiện trên một BN nữ 81 tuổi. Trước mổ, BN đã được tư vấn đầy đủ về những nguy cơ nếu được phẫu thuật như vậy. Không có bệnh lý phối hợp tại mắt trước mổ. Toàn trạng khoẻ mạnh và không dùng thuốc gì trong khoảng thời gian đó. Phẫu thuật được thực hiện bởi cùng một phẫu thuật viên, vô cảm bằng tê bề mặt, sử dụng đường rạch giác mạc phía thái dương. Sau tán nhuyễn thể thuỷ tinh một cách thuận lợi ở mắt phải, IOL acrylic 3 mảnh được đặt trong bao, có bơm cefuroxim vào nội nhãn. Khi chuyển sang mắt trái, mắt được sát trùng lại bằng Povidone mới và trải săng mới, sử dụng bộ dụng cụ mới (tiệt khuẩn cùng lần với bộ dụng cụ thứ nhất), chai dịch rửa mới. Cuộc mổ ở mắt này cũng thuận lợi như ở mắt phải. Sau mổ BN tuân thủ nghiêm túc y lệnh Tobramycin 4 lần/ ngày. Bốn ngày sau mổ, BN xuất hiện triệu chứng đau nhức hai mắt và giảm thị lực nhiều, nhanh trong vòng 24 giờ. Thị lực mắt phải là BBT, mắt trái 6/24. Hai 102 mắt biểu hiện viêm màng bồ đào trước với mủ tiền phòng, màng xuất tiết diện đồng tử ở mắt phải, viêm dịch kính hai bên, không soi rõ chi tiết đáy mắt. BN được chọc hút dịch kính nuôi cấy kháng sinh đồ và tiêm nội nhãn vancomycin 2mg (0,1ml của dung dịch 20mg/ml) và 0,4mg amikacin (0,1ml của dung dịch 4mg/ml). Kết quả nhuộm Gram ban đầu cho thấy có cầu khuẩn gram (+), dựa trên kết quả này BN được dùng thêm ciprofloxacin và gentamycin tra mắt, ciprofloxacin uống. Trong vòng hai ngày, triệu chứng cảI thiện rõ rệt, BN được dùng thêm steroid đường tra mắt và đường toàn thân. Nuôi cấy hai mắt đều cho kết quả là Staphylococcus epidermidis (tụ cầu da), nhạy cảm với gentamycin, ciprofloxacin và vancomycin. Tình trạng bệnh tiến triển tốt dần, sau 2 tháng thị lực cải thiện nhiều đạt 6/9 ở cả hai mắt. 3. BÀN LUẬN Phẫu thuật phaco hai mắt liên tiếp có nhiều ưu điểm về kinh tế, xã hội cũng như về mặt lâm sàng. BN chỉ phải trải qua một cuộc mổ, nhanh chóng được trả lại thị lực hai mắt và không phảI đI lại, thăm khám nhiều lần. Hơn nữa, nếu cần vô cảm bằng gây mê toàn thân thì BN cũng chỉ trải qua một lần gây mê. Việc tăng hiệu suất làm việc của cơ sở khám chữa mắt thông qua việc giảm số ngày nằm viện, quay vòng phòng mổ nhanh hơn sẽ làm giảm danh sách BN chờ mổ và qua đó làm giảm gánh nặng kinh tế của bệnh đục thể thuỷ tinh. Mối bận tâm chủ yếu đối với phẫu thuật phaco hai mắt liên tiếp là những biến chứng xảy ra ở cả hai mắt dẫn tới mù hai mắt. Trong y văn hiện hành đã có một số trường hợp được báo cáo tuy chưa phảI là con số đầy đủ về biến chứng viêm nội nhãn. Tỷ lệ biến chứng này khi mổ một mắt chỉ là 0,07%. Mới chỉ có hai trường hợp viêm nội nhãn 2 mắt sau mổ liên tiếp 2 mắt được báo cáo, trong đó tác giả lưu ý việc sát trùng chưa thật kỹ càng ở trường hợp thứ nhất, và không sát trùng lại khi chuyển sang mổ mắt thứ 2 ở trường hợp thứ 2. Điều cần nhấn mạnh là trong báo cáo của chúng tôi, khi mổ mắt thứ 2, mắt này được sát trùng lại kỹ càng, thay săng mới, kíp mổ đánh rửa tay lại, thay dụng cụ, bao gồm cả dịch rửa. Bệnh viện chúng tôi hiếm khi thực hiện mổ phaco liên tiếp hai mắt, trừ khi BN tha thiết yêu cầu. Chúng tôI tuân thủ nghiêm ngặt các tiêu chí loại trừ, bao gồm bệnh lý bề mặt nhãn cầu, tiền sử phẫu thuật khúc xạ, nguy cơ mất bù giác mạc, glôcôm, viêm màng bồ đào và BN có bệnh lý miễn dịch. Nếu ca mổ ở mắt thứ nhất gặp khó khăn hoặc kéo dài thì chúng tôI sẽ không tiến hành phẫu thuật mắt thứ hai. Tỷ lệ viêm nội nhãn ở bệnh viện chúng tôI khá thấp, dưới 0,07%. Một khi được hội chẩn trước mổ kỹ càng, áp dụng các tiêu chuẩn thích đáng, phẫu thuật phaco liên tiếp hai mắt có thể có vai trò nhất định trong những trường 103 hợp được lựa chọn cẩn thận. Nhà nhãn khoa cũng cần cân nhắc khía cạnh đạo đức nghề nghiệp khi đặt BN đối diện với nguy cơ có thể gặp các biến chứng đe doạ mù hai mắt và lựa chọn phương án điều trị an toàn hơn.