Đề tài Bàn về hoạt động đầu tư trong doanh nghiệp bảo hiểm nhân thọ

Lêi më ®Çu Trong nÒn kinh tÕ, c¸c trung gian tµi chÝnh b¶o hiÓm lµ mét kªnh huy ®éng vèn ®Çu t­ kh«ng thÓ thiÕu vµ ®Çy tiÒm n¨ng. B¶o hiÓm nh©n thä dµi h¹n võa lµ nguån bæ sung vèn ®Çu t­ ph¸t triÓn, võa lµ biÖn ph¸p b¶o vÖ an ninh quèc gia, ®¶m b¶o vµ æn ®Þnh ®êi sèng kinh tÕ - x· héi ë mçi n­íc. ThÞ tr­êng b¶o hiÓm bïng næ, vÊn ®Ò ®Çu t­ tµi chÝnh cña doanh nghiÖp b¶o hiÓm ®· vµ ®ang trë thµnh vÊn ®Ò sèng cßn, nhÊt lµ ®èi víi doanh nghiÖp b¶o hiÓm nh©n thä. §Çu t­ tµi chÝnh hiÖu qu¶ gióp doanh nghiÖp b¶o hiÓm nh©n thä b¶o toµn quü tµi chÝnh b¶o hiÓm, gãp phÇn n©ng cao tiÒm lùc tµi chÝnh vµ ®øng v÷ng trong c¹nh tranh. Thªm n÷a, thu nhËp tõ ®Çu t­ tµi chÝnh cßn lµ nguån ®Ó doanh nghiÖp b¶o hiÓm nh©n thä thùc hiÖn c¸c cam kÕt víi kh¸ch hµng, n©ng cao tÝnh hÊp dÉn cña c¸c s¶n phÈm b¶o hiÓm nh©n thä.Trªn thÕ giíi, c¸c c«ng ty b¶o hiÓm nh©n thä lín coi ®Çu t­ tµi chÝnh lµ ho¹t ®éng mang l¹i thu nhËp chÝnh vµ lu«n ®­îc coi träng. Cã thÓ nãi ho¹t ®éng ®Çu t­ cña DNBH nh©n thä cã vai trß rÊt lín kh«ng nh÷ng ®èi víi DNBH nh©n thä mµ cßn ®èi víi toµn bé t­ tµi chÝnh cña nÒn kinh tÕ. Víi ý nghi· ®ã, em chän ®Ò tµi "Bµn vÒ ho¹t ®éng ®Çu t­ trong doanh nghiÖp b¶o hiÓm nh©n thä" CÊu tróc cña bµi viÕt gåm ba phÇn: PhÇn I: Lý luËn chung vÒ ho¹t ®éng ®Çu t­ cña doanh nghiÖp b¶o hiÓm nh©n thä. PhÇn II: Thùc tr¹ng ho¹t ®éng ®Çu t­ cña mét sè doanh nghiÖp b¶o hiÓm nh©n thä trªn thÞ tr­êng b¶o hiÓm ViÖt Nam PhÇn III: Mét sè kiÕn nghÞ vµ gi¶i ph¸p §©y lµ mét ®Ò tµi cßn kh¸ míi mÎ, vµ nguån sè liÖu thu thËp ®­îc cßn h¹n chÕ nªn bµi viÕt ch¾c cßn nhiÒu thiÕu sãt. Em rÊt mong ®­îc sù chØ b¶o vµ gãp ý cña c« gi¸o ®Ó bµi viÕt ®­îc hoµn chØnh h¬n. Cuèi cïng em xin ch©n thµnh c¶m ¬n c« gi¸o - Th¹c sü Ph¹m ThÞ §Þnh ®· nhiÖt t×nh gi¶ng d¹y vµ gióp ®ì em rÊt nhiÒu ®Ó em hoµn thµnh ®­îc bµi viÕt nµy. Hµ Néi ngµy 29/12/03 I.lý luËn chung 1.lý luËn chung vÒ ho¹t ®éng ®Çu t­ trong doanh nghiÖp b¶o hiÓm nh©n thä : 1.1.Kh¸i niÖm vÒ ho¹t ®éng ®Çu t­ trong doanh nghiÖp b¶o hiÓm B¶o hiÓm lµ sù chia nhá tæn thÊt cña mét sè Ýt ng­êi cho nhiÒu ng­êi cã cïng kh¶ n¨ng gÆp ph¶i nh÷ng rñi ro t­¬ng tù b»ng c¸ch thu cña hä mét kho¶n tiÒn gäi lµ phÝ b¶o hiÓm ®Ó h×nh thµnh nªn quü tµi chÝnh b¶o hiÓm tõ ®ã båi th­êng (chi tr¶) cho hä nh÷ng thiÖt h¹i vÒ tµi chÝnh do rñi ro bÊt ngê g©y nªn . Quü tµi chÝnh BH Chi tr¶ PhÝ b¶o hiÓm Ng­êi tham gia BH gÆp rñi ro Ng­êi tham gia B¶o hiÓm S¬ ®å 1: C¬ chÕ ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp b¶o hiÓm . Ng­êi B¶o HiÓm Qlý §Æc thï cña ho¹t ®éng kinh doanh b¶o hiÓm lµ "sù ®¶o ng­îc cña chu kú s¶n xuÊt kinh doanh". ViÖc tiªu thô s¶n phÈm dùa trªn quy tr×nh: phÝ b¶o hiÓm ®­îc thu tr­íc, cßn cam kÕt tr¶ tiÒn b¶o hiÓm ®­îc thùc hiÖn sau. Gi¸ trÞ sö dông cña s¶n phÈm b¶o hiÓm chØ ®­îc thùc hiÖn sau khi mua mét kho¶ng thêi gian nhÊt ®Þnh. Nh­ vËy doanh nghiÖp b¶o hiÓm (DNBH) cã trong tay mét quü tµi chÝnh tËp trung kh¸ lín, nh­ng quü nµy sÏ kh«ng ®­îc sö dông ®Ó båi th­êng ngay nªn DNBH cã thÓ sö dông l­îng tiÒn nhµn rçi nµy ®Ó ®Çu t­ . Nh­ vËy: §Çu t­ tµi chÝnh cña mét doanh nghiÖp b¶o hiÓm lµ viÖc doanh nghiÖp b¶o hiÓm sö dông c¸c nguån vèn nhµn rçi ®Ó ®Çu t­ vµo c¸c lÜnh vùc ®Çu t­ theo luËt ®Þnh. Mçi n­íc kh¸c nhau th× cã nh÷ng quy ®Þnh kh¸c nhau vÒ lÜnh vùc ®Çu t­ cña DNBH. 1.2.§Æc ®iÓm cña ho¹t ®éng ®Çu t­ trong doanh nghiÖp b¶o hiÓm nh©n thä: §èi víi doanh nghiÖp b¶o hiÓm nh©n thä, ho¹t ®éng ®Çu t­ quü tµi chÝnh rÊt phøc t¹p do s¶n phÈm b¶o hiÓm nh©n thä còng ®a d¹ng vµ phøc t¹p h¬n, l¹i thªm c¹nh tranh khèc liÖt trªn thÞ tr­êng.Hîp ®ång b¶o hiÓm nh©n thä th­êng lµ hîp ®ång dµi h¹n nªn ho¹t ®éng ®Çu t­ cña doanh nghiÖp b¶o hiÓm nh©n thä cã mét sè ®Æc tr­ng c¬ b¶n sau: Mét ®Æc ®iÓm chung cña ho¹t ®éng ®Çu t­ cña doanh nghiÖp b¶o hiÓm nh©n thä lµ chÞu t¸c ®éng rÊt lín cña nh÷ng thay ®æi vÒ l·i suÊt vµ l¹m ph¸t do nguån vèn ®em ®Çu t­ th­êng lµ dµi h¹n. Do tÝnh chÊt dµi h¹n cña c¸c hîp ®ång b¶o hiÓm nh©n thä vµ nhu cÇu chi cã thÓ dù ®o¸n ®­îc mét c¸ch kh¸ chÝnh x¸c nªn c¸c quü b¶o hiÓm nh©n thä th­êng ®Çu t­ vµo c¸c lo¹i chøng kho¸n dµi h¹n. Quy m« c¸c quü b¶o hiÓm nh©n thä lín h¬n c¸c quü b¶o hiÓm phi nh©n thä xÐt d­íi gãc ®é phÝ b¶o hiÓm. Thu nhËp cña c«ng ty b¶o hiÓm nh©n thä th­êng lín h¬n c¸c kho¶n chi vµ tÊt c¶ c¸c khiÕu n¹i cã thÓ ®­îc thanh to¸n tõ phÝ b¶o hiÓm vµ thu nhËp tõ ®Çu t­ trong n¨m. Do vËy, DNBH nh©n thä Ýt cã nhu cÇu ®Çu t­ vµo chøng kho¸n ng¾n h¹n. Theo nghiªn cøu cña c¸c chuyªn gia tÝnh to¸n th× mét hîp ®ång b¶o hiÓm phï hîp víi c«ng ty b¶o hiÓm nh©n thä lµ mét hîp ®ång mµ ngµy thanh to¸n ®¸o h¹n cña hîp ®ång trïng víi ngµy thanh to¸n ®¸o h¹n cña h¹ng môc ®Çu t­. §Çu t­ n­íc ngoµi cña quü b¶o hiÓm nh©n thä th­êng Ýt h¬n b¶o hiÓm phi nh©n thä. B¶o hiÓm nh©n thä cã tÝnh tiÕt kiÖm nªn viÖc ®Çu t­ cã ¶nh h­ëng lín ®Õn kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña doanh nghiÖp b¶o hiÓm trªn thÞ tr­êng. 1.3.Vai trß cña ho¹t ®éng ®Çu t­ trong DNBH nh©n thä. 1.3.1.§èi víi doanh nghiÖp b¶o hiÓm : DNBH kh«ng chØ cã nhiÖm vô thu chi quü tµi chÝnh b¶o hiÓm mµ cßn ph¶i ph¸t triÓn quü tµi chÝnh nµy. §Çu t­ tµi chÝnh nguån vèn nhµn rçi cã ý nghÜa quan träng cho sù tån t¹i vµ ph¸t triÓn cña doanh nghiÖp b¶o hiÓm. §Çu t­ cã hiÖu qu¶ chÝnh lµ ph¸t triÓn quü tµi chÝnh cña DNBH. -Ho¹t ®éng ®Çu t­ cã ¶nh h­ëng trùc tiÕp ®Õn n¨ng lùc tµi chÝnh vµ kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña doanh nghiÖp b¶o hiÓm trªn thÞ tr­êng. Tû suÊt lîi nhuËn ®Çu t­ cao sÏ gióp doanh nghiÖp b¶o hiÓm cã ®iÒu kiÖn gi¶m phÝ b¶o hiÓm, tõ ®ã t¹o lîi thÕ so víi ®èi thñ c¹nh tranh. - ChiÕn l­îc thiÕt kÕ vµ b¸n s¶n phÈm cña doanh nghiÖp còng bÞ chi phèi bëi ho¹t ®éng ®Çu t­ th«ng qua viÖc ®Þnh gi¸ c¸c s¶n phÈm b¶o hiÓm, më réng ph¹m vi tr¸ch nhiÖm còng nh­ t¨ng thªm quyÒn lîi cho kh¸ch hµng. -Ho¹t ®éng ®Çu t­ ®ãng gãp vµo sù t¨ng tr­ëng thu nhËp vµ lîi nhuËn cña cña doanh nghiÖp b¶o hiÓm, tõ ®ã gióp doanh nghiÖp b¶o hiÓm më réng quy m«, t¨ng thªm thu nhËp cho ng­êi lao ®éng. §ång thêi cßn gióp c¸c doanh nghiÖp b¶o hiÓm bï ®¾p sù mÊt gi¸ cña ®ång tiÒn, b¶o toµn quü tµi chÝnh b¶o hiÓm tr­íc rñi ro l¹m ph¸t . Ngoµi ra, ho¹t ®éng ®Çu t­ cßn cã mét sè ý nghÜa kh¸c nh­ : gióp doanh nghiÖp khuÕch tr­¬ng qu¶ng c¸o th«ng qua ®Çu t­ bÊt ®éng s¶n hoÆc t¹o thªm kh¸ch hµng cho doanh nghiÖp th«ng qua ho¹t ®éng cho vay (khi ng­êi vay mua b¶o hiÓm t¹i c«ng ty). 1.3.2.§èi víi doanh nghiÖp b¶o hiÓm nh©n thä : NÕu nh­ trong doanh nghiÖp b¶o hiÓm phi nh©n thä, thu nhËp tõ ho¹t ®éng ®Çu t­ tµi chÝnh gióp doanh nghiÖp bï ®¾p c¸c chi phÝ kinh doanh,cã ®iÒu kiÖn ®Ó gi¶m phÝ b¶o hiÓm, t¨ng kh¶ n¨ng ký kÕt hîp ®ång b¶o hiÓm, n©ng cao møc gi÷ l¹i trong c¸c hîp ®ång t¸i b¶o hiÓm, tõ ®ã æn ®Þnh vµ n©ng cao kÕt qu¶ kinh doanh th× trong doanh nghiÖp b¶o hiÓm nh©n thä, ®Çu t­ quü dù phßng lµ sù b¾t buéc v× tÝnh chÊt kü thuËt cña nghiÖp vô b¶o hiÓm nµy. NÕu c¸c doanh nghiÖp b¶o hiÓm nh©n thä kh«ng ®Çu t­ hoÆc thu nhËp tõ ho¹t ®éng ®Çu t­ kh«ng ®ñ lín ®Ó bï ®¾p c¸c kho¶n "nî tiÕt kiÖm" ®èi víi ng­êi ®­îc b¶o hiÓm th× doanh nghiÖp b¶o hiÓm sÏ l©m vµo t×nh tr¹ng thua lç ; trÇm träng h¬n cã thÓ dÉn tíi ph¸ s¶n. Nh­ vËy cã thÓ nãi ®Çu t­ lµ mét ho¹t ®éng cã vai trß sèng cßn ®èi víi viÖc tån t¹i vµ ph¸t triÓn cña doanh nghiÖp b¶o hiÓm nh©n thä. Ho¹t ®éng ®Çu t­ trong doanh nghiÖp b¶o hiÓm nh©n thä còng cã nh÷ng vai trß quan träng nh­ c¸c doanh nghiÖp b¶o hiÓm nãi chung. Ngoµi ra nã cßn thÓ hiÖn mét sè nÐt quan träng sau : -Ho¹t ®éng ®Çu t­ gióp hä thùc hiÖn c¸c nghÜa vô tµi chÝnh cña m×nh ®èi víi ng­êi tham gia b¶o hiÓm. Bëi v× b¶o hiÓm nh©n thä kh«ng chØ cã tÝnh rñi ro mµ cßn cã tÝnh tiÕt kiÖm. Do ®ã viÖc ®Çu t­ cã hiÖu qu¶ kh«ng ®¬n thuÇn lµ ph¸t triÓn quü tµi chÝnh mµ cßn lµ tr¸ch nhiÖm cña DNBH ®Ó ®¶m b¶o cho kh¸ch hµng ®­îc tr¶ l·i. -Thu nhËp tõ ®Çu t­ lµ nguån tµi chÝnh ®Ó doanh nghiÖp b¶o hiÓm thùc hiÖn c¸c cam kÕt víi kh¸ch hµng, t¨ng c¸c kho¶n lîi tøc chia thªm cho c¸c hîp ®ång b¶o hiÓm, qua ®ã n©ng cao tÝnh hÊp dÉn cho c¸c s¶n phÈm b¶o hiÓm nh©n thä. -§Çu t­ gióp DNBH nh©n thä bï ®¾p sù mÊt gÝa cña ®ång tiÒn, b¶o toµn quü tµi chÝnh tr­íc rñi ro l¹m ph¸t, ®¶m b¶o kh¶ n¨ng chi tr¶ cña doanh nghiÖp b¶o hiÓm nh©n thä trong t­¬ng lai . 2.Nguyªn t¾c ®Çu t­ cña doanh nghiÖp b¶o hiÓm Ho¹t ®éng ®Çu t­ cña doanh nghiÖp b¶o hiÓm ®­îc vÝ nh­ mét "c¸nh tay" cña doanh nghiÖp b¶o hiÓm cïng víi "c¸nh tay" kinh doanh trùc tiÕp. Trong m«i tr­êng c¹nh tranh quyÕt liÖt ®Ó ®¶m b¶o ®Çu t­ an toµn vµ hiÖu qu¶ doanh nghiÖp b¶o hiÓm cÇn tu©n thñ nh÷ng nguyªn t¾c c¬ b¶n sau : 2.1.Nguyªn t¾c an toµn Nguyªn t¾c nµy ®­îc ®Æt ra nh»m h¹n chÕ tèi ®a rñi ro trong ®Çu vµ b¶o toµn nguån vèn sö dông. Ho¹t ®éng ®Çu t­ lu«n ®øng tr­íc nh÷ng rñi ro nh­ : Rñi ro vÒ l·i suÊt Rñi ro tÝn dông Rñi ro thÞ tr­êng Rñi ro tiÒn tÖ Rñi ro biÕn ®éng gi¸ trong ®Çu t­ chøng kho¸n . Khi tiÕn hµnh ho¹t ®éng ®Çu t­, c¸c doanh nghiÖp b¶o hiÓm cÇn chó ý ®Õn tÊt c¶ nh÷ng rñi ro trªn ®Ó ho¹t ®éng ®Çu t­ ®­îc hiÖu qu¶ h¬n. Tr­íc nh÷ng rñi ro ®ã viÖc ®¶m b¶o an toµn vèn lµ rÊt quan träng , nã ®¶m b¶o kh¶ n¨ng thanh to¸n cña doanh nghiÖp b¶o hiÓm, t¹o lßng tin cho kh¸ch hµng tõ ®ã t¨ng thªm uy tÝn cho doanh nghiÖp. Nguyªn t¾c nµy yªu cÇu doanh nghiÖp b¶o hiÓm ph¶i ®a d¹ng ho¸ danh môc ®Çu t­ cña m×nh nh»m ph©n t¸n vµ gi¶m thiÓu nh÷ng rñi ro cã thÓ gÆp ph¶i. Nguyªn t¾c an toµn ®­îc ph¸p luËt thÓ chÕ b»ng viÖc quy ®Þnh danh môc ®Çu t­ víi nh÷ng lÜnh vùc cã møc ®é rñi ro ®Çu t­ thÊp.Cô thÓ nh­ sau : §iÒu 98,LuËt kinh doanh b¶o hiÓm ban hµnh n¨m 2000 quy ®Þnh doanh nghiÖp b¶o hiÓm ®­îc ®Çu t­ vµo nh÷ng lÜnh vùc sau: Mua tr¸i phiÕu chÝnh phñ; Mua cæ phiÕu, tr¸i phiÕu doanh nghiÖp; Kinh doanh bÊt ®éng s¶n; Gãp vèn vµo c¸c doanh nghiÖp kh¸c; Cho vay theo quy ®Þnh cña LuËt c¸c tæ chøc tÝn dông; Göi tiÒn t¹i c¸c tæ chøc tÝn dông (trÝch ®iÒu 98-LuËt kinh doanh b¶o hiÓm) 2.2.Nguyªn t¾c sinh lêi: Mét trong nh÷ng môc tiªu quan träng cña ho¹t ®éng ®Çu t­ lµ t¹o ra lîi nhuËn.Lîi nhuËn cao lµ môc tiªu cña tÊt c¶ mäi doanh nghiÖp khi tham gia kinh doanh trªn thÞ tr­êng. Víi doanh nghiÖp b¶o hiÓm, lîi nhuËn lµ rÊt cÇn thiÕt gióp doanh nghiÖp t¨ng c­êng søc m¹nh tµi chÝnh, ®øng v÷ng trong c¹nh tranh vµ thùc hiÖn c¸c chiÕn l­îc cña m×nh. Lîi nhuËn t¹o ra tõ ho¹t ®éng ®Çu t­ sÏ gióp doanh nghiÖp b¶o hiÓm cã ®iÒu kiÖn gi¶m phÝ vµ më réng ph¹m vi b¶o hiÓm. Tãm l¹i ®©y lµ kÕt qu¶ cuèi cïng mµ doanh nghiÖp b¶o hiÓm theo ®uæi . Tuy nhiªn, muèn thu ®­îc tû suÊt lîi nhuËn cao th× rñi ro khi ®Çu t­ còng t¨ng theo. V× vËy nhµ qu¶n lý ®Çu t­ cÇn nghiªn cøu sao cho ho¹t ®éng ®Çu t­ võa ®¶m b¶o nguyªn t¾c an toµn l¹i võa ®em l¹i møc lîi nhuËn nh­ mong muèn. 2.3.Nguyªn t¾c ®¶m b¶o kh¶ n¨ng thanh to¸n th­êng xuyªn. Kh¶ n¨ng thanh to¸n lµ kh¶ n¨ng mµ doanh nghiÖp b¶o hiÓm cã thÓ sö dông c¸c tµi s¶n cña m×nh ®Ó ®¸p øng c¸c tr¸ch nhiÖm thanh to¸n ®· ®Õn h¹n. Do c¸c khiÕu n¹i cña c¸c DNBH rÊt khã dù ®o¸n nªn hä ph¶i gi÷ mét tû lÖ ®Çu t­ nhÊt ®Þnh vµo c¸c h¹ng môc ®Çu t­ cã tÝnh thanh kho¶n cao ®Ó ®¶m b¶o thanh to¸n ngay khi cÇn thiÕt. Song song víi môc tiªu lîi nhuËn lµ môc tiªu ®¶m b¶o kh¶ n¨ng thanh to¸n.Thùc tÕ hai môc tiªu nµy th­êng cã sù ®¸nh ®æi lÉn nhau: Khi doanh nghiÖp b¶o hiÓm muèn t¨ng lîi nhuËn th× ph¶i chÊp nhËn t¨ng kh¶ n¨ng rñi ro, nÕu rñi ro thùc tÕ x¶y ra th× kh¶ n¨ng thanh to¸n cña doanh nghiÖp sÏ bÞ ®e do¹. Do ®ã viÖc ®Çu t­ cña doanh nghiÖp b¶o hiÓm ph¶i ®¶m b¶o cã tÝnh thanh kho¶n hîp lý v× doanh nghiÖp b¶o hiÓm cã thÓ ph¶i thanh to¸n cho kh¸ch hµng bÊt kú lóc nµo khi cã sù kiÖn b¶o hiÓm x¶y ra. TÊt c¶ c¸c nguyªn t¾c ®Çu t­ cÇn ®­îc ¸p dông mét c¸ch linh ho¹t tuú thuéc vèn ®Çu t­ ®­îc h×nh thµnh tõ nguån nµo. §Çu t­ cña doanh nghiÖp b¶o hiÓm tõ c¸c nguån vèn nî (nh­ c¸c quÜ Dù phßng nghiÖp vô ) ph¶i tu©n thñ hÕt søc nghiªm ngÆt c¸c nguyªn t¾c ®Çu t­ trªn. Bëi v× ®©y kh«ng ph¶i lµ tiÒn cña doanh nghiÖp b¶o hiÓm mµ lµ kho¶n nî cña doanh nghiÖp ®èi víi kh¸ch hµng. C¸c nguyªn t¾c ®Çu t­ trªn ®ßi hái c¸c doanh nghiÖp b¶o hiÓm nh©n thä cÇn ®a d¹ng ho¸ c¸c h¹ng môc ®Çu t­ cña m×nh, cã chiÕn l­îc ®Çu t­ thÝch hîp víi quy m« cña doanh nghiÖp còng nh­ phï hîp víi ®iÒu kiÖn thÞ tr­êng. 3.Nguån vèn ®Çu t­ cña doanh nghiÖp b¶o hiÓm nh©n thä : 3.1.Nguån vèn ®iÒu lÖ Doanh nghiÖp b¶o hiÓm th­êng ph¶i ký mét phÇn vèn ®iÒu lÖ cña m×nh theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt. ¥ ViÖt Nam hiÖn nay quy ®Þnh b»ng 5% vèn ph¸p ®Þnh, phÇn cßn l¹i DNBH cã thÓ ®em ®i ®Çu t­ sinh lêi. Trong DNBH nh©n thä, nguån vèn nµy ch­a ph¶i lµ chiÕm tû träng lín nh­ng cã vai trß kh¸ quan träng. Nã lµ nguån vèn tù cã cña doanh nghiÖp nªn kh«ng chÞu sù kiÓm so¸t vµ quy ®Þnh chÆt chÏ cña ph¸p luËt, do ®ã DNBH cã thÓ ®em ®Çu t­ vµo nh÷ng kho¶n môc cã tû suÊt lîi nhuËn cao nh»m phôc vô nh÷ng chiÕn l­îc vµ môc tiªu cña m×nh. 3.2.Quü dù tr÷ b¾t buéc Trong qu¸ tr×nh kinh doanh rñi ro, b¶n th©n DNBH còng cã thÓ gÆp ph¶i nh÷ng rñi ro g©y ¶nh h­ëng ®Õn kh¶ n¨ng thanh to¸n cña doanh nghiÖp, tõ ®ã cã thÓ ¶nh h­ëng ®Õn kh¸ch hµng.V× vËy Nhµ n­íc ph¶i yªu cÇu DNBH ph¶i trÝch lËp c¸c quü dù tr÷ b¾t buéc ®Ó kh«ng nh÷ng ®¶m b¶o kh¶ n¨ng thanh to¸n cña doanh nghiÖp mµ cßn b¶o vÖ quyÒn lîi cho ng­êi tham gia b¶o hiÓm. LuËt kinh doanh b¶o hiÓm ViÖt Nam quy ®Þnh c¸c DNBH ph¶i trÝch 5% lîi nhuËn sau thuÕ hµng n¨m ®Ó lËp quü dù tr÷ b¾t buéc, møc tèi ®a cña quü nµy lµ 10% vèn ®iÒu lÖ cña doanh nghiÖp b¶o hiÓm. 3.3.Quü dù tr÷ tù nguyÖn Trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng kinh doanh, c¸c DNBH lu«n ph¶i duy tr× kh¶ n¨ng thanh to¸n cña m×nh. Ngoµi quü dù tr÷ b¾t buéc, DNBH cã thÓ thµnh lËp quü dù tr÷ tù nguyÖn. Quü nµy ®­îc lÊy tõ lîi nhuËn sau thuÕ ch­a ph©n phèi cña doanh nghiÖp. DNBH thµnh lËp thªm quü nµy nh»m t¨ng kh¶ n¨ng thanh to¸n cña m×nh, thùc hiÖn tèt c¸c cam kÕt víi kh¸ch hµng. C¸c quü dù tr÷ b¾t buéc vµ tù nguyÖn cña DNBH th­êng chiÕm tû träng kh«ng lín trong nguån vèn ®Çu t­ cña doanh nghiÖp nh­ng còng cã vai trß quan träng, gãp phÇn t¨ng doanh thu vµ ®¶m b¶o kh¶ n¨ng thanh to¸n cña DNBH. 3.4.C¸c kho¶n l·i cña nh÷ng n¨m tr­íc ch­a sö dông vµ lîi tøc ®Ó l¹i cña doanh nghiÖp. Vµo cuèi mçi n¨m tµi chÝnh, lîi nhuËn sau thuÕ cña DNBH ®­îc sö dông ®Ó chia cæ tøc cho cæ ®«ng ®èi víi c«ng ty cæ phÇn, trÝch lËp c¸c quü nh­ quü ®Çu t­ ph¸t triÓn, quü khen th­ëng phóc lîi,... phÇn cßn l¹i sÏ ®­îc bæ sung vµo nguån vèn ®Çu t­ cña doanh nghiÖp. Trong kinh doanh b¶o hiÓm nh©n thä, DNBH cßn cã c¸c quü ®Çu t­ h×nh thµnh tõ lîi tøc ®Ó l¹i, ®¶m b¶o cho nh÷ng cam kÕt cã chia l·i. 3.5.Nguån vèn nhµn rçi tõ dù phßng nghiÖp vô b¶o hiÓm a, Quü dù phßng nghiÖp vô trong DNBH Theo quy ®Þnh hiÖn hµnh th× dù phßng nghiÖp vô lµ quü b¾t buéc doanh nghiÖp b¶o hiÓm ph¶i lËp ®Ó thùc hiÖn cam kÕt víi kh¸ch hµng theo hîp ®ång b¶o hiÓm trong mäi t×nh huèng. Ngoµi ra,c¸c quü dù phßng nghiÖp vô cßn ®ãng vai trß " van ®iÒu chØnh " thu , chi vµ lîi nhuËn cña doanh nghiÖp, ®¶m b¶o doanh nghiÖp lu«n trong t×nh tr¹ng ph¸t triÓn vµ æn ®Þnh. Quü dù phßng nghiÖp vô nÕu kh«ng ®­îc kiÓm so¸t chÆt chÏ, vËn hµnh tuú tiÖn sÏ ph¶n t¸c dông vµ g©y h¹i cho doanh nghiÖp. Dù phßng nghiÖp vô cã nguån gèc tõ phÝ thuéc së h÷u cña doanh nghiÖp, cã chiÒu h­íng ngµy cµng t¨ng vÒ quy m« do t¨ng tr­ëng vÒ nghiÖp vô vµ møc gi÷ l¹i. Sù t¨ng tr­ëng cña quü dù phßng nghiÖp vµ tÝnh æn ®Þnh t­¬ng ®èi cña nã trë thµnh mét tiÒm n¨ng tµi chÝnh cña doanh nghiÖp ,®­îc doanh nghiÖp sö dông vµo ®Çu t­ trong chiÕn l­îc kinh doanh tæng hîp kinh doanh cña m×nh . Quü dù phßng nghiÖp vô cña DNBH bao gåm : Dù phßng to¸n häc; Dù phßng chi tr¶ ( båi th­êng); Dù phßng ®¶m b¶o c©n ®èi; Dù phßng chia l·i; b, Nguån vèn nhµn rçi tõ dù phßng nghiÖp vô b¶o hiÓm Nguån vèn nhµn rçi tõ dù phßng nghiÖp vô b¶o hiÓm cña DNBH nh©n thä lµ tæng dù phßng nghiÖp vô trõ c¸c kho¶n tiÒn båi th­êng b¶o hiÓm th­êng xuyªn trong kú. LuËt kinh doanh b¶o hiÓm quy ®Þnh kho¶n tiÒn båi th­êng xuyªn trong kú ®èi víi DNBH nh©n thä lµ lín h¬n hoÆc b»ng 5% tæng dù phßng nghiÖp vô. Cuèi mçi n¨m tµi chÝnh, DNBH trÝch lËp c¸c quü dù phßng nghiÖp vô tõ quü tµi chÝnh b¶o hiÓm cho tõng nghiÖp vô b¶o hiÓm vµ cho phÇn tr¸ch nhiÖm cßn l¹i cña hîp ®ång b¶o hiÓm. Trong n¨m tµi chÝnh tiÕp theo, c¸c quü dù phßng nghiÖp vô th­êng kh«ng ph¶i sö dông ®Ó chi tr¶, båi th­êng hÕt ngay. DNBH cã thÓ lÊy tõ tiÒn phÝ thu ®­îc trong n¨m ®Ó chi tr¶ båi th­êng cho phÇn tr¸ch nhiÖm ph¸t sinh tõ nh÷ng hîp ®ång ký tõ nh÷ng n¨m tr­íc. Do vËy DNBH sÏ cã mét phÇn quü dù phßng nghiÖp vô lµ "nhµn rçi " cã thÓ ®em ®i ®Çu t­ ®Ó sinh lêi. Trong c¸c nguån ®Çu t­ trªn th× nguån vèn nhµn rçi tõ dù phßng nghiÖp vô cña DNBH lu«n chiÕm tû träng lín trong tæng sè vèn ®Çu t­. §èi víi DNBH nh©n thä, nguån vèn nµy chiÕm ®Õn trªn d­íi 90%. ViÖc ®Çu t­ nguån vèn nµy chÞu sù kiÓm so¸t chÆt chÏ cña ph¸p luËt. ë ViÖt Nam luËt ph¸p quy ®Þnh nh­ sau: Mua tr¸i phiÕu chÝnh phñ, tr¸i phiÕu doanh nghiÖp cã b¶o l·nh, göi tiÒn t¹i c¸c tæ chøc tÝn dông kh«ng h¹n chÕ . Mua cæ phiÕu ,tr¸i phiÕu doanh nghiÖp kh«ng cã b¶o l·nh, gãp vèn vµo c¸c doanh nghiÖp kh¸c tèi ®a lµ 50%vèn nhµn rçi tõ dù phßng nghiÖp vô b¶o hiÓm. §èi víi viÖc kinh doanh bÊt ®éng s¶n, cho vay, uû th¸c ®Çu t­ qua c¸c tæ chøc tµi chÝnh tÝn dông tèi ®a lµ 40% vèn nhµn rçi tõ dù phßng nghiÖp vô b¶o hiÓm. 4.C¸c nh©n tè ¶nh h­ëng ®Õn ho¹t ®éng ®Çu t­ cña doanh nghiÖp b¶o hiÓm nh©n thä : Cã rÊt nhiÒu nh©n tè ¶nh h­ëng ®Õn ho¹t ®éng ®Çu t­ cña doanh nghiÖp b¶o hiÓm nh©n thä, trong ®ã bao gåm c¶ nh÷ng nh©n tè bªn trong vµ nh©n tè bªn ngoµi. 4.1. Nh÷ng nh©n tè bªn trong: 4.1.1. C¸c nghÜa vô tµi chÝnh cña doanh nghiÖp b¶o hiÓm nh©n thä. Cã thÓ nãi nghÜa vô tµi chÝnh cña DNBH lµ nh©n tè then chèt quyÕt ®Þnh sù lùa chän c¸c h×nh thøc ®Çu t­ cña c«ng ty b¶o hiÓm, ®Æc biÖt lµ nghÜa vô ®èi víi kh¸ch hµng( ng­êi ®­îc b¶o hiÓm).NghÜa vô nµy ®­îc quy ®Þnh t¹i c¸c ®iÒu kho¶n cña hîp ®ång b¶o hiÓm. H×nh thøc ®Çu t­ cña DNBH sÏ phô thuéc vµo b¶n chÊt c¸c nghÜa vô cña DNBH ®èi víi kh¸ch hµng. Nguån vèn ®em ®i ®Çu t­ cña DNBH phÇn lín lÊy tõ c¸c quü dù phßng nghiÖp vô; Do ®ã ®Ó ®¶m b¶o quyÒn lîi cña kh¸ch hµng còng nh­ ®¶m b¶o kh¶ n¨ng thanh to¸n cña c«ng ty th× DNBH khi ®Çu t­ kh«ng chØ tÝnh ®Õn lîi nhuËn mµ cãn ph¶i ®¶m b¶o kh¶ n¨ng ®¸p øng cao tr¸ch nhiÖm ®èi víi ng­êi ®­îc b¶o hiÓm. NÕu nh­ kh«ng cã sù qu¶n lý ho¹t ®éng ®Çu t­ mét c¸ch chÆt chÏ, DNBH sÏ cã xu h­íng t×m kiÕm c¸c h×nh thøc ®Çu t­ sao cho thu ®­îc lîi nhuËn cao nhÊt trªn c¬ së tµi s¶n tµi chÝnh hiÖn cã. Còng nh­ DNBH phi nh©n thä, DNBH nh©n thä cã hai nghÜa vô tµi chÝnh chñ yÕu lµ : Tr¸ch nhiÖm ®èi víi ng­êi ®­îc b¶o hiÓm Tr¸ch nhiÖm ®èi víi cæ ®«ng. B¶n chÊt cña nghÜa vô tµi chÝnh ®èi víi ng­êi ®­îc b¶o hiÓm ë DNBH nh©n thä cã ¶nh h­ëng lín ®Õn chÝnh s¸ch ®Çu t­ cña doanh nghiÖp, ®Æc biÖt lµ ®Õn viÖc lùa chän c¸c tµi s¶n ®­îc coi lµ ®¶m b¶o cho nghÜa vô ®ã. Nh×n chung, nghÜa vô tµi chÝnh víi ng­êi tham gia b¶o hiÓm cña DNBH nh©n thä cã thêi h¹n dµi h¬n so víi DNBH phi nh©n thä, nhÊt lµ nh÷ng nghiÖp vô b¶o hiÓm nh©n thä cã liªn quan ®Õn viÖc cung cÊp s¶n phÈm tiÕt kiÖm vµ h­u trÝ dµi h¹n. §iÒu nµy cã nghÜa lµ giíi h¹n thêi gian cho viÖc ®Çu t­ c¸c quü cña ng­êi tham gia b¶o hiÓm nh©n thä dµi h¹n h¬n nhiÒu so víi trong b¶o hiÓm phi nh©n thä.Thªm n÷a, c¸c luång tiÒn thu vµo (inflow) tõ phÝ b¶o hiÓm nh©n thä t­¬ng ®èi æn ®Þnh do phÝ ®· ®­îc tÝnh tr­íc vµ ®­îc thu ®Þnh kú hoÆc mét lÇn. Do ®ã DNBH nh©n thä kh«ng ph¶i lo l¾ng qu¸ nhiÒu vÒ tÝnh thanh kho¶n cña c¸c tµi s¶n trong danh môc ®Çu t­ cña m×nh. 4.1.2.Quy m« cña doanh nghiÖp b¶o hiÓm Quy m« cña doanh nghiÖp b¶o hiÓm còng ¶nh h­ëng ®Õn sù lùa chän c¸c h×nh thøc ®Çu t­ : C¸c DNBH cã vèn ®Çu t­ lín sÏ cã ph¹m vi lùa chän ®Çu t­ réng h¬n, cã kh¶ n¨ng ®Çu t­ vµo nhiÒu danh môc kh¸c nhau, ®Æc biÖt lµ khi cã quy ®Þnh tû lÖ ®Çu t­ tèi thiÓu víi mét sè lÜnh vùc nh­ bÊt ®éng s¶n, tr¸i phiÕu chÝnh phñ ...Ng­îc l¹i víi nh÷ng DNBH cã vèn ®Çu t­ víi quy m« nhá h¬n. Møc ®é thanh kho¶n cña c¸c tµi s¶n tµi chÝnh sÏ phô thuéc vµo quy m« ®Çu t­ vµo tµi s¶n ®ã cña DNBH so víi quy m« cña toµn thÞ tr­êng.VÝ dô, mét DNBH nhá th× do tµi s¶n ®Çu t­ cã gÝa trÞ nhá nªn khi cÇn hä cã thÓ b¸n ngay ra thÞ tr­êng mµ kh«ng lo lµm rèi lo¹n thÞ tr­êng, ®¶m b¶o tÝnh thanh kho¶n ®Ó cã tiÒn mÆt chi tiªu.Trong khi ®ã, víi mét DNBH lín, n¾m gi÷ mét gi¸ trÞ lín cïng lo¹i tµi s¶n ®Çu t­ ®ã , khi cÇn nÕu b¸n ra thÞ tr­êng cã thÓ bÞ ¶nh h­ëng ®¸ng kÓ do khi b¸n hµng víi sè l­îng lín th­êng bÞ gi¶m gi¸. Trong tr­êng hîp nµy, tµi s¶n ®Çu t­ ®ã cã thÓ coi lµ kh«ng ®ñ tÝnh thanh kho¶n cÇn thiÕt. 4.1.3. ChÝnh s¸ch ph©n phèi lîi nhuËn Nh©n tè nµy ¶nh h­ëng tíi ho¹t ®éng ®Çu t­ cña doanh nghiÖp b¶o hiÓm nh©n thä, khi doanh nghiÖp ký kÕt nh÷ng hîp ®ång b¶o hiÓm cã cam kÕt chia l·i nh­ s¶n phÈm b¶o hiÓm nh©n thä trän ®êi, hçn hîp vµ niªn kim.. -NÕu thÞ tr­êng b¶o hiÓm ®Þa ph­¬ng cã tËp qu¸n ph©n phèi lîi nhuËn cho ng­êi tham gia b¶o hiÓm d­¬Ý h×nh thøc chia l·i b»ng tiÒn mÆt hµng n¨m th× DNBH sÏ chó träng h¬n vµo møc thu nhËp ng¾n h¹n tõ viÖc ®Çu t­. -Ng­îc l¹i, nÕu viÖc ph©n phèi lîi nhuËn cho ng­êi tham gia b¶o hiÓm nh©n thä ®­îc thùc hiÖn chñ yÕu d­íi h×nh thøc bæ sung vµo sè tiÒn b¶o hiÓm hoÆc tr¶ th­ëng vµo thêi ®iÓm kÕt thóc hîp ®ång b¶o hiÓm th× DNBH Ýt quan t©m ®Õn lîi nhuËn ®Çu t­ ng¾n h¹n vµ tËp trung vµo ®Çu t­ dµi h¹n. 4.1.4.C¸c quan ®iÓm ®Çu t­ cña nhµ qu¶n lý . Ho¹t ®éng ®Çu t­ chÞu t¸c ®éng bëi nhiÒu nh©n tè, nh­ng quyÕt ®Þnh ®Çu t­ cuèi cïng: ®Çu t­ vµo ®©u, ®Çu t­ d­íi h×nh thøc nµo vµ gi¸ trÞ bao nhiªu ... lµ do ng­êi chÞu tr¸ch nhiÖm qu¶n lý ®Çu t­ quyÕt ®Þnh trong khu«n khæ ph¸p luËt cho phÐp. NÕu ng­êi qu¶n lý ®Çu t­ lµ nh÷ng ng­êi thËn träng th× hä thiªn vÒ lùa chän nh÷ng danh môc ®Çu t­ cã møc ®é rñi ro thÊp. Ng­îc l¹i nÕu hä lµ nh÷ng ng­êi ­a m¹o hiÓm, hä sÏ cã xu h­íng lùa chän nh÷ng danh môc ®Çu t­ cã møc ®é rñi ro cao h¬n nh­ng tû suÊt lîi nhuËn kú väng sÏ lín h¬n rÊt nhiÒu. Thùc tÕ cho thÊy r»ng quan ®iÓm qu¶n lý ®Çu t­ ë c¸c thÞ tr­êng b¶o hiÓm kh¸c nhau lµ kh¸c nhau. §iÒu nµy cã ¶nh h­ëng tíi héi ®ång qu¶n trÞ cña c¸c c«ng ty b¶o hiÓm víi t­ c¸ch lµ nh÷ng ng­êi ®Æt ra c¸c giíi h¹n chung cho chÝnh s¸ch ®Çu t­ cña c«ng ty. Do chÞu cïng mét søc Ðp , c¸c chÝnh s¸ch ®Çu t­ nh×n chung cã xu h­íng t­¬ng tù nhau gi÷a c¸c DNBH ho¹t ®éng trªn cïng mét thÞ tr­êng. Tuy nhiªn thùc tÕ còng cho thÊy c¸c triÕt lý hay quan ®iÓm ®Çu t­ kh«ng t¸ch biÖt víi bèi c¶nh quy m« vµ tèc ®é ph¸t triÓn cña thÞ tr­êng vèn. C¸c thÞ tr­êng vèn cã quy m« lín th­êng cã sù tham gia tÝch cùc cña c¸c c«ng ty b¶o hiÓm. C¸c khu vùc tµi chÝnh tù do vµ n¨ng ®éng h¬n th­êng sÏ t¹o ra c¸c tËp qu¸n qu¶n lý ®Çu t­ thiÕu thËn träng h¬n. 4.2.Nh÷ng nh©n tè bªn ngoµi : Còng nh­ bÊt kú mét ho¹t ®éng kinh tÕ nµo kh¸c , ho¹t ®éng ®Çu t­ cña DNBH lu«n chÞu t¸c ®éng cña c¸c nh©n tè m«i tr­êng bªn ngoµi nh­ m«i tr­êng ph¸p lý, m«i tr­êng kinh tÕ -x· héi-chÝnh trÞ... 4.2.1. ChÕ ®é thóª cña Nhµ n­íc . ThuÕ lµ mét nh©n tè bªn ngoµi quan träng cã ¶nh h­ëng ®¸ng kÓ ®Õn ho¹t ®éng ®Çu t­ cña DNBH, cô thÓ nh­ sau: NÕu thuÕ suÊt ¸p dông ®èi víi thu nhËp tõ ®Çu t­ kh¸c víi thóª suÊt ¸p dông ®èi víi thu nhËp tõ l·i vèn th× ®iªï ®ã sÏ lµm ¶nh h­ëng tíi viÖc lùa chän h×nh thøc ®Çu t­. NÕu thu nhËp tõ l·i vèn ®Çu t­ kh«ng bÞ ®¸nh thóª th× ®iÒu nµy cã thÓ lµm thay ®æi tÝnh hÊp dÉn cña c¸c tµi s¶n tµi chÝnh kh¸c nhau. DNBH sÏ t¨ng gi¸ trÞ ®Çu t­ vµo nh÷ng lÜnh vùc ®­îc Nhµ n­íc khuyÕn khÝch th«ng qua viÖc gi¶m thuÕ . Nhµ n­íc khuyÕn khÝch ®Çu t­ cho nÒn kinh tÕ b»ng chÝnh s¸ch ­u ®·i kh«ng kh«ng ®¸nh thuÕ ®èi víi lîi nhuËn sau thuÕ cña doanh nghiÖp nÕu lîi nhuËn ®ã ®­îc ®em t¸i ®Çu t­. Khi ®ã c¸c DNBH sÏ cã xu h­íng ®Ó l¹i nhiÒu lîi nhuËn sau thuÕ bæ sung vµo vèn ®iÒu lÖ, t¨ng nguån vèn ®Çu t­ cho doanh nghiÖp. 4.2.2.C¸c ®iÒu kiÖn cña thÞ tr­êng vèn. Quy m« cña c¸c thÞ tr­êng vèn vµ thÞ tr­êng tµi chÝnh trong n­íc cã t¸c ®éng quan träng tíi sù lùa chän c¸c h×nh thøc ®Çu t­. C¸c thÞ tr­êng vèn ®­îc tæ chøc tèt cã thÓ cung cÊp mét ph¹m vi réng r·i c¸c tµi s¶n tµi chÝnh s½n cã vµ ®iÒu nµy ®­îc thÓ hiÖn trong danh môc ®Çu t­ cña c¸c c«ng ty b¶o hiÓm. NÕu thÞ tr­êng vèn ph¸t triÓn kh«ng ®Çy ®ñ , sù lùa chän h×nh thøc ®Çu t­ sÏ bÞ h¹n chÕ( §iÒu nµy thÓ hiÖn rÊt râ ë thÞ tr­êng ViÖt Nam trong nh÷ng n¨m qua: Tõ n¨m 2000, chóng ta ®· cã thÞ tr­êng chøng kho¸n nh­ng quy m« vÉn cßn nhá vµ ho¹t ®éng ch­a hiÖu qu¶. 4.2.3. Mét sè c«ng cô qu¶n lý kh¸c cña Nhµ n­íc. DNBH kh«ng thÓ tù do ®Çu t­ nguån vèn nhµn rçi cña m×nh mµ lu«n chÞu sù qu¶n lý cña Nhµ n­íc. Nhµ n­íc ph¶i cã nh÷ng h¹n chÕ ph¸p luËt ®èi víi ho¹t ®éng ®Çu t­ cña DNBH, ®Þnh h­íng ®Çu t­ , ®­a ra nh÷ng danh môc ®Çu t­ nhÊt ®Þnh, thËm chÝ giíi h¹n møc ®Çu t­ tèi ®a , tèi thiÓu. Thùc tÕ, nguån vèn cña DNBH lµ rÊt lín vµ cã vai trß quan träng trong nÒn kinh tÕ nªn Nhµ n­íc cÇn ph¶i qu¶n lý ho¹t ®éng ®Çu t­ cña DNBH nh»m môc ®Ých: + B¶o vÖ ng­êi tham gia b¶o hiÓm; +§Þnh h­íng sù l­u chuyÓn cña c¸c quü ®Çu t­ ; +Gi¶m nguy c¬ tËp trung quyÒn lùc trong lÜnh vùc tµi chÝnh; 5. H×NH THøC vµ tæ chøc ho¹t ®éng ®Çu t­ trong doanh nghiÖp b¶o hiÓm nh©n thä : 5.1.H×nh thøc ®Çu t­ trong DNBH nh©n thä: 5.1.1.Cho vay cã thÕ chÊp §èi víi DNBH nh©n thä, ho¹t ®éng ®Çu t­ th«ng qua cho vay cã vai trß rÊt quan träng thÓ hiÖn ë nh÷ng ®Æc ®iÓm sau: Tu©n thñ c¸c tiªu chuÈn tµi chÝnh T¹o thu nhËp æn ®Þnh cho DNBH Cung cÊp cho x· héi mét kªnh huy ®éng vèn Gãp phÇn khuyÕn khÝch viÖc tiªu thô c¸c s¶n phÈm b¶o hiÓm Víi tÝnh chÊt lµ mét c«ng cô ®Çu t­, khi tiÕn hµnh cho vay, c¸c c«ng ty b¶o hiÓm còng ph¶i chÞu mét sè h¹n chÕ nhÊt ®Þnh nh­ h¹n chÕ ®èi víi sè tiÒn tèi ®a ®­îc phÐp cho vay hay h¹n chÕ vÒ ®ång tiÒn cho vay. HiÖn nay, c¸c kho¶n cho vay cã thÕ chÊp cña c¸c DNBH chñ yÕu ®¶m b¶o b»ng bÊt ®éng s¶n. VÝ dô nh­ vµo cuèi nh÷ng n¨m 90 ë Mü, h¬n 17% tæng gi¸ trÞ c¸c kho¶n ®Çu t­ cña c¸c c«ng ty b¶o hiÓm nh©n thä lµ ®Çu t­ cho vay cã tµi s¶n thÕ chÊp b»ng bÊt ®éng s¶n, trong khi nh÷ng bÊt ®éng s¶n do c¸c c«ng ty b¶o hiÓm nµy trùc tiÕp së h÷u chØ chiÕm 3%. Ngoµi ra, c¸c kho¶n vay theo ®¬n b¶o hiÓm nh©n thä ngµy cµng cã xu h­íng gia t¨ng. §©y còng lµ mét h×nh thøc thu hót thªm kh¸ch hµng cho DNBH. ë ViÖt Nam hiÖn nay, viÖc cho vay theo ®¬n b¶o hiÓm ®ang rÊt thÞnh hµnh vµ ®­îc c¸c DNBH sö dông nh­ mét h×nh thøc c¹nh tranh. 5.1.2.§Çu t­ chøng kho¸n §©y lµ mét c«ng cô ®Çu t­ ®­îc c¸c DNBH sö dông réng r·i nhÊt. T¹i Mü vµo nh÷ng n¨m 90, gi¸ trÞ ®Çu t­ vµo chøng kho¸n chiÕm kho¶ng 60% tæng gi¸ trÞ ®Çu t­ cña c¸c c«ng ty b¶o hiÓm nh©n thä.¥ Ph¸p, cã tíi 63,9% gi¸ trÞ ®Çu t­ cña c¸c c«ng ty b¶o hiÓm trong n¨m 1994 ®­îc giµnh ®Ó mua tr¸i phiÕu. Ngoµi ra, 17% gi¸ trÞ ®Çu t­ cña c¸c c«ng ty b¶o hiÓm nh©n thä Mü lµ c¸c chøng kho¸n do Kho b¹c Hoa Kú vµ c¸c c¬ quan chÝnh phñ liªn bang ph¸t hµnh. §iÒu nµy cã nghÜa lµ thu nhËp tõ c¸c ho¹t ®éng ®Çu t­ chøng kho¸n ®em l¹i cho c¸c c«ng ty b¶o hiÓm lµ rÊt lín. Ngoµi ra, ®Çu t­ vµo chøng kho¸n cã tÝnh thanh kho¶n cao v× DNBH cã thÓ nhanh chãng b¸n c¸c lo¹i chøng kho¸n ra thÞ tr­êng nÕu nhu cÇu chi tr¶ tiÒn mÆt lµ cÇn thiÕt. Chøng kho¸n mµ c¸c DNBH ®Çu t­ th­êng lµ cæ phiÕu vµ tr¸i phiÕu . Cæ phiÕu: Cæ phiÕu lµ chøng chØ hoÆc bót to¸n ghi sæ x¸c nhËn quyÒn së h÷u mét hoÆc mét sè cæ phÇn cña c«ng ty ®ã. Cã hai lo¹i cæ phiÕu lµ cæ phiÕu th­êng vµ cæ phiÕu ­u ®·i . Cæ phiÕu th­êng lµ mét kho¶n ®Çu t­ d­íi h×nh thøc cæ phÇn vµ nã kh¸c h¼n so víi tr¸i phiÕu trong khi cæ phiÕu ­u ®·i l¹i cã tÝnh chÊt cña c¶ cæ phiÕu vµ tr¸i phiÕu . Khi DNBH ®Çu t­ vµo cæ phiÕu, hä ®­îc h­ëng c¸c quyÒn ®èi víi c«ng ty víi t­ c¸ch lµ cæ ®«ng,®­îc së h÷u vµ chia cæ tøc víi møc ®é t­¬ng ®­¬ng víi tû lÖ cæ phÇn mµ hä n¾m gi÷. QuyÒn lîi mµ DNBH ®­îc h­ëng lóc nµy tuú theo hä n¾m gi÷ cæ phiÕu th­êng hay cæ phiÕu ­u ®·i. Ngoµi phÇn l·i thu ®­îc tõ cæ tøc cßn cã thÓ thu ®­îc l·i vèn. §ã lµ thu nhËp mµ DNBH cã ®­îc do cã sù chªnh lÖch gi÷a gi¸ thÞ tr­êng hiÖn t¹i vµ gi¸ mua vµo cña cæ phiÕu. Tr¸i phiÕu: §©y lµ mét lo¹i chøng kho¸n ®­îc ph¸t hµnh d­íi h×nh thøc chøng chØ hoÆc bót to¸n ghi sæ, x¸c nhËn nghÜa vô tr¶ nî cña tæ chøc ph¸t hµnh tr¸i phiÕu ®èi víi ng­êi së h÷u tr¸i phiÕu. C«ng cô nî nµy cã thÓ do ChÝnh phñ hoÆc c¸c doanh nghiÖp ph¸t hµnh. Tr¸i phiÕu c«ng ty cã ®é rñi ro cao h¬n tr¸i phiÕu chÝnh phñ nh­ng l¹i cã tû suÊt lîi nhuËn cao h¬n. §Çu t­ vµo tr¸i phiÕu chñ yÕu chÞu sù t¸c ®éng cña rñi ro l·i suÊt. Do tr¸i phiÕu cã nh÷ng lîi thÕ nhÊt ®Þnh nh­ cã thêi gian ®¸o h¹n dµi nªn t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c DNBH nh©n thä lo¹i trõ rñi ro l·i suÊt, ®Æc biÖt lµ khi c¹nh tranh trªn c¸c thÞ tr­êng b¶o hiÓm ®· khiÕn cho nh÷ng ®¶m b¶o vÒ l·i suÊt ®èi víi nh÷ng hîp ®ång b¶o hiÓm nh©n thä th«ng th­êng vµ niªn kim cã xu h­íng t¨ng. Tãm l¹i, ®Çu t­ vµo chøng kho¸n cã tû suÊt lîi nhuËn cao h¬n so víi c¸c h×nh thøc ®Çu t­ kh¸c. C¸c DNBH th­êng cã xu h­íng ®Çu t­ gi¸ trÞ lín vµo danh môc nµy. Cïng víi sù ph¸t triÓn cña thÞ tr­êng chøng kho¸n trong nh÷ng n¨m qua,viÖc ®Çu t­ vµo thÞ tr­êng chøng kho¸n cña c¸c DNBH ngµy mét gia t¨ng, nhÊt lµ c¸c DNBH phi nh©n thä. HiÖn nay c¸c DNBH nh©n thä chñ yÕu chuyÓn sang ®Çu t­ vµo chøng kho¸n vµ c¸c kho¶n vay cã møc ®é ®¶m b¶o Ýt h¬n nh­ng cã møc tû suÊt lîi nhuËn kú väng cao h¬n. 5.1.3.§Çu t­ bÊt ®éng s¶n H×nh thøc ®Çu t­ nµy còng cã vai trß quan träng v×: -Duy tr× sù æn ®Þnh gi¸ trÞ, viÖc ®Çu t­ vµo bÊt ®éng s¶n Ýt chÞu ¶nh h­ëng bëi t¸c ®éng cña yÕu tè l¹m ph¸t. -Ph¸t huy t¸c dông khuÕch tr­¬ng, qu¶ng c¸o, n©ng cao h×nh ¶nh cña c«ng ty. -Cung cÊp n¬i lµm viÖc thuËn lîi cho kh¸ch hµng ®Ó th¾t chÆt thªm mèi quan hÖ víi hä. ChÝnh v× nh÷ng lý do trªn mµ hiÖn nay nhiÒu DNBH chiÕm vÞ trÝ v÷ng ch¾c trªn thÞ tr­êng bÊt ®éng s¶n. VÝ dô nh­ ë §µi Loan, c«ng ty b¶o hiÓm nh©n thä Cathay Life vµo cuèi nh÷ng n¨m 90 së h÷u tíi 189 tßa nhµ t¹i §µi Loan, trong ®ã c«ng ty chØ sö dông 106 toµ nhµ, cßn l¹i lµ cho thuª. Tuy nhiªn, viÖc ®Çu t­ vµo bÊt ®éng s¶n cã rñi ro thÞ tr­êng cao vµ cã tÝnh thanh kho¶n thÊp. Do ®ã, c¸c ho¹t ®éng kinh doanh bÊt ®éng s¶n cña DNBH lu«n ph¶i chÞu nh÷ng h¹n chÕ nhÊt ®Þnh. Nh÷ng sè liÖu thèng kª vÒ thÞ tr­êng b¶o hiÓm c¸c n­íc OECD n¨m 1989 cho thÊy ®Çu t­ vµo bÊt ®éng s¶n cña c¸c c«ng ty b¶o hiÓm chiÕm tû träng kh«ng lín, nhÊt lµ DNBH phi nh©n thä do yªu cÇu ®¶m b¶o kh¶ n¨ng thanh to¸n. 5.1.4.§Çu t­ kh¸c : Ngoµi nh÷ng h×nh thøc ®Çu t­ trªn, DNBH cßn cã thÓ ®Çu t­ d­íi c¸c h×nh thøc kh¸c nh­: gãp vèn liªn doanh, göi tiÒn t¹i c¸c tæ chøc tÝn dông, cÇm cè, thÕ chÊp, ký c­îc ký quü dµi h¹n ... tuú theo luËt ph¸p cña tõng quèc gia. Víi DNBH nh©n thä, nªn nguån vèn ®Çu t­ th­êng lµ dµi h¹n nªn danh môc ®Çu t­ dµi h¹n cña hä lín h¬n c¸c c«ng ty b¶o hiÓm phi nh©n thä.Tr­íc ®©y, c¸c kho¶n cho vay cã ®¶m b¶o b»ng thÕ chÊp lµ h×nh thøc ®Çu t­ chñ yÕu cña DNBH nh©n thä ë nhiÒu n­íc. Nh÷ng kho¶n ®Çu t­ nµy th­êng mang l¹i tû suÊt lîi nhuËn cao h¬n so víi c¸c kho¶n ®Çu t­ vµo tr¸i phiÕu chÝnh phñ, mÆc dï tÝnh thanh kho¶n kh«ng cao. 5.2.Tæ chøc ho¹t ®éng ®Çu t­ : H×nh thøc tæ chøc ho¹t ®éng ®Çu t­ cña c¸c DNBH phô thuéc vµo nhiÒu yÕu tè, trong ®ã chñ yÕu lµ qui m« cña doanh nghiÖp,tÝnh chÊt nghiÖp vô b¶o hiÓm vµ nh÷ng quy ®Þnh cña ph¸p luËt cã liªn quan cña tõng n­íc. Cã 3 h×nh thøc tæ chøc phæ biÕn ®­îc c¸c c«ng ty b¶o hiÓm trªn thÕ giíi sö dông ®Ó tiÕn hµnh c¸c ho¹t ®éng ®Çu t­ cña m×nh, ®ã lµ c¸c h×nh thøc sau: 5.2.1.Thµnh lËp c«ng ty ®Çu t­ thuéc doanh nghiÖp b¶o hiÓm ViÖc thµnh lËp mét tæ chøc ®Çu t­ ®éc lËp d­íi h×nh thøc c«ng ty ®Çu t­ hay quü ®Çu t­ do c«ng ty b¶o hiÓm së h÷u toµn bé cæ phÇn hoÆc n¾m cæ phÇn chi phèi lµ h×nh thøc ¸p dông kh¸ phæ biÕn ë c¸c DNBH trªn thÕ giíi. M« h×nh nµy phï hîp víi c¸c DNBH cã quy m« lín vµ ph¸t triÓn, nã gióp c¸c DNBH tËp trung c¸c nguån lùc cña m×nh n©ng cao chÊt l­îng vµ hiÖu qu¶ cña ho¹t ®éng ®Çu t­.C¸c quü nµy cã thÓ chØ tËp trung vµo mét khu vùc ®Þa lý hay nhãm ngµnh nghÒ nhÊt ®Þnh hoÆc cã ph¹m vi ho¹t ®éng réng vµ cã lÜnh vùc ®Çu t­ tæng hîp. Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y, c¸c c«ng ty b¶o hiÓm cã quy m« lín ch¼ng h¹n nh­ AIG hay Prudential ®· chuyÓn sang thµnh lËp c¸c quü ®Çu t­ ®Ó tËp trung c¸c nguån lùc cña m×nh, n©ng cao chÊt l­îng vµ hiÖu qu¶ cña ho¹t ®éng ®Çu t­. 5.2.2.Tæ chøc phßng ®Çu t­ trùc thuéc c«ng ty. M« h×nh tæ chøc nµy th­êng ®­îc ¸p dông ®èi víi nh÷ng DNBH cã quy m« nhá hoÆc DNBH míi thµnh lËp . Do ®ã ho¹t ®éng ®Çu t­ cßn h¹n chÕ hoÆc ch­a ph¸t triÓn. Theo m« h×nh nµy, phßng ®Çu t­ ®­îc ®Æt d­íi sù chØ ®¹o trùc tiÕp cña mét phã gi¸m ®èc doanh nghiÖp phô tr¸ch vÒ ®Çu t­. Phßng nµy cã tr¸ch nhiÖm thùc hiÖn ch­¬ng tr×nh ®Çu t­ cña doanh nghiÖp mµ héi ®ång qu¶n trÞ ®· ®Ò ra. Ngoµi viÖc th«ng qua c¸c tiªu chuÈn ®Çu t­ cña doanh nghiÖp ®Ó tr×nh tr­íc ban tµi chÝnh cña doanh nghiÖp phª chuÈn, phßng ®Çu t­ cßn lµ n¬i l­u gi÷ c¸c lo¹i cæ phiÕu, tr¸i phiÕu vµ c¸c c«ng cô ®Çu t­ kh¸c cña DNBH; ®ång thêi phßng nµy còng ®­îc giao nhiÖm vô thu l·i vµ cæ tøc tõ c¸c kho¶n ®Çu t­, ®­îc trùc tiÕp tham gia vµo viÖc mua b¸n cæ phiÕu, tr¸i phiÕu, bÊt ®éng s¶n vµ c¸c kho¶n thÕ chÊp... Bªn c¹nh ®ã , phßng ®Çu t­ cßn ho¹t ®éng víi t­ c¸ch lµ cè vÊn cho tæng gi¸m ®èc vµ héi ®ång qu¶n trÞ khi cã ho¹t ®éng s¸t nhËp hoÆc mua l¹i mét c«ng ty kh¸c. 5.2.3.Mua cæ phÇn ë møc kh«ng chi phèi cña c¸c c«ng ty ®Çu t­ kh¸c C¸c DNBH cã thÓ mua cæ phÇn ë møc kh«ng chi phèi cña c¸c tæ chøc ®Çu t­ kh¸c nh»m më réng vµ ®a d¹ng ho¸ ho¹t ®éng ®Çu t­ cña m×nh. Ho¹t ®éng ®Çu t­ trong c¸c DNBH ®ßi hái c¸n bé chuyªn m«n lµm trong lÜnh vùc nµy ph¶i cã nh÷ng kü n¨ng vµ kiÕn thøc réng vÒ c¸c lo¹i h×nh ®Çu t­ mµ DNBH ®­îc phÐp ho¹t ®éng vµ kinh doanh theo luËt ®Þnh. 6.§¸nh gi¸ hiÖu qu¶ cña ho¹t ®éng ®Çu t­ trong doanh nghiÖp b¶o hiÓm nh©n thä: 6.1.Môc tiªu ®¸nh gi¸ HiÖu qu¶ lµ mét chØ tiªu tæng hîp, ®­îc nh×n nhËn trªn nhiÒu khÝa c¹nh. Nh­ng víi t­ c¸ch lµ mét tæ chøc h¹ch to¸n kinh doanh trªn thÞ tr­êng, hiÖu qu¶ cña viÖc sö dông c¸c nguån vèn vÒ ®Çu t­ trong DNBH chÝnh lµ hiÖu suÊt sinh lêi cña ®ång vèn. §ång thêi lîi Ých cña DNBH còng kh«ng ®­îc ®i ng­îc l¹i lîi Ých cña toµn x· héi mµ ph¶i g¾n liÒn víi lîi Ých cña x· héi. Môc tiªu ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ ®Çu t­ trong DNBH lµ ®Ó doanh nghiÖp cã thÓ kiÓm so¸t vµ lµm chñ nh÷ng h¹ng môc ®Çu t­ cña m×nh, cã chiÕn l­îc ®Çu t­ hiÖu qu¶ vµ phï hîp víi ®iÒu kiÖn cña doanh nghiÖp còng nh­ t×nh h×nh thÞ tr­êng. 6.2.Nh÷ng chØ tiªu c¬ b¶n ®Ó ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ cña ho¹t ®éng ®Çu t­ trong doanh nghiÖp b¶o hiÓm nh©n thä Cã nhiÒu chØ tiªu kh¸c nhau ®Ó ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ ho¹t ®éng ®Çu t­ cña DNBH nh­: Gi¸ trÞ hiÖn t¹i thuÇn NPV Thêi gian hoµn vèn PP Tû suÊt hoµn vèn néi bé IRR Tû suÊt lîi nhuËn ®Çu t­ Nh­ng suy cho cïng th× mäi sù ®Çu t­ ®Òu cã môc ®Ých lín nhÊt lµ tèi ®a ho¸ lîi nhuËn. DNBH ph¶i tÝnh to¸n sao cho mét ®ång vèn bá ra thu ®­îc nhiÒu lîi nhuËn nhÊt. Do ®ã viÖc ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ ®Çu t­ cña DNBH kh«ng n»m ngoµi sù ®¸nh gi¸ th«ng qua chØ tiªu tû suÊt lîi nhuËn so víi vèn ®Çu t­ Trong thùc tÕ , víi mçi s¶n phÈm b¶o hiÓm, DNBH th­êng b¸n ®­îc mét sè l­îng lín hîp ®ång nªn gÝa trÞ quü ®Çu t­ còng lín. Doanh nghiÖp ph¶i ®Çu t­ vµo nhiÒu danh môc kh¸c nhau víi thêi gian vµ tû suÊt lîi nhuËn ®Çu t­ kh¸c nhau. Do vËy khi ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ ®Çu t­, DNBH ph¶i so s¸nh l·i kü thuËt víi tû suÊt lîi nhuËn ®Çu t­ b×nh qu©n. Ngoµi hiÖu qu¶ kinh tÕ cã thÓ tÝnh to¸n ®­îc, ho¹t ®éng ®Çu t­ cña DNBH cßn mang l¹i nhiÒu lîi Ých x· héi mµ viÖc ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ lµ kh«ng ®¬n gi¶n. Tuy nhiªn, khi xem xÐt hiÖu qu¶ x· héi ho¹t ®éng ®Çu t­ cña DNBH cã thÓ xem xÐt dùa trªn mét sè khÝa c¹nh sau: -Sù phï hîp cña danh môc ®Çu t­ ®èi víi môc tiªu ph¸t triÓn chung cña nÒn kinh tÕ ®Êt n­íc. - ¶nh h­ëng cña c¸c dù ¸n ®Çu t­ ®Õn sù ph¸t triÓn cña c¸c lÜnh vùc kinh tÕ kh¸c ®èi víi ®êi sèng x· héi. - C«ng ¨n viÖc lµm t¹o ra qua c¸c lÜnh vùc ®Çu t­ cña DNBH. 6.3.Nh÷ng ph­¬ng ph¸p ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ ®Çu t­. 6.3.1.Gi¸ trÞ hiÖn t¹i rßng(NPV) §Ó thÊy ®­îc danh môc nµo ®Çu t­ cã lîi h¬n,DNBH cÇn sö dông ph­¬ng ph¸p gi¸ trÞ hiÖn t¹i rßng.Theo ph­¬ng ph¸p nµy,DNBH ph¶i dù kiÕn ®­îc lîi nhuËn thu ®­îc,thêi gian ®Çu t­,tû lÖ hoµn vèn vµ c¸c kho¶n chi.C«ng thøc tÝnh gi¸ trÞ hiÖn t¹i rßng nh­ sau: NPV= Trong ®ã VPV :gi¸ trÞ hiÖn t¹i rßng Ti :Thu cña doanh môc ®Çu t­ thø i Ci: Chi cña doanh môc ®Çu t­ thø i n Thêi gian ®Çu t­ r: Tû suÊt lîi nhuËn yªu cÇu NÕu NPV >0 :cã thÓ chÊp nhËn ®Çu t­ vµ lùa chän danh môc cã NPV lín nhÊt NÕu NPV<0: danh môc ®Çu t­ bÞ lo¹i bá 6.3.2.Tû suÊt lîi nhuËn ®Çu t­ Tû suÊt lîi nhuËn Tæng lîi nhuËn do ®Çu t­ ®Çu t­ = Tæng vèn ®Çu t­ Víi DNBH nh©n thä, nghiÖp vô b¶o hiÓm cho phÐp doanh nghiÖp cã thÓ ®Çu t­ vµo nh÷ng lÜnh vùc dµi h¹n. Nh­ng viÖc ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ ®Çu t­ trong b¶o hiÓm nh©n thä lµ phøc t¹p vµ kh¾t khe h¬n nhiÒu so víi b¶o hiÓm nh©n thä. §¸nh gi¸ hiÖu qu¶ ®Çu t­ trong b¶o hiÓm nh©n thä ph¶i ®­a chØ tiªu tû suÊt lîi nhuËn lªn hµng ®Çu . DNBH nh©n thä kh«ng chØ ®¬n gi¶n cÇn ®Çu t­ cã lêi mµ cßn ph¶i lín h¬n l·i suÊt kü thuËt dïng ®Ó tÝnh phÝ . Cã nh­ vËy DNBH míi ®¶m b¶o cã ®ñ tiÒn ®Ó tr¶ cho kh¸ch hµng tham gia b¶o hiÓm. VÊn ®Ò nµy ®­îc xem xÐt qua vÝ dô: DNBH x cã s¶n phÈm BHNT hçn hîp thêi h¹n 5 n¨m,sè tiÒn b¶o hiÓm 50 tr ®.tuæi cña N§BH lµ 50 tr.B¶ng tû lÖ tö vong tÝnh phÝ nh­ sau: §é tuæi Tû lÖ tö vong Sè ng­êi sèng Sè ng­êi chÕt 50 2,0 100.000 200 51 2,3 99.800 230 52 2,4 99.570 239 53 2,7 99.331 268 54 3,1 99.063 307 55 3,7 98.756 365 PhÝ thuÇn ®ãng 1 lÇn trong b¶o hiÓm hçn hîp tÝnh nh­ sau: f= Trong ®ã: x :®é tuæi tham gia b¶o hiÓm i :l·i suÊt kü thuËt Gi¶ sö l·i suÊt kü thuËt DNBH ¸p dông tÝnh phÝ lµ 5% th× f =39.000.000® .nh­ vËy DNBH cã thÓ dïng 39 tr khai th¸c tõ hîp ®ång ®Ó ®em ®Çu t­.Gi¶ sö tÊt c¶ phÝ ®­îc ®em ®Çu t­ thêi h¹n 5 n¨m th× tû suÊt lîi nhuËn ®Çu t­ phÝ b¶o hiÓm i2 lµ: i2= trong ®ã S:gi¸ trÞ t­¬ng lai ®­a viÖc ®Çu t­ phÝ thuÇn NÕu i2= i1 =5% => S= 49.774.980,94® à DNBH chØ ®ñ tiÒn tr¶ cho N§BH NÕu i2 S< 49.774.980,94® àDNBH kh«ng ®ñ dù phßng to¸n häc ®Ó tr¶ cho ng­êi ®­îc b¶o hiÓm Nh­ vËy chØ khi tû su©t lîi nhuËn ®Çu t­ lín h¬n 5% th× DNBHNT míi ®¶m b¶o ®ñ tiÒn chi tr¶ cho ng­êi ®­îc b¶o hiÓm vµ trang tr¶i c¸c chi phÝ ph¸t sinh. 6.3.3.Thêi gian hoµn vèn Thêi gian hoµn vèn cña mét dù ¸n lµ ®é dµi thêi gian ®Ó thu håi ®Çy ®ñ kho¶n ®Çu t­ ban ®Çu tõ lîi nhuËn thuÇn thu ®­îc. C«ng thøc: T = Trong ®ã Wpv lµ lîi nhuËn thuÇn thu ®­îc T lµ thêi gian thu håi vèn ®Çu t­ Ivo lµ tæng sè vèn ®Çu t­ tÝnh ®Õn thêi ®iÓm c¸c kÕt qu¶ ®Çu t­ b¾t ®Çu ph¸t huy t¸c dông. Theo ph­¬ng ph¸p ®¸nh gi¸ thêi gian hoµn vèn, cµng rót ng¾n ®­îc thêi gian hoµn vèn sÏ cµng tèt h¬n. MÆt kh¸c ®Ó ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ ®Çu t­ b»ng chØ tiªu thêi gian hoµn vèn, c¸c nhµ qu¶n trÞ cßn thiÕt lËp chØ tiªu thêi gian hoµn vèn cÇn thiÕt vµ thêi gian hoµn vèn tèi ®a cã thÓ chÊp nhËn ®­îc.NÕu thêi gian hoµn vèn dµi h¬n thêi gian tèi ®a cho phÐp th× dù ¸n ®Çu t­ sÏ bÞ lo¹i bá. PhÇn hai thùc tr¹ng ho¹t ®éng ®Çu t­ trong doanh nghiÖp b¶o hiÓm nh©n thä ë viÖt nam. I. Kh¸i qu¸t thÞ tr­êng b¶o hiÓm nh©n thä ë ViÖt Nam Lµ mét trong nh÷ng quèc gia ®«ng d©n thø 12 trªn thÕ giíi, ViÖt Nam rÊt cã tiÒm n¨ng vÒ b¶o hiÓm nh©n thä. B¶o hiÓm nh©n thä b¾t ®Çu ®­îc nghiªn cøu ®Ó triÓn khai ë ViÖt Nam vµo n¨m 1987 tæng c«ng ty b¶o hiÓm ViÖt Nam tiÕn hµnh. Lóc ®ã thÞ tr­êng tµi chÝnh ch­a ph¸t triÓn, ch­a cã m«i tr­êng ®Çu t­ , ch­a cã v¨n b¶n ph¸p luËt ®iÒu chØnh mèi quan hÖ gi÷a c«ng ty b¶o hiÓm vµ ng­êi tham gia vµ c«ng ty b¶o hiÓm còng ch­a ®­îc phÐp ho¹t ®éng trong lÜnh vùc ®Çu t­. HiÖn nay, Quèc héi ®· th«ng qua luËt kinh doanh b¶o hiÓm, ChÝnh phñ ban hµnh N§42, 43. M«i tr­êng kinh tÕ x· héi ®· cã nhiÒu thay ®æi. Trªn thÞ tr­êng b¶o hiÓm ViÖt Nam hiÖn nay ®· cã sù gãp mÆt cña 20 c«ng ty, trong ®ã cã 5 c«ng ty b¶o hiÓm nh©n thä, cßn l¹i lµ c¸c c«ng ty b¶o hiÓm phi nh©n thä. B¶ng 1: Danh s¸ch c¸c DNBH nh©n thä ho¹t ®éng trªn thÞ tr­êng b¶o hiÓm ViÖt Nam: STT Tªn doanh nghiÖp N¨m thµnh lËp H×nh thøc së h÷u Vèn ®iÒu lÖ hiÖn nay 1 Tæng c«ng ty b¶o hiÓm nh©n thä ViÖt Nam( B¶o ViÖt ) 1964 Nhµ n­íc 586 tû VND 2 C«ng ty b¶o hiÓm nh©n thä Prudential UK 1999 100% vèn n­íc ngoµi 71 triÖu USD 3 C«ng ty b¶o hiÓm quèc tÕ Mü (AIA) 2000 100% vèn n­íc ngoµi 25 triÖu USD 4 C«ng ty TNHH b¶o hiÓm nh©n thä B¶o Minh- CMG 1999 Liªn doanh 10 triÖu USD 5 C«ng ty TNHH b¶o hiÓm nh©n thä Manulife 1999 100% vèn n­íc ngoµi 10 triÖu USD (Nguån: T¹p chÝ b¶o hiÓm n¨m 2003) ThÞ tr­êng b¶o hiÓm nh©n thä víi sù gãp mÆt cña 5 c«ng ty c¶ d­íi h×nh thøc c«ng ty nhµ n­íc vµ c«ng ty 100% vèn n­íc ngoµi ho¹t ®éng trong m«i tr­êng c¹nh tranh khèc liÖt. Tr­íc kia B¶o ViÖt lu«n lµ c«ng ty chiÕm vÞ trÝ ®éc quyÒn nh­ng hiÖn nay thÞ phÇn cña c¸c c«ng ty b¶o hiÓm nh­ sau: BiÓu 1: ThÞ phÇn cña c¸c c«ng ty b¶o hiÓm nh©n thä theo doanh thu phÝ b¶o hiÓm n¨m2002 (Nguån: Vinare) Doanh thu phÝ b¶o hiÓm t¨ng b×nh qu©n 23%/ n¨m, trong ®ã doanh thu b¶o hiÓm nh©n thä tõ 0,05 tû ®ång n¨m 1996 lªn ®Õn 2778 tû ®ång n¨m 2001. Tû träng phÝ b¶o hiÓm trªn GDP cña ViÖt Nam còng t¨ng, nhÊt lµ trong vßng 3 n¨m trë l¹i ®©y: n¨m 2000 lµ 0,68%, n¨m 2001 lªn 0,97%, vµ n¨m 2002 lªn ®Õn 1,4%GDP. ThÞ tr­êng b¶o hiÓm nh©n thä cã doanh thu phÝ kh¸ cao. N¨m 2002 lµ n¨m cã møc t¨ng tr­ëng kû lôc vÒ sè l­îng hîp ®ång khai th¸c míi víi 1.300.000 hîp ®ång, t¨ng 58% so víi n¨m 2001. C¸c c«ng ty b¶o hiÓm nh©n thä tiÕp tôc coi ®¹i lý lµ kªnh ph©n phèi s¶n phÈm chÝnh. Bªn c¹nh ®ã c¸c c«ng ty b¶o hiÓm nh©n thä còng chó träng ®Õn kªnh ph©n phèi qua ng©n hµng. Cho ®Õn nay c¸c ng©n hµng n­íc ngoµi nh­ ACB vµ HSBC lµ nh÷ng ng©n hµng ®i ®Çu trong viÖc liªn kÕt b¸n b¶o hiÓm nh©n thä. Doanh thu phÝ b¶o hiÓm cña toµn thÞ tr­êng giai ®o¹n 1998 - 2002 ®­îc thÓ hiÖn ë biÓu ®å sau: BiÓu 2: Tæng doanh thu phÝ b¶o hiÓm nh©n thä vµ phi nh©n thä cña toµn thÞ tr­êng 1998 - 2002 (Nguån: Th«ng tin thÞ tr­êng b¶o hiÓm-t¸i b¶o hiÓm - Vinare) . Trong bèi c¶nh nÒn kinh tÕ ®Êt n­íc tiÕp tôc æn ®Þnh vµ ph¸t triÓn víi møc t¨ng tr­ëng GDP 7,04%, thÞ tr­êng b¶o hiÓm ViÖt Nam n¨m 2002 tiÕp tôc duy tr× tèc ®é t¨ng tr­ëng cao: Tæng phÝ b¶o hiÓm nh©n thä vµ phi nh©n thä ­íc tÝnh ®¹t 7685 tû VND, t¨ng 55% so víi n¨m 2001 vµ chiÕm 1,4% GDP trong ®ã tæng phÝ b¶o hiÓm nh©n thä ®¹t 4.615 tû VND, t¨ng trªn 66% so víi n¨m 2001. KÕt qu¶ nãi trªn cña thÞ tr­êng b¶o hiÓm ViÖt Nam ®¹t ®­îc trong bèi c¶nh thÞ tr­êng quèc tÕ cã nhiÒu biÕn ®éng, kÕt qu¶ kinh doanh cña nhiÒu tËp ®oµn b¶o hiÓm trªn thÕ giíi ®Òu gi¶m do t×nh h×nh tæn thÊt xÊu vµ kÕt qu¶ ®Çu t­ yÕu kÐm. Trong t×nh h×nh ®ã, c¸c DNBH ViÖt Nam mét mÆt vÉn tiÕp tôc më réng thÞ tr­êng, n©ng cao chÊt l­îng phôc vô; mÆt kh¸c vÉn ®¶m b¶o an toµn tµi chÝnh cho ho¹t ®éng kinh doanh cña m×nh. Vèn cña toµn thÞ tr­êng trong vßng 6 n¨m qua còng cã nhiÒu thay ®æi theo chiÒu h­íng tÝch cùc. N¨m 1999 cã 979 tû ®ång, ®Õn n¨m 2001 ®¹t 1754 tû ®ång trong ®ã b¶o hiÓm nh©n thä ®ãng vai trß kh«ng nhá. Ph©n tÝch tû träng vèn cña toµn thÞ tr­êng cho thÊy vèn cña c¸c DNBH nhµ n­íc hiÖn vÉn chiÕm tû träng lín, tiÕp theo lµ c¸c c«ng ty b¶o hiÓm 100% vèn n­íc ngoµi, tiÕp theo lµ c¸c c«ng ty b¶o hiÓm liªn doanh vµ cuèi cïng míi lµ c¸c c«ng ty cæ phÇn b¶o hiÓm . Nguån dù phßng nghiÖp vô b¶o hiÓm còng t¨ng m¹nh tõ 198 tû ®ång n¨m1994 lªn ®Õn 4130 tû ®ång n¨m 2001. Víi sù t¨ng tr­ëng doanh thu m¹nh mÏ nh­ vËy, c¸c DNBH nh©n thä ViÖt Nam ®· vµ ®ang cã vai trß quan träng trong viÖc ®Çu t­ trë l¹i nÒn kinh tÕ ®Êt n­íc. Víi nguån vèn tÝch luü ®­îc, trong nh÷ng n¨m tíi ®©y, c¸c c«ng ty b¶o hiÓm nh©n thä sÏ tËp trung vµo viÖc ®Çu t­ trë l¹i nÒn kinh tÕ trong c¸c dù ¸n lín trung vµ dµi h¹n. Tõ ®©y trë ®i, c¸c ­u thÕ vÒ tiÒm lùc tµi chÝnh cña c¸c c«ng ty b¶o hiÓm sÏ ®­îc thÓ hiÖn râ trong nÒn kinh tÕ ViÖt Nam B¶ng 2: Gi¸ trÞ ®Çu t­ trë l¹i nÒn kinh tÕ cña toµn thÞ tr­êng b¶o hiÓm ViÖt Nam giai ®o¹n 1996-2002: N¨m 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 Gi¸ trÞ ®Çu t­ trë l¹i (tû ®) 74 137 977 1.446 1.672 2.704 4.482 7397 Tèc ®é t¨ng tr­ëng(%) - 85,14 613,14 48,00 15,63 61,72 65,775 64,91 (Nguån: Bé tµi chÝnh) ThÞ tr­êng b¶o hiÓm nh©n thä ViÖt Nam ®ang chøng kiÕn sù ph¸t triÓn ngo¹n môc, ®Æc biÖt lµ ë khu vùc c¸c doanh nghiÖp b¶o hiÓm nh©n thä cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi. Còng trong n¨m 2002, c¸c c«ng ty b¶o hiÓm nh©n thä trªn thÞ tr­êng ®ång lo¹t gia t¨ng vèn ho¹t ®éng : Prudential hiÖn ®· t¨ng vèn ®iÒu lÖ lªn ®Õn 71 triÖu USD, B¶o Minh_CMG vµ Manulife cã møc vèn 10 triÖu USD, AIA cã møc vèn ®iÒu lÖ 25 triÖu USD. Tæng sè vèn ®¨ng ký thªm cña c¸c c«ng ty so víi møc vèn ®¨ng ký ban ®Çu ®· lªn ®Õn 57,3 triÖu USD. Sù gia t¨ng vèn ho¹t ®éng nµy mét mÆt ®Ó ®¸p øng theo quy ®Þnh cña LuËt kinh doanh b¶o hiÓm, mÆt kh¸c thÓ hiÖn tiÒm n¨ng to lín cña thÞ tr­êng b¶o hiÓm nh©n thä ë ViÖt Nam. ViÖc gia t¨ng vèn ®· gióp cho c¸c c«ng ty b¶o hiÓm cã thªm tiÒm lùc tµi chÝnh, më réng ho¹t ®éng, quan hÖ kh¸ch hµng vµ më réng ®Çu t­. Tuy nhiªn còng ®Æt c¸c doanh nghiÖp b¶o hiÓm nhµ n­íc vµo t×nh tr¹ng c¹nh tranh ngµy cµng khã kh¨n h¬n. Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y, c¸c DNBH ViÖt Nam ®· chó träng c¶i thiÖn c«ng t¸c ®Çu t­ tµi chÝnh: Mét lo¹t c¸c biÖn ph¸p mang tÝnh chiÒu s©u ®­îc thùc hiÖn nh»m ®¶m b¶o lùa chän ®­îc c¸c dù ¸n ®Çu t­ thÝch hîp, an toµn cho nguån vèn vµ mang l¹i hiÖu qu¶ kinh tÕ cao nh­: gãp vèn liªn doanh, tham gia thµnh lËp c«ng ty cæ phÇn, tham gia c¸c dù ¸n ®Çu t­ , cho vay, göi tiÕt kiÖm t¹i ng©n hµng,®Çu t­ chøng kho¸n... Ho¹t ®éng ®Çu t­ tµi chÝnh cña c¸c c«ng ty b¶o hiÓm nh©n thä còng ®­îc ®a d¹ng ho¸ h¬n so víi tr­íc. C¸c c«ng ty b¶o hiÓm nh©n thä kh«ng chØ dõng l¹i ë ®Çu t­ tr¸i phiÕu ChÝnh phñ dµi h¹n mµ ®· më réng sang lÜnh vùc chøng kho¸n, x©y dùng c¬ b¶n,dÞch vô( kh¸ch s¹n, ng©n hµng, vui ch¬i gi¶i trÝ , x©y dùng c¬ b¶n, c¬ së h¹ tÇng, c«ng nghiÖp nÆng, giao th«ng vËn t¶i) v.v Tuy nhiªn c¬ cÊu ®Çu t­ cña c¸c doanh nghiÖp b¶o hiÓm ë ViÖt Nam vÉn cßn ®¬n ®iÖu, ®Çu t­ tËp trung chñ yÕu vµo nh÷ng c«ng cô ®Çu t­ cã tÝnh thanh kho¶n cao ®Ó ®¸p øng kÞp thêi nhu cÇu thanh to¸n th­êng xuyªn. Do vËy mµ hiÖu qu¶ ®Çu t­ cßn khiªm tèn. H×nh thøc ®Çu t­ chñ yÕu lµ göi tiÒn vµo c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i ®Ó h­ëng l·i ( chiÕm trªn 50%). Trong khi tû lÖ nµy ë c¸c n­íc ph¸t triÓn nh­ Anh, Ph¸p, §øc chØ chiÕm tõ 1,1 - 1,9%. Kinh doanh chøng kho¸n ®­îc coi lµ c«ng cô ®Çu t­ quan träng thø hai cña c¸c DNBH ë ViÖt Nam míi chØ chiÕm tû träng trªn 20%. Trong khi ®ã, ë hÇu hÕt c¸c n­íc, ®©y lµ c«ng cô ®Çu t­ mét c¸ch réng r·i nhÊt, vÝ nh­ ë Ph¸p chiÕm tíi 92,4%, ë Anh chiÕm 84,7% tæng gi¸ trÞ ®Çu t­ cña c¸c DNBH. BiÓu 3: C¬ cÊu ®Çu t­ cña c¸c DNBH nh©n thä ph©n theo lo¹i h×nh ®Çu t­ n¨m 2002 (Nguån : T¹p chÝ tµi chÝnh ) Xu h­íng ®Çu t­ chung cña c¸c DNBH nh©n thä trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y vÉn lµ ®Çu t­ gi¸n tiÕp th«ng qua göi ng©n hµng, ®Çu t­ vµo ch÷ng kho¸n. Ho¹t ®éng ®Çu t­ trùc tiÕp cña c¸c DNBH d­íi h×nh thøc gãp vèn liªn doanh, ®Çu t­ bÊt ®éng s¶n cßn kh¸ khiªm tèn. Sù ph¸t triÓn s«i ®éng cña thÞ tr­êng b¶o hiÓm nh©n thä ViÖt Nam trong nh÷ng n¨m qua tiÕp tôc dù b¸o mét t­¬ng lai ph¸t triÓn m¹nh mÏ cña ngµnh b¶o hiÓm nh©n thä. Cïng víi sù t¨ng tr­ëng vµ ph¸t triÓn kinh tÕ ®Êt n­íc, thu nhËp cña ng­êi d©n còng sÏ t¨ng lªn, nhËn thøc vÒ BHNT ngµy cµng trë nªn râ rµng vµ cÇn thiÕt. Bªn c¹nh nh÷ng kÕt qu¶ ®¹t ®­îc, ho¹t ®éng b¶o hiÓm cßn tån t¹i rÊt nhiÒu vÊn ®Ò. §ã lµ ph¹m vi vµ quy m« cña thÞ tr­êng vÉn cßn nhá ,ch­a t­¬ng xøng víi tiÒm n¨ng vµ kh¶ n¨ng ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ x· héi; møc ®é ®¸p øng nhu cÇu b¶o hiÓm cña nÒn kinh tÕ x· héi cßn h¹n chÕ; mét sè lÜnh vùc cã nhu cÇu b¶o hiÓm cao nh­ng ch­a ®­îc triÓn khai hoÆc chØ ®¹t tû lÖ khai th¸c thÊp. VÝ dô nh­ b¶o hiÓm n«ng nghiÖp míi chØ triÓn khai thùc hiÖn ®­îc trªn 0,08% diÖn tÝch c©y trång vµ 0,1% vËt nu«i; b¶o hiÓm tai n¹n con ng­êi ,b¶o hiÓm häc sinh -sinh viªn míi chØ ®¹t cã 39%. B¶o hiÓm nh©n thä tuy t¨ng tr­ëng nh¶y vät nh­ng còng míi chØ tiÕp cËn cã 2% d©n sè . Tuy nhiªn lµ mét quèc gia ®«ng d©n, ViÖt Nam rÊt cã tiÒm n¨ng vÒ b¶o hiÓm nh©n thä. TÝnh ®Õn n¨m 2001, d©n sè ViÖt Nam cã kho¶ng 80 triÖu ng­êi nh­ng míi chØ cã kho¶ng 1 triÖu ng­êi tham gia b¶o hiÓm nh©n thä. HiÖn nay cã kho¶ng 2% d©n sè tham gia b¶o hiÓm nh©n thä, tËp trông chñ yÕu ë Hµ Néi vµ TP HCM- §©y lµ mét tiÒm n¨ng rÊt lín cho thÞ tr­êng b¶o hiÓm nh©n thä ViÖt Nam. §Õn n¨m 2010, thÞ tr­êng b¶o hiÓm sÏ ®­îc ph¸t triÓn nhanh vµ cã hiÖu qu¶ víi ®Çy ®ñ c¸c yÕu tè cña thÞ tr­êng ®Ó ®a d¹ng ho¸ c¸c lo¹i h×nh nghiÖp vô b¶o hiÓm víi chÊt l­îng cao, gãp phÇn ®¶m b¶o an toµn cho nÒn kinh tÕ, thu hót nguån vèn cho ®Çu t­ ph¸t triÓn. Dù b¸o, sè DNBH sÏ cßn t¨ng thªm thÝch hîp theo thêi gian vµ ®iÒu kiÖn t×nh h×nh, doanh thu b¶o hiÓm sÏ t¨ng tõ 0,95%GDP lªn kho¶ng 2%GDP n¨m 2005 vµ tõ 2,8%-3% vµo n¨m 2010. Møc t¨ng tr­ëng b×nh qu©n chung kho¶ng 20 -25% mét n¨m,trong ®ã b¶o hiÓm nh©n thä trong nh÷ng n¨m 2001-2005 sÏ tiÕp tôc t¨ng tr­ëng nhanh víi tèc ®é ®­îc dù ®o¸n tõ 25-40% vµ sÏ æn ®Þnh dÇn vµo nh÷ng n¨m sau ë møc 27-29% /n¨m. Môc tiªu nµy chÝnh lµ nh»m nhanh chãng t¨ng tû lÖ ®ãng gãp cña ngµnh b¶o hiÓm vµo GDP, n©ng cao vai trß cña ngµnh trong viÖc æn ®Þnh ®êi sèng x· héi, ph¸t triÓn kinh tÕ ®Êt n­íc. B¶ng 3: Mét sè chØ tiªu dù b¸o t¨ng møc phÝ b¶o hiÓm giai ®o¹n 2001 - 2010 Dù b¸o t¨ng møc phÝ b¶o hiÓm giai ®o¹n 2001-2010. N¨m 2001 2002 2003 2004 2005 2010 BH phi nh©n thä(tû ®) 2158 2470 2860 3300 3800 7500 Tèc ®é (%) 21,0 14,7 15,0 15,0 15,0 - Tû träng/ tæng phÝ(%) 43,72 39,44 36,38 32,00 28,57 28,3 BH nh©n thä(tû ®) 2778 3800 5000 7000 9500 19000 Tèc ®é t¨ng tr­ëng (%) 116,2 36,78 31,58 40,0 35,7 - Tû träng/tæng phÝ(%) 56,28 60,56 63,62 68,0 71,43 71,7 Tæng phÝ b¶o hiÓm(tû ®) 4936 6270 7860 10300 13300 26500 Tèc ®é t¨ng tr­ëng(%) 61,78 27 25,35 31 29,13 - Tû träng/GDP(%) 0,97 - - - 2,0 3,0 (Nguån:Vinare) II.Thùc tr¹ng ®Çu t­ vèn cña mét sè doanh nghiÖp b¶o hiÓm nh©n thä viÖt nam 1.Thùc tr¹ng ®Çu t­ vèn cña c«ng ty b¶o hiÓm nh©n thä B¶o ViÖt Do hiÖn nay B¶o ViÖt lµ DNBH chiÕm thÞ phÇn lín trªn thÞ tr­êng b¶o hiÓm ViÖt Nam, h¬n n÷a trong ph¹m vi bµi viÕt cßn nhá vµ nguån sè liÖu h¹n chÕ, em xin ®­îc tËp trung tr×nh bµy vÒ thùc tr¹ng ®Çu t­ cña c«ng ty b¶o hiÓm nhµ n­íc B¶o ViÖt. Tæng c«ng ty b¶o hiÓm ViÖt Nam viÕt t¾t lµ B¶o ViÖt lµ doanh nghiÖp b¶o hiÓm ®­îc Nhµ n­íc xÕp h¹ng ®Æc biÖt. Ho¹t ®éng trong c¶ hai lÜnh vùc nh©n thä vµ phi nh©n thä, B¶o ViÖt cã ph¹m vi ho¹t ®éng réng kh¾p trªn toµn quèc. B¶o ViÖt cã trªn 40 triÖu l­ît kh¸ch hµng mçi n¨m, cã gÇn 5000 nh©n viªn vµ cã hµng chôc ngµn ®¹i lý. HiÖn nay B¶o ViÖt cã 126 chi nh¸nh ®¬n vÞ thµnh viªn, trong ®ã cã 56 c«ng ty b¶o hiÓm nh©n thä. N¨m 2002 ho¹t ®éng ®Çu t­ tµi chÝnh chiÕm 376 tû trªn tæng sè 2165 tû ®ång doanh thu phÝ b¶o hiÓm nh©n thä cña B¶o ViÖt . C¸c lÜnh vùc ®Çu t­ vèn B¶o ViÖt còng t­¬ng ®èi ®a d¹ng, víi nh÷ng tû lÖ bá vèn kh¸c nhau vµo tõng lÜnh vùc. Cïng víi sù t¨ng lªn cña doanh thu phÝ lµ sù t¨ng tr­ëng cao cña nguån quü dù phßng kü thuËt -mét trong nh÷ng nguån vèn ®Çu t­ chÝnh cña c¸c DNBH . Tèc ®é t¨ng c¸c quü dù phßng kü thuËt cña B¶o ViÖt xÊp xØ 19% qua c¸c n¨m. C¸c quü dù phßng kü thuËt chiÕm ®Õn kho¶ng 60% nguån vèn cña B¶ng c©n ®èi kÕ to¸n cña doanh nghiÖp nµy. Danh môc ®Çu t­ cña B¶o ViÖt B¶ng 4: Mét sè danh môc ®Çu t­ chÝnh cña B¶o ViÖt Danh môc 1997 1998 1999 1.Chøng kho¸n 2.BÊt ®éng s¶n 3.Cho vay 4.Göi tiÒn 5.Gãp vèn liªn doanh 6.§Çu t­ kh¸c 231.600 1.800 30.200 335.800 46.200 5000 306.100 1.800 28.200 450.000 50.700 6.000 320.900 1.800 69.300 1.001.600 119.900 7.500 Tæng céng 871.100 837.400 1.521.000 (Nguån: T¹p chÝ nghiªn cøu kinh tÕ) Danh môc ®Çu t­ trªn cho thÊy : ®Çu t­ vµo göi tiÒn t¹i c¸c ng©n hµng chiÕm tû träng lín nhÊt trong c¬ cÊu vèn ®Çu t­. N¨m 1997 chiÕm 38,5%, n¨m 1998 chiÕm 54% vµ ®Õn n¨m 1999 ®· t¨ng lªn ®Õn 66%. §Çu t­ chøng kho¸n mµ chñ yÕu lµ mua tr¸i phiÕu,kú phiÕu, tr¸i phiÕu kho b¹c nhµ n­íc, c«ng tr¸i nhµ n­íc, kú phiÕu cña c¸c ng©n hµng còng chiÕm tû träng vèn lín. LÜnh vùc ®Çu t­ Ýt ®­îc B¶o ViÖt quan t©m chó ý vµ thùc tÕ bá vèn rÊt nhá lµ kinh doanh bÊt ®éng s¶n: C¸c DNBH nh©n thä Ýt ®Çu t­ vµo bÊt ®éng s¶n lµ v× thÞ tr­êng bÊt ®éng s¶n ë n­íc ta hiÖn nay cã qu¸ nhiÒu rñi ro vµ rÊt bÊt æn ®Þnh. Thªm n÷a chÝnh s¸ch vµ luËt ph¸p cña Nhµ n­íc còng ch­a thùc sù æn ®Þnh. ë c¸c n­íc cã ngµnh b¶o hiÓm nh©n thä ph¸t triÓn th× c¸c c«ng ty b¶o hiÓm nh©n thä còng lµ nh÷ng chuyªn gia vÒ ®Çu t­. Danh môc ®Çu t­ cña c¸c c«ng ty nµy rÊt ®a d¹ng vµ th­êng th× l·i suÊt thu ®­îc tõ c¸c ho¹t ®éng ®Çu t­ cao h¬n l·i suÊt ng©n hµng. L·i suÊt ®Çu t­ thùc tÕ cña cña c¸c c«ng ty b¶o hiÓm nh©n thä NhËt B¶n trong n¨m 1995 lµ 3,36%, n¨m 1997 lµ 2,48%; trong khi ®ã l·i suÊt tr¸i phiÕu dµi h¹n cña chÝnh phñ chØ lµ 2,56%/ n¨m. ¥ ViÖt Nam, do thÞ tr­êng vèn ch­a ph¸t triÓn (Trung t©m giao dÞch chøng kho¸n míi chØ chÝnh thøc khai tr­¬ng tõ ngµy 20/7/2000 ) do vËy c¸c kho¶n ®Çu t­ cña B¶o ViÖt tËp trung chñ yÕu ë lo¹i h×nh tiÒn göi ng©n hµng, cßn c¸c lÜnh vùc ®Çu t­ kh¸c chiÕm tû träng thÊp h¬n. Mét sè ho¹t ®éng ®Çu t­ cña B¶o ViÖt: * Sù tham gia cña B¶o ViÖt vµo thÞ tr­êng chøng kho¸n. Xu h­íng chung cña c¸c c«ng ty b¶o hiÓm lµ ph¸t triÓn c¸c dÞch vô vÒ tµi chÝnh - tÝn dông ®Ó sö dông cã hiÖu qu¶ c¸c quü b¶o hiÓm nhµn rçi tËp trung vµ hç trî cho ho¹t ®éng kinh doanh b¶o hiÓm. V× tÝnh ­u viÖt cña thÞ tr­êng chøng kho¸n vµ c¸c dÞch vô cña nã nªn ph¸t triÓn dÞch vô tµi chÝnh -tÝn dông th«ng qua thÞ tr­êng chøng kho¸n ®­îc coi lµ phæ biÕn nhÊt ®èi víi c¸c c«ng ty b¶o hiÓm. §èi víi B¶o ViÖt, viÖc ®Çu t­ vµo chøng kho¸n ®· ®­îc chó träng. Ngµy 19/5/2000, c«ng ty cæ phÇn chøng kho¸n B¶o ViÖt ®· khai tr­¬ng t¹i Hµ Néi; vµ khai tr­¬ng chi nh¸nh ë TP HCM vµo ngµy 22/5/2000 vµ trë thµnh mét trong nh÷ng c«ng ty chøng kho¸n ®Çu tiªn ho¹t ®éng t¹i ViÖt Nam. B¶o ViÖt tham gia vµo thÞ tr­êng chøng kho¸n víi nhiÒu lîi thÕ, thÓ hiÖn ë nguån vèn cÇn thiÕt ®Ó thµnh lËp c«ng ty chøng kho¸n còng nh­ nguån vèn ®Ó ®Çu t­ th«ng qua thÞ tr­êng chøng kho¸n; ngoµi nh÷ng lîi thÕ vÒ vèn, B¶o ViÖt cßn cã lîi thÕ vÒ m¹ngl­íi vµ hÖ thèng kh¸ch hµng b¶o hiÓm, vÒ kinh nghiÖm, uy tÝn ho¹t ®éng trong lÜnh vùc tµi chÝnh. Víi nh÷ng lîi thÕ ®ã C«ng ty chøng kho¸n B¶o ViÖt ®· tiÕn hµnh kinh doanh c¶ 5 nghiÖp vô trªn thÞ tr­êng chøng kho¸n, ®ã lµ: M«i giíi chøng kho¸n Lµ ho¹t ®éng gióp kh¸ch hµng ®Çu t­ vµ giao dÞch chøng kho¸n. Thùc hiÖn c¸c lÖnh giao dÞch cho kh¸ch hµng trªn sµn giao dÞch hay Së giao dÞch. B¶o l·nh ph¸t hµnh chøng kho¸n C«ng ty chøng kho¸n chÊp nhËn rñi ro, cam kÕt bao mua chøng kho¸n cña c«ng ty ph¸t hµnh, sau ®ã b¸n cho c¸c nhµ giao dÞch vµ c«ng chóng. Qu¶n lý danh môc ®Çu t­ vµo chøng kho¸n Ho¹t ®éng qu¶n lý danh môc ®Çu t­ chøng kho¸n lµ ho¹t ®éng qu¶n lý vèn cña kh¸ch hµng th«ng qua viÖc mua b¸n vµ n¾m gi÷ c¸c chøng kho¸n v× quyÒn lîi cña kh¸ch hµng. C«ng ty chøng kho¸n sÏ ®­îc h­ëng phÝ qu¶n lý danh môc ®Çu t­ cña kh¸ch hµng. T­ vÊn ®Çu t­ chøng kho¸n Lµ viÖc c«ng ty chøng kho¸n t­ vÊn cho c¸c doanh nghiÖp hay c¸c nhµ ®Çu t­ vÒ viÖc thiÕt kÕ chøng kho¸n phï hîp víi môc tiªu t¨ng vèn cña doanh nghiÖp, vÒ thêi ®iÓm ph¸t hµnh thuËn lîi, hoÆc t­ vÊn cho doanh nghiÖp t×m kiÕm nguån vèn thay thÕ khi kh«ng thuËn lîi. C«ng ty chøng kho¸n ®­a ra nh÷ng lêi khuyªn vÒ ®Çu t­ hîp lý cho kh¸ch hµng xuÊt ph¸t tõ sù ph©n tÝch vµ nhËn ®Þnh vÒ sù biÕn ®éng cña chøng kho¸n. Tù doanh chøng kho¸n Tù doanh chøng kho¸n lµ viÖc c«ng ty chøng kho¸n trùc tiÕp tham gia giao dÞch chøng kho¸n cho b¶n th©n cña c«ng ty trªn thÞ tr­êng chøng kho¸n. Ngay tõ ®Çu, c«ng ty chøng kho¸n B¶o ViÖt ®· ký kÕt hîp ®ång hîp t¸c víi mét sè c«ng ty t­ vÊn trong vµ ngoµi n­íc; triÓn khai mét sè ho¹t ®éng kinh doanh nh­ thu mua c«ng tr¸i, tham gia t­ vÊn cæ phÇn hãa cho mét vµi doanh nghiÖp nhµ n­íc; thu thËp th«ng tin cña c¸c c«ng ty ph¸t hµnh cæ phiÕu, ký hîp ®ång lµm thñ tôc niªm yÕt vµ b¶o l·nh ph¸t hµnh, më tµi kho¶n ®Çu t­ chøng kho¸n cho mét sè doanh nghiÖp b¶o hiÓm ViÖt Nam. B¶o ViÖt tõ l©u ®· lµ mét trong nh÷ng thµnh viªn tham gia kh¸ tÝch cùc vµo ®Çu t­ tr¸i phiÕu ChÝnh phñ th«ng qua c¸c phiªn ®Êu thÇu. Trong phiªn ®Êu thÇu tr¸i phiÕu ChÝnh phñ ngµy 2/5/2002, B¶o ViÖt ®· tróng thÇu 30 tû ®ång. §Çu t­ vµo tr¸i phiÕu ChÝnh phñ lµ sù lùa chän tèt v× nã kh¸ ch¾c ch¾n,thêi h¹n 5-10 n¨m, h¬n n÷a tr¸i phiÕu chÝnh phñ tuy cã l·i suÊt ch­a cao nh­ng cã thÓ bï ®¾p ®­îc tèc ®é mÊt gi¸ cña ®ång tiÒn. * C¸c ho¹t ®éng ®Çu t­ kh¸c cña B¶o ViÖt - Gãp vèn kinh doanh: HiÖn nay, B¶o ViÖt ®ang tham gia gãp vèn víi 15 c«ng ty, trong ®ã cã c¸c c«ng ty nh­: C«ng ty liªn doanh b¶o hiÓm quèc tÕ (VIA) C«ng ty liªn doanh b¶o hiÓm B¶o ViÖt (AIB) C«ng ty cæ phÇn chøng kho¸n B¶o ViÖt (BVSC) C«ng ty cæ phÇn b¶o hiÓm Nhµ Rång(B¶o Long) Quü hç trî ®Çu t­ quèc gia N¨m 2002, B¶o ViÖt tham gia ®Çu t­ vµo dù ¸n nhµ m¸y xi m¨ng Th¨ng Long t¹i Hoµnh Bå - Qu¶ng Ninh víi tæng sè vèn ®Çu t­ xÊp xØ 350 triÖu. Víi sù cè g¾ng cao, n¨m 2002 kÕt qu¶ kinh doanh cña B¶o ViÖt rÊt ®¸ng khÝch lÖ : Tæng doanh thu ®¹t 3790 tû ®ång, t¨ng tr­ëng 40% so víi n¨m 2001; ho¹t ®éng b¶o hiÓm nh©n thä cã tû lÖ t¨ng tr­ëng 42,5% so víi n¨m 2001. GÇn 6000 tû ®ång ®· ®­îc B¶o ViÖt ®Çu t­ trë l¹i nÒn kinh tÕ víi doanh thu tõ ho¹t ®éng nµy ®¹t trªn 387 tû ®ång, t¨ng tr­ëng 84%. §Õn th¸ng 08 n¨m 2002 tæng nguån vèn ®Çu t­ cña B¶o ViÖt kÓ c¶ USD quy ®æi lµ 4876 tû ®ång. Trong ®ã nguån B¶o hiÓm nh©n thä lµ 3904 tû ®ång. Vèn ®Çu t­ trung-dµi h¹n chiÕm 64% tæng nguån vèn ®Çu t­ trong c¶ hai lÜnh vùc nh©n thä vµ phi nh©n thä. N¨m 2003, nÒn kinh tÕ ®Êt n­íc vÉn duy tr× tû lÖ t¨ng tr­ëng cao t¹o m«i tr­êng ®Çu t­ vµ kh¶ n¨ng ph¸t triÓn; tuy nhiªn thÞ tr­êng b¶o hiÓm tiÕp tôc c¹nh tranh quyÕt liÖt. Dù kiÕn n¨m 2003, B¶o ViÖt sÏ t¨ng tr­ëng 15% doanh thu so víi n¨m 2002, trong ®ã doanh thu phÝ b¶o hiÓm nh©n thä t¨ng 25% so víi n¨m 2002. B¶o ViÖt lµ mét tæ chøc tµi chÝnh hïng m¹nh víi sè vèn ®Çu t­ lªn ®Õn hµng chôc ngh×n tû ®ång. B¶o ViÖt ®ang tham gia gãp vèn cæ phÇn vµ ®Çu t­ vµo hµng lo¹t c¸c dù ¸n lín, gãp phÇn vµo qu¸ tr×nh CNH-H§H ®Êt n­íc nh­: nhµ m¸y xi m¨ng Th¨ng Long, C«ng viªn n­íc Hå T©y, Nhµ m¸y nhiÖt ®iÖn H¶i Phßng, dù ¸n x©y dùng vµ kinh doanh kh¸ch s¹n Sµi Gßn- H¹ Long, dù ¸n x©y dùng lµng quèc tÕ Th¨ng Long, chuÈn bÞ cho Seagame 22 n¨m 2003 ®­îc tæ chøc t¹i ViÖt Nam. TÝnh ®Õn 31/3/2003, doanh thu phÝ b¶o hiÓm cña B¶o ViÖt ®· ®¹t ®­îc 1089 tû ®ång, trong ®ã phÝ thu tõ ho¹t ®éng b¶o hiÓm nh©n thä ®¹t 604 tû ®ång, t¨ng 29,76%, thu tõ ho¹t ®éng ®Çu t­ ®¹t 80,2 tû ®ång, t¨ng 43,98% so víi n¨m 2002. Môc tiªu cña B¶o ViÖt ®Õn n¨m 2010 lµ trë thµnh tËp ®oµn kinh doanh tµi chÝnh tæng hîp hµng ®Çu ë ViÖt Nam trong lÜnh vùc b¶o hiÓm, chøng kho¸n vµ ®Çu t­ tµi chÝnh. Nhµ n­íc ®· cã sù quan t©m ®Æc biÖt ®Ó hç trî vµ ®Þnh h­íng ph¸t triÓn cho B¶o ViÖt . Quyết định đầu tiên mang số169/2003/QÐ-BTC về việc tăng vốn điều lệ cho Bảo Việt lên 3.000 tỷ đồng, trong đó cũng nêu rõ nhiệm vụ và trọng trách của Bảo Việt cho đến năm 2010 là phải phấn đấu giữ vững vị trí là tập đoàn tài chính - bảo hiểm lớn mạnh nhất Việt Nam. Theo Quyết định này, lộ trình tổ chức hoạt động kinh doanh của Bảo Việt sẽ theo một số bước, cụ thể: trong năm 2003, thành lập Bảo Việt nhân thọ, hạch toán độc lập và trực thuộc Bảo Việt, do Bảo Việt đầu tư 100% vốn điều lệ. Trong năm 2004, thành lập Bảo Việt phi nhân thọ, hạch toán độc lập, trực thuộc Bảo Việt và cũng do Bảo Việt đầu tư 100% vốn điều lệ. Cũng theo Quyết định, sẽ nghiên cứu hoàn thiện mô hình Trung tâm đầu tư Bảo Việt theo hướng thành lập Công ty đầu tư tài chính để nâng cao hiệu quả hoạt động đầu tư của Tổng công ty bảo hiểm Việt Nam. Đồng thời, nghiên cứu trình Bộ Tài chính đề án chuyển đổi Bảo Việt thành mô hình tập đoàn tài chính - bảo hiểm sau năm 2005. Quyết định thứ 2 của Bộ Tài chính được ký và ban hành cùng ngày mang số 170/2003/QÐ-BTC về vốn điều lệ và cấp vốn kinh doanh cho Bảo Việt. Theo quyết định này, vốn điều lệ của Bảo Việt là 3.000 tỷ đồng. Trước tiên, Bộ Tài chính sẽ cấp bổ sung cho Bảo Việt 464 tỷ đồng để tăng thêm vốn chủ sở hữu của Tổng công ty. Từ nay đến 31/12/2003, Bảo Việt có trách nhiệm đánh giá lại tài sản của Tổng công ty và trình Bộ Tài chính phương án bổ sung vốn điều lệ. Ðây là lần điều chỉnh và bổ sung vốn điều lệ đầu tiên của Bảo Việt kể từ năm 1996, sau khi Bảo Việt được Chính phủ quyết định thành lập lại là Tổng công ty bảo hiểm Việt Nam, được xếp hạng doanh nghiệp Nhà nước hạng đặc biệt với số vốn điều lệ lúc đó là 776 tỷ đồng. Theo đại diện của Bảo Việt, tới thời điểm cuối tháng 10/2003, Bảo Việt vẫn là doanh nghiệp bảo hiểm có quy mô hoạt động, vốn và doanh thu lớn nhất trên thị trường bảo hiểm Việt Nam. *Nh÷ng thuËn lîi vµ khã kh¨n trong ho¹t ®éng ®Çu t­ cña B¶oViÖt nh©n thä: ThuËn lîi: + ChÝnh phñ t¨ng c­êng huy ®éng vèn dµi h¹n th«ng qua ph¸t hµnh Tr¸i phiÕu ChÝnh phñ, Tr¸i phiÕu Quü hç trî ph¸t triÓn víi c¸c kú h¹n ®a d¹ng h¬n (tõ 5-10 n¨m), t¹o nhiÒu sù lùa chän h¬n cho viÖc ra quyÕt ®Þnh ®Çu t­ cña B¶o ViÖt. + Ng©n hµng Nhµ n­íc cho phÐp ¸p dông c¬ chÕ l·i suÊt tÝn dông tháa thuËn gi÷a tæ chøc tÝn dông vµ kh¸ch hµng vay, t¹o thuËn lîi cho ho¹t ®éng cho vay ®Æc biÖt lµ ®èi víi khèi doanh nghiÖp t­ nh©n. + Kinh doanh b¶o hiÓm cña B¶o ViÖt ®¹t qu¶ tèt trong 08 th¸ng ®Çu n¨m 2002, t¹o nguån vèn ®Çu t­ æn ®Þnh vµ ph¸t triÓn. + Víi uy tÝn qua nhiÒu n¨m ho¹t ®éng vµ cã m¹ng l­íi réng r·i trªn kh¾p c¸c tØnh -thµnh phè, B¶o ViÖt cã ®iÒu kiÖn thuËn lîi khai th¸c ®­îc nhiÒu nguån th«ng tin vµ dù ¸n tèt ®Ó ®Çu t­. §©y lµ lîi thÕ h¬n h¼n c¸c c«ng ty b¶o hiÓm kh¸c ®ang ho¹t ®éng trªn thÞ tr­êng b¶o hiÓm ViÖt Nam. + Th«ng qua qu¸ tr×nh thùc hiÖn ho¹t ®éng ®Çu t­, B¶o ViÖt ®· thiÕt lËp ®­îc mèi quan hÖ hîp t¸c trªn c¶ lÜnh vùc ®Çu t­ vµ b¶o hiÓm víi nhiÒu Ng©n hµng, tæ chøc tÝn dông vµ doanh nghiÖp, B¶o ViÖt ®· ®­îc biÕt ®Õn kh«ng chØ lµ mét nhµ b¶o hiÓm mµ cßn lµ mét nhµ ®Çu t­ tµi chÝnh chuyªn nghiÖp t¹i ViÖt Nam. Khã kh¨n: - ThiÕu nh÷ng dù ¸n cã hiÖu qu¶ vµ ®é an toµn cao g©y khã kh¨n cho ho¹t ®éng ®Çu dµi h¹n. - ThÞ tr­êng tiÒn tÖ kh«ng æn ®Þnh, phô thuéc vµo nhu cÇu huy ®éng vèn cña c¸c ng©n hµng vµ tæ chøc tµi chÝnh, t¹o khã kh¨n nhÊt ®Þnh cho nghiÖp vô tiÒn göi cña B¶o ViÖt. - Ng©n hµng Nhµ n­íc ch­a cho phÐp c¸c tæ chøc tµi chÝnh phi ng©n hµng thùc hiÖn nghiÖp vô cho vay, g©y khã kh¨n cho B¶o ViÖt trong viÖc tham gia vµo c¸c dù ¸n cho vay ®ång tµi trî, nhÊt lµ cho vay b»ng USD. - L·i suÊt c¸c ®ît ph¸t hµnh Tr¸i phiÕu ChÝnh phñ vÉn kh¸ thÊp do chÞu sù chØ ®¹o cña Bé Tµi chÝnh, ch­a mang tÝnh th­¬ng m¹i trªn c¬ së cung cÇu cña thÞ tr­êng vèn. Ngoµi ra, do tÝnh thanh kho¶n thÊp nªn TPCP kh«ng thùc sù hÊp dÉn c¸c nhµ ®Çu t­ . 2.T×nh h×nh ®Çu t­ vµo tr¸i phiÕu ChÝnh phñ cña doanh nghiÖp b¶o hiÓm nh©n thä liªn doanh vµ c«ng ty 100% vèn n­íc ngoµi. Prudential ®· tõng tham gia c¸c phiªn ®Êu thÇu tr¸i phiÕu chÝnh phñ vµ ®· tõng tróng thÇu kho¶ng h¬n 100 tû ®ång. Còng trong phiªn ®Êu thÇu ngµy 2/5/2002 Prudential ®· tróng thÇu 30 tû . Ngµy 6/5/2002, c«ng ty AIA ®· trë thµnh thµnh viªn chÝnh thøc tham gia ®Êu thÇu tr¸i phiÕu chÝnh phñ. C«ng ty b¶o hiÓm 100% vèn n­íc ngoµi nµy ®· tróng thÇu 20 tû ®ång. Cïng víi Prudential vµ AIA, Manulife còng b¾t ®Çu triÓn khai viÖc ®Çu t­ vµo tr¸i phiÕu ChÝnh phñ. L­îng tr¸i phiÕu ChÝnh phñ n»m trong tay c¸c c«ng ty b¶o hiÓm nh©n thä hiÖn nay vÉn cßn chiÕm tû lÖ nhá so víi tæng gi¸ trÞ tr¸i phiÕu niªm yÕt trªn toµn thÞ tr­êng( tÝnh ®Õn hÕt th¸ng 2/2002 kho¶ng 3.400 tû ®ång, trong ®ã 89%lµ tr¸i phiÕu ChÝnh phñ, 11% lµ tr¸i phiÕu ng©n hµng). Tuy nhiªn cã thÓ hi väng trong t­¬ng lai tiÒn mua tr¸i phiÕu ChÝnh phñ cña c¸c c«ng ty b¶o hiÓm sÏ tiÕp tôc gia t¨ng. Theo ý kiÕn cña c¸c nhµ ph©n tÝch chøng kho¸n th× tr¸i phiÕu ChÝnh phñ vÉn cßn mét sè ®iÓm ch­a hÊp dÉn. L·i suÊt cña lo¹i tr¸i phiÕu nµy ch­a ®¸p øng ®­îc mong mái cña c¸c nhµ ®Çu t­ vµ l­îng tr¸i phiÕu ChÝnh phñ niªm yÕt trªn thÞ tr­êng chøng kho¸n t¹i trung t©m giao dÞch TP HCM cßn Ýt. HÇu hÕt c¸c c«ng ty ®· ®Êu thÇu tr¸i phiÕu ChÝnh phñ xong lµ ®Ó ®ã cho ®Õn khi ®¸o h¹n míi thu håi vèn vµ l·i chø kh«ng biÕt ®Çu t­ vµo ®©u. Cã thÓ nãi, tr¸i phiÕu ChÝnh phñ míi ®­îc c¸c nhµ qu¶n lý quan t©m ë khÝa c¹nh huy ®éng vèn chø ch­a quan t©m ë khÝa c¹nh lu©n chuyÓn trªn thÞ tr­êng. Nh­ng dï sao th× c¸c c«ng ty b¶o hiÓm ®Çu t­ vµo tr¸i phiÕu vÉn cßn tèt h¬n c¸ch ®Çu t­ chñ yÕu qua göi tiÒn tiÕt kiÖm. V× nh×n vµo thùc tÕ cho thÊy ë ViÖt Nam hiÖn ch­a cã nhiÒu c¸c h×nh thøc ®Çu t­ hÊp dÉn vµ tû suÊt lîi nhuËn ®Çu t­ t¹i ViÖt Nam theo ®¸nh gi¸ cña c¸c c«ng ty b¶o hiÓm lµ cßn thÊp h¬n so víi nh÷ng thÞ tr­êng kh¸c . 2.2. C¸c h×nh thøc ®Çu t­ kh¸c Prudential lµ c«ng ty ®i tiªn phong trong viÖc ®Çu t­ vµo cæ phÇn, cæ phiÕu t¹i mét sè c«ng ty cæ phÇn ®· niªm yÕt cã hiÖu qu¶. Manulife kh¸ quan t©m ®Õn c¸c lÜnh vùc ®Üa èc vµ h¹ tÇng c¬ së. Cßn AIA th× tiÕt lé hä rÊt muèn ®Çu t­ vµo ph¸t triÓn c¸c khu c«ng nghiÖp vµ h¹ tÇng... Tuy nhiªn, cho ®Õn nay th× ho¹t ®éng ®Çu t­ cña c«ng ty nµy cßn dõng ë møc khiªm tèn,thËn träng cao. Bµi to¸n ®Æt ra ë ®©y lµ víi tèc ®é t¨ng tr­ëng nhanh nh­ hiÖn nay, c¸c c«ng ty b¶o hiÓm, nhÊt lµ c¸c c«ng ty b¶o hiÓm nh©n thä sÏ ngµy cµng ph¶i tËp trung s©u h¬n n÷a vµo vÊn ®Ò ®Çu t­ ë ViÖt Nam vµ thËm chÝ ®Ó cã thÓ lùa chän ®­îc c¸c dù ¸n tèt hä sÏ ph¶i c¹nh tranh quyÕt liÖt víi nhau. Sù c¹nh tranh nµy sÏ ngµy cµng trë nªn khã kh¨n h¬n khi ngoµi c¸c c«ng ty b¶o hiÓm cßn cã rÊt nhiÒu c¸c c«ng ty tµi chÝnh, c¸c nhµ ®Çu t­ trùc tiÕp trong vµ ngoµi n­íc cïng c¸c quü ®Çu t­ rñi ro cña n­íc ngoµi ®ang ngµy cµng xuÊt hiÖn nhiÒu ë ViÖt Nam. PhÇn ba : Mét sè kiÕn nghÞ vµ gi¶i ph¸p I.Gi¶i ph¸p tõ phÝa nhµ n­íc §Ó t¹o ®iÒu kiÖn cÇn thiÕt vÒ mÆt chÝnh s¸ch cho sù ph¸t triÓn m¹nh mÏ vµ chuyªn m«n hãa c¸c ho¹t ®éng ®Çu t­ cña c¸c c«ng ty b¶o hiÓm, Nhµ n­íc cÇn cã c¸c quan ®iÓm vµ gi¶i ph¸p phï hîp. Thµnh lËp vµ më réng qui m« cña c¸c c«ng ty b¶o hiÓm nh©n thä ®Ó t¹o kªnh huy ®éng vèn dµi h¹n cho nÒn kinh tÕ . Thùc hiÖn ­u ®·i thuÕ thu nhËp tõ ho¹t ®éng ®Çu t­ cña c¸c doanh nghiÖp b¶o hiÓm ®èi víi mét sè lÜnh vùc ®ang cÇn ph¶i khuyÕn khÝch ®Çu t­ nh­ ®Çu t­ vµo thÞ tr­êng chøng kho¸n, tham gia b¶o l·nh ph¸t hµnh vµ kinh doanh chøng kho¸n, mua tr¸i phiÕu ChÝnh phñ... Trong bèi c¶nh héi nhËp kinh tÕ vµ hîp t¸c kinh tÕ quèc tÕ, xu h­íng chung hiÖn nay lµ phi ®iÒu tiÕt vµ níi láng c¸c quy ®Þnh chÆt chÏ vÒ ho¹t ®éng ®Çu t­ cña c¸c c«ng ty b¶o hiÓm, nhÊt lµ c¸c c«ng ty b¶o hiÓm nh©n thä. MÆt kh¸c, sím ban hµnh c¸c v¨n b¶n ®Ó ®iÒu chØnh c¸c ho¹t ®éng ®Çu t­ b»ng ph¸p luËt b¶o hiÓm vµ c¸c quy ®Þnh cã liªn quan kh¸c, t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho c¸c DNBH nh©n thä ®Çu t­ tèt nguån vèn nhµn rçi cña m×nh. XuÊt ph¸t tõ ®Æc thï cña kinh doanh b¶o hiÓm lµ kinh doanh rñi ro, cho nªn ®Ó h¹n chÕ nh÷ng tæn thÊt to lín cã thÓ x¶y ra lµm ¶nh h­ëng ®Õn kh¶ n¨ng tµi chÝnh cña c«ng ty b¶o hiÓm vµ ng­êi tham gia b¶o hiÓm, ho¹t ®éng ®Çu t­ cña c¸c DNBH ph¶i ®­îc qu¶n lý chÆt chÏ th«ng qua c¸c quy ®Þnh cña ph¸p luËt vµ c¬ chÕ kiÓm tra, gi¸m s¸t cña c¬ quan qu¶n lý. Tuy nhiªn nh÷ng quy ®Þnh cña ph¸p luËt cÇn hÕt søc linh ho¹t vµ mÒm dÎo, nh»m kh«ng g©y ¶nh h­ëng lín ®Õn viÖc huy ®éng vµ sö dông vèn ®Çu t­ cña DNBH. Cã thÓ thÊy viÖc LuËt kinh doanh b¶o hiÓm quy ®Þnh vÒ nguyªn t¾c ®Çu t­ vµ quy ®Þnh danh môc còng nh­ giíi h¹n lÜnh vùc ®Çu t­ cho phÐp lµ hîp lý vµ phï hîp víi ®iÒu kiÖn kinh tÕ x· héi cña ViÖt Nam. Nh­ng trong nh÷ng giai ®o¹n tíi cÇn cã nh÷ng thay ®æi sao cho phï hîp h¬n víi t×nh h×nh míi vµ ®iÒu kiÖn thùc tiÔn cña thÞ tr­êng ViÖt Nam. Ph¸t triÓn thÞ tr­êng chøng kho¸n t¹o thªm m«i tr­êng thuËn lîi cho c¸c DNBH ®Çu t­. C¸c biÖn ph¸p nhµ n­íc cã thÓ lµm lµ: ®a d¹ng hãa c¸c tiªu chuÈn niªm yÕt theo lÜnh vùc ®Ó t¨ng c­êng hµng ho¸ cho thÞ tr­êng vÒ c¶ chÊt l­îng, sè l­îng còng nh­ chñng lo¹i. ChÝnh phñ cã thÓ ph¸t hµnh thªm c¸c tr¸i phiÕu cã kú h¹n dµi 15 n¨m, 20, 25 n¨m ®Ó c¸c DNBH cã nhiÒu c¬ héi lùa chän ®Çu t­ h¬n. Nhµ n­íc cã thÓ sö dông c«ng cô tµi chÝnh thÝch hîp ®Ó khuyÕn khÝch c¸c c«ng ty ph¸t hµnh chøng kho¸n ra thÞ tr­êng nh­ thùc hiÖn chÝnh s¸ch thuÕ ­u viÖt ®èi víi nh÷ng tæ chøc ph¸t hµnh. §ång thêi, Nhµ n­íc cÇn t¨ng c­êng viÖc kiÓm tra, gi¸m s¸t ho¹t ®éng ®Çu t­ cña c¸c c«ng ty b¶o hiÓm th«ng qua c¬ chÕ b¸o c¸o ®Þnh kú vµ cho phÐp trong tr­êng hîp cÇn thiÕt. TiÕn hµnh ®µo t¹o vµ n©ng cao tr×nh ®é chuyªn m«n cña ®éi ngò c¸n bé trùc tiÕp lµm c«ng t¸c ®Çu t­ trong c¸c doanh nghiÖp b¶o hiÓm th«ng qua viÖc tæ chøc c¸c kho¸ ®µo t¹o ng¾n h¹n, dµi h¹n vµ chuyªn s©u víi sù gióp ®ì cña c¸c c«ng ty n­íc ngoµi. Nhµ n­íc ta cÇn coi viÖc ®iÒu chØnh ®Ó ®¶m b¶o kh¶ n¨ng thanh to¸n cña c¸c c«ng ty b¶o hiÓm lµ nhiÖm vô quan träng hµng ®Çu cña ®iÒu chØnh LuËt b¶o hiÓm v× vÊn ®Ò kh¶ n¨ng thanh to¸n cña ngµnh b¶o hiÓm cã ý nghÜa rÊt quan träng. §iÒu chØnh kh¶ n¨ng thanh to¸n thùc chÊt lµ ®iÒu chØnh vÒ mÆt tµi chÝnh cña c¸c c«ng ty b¶o hiÓm; bao gåm c¬ chÕ kiÓm tra, gi¸m ®èc nhu cÇu vÒ vèn, c¸c quü dù phßng ®Çu t­, kiÓm to¸n, b¸o c¸o tµi chÝnh vµ nh÷ng biÖn ph¸p sö lý c¸c tr­êng hîp bÞ ph¸ s¶n. ¥ ®a sè c¸c n­íc ph¸t triÓn, ®iÒu chØnh ho¹t ®éng b¶o hiÓm lµ nhiÖm vô cña c¸c c¬ quan chuyªn tr¸ch cÊp quèc gia. VÝ dô nh­ ë Thôy §iÓn, kiÓm tra ho¹t ®éng b¶o hiÓm lµ nhiÖm vô cña thanh tra b¶o hiÓm. §©y lµ c¬ quan ho¹t ®éng ®éc lËp; song ph¸n quyÕt cuèi cïng c¸c vÊn ®Ò phøc t¹p l¹i thuéc thÈm quyÒn cña c¸c quan chøc cao cÊp ChÝnh phñ sau khi tiÕp thu nh÷ng khuyÕn nghÞ cña c¸n bé thanh tra. ¥ §øc, kiÓm tra ho¹t ®éng b¶o hiÓm l¹i do Côc thanh tra b¶o hiÓm tiÕn hµnh. Côc thanh tra cã nhiÖm vô kiÓm tra, gi¸m s¸t ho¹t ®éng cña tÊt c¶ c¸c doanh nghiÖp b¶o hiÓm t­ nh©n vµ chØ ®Þnh t¹i c¸c ®Þa ph­¬ng ng­êi thay mÆt m×nh cã toµn quyÒn ®iÒu chØnh c¸c DNBH nhá, kh«ng cã ý nghi· lín trong nÒn kinh tÕ. Do vËy ë §øc hiÖn nay, trong sè trªn 7000 c«ng ty b¶o hiÓm lín nhá c¸c lo¹i th× cÊp Bang ®iÒu chØnh kho¶ng 800 c«ng ty, chiÕm kho¶ng 95% thÞ phÇn b¶o hiÓm cña c¶ n­íc. ViÖc ®iÒu chØnh ®Ó ®¶m b¶o kh¶ n¨ng thanh to¸n cña c¸c c«ng ty b¶o hiÓm lµ cÇn thiÕt nh»m môc ®Ých ng¨n ngõa t×nh tr¹ng kh«ng cã kh¶ n¨ng thanh to¸n cña nh÷ng c«ng ty b¶o hiÓm ®ang gÆp khã kh¨n vÒ tµi chÝnh vµ ¸p dông c¸c biÖn ph¸p chèng l¹i nh÷ng c«ng ty kh«ng cã kh¶ n¨ng thanh to¸n. Víi nh÷ng c«ng ty b¶o hiÓm ®· lµm hÕt c¸ch mµ vÉn kh«ng kh«i phôc ®­îc kh¶ n¨ng thanh to¸n th× c¬ quan ®iÒu chØnh luËt ph¸p cã thÓ ph¶i t¹m gi÷ tµi s¶n cña doanh nghiÖp nµy vµ ¸p dông c¸c biÖn ph¸p gi¶i thÓ hay lµnh m¹nh hãa c«ng ty. C¸c c¬ quan ®iÒu chØnh cã thÓ cã thÈm quyÒn nh­ sau: -KiÓm tra ho¹t ®éng cña c¸c c¬ quan b¶o hiÓm bÊt kú lóc nµo thÊy cÇn thiÕt -Quy ®Þnh nh÷ng yªu cÇu tèi thiÓu vÒ vèn vµ c¸c yªu cÇu bæ sung tuú thuéc vµo khèi l­îng vµ lo¹i ho¹t ®éng cña c«ng ty b¶o hiÓm. -X©y dùng c¸c tiªu chuÈn tr¸ch nhiÖm vµ vèn dù tr÷ tèi thiÓu, kÓ c¶ dù phßng phÝ ch­a dïng ®Õn vµ c¸c tr¸ch nhiÖm vÒ nh÷ng tæn thÊt ch­a cã ng­êi nhËn. -¸p dông nh÷ng biÖn ph¸p cÇn thiÕt ®èi víi nh÷ng c«ng ty b¶o hiÓm ®ang gÆp khã kh¨n vÒ tµi chÝnh. -§¸nh gi¸ chøng kho¸n cho c¸c c«ng ty b¶o hiÓm mua. -Thùc hiÖn kiÓm tra hµng n¨m ®èi víi c¶ nh÷ng c«ng ty b¶o hiÓm ®· ®­îc c¬ quan kiÓm to¸n ®éc lËp cÊp giÊy chøng nhËn ®· kiÓm tra tµi chÝnh. -Yªu cÇu ph©n biÖt l­îng vèn ®Çu t­ cho c¸c c«ng ty b¶o hiÓm lín tuú thuéc lo¹i h×nh ®Çu t­ vµ lo¹i h×nh b¶o hiÓm còng nh­ quy ®Þnh c¸c yªu cÇu thanh to¸n. II.Gi¶i ph¸p tõ phÝa c¸c doanh nghiÖp b¶o hiÓm Tõ nh÷ng thuËn lîi vµ khã kh¨n cña m×nh, c¸c DNBH muèn ®Èy m¹nh vµ n©ng cao hiÖu qu¶ ®Çu t­ tµi chÝnh cña m×nh cÇn x©y dùng chiÕn l­îc ®©ï t­ thÝch hîp; ®ång thêi cÇn ph¶i tiÕn hµnh nhiÒu gi¶i ph¸p , hoµn thiÖn c¶ qui tr×nh tõ kinh doanh thu hót phÝ b¶o hiÓm ®Õn viÖc x¸c ®Þnh nguån,lùa chän danh môc ®Çu t­ , ph©n tÝch ®¸nh gÝa rñi ro vµ hiÖu qu¶ cña tõng lÜnh vùc ®Çu t­. Tr­íc hÕt, viÖc ®Çu t­ cña DNBH cÇn ph¶i tu©n thñ theo c¸c nguyªn t¾c c¬ b¶n nh­ : an toµn, sinh lêi, ®¶m b¶o kh¶ n¨ng thanh to¸n th­êng xuyªn còng nh­ ph¶i ®a d¹ng hãa c¸c danh môc ®Çu t­ ®Ó ph©n t¸n rñi ro. Do ®ã c¸c DNBH cã thÓ xem xÐt thùc hiÖn mét sè gi¶i ph¸p sau : Thø nhÊt: CÇn x©y dùng chiÕn l­îc ®Çu t­ phï hîp. ChiÕn l­îc ®Çu t­ ®ãng mét vai trß hÕt søc quan träng ®èi víi ho¹t ®éng ®Çu t­ trong ®iÒu kiÖn c¸c thÞ tr­êng vèn, thÞ tr­êng tµi chÝnh lu«n lu«n vËn ®éng vµ thay ®æi. §iÒu nµy cã ý nghÜa ®Æc biÖt ®èi víi viÖc ®Çu t­ nguån vèn nhµn rçi trong dù phßng nghiÖp vô trong DNBH nh©n thä. Mét chiÕn l­îc ®Çu t­ ®óng ®¾n sÏ cã t¸c dông lµm t¨ng kh¶ n¨ng mang l¹i lîi nhuËn cña ®ång vèn bá ra, gãp phÇn t¨ng kh¶ n¨ng chi tr¶ cho ng­êi ®­îc b¶o hiÓm, n©ng cao phóc lîi cho x· héi. C¸c doanh nghiÖp b¶o hiÓm cÇn ph¶i x©y dùng c¸c chiÕn l­îc ®Çu t­ tµi chÝnh trong mçi giai ®o¹n, cho tõng lo¹i tµi s¶n ®Çu t­, ®ång thêi thùc hiÖn chuyÓn dÞch ®Çu t­ mét c¸ch linh ho¹t gi÷a c¸c tµi s¶n ®Çu t­ cho phï hîp víi ho¹t ®éng kinh doanh cña doanh nghiÖp; phï hîp víi sù ph¸t triÓn kinh tÕ vµ s­ ph¸t triÓn cña thÞ tr­êng vèn trong mçi giai ®o¹n. Thø hai, c¸c DNBH nhµ n­íc cÇn tiÕp tôc thùc hiÖn ®a d¹ng ho¸ danh môc ®Çu t­ , më réng vµ t¨ng c­êng ®Çu t­ vµo c¸c dù ¸n x©y dùng c¬ së h¹ tÇng. §ång thêi ph¶i cã chiÕn l­îc ®Çu t­ linh ho¹t, ch¾c ch¾n trªn thÞ tr­êng chøng kho¸n vµ coi ®©y lµ chiÕn l­îc c¬ b¶n, l©u dµi. Theo kinh nghiÖm cña nh÷ng c«ng ty b¶o hiÓm ë c¸c n­íc ph¸t triÓn th× ®Çu t­ vµo chøng kho¸n lµ danh môc ®Çu t­ phï hîp nhÊt víi c¸c c«ng ty b¶o hiÓm . Cã thÓ thÊy ®iÒu nµy qua mét vµi sè liÖu vÒ vÊn ®Ò ®Çu t­ cña c¸c c«ng ty b¶o hiÓm Ch©u ¢u n¨m 1997 nh­ sau: B¶ng 5 : C¬ cÊu ®Çu t­ vèn cña c¸c c«ng ty b¶o hiÓm nh©n thä ch©u ¢u ( §¬n vÞ: %) C¸c n­íc Cæ phiÕu Tr¸i phiÕu BÊt ®éng s¶n Göi tiÒn vµo c¸c tæ chøc tÝn dông §Çu t­ kh¸c Tæng nguån vèn ®Çu t­ CHLB §øc BØ §an M¹ch Ph¸p Anh Thôy §iÓn Thôy Sü 4,1 3,4 2,5 5,7 5,6 4,7 10,2 27,1 22,4 34,1 16,0 51,2 48,3 24,6 67,6 70,1 58,2 73,9 33,6 46,2 58,4 1,1 2,9 0,5 1,8 1,9 0,5 3,6 0,1 1,2 4,7 2,6 7,7 0,3 3,2 100 100 100 100 100 100 100 ( Nguån:T¹p chÝ nghiªn cøu kinh tÕ sè 276) Thø ba: Chó träng ®Õn viÖc ®Çu t­ chøng kho¸n. §Ó th©m nhËp vµo thÞ tr­êng chøng kho¸n, c¸c doanh nghiÖp b¶o hiÓm cÇn ph¶i thùc hiÖn chuyªn m«n hãa ®Çu t­ vèn nh­ m« h×nh ®Çu t­ mµ B¶o ViÖt ®· tiÕn hµnh- tøc lµ thµnh lËp c«ng ty qu¶n lý ®Çu t­ vèn hay cßn gäi lµ c«ng ty qu¶n lý tµi s¶n cã. C¸c c«ng ty qu¶n lý nµy kh«ng thÓ thiÕu ®èi víi c¸c tËp ®oµn b¶o hiÓm trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng. Trong viÖc mua b¸n chøng kho¸n, c¸c doanh nghiÖp b¶o hiÓm nh©n thä nªn tËp trung chñ yÕu vµo c¸c lo¹i chøng kho¸n nhµ n­íc nh­ tr¸i phiÕu, kú phiÕu kho b¹c nhµ n­íc, c«ng tr¸i nhµ n­íc... §©y lµ c¸c chøng kho¸n l·i suÊt kh«ng thÊp mµ ®­îc coi lµ cã rñi ro thÊp nhÊt. Víi ­u thÕ vÒ th«ng tin, c¸c DNBH nhµ n­íc cÇn t×m mua ®­îc c¸c lo¹i cæ phiÕu, tr¸i phiÕu c«ng nghÖ cao. Theo kinh nghiÖm cña c¸c nhµ ®Çu t­ chøng kho¸n ë c¸c n­íc th× viÖc ®Çu t­ vµo chøng kho¸n c«ng nghÖ cao lµ chiÕn l­îc ®Çu t­ hiÖu qu¶ cao. Tuy nhiªn cÇn x¸c ®Þnh nguån vèn ®Çu t­ vµo c¸c lo¹i chøng kho¸n nµy ph¶i lµ nguån vèn dµi h¹n. Thø t­ : C¸c DNBH cÇn m¹nh d¹n nghiªn cøu chiÕn l­îc ®Çu t­ vµo lÜnh vùc bÊt ®éng s¶n. MÆc dï trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y,thÞ tr­êng bÊt ®éng s¶n cã nh÷ng biÕn ®éng kh«ng l­êng, nhÊt lµ ®Êt ®ai. Nh­ng trong lµn sãng di d©n vµ tèc ®é ®« thÞ hãa nh­ hiÖn nay, ®Çu t­ vµo lÜnh vùc nµy còng lµ mét h­íng ®Çu t­ hiÖu qu¶. §Çu t­ bÊt ®éng s¶n kh«ng chØ mang l¹i hiÖu qu¶ kinh tÕ trùc tiÕp mµ cßn mang l¹i nh÷ng lîi Ých vÒ qu¶ng c¸o rÊt quan träng. §Çu t­ bÊt ®éng s¶n lu«n chiÕm tû lÖ lín trong danh môc ®Çu t­ cña c¸c c«ng ty b¶o hiÓm trªn thÕ giíi. Nh­ng víi ®iÒu kiÖn ViÖt Nam khi mµ Nhµ n­íc kh«ng c«ng nhËn quyÒn së h÷u vÒ ®Êt, thñ tôc chuyÓn nh­îng rÊt phøc t¹p th× ®Çu t­ vµo lÜnh vùc nµy sÏ gÆp rÊt nhiÒu khã kh¨n. §Ó tham gia vµo lÜnh vùc nµy th× c¸c c«ng ty b¶o hiÓm cã thÓ liªn doanh víi mét c«ng ty cã kinh nghiÖm, cã t­ c¸ch ph¸p nh©n vÒ x©y dùng vµ kinh doanh bÊt ®éng s¶n. ë nh÷ng n­íc cã thÞ tr­êng b¶o hiÓm ph¸t triÓn,c¸c doanh nghiÖp b¶o hiÓm lu«n lu«n cã tªn trong c¸c ®« thÞ lín. §©y lµ sù qu¶ng c¸o tèt nhÊt cho h×nh ¶nh vµ søc m¹nh tµi chÝnh cña c«ng ty b¶o hiÓm .§ång thêi, ®Çu t­ vµo lÜnh vùc bÊt ®éng s¶n còng lµ mét lÜnh vùc ®Çu t­ cho phÐp c¸c c«ng ty b¶o hiÓm chèng l¹i rñi ro mét c¸ch hiÖu qu¶ nhÊt . Thø n¨m: Më réng h×nh thøc cho vay ®èi víi c¸c chñ hîp ®ång b¶o hiÓm nh©n thä. Trong kü thuËt b¶o hiÓm nh©n thä , hîp ®ång b¶o hiÓm sau mét thêi gian nhÊt ®Þnh nép phÝ b¶o hiÓm sÏ cã dù phßng to¸n häc - kho¶n tiÒn trªn lµ thuéc së h÷u cña chñ hîp ®ång. NÕu DNBH cho chñ hîp ®ång vay th× kho¶n tiÒn dù phßng ®­îc coi lµ tµi s¶n thÕ chÊp. Nh­ vËy sÏ rÊt hiÖu qu¶ , võa ®¶m b¶o cho DNBH thu l·i cao h¬n l·i kü thuËt, võa gióp c¸c chñ hîp ®ång vay ®­îc vèn trong thêi gian khã kh¨n. §iÒu nµy sÏ t¨ng kh¶ n¨ng duy tr× hîp ®ång b¶o hiÓm nh©n thä. Thø s¸u : C¸c DNBH cÇn n©ng cao tÝnh chuyªn nghiÖp vµ hiÖu qu¶ ®Çu t­ th«ng qua c¸c c«ng ty qu¶n lý tµi s¶n cã theo m« h×nh ®­îc xem xÐt nh­ sau: S¬ ®å 2: M« h×nh ®Çu t­ gi¶ ®Þnh cña c¸c DNBH. Quü ®Çu t­ cña C«ng ty (Fund famuly) héi ®ång qu¶n lý quü s1 c«ng ty qu¶n lý quü(trùc tiÕp hoÆc liªn doanh) héi ®ång qu¶n lý quü s3 héi ®ång qu¶n lý quü s2 Hîp ®ång Hîp ®ång Hîp ®ång M« h×nh quü nµy cã thÓ võa ®¶m b¶o yªu cÇu vÒ hoµ hîp gi÷a tµi s¶n nî vµ tµi s¶n cã, võa n©ng cao tÝnh chuyªn nghiÖp cña ho¹t ®éng ®Çu t­ vµ tiÕp thu kü n¨ng tiªn tiÕn vÒ ®Çu t­. Bªn c¹nh ®ã n©ng cao tÝnh chuyªn nghiÖp trong ®Çu t­ b»ng c¸ch ®µo t¹o vµ ph¸t triÓn ®éi ngò c¸n bé chuyªn nghiÖp giái, am hiÓu vÒ thÞ tr­êng tµi chÝnh vµ ®Çu t­ tµi chÝnh ®Ó thùc hiÖn c¸c ho¹t ®éng ®Çu t­ lµ rÊt cÇn thiÕt. Nã gãp phÇn ®¶m b¶o thùc hiÖn c¸c ho¹t ®éng ®Çu t­ an toµn vµ hiÖu qu¶ h¬n trong xu h­íng ph¸t triÓn m¹nh mÏ cña thÞ tr­êng tµi chÝnh trong vµ ngoµi n­íc nh­ hiÖn nay. Thø b¶y : Ph¸t triÓn m¹nh c¸c lo¹i h×nh b¶o hiÓm nh©n thä ®Ó thu hót vèn ®Çu t­ dµi h¹n. HiÖn nay trªn thÞ tr­êng b¶o hiÓm nh©n thä, ngoµi B¶o ViÖt cßn cã 4 c«ng ty b¶o hiÓm liªn doanh vµ 100% vèn n­íc ngoµi. Sù c¹nh tranh diÔn ra hÕt søc gay g¾t. C¸c c«ng ty b¶o hiÓm n­íc ngoµi ®· mang ®Õn nh÷ng thay ®æi c¬ b¶n vÒ ph­¬ng thøc kinh doanh b¶o hiÓm nh©n thä. §Ó ®øng v÷ng trong c¹nh tranh, c¸c doanh nghiÖp b¶o hiÓm nh©n thä nhµ n­íc, mét mÆt ph¶i thay ®æi nh÷ng chÝnh s¸ch vÒ th­¬ng m¹i ®Æc biÖt lµ chÝnh s¸ch vÒ Marketing, lµm cho s¶n phÈm b¶o hiÓm hÊp dÉn h¬n. MÆt kh¸c cÇn ph¶i ®a d¹ng ho¸ s¶n phÈm b¶o hiÓm ®Ó ®¸p øng nhu cÇu phong phó cña kh¸ch hµng. Thµnh c«ng trong thu hót phÝ b¶o hiÓm sÏ lµ b­íc khëi ®Çu quan träng cho chiÕn l­îc ®Çu t­ cña DNBH nhµ n­íc. Thø t¸m: Xu thÕ hiÖn nay l·i suÊt ng©n hµng ngµy cµng gi¶m, so víi cïng thêi ®iÓm nµy n¨m 1995, l·i suÊt tiÒn göi cã kú h¹n ®· gi¶m kho¶ng 30%. §©y chÝnh lµ ®Þnh h­íng cña Nhµ n­íc nh»m thóc ®Èy ®Çu t­, kÝch thÝch s¶n xuÊt. Trong thêi gian tíi, theo chñ tr­¬ng cña Nhµ n­íc, l·i suÊt sÏ ®­îc gi¶m thÊp h¬n n÷a. Víi xu thÕ nh­ vËy, ®Çu t­ vµo tiÒn göi ng©n hµng sÏ ®­îc h­ëng l·i suÊt thÊp h¬n c¸c lÜnh vùc ®Çu t­ kh¸c. Cïng víi tiÒn göi, l·i suÊt ®Çu t­ vµo c¸c tr¸i phiÕu cña ChÝnh phñ còng sÏ gi¶m thÊp. Thùc tÕ trong thêi gian qua, nguån mua tr¸i phiÕu kho b¹c trùc tiÕp tõ kho b¹c ®· bÞ dõng l¹i. Nguån tr¸i phiÕu kho b¹c hiÖn nay chØ qua ®Êu thÇu t¹i NHNN, c¸c NHTM do bÞ h¹n chÕ nî nªn hä tËp trung nguån ®Êu thÇu t¹i thÞ tr­êng nµy ®Ó gi¶i quyÕt nguån vèn ®· huy ®éng cña hä. §iÒu ®ã dÉn ®Õn l·i suÊt tróng thÇu gi¶m liªn tôc vµ xuèng tíi møc10,65% trong nh÷ng ®ît ®Çu thÇu gÇn ®©y so víi n¨m 1995 lµ 17%. Tr­íc t×nh h×nh ®ã viÖc chuyÓn h­íng ®Çu t­ cña c¸c DNBH nh©n thä vµo dµi h¹n lµ cÇn thiÕt. Nh­ng c¸c doanh nghiÖp ph¶i x¸c ®Þnh ®­îc tû lÖ ®Çu t­ nh­ thÕ nµo cho phï hîp. Tuy nhiªn dï cã hiÖu qu¶ h¬n còng kh«ng thÓ dån toµn bé vèn vµo ®Çu t­ dµi h¹n mµ cÇn ph¶i ®a d¹ng ho¸ c¸c danh môc ®Çu t­. Nªn ch¨ng c¸c DNBH cÇn ph¶i ®ång thêi gi÷a cho vay, göi cã kú h¹n t¹i c¸c ng©n hµng, mua tr¸i phiÕu ChÝnh phñ , mua cæ phÇn cña c¸c C«ng ty, gãp vèn liªn doanh víi c¸c c«ng ty kh¸c ; trong ®ã viÖc ®Çu t­ vµo liªn doanh vµ cæ phÇn nªn ®­îc ®Èy m¹nh, nhÊt lµ ®èi víi c¸c DNBH nhµ n­íc. Tuy nhiªn,viÖc göi tiÒn t¹i c¸c ng©n hµng vÉn lµ h¹ng môc ®Çu t­ cÇn thiÕt ®Ó ®¶m b¶o kh¶ n¨ng thanh to¸n th­êng xuyªn cña c¸c c«ng ty b¶o hiÓm khi cã nhu cÇu vÒ thanh to¸n. Ngoµi ra c¸c tr¸i phiÕu ChÝnh phñ còng kh«ng thÓ thiÕu trong danh môc ®Çu t­. Ho¹t ®éng cho vay c¸c DNBH cã thÓ xem xÐt t¨ng c¸c kho¶n cho vay trung vµ dµi h¹n; còng cã thÓ xem xÐt viÖc cho vay b»ng ngo¹i tÖ ®èi víi c¸c tæ chøc trong n­íc. Kinh nghiÖm cña c¸c c«ng ty b¶o hiÓm c¸c n­íc th× ®Ó ®a d¹ng ho¸ ®Çu t­ hä ®Çu t­ vµo cho vay kho¶ng 20%, bÊt ®éng s¶n kho¶ng 25%, ®Çu t­ chøng kho¸n kho¶ng 30% vµ cßn l¹i lµ c¸c lÜnh vùc kh¸c. Thø chÝn: Nh÷ng chÝnh s¸ch kiÓm so¸t rñi ro l·i suÊt cho DNBHNT : Nh­ ®· nghiªn cøu ë trªn rñi ro l·i suÊt cã t¸c ®éng rÊt lín ®èi víi viÖc n©ng cao hiÖu qu¶ ®Çu t­ cña DNBHNT . Do ®ã c¸c DNBHNT ph¶i cã nh÷ng chÝnh s¸ch hîp lÝ ®Ó kiÓm so¸t nh÷ng rñi ro nµy. §Þnh phÝ b¶o hiÓm an toµn vµ th­¬ng m¹i ho¸ tèi ®a s¶n phÈm b¶o hiÓm . L·i suÊt vµ phÝ b¶o hiÓm t­¬ng quan nghÞch : L·i suÊt kü thuËt ®­îc gi¶ ®Þnh cao sÏ lµm phÝ b¶o hiÓm thÊp, tr­êng hîp nµy DNBHNT sÏ gÆp nguy c¬ l·i suÊt thÞ tr­êng gi¶m. Ng­îc l¹i l·i suÊt kü thuËt ®­îc gi¶ ®Þnh thÊp sÏ lµm phÝ b¶o hiÓm cao, ®iÒu nµy lµm gi¶m tÝnh hÊp dÉn cña s¶n phÈm b¶o hiÓm . Nh­ vËy l·i suÊt kü thuËt bao nhiªu th× hîp lý? §ã lµ mét c©u hái kh«ng dÔ cã thÓ tr¶ lêi. DNBHNT cã thÓ sö dông mét sè ph­¬ng ph¸p kh¸c nhau ®Ó dù kiÕn l·i suÊt kü thuËt . Theo kinh nghiÖm cña nhiÒu c«ng ty b¶o hiÓm , l·i suÊt ®­îc x¸c ®Þnh b»ng c¸ch phæ biÕn sau: Ên ®Þnh l·i suÊt kü thuËt b»ng tû lÖ sinh lêi b×nh qu©n cña danh môc ®Çu t­ hiÖn t¹i ®©y lµ c¸ch mµ c¸c c«ng ty b¶o hiÓm nh©n thä Mü sö dông ®Ó tÝnh phÝ b¶o hiÓm cho c¸c s¶n phÈm míi . Ên ®Þnh l·i suÊt kü thuËt theo l·i suÊt tÝn dông nhµ n­íc. §©y lµ ph­¬ng ph¸p cña c¸c c«ng ty BHNT Ph¸p . C¸c c«ng ty nµy Ên ®Þnh l·I suÊt kü thuËt b¨ng 60% l·I suÊt b×nh qu©n c¸c kho¶n tÝn dông Nhµ n­íc . Trong ®iÒu kiÖn ®Çu t­ m«I tr­êng ViÖt Nam , c¸ch x¸c ®Þnh l·i suÊt kü thuËt thø hai tá ra phï hîp h¬n v× l·i suÊt nµy kh«ng qu¸ thÊp vµ DNBH cã thÓ lùa chän ®Çu t­ Ýt rñi ro nhÊt , nhá h¬n c¸c tr¸i phiÕu chÝnh phñ .Tuy nhiªn còng kh«ng cÇn qu¸ thËn träng . L·i suÊt kü thuËt b»ng l·i suÊt tr¸i phiÕu chÝnh phñ khi ®¶m b¶o sù an toµn cho c¸c DNBHNT. §Þnh phÝ víi l·I suÊt kü thuËt an toµn sÏ cho phÐp DNBHNT phßng ngõa ®­îc rñ ro l·i suÊt gi¶m, nh­ng l¹i lµm cho tÝnh hÊp dÉn cña s¶n phÈm mÊt ®i do phÝ b¶o hiÓm cao. §Ó ®¶m b¶o tÝnh hÊp dÉn cña s¶n phÈm BHNT, doanh nghiÖp BHNT ph¶i ®­a ra c¸c c¬ chÕ : chia l·i chØ sè ho¸ sè tiÒn b¶o hiÓm , l·i suÊt b¶o ®¶m , tuy nhiªn nh÷ng c¬ chÕ nµy lµ khã hiÓu ®èi víi N§BH v× vËy DNBHNT ph¶i thùc hiÖn tèt c¸c chÝnh s¸ch th­¬ng m¹i quan träng nhÊt lµ chÝnh s¸ch marketing ®Ó t­ vÊn tèt nhÊt cho kh¸ch hµng . B»ng nh÷ng chÝnh s¸ch nµy DNBHNT cã thÓ thu hót N§BH b»ng nh÷ng khÝa c¹nh kh¸c cña s¶n phÈm BHNT ngoµi yÕu tè gi¸ c¶ . Tãm l¹i, ®Ó cã thÓ thùc hiÖn tèt c¸c chiÕn l­îc, gi¶i ph¸p ®Çu t­, DNBH cÇn ph¶i x©y dùng chiÕn l­îc ®Çu t­ thÝch hîp; ®a d¹ng ho¸ c¸c h¹ng môc ®Çu t­ ; chó träng ®Õn ®Çu t­ chøng kho¸n vµ m¹nh d¹n nghiªn cøu chiÕn l­îc ®Çu t­ bÊt ®éng s¶n. §ång thêi cÇn cã sù ®Çu t­ nhÊt ®Þnh vµo viÖc ®µo t¹o ®éi ngò nh©n viªn ®Çu t­ ; ph¸t triÓn m¹nh c¸c lo¹i h×nh b¶o hiÓm nh©n thä, ®a d¹ng ho¸ s¶n phÈm ®Ó ®¸p øng nhu cÇu kh¸ch hµng, t¨ng doanh thu phÝ, t¹o nguån vèn ®Çu t­ . §Çu t­ chØ cã thÓ cã hiÖu qu¶ khi cã nh÷ng ng­êi ®Çu t­ s¸ng t¹o, kinh nghiÖm vµ b¶n lÜnh, hÖ thèng s¶n phÈm ®a d¹ng. Bªn c¹nh ®ã, viÖc hiÖn ®¹i ho¸ c¬ së vËt chÊt, hiÖn ®¹i hãa c«ng nghÖ th«ng tin trong lÜnh vùc kinh doanh b¶o hiÓm còng lµ ®iÒu kiÖn kh«ng thÓ thiÕu cho viÖc n©ng cao kh¶ n¨ng ®Çu t­ cña doanh nghiÖp b¶o hiÓm trong m«i tr­êng c¹nh tranh ngµy cµng gay g¾t hiÖn nay. Xu thÕ héi nhËp vµ tiÕn tr×nh toµn cÇu hãa vÒ kinh tÕ còng khiÕn c¸c doanh nghiÖp b¶o hiÓm nh©n thä ViÖt Nam ph¶i ®èi mÆt víi sù c¹nh tranh gay g¾t tõ c¸c c«ng ty b¶o hiÓm n­íc ngoµi cã tiÒm lùc tµi chÝnh m¹nh h¬n nhiÒu víi tr×nh ®é nghiÖp vô cao vµ kinh nghiÖm kinh doanh ®­îc tÝch luü l©u ®êi h¬n th«ng qua ho¹t ®éng trªn thÞ tr­êng quèc tÕ vµ khu vùc. ¸p lùc c¹nh tranh thÓ hiÖn trªn nhiÒu mÆt nh­ chÊt l­îng phôc vô, s¶n phÈm b¶o hiÓm, gi¸ c¶ dÞch vô, s¶n phÈm b¶o hiÓm...Ho¹t ®éng b¶o hiÓm nh©n thä cßn ph¶i chÞu sù c¹nh tranh tõ c¸c h×nh thøc dÞch vô kh¸c nh­ ng©n hµng, chøng kho¸n. C¸c h×nh thøc tiÕt kiÖm ng©n hµng, ®Çu t­ chøng kho¸n... ®ang tá ra chiÕm ­u thÕ vµ hÊp dÉn c¸c nhµ ®Çu t­ h¬n. Do ®ã viÖc quan t©m vµ n©ng cao hiÖu qu¶ ®Çu t­ cña doanh nghiÖp b¶o hiÓm nh©n thä lµ hÕt søc cÇn thiÕt ®Ó ®øng v÷ng trong c¹nh tranh trªn thÞ tr­êng. KÕt luËn Qua mét sè ph©n tÝch vµ thùc tr¹ng trªn cho thÊy ®Çu t­ tµi chÝnh trong doanh nghiÖp b¶o hiÓm nh©n thä lµ hÕt søc quan träng. §ã lµ vÊn ®Ò ®Æt ra kh«ng nh÷ng cho doanh nghiÖp b¶o hiÓm mµ cßn cho c¸c c¬ quan nhµ n­íc cã liªn quan nh»m cã chiÕn l­îc vµ biÖn ph¸p thÝch hîp trong qu¶n lý ho¹t ®éng ®Çu t­ cña c¸c DNBH nh©n thä. Ho¹t ®éng ®Çu t­ cña DNBH nh©n thä chÞu t¸c ®éng cña nhiÒu nh©n tè vµ còng bÞ chi phèi bëi chiÕn l­îc kinh doanh cña doanh nghiÖp trªn thÞ tr­êng. C¸c h×nh thøc ®Çu t­ cÇn ph¶i ®­îc ®a d¹ng hãa nh»m gi¶m thiÓu rñi ro vµ ®¶m b¶o nh÷ng nguyªn t¾c ®Çu t­ vèn cña DNBH. C¸c DNBH nh©n thä nªn chó träng ®Õn viÖc ®Çu t­ nh­ng kh«ng ph¶i v× thÕ mµ ch¹y theo lîi nhuËn, vi ph¹m nh÷ng nguyªn t¾c ®Çu t­ lµm ¶nh h­ëng xÊu ®Õn ho¹t ®éng kinh doanh b¶o hiÓm vµ uy tÝn cña doanh nghiÖp. Theo kinh nghiÖm tæ chøc vµ tiÕn hµnh ho¹t ®éng ®Çu t­ ë nhiÒu n­íc trªn thÕ giíi ®ång thêi xuÊt ph¸t tõ ®iÒu kiÖn kinh tÕ x· héi cô thÓ cña thÞ tr­êng b¶o hiÓm ViÖt Nam, c¸c doanh nghiÖp b¶o hiÓm nh©n thä ViÖt Nam nªn tËp trung vµ quan t©m h¬n n÷a ®Õn ho¹t ®éng ®Çu t­ tµi chÝnh cña m×nh. §ång thêi cÇn cñng cè vµ n©ng cao hiÖu qu¶ cña ho¹t ®éng ®Çu t­ th«ng qua c¸c chiÕn l­îc vµ biÖn ph¸p ®Çu t­ thÝch hîp. Kh¸c víi c¸c lo¹i h×nh kinh doanh kh¸c, b¶o hiÓm nh©n thä lµ lo¹i h×nh dÞch vô t­ vÊn tµi chÝnh rÊt nh¹y c¶m vµ cßn míi mÎ ë ViÖt Nam. NÒn kinh tÕ n­íc ta ®ang ®øng tr­íc nh÷ng tÝn hiÖu l¹c quan trong ®æi míi vµ ph¸t triÓn, do ®ã sÏ më ra nh÷ng c¬ héi míi cho c¸c DNBH nh©n thä trong viÖc kh¼ng ®Þnh vai trß vµ vÞ trÝ cña m×nh trªn thÞ tr­êng. Vµ kÕt qu¶ cña ho¹t ®éng ®Çu t­ nguån vèn nhµn rçi cña doanh nghiÖp lµ mét trong nh÷ng yÕu tè quyÕt ®Þnh. Trong khu«n khæ bµi viÕt em xin tr×nh bµy mét sè vÊn ®Ò c¬ b¶n vÒ ho¹t ®éng ®Çu tõc cña DNBH nh©n thä trªn thÞ tr­êng b¶o hiÓm ViÖt Nam. §©y lµ bµi viÕt ®Çu tiªn nªn cßn nhiÒu sai sãt. Em rÊt mong c« chØ b¶o thªm ®Ó nh÷ng bµi viÕt sau ®­îc hoµn thiÖn h¬n. Mét lÇn n÷a em xin ch©n thµnh c¶m ¬n c« ®· nhiÖt t×nh h­íng dÉn ®Ó em hoµn thµnh bµi viÕt nµy. Tµi liÖu tham kh¶o Th«ng tin thÞ tr­êng b¶o hiÓm - t¸i b¶o hiÓm T¹p chÝ b¶o hiÓm T¹p chÝ nghiªn cøu kinh tÕ Gi¸o tr×nh kinh tÕ b¶o hiÓm 5. Gi¸o tr×nh qu¶n trÞ kinh doanh b¶o hiÓm 6. NghÞ ®Þnh 43/ 2001/N§- CP ngµy 01/08/2001 7.LuËt kinh doanh b¶o hiÓm 8.B¶o hiÓm nguyªn t¾c vµ thùc hµnh. 9. T¹p chÝ tµi chÝnh. 10.Quy tr×nh thÈm ®Þnh dù ¸n ®Çu t­ cña ng©n hµng ®Çu t­ vµ ph¸t triÓn 11. B¸o ®Çu t­ 12. Thêi b¸o kinh tÕ ViÖt Nam