Đề tài Lựa chọn phương pháp giúp doanh nghiệp ra quyết định thuê tài chính

MUÏC LUÏC LÔØI MÔÛ ÑAÀU Trang DANH MUÏC BAÛNG BIEÅU CHÖÔNG I: LYÙ LUAÄN CHUNG VEÀ HOAÏT ÑOÄNG CHO THUEÂ TAØI CHÍNH 1.1)Cô sôû khoa hoïc cuûa hoaït ñoäng cho thueâ taøi chính .............................................. 1 1.2)Baûn chaát cuûa hoaït ñoäng cho thueâ taøi chính......................................................... 2 1.2.1)Khaùi nieäm cho thueâ taøi chính.................................................................... 2 1.2.2)Baûn chaát cuûa hoaït ñoäng cho thueâ taøi chính............................................... 4 1.3)Nhöõng noäi dung chuû yeáu cuûa hoaït ñoäng cho thueâ taøi chính................................ 6 1.3.1)Caùc thaønh phaàn tham gia hoaït ñoäng cho thueâ taøi chính............................ 6 1.3.2)Taøi saûn cho thueâ taøi chính......................................................................... 9 1.3.3)Thôøi haïn cho thueâ taøi chính .................................................................... 10 1.3.4)Giaù trò coøn laïi (Residual Value).............................................................. 11 1.3.5)Phöông thöùc xaùc ñònh tieàn thueâ............................................................... 11 1.3.6)Qui trình hoaït ñoäng cho thueâ taøi chính.................................................... 13 1.3.7)Ñieàu kieän tham gia vaøo hoaït ñoäng cho thueâ taøi chính............................ 15 1.3.8)Caùc hình thöùc cho thueâ taøi chính............................................................. 16 1.4)Nhöõng nguyeân nhaân ñeå doanh nghieäp choïn loaïi hình thueâ taøi chính ............... 18 1.5)Kinh nghieäm veà hoaït ñoäng cho thueâ cuûa moät soá nöôùc treân theá giôùi vaø baøi hoïc kinh nghieäm ñoái vôùi Vieät Nam................................................................................ 20 CHÖÔNG II: THÖÏC TRAÏNG HOAÏT ÑOÄNG CHO THUEÂ TAØI CHÍNH ÔÛ VIEÄT NAM HIEÄN NAY 2.1)Quaù trình hình thaønh hoaït ñoäng cho thueâ taøi chính ôû Vieät Nam....................... 23 2.2)Nhöõng nhaân toá giuùp hoaït ñoäng cho thueâ taøi chính ôû Vieät Nam phaùt trieån ....... 23 2.2.1)Nhu caàu veà voán kinh doanh cuûa neàn kinh teá .......................................... 23 2.2.2)Nhu caàu veà ñoåi môùi maùy moùc thieát bò .................................................... 24 -1- 2.3)Tình hình hoaït ñoäng cho thueâ taøi chính ôû Vieät Nam hieän nay.......................... 24 2.3.1)Nhöõng keát quaû ñaït ñöôïc cuûa hoaït ñoäng cho thueâ taøi chính taïi Vieät Nam ....... 25 2.3.2)Nhöõng maët coøn haïn cheá ñoái vôùi hoaït ñoäng cho thueâ taøi chính ôû nöôùc ta hieän nay ................................................................................................................... 29 CHÖÔNG III: LÖÏA CHOÏN PHÖÔNG PHAÙP GIUÙP DOANH NGHIEÄP RA QUYEÁT ÑÒNH THUEÂ TAØI CHÍNH 3.1)Söï caàn thieát khi doanh nghieäp löïa choïn hình thöùc thueâ taøi chính..................... 38 3.2)Tính khaû thi vaø hieäu quaû cuûa moãi loaïi hình cho thueâ taøi chính trong ñieàu kieän Vieät Nam hieän nay .................................................................................................. 39 3.2.1)Ñoái vôùi hình thöùc cho thueâ giaùp löng...................................................... 39 3.2.2)Ñoái vôùi hình thöùc cho thueâ trôï baùn ......................................................... 39 3.2.3)Ñoái vôùi loaïi hình cho thueâ hôïp taùc (hay coøn goïi laø cho thueâ ñoøn baåy) .. 40 3.2.4)Ñoái vôùi loaïi hình mua vaø cho thueâ laïi .................................................... 40 3.2.5)Ñoái vôùi hình thöùc cho thueâ traû goùp ......................................................... 40 3.2.6)Ñoái vôùi loaïi hình cho thueâ taøi chính thuaàn.............................................. 41 3.3)Phöông phaùp löïa choïn....................................................................................... 41 3.3.1)Phöông phaùp ñònh löôïng.......................................................................... 41 3.3.2)Phöông phaùp ñònh tính............................................................................. 51 3.4)Ví duï minh hoaï.................................................................................................. 52 3.4.1)Xem xeùt choïn phöông phaùp thueâ taøi chính ............................................. 55 3.4.2)Tính toaùn caùc chæ soá ................................................................................ 56 3.4.3)Tính toaùn hieän giaù toång chi phí ñeå ra quyeát ñònh.................................... 56 3.4.4)Ra quyeát ñònh choïn phöông phaùp thueâ taøi chính .................................... 61 KEÁT LUAÄN VAØ KIEÁN NGHÒ TAØI LIEÄU THAM KHAÛO PHUÏ LUÏC -2- LÔØI MÔÛ ÑAÀU 1. Tính caáp thieát cuûa ñeà taøi: Trong quaù trình hoaït ñoäng cuûa moät neàn kinh teá, heä thoáng ngaân haøng laø moät khaâu trung gian khoâng theå thieáu. Tuy nhieân, vôùi aùp löïc veà nguoàn voán ñaëc bieät laø nguoàn voán trung vaø daøi haïn ngaøy caøng cao cuøng vôùi söï phaùt trieån phöùc taïp vaø ña daïng cuûa neàn kinh teá theá giôùi ñaõ laøm cho hoaït ñoäng cho thueâ taøi chính phaùt trieån maïnh ôû moät soá nöôùc nhö Myõ, Anh, Phaùp, Nhaät, Trung Quoác… Ngaøy nay, hoaït ñoäng cho thueâ taøi chính laø moät boä phaän khoâng theå thieáu ñoái vôùi neàn kinh teá cuûa moät nöôùc phaùt trieån. Rieâng ñoái vôùi neàn kinh teá cuûa nöôùc ta hieän nay ñang thieáu nguoàn voán trung vaø daøi haïn. Trong thôøi gian vöøa qua Ngaân haøng Nhaø nöôùc ñaõ ñöa ra nhöõng chính saùch nhaèm thu huùt moät nguoàn voán raát lôùn ñang nhaøn roãi töø nhaân daân nhöng vaãn khoâng theå naøo taän duïng heát nguoàn voán naøy. Vieäc thò tröôøng taøi chính ôû nöôùc ta hoaït ñoäng chöa hieäu quaû vaø heä thoáng phaùp luaät coøn quaù nhieàu khe hôû ñaõ laøm cho ngöôøi daân khoâng theå maïo hieåm ñoàng voán cuûa mình trong kinh doanh vaø theá laø maëc duø voán ñaõ coù saün nhöng noù ñaõ “bò cheát” laøm cho neàn kinh teá vaãn tieáp tuïc thieáu voán. Hoaït ñoäng cho thueâ taøi chính ra ñôøi cuõng phaàn naøo laøm giaûm bôùt söùc eùp leân heä thoáng ngaân haøng thöông maïi trong vieäc cung caáp voán trung vaø daøi haïn cho caùc doanh nghieäp. Hoaït ñoäng cho thueâ taøi chính ra ñôøi coøn taïo ñieàu kieän cho quaù trình coâng nghieäp hoaù – hieän ñaïi hoaù ngaøy caøng thöïc hieän nhanh hôn vaø ñaït hieäu quaû hôn. Trong hoaït ñoäng thueâ mua, caùc doanh nghieäp coù ñieàu kieän ñoåi môùi heä thoáng maùy moùc cuõ kyõ, laïc haäu cuûa mình ñeå thay vaøo ñoù laø caùc maùy moùc thieát bò hieän ñaïi vôùi naêng suaát vaø hieäu quaû cao hôn. Ngoaøi ra, hoaït ñoäng naøy coøn taïo ñieàu kieän cho caùc doanh nghieäp vöøa vaø nhoû coù ñuû nguoàn voán, maùy moùc thieát bò ñeå saûn xuaát, ñaåy maïnh hoaït ñoäng kinh doanh cuûa mình. Tuy nhieân, hieän nay ôû nöôùc ta chæ coù 09 coâng ty cho thueâ taøi chính (coù truï sôû chính ñaët taïi Thuû ñoâ Haø Noäi vaø Tp. Hoà Chí Minh) neân hoaït ñoäng naøy coøn xa laï ñoái vôùi caùc doanh nghieäp. Tính ñeán cuoái naêm 2004, tyû leä dö nôï cho thueâ taøi chính chæ ñaït 2,45% so vôùi toång dö nôï toaøn heä thoáng. Ñieàu naøy chöùng toû caùc doanh nghieäp coøn chöa quan taâm ñeán lónh vöïc cho thueâ taøi chính, hoï chæ tìm ñeán hoaït ñoäng naøy khi nguoàn taøi trôï töø caùc ngaân haøng ñaõ töø choái. Caùc doanh nghieäp ôû nöôùc ta haàu nhö chöa hieåu roõ heát caùc öu nhöôïc ñieåm cuûa hoaït ñoäng cho thueâ taøi chính. Ñeå giuùp caùc doanh nghieäp hieåu roõ hôn nöõa lôïi ích cuûa hoaït ñoäng cho thueâ taøi chính, ñieàu kieän ñeå ñöôïc thueâ taøi chính cuõng nhö phöông phaùp tính toaùn khi quyeát ñònh thueâ taøi chính, toâi choïn ñeà taøi: “Löïa choïn -3- phöông phaùp giuùp doanh nghieäp ra quyeát ñònh thueâ taøi chính” laøm ñeà taøi nghieân cöùu. 2. Muïc ñích nghieân cöùu: -Giuùp doanh nghieäp hieåu roõ nhöõng lôïi ích cuûa hoaït ñoäng cho thueâ taøi chính. -Giuùp doanh nghieäp coù cô sôû ra quyeát ñònh löïa choïn phöông phaùp thueâ taøi chính coù hieäu quaû nhaát. 3. Ñoái töôïng vaø phaïm vi nghieân cöùu: a)Ñoái töôïng nghieân cöùu: löïa choïn phöông phaùp giuùp doanh nghieäp ra quyeát ñònh thueâ taøi chính. b)Phaïm vi nghieân cöùu: Caùc loaïi hình cho thueâ taøi chính ñang aùp duïng taïi Vieät Nam hieän nay taïi caùc coâng ty cho thueâ taøi chính trong nöôùc. 4. Phöông phaùp nghieân cöùu: -Söû duïng caùc lyù thuyeát taøi chính, taøi chính doanh nghieäp, ñaàu tö taøi chính. -Söû duïng phöông phaùp thoáng keâ, phoûng vaán tröïc tieáp, thu thaäp caùc nguoàn taøi lieäu trong vaø ngoaøi nöôùc thoâng qua caùc phöông tieän thoâng tin ñaïi chuùng, toång hôïp, phaân tích soá lieäu. 5. Ñieåm môùi cuûa ñeà taøi: -Heä thoáng hoaù caùc lyù luaän veà cho thueâ taøi chính. -Ñaùnh giaù thöïc traïng veà hoaït ñoäng cho thueâ taøi chính cuûa Vieät Nam hieän nay. -Chæ ra caùc phöông phaùp ra quyeát ñònh thueâ taøi chính baèng nhieàu hình thöùc thoâng qua phöông phaùp ñònh löôïng vaø ñònh tính. -Chæ ra nhöõng ñieåm löu yù khi ra quyeát ñònh löïa choïn phöông phaùp thueâ taøi chính. 6. Keát caáu luaän vaên: Luaän vaên goàm coù 03 -4- CHÖÔNG I LYÙ LUAÄN CHUNG VEÀ HOAÏT ÑOÄNG CHO THUEÂ TAØI CHÍNH. 1.1)Cô sôû khoa hoïc cuûa hoaït ñoäng cho thueâ taøi chính. Cuøng vôùi söï phaùt trieån cuûa neàn kinh teá thò tröôøng, hoaït ñoäng tín duïng cuõng caøng ngaøy caøng theå hieän vai troø cuûa mình trong neàn kinh teá. Neáu nhö luùc tröôùc, hoaït ñoäng tín duïng chæ ñôn thuaàn laø hoaït ñoäng cho vay vaø huy ñoäng nguoàn voán thì ngaøy nay, caùc saûn phaåm cuûa ngaân haøng raát ña daïng vaø phong phuù. Ngaân haøng laø moät khaâu trung gian khoâng theå thieáu ñöôïc ñoái vôùi neàn kinh teá thò tröôøng. Maët khaùc, caùc doanh nghieäp khoâng döøng laïi ôû qui moâ hoaït ñoäng nhoû beù vaø haïn heïp maø hoï muoán ñaàu tö theâm caùc maùy moùc thieát bò, qui moâ saûn xuaát roäng ra treân phaïm vi roäng lôùn. Chính vì ñieàu naøy maø hoï caàn phaûi coù nhöõng maùy moùc thieát bò môùi, caàn phaûi coù nguoàn voán kinh doanh nhieàu hôn… nhöng heä thoáng ngaân haøng hieän taïi khoâng cho pheùp hoï thöïc hieän ñöôïc ñieàu ñoù. Trong ñieàu kieän ñôøi soáng (caû veà vaät chaát laãn tinh thaàn) ngaøy caøng taêng leân cuûa ngöôøi daân, ñoøi hoûi naêng suaát lao ñoäng cuõng phaûi taêng môùi coù theå ñaùp öùng ñöôïc nhu caàu tieâu duøng. Beân caïnh ñoù, vôùi trình ñoä khoa hoïc coâng ngheä phaùt trieån nhö hieän nay, caùc maùy moùc thieát bò deã daøng bò laïc haäu, cuõ kyõ. Vì vaäy, ñoøi hoûi caùc doanh nghieäp phaûi nghó ñeán vieäc thay ñoåi caùc maùy moùc thieát bò cuõ ñeå trang bò caùc maùy moùc thieát bò môùi hieän ñaïi hôn, tieát kieäm nhieân lieäu hôn vaø taêng naêng suaát hôn. Bôûi vì, ñeå coù theå caïnh tranh treân thò tröôøng thì moät doanh nghieäp buoäc phaûi tính ñeán vieäc tieát giaûm chi phí vaø taêng naêng suaát lao ñoäng, coù nhö vaäy giaù thaønh cuõng seõ haï vaø chaát löôïng saûn phaåm cuõng ngaøy ñöôïc toát hôn. Muoán thöïc hieän ñöôïc vieäc naøy thì phaûi thay ñoåi toaøn boä maùy moùc thieát bò laïc haäu ñeå trang bò caùc maùy moùc thieát bò hieän ñaïi, tieân tieán, coù trình ñoä khoa hoïc coâng ngheä cao. Töø nhöõng nhu caàu böùc thieát nhö treân, moät loaïi hình cung caáp nguoàn voán trung vaø daøi haïn môùi ra ñôøi vaø ñaõ phaùt trieån roäng raõi, ñoù chính laø hoaït ñoäng cho thueâ taøi chính. Chính hoaït ñoäng naøy ñaõ phaàn naøo giaûm bôùt aùp löïc töø phía ngaân haøng vaø noù cuõng ñaùp öùng ñöôïc caùc nhu caàu môû roäng ñaàu tö cuûa caùc doanh nghieäp. Treân thöïc teá, töø khi ra ñôøi cho ñeán nay, hoaït ñoäng cho thueâ taøi chính ñaõ khoâng ngöøng phaùt trieån. Hoaït ñoäng cho thueâ taøi saûn ñaõ xuaát hieän töø raát sôùm trong lòch söû vaên minh cuûa nhaân loaïi. Loaïi hình naøy ñaõ xuaát hieän töø 2000 naêm tröôùc coâng nguyeân vôùi vieäc cho thueâ caùc coâng cuï saûn xuaát noâng nghieäp, suùc vaät keùo, quyeàn söû duïng nöôùc, ruoäng ñaát, nhaø cöûa. -5- Ñaàu theá kyû XIX, do söï phaùt trieån cuûa khoa hoïc kyõ thuaät vaø neàn kinh teá haøng hoaù, soá löôïng vaø chuûng loaïi taøi saûn cho thueâ ñaõ coù söï gia taêng ñaùng keå. Ñeán ñaàu thaäp nieân 50 cuûa theá kyû naøy, giao dòch thueâ mua ñaõ coù nhöõng böôùc nhaûy voït. Nhaèm ñaùp öùng nhu caàu voán trung vaø daøi haïn, nghieäp vuï tín duïng thueâ mua phaùt trieån sang Chaâu AÂu vaø phaùt trieån maïnh meõ taïi ñoù töø nhöõng naêm cuûa thaäp nieân 60. Tín duïng thueâ mua cuõng phaùt trieån maïnh meõ taïi Chaâu AÙ vaø nhieàu khu vöïc khaùc töø ñaàu thaäp nieân 70. Ngaønh coâng nghieäp thueâ mua coù giaù trò trao ñoåi chieám khoaûng 350 tyû USD vaøo naêm 1994. Hieän nay ôû Myõ, ngaønh thueâ mua thieát bò chieám khoaûng 25-30% toång soá tieàn taøi trôï cho caùc giao dòch mua baùn thieát bò haøng naêm. Nguyeân nhaân chính thuùc ñaåy vieäc cho thueâ taøi chính phaùt trieån nhanh laø do noù theå hieän hình thöùc taøi trôï coù tính chaát an toaøn cao, tieän lôïi vaø hieäu quaû cho caùc beân giao dòch 1.2)Baûn chaát cuûa hoaït ñoäng cho thueâ taøi chính. 1.2.1)Khaùi nieäm cho thueâ taøi chính. Töø khi ra ñôøi cho ñeán nay, thuaät ngöõ “Leasing” ñöôïc haàu heát caùc quoác gia treân Theá giôùi söû duïng nhaèm haøm chæ hoaït ñoäng cho thueâ taøi saûn ñöôïc caùc ñònh cheá taøi chính (trong ñoù nhaát thieát phaûi coù coâng ty cho thueâ taøi chính) mua vaø cho thueâ theo yeâu caàu cuûa beân thueâ. Heát thôøi haïn thueâ, beân thueâ ñöôïc pheùp chuyeån quyeàn sôû höõu hoaëc mua laïi taøi saûn ñoù theo caùc ñieàu kieän ñaõ thoaû thuaän trong hôïp ñoàng cho thueâ taøi chính. Theo Nghò ñònh soá 16/2001/NÑ-CP ngaøy 02/5/2001 cuûa Chính phuû veà vieäc qui ñònh toå chöùc vaø hoaït ñoäng cuûa coâng ty cho thueâ taøi chính taïi Vieät Nam nhö sau: -6- “Cho thueâ taøi chính laø hoaït ñoäng tín duïng trung vaø daøi haïn thoâng qua vieäc cho thueâ maùy moùc, thieát bò, phöông tieän vaän chuyeån vaø caùc ñoäng saûn khaùc treân cô sôû hôïp ñoàng cho thueâ giöõa beân cho thueâ vôùi beân thueâ. Beân cho thueâ cam keát mua maùy moùc, thieát bò, phöông tieän vaän chuyeån vaø caùc ñoäng saûn khaùc theo yeâu caàu cuûa beân thueâ vaø naém giöõ quyeàn sôû höõu ñoái vôùi caùc taøi saûn cho thueâ. Beân thueâ söû duïng taøi saûn thueâ vaø thanh toaùn tieàn thueâ trong suoát thôøi haïn thueâ ñaõ ñöôïc hai beân thoaû thuaän. Khi keát thuùc thôøi haïn thueâ, beân thueâ ñöôïc quyeàn löïa choïn mua laïi taøi saûn thueâ hoaëc tieáp tuïc thueâ theo caùc ñieàu kieän ñaõ thoaû thuaän trong hôïp ñoàng cho thueâ taøi chính. Toång soá tieàn thueâ moät loaïi taøi saûn qui ñònh taïi hôïp ñoàng cho thueâ taøi chính ít nhaát phaûi töông ñöông vôùi giaù trò cuûa taøi saûn ñoù taïi thôøi ñieåm kyù hôïp ñoàng”. Nhö vaäy, ñònh nghóa treân ñaõ noùi leân raát roõ taát caû hoaït ñoäng cho thueâ taøi chính vaø phaân ñònh roõ raøng: beân cho thueâ seõ naém giöõ quyeàn sôû höõu taøi saûn vaø beân ñi thueâ seõ ñöôïc quyeàn söû duïng taøi saûn ñoù trong suoát thôøi gian thueâ taøi saûn taøi chính. Theo Nghò ñònh treân thì ta coù theå hieåu nhö sau: -Beân cho thueâ laø caùc coâng ty cho thueâ taøi chính ñöôïc thaønh laäp vaø hoaït ñoäng theo phaùp luaät Vieät Nam. -Beân thueâ laø caùc toå chöùc, caù nhaân hoaït ñoäng taïi Vieät Nam tröïc tieáp söû duïng taøi saûn thueâ cho muïc ñích hoaït ñoäng cuûa mình. -Taøi saûn cho thueâ laø maùy moùc, thieát bò, phöông tieän vaän chuyeån vaø caùc ñoäng saûn khaùc. Treân cô sôû caùc tieâu chuaån phaân loaïi IAS 17 cuûa IASC (UÛy ban tieâu chuaån Keá toaùn quoác teá – International Accounting Standards Committee), moãi quoác gia ñeàu coù nhöõng qui ñònh cho thueâ taøi chính cuûa mình döïa treân côû sôû nhöõng ñieàu kieän cuï theå cuûa moãi nöôùc. Nhöõng qui ñònh naøy coù nhöõng khaùc bieät nhaát ñònh, -7- song veà cô baûn chuùng khoâng maâu thuaãn vôùi IAS 17 vaø tuøy theo möùc ñoä, nhöõng qui ñònh naøy coù theå chi tieát, cuï theå hôn IAS 17. Baûng 1.1: NHÖÕNG TIEÂU CHUAÅN CHO THUEÂ TAØI CHÍNH CUÛA MOÄT SOÁ QUOÁC GIA Tieâu thöùc IAS 17 Hoa Kyø Anh Nhaät Haøn Quoác Vieät Nam Chuyeån giao quyeàn sôû höõu khi keát thuùc hôïp ñoàng Coù Coù Coù Coù Khoâng qui ñònh cuï theå Coù Quyeàn choïn mua Coù Coù Khoâng baét buoäc Khoâng baét buoäc Khoâng baét buoäc Khoâng baét buoäc Quyeàn huyû ngang hôïp ñoàng Khoâng ñöôïc Khoâng ñöôïc Khoâng ñöôïc Khoâng ñöôïc Khoâng ñöôïc Khoâng ñöôïc Thôøi haïn thueâ tính theo thôøi gian höõu duïng cuûa taøi saûn Phaàn lôùn ≥75%, toái ña khoâng quaù 30 naêm Phaàn lôùn Taøi saûn ≤10 naêm: 7%; Taøi saûn >10 naêm: 60%; Toái ña 120% Taøi saûn ≤5 naêm: 60%; Taøi saûn >5 naêm: 70% Chieám phaàn lôùn thôøi gian höõu duïng cuûa taøi saûn Hieän giaù caùc khoaûn tieàn thueâ toái thieåu (chieát khaáu theo laõi suaát ñi vay cuûa beân thueâ) so vôùi giaù trò hôïp lyù cuûa taøi saûn Baèng hoaëc lôùn hôn ≥90% ≥90% ≥90% Ít nhaát phaûi töông ñöông vôùi giaù trò taøi saûn (Nguoàn Ngaân haøng Nhaø Nöôùc) -8- 1.2.2)Baûn chaát cuûa hoaït ñoäng cho thueâ taøi chính. Thueâ taøi chính laø moät hôïp ñoàng thueâ khoâng theå huûy ngang vaø phaûi coù moät trong caùc ñaëc ñieåm sau ñaây: -Quyeàn sôû höõu taøi saûn thöôøng ñöôïc chuyeån giao cho ngöôøi thueâ khi beân thueâ thanh toaùn heát soá tieàn thueâ coøn nôï vaø giaù trò coøn laïi nhö ñaõ thoaû thuaän trong hôïp ñoàng thueâ. -Phí thueâ coù theå ñöôïc cô caáu ñeå phuø hôïp vôùi yeâu caàu cuûa beân thueâ. -Laõi thanh toaùn vaø khaáu hao taøi saûn trong caùc giao dòch cho thueâ taøi chính ñöôïc chieát khaáu khi tính thueá doanh nghieäp. -Moät taøi saûn ñöôïc goïi laø ñoäng saûn vaø coù theå khaáu hao ñöôïc ñeàu coù theå cho thueâ. -Hôïp ñoàng thueâ taøi saûn coù qui ñònh quyeàn choïn mua taøi saûn. Hai beân coù theå thoaû thuaän chuyeån quyeàn sôû höõu hoaëc baùn laïi taøi saûn hay tieáp tuïc thueâ sau khi keát thuùc hôïp ñoàng. -Hieän giaù cuûa khoaûn tieàn thueâ phaûi lôùn hôn hoaëc baèng giaù trò thò tröôøng cuûa taøi saûn taïi thôøi ñieåm thueâ. -Thueâ thieát bò, taøi saûn cho thueâ do beân thueâ choïn löïa töø nhaø cung caáp chöù khoâng phaûi do beân cho thueâ löïa choïn. -Ngöôøi cho thueâ laø chuû sôû höõu cuûa taøi saûn cho thueâ trong suoát thôøi gian cuûa hôïp ñoàng. -Beân thueâ ñoäc chieám quyeàn söû duïng taøi saûn thueâ trong suoát thôøi gian cuûa hôïp ñoàng nhöng khoâng ñöôïc chuyeån nhöôïng taøi saûn thueâ cho moät beân naøo khaùc. -Giaù trò hôïp ñoàng cho thueâ taøi saûn toái thieåu baèng vôùi toång chi phí mua taøi saûn cuûa beân cho thueâ bao goàm caùc khoaûn tieàn mua thieát bò, chi phí vaän chuyeån, nhaäp khaåu, thueá vaø leä phí caùc loaïi… -Töø khi thieát bò ñöôïc chuyeån giao cho beân thueâ töø nhaø cung caáp thì moïi traùch nhieäm vaø ruûi ro lieân quan ñeán taøi saûn cuõng ñoàng thôøi ñöôïc chuyeån giao cho beân thueâ. -Beân thueâ chòu traùch nhieäm veà vieäc mua baûo hieåm, baûo trì, thay theá phuï tuøng, söûa chöõa thieát bò khi hö hoûng. Theo quan ñieåm cuûa UÛy ban Tieâu chuaån Keá toaùn quoác teá IASC, moät giao dòch cho thueâ taøi chính phaûi ñaït ñöôïc toái thieåu boán tieâu chuaån cô baûn sau ñaây, -9- neáu khoâng thì ñoù laø giao dòch cho thueâ vaän haønh (cho thueâ vaän haønh laø hình thöùc cho thueâ taøi saûn coù tính chaát taïm thôøi, ngaén haïn vaø theo thôøi vuï). Baûng 1.2: TIEÂU CHUAÅN PHAÂN LOAÏI CHO THUEÂ TAØI CHÍNH CUÛA IASC STT TIEÂU CHUAÅN THUEÂ VAÄN HAØNH THUEÂ TAØI CHÍNH 01 Quyeàn sôû höõu ñöôïc chuyeån giao khi hôïp ñoàng chaám döùt Khoâng Coù 02 Hôïp ñoàng thueâ coù ñònh quyeàn choïn theo giaù mua ñaëc tröng Khoâng Coù 03 Thôøi gian thueâ chieám phaàn lôùn giaù trò höõu duïng cuûa taøi saûn Khoâng Coù 04 Giaù trò hieän taïi cuûa khoaûn tieàn thueâ toái thieåu phaûi lôùn hôn hay töông ñöông vôùi giaù trò cuûa taøi saûn Khoâng Coù Tuøy theo tình hình ñaëc thuø töøng quoác gia vaø tuøy theo chính saùch thueá cuûa moãi quoác gia khaùc nhau maø loaïi hình thueâ taøi chính coøn coù theâm moät soá ñaëc ñieåm cuï theå nhö sau: -Thôøi haïn thueâ taøi saûn phaûi nhoû hôn 30 naêm. Neáu thôøi haïn thueâ vöôït quaù 30 naêm thì hoaït ñoäng thueâ naøy chæ ñöôïc xem nhö baùn taøi saûn coù ñieàu kieän. -Hôïp ñoàng thueâ taøi saûn coù ñieàu khoaûn trao cho beân ñi thueâ quyeàn choïn cho pheùp beân ñi thueâ coù theå mua laïi taøi saûn vôùi giaù thaáp hôn giaù trò thò tröôøng. Chaúng haïn hôïp ñoàng qui ñònh raèng giaù thò tröôøng cuûa taøi saûn laø 1 USD khi hôïp ñoàng keát thuùc. Moät ñieàu khoaûn nhö theá treân thöïc teá chính laø cho beân ñi thueâ giaù trò thu hoài cuûa taøi saûn. -Hôïp ñoàng thueâ taøi saûn coù lòch trình thanh toaùn tieàn thueâ taøi saûn ñònh kyø maø theo ñoù tieàn thueâ ñöôïc thanh toaùn cao trong nhöõng naêm ñaàu vaø thaáp daàn vaøo nhöõng naêm cuoái. Nhöõng khoaûn thanh toaùn tieàn thueâ cao trong nhöõng naêm ñaàu seõ laø chöùng cöù cho thaáy hôïp ñoàng thueâ taøi saûn naøy ñöôïc söû duïng nhö laø moät caùch ñeå traùnh thueá chöù khoâng vì muïc ñích kinh doanh chính ñaùng. -Hôïp ñoàng thueâ taøi saûn giôùi haïn quyeàn cuûa beân ñi thueâ trong vieäc phaùt haønh caùc chöùng khoaùn nôï hoaëc giôùi haïn chính saùch chi traû coå töùc trong suoát thôøi -10- haïn hôïp ñoàng thueâ coù hieäu löïc. Neáu coù nhöõng haïn cheá naøy thì qui ñònh naøy gioáng nhö moät khoaûn nôï vôùi söï aùp ñaët cuûa caùc chuû nôï chöù khoâng phaûi laø thueâ taøi saûn. -Quyeàn löïa choïn tieáp tuïc thueâ laïi phaûi coù lyù do chính ñaùng vaø noù phaûn aùnh ñuùng giaù trò thò tröôøng cuûa taøi saûn. Yeâu caàu naøy coù theå ñöôïc aùp duïng baèng vieäc trao cho beân ñi thueâ quyeàn löïa choïn öu tieân thueâ taøi saûn cuûa nhöõng nhaø cho thueâ caïnh tranh khaùc treân thò tröôøng. 1.3)Nhöõng noäi dung chuû yeáu cuûa hoaït ñoäng cho thueâ taøi chính. 1.3.1)Caùc thaønh phaàn tham gia hoaït ñoäng cho thueâ taøi chính. 1.3.1.1)Ngöôøi cho thueâ taøi chính (caùc coâng ty cho thueâ taøi chính). Laø nhaø taøi trôï voán cho ngöôøi thueâ, laø ngöôøi thanh toaùn toaøn boä giaù trò mua baùn thieát bò theo thoaû thuaän giöõa ngöôøi thueâ vôùi nhaø cung caáp vaø laø chuû sôû höõu taøi saûn phaùp lyù. Trong tröôøng hôïp cho thueâ taøi saûn cuûa chính hoï thì ngöôøi cho thueâ cuõng ñoàng thôøi laø nhaø cung caáp. Ñoái vôùi ngöôøi cho thueâ thì coù caùc traùch nhieäm vaø quyeàn lôïi sau: -Mua taøi saûn töø nhaø cung caáp, giöõ quyeàn sôû höõu vaø cho thueâ trung hay daøi haïn (thôøi gian veà trung daøi haïn seõ do moãi quoác gia ñònh nghóa tuøy vaøo trình ñoä phaùt trieån tín duïng rieâng). -Khoâng cung caáp caùc chi phí vaø dòch vuï vaän haønh, baûo trì taøi saûn maø seõ do nhaø cung caáp thöïc hieän theo thoûa thuaän trong hôïp ñoàng mua thieát bò. Phaûi baûo ñaûm quyeàn lôïi cho ngöôøi thueâ. -Khoâng chòu ruûi ro vaø thieät haïi ñoái vôùi taøi saûn cho thueâ. Phaûi yeâu caàu ngöôøi thueâ mua caùc loaïi baûo hieåm caàn thieát döôùi teân mình cho töøng loaïi taøi saûn thueâ (taïi vì quyeàn sôû höõu taøi saûn thuoäc veà ngöôøi cho thueâ). -Heát haïn hôïp ñoàng, ngöôøi cho thueâ cho pheùp ngöôøi thueâ quyeàn löïa choïn mua taøi saûn hay kyù tieáp hôïp ñoàng thueâ, uûy quyeàn cho ngöôøi thueâ baùn hoaëc nhaän laïi taøi saûn. Hieän nay, döïa treân moâ hình kinh doanh thì caùc coâng ty thueâ mua treân theá giôùi coù theå phaân thaønh ba loaïi, bao goàm: Coâng ty ñoäc laäp (independents), Coâng ty phuï thuoäc (captives) vaø Coâng ty moâi giôùi (brokers). -Caùc coâng ty thueâ mua ñoäc laäp: hoaït ñoäng ñoäc laäp vôùi caùc nhaø cung caáp vaø chieám phaàn lôùn thò tröôøng thueâ mua xeùt treân goùc ñoä ngöôøi baùn. Ñoái vôùi loaïi hình ñoäc laäp, luoân coù ba beân tham gia trong moät giao dòch thueâ mua. Ñoù laø coâng ty cho thueâ taøi chính, nhaø cung caáp vaø beân thueâ. Coâng ty cho thueâ taøi chính chæ ñôn giaûn laø mua maùy moùc, thieát bò töø baát kyø nhaø cung caáp naøo do beân thueâ choïn -11- vaø cho beân thueâ thueâ, coøn baûn thaân nhaø cung caáp khoâng coù lieân quan gì ñeán hoaït ñoäng thueâ mua. -Coâng ty thueâ mua phuï thuoäc: laø caùc coâng ty do nhaø cung caáp laäp ra ñeå taøi trôï cho saûn phaåm cuûa chính hoï laøm ra. Trong moâ hình naøy, chæ coù hai beân tham gia trong moät giao dòch thueâ mua, ñoù laø beân thueâ vaø coâng ty cho thueâ taøi chính cuõng laø ñaïi dieän cho nhaø cung caáp. Veà baûn chaát, “thueâ mua phuï thuoäc” coù theå ñöôïc xem nhö laø moät phöông thöùc xuùc tieán baùn haøng thoâng qua vieäc cung caáp cho caùc khaùch haøng moät phöông thöùc taøi trôï. -Coâng ty thueâ mua moâi giôùi: thöôøng ñoùng vai troø trung gian trong quaù trình thueâ mua thoâng qua vieäc tìm kieám vaø chaép noái beân thueâ, nhaø cung caáp vôùi caùc coâng ty thueâ mua thöïc thuï hoaëc caùc nguoàn taøi trôï khaùc. Coâng ty thueâ mua moâi giôùi khoâng sôû höõu taøi saûn thueâ hay giao dòch thueâ mua maø chæ giôùi haïn trong vieäc taïo ñieàu kieän thuaän lôïi cho quaù trình thueâ mua taøi saûn. 1.3.1.2)Ngöôøi ñi thueâ (Caùc toå chöùc, caù nhaân caàn thueâ taøi chính). Laø ngöôøi nhaän söï taøi trôï tín duïng cuûa coâng ty thueâ mua hay laø khaùch haøng thueâ mua thieát bò, taøi saûn cuûa ngöôøi cho thueâ. Ngöôøi thueâ cuõng laø ngöôøi coù quyeàn söû duïng, höôûng duïng nhöõng lôïi ích do taøi saûn ñem laïi vaø coù traùch nhieäm traû nhöõng khoaûn tieàn thueâ theo thoaû thuaän. Ñoái vôùi ngöôøi ñi thueâ coù caùc traùch nhieäm vaø quyeàn lôïi sau: -Traû caùc khoaûn tieàn thueâ theo ñònh kyø (thaùng, quyù, 06 thaùng) vaø ñöôïc quyeàn söû duïng taøi saûn, khoâng ñöôïc theá chaáp, caàm coá taøi saûn thueâ (vì khoâng phaûi laø sôû höõu cuûa mình). -Ñöôïc quyeàn thaûo luaän vôùi ngöôøi cho thueâ khi kyù keát hôïp ñoàng mua taøi saûn vôùi nhaø cung caáp. Coù quyeàn yeâu caàu ngöôøi cung caáp ñaûm baûo caùc ñieàu khoaûn vaø ñieàu kieän laép ñaët, chaïy thöû, baûo haønh, baûo trì…. -Chòu moïi ruûi ro vaø thieät haïi lieân quan ñeán taøi saûn. Coù traùch nhieäm mua baûo hieåm, ñoùng thueá taøi saûn döôùi teân cuûa ngöôøi cho thueâ. -Coù quyeàn löïa choïn mua hoaëc tieáp tuïc thueâ hoaëc baùn taøi saûn khi heát hôïp ñoàng theo söï uûy quyeàn hoaëc traû laïi taøi saûn döôùi teân cuûa ngöôøi cho thueâ neáu hôïp ñoàng coù qui ñònh. 1.3.1.3)Nhaø cung caáp (nhaø cheá taïo). Laø ngöôøi cheá taïo vaø cung caáp thieát bò maùy moùc, phöông tieän vaän chuyeån… theo thoaû thuaän cuûa ngöôøi ñi thueâ vaø theo caùc ñieàu khoaûn trong hôïp ñoàng mua baùn maùy moùc, thieát bò ñaõ kyù keát vôùi ngöôøi cho thueâ. -12- Nhaø cung caáp coù traùch nhieäm baûo haønh, baûo trì, chaát löôïng… haøng hoaù ñoái vôùi beân cho thueâ theo hôïp ñoàng ñaõ kyù keát. Nhö vaäy, trong quaù trình vaän haønh maùy moùc thieát bò, neáu coù söï coá kyõ thuaät xaûy ra thì beân ñi thueâ seõ keâu goïi nhaø cung caáp ñeán baûo trì maø nhaø cho thueâ seõ khoâng chòu traùch nhieäm veà caùc söï coá naøy. 1.3.1.4)Ngöôøi cho vay. Laø moät ñònh cheá taøi chính hay laø moät ngöôøi naøo ñoù cho ngöôøi cho thueâ vay moät phaàn cuûa khoaûn tieàn mua saém thieát bò ñeå cho thueâ. Caùc nhaø cho vay trong loaïi hình naøy söû duïng loaïi hình tín duïng ñaëc tröng laø caùc khoaûn cho vay mieãn truy goác ( )1 vaø beân cho thueâ seõ söû duïng hôïp ñoàng thueâ nhö moät ñaûm baûo cho khoaûn vay. Ñieàu naøy coù nghóa laø coâng ty cho thueâ seõ khoâng gaùnh chòu nghóa vuï traû nôï cho caùc nhaø cung caáp tín duïng trong tröôøng hôïp beân ñi thueâ khoâng coøn khaû naêng chi traû. Tuy nhieân caùc nhaø cho vay seõ töï baûo veä mình baèng hai caùch nhö sau: -Caùc nhaø cho vay seõ laø ngöôøi coù quyeàn öu tieân naém giöõ taøi saûn cho ñeán khi caùc con nôï thanh toaùn heát nôï goác vaø laõi vay. -Trong tröôøng hôïp coù khaû naêng ruûi ro laø beân ñi thueâ khoâng ñuû khaû naêng thanh toaùn tieàn thueâ maø trong ñoù moät phaàn seõ ñöôïc beân cho thueâ trích ra traû cho beân cho vay thì luùc naøy tieàn thueâ taøi saûn seõ ñöôïc traû tröïc tieáp cho beân cho vay maø khoâng caàn thoâng qua trung gian beân cho thueâ. Coâng ty cho thueâ chæ ñoùng goùp moät phaàn vaøo toång chi phí mua saém taøi saûn nhöng laïi nhaän ñöôïc khoaûn tieàn thanh toaùn vaø taát caû nhöõng lôïi ích töø thueá. Nhöõng khoaûn thanh toaùn tieàn thueâ naøy seõ ñöôïc coâng ty cho thueâ söû duïng ñeå chi traû caùc khoaûn nôï goác coäng laõi vay cho beân cho vay töø khoaûn vay mieãn truy goác. Lôïi ích töø phía ñi thueâ seõ laø khoaûn chi phí thueâ thaáp nhaát khi caùc coâng ty cho thueâ tieát kieäm ñöôïc moät khoaûn thueá thu nhaäp vaø khi caùc coâng ty cho thueâ phaûi caïnh tranh laãn nhau treân moät thò tröôøng caïnh tranh hoaøn haûo. 1.3.1.5)Caùc cô quan quaûn lyù Nhaø nöôùc. Laø cô quan coâng quyeàn nhö Ngaân haøng Nhaø nöôùc, toaø aùn, cô quan thueá… Nhöõng cô quan naøy coù traùch nhieäm giaùm saùt vaø kieåm tra vieäc tuaân thuû caùc qui ñònh cuûa luaät phaùp. Ñoàng thôøi coâng nhaän tính hôïp phaùp cuûa giao dòch thueâ mua, ( )1 Khoaûn cho vay mieãn truy goác (non-recourse loan) laø moät khoaûn cho vay maø chæ coù theå ñoøi hoûi beân ñi vay hoaøn traû töø chính lôïi nhuaän cuûa taøi saûn ñöôïc taøi trôï töø khoaûn vay ñoù chöù khoâng phaûi baèng caùc khoaûn phaûi thu khaùc cuûa ngöôøi ñi vay. -13- quyeàn sôû höõu phaùp lyù ñoái vôùi taøi saûn vaø xeùt xöû, giaûi quyeát caùc tranh chaáp neáu coù xaûy ra. 1.3.2)Taøi saûn cho thueâ taøi chính. 1.3.2.1)Loaïi taøi saûn cho thueâ taøi chính. Khaùc vôùi hình thöùc taøi trôï coå ñieån baèng tieàn teä, cho thueâ taøi chính taøi trôï döôùi hình thöùc taøi saûn. Thoâng thöôøng, taøi saûn cho thueâ taøi chính bao goàm ñoäng saûn vaø baát ñoäng saûn. -Baát ñoäng saûn laø nhöõng taøi saûn coá ñònh höõu hình khoâng theå di dôøi ñöôïc hoaëc laø nhöõng taøi saûn voâ hình nhö nhaø ôû, khaùch saïn, quyeàn söû duïng ñaát ñai... -Ñoäng saûn laø nhöõng taøi saûn höõu hình coù giaù trò lôùn vaø thôøi gian söû duïng laâu daøi nhö: maùy moùc thieát bò coâng ngheä saûn xuaát, phöông tieän vaän taûi, thieát bò vaên phoøng, taøu bieån, maùy bay… 1.3.2.2)Tính chaát cuûa taøi saûn cho thueâ taøi chính. -Tính chaát phaùp lyù: ngöôøi cho thueâ laø chuû sôû höõu cuûa taøi saûn thueâ taïi moïi thôøi ñieåm khi ngöôøi ñi thueâ chöa aán ñònh mua taøi saûn hay ngöôøi cho thueâ chöa aán ñònh chuyeån giao quyeàn sôû höõu taøi saûn cho ngöôøi ñi thueâ thì ngöôøi ñi thueâ chæ ñöôïc quyeàn söû duïng taøi saûn maø khoâng coù caùc quyeàn: +Baùn, giao, theá chaáp maùy moùc thieát bò thueâ hoaëc duøng maùy moùc thieát bò thueâ ñeå laøm taøi saûn theá nôï. +Thay ñoåi hình daùng, tính naêng kyõ thuaät, di chuyeån moät phaàn hay toaøn boä taøi saûn thueâ maø khoâng coù söï ñoàng yù baèng vaên baûn cuûa beân cho thueâ. +Xoaù, thay ñoåi kyù hieäu nhaän daïng cuûa taøi saûn thueâ. +Söû duïng thieát bò thueâ vôùi nhöõng muïc ñích khoâng ñöôïc thieát keá hay khoâng mong ñôïi. Neáu ngöôøi ñi thueâ vi phaïm nhöõng quy öôùc treân thì ngöôøi cho thueâ ñöôïc pheùp thu hoài laïi taøi saûn vôùi cöông vò laø ngöôøi chuû sôû höõu phaùp lyù ñoái vôùi taøi saûn thueâ. -Tính chaát kinh teá: maëc duø ngöôøi cho thueâ laø chuû sôû höõu taøi saûn veà maët phaùp lyù nhöng hoï khoâng tröïc tieáp söû duïng taøi saûn, quyeàn lôïi naøy ñöôïc trao cho ngöôøi ñi thueâ. Quyeàn lôïi cuûa ngöôøi ñi thueâ chính laø hoï ñaõ sôû höõu veà maët kinh teá cuûa taøi saûn ñoù. Ngöôøi ñöùng ra khai thaùc tính höõu ích cuûa taøi saûn vaø cam keát gaùnh chòu moïi ruûi ro lieân quan ñeán thieát bò thueâ thì ngöôøi ta duøng thuaät ngöõ “sôû höõu kinh teá” ñeå noùi leân quyeàn lôïi vaø traùch nhieäm naøy. -14- +Ngöôøi ñi thueâ seõ ñeàn buø cho ngöôøi cho thueâ moïi maát maùt hay thieät haïi veà maùy moùc thieát bò vôùi baát cöù nguyeân nhaân naøo. +Ngöôøi ñi thueâ ñoàng yù mua baûo hieåm taøi saûn thueâ theo yeâu caàu cuï theå cuûa ngöôøi cho thueâ vaø seõ duy trì söï baûo hieåm nhö vaäy cho ñeán heát thôøi haïn thueâ. +Ngöôøi ñi thueâ seõ boài thöôøng cho nguôøi cho thueâ nhöõng söï coá hay hö haïi do beân thöù ba gaây ra. +Ngöôøi ñi thueâ seõ thanh toaùn cho ngöôøi cho thueâ moïi khoaûn chi phí, thueá vaø caùc loaïi phí (goàm chi phí quaûn lyù) cuûa ngöôøi cho thueâ lieân quan ñeán vieäc chuaån bò, thöïc hieän taát caû hôïp ñoàng, vieäc chuyeân chôû hay nhaäp khaåu thieát bò vaø baát kyø chi phí naøo khaùc coù theå phaùt sinh ngoaøi thôøi haïn cho thueâ. +Ngöôøi ñi thueâ seõ tieán haønh giöõ gìn thieát bò (baûo quaûn, söûa chöõa) ôû traïng thaùi toát nhaát. Ngöôøi ñi thueâ chòu moïi ruûi ro trong quaù trình söû duïng taøi saûn, tuy nhieân noùi nhö vaäy khoâng coù nghóa laø ngöôøi cho thueâ khoâng gaëp ruûi ro. Caùc ruûi ro maø ngöôøi cho thueâ coù theå gaëp laø thieát bò khoâng baùn ñöôïc hay khoâng cho thueâ tieáp ñöôïc khi hôïp ñoàng cho thueâ heát haïn do laïc haäu veà coâng ngheä, söï bieán ñoåi veà khaû naêng thu hoài voán do chính saùch vó moâ, vi moâ gaây neân vaø do moâi tröôøng thay ñoåi. 1.3.3)Thôøi haïn cho thueâ taøi chính. 1.3.3.1)Thôøi haïn thueâ cô baûn (Basic period). Laø thôøi haïn maø ngöôøi thueâ traû nhöõng khoaûn tieàn thueâ cho ngöôøi cho thueâ ñeå ñöôïc quyeàn söû duïng taøi saûn. Trong suoát giai ñoaïn naøy, ngöôøi cho thueâ thöôøng kyø voïng thu hoài ñuû soá tieàn ñaõ boû ra ban ñaàu coäng vôùi tieàn laõi treân soá voán ñaõ taøi trôï. Ñaây chính laø thôøi haïn maø moät beân khoâng ñöôïc quyeàn huyû ngang hôïp ñoàng neáu khoâng coù söï chaáp nhaän cuûa beân kia. 1.3.3.2)Thôøi gian gia haïn tuyø choïn (Optional Renewal Period). Trong giai ñoaïn thöù hai naøy, ngöôøi thueâ coù theå tieáp tuïc thueâ (taùi thueâ) hoaëc mua laïi thieát bò tuøy theo yù muoán cuûa hoï. 1.3.4)Giaù trò coøn laïi (Residual Value). Laø giaù trò coøn laïi cuûa taøi saûn thueâ sau khi hôïp ñoàng thueâ chaám döùt. Sau khi hôïp ñoàng thueâ heát haïn, beân cho thueâ seõ chuyeån quyeàn sôû höõu taøi saûn thueâ cho beân thueâ, neáu beân thueâ ñaõ thanh toaùn taát caû caùc moùn tieàn thueâ trong suoát thôøi haïn thueâ, vôùi giaù töôïng tröng naøy ñöôïc goïi laø giaù trò coøn laïi. Caùc loaïi chi phí baûo trì, vaän haønh, phí baûo hieåm, thueá taøi saûn vaø moïi ruûi ro thöôøng do ngöôøi thueâ chòu vaø toång soá tieàn maø ngöôøi thueâ traû cho ngöôøi cho thueâ -15- trong suoát thôøi gian thueâ thöôøng ñuû ñeå buø ñaép laïi toaøn boä giaù goác (giaù mua) cuûa taøi saûn. Bôûi caùc loaïi chi phí duy trì hoaït ñoäng, baûo hieåm, thueá… cuûa taøi saûn do ngöôøi thueâ chòu neân caùc khoaûn tieàn thueâ maø ngöôøi cho thueâ nhaän ñöôïc coi laø giaù trò thuaàn cuûa taøi saûn. Chính vì lyù do naøy maø phöông thöùc cho thueâ taøi chính coøn goïi laø thueâ mua thuaàn. Söï khaùc bieät so vôùi moät khoaûn vay nôï vaø cuõng chính laø moät trong nhöõng nguyeân nhaân taïo ra söï phaùt trieån maïnh meõ cuûa hình thöùc giao dòch naøy laø ngöôøi cho thueâ naém giöõ quyeàn sôû höõu phaùp lyù vaø coù quyeàn thu hoài ngay laäp töùc neáu coù nhöõng ñe doïa söï an toaøn ñoái vôùi taøi saûn cuûa mình. 1.3.5)Phöông thöùc xaùc ñònh tieàn thueâ. 1.3.5.1)Tieàn thueâ taøi chính. Theo quan ñieåm cuûa caùc toå chöùc cho thueâ taøi chính nhö Hieäp hoäi cho thueâ thieát bò Anh quoác thì tieàn thueâ taøi chính bao goàm toång giaù trò taøi saûn cho thueâ vaø tieàn laõi cuûa beân cho thueâ ñoái vôùi taøi saûn cho thueâ trong suoát thôøi gian cho thueâ. Giaù trò taøi saûn cho thueâ ñöôïc tính ñuû caùc khoaûn: -Giaù mua taøi saûn töø nhaø cung caáp. -Chi phí laép ñaët, vaän haønh, chaïy thöû. -Thueá, phí nhaäp khaåu, thueá doanh thu hoaëc thueá VAT. -Caùc khoaûn leä phí baûo hieåm, leä phí tröôùc baï, ñaêng kyù taøi saûn… maø beân cho thueâ phaûi traû khi mua taøi saûn. Laõi suaát tính tieàn thueâ thöôøng caên cöù treân laõi suaát cho vay trung vaø daøi haïn, tuøy thuoäc vaøo töøng thò tröôøng vaø hôïp ñoàng cuï theå maø söû duïng laõi suaát coá ñònh hay thaû noåi. 1.3.5.2)Phöông thöùc tính tieàn thueâ. Cô sôû tính tieàn thueâ trong caùc giao dòch thueâ mua laø phöông phaùp hieän giaù, töùc laø ñöa taát caû caùc khoaûn thu ñöôïc trong töông lai veà giaù trò hieän taïi. Tuøy tình hình taøi chính, saûn xuaát kinh doanh vaø uy tín cuûa khaùch haøng maø coâng ty taøi chính coù theå löïa choïn phöông thöùc thanh toaùn tieàn thueâ cho phuø hôïp. Sau ñaây laø moät soá phöông thöùc chuû yeáu ñeå xaùc ñònh tieàn thueâ theo hai tröôøng hôïp laø laõi suaát coá ñònh vaø laõi suaát thaû noåi. a)Tröôøng hôïp laõi suaát coá ñònh. a1)Tieàn thueâ thanh toaùn vaøo ñaàu ñònh kyø vôùi soá tieàn moãi kyø thanh toaùn baèng nhau. -16- Ñaây laø phöông thöùc ñang ñöôïc aùp duïng roäng raõi. Phöông thöùc naøy xaùc ñònh tieàn thueâ phaûi traû ñeàu ñaën theo ñònh kyø (thaùng, quyù, 6 thaùng) nhaèm oån ñònh trong suoát thôøi gian thueâ, taïo ñieàu kieän thuaän lôïi cho khaùch haøng tính toaùn giaù thaønh. Coâng thöùc 1: AÑ = ]1)1)[(1( ].)1([ −++ −+ n n ii iSiC Trong ñoù: AÑ : Tieàn thueâ phaûi traû ñeàu nhau ôû ñaàu caùc kyø haïn. C : Toång soá tieàn taøi trôï. S : Giaù baùn taøi saûn cho ngöôøi ñi thueâ hoaëc giaù trò öôùc tính cuûa taøi saûn ôû cuoái hôïp ñoàng. n : Soá kyø haïn traû nôï trong hôïp ñoàng. i : Laõi suaát cho thueâ. a2)Tieàn thueâ thanh toaùn vaøo cuoái ñònh kyø vôùi soá tieàn moãi kyø thanh toaùn baèng nhau. Coâng thöùc 2: AC = 1)1( ].)1([ −+ −+ n n i iSiC Trong ñoù: AC : Tieàn thueâ phaûi traû ñeàu nhau ôû cuoái caùc kyø haïn. Caùc chæ soá khaùc gioáng nhö treân. a3)Thanh toaùn cuoái kyø vôùi khoaûn nôï goác ñöôïc traû baèng nhau. Phöông thöùc naøy töông töï nhö phöông thöùc thu nôï voán vay trung vaø daøi haïn thoâng thöôøng. Khaùch haøng phaûi traû nhöõng khoaûn nôï goác nhö nhau cho caùc kyø haïn nôï. Coâng thöùc 3: -17- P = n SC − Cx = C – x.P Trong ñoù: Cx : Chi phí taøi trôï cho thueâ coøn laïi ôû cuoái kyø haïn x (o<x<n) Soá tieàn thueâ thanh toaùn ôû kyø haïn x laø: Ax = n SC − + [C – (x – 1).P].i Vôùi phöông thöùc naøy thì tieàn thueâ phaûi traû coù xu höôùng giaûm daàn do khoaûn nôï goác ñaõ giaûm daàn qua caùc kyø haïn nôï. b)Tröôøng hôïp laõi suaát thaû noåi. Trong tröôøng hôïp naøy, khi tính tieàn thueâ ta vaãn söû duïng caùc coâng thöùc cuûa tröôøng hôïp laõi suaát coá ñònh nhöng sau ñoù ñieàu chænh laïi caùc khoaûn tieàn thueâ theo laõi suaát thaû noåi cho töøng kyø haïn. Goïi Ao : Möùc tieàn thueâ theo laõi suaát coá ñònh. A1 : Möùc tieàn thueâ theo laõi suaát ñieàu chænh. io : Laõi suaát coá ñònh. i1 : Laõi suaát ñieàu chænh. Io : Phaàn laõi trong möùc tieàn thueâ theo laõi suaát coá ñònh. Ta coù: A1 = Ao + Io[ ]1 0 1 − i i 1.3.6)Qui trình hoaït ñoäng cho thueâ taøi chính. Thöôøng khi dòch vuï thueâ taøi chính dieãn ra thì lieân quan ñeán ba beân chính: Coâng ty cho thueâ taøi chính, beân ñi thueâ taøi chính vaø nhaø cung caáp. Quy trình ñöôïc veõ ra nhö sau: -18- BEÂN THUEÂ COÂNG TY CHO THUEÂ TAØI CHÍNH NHAØ CUNG CAÁP MAÙY MOÙC THIEÁT BÒ f dc h g e (1): Thoaû thuaän veà löïa choïn maùy moùc, thieát bò: Ngöôøi ñi thueâ choïn maùy moùc thieát bò caàn thueâ phuø hôïp vôùi yeâu caàu cuûa mình veà maãu, loaïi vaø caùc chæ tieâu kyõ thuaät, ñoàng thôøi quyeát ñònh ngaøy giao haøng, ñieàu kieän baûo döôõng, phöông thöùc thanh toaùn vaø kyù bieân baûn thoaû thuaän veà vieäc mua maùy moùc thieát bò treân (noäi dung gioáng nhö hôïp ñoàng mua baùn thoâng thöôøng nhöng phöông thöùc thanh toaùn qua Coâng ty cho thueâ taøi chính). (2): Kyù hôïp ñoàng cho thueâ taøi chính: Sau khi ñaõ choïn maùy moùc, thieát bò vöøa yù thì ngöôøi ñi thueâ noäp ñôn xin thueâ maùy moùc thieát bò ñoù cho Coâng ty cho thueâ taøi chính. Coâng ty cho thueâ taøi chính seõ xem xeùt ñôn vaø yeâu caàu ngöôøi thueâ cung caáp caùc taøi lieäu caàn thieát ví duï nhö hoà sô phaùp lyù veà Coâng ty (giaáy ñaêng kyù thaønh laäp doanh nghieäp, giaáy ñaêng kyù kinh doanh…), baùo caùo taøi chính, döï aùn söû duïng taøi saûn thueâ, hoà sô phaùp lyù khaùc. Neáu khaû naêng tín duïng hieän taïi cuûa beân ñi thueâ ñöôïc coâng ty cho thueâ taøi chính chaáp nhaän vaø beân ñi thueâ nhaát trí vôùi caùc ñieàu kieän cuûa coâng ty cho thueâ taøi chính thì hai beân cuøng tieán haønh hôïp ñoàng cho thueâ taøi chính. (3): Hôïp ñoàng mua baùn taøi saûn: Döïa treân caùc ñieàu kieän ñaõ thoaû thuaän giöõa beân ñi thueâ vaø nhaø cung caáp maùy moùc thieát bò, coâng ty cho thueâ taøi chính seõ kyù moät hôïp ñoàng mua baùn taøi saûn cho thueâ vôùi nhaø cung caáp. (4): Giao haøng, laép ñaët vaø baûo döôõng: Nhaø cung caáp seõ giao haøng, laép ñaët taïi ñòa ñieåm do ngöôøi thueâ chæ ñònh. Ngöôøi thueâ ngay laäp töùc xem xeùt thieát bò theo caùc ñieàu kieän ñaõ thoaû thuaän vôùi ngöôøi baùn ñeå kieåm tra tình traïng thieát bò vaø quyeát ñònh coù chaáp nhaän taøi saûn hay khoâng. -19- (5): Thanh toaùn tieàn mua taøi saûn: Sau khi nhaän giaáy xaùc nhaän chaáp nhaän thieát bò cuûa beân ñi thueâ thì coâng ty cho thueâ taøi chính môùi thanh toaùn tieàn mua taøi saûn cho nhaø cung caáp. (6): Thanh toaùn tieàn thueâ: Ngöôøi thueâ traû tieàn thueâ (goác + phí) theo ñònh kyø. 1.3.7)Ñieàu kieän tham gia vaøo hoaït ñoäng cho thueâ taøi chính. Muoán tham gia trong hoaït ñoäng cho thueâ taøi chính thì caàn coù nhöõng ñieàu kieän vaø qui ñònh rieâng tuyø theo töøng quoác gia. Rieâng ôû Vieät Nam, theo nghò ñònh 16/2001/NÑ-CP thì caàn phaûi coù caùc ñieàu kieän nhö sau: 1.3.7.1)Ñoái vôùi Coâng ty cho thueâ taøi chính. -Coù nhu caàu hoaït ñoäng cho thueâ taøi chính treân ñòa baøn xin hoaït ñoäng. -Coù ñuû voán phaùp ñònh theo qui ñònh cuûa Chính phuû taïi Nghò ñònh soá 82/1998/NÑ-CP ngaøy 03 thaùng 10 naêm 1998. -Thaønh vieân saùng laäp laø caùc toå chöùc, caù nhaân coù uy tín vaø naêng löïc taøi chính. -Ngöôøi quaûn trò, ñieàu haønh coù naêng löïc haønh vi daân söï ñaày ñuû vaø trình ñoä chuyeân moân phuø hôïp vôùi hoaït ñoäng cuûa coâng ty cho thueâ taøi chính. -Coù döï thaûo ñieàu leä veà toå chöùc, hoaït ñoäng phuø hôïp vôùi qui ñònh cuûa luaät caùc toå chöùc tín duïng vaø caùc qui ñònh khaùc cuûa phaùp luaät. -Coù phöông aùn kinh doanh khaû thi. 1.3.7.2)Ñoái vôùi beân ñi thueâ taøi chính. Tuøy theo caùc coâng ty cho thueâ taøi chính qui ñònh töøng tröôøng hôïp cuï theå, tuy nhieân chuùng ta cuõng coù theå nhaän thaáy caùc yeâu caàu sau khi beân ñi thueâ taøi chính muoán thueâ taøi saûn taøi chính: -Beân ñi thueâ taøi chính phaûi coù tö caùch phaùp nhaân nhö coù giaáy pheùp thaønh laäp, coù taøi khoaûn vaø con daáu rieâng, lónh vöïc hoaït ñoäng ñöôïc phaùp luaät Vieät Nam cho pheùp… Hoà sô phaùp lyù cuûa beân ñi thueâ goàm coù: +Quyeát ñònh thaønh laäp doanh nghieäp. +Baûng ñieàu leä hoaït ñoäng cuûa doanh nghieäp (neáu coù). +Giaáy pheùp ñaêng kyù kinh doanh. +Giaáy pheùp haønh ngheà cuûa cô quan quaûn lyù ngaønh ngheà chuyeân moân (ñoái vôùi nhöõng ngaønh ngheà theo qui ñònh cuûa Nhaø nöôùc caàn phaûi coù giaáy pheùp). -20- +Quyeát ñònh boå nhieäm Giaùm ñoác, Keá toaùn tröôûng, maãu chöõ kyù. +Caùc vaên baûn phaùp lyù khaùc lieân quan ñeán tö caùch phaùp nhaân cuûa beân ñi thueâ. +Bieân baûn cuûa Hoäi ñoàng quaûn trò veà vieäc ñaàu tö môùi hoaëc quyeát ñònh cuûa Ban laõnh ñaïo coâng ty veà ñaàu tö môùi. Ngoaøi ra, doanh nghieäp coøn cung caáp cho coâng ty cho thueâ taøi chính caùc taøi lieäu lieân quan ñeán tình hình taøi chính, saûn xuaát kinh doanh cuûa mình, cuï theå: +Caùc baùo caùo taøi chính theo ñònh kyø (baùo caùo keát quaû saûn xuaát kinh doanh, baûng caân ñoái keá toaùn). +Baùo caùo löu chuyeån tieàn teä. +Baùo caùo kieåm tra, thanh tra (neáu coù). +Caùc baùo caùo baát thöôøng vôùi caùc cô quan chöùc naêng (neáu coù). +Baùo caùo chi tieát coâng nôï (neáu coù). 1.3.8)Caùc hình thöùc cho thueâ taøi chính. 1.3.8.1)Cho thueâ taøi chính thuaàn. Ñaây laø hình thöùc cho thueâ thöôøng thaáy nhaát. Theo hình thöùc naøy, giao dòch cho thueâ taøi chính coù söï tham gia cuûa ba chuû theå goàm: Beân cho thueâ, Beân ñi thueâ vaø Nhaø cung caáp. Moái quan heä giöõa caùc beân nhö sau: -Beân cho thueâ vaø Nhaø cung caáp: Beân cho thueâ coù traùch nhieäm traû tieàn mua maùy moùc thieát bò ñaõ ñöôïc beân thueâ löïa choïn, beân cung caáp phaûi giao haøng theo ñuùng caùc ñieàu khoaûn ñaõ kyù trong hôïp ñoàng veà chaát löôïng, giaù caû, thôøi gian vaø ñòa ñieåm giao haøng … -Beân thueâ vaø nhaø cung caáp: löïa choïn thieát bò vaø giao haøng, laép ñaët chaïy thöû (neáu coù yeâu caàu). Beân thueâ phaûi coù traùch nhieäm veà vieäc kieåm tra chaát löôïng thieát bò do nhaø cung caáp giao. -Beân cho thueâ vaø beân thueâ: Ñaây laø moái quan heä chính trong hình thöùc cho thueâ taøi chính. Beân thueâ tieáp nhaän quyeàn söû duïng taøi saûn thueâ vaø coù traùch nhieäm thanh toaùn tieàn thueâ cho beân cho thueâ theo ñuùng thôøi haïn ñaõ cam keát. Trong tröôøng hôïp taøi saûn taøi trôï ñaõ coù saün vaø thuoäc quyeàn sôû höõu cuûa beân cho thueâ thì beân cho thueâ cuõng ñoàng thôøi laø nhaø cung caáp, luùc naøy giao dòch cho thueâ taøi chính chæ coù söï tham gia cuûa hai beân: Beân cho thueâ vaø Beân ñi thueâ kyù hôïp ñoàng; beân cho thueâ chuyeån giao quyeàn söû duïng taøi saûn cho beân thueâ; beân thueâ thanh -21- toaùn tieàn thueâ theo ñuùng thôøi haïn ñaõ cam keát; hai beân cuøng baøn baïc xöû lyù caùc noäi dung coù lieân quan khi keát thuùc hôïp ñoàng. 1.3.8.2)Mua vaø cho thueâ laïi. Loaïi hình naøy xaûy ra trong tröôøng hôïp moät doanh nghieäp baùn taøi saûn cuûa mình cho moät coâng ty khaùc vaø ngay sau ñoù kyù hôïp ñoàng thueâ laïi taøi saûn naøy. Loaïi taøi saûn ñöôïc thöïc hieän trong hình thöùc naøy thöôøng laø baát ñoäng saûn. Coù hai ñaëc ñieåm quan troïng trong hình thöùc cho thueâ naøy: -Beân ñi thueâ seõ nhaän ñöôïc moät khoaûn tieàn maët caàn thieát töø vieäc baùn taøi saûn. -Beân ñi thueâ seõ coù nghóa vuï thanh toaùn tieàn thueâ ñònh kyø trong suoát thôøi gian thueâ ñeå ñaùnh ñoåi laïi quyeàn tieáp tuïc ñöôïc söû duïng taøi saûn ñoù. Ñoái vôùi loaïi hình naøy ta nhaän thaáy lónh vöïc cho thueâ taøi chính thaät söï laø moät coâng cuï höõu hieäu vaø linh hoaït giuùp cho vieäc kinh doanh cuûa doanh nghieäp ñaït nhieàu hieäu quaû hôn. Loaïi hình naøy ñaõ mang laïi öu ñieåm vì noù vöøa cung caáp voán löu ñoäng cho moät doanh nghieäp nhöng ñoàng thôøi noù cuõng vöøa giöõ laïi taøi saûn ñoù ñeå doanh nghieäp tieáp tuïc hoaït ñoäng saûn xuaát kinh doanh cuûa mình. Tuy nhieân, loaïi hình naøy cuõng coù moät soá khuyeát ñieåm nhö vieäc khoù ñònh giaù baùn laïi taøi saûn maø mình muoán baùn. Vì theá, coù theå maéc phaûi caùc sai laàm nhö baùn giaù reû hôn giaù trò thöïc cuûa taøi saûn hoaëc ñöa ra giaù baùn cao hôn giaù trò cuûa taøi saûn laøm cho vieäc mua baùn khoâng thöïc hieän ñöôïc. 1.3.8.3)Cho thueâ traû goùp. Theo hình thöùc naøy thì beân cho thueâ vaø beân ñi thueâ thoaû thuaän ñeán moät thôøi gian naøo ñoù, khi maø beân cho thueâ ñaõ thu ñöôïc moät tyû leä nhaát ñònh tieàn cho thueâ taøi saûn thì seõ chuyeån quyeàn sôû höõu taøi saûn thueâ cho beân ñi thueâ vaø beân ñi thueâ vaãn coù traùch nhieäm tieáp tuïc thanh toaùn tieàn coøn laïi cho beân cho thueâ döôùi danh nghóa tieàn traû goùp mua maùy moùc thieát bò. 1.3.8.4)Cho thueâ hôïp taùc (hay coøn goïi laø cho thueâ coù ñoøn baåy). Loaïi hình cho thueâ taøi saûn naøy ñöôïc thieát laäp döïa treân moät hôïp ñoàng giöõa boán beân: beân ñi thueâ, beân cho thueâ, nhaø cung caáp vaø nhaø cho vay. Ñaëc ñieåm cuûa loaïi hình cho thueâ naøy nhö sau: -Beân ñi thueâ seõ ñöôïc quyeàn söû duïng taøi saûn vaø coù nghóa vuï thanh toaùn tieàn thueâ theo ñònh kyø nhö ñaõ thoaû thuaän trong hôïp ñoàng thueâ. -22- -Beân cho thueâ seõ mua taøi saûn vaø chuyeån noù cho beân ñi thueâ, thu caùc khoaûn thanh toaùn tieàn thueâ. Tuy nhieân, trong hôïp ñoàng thueâ taøi saûn naøy thì Coâng ty cho thueâ chæ boû ra khoaûng 40-50% chi phí ñaàu tö mua saém thieát bò cho thueâ. -Caùc nhaø cho vay seõ cung caáp khoaûn taøi trôï coøn laïi vaø nhaän khoaûn thanh toaùn tieàn laõi vay töø coâng ty ñöùng ra cho thueâ. 1.3.8.5)Cho thueâ trôï baùn. Laø hình thöùc tín duïng maø trong ñoù nhaø saûn xuaát saûn xuaát ra maùy moùc thieát bò, phöông tieän vaän chuyeån baùn cho coâng ty cho thueâ taøi chính, ñoàng thôøi coâng ty naøy vaãn ñeå taøi saûn cho ngöôøi saûn xuaát naém giöõ vaø yeâu caàu hoï cho ngöôøi thöù ba thueâ. Sôû dó goïi hình thöùc naøy laø cho thueâ trôï baùn laø do ngöôøi cho thueâ khoâng chæ taøi trôï cho ngöôøi ñi thueâ maø ngay töø ban ñaàu laø söï trôï giuùp voán cho nhaø saûn xuaát. Thoâng qua quaù trình cung caáp voán tín duïng, nhaø saûn xuaát coù ñieàu kieän giaûi phoùng voán trong khaâu döï tröõ thaønh phaåm. 1.3.8.6)Cho thueâ giaùp löng. Laø hình thöùc cho thueâ taøi chính maø thoâng qua söï ñoàng yù cuûa beân cho thueâ, beân thueâ thöù nhaát cho beân thueâ thöù hai thueâ laïi taøi saûn maø tröôùc ñoù hoï ñaõ thueâ. Ngöôøi thueâ thöù nhaát maëc duø khoâng chòu ruûi ro lieân quan tröïc tieáp ñeán taøi saûn thueâ bôûi ñaõ chuyeån giao cho ngöôøi thöù hai nhöng vaãn phaûi chòu traùch nhieäm nhö laø moät ngöôøi thueâ thaät söï theo nhöõng ñieàu khoaûn ñaõ ghi trong hôïp ñoàng. ÔÛ ñaây vai troø cuûa ngöôøi thueâ thöù nhaát vöøa laø ngöôøi thueâ taøi saûn vöøa laø ngöôøi cho thueâ vaø toå chöùc ñöùng ra taøi trôï ban ñaàu chæ bieát ñeán ngöôøi thöù nhaát maø khoâng caàn bieát ñeán ngöôøi thueâ thöù hai. Hình thöùc naøy thöôøng ñöôïc duøng trong tröôøng hôïp beân thueâ thöù nhaát khoâng coøn nhu caàu tröïc tieáp söû duïng ñoái vôùi taøi saûn ñaõ thueâ, hoï phaûi tìm beân thueâ thöù hai ñeå truùt boû gaùnh naëng veà chi phí tieàn thueâ. 1.4)Nhöõng nguyeân nhaân ñeå doanh nghieäp choïn loaïi hình thueâ taøi chính. Xeùt töø goùc ñoä cuûa doanh nghieäp, caùc phöông thöùc tín duïng thueâ mua seõ cho pheùp caùc doanh nghieäp laø ngöôøi ñi thueâ coù theå söû duïng nhieàu loaïi maùy moùc thieát bò caàn thieát maø khoâng nhaát thieát phaûi ñaàu tö moät laàn vôùi soá tieàn lôùn, gaây aûnh höôûng ñeán tình hình taøi chính doanh nghieäp. Maët khaùc, tín duïng thueâ mua cuõng seõ giuùp cho doanh nghieäp khoâng nhaát thieát phaûi vay nôï ngaân haøng ñeå ñaàu tö vaøo caùc loaïi taøi saûn laøm giaûm tyû leä nôï/voán doanh nghieäp. Hôn nöõa, neáu vay nôï cuûa ngaân haøng ñeå mua saém maùy moùc thieát bò thì caùc ngaân haøng cuõng chæ cho vay toái ña töø 70-80% giaù trò maùy moùc thieát bò. Ngoaøi ra doanh nghieäp cuõng coù theå thöông löôïng vôùi coâng ty thueâ mua ñeå aùp duïng phöông thöùc baùn vaø taùi thueâ. Theo ñoù, doanh nghieäp coù theå baùn moät phaàn taøi saûn cuûa mình cho coâng ty thueâ mua taøi chính ñeå laáy voán kinh doanh ñoàng thôøi kyù hôïp ñoàng vôùi coâng ty thueâ -23- mua taøi chính ñeå thueâ laïi chính taøi saûn ñoù. Nhôø vaäy, doanh nghieäp coù theå thu hoài moät soá voán tieàn teä ñeå ñaàu tö vaøo vieäc khaùc maø vaãn coù theå tieáp tuïc söû duïng laïi taøi saûn, khoâng bò giaùn ñoaïn caùc hoaït ñoäng saûn xuaát kinh doanh cuûa mình. Ngoaøi caùc lyù do treân thì nhöõng nguyeân nhaân sau cuõng seõ giuùp doanh nghieäp quyeát ñònh choïn phöông phaùp thueâ taøi chính: -Khi haïn möùc tín duïng vay voán cuûa doanh nghieäp ôû caùc ngaân haøng ñaõ heát nhöng doanh nghieäp laïi caàn coù nguoàn voán ñeå trang bò maùy moùc thieát bò thì hoaït ñoäng cho thueâ taøi chính seõ hoã trôï vaán ñeà naøy. -Loaïi hình cho thueâ taøi chính khoâng ñoøi hoûi quaù khaét khe veà vaán ñeà caàm coá hay theá chaáp cuõng nhö uy tín cuûa doanh nghieäp vì khi cho thueâ taøi chính thì quyeàn sôû höõu taøi saûn vaãn thuoäc veà coâng ty cho thueâ taøi chính vaø hoï coù theå thu hoài laïi taøi saûn baát cöù luùc naøo neáu nhö beân ñi thueâ vi phaïm hôïp ñoàng. -Loaïi hình cho thueâ taøi chính hoã trôï toái ña caùc doanh nghieäp muoán thay ñoåi maùy moùc, thieát bò cuõ kyõ ñeå thay vaøo caùc maùy moùc thieát bò hieän ñaïi hôn. -Loaïi hình cho thueâ taøi chính coøn thích öùng cho caùc doanh nghieäp khi caàn mua saém caùc maùy moùc thieát bò hieän ñaïi, coù coâng ngheä kyõ thuaät cao nhöng doanh nghieäp ñoù laïi khoâng bieát veà caùc loaïi maùy moùc naøy. Chính nhôø ñoäi nguõ nhaân vieân chuyeân nghieäp coäng theâm söï uy tín cuûa coâng ty cho thueâ taøi chính maø caùc doanh nghieäp coù theå yeân taâm trang bò maùy moùc, khoâng sôï bò löøa gaït. Beân caïnh ñoù, khi quyeát ñònh choïn hình thöùc thueâ taøi chính thì doanh nghieäp caàn phaûi coù caùc tieâu chí ñeå choïn löïa neân choïn phöông phaùp thueâ taøi chính naøo laø thích öùng vôùi ñieàu kieän hieän taïi cuûa doanh nghieäp ñoù vaø coù caùc chi phí thaáp nhaát hoaëc lôïi ích mang laïi cho doanh nghieäp laø cao nhaát. Sau ñaây laø moät vaøi tieâu chí giuùp doanh nghieäp coù theå choïn löïa phöông phaùp thueâ taøi chính thích hôïp: -Neáu nhö doanh nghieäp ñaõ trang bò heä thoáng maùy moùc thieát bò nhöng ñang keït voán kinh doanh thì doanh nghieäp ñoù coù theå choïn loaïi hình cho thueâ taøi chính “Mua vaø cho thueâ laïi”. -Neáu nhö treân thò tröôøng ñang coù moät doanh nghieäp ñaõ thueâ maùy moùc thieát bò cuûa coâng ty cho thueâ taøi chính nhöng hieän taïi hoï khoâng caàn söû duïng nöõa maø coù yù ñònh cho thueâ heä thoáng maùy moùc thieát bò ñoù laïi thì neân thueâ laïi heä thoáng maùy moùc thieát bò naøy (neáu thích hôïp) vaø ñaây cuõng chính laø loaïi hình “Cho thueâ giaùp löng”. Bôûi vì, vôùi phöông thöùc thueâ taøi chính naøy thì chi phí thöôøng thaáp hôn caùc loaïi hình cho thueâ taøi chính khaùc. -24- Ñoái vôùi caùc phöông phaùp cho thueâ taøi chính coøn laïi thì quan heä cuûa ngöôøi ñi thueâ taøi chính vaø caùc coâng ty cho thueâ taøi chính ñeàu gioáng nhau neân doanh nghieäp choïn loaïi hình naøo cuõng ñeàu thích hôïp. Ngoaøi ra, hình thöùc traû tieàn thueâ cuõng laø moät tieâu chí giuùp doanh nghieäp choïn löïa trong vieäc quyeát ñònh thueâ taøi chính. Ñoái vôùi saùu loaïi hình cho thueâ taøi chính treân thì phöông thöùc traû tieàn thueâ ñeàu gioáng nhau, ñoù laø “Tieàn thueâ thanh toaùn baèng nhau vaøo ñaàu ñònh kyø”; “Tieàn thueâ thanh toaùn baèng nhau vaøo cuoái ñònh kyø”; “Tieàn thueâ thanh toaùn khaùc nhau vaøo cuoái ñònh kyø”… Nhö vaäy, doanh nghieäp phaûi choïn löïa phöông phaùp traû tieàn nhö theá naøo mang veà lôïi ích cho doanh nghieäp nhieàu nhaát hay chi phí phaùt sinh laø thaáp nhaát. 1.5)Kinh nghieäm veà hoaït ñoäng cho thueâ cuûa moät soá nöôùc treân theá giôùi vaø baøi hoïc kinh nghieäm ñoái vôùi Vieät Nam. Ñoái vôùi caùc nöôùc coù neàn kinh teá phaùt trieån thì hoaït ñoäng cho thueâ taøi chính khoâng theå thieáu trong neàn kinh teá, noù ñoùng vai troø quan troïng trong heä thoáng taøi chính cuûa moät quoác gia. Chính töø nhöõng öu ñieåm cuûa hoaït ñoäng naøy neân ôû caùc nöôùc phaùt trieån nhö Anh, Phaùp, Myõ… ñaõ ban haønh rieâng moät heä thoáng luaät phaùp cho hoaït ñoäng naøy. Vì vaäy, hoaït ñoäng cho thueâ taøi chính ñaõ phaùt trieån maïnh vaø cuõng ñaõ thu huùt ñöôïc nhieàu khaùch haøng lôùn do tính ñaûm baûo taøi saûn cuûa saûn phaåm naøy mang laïi cho caû coâng ty cho thueâ laãn khaùch haøng ñi thueâ. ÔÛ Nhaät Baûn ñaõ laäp haún moät hieäp hoäi cho thueâ taøi chính vôùi hôn 100 thaønh vieân. Caùc coâng ty cho thueâ taøi chính ôû Nhaät coù moái lieân heä maät thieát vaø ñöôïc söï hoã trôï ñaëc bieät töø phiaù ngaân haøng cuõng nhö caùc coâng ty thöông maïi. Hoaït ñoäng cho thueâ taøi chính ôû Nhaät Baûn raát ña daïng hoaù, coù nhieàu loaïi hình cho thueâ ñeå doanh nghieäp coù theå choïn. Chính vì nhieàu thaønh vieân, nhieàu hình thöùc cho thueâ vaø hoaït ñoäng cuûa caùc coâng ty cho thueâ taøi chính ôû Nhaät Baûn töông ñoái maïnh neân caùc coâng ty cho thueâ taøi chính ñaõ coù maët treân haàu heát toaøn nöôùc Nhaät vaø tham gia vaøo nhieàu lónh vöïc khaùc nhau cuûa neàn kinh teá. Khoâng nhöõng theá, hoaït ñoäng cho thueâ taøi chính ôû Nhaät Baûn coøn vöôn ra theá giôùi vaø coù caùc vaên phoøng ñaïi dieän ôû caùc thaønh phoá lôùn nhö New York, London, Hong Kong, Singapore. Coøn ôû Trung Quoác, moät ñaát nöôùc thuoäc khu vöïc Chaâu AÙ vaø naèm ôû vò trí ñòa lyù gaàn saùt vôùi nöôùc ta, cuõng ñaõ coù moät heä thoáng cho thueâ taøi chính phaùt trieån khaù maïnh. Sôû dó coù ñöôïc söï phaùt trieån maïnh naøy laø do chính saùch môû cöûa cuûa neàn kinh teá vaø nhu caàu voán ñaàu tö cuûa caùc doanh nghieäp vöøa vaø nhoû taïi Trung Quoác taêng cao. Chæ tính trong voøng 10 naêm töø nhöõng naêm 1990, taïi Trung Quoác ñaõ coù hôn 400.000 doanh nghieäp quoác doanh coù qui moâ vöøa vaø nhoû, hôn moät trieäu xí nghieäp caáp phöôøng xaõ coù nhu caàu ñoåi môùi thieát bò coâng ngheä. -25- Beân caïnh ñoù, heä thoáng phaùp luaät cuûa Trung Quoác ñaõ caûi tieán ñaùng keå, theo ñoù qui ñònh caùc heä thoáng maùy moùc thieát bò khi ñaàu tö phaûi ñöôïc söï chaáp thuaän cuûa Nhaø nöôùc. Chính ñieàu naøy ñaõ laøm cho caùc doanh nghieäp khoâng daùm nhaäp khaåu caùc maùy moùc cuõ kyõ töø caùc nöôùc phaùt trieån thaûi ra maø hoï phaûi trang bò toaøn boä maùy moùc môùi nhaèm coù theå saûn xuaát ra caùc saûn phaåm coù tính caïnh tranh treân thò tröôøng theá giôùi. Vaø ñieàu naøy ñaõ laøm cho hoaït ñoäng cho thueâ taøi chính ôû Trung Quoác phaùt trieån maïnh, chính caùc hoaït ñoäng naøy coù theå ñaùp öùng ñöôïc caùc nhu caàu veà vieäc trang bò vaø thay ñoåi maùy moùc hieän ñaïi naøy. Ngoaøi ra, chính saùch veà thueá cuõng ñaõ hoã trôï toái ña ñoái vôùi hoaït ñoäng cho thueâ taøi chính ôû Trung Quoác. Chaúng haïn, caùc coâng ty cho thueâ taøi chính lieân doanh ñöôïc mieãn thueá lôïi töùc trong hai naêm ñaàu tieân, trong naêm thöù 3 neáu coù lôïi nhuaän thì môùi noäp thueá, coù nhöõng chính saùch khuyeán khích ñaàu tö töø nöôùc ngoaøi döôùi hình thöùc caùc coâng ty cho thueâ taøi chính lieân doanh hay caùc coâng ty coù 100% voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi nhaèm taän duïng nguoàn voán, kyõ thuaät vaø kinh nghieäm quaûn lyù cuûa caùc coâng ty ôû nöôùc ngoaøi trong vieäc ñoåi môùi caùc doanh nghieäp Trung Quoác… Ngaøy nay, coâng cuoäc ñoåi môùi, caûi toå, saép xeáp toaøn dieän neàn kinh teá cuûa Trung Quoác ñöôïc ñaùnh giaù laø raát thaønh coâng. Töø moät nöôùc coù soá löôïng doanh nghieäp quoác doanh raát lôùn, Trung Quoác hieän nay ñaõ vaø ñang tö nhaân hoaù gaàn heát caùc doanh nghieäp quoác doanh, thay vaøo ñoù laø caùc coâng ty coå phaàn vaø doanh nghieäp tö nhaân phaùt trieån maïnh vaø chieám phaàn lôùn trong neàn kinh teá cuûa ñaát nöôùc. Neàn kinh teá cuûa Trung Quoác ngaøy nay coù theå ñöôïc saùnh ngang vôùi neàn kinh teá cuûa Myõ, Anh; caùc ngaønh coâng nghieäp cuõng ñang caïnh tranh raát maïnh vôùi caùc nöôùc Chaâu AÂu. Chính vì thöïc hieän coâng vieäc caûi caùch neàn kinh teá toát, coù hieäu quaû vaø heä thoáng phaùp luaät cuõng nhö chính saùch thueá ñaõ hoaøn chænh töøng böôùc neân neàn kinh teá cuûa Trung Quoác ñaõ phaùt trieån vöôït baäc vaø ñieàu naøy cuõng ñaõ laøm cho hoaït ñoäng cho thueâ taøi chính ôû nöôùc naøy phaùt trieån. Nhìn laïi nöôùc Vieät Nam chuùng ta, laø moät nöôùc ñang phaùt trieån vaø ñang tieán haønh coâng cuoäc coâng nghieäp hoaù, hieän ñaïi hoaù ñaát nöôùc, neáu muoán ñaát nöôùc veà cô baûn ñeán naêm 2020 trôû thaønh moät nöôùc coâng nghieäp phaùt trieån thì ngay töø baây giôø phaûi hoïc hoûi kinh nghieäm cuûa caùc nöôùc phaùt trieån vaø gaàn ñaây laø Trung Quoác. Heä thoáng phaùp luaät cuûa nöôùc ta cuõng phaûi thay ñoåi nhieàu hôn ñeå coù theå ñaùp öùng ñöôïc nhu caàu phaùt trieån cuûa neàn kinh teá, chính saùch thueá cuõng phaûi phuø hôïp hôn ñeå thu huùt nguoàn voán ñaàu tö tröïc tieáp töø nöôùc ngoaøi. Cuøng vôùi xu höôùng coå phaàn hoaù caùc doanh nghieäp quoác doanh, Nhaø nöôùc neân ñöa ra moät heä thoáng phaùp luaät rieâng ñoái vôùi hoaït ñoäng cho thueâ taøi chính ñeå hoaït ñoäng naøy coù theå -26- phaùt trieån maïnh vaø ñaùp öùng ñöôïc nguoàn voán trung vaø daøi haïn ñang thieáu huït nhö hieän nay. KEÁT LUAÄN CHÖÔNG I Cuøng vôùi heä thoáng ngaân haøng, hoaït ñoäng cho thueâ taøi chính ngaøy caøng hoã trôï nhieàu hôn caùc nguoàn voán trung vaø daøi haïn cho caùc doanh nghieäp. Tuy nhieân, khaùc vôùi hoaït ñoäng cuûa ngaân haøng veà vieäc hoã trôï nguoàn voán baèng tieàn, hoaït ñoäng cho thueâ taøi chính hoã trôï nguoàn voán trung vaø daøi haïn baèng caùch cho vay taøi saûn. Loaïi hình hoaït ñoäng naøy cho thaáy ñöôïc nhöõng öu ñieåm roõ reät veà tính ñôn giaûn cuûa thuû tuïc, thích hôïp vôùi caùc loaïi hình doanh nghieäp maø ñaëc bieät laø raát thuaän tieän ñoái vôùi caùc doanh nghieäp vöøa vaø nhoû, noù seõ hoã trôï raát roõ veà vaán ñeà tieát giaûm chi phí khi noù theå hieän vai troø laø taám laù chaén thueá. Coù nhieàu phöông phaùp cho thueâ taøi chính, ñoàng thôøi cuõng coù nhieàu caùch traû tieàn thueâ. Ngöôøi thueâ (caùc doanh nghieäp caàn coù maùy moùc thieát bò) seõ phaûi choïn moät hình thöùc thueâ phuø hôïp vôùi ñieàu kieän saûn xuaát kinh doanh cuûa mình nhaát vaø ñaëc bieät laø choïn ra phöông thöùc traû tieàn thueâ sao cho coù lôïi vôùi hoaït ñoäng kinh doanh cuûa mình nhaát. Vieäc phaùt trieån hoaït ñoäng cho thueâ taøi chính seõ laøm cho hoaït ñoäng cuûa thò tröôøng taøi chính ngaøy caøng phong phuù vaø ña daïng hôn, thích öùng ngaøy caøng nhieàu ñoái vôùi neàn kinh teá ñang phaùt trieån maïnh meõ vaø soâi ñoäng nhö hieän nay. Hoaït ñoäng cho thueâ taøi chính ra ñôøi cuõng seõ taïo ñieàu kieän ñeå cho caùc doanh nghieäp thuùc ñaåy hoaït ñoäng saûn xuaát kinh doanh cuûa mình, coù ñieàu kieän môû roäng saûn xuaát vaø thay ñoåi maùy moùc thieát bò hieän ñaïi. -27- CHÖÔNG II THÖÏC TRAÏNG HOAÏT ÑOÄNG CHO THUEÂ TAØI CHÍNH ÔÛ VIEÄT NAM HIEÄN NAY Ngaøy nay, hình thöùc cho thueâ maùy moùc thieát bò khaù phoå bieán ôû Vieät Nam. Moïi ngöôøi ñi thueâ töø chieác xe gaén maùy, xe hôi cho ñeán caên nhaø, thieát bò duøng ñeå saûn xuaát. Töø nhöõng hoaït ñoäng thueâ möôùn nhö treân ñaõ goùp phaàn cho hoaït ñoäng cho thueâ taøi chính ôû nöôùc ta ngaøy caøng phaùt trieån hôn. ÔÛ Vieät nam, hình thöùc thueâ taøi chính ra ñôøi muoän, nghieäp vuï cho thueâ taøi chính ñaõ ñöôïc ngaân haøng nhaø nöôùc Vieät Nam cho aùp duïng thí ñieåm bôûi quyeát ñònh soá 149/QÑ-NH5 ngaøy 17/05/1995. Nhö vaäy chuùng ta coù theå laáy moác ra ñôøi vaø phaùt trieån cuûa hình thöùc cho thueâ taøi chính ôû Vieät Nam laø naêm 1995. Tuy muoän nhöng chuùng ta cuõng coù nhöõng böôùc ñoåi môùi vaø caûi tieán ñaùng keå. Vieäc ra ñôøi muoän ñaõ coù moät thuaän lôïi laø ta coù theå ruùt ra nhöõng kinh nghieäm töø caùc nöôùc khaùc, chuùng ta coù theå vaän duïng caùc quy luaät cho thueâ taøi chính moät caùch linh hoaït phuø hôïp vôùi ñieàu kieän ôû Vieät Nam. Chính vì vaäy maø ngaøy 09/10/1995, chính phuû ban haønh nghò ñònh 64/CP veà quy cheá taïm thôøi veà toå chöùc vaø hoaït ñoäng cuûa coâng ty cho thueâ taøi chính Vieät Nam vaø ñeán ngaøy 02/05/2001 chính phuû ñaõ ban haønh ra tieáp moät nghò ñònh môùi soá 16/2001/NÑ-CP veà toå chöùc vaø hoaït ñoäng cuûa coâng ty cho thueâ taøi chính thay theá nghò ñònh soá 64/CP ngaøy 09/10/1995. Tuy nhieân, ôû Vieät Nam hieän nay dòch vuï naøy coøn chöa phaùt trieån maïnh, tính ñeán thaùng 10 naêm 2005 thì nöôùc ta chæ coù 09 coâng ty cho thueâ taøi chính, goàm coù 03 Coâng ty Cho thueâ Taøi chính laø 100% voán cuûa nöôùc ngoaøi vaø lieân doanh, 06 Coâng ty coøn laïi laø trong nöôùc. 2.1)Quaù trình hình thaønh hoaït ñoäng cho thueâ taøi chính ôû Vieät Nam. Hoaït ñoäng cho thueâ taøi chính ôû nöôùc ta ñöôïc hình thaønh töø naêm 1995 cho ñeán nay thoâng qua nhieàu vaên baûn, Nghò ñònh, Thoâng tö. Tính ñeán thaùng 10/2005 thì caû nöôùc ta ñaõ coù 09 coâng ty hoaït ñoäng cho thueâ taøi chính (xin xem theâm ôû phaàn phuï luïc 1). 2.2)Nhöõng nhaân toá giuùp hoaït ñoäng cho thueâ taøi chính ôû Vieät Nam phaùt trieån. 2.2.1)Nhu caàu veà voán kinh doanh cuûa neàn kinh teá. Hieän nay, caùc ngaân haøng taïi Vieät Nam ñang thieáu voán kinh doanh ñaëc bieät laø nguoàn voán trung vaø daøi haïn. Vieäc huy ñoäng nguoàn voán nhaøn roãi töø ngöôøi daân -28- cuõng gaëp nhöõng khoù khaên nhaát ñònh vì thò tröôøng taøi chính chöa thaät söï phaùt trieån. Chính vì vaäy maø caùc doanh nghieäp khoù coù theå tìm kieám nguoàn voán trung vaø daøi haïn töø caùc ngaân haøng ñeå phuïc vuï vieäc ñaàu tö cuõng nhö môû roäng hoaït ñoäng saûn xuaát kinh doanh cuûa mình. Theo oâng Markus Cornaro, tröôûng phaùi ñoaøn Chaâu AÂu taïi Vieät Nam, thì khu vöïc kinh teá tö nhaân ôû Vieät Nam hieän nay coøn gaëp nhieàu khoù khaên trong vieäc tieáp caän caùc nguoàn voán, ñaëc bieät laø töø ngaân haøng. Maët khaùc caùc ngaân haøng laïi thieáu nguoàn voán trung vaø daøi haïn. Nhö vaäy, hoaït ñoäng cho thueâ taøi chính ra ñôøi seõ phaàn naøo ñaùp öùng ñöôïc nguoàn voán trung vaø daøi haïn ñang thieáu taïi thò tröôøng taøi chính Vieät Nam. Ñoàng thôøi, hoaït ñoäng cho thueâ taøi chính ra ñôøi seõ taïo ñieàu kieän cho caùc doanh nghieäp vöøa vaø nhoû taïi Vieät Nam phaùt trieån maïnh meõ. Nhö vaäy, hoaït ñoäng cho thueâ taøi chính ra ñôøi ôû Vieät Nam seõ cuøng vôùi ngaân haøng cung caáp nguoàn voán trung vaø daøi haïn voán ñang thieáu huït trong neàn kinh teá. 2.2.2)Nhu caàu veà ñoåi môùi maùy moùc thieát bò. Song song vôùi vieäc buø ñaép nguoàn voán trung vaø daøi haïn thì hoaït ñoäng cho thueâ taøi chính cuõng seõ taïo ñieàu kieän cho caùc doanh nghieäp thay ñoåi maùy moùc thieát bò voán ñang laïc haäu vaø quaù cuõ kyõ nhö hieän nay. Vaán ñeà naøy chuùng toâi seõ ñeà caäp ñeán ôû phaàn sau. 2.3)Tình hình hoaït ñoäng cho thueâ taøi chính ôû Vieät Nam hieän nay. Trong döï thaûo Nghò ñònh môùi veà hoaït ñoäng cho thueâ taøi chính, theo oâng Traàn Minh Tuaán, Phoù Thoáng ñoác Ngaân haøng Nhaø nöôùc Vieät Nam, thì hoaït ñoäng cho thueâ taøi chính hieän nay taïi Vieät Nam laø moät loaïi hình coù nhieàu öu ñieåm, ñaëc bieät phaùt huy hieäu quaû trong vieäc hoã trôï caùc doanh nghieäp vöøa vaø nhoû ñeå ñaàu tö chieàu saâu, thay ñoåi maùy moùc thieát bò… ñeå môû roäng saûn xuaát. Caùc doanh nghieäp vöøa vaø nhoû thöôøng haïn cheá veà voán töï coù neân vieäc ñi thueâ maùy moùc thieát bò cuûa coâng ty cho thueâ taøi chính ñaõ ñöôïc nhieàu doanh nghieäp thöïc hieän. Maëc duø hoaït ñoäng cho thueâ taøi chính coù nhöõng taùc duïng höõu hieäu nhö vaäy nhöng hoaït ñoäng cuûa caùc coâng ty cho thueâ taøi chính taïi Vieät Nam trong thôøi gian qua vaãn coøn nhieàu haïn cheá, chöa phaùt huy heát ñöôïc khaû naêng hoaït ñoäng cuûa mình trong khi nhu caàu thueâ maùy moùc thieát bò cuûa caùc doanh nghieäp vöøa vaø nhoû laø raát lôùn. Nguyeân nhaân cuûa söï haïn cheá naøy laø do moâi tröôøng phaùp lyù chöa thaät söï hoaøn thieän vaø ñaày ñuû. Trong döï thaûo Nghò ñònh môùi coù nhöõng ñieåm söûa ñoåi raát quan troïng, ví duï ñieån hình nhö khi beân thueâ vi phaïm hôïp ñoàng thì coâng ty cho thueâ taøi chính coù -29- quyeàn thu hoài ngay laäp töùc taøi saûn cho thueâ maø khoâng caàn coù phaùn quyeát cuûa toaø aùn. Caùc cô quan phaùp luaät seõ hoã trôï trong vieäc thu hoài taøi saûn, xöû lyù nghieâm caùc haønh vi caûn trôû vieäc thu hoài taøi saûn. Hay moät vaán ñeà ñaùng ñöôïc quan taâm ñeán laø vieäc mieãn thueá chuyeån nhöôïng quyeàn sôû höõu taøi saûn khi coâng ty cho thueâ taøi chính mua vaø cho thueâ laïi taøi saûn cuûa khaùch haøng. Theo quan ñieåm cuûa Ngaân haøng Nhaø nöôùc, vieäc mua taøi saûn cuûa khaùch haøng vaø cho thueâ laïi chính taøi saûn ñoù cho khaùch haøng vöøa baùn thì khoâng neân ñaùnh thueá, laøm nhö vaäy thì chi phí cho thueâ taøi chính maø doanh nghieäp thueâ phaûi traû laø raát cao vaø ñieàu naøy seõ khoâng khuyeán khích hoaït ñoäng cho thueâ taøi chính phaùt trieån ñöôïc. Ngoaøi ra, Ngaân haøng Nhaø nöôùc ñaõ coù quyeát ñònh soá 731/2004/QÑ-NHNN ban haønh quy cheá veà hoaït ñoäng cho thueâ vaän haønh cuûa caùc coâng ty cho thueâ taøi chính. Cho thueâ vaän haønh coù theå ñöôïc hieåu ñôn giaûn nhö laø caùc hình thöùc cho thueâ taøi chính thoâng thöôøng. Neáu theo hình thöùc cho thueâ taøi chính, khi heát thôøi haïn cho thueâ, taøi saûn seõ ñöôïc chuyeån giao sang beân ñi thueâ thì cho thueâ vaän haønh seõ khoâng coù söï chuyeån giao taøi saûn, beân ñi thueâ chæ söû duïng taøi saûn thueâ trong thôøi haïn nhaát ñònh. Ví duï ñôn giaûn veà hoaït ñoäng thueâ vaän haønh nhö thueâ maùy thi coâng ñeå kòp hoaøn thaønh tieán ñoä coâng trình sau ñoù traû laïi beân cho thueâ. Nhö vaäy, ñeå taïo ñieàu kieän thuaän lôïi cho hoaït ñoäng thueâ taøi chính taïi Vieät Nam phaùt trieån thì Ngaân haøng Nhaø nöôùc neân ban haønh caùc thoâng tö vaø quyeát ñònh môùi nhieàu hôn nöõa sao cho phuø hôïp vôùi tình hình kinh teá cuûa nöôùc ta hieän nay. 2.3.1)Nhöõng keát quaû ñaït ñöôïc cuûa hoaït ñoäng cho thueâ taøi chính taïi Vieät Nam. 2.3.1.1)Hoaït ñoäng cho thueâ taøi chính goùp phaàn hoaøn thieän thò tröôøng taøi chính ôû Vieät Nam. Ngaøy nay, cuøng vôùi söï phaùt trieån maïnh meõ vaø sinh ñoäng cuûa neàn kinh teá, caùc doanh nghieäp vöøa vaø nhoû cuõng nhanh choùng ra ñôøi nhö moät quy luaät taát yeáu cuûa thò tröôøng. Ngoaøi caùc doanh nghieäp coù quy moâ lôùn (nhö caùc doanh nghieäp quoác doanh coù vai troø quan troïng trong neàn kinh teá, caùc taäp ñoaøn, caùc coâng ty ña quoác gia) thì cuõng toàn taïi caùc doanh nghieäp vöøa vaø nhoû. Chính caùc doanh nghieäp naøy ñaõ laøm cho neàn kinh teá thöïc söï phaùt trieån sinh ñoäng vaø ña daïng hôn. Söï ra ñôøi cuûa thò tröôøng chöùng khoaùn maø hieän nay ñaõ phaùt trieån thaønh thò tröôøng taøi chính thaät söï laø moät chaát boâi trôn vaø laø chaát xuùc taùc cho hoaït ñoäng cuûa neàn kinh teá ñöôïc phaùt trieån maïnh vaø nhanh hôn. Noù laø moät caàu noái giöõa nhöõng ngöôøi caàn voán vaø nhöõng ngöôøi thöøa voán. ÔÛ treân thò tröôøng chöùng khoaùn, caùc doanh nghieäp caàn voán coù theå tìm nguoàn taøi trôï qua nhieàu keânh khaùc nhau: vay -30- ngaân haøng, baùn coå phaàn, baùn traùi phieáu doanh nghieäp, baùn caùc loaïi giaáy tôø coù giaù khaùc… Coøn nhöõng ngöôøi thöøa voán thì coù theå tìm kieám cô hoäi sinh lôïi baèng nhieàu caùch: gôûi ngaân haøng ñeå nhaän laõi, mua traùi phieáu chính phuû hay traùi phieáu doanh nghieäp, mua caùc giaáy tôø coù giaù treân thò tröôøng nhö: coå phieáu, thöông phieáu… nhaèm tìm kieám coå töùc hoaëc baùn laïi ñeå höôûng cheânh leäch giaù. Nhôø caùc hoaït ñoäng nhö treân maø ñoàng voán trong neàn kinh teá ñöôïc luaân chuyeån moät caùch linh hoaït, voán seõ luoân luoân ñoäng maø khoâng naèm im moät choã. Luoàng voán caøng bieán ñoäng vaø quay voøng caøng nhieàu thì neàn kinh teá ñoù caøng phaùt trieån maïnh. Caùc ngaân haøng, caùc quyõ tín duïng, caùc coâng ty taøi chính… laø nhöõng caàu noái chuû yeáu cho ngöôøi thöøa voán vaø ngöôøi caàn voán. Caùc doanh nghieäp lôùn thoâng qua ngaân haøng ñeå tìm nguoàn taøi trôï cho mình, coøn caùc doanh nghieäp vöøa vaø nhoû thì sao? Nhö chuùng ta ñaõ bieát, trong lónh vöïc hoaït ñoäng tín duïng cuûa ngaân haøng thì phaûi coù caùc ñieàu kieän nhö sau: döï aùn kinh doanh khaû thi, hoà sô phaùp lyù veà tö caùch phaùp nhaân cuûa ngöôøi caàn vay voán, tín chaáp… vaø ñaëc bieät laø phaûi coù taøi saûn theá chaáp hay caàm coá. Nhö vaäy, ñoái vôùi caùc doanh nghieäp vöøa vaø nhoû thöôøng khoâng ñaùp öùng ñöôïc caùc ñieàu kieän treân nhöng hoï caàn phaûi coù voán löu ñoäng vaø taøi saûn ñeå hoaït ñoäng kinh doanh cuûa mình. Maët khaùc, neáu laø doanh nghieäp môùi thaønh laäp vaø caàn phaûi coù maùy moùc thieát bò ñeå hoaït ñoäng saûn xuaát kinh doanh luùc ñaàu thì laøm sao hoï coù theå tieáp caän nguoàn voán vay cuûa ngaân haøng trong khi hoï khoâng coù taøi saûn theá chaáp hay caàm coá? Chính loaïi hình cho thueâ taøi chính coù theå ñaùp öùng caùc nhu caàu treân cuûa caùc doanh nghieäp. Tröôùc naêm 1995, thò tröôøng taøi chính ôû nöôùc ta haàu nhö chæ coù hoaït ñoäng cuûa thò tröôøng tieàn teä coøn thò tröôøng voán thì chöa ñöôïc hình thaønh. Söï ra ñôøi cuûa hoaït ñoäng cho thueâ taøi chính ôû Vieät Nam ñaùnh daáu moät böôùc tieán trong vieäc töøng böôùc hoaøn thieän daàn thò tröôøng taøi chính Vieät Nam, taïo ñieàu kieän thuaän lôïi cho vieäc taøi trôï caùc doanh nghieäp nhaát laø caùc doanh nghieäp vöøa vaø nhoû. 2.3.1.2)Ñaùp öùng nhu caàu voán cho neàn kinh teá vaø nhöõng lôïi ích kinh teá xaõ hoäi ñi keøm. Hoaït ñoäng cho thueâ taøi chính ñaõ trôû thaønh keânh daãn voán caàn thieát cho neàn kinh teá vaø ñaõ coù nhöõng ñoùng goùp nhaát ñònh trong vieäc taøi trôï voán ñaàu tö trung – daøi haïn cho caùc doanh nghieäp ñeå trang bò vaø ñoåi môùi maùy moùc thieát bò, coâng ngheä saûn xuaát tieân tieán. Theo baùo caùo toång hôïp cuûa Ngaân haøng Nhaø nöôùc, toång doanh soá cho thueâ tính ñeán ngaøy 31/12/2004 laø 6.540.174 trieäu ñoàng vôùi haøng traêm döï aùn taøi trôï cho caùc doanh nghieäp quoác doanh vaø ngoaøi quoác doanh treân -31- nhieàu lónh vöïc khaùc nhau nhö ngaønh xaây döïng, ngaønh giao thoâng vaän taûi, coâng nghieäp nheï, coâng nghieäp cheá bieán, beänh vieän, noâng nghieäp… Baûng 2.1: DOANH SOÁ CHO THUEÂ CUÛA CAÙC COÂNG TY CHO THUEÂ TAØI CHÍNH Ñôn vò tính: trieäu ñoàng TEÂN COÂNG TY NAÊM 2000 NAÊM 2001 NAÊM 2002 NAÊM 2003 NAÊM 2004 VILC 216.783 325.174 433.565 520.278 397.484 KVLC 357.791 440.757 518.538 622.245 751.427 ANZV- TRACT 31.196 37.814 47.267 94.534 64.108 ICBLC 228.058 354.758 506.797 760.195 588.271 BIDVLC 500.085 709.212 909.246 1.091.095 1.063.209 VCBLC 171.555 236.746 343.111 411.733 542.296 ALC I 475.466 475.466 679.237 815.084 979.363 ALC II 673.072 760.864 975.467 1.378.000 2.154.016 TOÅNG COÄNG 2.654.006 3.340.791 4.413.228 5.693.164 6.540.174 (Nguoàn Ngaân haøng Nhaø Nöôùc). Qua soá lieäu cuûa baûng treân ñaõ cho chuùng ta thaáy ñöôïc raèng doanh soá cuûa hoaït ñoäng cho thueâ taøi chính ñang taêng daàn qua caùc naêm. Ñieàu naøy chöùng toû caùc doanh nghieäp ñaõ nhaän thöùc ñöôïc lôïi ích cuûa hoaït ñoäng cho thueâ taøi chính vaø hoï caøng ngaøy caøng tìm ñeán hoaït ñoäng naøy. Beân caïnh ñoù, hoaït ñoäng cho thueâ taøi chính caøng ngaøy caøng chöùng toû cho chuùng ta thaáy ñöôïc vai troø ñaùp öùng voán cho neàn kinh teá ngaøy caøng cao. Trong naêm 2004, doanh soá cho thueâ taøi chính cuûa coâng ty cho thueâ taøi chính ALC II lôùn nhaát (chieám khoaûng 25% thò phaàn cho thueâ taøi chính cuûa toaøn nöôùc). Ñieàu naøy deã daøng lyù giaûi ñöôïc laø do Ngaân haøng Noâng nghieäp & Phaùt trieån Noâng thoân coù ñòa baøn hoaït ñoäng töông ñoái roäng khaép, traûi ñeàu trong caû nöôùc. Chính vì ñieàu naøy ñaõ taïo neân ñöôïc thöông hieäu vaø loøng tin trong nhaân daân vaø töø ñoù nhöõng saûn phaåm, dòch vuï töø phía ngaân haøng (hoaëc caùc coâng ty con tröïc thuoäc ngaân haøng) ñöa ra ñeàu ñöôïc ngöôøi daân ñoùn nhaän. -32- Bieåu ñoà sau theå hieän ñöôïc thò phaàn cho thueâ taøi chính trong naêm 2004 cuûa 08 coâng ty cho thueâ taøi chính ôû nöôùc ta hieän nay. Bieåu ñoà soá 1: THÒ PHAÀN CHO THUEÂ TAØI CHÍNH TRONG NAÊM 2004 VCBLC 8% ALC II 34% VILC 6% ICBLC 9% KVLC 11% ANZV-TRACT 1% ALC I 15% BIDVLC 16% (Nguoàn Ngaân haøng Nhaø Nöôùc) 2.3.1.3)Nhu caàu veà voán ñaàu tö cuûa doanh nghieäp trong quaù trình hoäi nhaäp. Trong nhöõng naêm trôû laïi ñaây, neàn kinh teá nöôùc ta taêng tröôûng töông ñoái ñeàu vaø nhanh daàn qua caùc naêm. Hieän nay, toác ñoä taêng tröôûng bình quaân ñaït töø khoaûng 7,5-8%/naêm vaø khaù oån ñònh so vôùi caùc nöôùc trong khu vöïc Ñoâng Nam AÙ. Moät trong nhöõng yeáu toá quan troïng goùp phaàn taïo neân keát quaû ñoù chính laø chính saùch ñaàu tö phaùt trieån kinh teá ñaõ ñöôïc môû roäng. Caùc doanh nghieäp coù cô hoäi ñaàu tö môû roäng saûn xuaát kinh doanh. Beân caïnh caùc nguoàn voán ñaàu tö töø beân ngoaøi nhö: ODA, WB, ADB, voán lieân doanh… thì caùc doanh nghieäp coøn ñöôïc caùc toå chöùc taøi chính, tín duïng trong nöôùc cho vay haøng chuïc tyû ñoàng ñeå ñaùp öùng nhu caàu ñaàu tö, thay ñoåi maùy moùc thieát bò ñeå phaùt trieån kinh doanh cuõng nhö môû roäng qui moâ saûn xuaát cuûa mình. Tuy nhieân, vieäc cho vay voán cuûa caùc toå chöùc tín duïng ñoái vôùi doanh nghieäp ñaëc bieät laø voán trung vaø daøi haïn ñeå trang bò, ñoåi môùi trang thieát bò, daây chuyeàn saûn xuaát, coâng ngheä… coøn gaëp nhieàu khoù khaên. Vieäc caùc doanh nghieäp caàn voán laø caáp baùch trong khi caùc ñònh cheá taøi chính nhö Ngaân haøng, caùc toå chöùc tín duïng laïi caàn phaûi laøm thuû tuïc röôøm raø, vieäc giaûi ngaân töøng ñôït theo tình hình hoaït ñoäng kinh doanh cuûa doanh nghieäp… ñaõ laøm cho caùc doanh nghieäp gaëp khoù khaên veà nguoàn voán trong vieäc trang bò maùy moùc thieát bò môùi. Trong quaù trình hoäi -33- nhaäp, vieäc ñaàu tö daây chuyeàn vôùi kyõ thuaät hieän ñaïi tieân tieán laø raát caàn thieát. Maùy moùc phaûi ñöôïc trang bò môùi thì saûn phaåm laøm ra môùi coù theå caïnh tranh ñöôïc treân thò tröôøng. Theo thoáng keâ gaàn ñaây thì taïi Tp. Hoà Chí Minh, chæ coù 14% caùc doanh nghieäp coù thieát bò maùy moùc tieân tieán, 50% caùc doanh nghieäp coù maùy moùc thieát bò ôû möùc trung bình vaø 36% caùc doanh nghieäp coøn laïi coù heä thoáng thieát bò, maùy moùc ñaõ laïc haäu, cuõ kyõ. Nhö vaäy, hoaït ñoäng cho thueâ taøi chính ra ñôøi seõ taïo ñieàu kieän thuaän lôïi cho caùc doanh nghieäp coù ñieàu kieän ñeå thay ñoåi daây chuyeàn saûn xuaát, maùy moùc thieát bò hieän ñaïi. Hoaït ñoäng cho thueâ taøi chính cuõng seõ goùp phaàn cung caáp moät nguoàn voán ñaàu tö doài daøo cho caùc doanh nghieäp ñaëc bieät laø caùc doanh nghieäp vöøa vaø nhoû. 2.3.1.4)Loaïi boû caùc maùy moùc thieát bò laïc haäu, cuõ kyõ ñoàng thôøi goùp phaàn trang bò maùy moùc thieát bò môùi hieän ñaïi. Hieän nay, caùc doanh nghieäp nöôùc ta hoaït ñoäng vôùi qui moâ taøi saûn coá ñònh nhoû beù, maùy moùc thieát bò laïc haäu, thieáu ñoàng boä, kyõ thuaät loãi thôøi. Theo ñaùnh giaù cuûa caùc chuyeân gia coâng ngheä ASEAN thì möùc ñoä coâng ngheä, trang thieát bò cuûa Vieät Nam coøn laïc haäu töø 2 ñeán 5 theá heä so vôùi caùc nöôùc ñang phaùt trieån trong khu vöïc. Tyû leä ñoåi môùi trang thieát bò trung bình haøng naêm cuûa Vieät Nam chæ ñaït khoaûng 5-7%/naêm. Trong khi ñoù, heä soá ñoåi môùi maùy moùc thieát bò cuûa theá giôùi hieän nay laø khoaûng 20%/naêm. Söï cheânh leäch nhö vaäy thì maùy moùc thieát bò voán ñang laïc haäu taïi Vieät Nam laïi caøng laïc haäu theâm. Loaïi hình cho thueâ taøi chính ra ñôøi ñaõ giuùp cho caùc doanh nghieäp Vieät Nam trang bò caùc maùy moùc thieát bò môùi, hieän ñaïi hôn; taïo ñieàu kieän thuaän lôïi ñeå caùc doanh nghieäp Vieät Nam coù theå caïnh tranh vôùi caùc doanh nghieäp nöôùc ngoaøi veà maãu maõ saûn phaåm nhôø aùp duïng caùc coâng ngheä tieân tieán. 2.3.2)Nhöõng maët coøn haïn cheá ñoái vôùi hoaït ñoäng cho thueâ taøi chính ôû nöôùc ta hieän nay. 2.3.2.1)Haïn cheá veà nguoàn voán. Caùc coâng ty cho thueâ taøi chính khoâng coù khaû naêng ñaàu tö cho caùc döï aùn lôùn. Theo qui ñònh hieän haønh thì coâng ty chæ ñöôïc cho thueâ ñoái vôùi moät khaùch haøng toái ña khoâng quaù 30% voán ñieàu leä cuûa baûn thaân coâng ty cho thueâ taøi chính ñoù. Haàu heát caùc coâng ty cho thueâ taøi chính ñeàu coù voán ñieàu leä nhoû (phaàn lôùn laø döôùi 150 tyû ñoàng Vieät Nam) nhöng vieäc boå sung voán ñieàu leä khoâng theå laøm ngay töùc khaéc ñöôïc vì baûn thaân caùc ngaân haøng thöông maïi quoác doanh hay caùc toå chöùc kinh teá chuû quaûn khaùc cuûa coâng ty cho thueâ taøi chính coù theå cuõng khoâng coù voán ñieàu leä ñuû lôùn ñeå boå sung cho caùc coâng ty cuûa mình do coøn phaûi taäp trung voán -34- vaøo caùc nghieäp vuï truyeàn thoáng cuûa hoï. Vieäc tích luõy voán cuûa caùc coâng ty cho thueâ taøi chính cuõng raát nhoû beù, vieäc huy ñoäng voán daøi haïn thoâng qua thò tröôøng chöùng khoaùn coøn gaëp nhieàu khoù khaên (do thò tröôøng naøy cuõng laø thò tröôøng môùi taïi Vieät Nam vaø ñang hoaït ñoäng caàm chöøng). Maët khaùc, vieäc huy ñoäng voán cuûa caùc coâng ty cho thueâ taøi chính coøn nhieàu haïn cheá vì chæ ñöôïc huy ñoäng caùc loaïi tieàn gôûi treân 12 thaùng. Nguoàn voán ñöôïc huy ñoäng töø nöôùc ngoaøi laïi chòu söï ñieàu chænh cuûa Quyeát ñònh soá 308/1999/QÑ-NHNN ngaøy 01/9/1999 veà vieäc qui ñònh vay nöôùc ngoaøi cuûa Ngaân haøng Nhaø nöôùc Vieät Nam. 2.3.2.2)Ñòa baøn cho thueâ taøi chính coøn haïn heïp, chöa ñeàu ôû caùc khu vöïc. Phaàn lôùn caùc coâng ty cho thueâ taøi chính chöa coù chi nhaùnh taïi nhieàu tænh thaønh neân vieäc naém baét nhu caàu cuûa khaùch haøng coøn haïn cheá, laøm cho vieäc phaùt trieån hoaït ñoäng cho thueâ taøi chính coøn gaëp nhieàu khoù khaên. Theo thoáng keâ thì hieän nay 9 coâng ty cho thueâ taøi chính ñang hoaït ñoäng taøi Vieät Nam trong ñoù 05 coâng ty cho thueâ taøi chính ñaët truï sôû taïi Thuû ñoâ Haø Noäi (Coâng ty cho thueâ taøi chính ANZ-VTRAC, Coâng ty cho thueâ taøi chính I – Ngaân haøng Noâng nghieäp & Phaùt trieån Noâng thoân, Coâng ty cho thueâ taøi chính Ngaân haøng Ñaàu tö & Phaùt trieån Vieät Nam, Coâng ty cho thueâ taøi chính Ngaân haøng Coâng thöông Vieät Nam vaø Coâng ty cho thueâ taøi chính Ngaân haøng Ngoaïi thöông Vieät Nam) vaø 04 coâng ty cho thueâ taøi chính coù truï sôû ñaët taïi Thaønh phoá Hoà Chí Minh (Coâng ty cho thueâ taøi chính II – Ngaân haøng Noâng nghieäp & Phaùt trieån Noâng thoân, Coâng ty cho thueâ taøi chính Kexim – KVLC, Coâng ty cho thueâ taøi chính Quoác teá Vieät Nam – VILC vaø Coâng ty cho thueâ taøi chính II – Ngaân haøng Ñaàu tö & Phaùt trieån Vieät Nam). Nhö vaäy, caùc coâng ty cho thueâ taøi chính taäp trung chuû yeáu taïi Thaønh phoá Hoà Chí Minh vaø Thuû ñoâ Haø Noäi. Ñieàu naøy chöùng toû ñòa baøn hoaït ñoäng cuûa caùc Coâng ty cho thueâ taøi chính coøn quaù haïn heïp, khoâng vöôn ra caùc thaønh phoá khaùc nhö Ñaø Naüng, Caàn Thô, Haûi Phoøng… Tuy caùc coâng ty cho thueâ taøi chính coù môû caùc chi nhaùnh ôû caùc ñòa phöông nhö: Coâng ty cho thueâ taøi chính II – Ngaân haøng Noâng nghieäp & Phaùt trieån Noâng thoân ñaõ môû 03 chi nhaùnh taïi Thaønh phoá Ñaø Naüng (naêm 2001), Thaønh phoá Caàn Thô (naêm 2002) vaø Thaønh phoá Nha Trang (naêm 2004); Coâng ty cho thueâ taøi chính I – Ngaân haøng Noâng nghieäp & Phaùt trieån Noâng thoân môû chi nhaùnh taïi Thaønh phoá Haûi Phoøng (naêm 2002)…nhöng caùc ñòa baøn naøy laïi caàn voán nhieàu ñeå thuùc ñaåy neàn kinh teá ñang phaùt trieån maïnh meõ cuûa mình vaø phaùt trieån cô sôû haï taàng. Vì vaäy, neân thaønh laäp caùc Coâng ty cho thueâ taøi chính nhieàu hôn nöõa ôû caùc ñòa baøn môùi phaùt trieån, coù nhö vaäy hoaït ñoäng cho thueâ taøi chính môùi coù theå phoå bieán ñeán nhieàu ngöôøi vaø keát quaû hoaït ñoäng seõ phong phuù vaø hieäu quaû hôn. -35- 2.3.2.3)Chöa xaùc ñònh ñöôïc nhu caàu cuûa thò tröôøng thueâ mua. Cho ñeán nay vaãn chöa coù moät cô quan naøo, moät coâng ty cho thueâ taøi chính naøo xaùc ñònh nhu caàu thueâ taøi chính hieän taïi vaø loä trình phaùt trieån cuûa noù. Ngay baûn thaân caùc ngaân haøng “meï” ñeán nay vaãn chöa coù ñònh höôùng chieán löôïc hoaït ñoäng kinh doanh cuûa mình neân chieán löôïc hoaït ñoäng kinh doanh cuûa caùc coâng ty cho thueâ taøi chính tröïc thuoäc hoï cuõng chöa theå hoaïch ñònh ñöôïc. Ñieàu naøy aûnh höôûng ñeán chính saùch huy ñoäng voán cuûa caùc coâng ty cho thueâ taøi chính. 2.3.2.4)Moái quan heä giöõa caùc coâng ty cho thueâ taøi chính vaø nhaø cung caáp coøn chöa toát. Hieän nay, caùc coâng ty cho thueâ taøi chính taïi Vieät Nam chöa thieát laäp ñöôïc moái quan heä saâu roäng ñoái vôùi caùc cô sôû cung öùng maùy moùc thieát bò vaø chuyeån giao coâng ngheä ñi keøm ôû trong nöôùc vaø nöôùc ngoaøi. 2.3.2.5)Hoaït ñoäng thueâ mua coøn ñôn ñieäu bôûi chöa coù nhieàu loaïi hình dòch vuï cho khaùch haøng löïa choïn. Hình thöùc cho thueâ taøi saûn cuûa caùc coâng ty cho thueâ taøi chính coøn chöa ña daïng. Vieäc naøy moät phaàn laø do Nghò ñònh 16/2001/NÑ-CP cuûa Chính Phuû chöa thaät söï “côûi môû” qua vieäc qui ñònh nhöõng nghieäp vuï maø caùc coâng ty cho thueâ taøi chính ñöôïc laøm. Vì vaäy, caùc coâng ty cho thueâ taøi chính chuû yeáu aùp duïng phöông thöùc cho thueâ chæ coù ba beân tham gia thueâ mua, ñoù laø Beân ñi thueâ, Beân cho thueâ vaø Nhaø cung caáp. Ñieàu naøy laøm giaûm tính haáp daãn cuûa nghieäp vuï thueâ mua. 2.3.2.6)Laõi suaát thueâ mua coøn cao hôn laõi suaát ngaân haøng. ÔÛ caùc nöôùc treân theá giôùi thì phí thueâ taøi chính coù theå thaáp hôn laõi vay ngaân haøng. Lôïi theá naøy coù ñöôïc laø do cheá ñoä haïch toaùn keá toaùn vaø caùc chính saùch thueá nhö theo qui ñònh cuûa moät soá nöôùc Nga, Anh thì caû beân thueâ vaø beân cho thueâ ñeàu coù theå phaûn aùnh taøi saûn thueâ treân baûng toång keát taøi saûn vaø trích khaáu hao tuøy theo söï thoaû thuaän cuûa hai beân. Ñieàu naøy daãn ñeán vieäc beân cho thueâ thöôøng laø beân trích khaáu hao taøi saûn cho thueâ vì hoï coù möùc lôïi nhuaän cao hôn vaø seõ tieát kieäm ñöôïc nhieàu thueá hôn. Soá thueá tieát kieäm ñöôïc naøy sau ñoù seõ ñöôïc chuyeån hoaù moät phaàn cho beân thueâ thoâng qua vieäc giaûm phí thueâ vaø laøm cho phí thueâ taøi chính coù theå thaáp hôn laõi vay ngaân haøng. Hôn nöõa vieäc cho pheùp khaáu hao nhanh taøi saûn cuõng ñöôïc theå hieän roõ trong luaät vaø ñieàu naøy cuõng ñem laïi cho doanh nghieäp nhöõng lôïi ích veà thueá. Trong ñieàu kieän Vieät Nam, caùc coâng ty cho thueâ taøi chính chöa ñöôïc höôûng caùc chính saùch naøy. Laõi suaát cho thueâ taøi chính thöôøng cao hôn laõi suaát -36- vay cuûa thò tröôøng coäng theâm töø 0,2% ñeán 0,3%. Beân caïnh ñoù, hoï coøn bò haïn cheá raát nhieàu veà nguoàn voán töï coù cuõng nhö khaû naêng huy ñoäng voán so vôùi caùc ngaân haøng thöông maïi vaø vì vaäy chi phí ñaàu vaøo thöôøng cao hôn vaø raát khoù caïnh tranh veà laõi suaát vôùi ngaân haøng. Ngoaøi ra, vieäc keùo daøi thôøi gian khaáu tröø thueá ñaõ laøm phaùt sinh theâm tieàn laõi treân soá tieàn thueá giaù trò gia taêng chaäm ñöôïc khaáu tröø vaø do ñoù laøm taêng giaù thueâ taøi chính vaø caùc doanh nghieäp ñi thueâ taøi chính coøn phaûi gaùnh chòu theâm nhieàu chi phí, leä phí vaø thueá khaùc nhö: chi phí kieåm ñònh, ñaêng kyù taøi saûn, coâng chöùng hôïp ñoàng… do quy trình nghieäp vuï caàn thieát phaûi coù coâng ty giaùm ñònh chaát löôïng vaø giaù taøi saûn ñoái vôùi tröôøng hôïp phaûi cho thueâ taøi saûn ñaõ qua söû duïng… 2.3.2.7)Phaàn lôùn caùc doanh nghieäp chöa xaùc ñònh ñöôïc keá hoaïch daøi haïn cuûa mình cho phuø hôïp vôùi böôùc tieán cuûa xaõ hoäi. Maëc duø khi thaønh laäp doanh nghieäp, hoï ñaõ hoaïch ñònh caùc keá hoaïch ñoù trong luaän chöùng thaønh laäp doanh nghieäp nhöng thöïc teá hoaït ñoäng cuûa hoï khoâng gioáng nhö nhöõng gì maø hoï ñaõ ñònh cho töøng böôùc ñi cuûa mình. Cuõng chính vì vaäy, hoï coøn ngaïi ñi thueâ taøi chính maø coù tö töôûng troâng chôø vaøo nguoàn voán ngaân saùch caáp (ñoái vôùi caùc doanh nghieäp Nhaø nöôùc), vaøo nguoàn voán vay öu ñaõi ñoái vôùi laõi suaát thaáp. Hoï thöôøng coi thueâ taøi chính laø cöùu caùnh cuoái cuøng khi khoâng theå coù caùc nguoàn taøi trôï töø ngaân saùch nhaø nöôùc hay töø tín duïng trong vaø ngoaøi nöôùc. 2.3.2.8)Naêng löïc quaûn lyù, ñieàu haønh vaø trình ñoä cuûa ñoäi nguõ caùn boä taùc nghieäp coøn nhieàu haïn cheá. Maëc duø vieäc ñaøo taïo vaø ñaøo taïo laïi nguoàn nhaân löïc luoân ñöôïc caùc coâng ty cho thueâ taøi chính quan taâm nhöng do nghieäp vuï naøy môùi ñi vaøo hoaït ñoäng trong vaøi naêm nay neân kinh nghieäm chöa theå tích luõy ñöôïc nhieàu neân coù luùc, coù nôi vieäc vaän haønh nghieäp vuï naøy coøn haïn cheá laøm aûnh höôûng tôùi chaát löôïng, hieäu quaû cuûa coâng vieäc. Ñoäi nguõ caùn boä ôû caùc coâng ty cho thueâ taøi chính coøn thieáu caùc chuyeân gia chuyeân saâu vaøo caùc lónh vöïc maø khaùch haøng caàn tö vaán, hoï chuû yeáu laøm vieäc taïi truï sôû cuûa coâng ty. Vì vaäy, vieäc tö vaán cho khaùch haøng trong khi löïa choïn taøi saûn thueâ coøn raát haïn cheá. 2.3.2.9)Chính saùch taøi chính chöa coù söï öu ñaõi thoaû ñaùng. Hoaït ñoäng cho thueâ taøi chính laø moät dòch vuï môùi meõ ñoái vôùi caû coâng ty cho thueâ taøi chính vaø ngöôøi ñi thueâ, vì theá caàn coù söï öu ñaõi cuûa Nhaø nöôùc veà thueá. Xeùt trong moät chöøng möïc nhaát ñònh thì chính saùch thueá chöa coù söï coâng baèng trong lónh vöïc hoaït ñoäng tín duïng vaø chöa coù söï öu ñaõi thoaû ñaùng ñeå taïo ra -37- söï ñoät phaù trong vieäc thuùc ñaåy phaùt trieån cuûa hoaït ñoäng cho thueâ taøi chính. Cô cheá thueá ñang caûn trôû hoaït ñoäng cuûa coâng ty cho thueâ taøi chính. *Ñoái vôùi thueá chuyeån nhöôïng khi mua taøi saûn. Khi caùc doanh nghieäp coù taøi saûn nhöng thieáu voán kinh doanh, hoï seõ keâu goïi caùc coâng ty cho thueâ taøi chính mua laïi taøi saûn ñoù cuûa hoï roài sau ñoù cho doanh nghieäp ñoù thueâ laïi chính taøi saûn ñoù. Cô quan thueá seõ ñaùnh thueá chuyeån nhöôïng quyeàn sôõ höõu taøi saûn. Nhö vaäy, vieäc laøm naøy seõ laøm taêng theâm chi phí thueâ taøi chính maø caùc doanh nghieäp seõ gaùnh chòu (vì coâng ty cho thueâ taøi chính seõ ñöa tieàn thueá naøy vaøo trong giaù trò taøi saûn mua) vaø daãn ñeán khoâng khuyeán khích hoaït ñoäng cho thueâ taøi chính. *Ñoái vôùi thueá giaù trò gia taêng (GTGT). Theo qui ñònh hieän haønh veà thueá GTGT, khi doanh nghieäp ñaàu tö vaøo taøi saûn hoaëc vay tieàn ngaân haøng ñeå ñaàu tö thì doanh nghieäp ñöôïc khaáu tröø thueá GTGT ngay töø ñaàu, nhöng neáu taøi saûn ñoù do coâng ty cho thueâ taøi chính mua cho doanh nghieäp thueâ thì doanh nghieäp chæ ñöôïc traû tieàn thueá GTGT daàn theo hôïp ñoàng. Nhö vaäy doanh nghieäp seõ phaûi chòu moät khoaûn phí do laõi tính treân thueá GTGT chöa ñöôïc hoaøn traû. Ñieàu naøy gaây baát lôïi cho caùc coâng ty cho thueâ taøi chính laãn doanh nghieäp ñi thueâ. Chính saùch thueá chöa thaät söï bình ñaúng trong quan heä tín duïng giöõa ngaân haøng vaø coâng ty cho thueâ taøi chính ñaõ laøm cho caùc doanh nghieäp khoâng muoán söû duïng dòch vuï thueâ taøi chính maø tìm moïi caùch vay tieàn ngaân haøng nhöng caùc ngaân haøng laïi luoân thieáu voán trung vaø daøi haïn. *Ñoái vôùi thueá nhaäp khaåu. Vöøa qua Boä Taøi chính ñaõ coù chính saùch mieãn, giaûm thueá nhaäp khaåu ñoái vôùi maùy moùc, thieát bò do doanh nghieäp nhaäp khaåu ñeå saûn xuaát haøng xuaát khaåu nhöng coâng ty cho thueâ taøi chính, theo yeâu caàu cuûa doanh nghieäp, nhaäp khaåu maùy moùc thieát bò cho caùc doanh nghieäp thueâ ñeå saûn xuaát haøng xuaát khaåu laïi khoâng ñöôïc mieãn, giaûm thueá maø phaûi chòu möùc thueá gioáng nhö caùc maët haøng bình thöôøng khaùc. Ñieàu naøy vöøa khoâng khuyeán khích hoaït ñoäng cho thueâ taøi chính phaùt trieån vöøa khoâng khuyeán khích caùc doanh nghieäp saûn xuaát maët haøng xuaát khaåu tham gia vaøo hoaït ñoäng cho thueâ taøi chính. *Ñoái vôùi chính saùch hoã trôï laõi suaát sau ñaàu tö. Ñoái vôùi caùc döï aùn naèm trong dieän khuyeán khích ñaàu tö, chính saùch cuûa Nhaø nöôùc chæ ñeà caäp ñeán hình thöùc taøi trôï baèng tín duïng ngaân haøng. Ñieàu naøy coù nghóa caùc doanh nghieäp muoán ñöôïc höôûng cheânh leäch hoã trôï laõi suaát thì khoâng ñöôïc taøi trôï baèng hình thöùc thueâ taøi chính. -38- Nhìn chung, ñoái vôùi moät hoaït ñoäng môùi meõ nhö dòch vuï cho thueâ taøi chính thì nhaø nöôùc ta caàn phaûi coù nhöõng chính saùch taøi chính öu ñaõi phuø hôïp ñeå cho hoaït ñoäng naøy ñöôïc phaùt trieån maïnh meõ vaø seõ laø moät keânh tín duïng quan troïng trong vieäc giaûi quyeát nguoàn voán trung vaø daøi haïn ñang thieáu huït nhö hieän nay. 2.3.2.10)Thò phaàn cho thueâ taøi chính coøn chöa cao, dö nôï coøn thaáp so vôùi toaøn heä thoáng tín duïng. Caùc coâng ty cho thueâ taøi chính hieän nay chæ ñöôïc pheùp thöïc hieän cho thueâ taøi chính ñoái vôùi maùy moùc, thieát bò vaø ñoäng saûn. Thò tröôøng cho thueâ vaän haønh vaø cho thueâ ñoái vôùi baát ñoäng saûn do môùi ñöôïc cho pheùp trieån khai neân haàu nhö coøn boû ngoû. Maëc duø thò tröôøng cho thueâ taøi chính Vieät Nam ñaõ coù söï phaùt trieån maïnh meõ trong thôøi gian qua, dö nôï thueâ taøi chính lieân tuïc taêng töø 300 tyû ñoàng vaøo naêm 1998 leân khoaûng 5.000 tyû ñoàng vaøo naêm 2003 vaø gaàn 8.000 tyû ñoàng vaøo naêm 2004. Tuy nhieân, so vôùi dö nôï tín duïng naêm 2004 vaøo khoaûng 316.073 tyû ñoàng thì hoaït ñoäng cho thueâ taøi chính chæ baèng khoaûng 2,45%. Baûng 2.2: DÖ NÔÏ CUÛA CAÙC COÂNG TY CHO THUEÂ TAØI CHÍNH Ñôn vò tính: trieäu ñoàng TEÂN COÂNG TY NAÊM 2000 NAÊM 2001 NAÊM 2002 NAÊM 2003 NAÊM 2004 VILC 149.204 193.575 243.653 327.333 482.153 KVLC 147.641 196.905 291.756 396.515 1.061.853 ANZV - TRACT 7.154 17.403 23.042 28.854 83.493 ICBLC 90.814 198.114 289.020 623.883 700.393 BIDVLC 91.294 256.955 516.237 1.115.120 1.285.880 VCBLC 73.973 109.003 198.392 332.642 604.293 ALC I 98.427 229.249 382.996 1.056.613 1.076.940 ALC II 177.508 334.210 587.441 1.153.754 2.435.773 COÄNG 836.015 1.535.414 2.532.537 5.034.714 7.730.778 (Nguoàn Caùc coâng ty cho thueâ taøi chính) Qua soá lieäu treân ta thaáy hoaït ñoäng cho thueâ taøi chính ñang taêng daàn qua caùc naêm. Neáu nhö ñeán cuoái naêm 2000, soá dö nôï cuûa hoaït ñoäng cho thueâ taøi chính laø 836.015 trieäu ñoàng thì ñeán cuoái naêm 2004, soá dö nôï ñaõ taêng leân 7.730.778 trieäu ñoàng. Ñieàu naøy ñaõ cho thaáy ñöôïc loaïi hình hoaït ñoäng naøy ngaøy caøng ñöôïc phoå bieán vaø caùc doanh nghieäp tìm ñeán ngaøy caøng nhieàu. -39- SÔ ÑOÀ BIEÅU THÒ TOÁC ÑOÄ TAÊNG DÖ NÔÏ CUÛA HOAÏT ÑOÄNG CHO THUEÂ TAØI CHÍNH TÖØ NAÊM 1999 ÑEÁN NAÊM 2004 - 1,000 2,000 3,000 4,000 5,000 6,000 7,000 8,000 9,000 NAÊM 1999 NAÊM 2000 NAÊM 2001 NAÊM 2002 NAÊM 2003 NAÊM 2004 N ga øn ty û ñ oàn g TOÅNG SOÁ DÖ NÔÏ Voán ñaàu tö qua keânh cho thueâ taøi chính vaãn coøn quaù nhoû so vôùi toång möùc tín duïng cuûa toaøn boä caùc toå chöùc tín duïng, taøi chính cuûa heä thoáng ngaân haøng thöông maïi ñang hoaït ñoäng treân laõnh thoå Vieät Nam. Baûng phaân tích tyû troïng dö nôï hoaït ñoäng cho thueâ taøi chính so vôùi toång dö nôï toaøn heä thoáng vaø dö nôï trung vaø daøi haïn seõ cho chuùng ta thaáy ñöôïc tình hình hoaït ñoäng cho thueâ taøi chính ôû nöôùc ta hieän nay. Baûng 2.3: TYÛ TROÏNG DÖ NÔÏ CHO THUEÂ TAØI CHÍNH SO VÔÙI TOAØN HEÄ THOÁNG NGAÂN HAØNG Ñôn vò tính: tyû ñoàng STT CHÆ TIEÂU NAÊM 2001 NAÊM 2002 NAÊM 2003 NAÊM 2004 01 Toång dö nôï toaøn heä thoáng 216.418 283.425 285.785 316.073 02 Dö nôï trung vaø daøi haïn 87.109 120.573 128.245 147.387 03 Dö nôï Cho thueâ taøi chính 1.535,4 2.532,5 5.034,7 7.730,7 04 Tyû leä dö CTTC/ toång dö nôï 0,71% 0,89% 1,76% 2,45% 05 Tyû leä dö nôï CTTC/ toång dö nôï trung vaø daøi haïn 1,76% 2,10% 3,93% 5,25% (Nguoàn Ngaân haøng Nhaø nöôùc Vieät Nam) -40- Tyû leä dö nôï chæ ôû ngöôõng cöûa 2% so vôùi toång dö nôï cuûa caùc ngaân haøng trong nhöõng naêm gaàn ñaây. Khi xeùt rieâng döïa theo tieâu chuaån cuûa dö nôï trung vaø daøi haïn thì dö nôï cho thueâ taøi chính ñaõ ñaït tyû leä laø 3,93% trong naêm 2002 vaø taêng leân 5,25% trong naêm 2003. Hoaït ñoäng cho thueâ taøi chính ngaøy caøng theå hieän vai troø taøi trôï nguoàn voán trung vaø daøi haïn cho neàn kinh teá cuûa ñaát nöôùc. Cuï theå, naêm 2001 tyû leä dö nôï cuûa hoaït ñoäng cho thueâ taøi chính so vôùi toång dö nôï trung vaø daøi haïn chæ laø 1,76% nhöng ñeán naêm 2003 ñaõ taêng leân 3,93% vaø naêm 2004 laø 5,25%. So vôùi caùc cô caáu cuûa caùc toå chöùc ngaân haøng khaùc thì cho thueâ taøi chính chieám thò phaàn thaáp nhaát. Thò tröôøng cho thueâ taøi chính coøn quaù nhoû, khoâng ñaùng keå so vôùi thò tröôøng voán. Hoaït ñoäng cho thueâ taøi chính chöa ñöôïc phaùt huy vaø môû roäng, möùc ñoä hoã trôï voán ñaàu tö daøi haïn qua vieäc trang bò maùy moùc thieát bò cho doanh nghieäp chöa ñaït yeâu caàu, chöa ñaùp öùng ñöôïc kyø voïng chung cuûa giôùi doanh nghieäp vaø xaõ hoäi. 2.3.2.11)Hoaït ñoäng cho thueâ taøi chính coøn quaù xa laï ñoái vôùi ngöôøi daân. Hoaït ñoäng cho thueâ taøi chính ñaõ xuaát hieän töø raát laâu treân theá giôùi. Rieâng ôû Vieät Nam ñaõ xuaát hieän hôn 10 naêm trôû laïi ñaây. Söï xuaát hieän cuûa hoaït ñoäng cho thueâ taøi chính trong thôøi gian qua ôû nöôùc ta phaàn naøo ñaõ goùp phaàn giaûm söùc eùp cho heä thoáng ngaân haøng thöông maïi trong vieäc cung caáp nguoàn voán trung vaø daøi haïn. Tuy nhieân, cho ñeán nay thì söï hieåu bieát cuûa ngöôøi daân vaø caùc doanh nghieäp vaãn coøn haïn cheá. Khi caùc doanh nghieäp caàn voán ñeå ñoåi môùi maùy moùc, mua saém theâm thieát bò ñeå phuïc vuï cho nhu caàu saûn xuaát kinh doanh ngaøy caøng taêng cuûa mình thì hoï chæ nghó ñeán vieäc vay voán ôû caùc ngaân haøng, quyõ tín duïng, caùc toå chöùc tín duïng khaùc… maø hoï laïi queân ñi moät keânh tín duïng raát hieäu quaû cho vieäc naøy laø caùc coâng ty cho thueâ taøi chính. Vieäc quaûng baù thöông hieäu cuõng nhö ñöa saûn phaåm hoaït ñoäng cho thueâ taøi chính cuûa mình ñeán cho ngöôøi daân coøn bò haïn cheá. Chính vì ñieàu naøy maø hoaït ñoäng cho thueâ taøi chính ôû nöôùc ta hieän nay vaãn chöa ñöôïc phoå bieán roäng raõi. -41- KEÁT LUAÄN CHÖÔNG II Loaïi hình hoaït ñoäng cho thueâ taøi chính tuy chæ môùi ra ñôøi trong moät thôøi gian ngaén ôû nöôùc ta nhöng cuõng ñaõ goùp phaàn raát lôùn trong vieäc cung caáp caùc nguoàn voán trung vaø daøi haïn ñang thieáu huït trong neàn kinh teá. Vôùi ñaëc ñieåm vöôït troäi so vôùi ngaân haøng nhö thuû tuïc ñôn giaûn, choïn löïa doanh nghieäp vôùi nhöõng ñieàu kieän khoâng quaù khaét khe, thích hôïp vôùi caùc doanh nghieäp vöøa vaø nhoû… ñaõ laøm cho hoaït ñoäng cho thueâ taøi chính ngaøy caøng phaùt trieån hôn. Tuy nhieân, hieän nay ôû nöôùc ta môùi chæ coù 9 coâng ty cho thueâ taøi chính hoaït ñoäng coù truï sôû chính taäp trung ôû hai thaønh phoá lôùn laø Haø Noäi vaø Tp. Hoà Chí Minh vaø caùc chi nhaùnh raát ít, phaân boá chöa ñeàu ôû caùc vuøng, mieàn neân hoaït ñoäng naøy coøn chöa ñöôïc phoå bieán. Beân caïnh ñoù, do chæ môùi thaønh laäp trong thôøi gian gaàn ñaây neân loaïi hình naøy coøn toàn taïi nhieàu vaán ñeà caàn phaûi khaéc phuïc nhö moâi tröôøng phaùp lyù, bieän phaùp hoã trôï, naêng löïc caùn boä, thieáu thoâng tin…. Chính vì nhöõng ñieàu naøy maø hoaït ñoäng cho thueâ taøi chính taïi nöôùc ta ñaõ chöa thaät söï phaùt trieån maïnh (tyû leä dö nôï cuûa hoaït ñoäng cho thueâ taøi chính so vôùi dö nôï cuûa toaøn heä thoáng ôû caùc naêm ñeàu thaáp hôn 2%, rieâng naêm 2004 ñaït 2,45%). Vieäc chæ ra caùc phöông phaùp giuùp doanh nghieäp quyeát ñònh neân choïn thueâ taøi chính hay mua taøi saûn cuõng seõ goùp phaàn ñaåy hoaït ñoäng cho thueâ taøi chính ngaøy caøng phaùt trieån hôn. -42- CHÖÔNG III LÖÏA CHOÏN PHÖÔNG PHAÙP GIUÙP DOANH NGHIEÄP RA QUYEÁT ÑÒNH THUEÂ TAØI CHÍNH 3.1)Söï caàn thieát khi doanh nghieäp löïa choïn hình thöùc thueâ taøi chính. Trong moät neàn kinh teá thò tröôøng, nhaát laø neàn kinh teá ñang phaùt trieån maïnh vaø ña daïng nhö hieän nay thì vieäc caàn vay moät moùn tieàn ñeå kinh doanh laø moät chuyeän bình thöôøng vaø baét buoäc phaûi xaûy ra trong suoát quaù trình hoaït ñoäng cuûa moät doanh nghieäp. Coâng vieäc tìm moät nguoàn voán taøi trôï laø moät khaâu quan troïng trong quaù trình hoaïch ñònh nguoàn voán kinh doanh. Moãi moät caù nhaân, toå chöù