Cơ hội và thách thức đối với xuất khẩu trái cây Việt Nam khi tham gia hiệp định thương mại tự do Việt nam - Liên minh châu Âu

ISSN 1859-4581 T¹p chÝ Science and Technology Journal of Agriculture & Rural Development MINISTRY OF AGRICULTURE AND RURAL DEVELOPMENT, VIETNAM NÔNG NGHIỆP & PHÁT TRIỂN NÔNG THÔN T¹p chÝ Khoa häc vµ C«ng nghÖ BỘ NÔNG NGHIỆP VÀ PHÁT TRIỂN NÔNG THÔN 5 2018 môc lôc
®Æng kim kh«I, lª thÞ hµ liªn, bïi thÞ viÖt anh, ph¹m ®øc thÞnh. C¬ héi vµ th¸ch thøc ®èi víi xuÊt khÈu tr¸i c©y ViÖt Nam khi tham gia hiÖp ®Þnh th−¬ng m¹i tù do ViÖt Nam – Liªn minh ch©u ¢u 3-12
®ç thÞ t¸m, ®ç thÞ ®øc h¹nh, nguyÔn thÞ hång h¹nh, ®Æng tiÕn sÜ. Nghiªn cøu ¶nh h−ëng cña chÝnh s¸ch thu håi ®Êt, båi th−êng, hç trî vµ t¸i ®Þnh c− ®Õn sù ph¸t triÓn kinh tÕ – x· héi huyÖn V©n §ån, tØnh Qu¶ng Ninh 13-20
Ph¹m thÕ trÞnh. HiÖu qu¶ trång m¾c ca xen cµ phª trªn ®Êt ®á bazan t¹i huyÖn Kr«ng N¨ng, tØnh §¾k L¾k 21-29
D−¬ng ®øc huy, nguyÔn v¨n hoan, vò thÞ thu hiÒn. §¸nh gi¸ ¶nh h−ëng cña gien kh¸ng vi khuÈn g©y bÖnh b¹c l¸ lóa ®Õn hiÖu qu¶ s¶n xuÊt lóa lai 30-37
NguyÔn thÞ thu thñy, nguyÔn thÞ thanh h¶i. Nghiªn cøu kh¶ n¨ng kh¸ng nÊm Pyricularia oryzae g©y bÖnh ®¹o «n trªn c©y lóa cña Oligochitosan – nano b¹c (AgNPs) trong ®iÒu kiÖn in vitro vµ in vivo 38-43
Lª thÞ thanh thñy, lª nh− kiÓu, hå tuyªn. TuyÓn chän vi sinh vËt ®èi kh¸ng cao víi nÊm Phytophthora sp. g©y bÖnh chÕt nhanh, Fusarium sp. g©y bÖnh chÕt chËm vµ Colletotrichum sp. g©y bÖnh th¸n th− c©y hå tiªu 44-48
NguyÔn thÞ t×nh, nguyÔn tiÕn dòng, vò thÞ thanh h»ng, ma thÞ hoµn, chu thóc ®¹t, ®µo xu©n thanh, ng« xu©n b×nh. Nghiªn cøu ¶nh h−ëng cña chÊt kÝch thÝch sinh tr−ëng ®Õn kh¶ n¨ng t¸i sinh chåi c©y lan Hµi Xu©n C¶nh (Paphiopedilum canhii) b»ng ph−¬ng ph¸p in vitro 49-54
nguyÔn c«ng t¹n , nguyÔn trÝ ngäc, trÇn kh¾c thi, vò v¨n ®Þnh, ng« hång b×nh, trÇn viÖt tiÖp, nguyÔn diÖu linh. KÕt qu¶ ®¸nh gi¸ kh¶ n¨ng sinh tr−ëng, ph¸t triÓn cña mét sè gièng d©u míi nhËp néi trong ®iÒu kiÖn vïng sinh th¸i ngo¹i thµnh Hµ Néi 55-61
NguyÔn thÞ mai h−¬ng, phan ngäc hßa, ph¹m v¨n hïng. Tèi −u hãa c¸c yÕu tè ¶nh h−ëng ®Õn qu¸ tr×nh lµm giµu tinh bét kh¸ng vµ sù thay ®æi mét sè tÝnh chÊt lý – hãa tõ tinh bét ®Ëu xanh cã hµm l−îng amyloza cao b»ng enzyme pullulanaza 62-69
Bïi thÞ thu hiÒn, ph¹m thÞ ®iÒm, phan thÞ h−¬ng, nguyÔn v¨n thµnh. KÕt qu¶ nghiªn cøu gi¶m sÉm mµu cho n−íc m¾m truyÒn thèng b»ng than ho¹t tÝnh 70-76
Vâ ®iÒu, nguyÔn ngäc ph−íc, phan ®ç d¹ th¶o, trÇn thÞ thóy h»ng. §Æc ®iÓm m«i tr−êng sèng, dinh d−ìng vµ thö nghiÖm thuÇn d−ìng c¸ Ch¹ch m−êi säc (Schistura sp.) phôc vô nu«i c¶nh 77-83
Lª minh h¶I, ph¹m thÞ t©m, t« long thµnh, mÉn hång ph−íc. §Æc ®iÓm bÖnh tÝch cña c¸ Mó g©y nhiÔm vi khuÈn Photobacterium damselae ®ét biÕn gi¶m ®éc lùc 84-89
Ph¹m quèc hïng, ng« thÞ ngäc thñy, nguyÔn thÞ hång nhung. Ph−¬ng thøc l©y truyÒn cña ký sinh trïng Perkinsus olseni (Lester & Davis, 1981) vµ thö nghiÖm trÞ bÖnh trong ®iÒu kiÖn thÝ nghiÖm 90-94
Hµ v¨n th¸I, phÝ thÞ h»ng, nguyÔn c«ng hoµng, chu chÝ thiÕt. M« h×nh c«ng nghÖ xö lý n−íc th¶i cho khu nu«i t«m thÎ ch©n tr¾ng t¹i Hµ TÜnh 95-102
Lª diÔm kiÒu, nguyÔn minh ®¹t, nguyÔn xu©n léc, ph¹m quèc nguyªn, nguyÔn v¨n c«ng, ng« thôy diÔm trang. Kh¶ n¨ng xö lý n−íc th¶i ao nu«i th©m canh c¸ tra (Pangasianodon hypophthamus) cña hÖ thèng ®Êt ngËp n−íc kiÕn t¹o dßng ch¶y mÆt liªn tôc kÕt hîp víi cá Måm mì (Hymenachne acutigluma) 103-110
Ph¹m thÞ ¸nh hång, trÇn v¨n chø, cao quèc an, phan duy h−ng. ¶nh h−ëng cña ¸p suÊt kh«ng khÝ vµ tèc ®é phun ®Õn chÊt l−îng mµng trang søc trªn bÒ mÆt gç 111-118
TrÇn minh c¶nh, lª th¸I s¬n. X¸c ®Þnh c¸c loµi c©y cã kh¶ n¨ng chèng, chÞu löa t¹i khu vùc V−ên Quèc gia Hoµng Liªn 119-127
®Æng th¸I d−¬ng, ®Æng th¸I hoµng. §¸nh gi¸ hiÖu qu¶ kinh tÕ rõng trång Bêi lêi ®á (Machilus odoratissima Nees) thuÇn loµi vµ xen s¾n t¹i huyÖn H−íng Hãa, tØnh Qu¶ng TrÞ 128-132
NguyÔn v¨n minh, hoµng huy tuÊn. Thùc tr¹ng s¨n b¾t c¸c loµi ®éng vËt hoang d· vµ sinh kÕ cña ng−êi d©n vïng ®Öm Khu B¶o tån thiªn nhiªn Phong §iÒn, tØnh Thõa Thiªn – HuÕ 133-141
NguyÔn ®øc thµnh, hoµng trung hiÕu, nguyÔn tö kim, bïi duy ngäc, nguyÔn thÞ bÝch ngäc. §é bÒn kh¸ng nÊm môc tr¾ng cña gç Giæi Ford – qu¸ tr×nh ph¸ hñy thµnh phÇn hãa häc gç do nÊm môc tr¾ng 142-147 T¹p chÝ NÔNG NGHIP & PHÁT TRI N NÔNG THÔN ISSN 1859 - 4581 N¨m thø m−êi t¸m Sè 332 n¨m 2018 XuÊt b¶n 1 th¸ng 2 kú Tæng biªn tËp Ph¹m Hµ Th¸i §T: 024.37711070 Phã tæng biªn tËp d−¬ng thanh h¶i §T: 024.38345457 Toµ so¹n - TrÞ sù Sè 10 NguyÔn C«ng Hoan QuËn Ba §×nh - Hµ Néi §T: 024.37711072 Fax: 024.37711073 E-mail: tapchinongnghiep@vnn.vn Website:www.tapchikhoahocnongnghiep.vn v¨n phßng ®¹i diÖn t¹p chÝ t¹i phÝa nam 135 Pasteur QuËn 3 - TP. Hå ChÝ Minh §T/Fax: 028.38274089 GiÊy phÐp sè: 290/GP - BTTTT Bé Th«ng tin vµ TruyÒn th«ng cÊp ngµy 03 th¸ng 6 n¨m 2016 C«ng ty cæ phÇn Khoa häc vµ c«ng nghÖ Hoµng Quèc ViÖt §Þa chØ: Sè 18 Hoµng Quèc ViÖt, NghÜa §«, CÇu GiÊy, Hµ Néi Gi¸: 30.000® CONTENTS
dang kim khoI, le thi ha lien, bui thi viet anh, pham duc thinh. Potential opportunities and challenges for Vietnam’s fruit export from the free trade agreement between Vietnam and the European Union ( EVFTA) 3-12
do thi tam, do thi duc hanh, nguyen thi hong hanh, dang tien si. Study on the effects of the policy of land acquisition, compensation, support and resettlement on socio – economic development in Van Don district, Quang Ninh province 13-20
Pham the trinh. Efficiency of Macadamia intercropping with coffee on basaltic soils in Krong Nang district, Dak Lak province 21-29
Duong duc huy, nguyEn vAn hoan, vU thI thu hiEn. Evaluate the impact of bacterial leaf blight resistance gene for the result of the hybrid rice production 30-37
NguyEn thI thu thUy, nguyEn thI thanh hAi. Study on the antifungal effect of oligochitosan – silver nanoparticle on Pyricularia oryzae causing blast rice in invitro and invivo 38-43
LE thI thanh thUy, lE nhU kiEu, hO tuyEn. Selection of highly antagonistis microorganism to Phytophthora sp. causing fastly death, Fusarium sp. slowly disease and Colletotrichum sp. causing anthracnose disease on pepper 44-48
NguyEn thI tInh, nguyEn tiEn dUng, vU thI thanh hAng, ma thI hoAn, chu thUc DAt, DAo xuAn thanh, ngO xuAn bInh. Study on the effect of plant growth regulators on buds regeneration of slliper orchird (Paphiopedilum Canhii) by in vitro culture method 49-54
nguyen cong tan , nguyen tri ngoc, tran khac thi, vu van dinh, ngo hong binh, tran viet tiep, nguyen dieu linh. Results of assessment of growth and development of new imported mulberry varieties in ecological conditions outside of Ha Noi city 55-61
Nguyen thi mai huong, phan ngoc hoa, pham van hung. Optimization of the factors affecting high – amyloza Mungbean resistant starch (RS) enrichment and its changes in physicochemical propertis by pullulanaza enzyme 62-69
Bui thi thu hien, pham thi diem, phan thi huong, nguyen van thanh. Research results on reducing dark color of traditional fish – sauce by using activated carbon 70-76
Vo dieu, nguyen ngoc phuoc, phan do da thao, tran thi thuy hang. Habitat and feeding specificity and the trial of culture of striped loach (Schistura sp.) for ornamental purpose 77-83
Le minh haI, pham thi tam, to long thanh, man hong phuoc. The histopathology on groupers infected by clones of Photobacterium damselae muant 84-89
Pham quoc hung, ngo thi ngoc thuy, nguyen thi hong nhung. Transmission of Perkinsus olseni (Lester & Davis, 1981) and treatment in laboratory conditions 90-94
Ha van thaI, phi thi hang, nguyen cong hoang, chu chi thiet. Techonological model for the wastewater treatment of P. vanamei aquaculture in Ha Tinh province 95-102
Le diem kieu, nguyen minh dat, nguyen xuan loc, pham quoc nguyen, nguyen van cong, ngo thuy diem trang. The ability of free water surface constructed wetland systems with Hymenachne acutigluma for treating wastewater from intensive catfish (Pangasianodon hypophthamus) 103-110
Pham thi anh hong, tran van chu, cao quoc an, phan duy hung. Effects of air pressure and spraying speed to quality of the coating film on wood surface 111-118
Tran minh canh, le thaI son. Identifying plant species with fire – resistant abilities in Hoang Lien National Park 119-127
dang thaI duong, dang thai hoang. The evaluation of the economic efficiency of pure Machilus odoratissima Nees plantation intercropped with cassava in Huong Hoa district, Quang Tri province 128-132
Nguyen van minh, hoang huy tuan. Status of wildlife hunting and local people’s livelihood in the buffer zone of Phong Dien natural Reserve, Thua Thien – Hue province 133-141
Nguyen duc thanh, hoang trung hieu, nguyen tu kim, bui duy ngoc, nguyen thi bich ngoc. Natural resistance Mangglietia fordiana Oliv. to white – rot fungi - investigation of chemical of deterioration process by white – rot fungus 142-147 VIETNAM JOURNAL OF AGRICULTURE AND RURAL DEVELOPMENT ISSN 1859 - 4581 THE eighteenth YEAR No. 332 - 2018 Editor-in-Chief Pham Ha Thai Tel: 024.37711070 Deputy Editor-in-Chief Duong thanh hai Tel: 024.38345457 Head-office No 10 Nguyenconghoan Badinh - Hanoi - Vietnam Tel: 024.37711072 Fax: 024.37711073 E-mail: tapchinongnghiep@vnn.vn Website:www.tapchikhoahocnongnghiep.vn Representative Office 135 Pasteur Dist 3 - Hochiminh City Tel/Fax: 028.38274089 Printing in Hoang Quoc Viet technology and science joint stock company KHOA HC CÔNG NGH N¤NG NGHIÖP Vµ PH¸T TRIÓN N¤NG TH¤N - kú 1 - Th¸ng 3/2018 3 C HI VÀ THÁCH THC  I VI XUT KHU TRÁI CÂY VIT NAM KHI THAM GIA HIP NH THNG MI T DO VIT NAM — LIÊN MINH CHÂU ÂU
ng Kim Khôi1, Lê Th Hà Liên1, Bùi Th Vit Anh1, Phm
c Thnh1 TÓM TT Trong hai n#m 2016 và 2017, ngành trái cây Vit Nam -ã có nh0ng b23c phát tri5n -6t phá -áng ghi nh7n khi góp ph9n -2a ngành rau qut qua lúa go và d9u khí vB kim ngch xuDt khEu (G mc kho<ng 3,5 tJ USD). Mc dù v7y, ph9n l3n th ph9n xuDt khEu trái cây cPa Vit Nam vQn phR thu6c vào Trung QuTc (chiUm 75%) — m6t th tr2Xng bDp bênh, nhiBu rPi ro và có giá tr thDp. Trong khi -ó, Liên minh châu Âu (EU) là m6t th tr2Xng l3n nhiBu tiBm n#ng, có nhu c9u -c bit l3n vB trái cây nhit -3i nh2ng hin nay giá tr xuDt khEu cPa Vit Nam sang th tr2Xng này vQn còn thDp, ch] chiUm kho<ng 5% t^ng kim ngch. Hip -nh th2_ng mi t` do Vit Nam — Liên minh châu Âu (EVFTA) là m6t hip -nh th2_ng mi thU h m3i h23ng t3i mRc tiêu cTt lõi nhcm thúc -Ey hot -6ng kinh doanh và -9u t2 gi0a Vit Nam và EU thu7n l>i h_n, -c bit to ra nhiBu c_ h6i và -i kèm v3i m6t sT rPi ro, thách thc cho xuDt khEu trái cây cPa Vit Nam. Cft gi<m hàng rào thuU quan và phi thuU tg EVFTA sh to c_ h6i mG r6ng xuDt khEu trái cây Vit Nam sang EU. Tuy nhiên, trái cây Vit Nam cing sh -ng tr23c thách thc l3n tg các rào c<n kj thu7t vB chDt l2>ng, truy xuDt ngukn gTc xuDt x, các yêu c9u vB lao -6ng và môi tr2Xng, v.v... Sl dRng ph2_ng pháp t^ng quan, rà soát các cam kUt cPa hip -nh, kUt h>p phân tích thTng kê mô t< các sT liu th cDp vB s<n xuDt và th2_ng mi trái cây và tham vDn chuyên gia, nghiên cu này ch] rõ th`c trng xuDt khEu trái cây Vit Nam sang th tr2Xng EU ch2a khai thác hUt tiBm n#ng cPa th tr2Xng này. Tuy nhiên, -5 t7n dRng -2>c các d2 -a xuDt khEu, các doanh nghip và nhà s<n xuDt Vit Nam cing ph<i -Ti mt v3i nhiBu thách thc vB mt v sinh an toàn th`c phEm, tiêu chuEn kj thu7t, các quy -nh khác cPa EU trong khuôn kh^ hip -nh EVFTA. Tg -ó, nhóm tác gii ý chính sách hn tr> doanh nghip, nhà hoch -nh chính sách và ng2Xi s<n xuDt t7n dRng c_ h6i và hn chU thách thc -5 thúc -Ey xuDt khEu trái cây sang EU trong giai -on t3i. Tg khóa: XuDt khEu trái cây, EVFTA, c_ h6i, thách thc. 1. T VN  1 Hip -nh th2_ng mi t` do Vit Nam — Liên minh châu Âu (EVFTA) là m6t hip -nh th2_ng mi thU h m3i, trong -ó thiUt l7p nBn t<ng th5 chU v3i các quy tfc, quy -nh và giá tr chung vB các khía cnh cPa th2_ng mi và -9u t2, -i ích gi0a Vit Nam và EU. Khi có hiu l`c, Hip -nh sh mG ra nh0ng c_ h6i th2_ng mi và -9u t2 m3i gi0a Vit Nam và 28 quTc gia thành viên (do V2_ng quTc Anh và Bfc Ailen vQn -ang trong giai -on -àm phán -5 rút ra khsi liên minh EU, d` kiUn hoàn thành vào tháng 3/2019, nên trong nghiên cu này vQn phân tích EU bao gkm 28 thành viên, trong -ó có Anh và Bfc Ai Len) cPa th tr2Xng chung châu Âu (EU), kích thích t#ng tr2Gng kinh tU Vit Nam. Theo d` 1 Trung tâm Tư vấn Chính sách Nông nghiệp, Viện Chính sách và Chiến lược phát triển nông nghiệp nông thôn báo cPa D` án EU — MUTRAP vB tác -6ng cPa EVFTA, GDP hàng n#m cPa Vit Nam có th5 t#ng tr2Gng thêm 0,5% và xuDt khEu t#ng tr2Gng thêm 5 — 6% (Paul Baker và cs, 2014). S` t#ng tr2Gng này sh to c_ h6i -áng k5 cho t#ng tr2Gng trong h9u hUt các lynh v`c nói chung và trong xuDt khEu trái cây nói riêng. Trong h_n 10 n#m qua, giá tr th2_ng mi xuDt nh7p khEu hai chiBu gi0a Vit Nam và EU -ã t#ng gDp 5 l9n trong giai -on 2005-2015 tg kho<ng 8,2 tJ USD vào n#m 2005 lên 41,2 tJ USD vào n#m 2015, -2a EU là m6t trong nh0ng -Ti tác th2_ng mi hàng -9u cPa Vit Nam. M6t -i5m -áng ghi nh7n là vic Vit Nam luôn ncm trong trng thái xuDt siêu -Ti v3i EU v3i mc xuDt khEu ròng sang th tr2Xng này, -t 30,8 tJ USD n#m 2015, t#ng gDp h_n 5 l9n trong vòng 11 n#m.
Ti v3i các mt hàng nông, lâm, thPy s<n (NLTS), EU luôn là m6t trong hai th tr2Xng xuDt khEu l3n nhDt cPa Vit Nam, chiUm 15% th ph9n xuDt KHOA HC CÔNG NGH N¤NG NGHIÖP Vµ PH¸T TRIÓN N¤NG TH¤N - kú 1 - Th¸ng 3/2018 4 khEu, ch] sau Trung QuTc (21%) (Uncomtrade, 2016). Trong -ó, trái cây Vit Nam trong nh0ng n#m g9n -ây liên tRc mG r6ng xuDt khEu sang EU và -c bit có nhiBu c_ h6i h_n khi nhóm các mt hàng này hin nay -ã -2>c tiUp c7n nhiBu th tr2Xng khó tính nh2: Mj, Úc và Nh7t B<n. Th`c hin các cam kUt trong EVFTA sh mang li nhiBu c_ h6i cho ngành trái cây Vit Nam trong vic mG r6ng th tr2Xng và kim ngch xuDt khEu, -kng thXi trái cây cPa Vit Nam cing -ng tr23c nh0ng thách thc nhDt -nh tg cam kUt. Nghiên cu “C_ h6i và thách thc -Ti v3i xuDt khEu trái cây Vit Nam khi tham gia hip -nh EVFTA” -2>c th`c hin nhcm cung cDp các thông tin cho doanh nghip, các nhà hoch -nh chính sách và các nhà s<n xuDt Vit Nam vB các c_ h6i và thách thc -Ti v3i xuDt khEu trái cây tg các cam kUt trong khuôn kh^ hip -nh EVFTA, tg -ó -B xuDt chính sách và gi<i pháp chuEn b nhcm t7n dRng c_ h6i và ng phó v3i thách thc tg hip -nh này. 2. M C TIÊU, PHM VI VÀ PHNG PHÁP NGHIÊN CU 2.1. MRc tiêu nghiên cu Nghiên cu này phân tích các c_ h6i và thách thc -Ti v3i vic xuDt khEu trái cây cPa Vit Nam sang th tr2Xng EU trong khuôn kh^ hip -nh EVFTA d`a trên các -ánh giá vB th`c trng s<n xuDt trái cây cPa Vit Nam và EU, th`c trng và tiBm n#ng th2_ng mi trái cây gi0a hai bên, phân tích vB cam kUt và -2a ra m6t sT g>i ý chính sách hn tr> cho doanh nghip và nhà s<n xuDt Vit Nam. 2.2. Phm vi nghiên cu - Không gian: Th tr2Xng EU (28 quTc gia) và Vit Nam. - ThXi gian: Các sT liu th cDp -2>c thu th7p và phân tích trong giai -on 2005 — 2016. - S<n phEm trái cây: Nghiên cu này t7p trung vào các trái cây (t2_i, chU biUn) mà EU có nhu c9u tiêu thR và Vit Nam có l>i thU bao gkm: Trái cây nhit -3i (v<i, thanh long, da, nhãn, xoài), nhóm chuTi, nhóm cây có múi (b2Gi, cam, quýt). - M6t sT các cam kUt chính cPa EU trong hip -nh EVFTA: thuU quan, quy tfc xuDt x, SPS, TBT, -9u t2, sG h0u trí tu, lao -6ng và môi tr2Xng -Ti v3i trái cây Vit Nam. 2.3. Ph2_ng pháp nghiên cu - Ph2_ng pháp thu th7p thông tin, sT liu và tài liu: + ST liu thTng kê th cDp ngành trái cây:
ã thu th7p sT liu vB tình hình s<n xuDt (n#ng suDt, s<n l2>ng, giá tr, quy mô), tiêu dùng và th2_ng mi cPa Vit Nam và EU tg nhiBu ngukn nh2 T^ng cRc ThTng kê, T^ng cRc H Chính sách Th2_ng mi và
9u t2 cPa châu Âu (EU- MUTRAP). Trong tr2Xng h>p không -P sT liu, nhóm nghiên cu -ã truy c7p thêm các ngukn sT liu nh2 B6 Nông nghip Mj (USDA), UN Comtrade và kU thga tg m6t sT nghiên cu tr23c -ây. + Tài liu nghiên cu th cDp:
ã thu th7p thông qua tiUp c7n tr`c tiUp v3i các ngukn cung cDp thông tin (B6 NN&PTNT, B6 Công th2_ng, T^ng cRc H<i Quan), mng l23i các chuyên gia là -Ti tác tg các B6, ngành hoc thông qua c_ sG d0 liu tr`c tuyUn và các nghiên cu -ã th`c hin cPa Vin Chính sách và ChiUn l2>c PTNNNT. + Các thông tin và tài liu chính thc vB các H
TM và các cam kUt:
ã thu th7p các v#n b<n liên quan EVFTA Trung tâm WTO Vit Nam, trang thông tin chính thc cPa t^ chc th2_ng mi thU gi3i (WTO), các nghiên cu cPa d` án EU-MUTRAP. + LDy ý kiUn chuyên gia:
ã tham vDn m6t sT cán b6 tham gia -àm phán G VR HTQT - B6 NN&PTNT, chuyên gia -6c l7p vB th5 chU, chính sách và mô hình phân tích -nh l2>ng B6 NN&PTNT, B6 Công th2_ng. - Ph2_ng pháp t^ng h>p, phân tích và -ánh giá ti bàn: + ThTng kê mô t<:
ã sl dRng các ph9n mBm thTng kê gkm Excel, Stata -5 t^ng h>p, phân tích sT liu nhcm: i) Mô t< tình hình s<n xuDt, tiêu dùng, th2_ng mi trái cây cPa Vit Nam và EU; ii) cung cDp các lu7n chng cho vic -ánh giá tác -6ng cPa các cam kUt. + Rà soát, phân tích cam kUt và so sánh -Ti chiUu:
ã t^ng h>p các cam kUt hin hành theo v#n b<n hip -nh, so sánh v3i hin trng các quy -nh hin hành trong th2_ng mi, tg -ó phân tích thay -^i d` kiUn và ch] ra nh0ng c_ h6i và thách thc -Ti v3i trái cây xuDt khEu Vit Nam. + Ph2_ng pháp TOWS (Thách thc — c_ h6i, -i5m yUu — -i5m mnh): Nhóm nghiên cu phân tích thách thc, c_ h6i tg cam kUt trong EVFTA và tg tiBm n#ng th2_ng mi trái cây v3i EU, kUt h>p v3i ph9n tích -i5m yUu và -i5m mnh n6i ti cPa ngành trái cây Vit Nam; trên c_ sG -ó, -B xuDt gi<i pháp nhcm c<i thin -i5m yUu, thúc -Ey -i5m mnh -5 t7n dRng c_ h6i và ng phó v3i thách thc. KHOA HC CÔNG NGH N¤NG NGHIÖP Vµ PH¸T TRIÓN N¤NG TH¤N - kú 1 - Th¸ng 3/2018 5 + Phsng vDn chuyên gia: Ph2_ng pháp này -2>c sl dRng -5 ki5m chng các nh7n -nh trong nghiên cu, b^ sung và hoàn thin các -B xuDt. 3. KT QU NGHIÊN CU VÀ TH O LU#N 3.1. Th`c trng s<n xuDt trái cây cPa Vit Nam và Liên minh Châu Âu (EU) 3.1.1. Th`c trng s<n xuDt và th2_ng mi trái cây cPa Vit Nam 0 50 100 150 200 2005 2007 2009 2011 2013 2015 2016 Ngàn ha Dừa Dứa Cam, Quýt Chuối Xoài Nhãn Vải Bưởi Hình 1. Din tích gieo trkng m6t sT trái cây 2005-2016 Din tích, sng trái cây Vit Nam có xu h23ng t#ng nh0ng n#m g9n -ây. Din tích cây #n qu< các loi n#m 2016 -t h_n 857,4 ngàn ha, t#ng kho<ng 11,7% so v3i n#m 2005. Trong -ó, chuTi có din tích l3n nhDt (138 nghìn ha, chiUm 16%); tiUp theo là xoài, nhãn, cam, v<i, b2Gi (50 - 85 nghìn ha mni loi), thanh long, da, s9u riêng, chanh, chôm chôm (25 - 45 nghìn ha mni loi), mít, na/mãng c9u, quýt, ^i (10 - 20 nghìn ha mni loi). Trong giai -on 2005-2016, m6t sT cây #n qu< có mc t#ng din tích -áng k5 nh2 dga (2,32%/n#m), chuTi (2,63%) và b2Gi (5,2%). Tuy nhiên, m6t sT cây li có xu h23ng gi<m nh2 da (gi<m 1,61%/n#m), nhãn (gi<m 4,91%/n#m) và vng trái cây vQn có xu h23ng t#ng mnh. Sng dga t#ng tg 977 ngàn tDn n#m 2005 lên 1.430 ngàn tDn n#m 2016, t#ng thêm 46,4%, da t#ng lên 23,3% tg 470 ngàn tDn n#m 2005 lên 580 ngàn tDn n#m 2016. Xu h23ng t#ng cing di„n ra G m6t sT cây #n qu< khác nh2 chuTi, xoài và b2Gi, trong -ó sng xoài có mc t#ng l3n nhDt, t#ng thêm 92,3% so v3i n#m 2005. Sng t#ng mnh do n#ng suDt cây #n qu< c< n23c trong 10 n#m qua -ã -2>c c<i thin -áng k5. N#ng suDt trung bình các loi cây #n qu< 23c -t 10 tDn/ha, trong -ó n#ng suDt da t#ng tg g9n 10 tDn/ha n#m 2005 lên g9n 14,2 tDn/ha n#m 2016, trong khi n#ng suDt v<i qu< t#ng g9n gDp 2 l9n, tg 4,48 tDn/ha lên 8,26 tDn/ha. 0 500 1000 1500 2000 2500 2005 2007 2009 2011 2013 2015 2016 Ngàn tấn Dừa Dứa Cam, Quýt Chuối Xoài Nhãn Vải Bưởi Hình 2. Sng m6t sT trái cây chính 2005-2016 Ngukn: T^ng h>p tg T^ng cRc ThTng kê và CRc Trkng tr…t (2016). Trái cây Vit Nam chP yUu -2>c s<n xuDt ti các t]nh phía Nam do có -iBu kin th^ nh2†ng, khí h7u phù h>p nh2
BSCL và
ông Nam b6 v3i -a dng chPng loi. NhiBu s<n phEm có thU mnh trong s<n xuDt nhóm trái cây nhit -3i nh2 v<i thiBu, chôm chôm, thanh long, xoài, nhãn, chuTi, nhóm trái cây có múi (b2Gi, cam, quýt), trong -ó chuTi có din tích l3n nhDt c< n23c. NhiBu s<n phEm trái cây -ã n^i tiUng gfn v3i các -a danh nh2 V<i thiBu G Bfc Giang (3 huyn LRc Ngn, LRc Nam và Lng Giang) và H<i D2_ng (2 huyn Thanh Hà và Chí Linh). Chôm chôm -2>c trkng nhiBu G các t]nh phía Nam, l3n nhDt là
kng Nai và BUn Tre. Xoài G Vit Nam khá -a dng vB giTng, ph^ biUn hin nay là xoài cát Hòa L6c, xoài Cát Chu, xoài t2>ng -2>c trkng nhiBu ti các t]nh -kng bcng sông Clu Long (nh2
kng Tháp, TiBn Giang). V3i trái cây có múi, Vit Nam cing có khá nhiBu giTng b2Gi ngon, -2>c ng2Xi tiêu dùng -ánh giá cao nh2 b2Gi N#m roi, Da xanh, Phúc Trch, Thanh Trà, Di„n,
oan Hùng Tuy nhiên, ch] có b2Gi N#m Roi là có sng mang ý nghya hàng hóa l3n, s<n xuDt chP yUu G Vynh Long, H7u Giang (AgroInfo, 2017). Bên cnh -ó, G trong n23c nhiBu loi cam -ã có chDt l2>ng tTt, -ang -2>c mG r6ng din tích G nhiBu t]nh nh2: cam Vinh, cam Cao Phong, cam Hàm Yên. S<n xuDt trái cây có s` thay -^i tích c`c vB s<n l2>ng, din tích giúp Vit Nam t#ng tr2Gng mnh trong xuDt khEu. Trái cây tg mt hàng xuDt khEu hn chU kho<ng 300-400 triu USD tr23c n#m 2010, -Un nay -ã trG thành mt hàng xuDt khEu chP l`c v3i kim KHOA HC CÔNG NGH N¤NG NGHIÖP Vµ PH¸T TRIÓN N¤NG TH¤N - kú 1 - Th¸ng 3/2018 6 ngch n#m 2017 -t kho<ng 2,8 tJ USD, gDp 11,7 l9n n#m 2005, t#ng tr2Gng bình quân 22,7 %/n#m. Trong -ó, th tr2Xng tiêu thR chính là châu Á (chiUm 85% t^ng kim ngch xuDt khEu trái cây Vit Nam) — n_i chiUm 68% t^ng tiêu dùng trái cây thU gi3i.
c bit, hin nay các s<n phEm trái cây Vit Nam -ã tiUp c7n -2>c h_n 40 quTc gia và vùng lãnh th^ bao gkm các th tr2Xng khó tính nh2 Mj, Nh7t B<n, EU, Úc, Hàn QuTc,
ài Loan, New Zealand và -ang rDt -2>c 2a chu6ng trên th tr2Xng thU gi3i do có h2_ng v -c bit, ngukn cung t2_ng -Ti l3n và s<n phEm -a dng.
c bit, Trung QuTc là th tr2Xng có nhu c9u rDt l3n và có sc <nh h2Gng l3n -Un -9u ra cho trái cây Vit Nam khi chiUm t3i 75% l2>ng xuDt khEu cPa Vit Nam và th2_ng mi chP yUu qua -2Xng ti5u ngch. Trái cây tiUp tRc sh là nhóm nông sc trong t2_ng lai, giúp nâng cao v thU cPa Vit Nam trên th tr2Xng thU gi3i, -óng góp -fc l`c vào t#ng tr2Gng kinh tU, t#ng thu nh7p và c<i thin -áng k5 thu nh7p cho ng2Xi s<n xuDt. 3.1.2. Th`c trng s<n xuDt và th2_ng mi trái cây cPa EU EU có din tích s<n xuDt trái cây không l3n và chP yUu s<n xuDt các loi trái cây ôn -3i. Din tích s<n xuDt trái cây n#m 2015 là 3,2 triu ha, chiUm 1,8% t^ng din tích -Dt canh tác nông nghip, t7p trung chP yUu các n23c Tây Ban Nha (36,4%), Ý (16,3%), Ba Lan (18,8%) và Bk
ào Nha (6,7%). Trong -ó, trái cây chP yUu là các s<n phEm ôn -3i, bao gkm nho, táo, lê, các loi qu< hch (-ào, m_, m7n, anh -ào). S<n xuDt trái cây cPa EU -ang phát tri5n theo h23ng t#ng c2Xng din tích s<n xuDt h0u c_. Hin nay, trái cây h0u c_ -ã chiUm 2,8% sT trang tri và 10,8% din tích trkng trái cây cPa EU. Ngukn: EUROSTAT — 2015 Hình 3. TJ l % din tích cPa các loi trái cây chính EU n#m 2015 Do thiUu ngukn cung n6i khTi và th hiUu tiêu dùng thay -^i, EU nh7p khEu l2>ng l3n trái cây, -c bit là mt hàng trái cây nhit -3i. Trong h_n 11 n#m qua, EU t#ng liên tRc nh7p khEu trái cây và nh7p siêu mt hàng này. Kim ngch nh7p khEu -t 58,7 tJ USD n#m 2016, gDp 1,5 l9n so v3i n#m 2005 và nh7p siêu trên 18 tJ USD n#m 2016. Trong -ó, m6t sT mt hàng có giá tr nh7p siêu cao nh2 chuTi, trái cây nhit -3i, trái cây có múi.
ây cing là nh0ng mt hàng Vit Nam -c bit có l>i thU, do -ó rõ ràng Vit Nam — EU có tiBm n#ng trong phát tri5n th2_ng mi trái cây. -40 -20 0 20 40 60 80 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 Tỷ USD Nhập khẩu Xuấ t khẩu Cán cân thương mạ i Ngukn: UN Comtrade (2017). Hình 4. Kim ngch xuDt nh7p khEu trái cây cPa EU các n#m 2005 — 2016 KHOA HC CÔNG NGH N¤NG NGHIÖP Vµ PH¸T TRIÓN N¤NG TH¤N - kú 1 - Th¸ng 3/2018 7 3.2. Th`c trng th2_ng mi trái cây gi0a Vit Nam — EU Th2_ng mi hai chiBu ngành trái cây gi0a Vit Nam và EU t#ng tr2Gng liên tRc v3i tTc -6 cao, -t bình quân 13%/n#m trong giai -on 2005 — 2016, -t 105,7 triu USD n#m 2016 t#ng gDp g9n 4 l9n n#m 2005. Trong -ó, Vit Nam liên tRc xuDt siêu v3i quy mô ngày càng cao, v3i mc xuDt siêu -t 83,7 triu USD n#m 2016, t#ng 3,3 l9n so v3i n#m 2005. Ngukn: UN Comtrade (2017). Hình 5. Kim ngch xuDt nh7p khEu trái cây (t2_i và chU biUn) cPa EU tg Vit Nam Tuy nhiên, xuDt khEu trái cây cPa Vit Nam sang EU còn ch2a khai thác hUt tiBm n#ng. EU là th tr2Xng có nhu c9u l3n các s<n phEm trái cây mà Vit Nam l>i thU nh2 chuTi, trái cây có múi, trái cây nhit -3i và các loi ht, nh2ng hin nay giá tr nh7p khEu trái cây tg Vit Nam cPa EU ch] chiUm 0,11% t^ng giá tr nh7p khEu trái cây cPa EU, cùng v3i -ó, kim ngch xuDt khEu trái cây cPa Vit Nam sang th tr2Xng EU cing ch] chiUm 5% t^ng kim ngch xuDt khEu trái cây cPa Vit Nam ra thU gi3i. KHOA HC CÔNG NGH N¤NG NGHIÖP Vµ PH¸T TRIÓN N¤NG TH¤N - kú 1 - Th¸ng 3/2018 8 th2_ng mi trái cây gi0a Vit Nam — EU rõ ràng ch2a t2_ng xng v3i tiBm n#ng, vic th`c thi hip -nh này sh mang li nhiBu c_ h6i cho các doanh nghip và nhà s<n xuDt Vit Nam trong vic mG r6ng th tr2Xng và kim ngch xuDt khEu và -i kèm v3i m6t sT rào c<n/thách thc mà doanh nghip và ng2Xi s<n xuDt c9n v2>t qua -5 có th5 t7n dRng nh0ng c_ h6i này. 3.3.1. C_ h6i - Cft gi<m thuU quan Khi EVFTA có hiu l`c n#m 2018, EU th`c hin xóa bs ngay l7p tc trên 87% dòng thuU các loi trái cây t2_i, trái cây chU biUn -2>c loi bs ngay trong n#m -9u tiên, trong -ó có 10 dòng thuU (chiUm g9n 13%) sh chu thuU “giá nh7p c<nh” (entry price - thuU -ánh vào giá tr ghi s^ ti thXi -i5m giao dch, ch] áp dRng trong 1 kho<ng thXi gian nhDt -nh, tùy thu6c vào th tr2Xng và giá tr h>p -kng -Ti v3i hàng hóa nh7p khEu vào EU) áp dRng theo thXi -i5m, 1 dòng thuU -Ti v3i chuTi t2_i tg 136 EUR/tDn vB 75 EUR/tDn vào n#m 2025. B<ng 1. Cam kUt cft gi<m thuU nh7p khEu m6t trái cây chính cPa EU -Ti v3i Vit Nam trong EVFTA S<n phEm ThuU suDt c_ sG (%) ThuU suDt cam kUt cuTi cùng (%) Dga, qu< hch Brazil và ht -iBu, t2_i hoc khô, -ã hoc ch2a bóc vs hoc l6t vs 0 0 Qu< hch khác, t2_i hoc khô, -ã hoc ch2a bóc vs hoc l6t vs 0-5,6 0 ChuTi lá 16 0 T2_i 136 EUR/tDn 75 EUR/tDn ChuTi, k5 c< chuTi lá, t2_i hoc khô Loi khác
ã làm khô 16 0 Qu< chà là, sung, v<, da, b_, s9u riêng, hkng xiêm 5,1-8,8 0 Qu< ^i, xoài và m#ng cRt t2_i 0 0 Xoài, ^i, m#ng cRt s_ chU 5,5 0 V<i, chanh dây, mít, hkng xiêm (t2_i, khô) 0 0 Trái cây nhit -3i Qu< nhit -3i -ã s_ chU (khác) 13% + 53 EUR/tDn 0 Qu< cam ng…t, t2_i Giá nh7p c<nh Áp dRng tg 1/12 -Un 31/5 Qu< quýt các loi; cam nhs Giá nh7p c<nh Áp dRng tg 1/11 -Un hUt tháng 2 Qu< chanh Giá nh7p c<nh Áp dRng tg 1/6 -Un 31/5 Các loi cam khác 16 0 Qu< b2Gi 2,4 0 Trái cây có múi Loi khác 12,8 0 Qu< khô tg trái cây nhit -3i 5,5 0 S<n phEm chU biUn Mt, thch tg trái cây nhit -3i 15 0 Ngukn: T^ng h>p tg hip -nh EVFTA Trong -ó, h9u hUt các s<n phEm trái cây Vit Nam có l>i thU và có tiBm n#ng mG r6ng th2_ng mi nh2 nhóm dga, qu< hch, nhóm trái cây nhit -3i, EU sh cft gi<m vB 0% ngay n#m -9u tiên. Riêng v3i nhóm trái cây có múi, thì EU áp dRng thuU “giá nh7p c<nh” theo thXi -i5m mà EU có th5 cung ng tg các ngukn n6i khTi, nhóm chuTi t2_i cft gi<m -áng k5 tg 136 EUR/tDn vB 75 EUR/tDn -Un n#m 2025, chuTi khô cing cft gi<m 16% vB 0% ngay n#m -9u tiên. Nh2 v7y, có th5 thDy d2 -a thuU -Ti v3i các s<n phEm xuDt khEu cPa Vit Nam nh2 nhóm chuTi, trái cây nhit -3i và trái cây có múi G mc trung bình.
iBu này thúc -Ey c_ h6i tiUp c7n th tr2Xng EU khi mc thuU -2>c cft gi<m trong thXi gian t3i khi mà nhu c9u EU là rDt l3n và -ang có xu h23ng t#ng lên. KHOA HC CÔNG NGH N¤NG NGHIÖP Vµ PH¸T TRIÓN N¤NG TH¤N - kú 1 - Th¸ng 3/2018 9 Hình 7. Kim ngch XNK ngoi khTi m6t sT mt hàng trái cây cPa EU n#m 2016 B<ng 2. Các nhóm s<n phEm có mc th2_ng mi cao cPa Vit Nam S<n phEm T#ng tr2Gng XK (2001- 2016) (%/n#m) XK 2016 (tJ USD) Trái cây 15,9 2,2 Trái cây t2_i 16,8 2,0 - Nhóm qu< nhit -3i (thanh long, s9u riêng, nhãn, v<i, chôm chôm) 16,6 1,2 - Nhóm chuTi 17,1 0,04 - Nhóm cây có múi 24,1 0,04 - Nhóm xoài, m#ng cRt 2,4 0,02 Trái cây chU biUn 10,0 0,2 Ngukn: UN Comtrade (2017) và T^ng cRc ThTng kê. - Các cam kUt phi thuU Bên cnh các cam kUt cft gi<m thuU quan, hàng rào phi thuU quan -Ti v3i trái cây Vit Nam cing -2>c hn chU to ra các c_ h6i cho xuDt khEu trái cây Vit Nam vào th tr2Xng EU tg các cam kUt nh2: i) Thu7n l>i hóa th2_ng mi (công nh7n t2_ng -2_ng, quy -nh linh hot -Ti v3i các bin pháp SPS mà EU áp dRng, minh bch hóa các bin pháp theo cam kUt SPS/TBT), ii) gi<m thi5u các hàng rào kj thu7t th2_ng mi bDt h>p lý (cam kUt SPS/TBT), iii) quyBn b<o h6 ch] dQn -a lý ti EU theo cam kUt sG h0u trí tu và iv) môi tr2Xng -9u t2 kinh doanh thu7n l>i và b<o h6 -9u t2 (cam kUt -9u t2), v.v Hip -nh EVFTA quy -nh vic t#ng c2Xng h>p tác gi0a hai bên vB h<i quan v3i mRc -ích vga -<m b<o ki5m soát hi cho th2_ng mi, gi<m thi5u chi phí liên quan cho các doanh nghip tham gia hot -6ng xuDt nh7p khEu (công khai, minh bch quy -nh và thP tRc hành chính, có -9u mTi cung cDp thông tin, các khop lý, khuyUn khích h<i quan m6t cla). Tg -ó, các bên d„ dàng tiUp c7n thông tin và th`c hin các thP tRc th2_ng mi v3i các chi phí G mc h>p lý. Vit Nam và EU phi và t#ng c2Xng th2_ng mi song ph2_ng bcng cách cân nhfc kj l2†ng trong quá trình áp dRng các hàng rào phi thuU vB SPS và TBT -Ti v3i th2_ng mi gi0a hai bên, hn chU các hàng rào th2_ng mi bDt h>p lý và ph<i minh bch hóa quá trình xây d`ng và áp dRng. Bên cnh -ó, cam kUt -9u t2 -ang mG ra nhiBu c_ h6i cho doanh nghip tham gia -9u t2 ra n23c ngoài cing nh2 thu hút doanh nghip EU -9u t2 vào lynh v`c chU biUn trái cây xuDt khEu sang EU. Theo cam kUt, hai bên cam kUt sh dành s` -Ti xl công bcng, bình -ng, b<o h6 an toàn và -9y -P các kho<n -9u t2 và nhà -9u t2 cPa nhau. Thêm vào -ó, EU cam kUt hn tr> kj thu7t cho Vit Nam trong quá trình th`c hin cam kUt. Các -iBu kin cam kUt này sh thúc -Ey thu7n l>i hóa th2_ng mi và -9u t2 nói chung và -Ti v3i trái cây nói riêng cPa Vit Nam và EU. 3.3.2. Thách thc Thách thc l3n nhDt là -áp ng -2>c các tiêu chuEn kj thu7t và v sinh an toàn th`c phEm không ch] cPa EU mà còn cPa các quTc gia -ích -Un. EU là m6t thành viên cPa hip -nh SPS và TBT nh2 các n23c thành viên khác và m…i quTc gia thành viên EU -Bu là thành viên tích c`c cPa ‘y ban An toàn l2_ng th`c vì thU h9u hUt các quy chuEn cPa EU -Bu tuân thP hip -nh SPS và TBT trong khuôn kh^ WTO. Tuy nhiên, nhiBu bin pháp cPa EU quy -nh tiêu chuEn cao h_n các hip -nh cPa WTO và EU cing áp dRng nguyên tfc th7n tr…ng cho phép sl dRng bin pháp khEn cDp mà không c9n ->i có chng c khoa h…c. Ngoài ra, s<n phEm nh7p khEu còn ph<i -áp ng các tiêu chuEn SPS, TBT cao h_n n0a cPa tgng th tr2Xng cR th5 trong khTi EU. Ví dR ngoài 50 tiêu chuEn chung thì trái cây vào
c -áp ng thêm 5 tiêu chuEn b^ sung (B<ng 3). Mt khác, -Ti v3i KHOA HC CÔNG NGH N¤NG NGHIÖP Vµ PH¸T TRIÓN N¤NG TH¤N - kú 1 - Th¸ng 3/2018 10 tgng nhà nh7p khEu cR th5 sh có -t ra các yêu c9u b^ sung. B<ng 3. Tiêu chuEn kj thu7t EU và m6t sT n23c thành viên -Ti v3i rau qu< chung EU
c + 5 B] +2 Anh +3 Pháp +2 Hà Lan +1 KhTi EU áp dRng 50 tiêu chuEn chung - German QS-System - International Featured Standards (IFS) - Tiêu chuEn cho -óng gói và tái chU bao bì GLOBALG.A.P FSSC 22000 -Belgian Certus -FSSC 22000 - British BRC Global Standard - GLOBALGAP FSSC 22000 - French Label Rouge - International Featured Standards (IFS) - FSSC 22000 - Safe Quality Food (SQF) 50 Tiêu chuEn tiUp th cho rau qu< (UNECE standards) Ngukn: Báo cáo “The EU fruit and Vegetables sector: Overview and post 2013 CAP perspective” và (truy c7p ngày 5/1/2018). Ngoài ra, tg hip -nh EVFTA, trái cây Vit Nam xuDt khEu sang EU cing -Ti mt v3i m6t sT thách thc khác nh2 cam kUt ngukn gTc xuDt x, cam kUt môi tr2Xng, lao -6ng, v.v
5 -<m b<o quy tfc ngukn gTc xuDt x nhcm h2Gng 2u -ãi vB thuU quan và chng minh -2>c ngukn gTc xuDt x, các doanh nghip cing ph<i th`c hin l2u tr0 chng tg chng minh phc tp h_n và trong thXi gian dài -Ti v3i c< quá trình s<n xuDt, thu gom và s_ chU, chU biUn -Un xuDt khEu.
iBu này khá l2u ý v3i nhà s<n xuDt và doanh nghip Vit Nam -5 -2>c h2Gng 2u -ãi do tr23c -ây vDn -B này ít -2>c chú tr…ng. M6t ví dR -i5n hình cho khó kh#n v3i nh0ng cam kUt này là mt hàng thPy s<n, ngày 23-10-2017, C6ng -kng chung châu Âu -ã chính thc rút “th“ vàng” -Ti v3i hp pháp, không -2>c báo cáo và không -2>c qu<n lý. Tuy m3i ch] là hình thc c<nh cáo, ch2a -i kèm các bin pháp trgng pht nh2ng -ó là c<nh báo -Ti v3i xuDt khEu nông s<n chung cPa Vit Nam sang EU. Trên th`c tU, EU là m6t th tr2Xng khó tính vB an toàn th`c phEm và ki5m dch th`c v7t, do -ó s<n phEm xuDt khEu vào th tr2Xng này ph<i tuân thP nhiBu quy -nh cPa lu7t pháp và tiêu chuEn cPa ng2Xi mua EU. EU -t ra mc d2 l2>ng tTi -a v3i thuTc trg sâu (MRLs) trong và trên th`c phEm, yêu c9u ki5m dch th`c v7t -Ti v3i th`c phEm, cDm các chDt lây nhi„m -2a vào th`c phEm có th5 do quá trình s<n xuDt, -óng gói và v7n chuy5n. Vic tuân thP nghiêm ngt các MRLs và ng#n ngga vi khuEn lây nhi„m là -iBu kin tiên quyUt -5 tiUp c7n -2>c vào th tr2Xng EU. Bên cnh -ó, s<n phEm ph<i -áp ng tr<i qua quá trình ki5m dch th`c v7t -5 ng#n chn s` xâm nh7p và lây lan các sinh v7t gây hi cho th`c v7t và s<n phEm th`c v7t G EU, qua quá trình ki5m tra các chDt lây nhi„m và -2>c cDp chng nh7n. Khi -ánh giá vB v sinh an toàn th`c phEm và ki5m dch th`c v7t cPa Vit Nam sang EU, trái cây t2_i -2>c xUp vào nhóm có nguy c_ cao và trái cây chU biUn thì có nguy c_ thDp (Nguy„n H0u
t, 2017). Thêm vào -ó, ng2Xi tiêu dùng EU ngày càng quan tâm h_n t3i nh0ng tiêu chuEn môi tr2Xng, sc khse cPa s<n phEm thay vì giá c< v3i các yêu c9u nh2 s<n xuDt h0u c_, không dùng phR gia, sl dRng bao bì thân thin v3i môi tr2Xng, truy xuDt -2>c ngukn gTc xuDt x, v.v Các s<n phEm -2a ra th tr2Xng c9n cung cDp -9y -P thông tin vB n_i s<n xuDt, ngukn nguyên liu, tiêu chuEn và quy trình s<n xuDt chính. V3i cam kUt lao -6ng, EU yêu c9u vic cDm sl dRng lao -6ng tr“ em trong chuni s<n xuDt, -kng thXi các nhà s<n xuDt và doanh nghip ph<i -<m b<o các trách nhim xã h6i v3i ng2Xi lao -6ng (quyBn l>i, -iBu kin lao -6ng). Hin nay, ng2Xi tiêu dùng EU -ang bày ts thái -6 rõ ràng h_n v3i trách nhim xã h6i cPa các doanh nghip vB môi tr2Xng và các vDn -B vB lao -6ng. Ví dR, ng2Xi dân Hà Lan s”n lòng mua m6t s<n phEm có giá cao h_n 20% nUu doanh nghip -ó th`c hin tTt trách nhim xã h6i (Tg Minh Thin, 2014) và tg chTi sl dRng các s<n phEm cPa các công ty gây hi cho môi tr2Xng, xã h6i. Trong khi -ó, s<n xuDt và tiêu thR trái cây trong n23c cPa Vit Nam ch2a th`c s` chú tr…ng các khâu -ng, quy chuEn v3i khTi l2>ng hàng hóa l3n và ch2a xây KHOA HC CÔNG NGH N¤NG NGHIÖP Vµ PH¸T TRIÓN N¤NG TH¤N - kú 1 - Th¸ng 3/2018 11 d`ng -2>c th2_ng hiu riêng.
Un n#m 2014, trái cây -t tiêu chuEn GAP ch] chiUm 1,47% din tích, 1,98% sng trái cây c< n23c (AgroInfo, 2017), din tích s<n xuDt theo tiêu chuEn GlobalGAP không -áng k5. NhiBu loi trái cây -2>c b<o h6 ch] dQn -a lý (23 s<n phEm, chiUm 47% trong t^ng sT 49 s<n phEm quTc gia -2>c b<o h6 CD
L) nh2 v<i thiBu LRc Ngn, nhãn lkng H2ng Yên, xoài cát Hòa L6c, v.v nh2ng ch2a khai thác hUt l>i thU và ch2a th`c hin các thP tRc -5 yêu c9u EU công nh7n -5 b<o h6 CD
L ti EU. Vic s<n xuDt -ã bft -9u hình thành các vùng nguyên liu t7p trung nh2ng ch2a hình thành vùng s<n xuDt theo tiêu chuEn và -<m b<o v sinh an toàn th`c phEm v3i sT l2>ng hàng hóa l3n. T^ chc s<n xuDt theo các mô hình h>p tác xã, t^ h>p tác còn hn chU và thiUu liên kUt -9u ra ^n -nh v3i các doanh nghip xuDt khEu. Vic thu hái, l`a ch…n, b<o qu<n trái cây hin nay chP yUu vQn là thP công nên chDt l2>ng thDp. N#ng l`c trong khâu chU biUn, b<o qu<n sau thu hoch còn yUu, h thTng phân phTi manh mún và t` phát. H thTng h7u c9n logistic còn yUu kém, hn chU xuDt khEu sang EU. Do -ó, tJ l t^n thDt sau thu hoch l3n, chDt l2>ng thDp, giá thành cao. Thông tin th tr2Xng ch2a -2>c cung cDp chính xác và kp thXi cho các tác nhân trong chuni giá tr ngành hàng. Ph9n l3n h6 nông dân trkng trái cây G -kng bcng sông Clu Long ch] d`a vào thông tin th tr2Xng tg ng2Xi th2_ng lái và v`a trái cây trong vùng. Qu<n lý nhà n23c vB v sinh an toàn th`c phEm yUu. Mt khác, các vDn -B lao -6ng và môi tr2Xng trong chuni giá tr s<n xuDt nông s<n nói chung và trái cây nói riêng ch2a th`c s` -2>c quan tâm và ki5m soát cht chh.
ây là nh0ng -i5m yUu và thách thc làm hn kh< n#ng tiUp c7n th tr2Xng EU và t7n dRng -2>c các c_ h6i tg h6i nh7p kinh tU quTc tU và hip -nh EVFTA. 3.4. M6t sT g>i ý chính sách hn tr> doanh nghip và nhà s<n xuDt Trong -iBu kin EVFTA có hiu l`c -ã -Un g9n và v3i l6 trình trong vòng 10 n#m th`c hin toàn b6 cam kUt -2>c th`c thi, Vit Nam c9n ph<i chP -6ng, s”n sàng nfm bft c_ h6i và hn chU thách thc tg EVFTA -Ti trái cây xuDt khEu. Tg kUt qu< nghiên cu trên, m6t sT g>i ý chính sách -2>c -2a ra gkm: 3.4.1. Chính sách chung Th nhDt, Vit Nam c9n th`c hin c<i thin môi tr2Xng kinh doanh và -9u t2 theo h23ng minh bch hóa, thu7n l>i hóa th2_ng mi và h<i quan theo cam kUt. Th hai, Nhà n23c c9n xây d`ng và minh bch h thTng thông tin vB th2_ng mi, th2Xng xuyên c7p nh7t -5 doanh nghip và ng2Xi s<n xuDt có th5 tiUp c7n, tính toán, xác -nh và d` báo nhu c9u th tr2Xng thU gi3i và th tr2Xng EU. Th ba, c9n xây d`ng và nâng d9n các tiêu chuEn s<n xuDt bft bu6c, tuyên truyBn giáo dRc nâng cao nh7n thc ng2Xi s<n xuDt vB ki5m soát v sinh an toàn th`c phEm, ki5m dch -6ng th`c v7t -Ti v3i trái cây trong n23c. Th t2, Nhà n23c quy hoch và phát tri5n các vùng s<n xuDt t7p trung phRc vR cho các s<n phEm chP l`c phRc vR xuDt khEu th tr2Xng EU, khuyUn khích và -Ey mnh áp dRng tiêu chuEn GlobalGAP và s<n xuDt h0u c_ -<m b<o -ón -9u xu thU tiêu dùng cPa EU. Th n#m, Nhà n23c hn tr> -9u t2, xây d`ng các trung tâm phân tích chDt l2>ng, phòng thí nghim ki5m -nh chDt l2>ng -t tiêu chuEn quTc tU G c< ba miBn to thu7n l>i cho vic ki5m tra chDt l2>ng s<n phEm tr23c xuDt khEu. Th sáu, th`c hin rà soát, sla -^i các chính sách hn tr> và -_n gi<n hóa quy trình tiUp c7n chính sách doanh nghip và ng2Xi s<n xuDt Vit Nam (QuyUt -nh sT 62, 68, Ngh -nh 210, v.v...); 2u tiên chính sách cho s<n xuDt theo h23ng an toàn, s<n xuDt theo tiêu chuEn. Th b<y, B6 Nông nghip và PTNT thúc -Ey vai trò cPa CRc ChU biUn và Phát tri5n th tr2Xng trong vic: i) xây d`ng -nh h23ng xuDt khEu trái cây sang EU; ii) -B xuDt và xây d`ng các gi<i pháp và chính sách chU biUn, logistic, xúc tiUn th tr2Xng nông s<n và thúc -Ey xuDt khEu sang EU, iii) theo dõi và c7p nh7p kp thXi thông tin th tr2Xng các n23c và EU -kng thXi ph^ biUn cho doanh nghip và các nhà s<n xuDt; iv) c7p nh7t và h23ng dQn doanh nghip và ng2Xi s<n xuDt vB chính sách, vB th tr2Xng vB rào c<n và tiêu chuEn th tr2Xng. 3.4.2. Chính sách hn tr> DN và nhà s<n xuDt trong n23c tiUp c7n th tr2Xng EU Th nhDt, t#ng c2Xng rà soát, h23ng dQn và hn tr> doanh nghip tiUp c7n các thông tin (nhu c9u, th hiUu, tiêu chuEn SPS/TBT, tiêu chuEn môi tr2Xng, tiêu chuEn xã h6i, v.v...) chung cPa EU, tiêu chuEn tgng n23c trong khTi EU -5 hn tr> doanh nghip nghiên cu phát tri5n th tr2Xng. Th hai, tiUp tRc c<i cách th5 chU và t` do hóa th tr2Xng các yUu tT -9u vào nh2 lao -6ng, vTn, -Dt -ai to -iBu kin doanh nghip -Ey mnh -9u t2 vào ngành trái cây. Th ba, t#ng c2Xng và cng xúc tiUn th2_ng mi, kUt nTi doanh nghip trong n23c v3i th tr2Xng EU, phát tri5n th2_ng hiu quTc gia. Th t2, thúc KHOA HC CÔNG NGH N¤NG NGHIÖP Vµ PH¸T TRIÓN N¤NG TH¤N - kú 1 - Th¸ng 3/2018 12 -Ey vai trò hip h6i ngành hàng nhcm gfn kUt các doanh nghip, là -9u mTi kUt nTi gi0a các doanh nghip trong n23c v3i khách hàng, nhà -9u t2, nhà cung cDp các s<n phEm -t tiêu chuEn châu Âu. Th n#m, hn tr> doanh nghip xây d`ng th2_ng hiu, -#ng ký sG h0u trí tu cho các s<n phEm cPa doanh nghip G n23c ngoài. TÀI LI$U THAM KH O 1. AgroInfo, 2017. Th`c trng và ph2_ng h23ng phát tri5n s<n xuDt các loi cây #n trái -Un n#m 2015. Báo cáo nghiên cu. 2. CRc Trkng tr…t, 2016. Báo cáo th`c hin nhim vR ngành trkng tr…t n#m 2016 và ph2_ng h23ng nhim vR n#m 2017. 3. Nguy„n Th Thanh HuyBn, 2016. Nâng cao giá tr gia t#ng ngành hàng rau qu< Vit Nam. Tp chí Khoa h…c và Công ngh Lâm nghip, 4/2016. 4. Paul Baker, David Vanzetti, Phm Th Lan H2_ng và c6ng s`, 2014.
ánh giá tác -6ng dài hn cPa Hip -nh th2_ng mi t` do Vit Nam — EU. Báo cáo nghiên cu thu6c D` án Hn tr> Chính sách Th2_ng mi và
9u t2 cPa châu Âu (EU-MUTRAP). 5. Gaetana Petriccione và c6ng s`, 2011. Báo cáo “The EU fruit and Vegetables sector: Overview and post 2013 CAP perspective” 6. Tg Minh Thin, 2014. Tài liu H6i th<o “Nh0ng tác -6ng kinh doanh và gi<i pháp công ngh cao hn tr> doanh nghip thPy st qua nh0ng khó kh#n liên quan -Un vDn -B an toàn th`c phEm”. Báo doanh nhân Sài Gòn. POTENTIAL OPPORTUNITIES AND CHALLENGES FOR VIETNAM‘S FRUIT EXPORT FROM THE FREE TRADE AGREEMENT BETWEEN VIETNAM AND THE EUROPEAN UNION (EVFTA) Dang Kim Khoi1, Le Thi Ha Lien1, Bui Thi Viet Anh1, Pham Duc Thinh1 1Center for Agricultural Policy under Institute of Policy and Strategy for Agriculture and Rural Development Summary During the 2016-2017 period, Vietnam's fruit sector had made remarkable breakthroughs in contributing to the fruit and vegetable sector to surpass rice and oil sectors for the first time in terms of export turnover (around 3.5 billion US$). However, Vietnam's fruit export still depends on Chinese market (75%) - a precarious, risky and low value market. Meanwhile, the European Union (EU) is a large potential market with a big demand for tropical fruits, banana and citris fruits, but now the value of Vietnam's exports to this market is still low, about 5% of total turnover. Vietnam-EU Free Trade Agreement (EVFTA) is a new- generation free trade agreement the ultimate target of facilitating bilateral business and investment activities between Vietnam and EU. Although it is expected to create many opportunities, this FTA may also bring a number of challenges for Vietnamese fruit export. Each year, EU imports a large volume of tropical fruits that Vietnam has advantage of production, but Vietnam’s current export volume to this market is still low and Vietnam’s exporters have not fully exploited the potential of this market. Cutting tariff and non-tariff barriers under EVFTA will create opportunities to expand Vietnam's export of tropical fruits to EU market. However, Vietnamese fruits will also face with great challenges from technical barriers in terms of quality, rule of origin and traceability, labor and environmental requirements, etc. Using the methods of literature review, descriptive statistics analysis and impact assessments together with expert consultation, this research points out potential opportunities and challenges for Vietnam’s fruit export to this market. Besides, the paper also gives some policy recommendations for businesses, policy makers and producers to grasp the opportunities and overcome the challenges caused by this FTA to boost Vietnamese fruit export to EU in the coming time. Keywords: Fruit export, EVFTA, oppotunities, challenges. Ng2Xi ph<n bin: TS.
ào ThU Anh Ngày nh7n bài: 18/12/2017 Ngày thông qua ph<n bin: 19/01/2018 Ngày duyt -#ng: 26/01/2018 KHOA HC CÔNG NGH N¤NG NGHIÖP Vµ PH¸T TRIÓN N¤NG TH¤N - kú 1 - Th¸ng 3/2018 13 NGHIÊN CU &NH H'NG C(A CHÍNH SÁCH THU H+I T, B+I TH.NG, H/ TR0 VÀ TÁI NH C 1N S PHÁT TRI2N KINH T1 - XÃ HI HUYN VÂN +N, T5NH QU&NG NINH
n Th Tám1,
n Th
c Hnh1, Nguy„n Th Hkng Hnh2,
ng TiUn Sy3 TÓM TT Nghiên cu nhcm xác -nh và tái -nh c2 -Un s` phát tri5n kinh tU - xã h6i huyn Vân
kn. Sl dRng ph2_ng pháp lDy mQu ngQu nhiên -5 ch…n 450 t^ chc, h6 gia -ình tg 3 xã -i din cho 3 vùng. Sl dRng thang -o 5 mc cPa Likert -5 -ánh giá tình hình th`c hin chính sách thu hki -Dt, bki th2Xng, hn tr> và tái -nh c2 và s` phát tri5n kinh tU - xã h6i. Sl dRng ANOVA và Post-hoc -5 so sánh s` khác bit vB giá tr trung bình cPa m6t sT ch] tiêu gi0a các -Ti t2>ng sl dRng -Dt và gi0a 3 vùng. Sl dRng h sT t2_ng quan Spearman Ranking (r) -5 -ánh giá mc -6 <nh h2Gng cPa chính sách -Un s` phát tri5n kinh tU - xã h6i. Tình hình th`c hin chính sách thu hki -Dt, bki th2Xng, hn tr> và tái -nh c2 -2>c -ánh giá G mc trung bình và có s` khác nhau rDt rõ gi0a h6 sl dRng -Dt nông nghip v3i các -Ti t2>ng sl dRng -Dt khác; có s` khác nhau gi0a vùng 1 và vùng 3. Chính sách thu hki -Dt, bki th2Xng, hn tr> và tái -nh c2 có <nh h2Gng G mc -6 cao -Un s` hình thành và phát tri5n th tr2Xng bDt -6ng s<n, thu hút vTn -9u t2; mc -6 -ô th hóa và công nghip hóa; thu nh7p và mc sTng cPa ng2Xi dân.
5 t#ng c2Xng và tái -nh c2 c9n xây d`ng c_ chU tiUp c7n -Dt -ai theo nguyên tfc kinh tU th tr2Xng; hn chU thu hki -Dt có hiu qu< kinh tU cao; qu<n lý vic chuy5n nh2>ng quyBn sl dRng -Dt; quy -nh rõ vB trách nhim cPa các bên -Ti v3i -ào to nghB và to vic làm cho ng2Xi b thu hki -Dt. Tg khóa: Chính sách -Dt -ai, thu hki -Dt, Vân
kn. 1. T VN  2 Chính sách -Dt -ai (CS

) có t9m quan tr…ng thiUt yUu -Ti v3i t#ng tr2Gng bBn v0ng, qu<n tr quTc gia hiu qui và các c_ h6i kinh tU mG ra cho ng2Xi dân (Ngân hàng thU gi3i, 2008). CS

có tác dRng biUn hin v7t -Dt -ai thành giá tr to ra ngân sách, ngukn vTn cho -9u t2 phát tri5n kinh tU (Nguy„n V#n Slu, 2009; Ph2_ng Ng…c Thch, 2008; Jean - Pierre Cling và cs., 2011). CS

là c_ sG -5 Nhà n23c qu<n lý, -iBu tiUt và phân b^ nhcm sl dRng h>p lý và hiu qu< quj -Dt. Do v7y, Chính phP các n23c luôn tìm cách xây d`ng c_ chU qu<n lý -Dt -ai sao cho gi<m các hn chU -Ti v3i vic tiUp c7n sl dRng -Dt (SD
) và t#ng kh< n#ng linh hot cPa Chính phP trong qu<n lý vy mô. VDn -B -Dt -ai và -^i m3i CS

G Vit Nam -ã thu hút s` quan tâm cPa nhiBu nhà khoa h…c.
ã có nhiBu nghiên cu vB -Dt -ai và quá trình -^i m3i CS

G Vit Nam nh2ng rDt ít các 1 Học viện Nông nghiệp Việt Nam 2 Trường Đại học Tài nguyên và Môi trường Hà Nội 3 UBND huyện Vân Đồn nghiên cu sâu -ánh giá ý kiUn cPa ng2Xi dân vB vDn -B này. MRc -ích cPa nghiên cu này nhcm xác -nh <nh h2Gng cPa chính sách thu hki -Dt (TH
), bki th2Xng, hn tr>, tái -nh c2 (T
C) -Un s` phát tri5n kinh tU - xã h6i (KHXH) huyn Vân
kn, tg -ó -B xuDt gi<i pháp t#ng c2Xng <nh h2Gng tích c`c cPa CS

. 2. PHNG PHÁP NGHIÊN CU 2.1. Ph2_ng pháp thu th7p sT liu Huyn Vân
kn gkm 1 th trDn và 11 xã. C#n c vào -c -i5m phát tri5n KTXH, theo phân khu chc n#ng, huyn -2>c chia thành 3 vùng: - Vùng trung tâm (vùng 1): là vùng phát tri5n KTXH cPa huyn. N_i -ây có các trung tâm kinh tU, v#n hóa, chính tr cPa huyn. Ti vùng này kinh tU phát tri5n mnh và ^n -nh, th tr2Xng B
S -ã hình thành tg n#m 2009 và -ang phát tri5n mnh. C_ sG h t9ng cPa vùng t2_ng -Ti -9y -P, nhiBu khu -ô th -2>c xây d`ng. Ng2Xi dân có thu nh7p và mc sTng cao h_n các vùng khác. Vùng 1 có t^ng din tích t` nhiên 102,58 km2, dân sT 19.435 nghìn ng2Xi. Vùng 1 bao gkm th trDn Cái Rkng và xã
ông Xá. Xã
ông KHOA HC CÔNG NGH N¤NG NGHIÖP Vµ PH¸T TRIÓN N¤NG TH¤N - kú 1 - Th¸ng 3/2018 14 Xá -2>c ch…n là -i din cPa vùng 1. - Vùng quy hoch phát tri5n (vùng 2): là vùng ncm trong quy hoch phát tri5n. Hin ti, n_i -ây kinh tU - xã h6i phát tri5n G mc -6 trung bình. Theo quy hoch -ây là vùng có nhiBu d` án -9u t2 tr…ng -i5m phát tri5n khu kinh tU cPa Vân
kn. G9n -ây vùng 2 -ã thu hút s` quan tâm cPa nhiBu nhà -9u t2. Vùng 2 có t^ng din tích t` nhiên 185,8 km2, dân sT 14.817 nghìn ng2Xi. Vùng này bao gkm các xã H Long,
oàn KUt, Quan Ln, Minh Châu và Ng…c Vgng. Xã H Long -2>c ch…n là -i din cPa vùng 2. - Vùng nông, lâm nghip (vùng 3): là vùng phát tri5n KTXH theo h23ng nông nghip, sinh thái. Vùng 3 có t^ng din tích t` nhiên 293,45 km2, dân sT 11.495 nghìn ng2Xi. Vùng này bao gkm các xã Vn Yên, Bi,
ài Xuyên. Xã Vn Yên -2>c ch…n là -i din cPa vùng 3. ST liu th cDp -2>c thu th7p tg các phòng, ban trong huyn, tg các xã/th trDn, tg các SG, ban, ngành. ST liu s_ cDp -2>c thu th7p trong n#m 2015 tg 450 t^ chc, h6 gia -ình, cá nhân (mni vùng ch…n 134 h6, 16 t^ chc) theo ph2_ng pháp lDy mQu ngQu nhiên. Các t^ chc gkm: t^ chc kinh tU (doanh nghip, h>p tác xã và t^ chc kinh tU khác) và t^ chc khác (c_ quan nhà n23c, t^ chc chính tr, t^ chc chính tr - xã h6i, t^ chc chính tr xã h6i - nghB nghip, t^ chc xã h6i, t^ chc xã h6i - nghB nghip, t^ chc s` nghip công, t^ chc n23c ngoài có chc n#ng ngoi giao). Các sT liu c9n thu th7p là các thông tin chung vB h6/t^ chc; tình hình SD
cPa h6/t^ chc; -ánh giá cPa h6/t^ chc vB tình hình th`c hin và <nh h2Gng cPa chính sách TH
, bki th2Xng, hn tr> và T
C -Un s` phát tri5n KTXH. 2.2. Ph2_ng pháp xl lý sT liu S` phát tri5n KTXH huyn Vân
kn -2>c -ánh giá bcng 6 tiêu chí: s` hình thành và phát tri5n th tr2Xng bDt -6ng s<n (TTB
S), mc -6 thu hút vTn -9u t2, mc -6 phát tri5n c_ sG h t9ng, mc -6 -ô th hóa (
TH), công nghip hóa (CNH), th`c hin quyBn bình -ng, thu nh7p và mc sTng cPa ng2Xi dân. Tình hình th`c hin chính sách TH
, bki th2Xng, hn tr> và T
C -2>c -ánh giá bcng 3 tiêu chí: s` quan tâm -Un chính sách; trình t` và thP tRc th`c hin chính sách; kUt qu< th`c hin chính sách. Mni tiêu chí -2>c -ánh giá bcng 5 mc theo thang -o Likert: rDt tTt (5), tTt (4), trung bình (3), kém (2), rDt kém (1). Ch] sT -ánh giá chung là sT bình quân gia quyBn cPa sT l2>ng ng2Xi tr< lXi theo tgng mc -6 và h sT cPa tgng mc -6. Thang -o -2>c -ánh giá theo ch] sT -ánh giá chung là: rDt cao (≥ 4,20), cao (3,40— 4,19), trung bình (2,60 — 3,39), thDp (1,8 — 2,59), rDt thDp (< 1,80). Sl dRng ANOVA -5 ki5m -nh s` sai khác vB m6t sT ch] tiêu gi0a các vùng và gi0a các -Ti t2>ng -iBu tra. NUu p-value (sig.) ≤ 0,05, bác bs gi< thuyUt thTng kê H0, nghya là có s` khác bit cPa ch] tiêu nghiên cu gi0a các -Ti t2>ng SD
và gi0a các vùng G mc -6 tin c7y 95%. NUu p-value (sig.) > 0,05, chDp nh7n gi< thiUt H0, nghya là không có s` khác bit cPa ch] tiêu nghiên cu gi0a các -Ti t2>ng SD
và gi0a các vùng G mc -6 tin c7y 95%. Phân tích <nh h2Gng cPa chính sách TH
, bki th2Xng, hn tr> và T
C -Un s` phát tri5n KTXH huyn Vân
kn bcng Spearman Rank Corrrelation Coefficient (rs). ChiBu h23ng <nh h2Gng và mc -6 <nh h2Gng cPa chính sách -Un s` phát tri5n KTXH -2>c -ánh giá thông qua mTi quan h gi0a các biUn. NUu mTi quan h gi0a các biUn là (+) <nh h2Gng là theo chiBu thu7n, nUu mTi quan h là (-), <nh h2Gng là theo chiBu nghch. Mc -6 c -ánh giá là: rs <0,25: mc -6 <nh h2Gng thDp; tg 0,25-0,49: mc -6 <nh h2Gng trung bình; tg 0,5 — 0,75: mc -6 0,75 mc -6 <nh h2Gng là rDt cao. 3. KT QU NGHIÊN CU 3.1. Tình hình phát tri5n kinh tU - xã h6i huyn Vân
kn Huyn Vân
kn có din tích -Dt t` nhiên 581,83 km2 và ph9n bi5n r6ng 1.620 km2 v3i trên 600 hòn -<o ncm trong vnh Bái Tl Long. Theo QuyUt -nh sT 786/Q
-TTG ngày 31-5-2006 cPa ThP t23ng Chính PhP, huyn sh phát tri5n thành trung tâm kinh tU cPa t]nh Qu<ng Ninh và vùng -kng bcng sông Hkng, trung tâm du lch sinh thái bi5n - -ng cao, trung tâm hàng không quTc tU, trung tâm dch vR cao cDp. VB CS

và B
S huyn sh có nh0ng chính sách 2u -ãi -c bit nhcm thu hút các nhà -9u t2 -5 xây d`ng kUt cDu h t9ng và phát tri5n s<n xuDt kinh doanh. N#m 2015 huyn có 58.183,30 ha -Dt, -ã giao sl dRng 35.536,94 ha (chiUm 61,08%), giao qu<n lý là 22.646,34 ha (chiUm 38,91%). C_ cDu kinh tU cPa huyn có s` chuy5n dch theo h23ng t#ng các ngành dch vR, gi<m s<n xuDt nông, lâm, thPy s<n. N#m 2015, nông, lâm, thPy s<n chiUm 38,5%; công nghip, xây d`ng chiUm 32%; dch vR du lch chiUm: 29,4%. C_ cDu t2_ng t` cPa n#m 2010 là 47,69%, 30,33%. Giai -on 2010-2015 giá tr gia t#ng/ng2Xi và giá tr s<n KHOA HC CÔNG NGH N¤NG NGHIÖP Vµ PH¸T TRIÓN N¤NG TH¤N - kú 1 - Th¸ng 3/2018 15 xuDt/ng2Xi -ã t#ng g9n gDp -ôi. KUt cDu h t9ng KTXH tgng b23c -2>c hoàn thin. TJ l -2Xng giao thông nông thôn cng hóa -t 75%. Có 13/27 tr2Xng h…c -t chuEn quTc gia. H thTng chính tr c_ sG -2>c cPng cT; an ninh, tr7t t` an toàn xã h6i -2>c gi0 v0ng. M6t sT mô hình s<n xuDt hiu qu< ti HTX Ng2 Trang, HTX Vân Long, HTX Vân Tiên. N#m 2014 huyn -ã l7p quy hoch vùng phát tri5n s<n phEm chP l`c: vùng trkng hoa -ào 200 ha; vùng nuôi nhuy„n th5 600 ha ti xã Bi, H Long,
ông Xá, th trDn Cái Rkng; vùng ch#n nuôi t7p trung G xã
ài Xuyên; vùng mía G xã
oàn KUt, Bình Dân; quy hoch các -i5m chU biUn thuJ sp du lch, dch vR ti Quan Ln, Minh Châu. B<ng 1. M6t sT ch] tiêu phát tri5n kinh tU huyn Vân
kn Giá cT -nh n#m 2010 Ngành, lynh v`c
VT 2010 2011 2012 2013 2014 2015 Giá tr s<n xuDt T] -kng 1.272 1.492 1.725 2.001 2.312 2.684 Giá tr gia t#ng T] -kng 641 648 710 805 1.121 1.315 Giá tr gia t#ng/ha -Dt trkng tr…t Triu -kng 33,6 33,7 57,2 58,2 66,0 64,0 Giá tr gia t#ng/ha nuôi trkng thPy s<n Triu -kng 64,2 65,2 95,5 312,0 342,0 387,3 ST trang tri Trang tri 78 45 44 45 47 52 Giá tr s<n xuDt/ng2Xi Triu -kng 31,176 36,302 41,667 47,53 53,272 61,139 Giá tr gia t#ng/ng2Xi Triu -kng 15,711 15,766 17,15 19,121 25,829 29,954 B<ng 2. Ý kiUn -ánh giá cPa ng2Xi dân vB s` phát tri5n kinh tU - xã h6i ti huyn Vân
kn S` phát tri5n kinh tU - xã h6i Thành ph9n S` hình thành và phát tri5n TTB
S Thu hút vTn -9u t2 Mc -6 phát tri5n CSHT Mc -6
TH và CNH Th`c hin quyBn bình -ng Thu nh7p và mc sTng cPa ng2Xi dân Theo -Ti t2>ng sl dRng -Dt 2,98 3,21 3,25 3,16 3,04 3,09 + H6 nông nghip 2,87 3,07 3,15 2,93 3,01 2,86 + H6 phi nông nghip 3,05 3,35 3,46 3,42 2,82 3,40 + T^ chc kinh tU 3,54 4,00 3,29 3,92 3,83 3,88 + T^ chc khác 3,17 3,21 3,21 3,50 3,71 3,25 S` khác nhau gi0a các -Ti t2>ng (p-value) H6 phi nông nghip 0,214 0,022 0,007 0,000 0,126 0,000 T^ chc kinh tU 0,016 0,000 0,539 0,000 0,002 0,000 H6 nông nghip T^ chc khác 0,290 0,572 0,805 0,022 0,007 0,164 T^ chc kinh tU 0,086 0,008 0,479 0,054 0,000 0,104 H6 phi nông nghip T^ chc khác 0,673 0,577 0,289 0,759 0,001 0,611 T^ chc kinh tU T^ chc khác 0,318 0,014 0,786 0,214 0,719 0,101 Theo vùng (trung bình chung) 2,98 3,21 3,25 3,16 3,04 3,09 Vùng 1 3,57 3,48 3,63 3,56 3,46 3,73 Vùng 2 2,72 2,90 3,11 3,17 2,84 2,78 Vùng 3 2,63 3,25 3,02 2,75 2,81 2,77 S` khác nhau gi0a các vùng (p-value) Vùng 2 0,000 0,000 0,000 0,004 0,000 0,000 Vùng 1 Vùng 3 0,000 0,077 0,000 0,000 0,000 0,000 Vùng 2 Vùng 3 0,544 0,006 0,469 0,001 0,847 0,928 Ghi chú: rDt tTt (5); tTt (4); trung bình (3); kém (2); rDt kém (1) S` hình thành và phát tri5n TTB
S -2>c -ánh giá G mc trung bình và có s` khác nhau rDt rõ gi0a vùng 1 v3i vùng 2 và vùng 3.
Ti v3i vùng 1 mc KHOA HC CÔNG NGH N¤NG NGHIÖP Vµ PH¸T TRIÓN N¤NG TH¤N - kú 1 - Th¸ng 3/2018 16 -ánh giá là cao; -Ti v3i vùng 2 và vùng 3 mc -ánh giá là trung bình do ph9n l3n các d` án B
S ncm G vùng 1. Có s` khác nhau vB mc -6 -ánh giá gi0a h6 nông nghip và t^ chc kinh tU. Các h6 s<n xuDt nông nghip ít quan tâm -Un TTB
S h_n các t^ chc khác.
Ti v3i các t^ chc, -c bit là các t^ chc kinh tU, TTB
S vga là s<n phEm cPa h…, vga là nhu c9u h… c9n nên h… rDt quan tâm -Un lynh v`c này. Mc -6 thu hút vTn -9u t2 -2>c -ánh giá G mc trung bình nh2ng có s` khác nhau gi0a các -Ti t2>ng SD
. Các t^ chc kinh tU -ánh giá thu hút vTn -9u t2 G mc -6 cao; h6 gia -ình và các t^ chc khác -ánh giá G mc trung bình. Nguyên nhân là do trong giai -on 2005-2015, nhX s` thay -^i cPa các chính sách -Dt -ai nói chung và các chính sách mG cla -Ti v3i khu kinh tU Vân
kn, c_ h6i -5 các t^ chc kinh tU -9u t2 vào huyn là rDt l3n. Vic thu hút các ngukn vTn nhX thU cing d„ dàng h_n. Mt khác, vic -9u t2 vTn hin nay chP yUu t7p trung G cDp -6 các d` án l3n. Gi0a vùng 2 v3i vùng 1 và vùng 3 có s` khác nhau rDt rõ vB -ánh giá mc -6 thu hút vTn -9u t2.
Ti v3i vùng 1, thu hút vTn -9u t2 -2>c -ánh giá G mc -6 cao do có nhiBu d` án -9u t2 l3n, -Ti v3i vùng 3 vic th`c hin các d` án còn ch7m. Ti vùng 2, mc -6 thu hút vTn -9u t2 -2>c -ánh giá thDp h_n vùng 1 và vùng 3, nguyên nhân, do trong m6t thXi gian dài tg n#m 2009 -Un 2015, nhiBu d` án -ã có trong quy hoch nh2ng ch2a -2>c th`c hin. Mc -6 phát tri5n CSHT -2>c -ánh giá G mc trung bình và có s` khác nhau gi0a h6 nông nghip và h6 phi nông nghip.
iBu này cho thDy s` phát tri5n CSHT ch2a t7p trung G các vùng nông thôn.
Ti v3i các t^ chc mc -6 phát tri5n CSHT -2>c -ánh giá G mc trung bình. Ti vùng 1 ng2Xi dân -ánh giá mc -6 phát tri5n CSHT G mc cao và có s` khác nhau rõ rt gi0a vùng 1 v3i vùng 2 và vùng 3. Ti vùng 2 và vùng 3 mc -6 phát tri5n CSHT -2>c -ánh giá là trung bình.
iBu -ó ph<n ánh th`c tU là các d` án -9u t2 phát tri5n CSHT trên -a bàn huyn trong thXi gian qua chP yUu t7p trung G vùng 1. Mc -6
TH, CNH -2>c -ánh giá G mc trung bình và có s` khác nhau rõ rt gi0a h6 nông nghip v3i các -Ti t2>ng SD
khác do CNH và
TH di„n ra chP yUu G các vùng phát tri5n nên các h6 nông nghip ít nh7n thDy s` thay -^i vì h… b <nh h2Gng ít h_n các -Ti t2>ng khác. Gi0a các vùng s` -ánh giá mc -6
TH, CNH có s` khác nhau rDt rõ. Ti vùng 1, mc -6
TH, CNH -2>c -ánh giá G mc -6 cao, vùng 2 và vùng 3 -2>c -ánh giá G mc trung bình do quá trình CNH và
TH trong thXi gian qua di„n ra chP yUu G vùng 1. Vic th`c hin quyBn bình -ng -2>c -ánh giá G mc trung bình và có s` khác nhau rDt rõ gi0a các -Ti t2>ng SD
. Các t^ chc -ánh giá vic th`c hin quyBn bình -ng G mc -6 cao, các h6 gia -ình -ánh giá G mc trung bình. Ng2Xi dân ti vùng 1 -ánh giá vic th`c hin quyBn bình -ng G mc -6 cao; vùng 2 và vùng 3 -ánh giá G mc -6 trung bình do ti vùng 1, ng2Xi SD
-ã có nhiBu hot -6ng liên quan -Un vic th`c hin các QSD
có liên quan -Un vic bình -ng nh2 vic chuy5n nh2>ng, thU chDp. Thu nh7p và mc sTng cPa ng2Xi dân -2>c -ánh giá G mc trung bình và có s` khác nhau gi0a h6 nông nghip v3i h6 phi nông nghip và các t^ chc kinh tU. Trong giai -on vga qua, -Xi sTng và thu nh7p cPa ng2Xi dân tuy có t#ng h_n so v3i tr23c -ây nh2ng mc -6 t#ng ch2a cao và t7p trung chP yUu G nhóm h6 phi nông nghip, các t^ chc kinh tU. Có s` khác nhau rDt rõ gi0a vùng 1 v3i vùng 2 và vùng 3. Ti vùng 1, ng2Xi dân -ánh giá mc -6 thay -^i thu nh7p và -Xi sTng cPa ng2Xi dân G mc cao, khác rDt xa so v3i giá tr này ti vùng 2 và vùng 3 do tTc -6 th`c hin các d` án G vùng 1 cao h_n vùng 2 và vùng 3. 3.2.
ánh giá tình hình th`c hin chính sách thu hki -Dt, bki th2Xng, hn tr> và tái -nh c2 ti huyn Vân
kn KUt qu< trong b<ng 3 cho thDy s` quan tâm cPa ng2Xi dân -Un chính sách TH
, bki th2Xng, hn tr> và T
C G mc trung bình và có s` khác bit rDt rõ gi0a h6 nông nghip v3i các h6 phi nông nghip và các t^ chc; gi0a vùng 1 và vùng 3.
iBu -ó ph<n ánh th`c tU là G vùng 1 công tác TH
-ang th`c hin -5 cung cDp mt bcng cho các d` án -9u t2, G vùng 3 các d` án th`c hin ít, h9u hUt vQn là trong quy hoch, ch2a th`c hin. Trình t` và thP tRc TH
, bki th2Xng, hn tr> và T
C -2>c -ánh giá G mc trung bình và có s` khác bit rDt rõ gi0a các vùng. Không có s` khác bit gi0a các -Ti t2>ng SD
. H6 gia -ình, cá nhân SD
và t^ chc khác -ánh giá vB n6i dung này G mc trung bình, t^ chc kinh tU -ánh giá G mc cao. Có s` khác nhau rDt rõ gi0a các vùng. Vùng 1 -2>c -ánh giá G mc -6 tTt ; vùng 2 và 3 -2>c -ánh giá G mc -6 trung bình. Hin nay các d` án -ã và -ang tri5n khai G vùng 1 KHOA HC CÔNG NGH N¤NG NGHIÖP Vµ PH¸T TRIÓN N¤NG TH¤N - kú 1 - Th¸ng 3/2018 17 nhiBu vì v7y ng2Xi dân nfm t2_ng -Ti rõ trình t`, thP tRc th`c hin chính sách này. KUt qu và T
C -2>c -ánh giá G mc trung bình và có s` khác bit gi0a h6 nông nghip v3i h6 phi nông nghip và t^ chc kinh tU. H6 gia -ình, cá nhân và t^ chc khác -ánh giá vB n6i dung này G mc trung bình, t^ chc kinh tU G mc cao. Có s` khác nhau rDt rõ vB kUt qu< th`c hin chính sách TH
, bki th2Xng, hn tr> và T
C gi0a vùng 1 v3i vùng 2 và vùng 3 và không có s` khác bit gi0a vùng 2 và vùng 3. Vùng 1, vùng 2 và vùng 3 -Bu -2>c -ánh giá vB th`c hin chính sách TH
, bki th2Xng, hn tr> và T
C G mc trung bình. Th`c tU ng2Xi dân rDt quan tâm -Un t^ng kinh phí bki th2Xng -Dt và tài s<n trên -Dt, v trí bT trí T
C m3i, các chính sách hn tr>... Các t^ chc kinh tU rDt quan tâm -Un chU -6 chính sách vì nó liên quan tr`c tiUp -Un hot -6ng cPa t^ chc, quyBn, nghya vR cPa các t^ chc. B và tái -nh c2 ti huyn Vân
kn Mc -6 -ánh giá Tiêu chí S` quan tâm -Un chính sách Trình t`, thP tRc th`c hin chính sách KUt qu< th`c hin chính sách Theo -Ti t2>ng SD
(trung bình chung) 3,11 3,24 3,03 + H6 nông nghip 2,87 3,19 2,91 + H6 phi nông nghip 3,38 3,27 3,17 + T^ chc kinh tU 3,67 3,63 3,38 + T^ chc khác 3,75 3,25 3,13 S` khác nhau gi0a các -Ti t2>ng (p-value) H6 phi nông nghip 0,000 0,551 0,023 T^ chc kinh tU 0,001 0,098 0,044 H6 nông nghip T^ chc khác 0,000 0,828 0,357 T^ chc kinh tU 0,238 0,192 0,396 H6 phi nông nghip T^ chc khác 0,127 0,939 0,840 T^ chc kinh tU T^ chc khác 0,790 0,228 0,419 Theo vùng (trung bình chung) 3,11 3,24 3,03 Vùng 1 3,33 3,65 3,39 Vùng 2 3,09 3,32 2,77 Vùng 3 2,92 2,75 2,93 S` khác nhau gi0a các vùng (p-value) Vùng 2 0,062 0,014 0,000 Vùng 1 Vùng 3 0,002 0,000 0,000 Vùng 2 Vùng 3 0,195 0,000 0,187 Ghi chú: rDt tTt (5); tTt (4); trung bình (3); kém (2); rDt kém (1) 3.3. œnh h2Gng cPa chính sách thu hki -Dt, bki th2Xng, hn tr> và tái -nh c2 -Un s` phát tri5n kinh tU - xã h6i ti huyn Vân
kn Ti vùng 1. S` quan tâm -Un chính sách TH
, bki th2Xng, hn tr> và T
C có <nh h2Gng thu7n G mc -6 cao -Un s` hình thành và phát tri5n TTB
S, thu hút vTn -9u t2, mc -6 phát tri5n CSHT,
TH và CNH; thu nh7p và mc sTng cPa ng2Xi dân; có <nh h2Gng thu7n G mc -6 trung bình -Un th`c hin quyBn bình -ng. Trình t` và thP tRc TH
, bki th2Xng, hn tr> và T
C có <nh h2Gng thu7n G mc -6 cao -Un s` hình thành và phát tri5n TTB
S; thu nh7p và mc sTng cPa ng2Xi dân; có <nh h2Gng thu7n G mc -6 trung bình -Un thu hút vTn -9u t2; mc -6 phát tri5n CSHT,
TH và CNH; th`c hin quyBn bình -ng. KUt qu< th`c hin TH
, KHOA HC CÔNG NGH N¤NG NGHIÖP Vµ PH¸T TRIÓN N¤NG TH¤N - kú 1 - Th¸ng 3/2018 18 bki th2Xng, hn tr> và T
C có <nh h2Gng thu7n G mc -6 rDt cao -Un thu hút vTn -9u t2; có <nh h2Gng thu7n G mc -6 cao -Un s` hình thành và phát tri5n TTB
S, mc -6 phát tri5n CSHT,
TH và CNH; thu nh7p và mc sTng cPa ng2Xi dân; có <nh h2Gng thu7n G mc -6 trung bình -Un th`c hin quyBn bình -ng. Ti vùng 2. S` quan tâm -Un chính sách TH
, bki th2Xng, hn tr> và T
C có <nh h2Gng thu7n G mc -6 trung bình -Un s` hình thành và phát tri5n TTB
S, mc -6 phát tri5n CSHT,
TH và CNH, th`c hin quyBn bình -ng; thu nh7p và mc sTng cPa ng2Xi dân; có <nh h2Gng thu7n G mc -6 rDt thDp -Un thu hút vTn -9u t2. Trình t` và thP tRc TH
, bki th2Xng, hn tr> và T
C có <nh h2Gng thu7n G mc -6 trung bình -Un s` hình thành và phát tri5n TTB
S; mc -6 phát tri5n CSHT,
TH và CNH; th`c hin quyBn bình -ng; thu nh7p và mc sTng cPa ng2Xi dân; không tìm thDy mTi quan h gi0a trình t` và thP tRc TH
, bki th2Xng, hn tr> và T
C v3i thu hút vTn -9u t2. KUt qu< th`c hin chính sách TH
, bki th2Xng, hn tr> và T
C có <nh h2Gng thu7n G mc -6 cao -Un thu hút vTn -9u t2,
TH và CNH; có <nh h2Gng thu7n G mc -6 trung bình -Un s` hình thành và phát tri5n TTB
S, mc -6 phát tri5n CSHT; th`c hin quyBn bình -ng; thu nh7p và mc sTng cPa ng2Xi dân. B và tái -nh c2 -Un s` phát tri5n kinh tU - xã h6i huyn Vân
kn S` hình thành và phát tri5n TTB
S Thu hút vTn -9u t2 Mc -6 phát tri5n CSHT Mc -6
TH và CNH Th`c hin quyBn bình -ng Thu nh7p và mc sTng cPa ng2Xi dân Vùng 1 S` quan tâm -Un chính sách TH
, bki th2Xng, hn tr> và T
C 0,600** 0,668** 0,563** 0,536** 0,396** 0,611** Trình t` , thP tRc th`c hin chính sách 0,510** 0,495** 0,393** 0,370** 0,452** 0,536** KUt qu< th`c hin chính sách 0,610** 0,826** 0,609** 0,587** 0,312** 0,587** Vùng 2 S` quan tâm -Un chính sách TH
, bki th2Xng, hn tr> và T
C 0,340** 0,221** 0,327** 0,405** 0,306** 0,358** Trình t` , thP tRc th`c hin chính sách 0,470** 0,095 0,274** 0,349** 0,453** 0,370** KUt qu< th`c hin chính sách 0,476** 0,540** 0,467** 0,517** 0,395** 0,365** Vùng 3 S` quan tâm -Un chính sách TH
, bki th2Xng, hn tr> và T
C 0,321** 0,141 0,333** 0,462** 0,382** 0,255** Trình t` , thP tRc th`c hin chính sách 0,690** 0,385** 0,470** 0,535** 0,545** 0,543** KUt qu< th`c hin chính sách 0,416** 0,586** 0,443** 0,516** 0,388** 0,473** ** Mc ý nghya 0,01, * Mc ý nghya 0,05 . N = 450 Ti vùng 3. S` quan tâm -Un chính sách TH
, bki th2Xng, hn tr> và T
C có <nh h2Gng thu7n G mc -6 trung bình -Un s` hình thành và phát tri5n TTB
S, mc -6 phát tri5n CSHT,
TH và CNH, th`c hin quyBn bình -ng; thu nh7p và mc sTng cPa ng2Xi dân và không tìm thDy mTi quan h gi0a s` quan tâm -Un chính sách TH
, bki th2Xng, hn tr> và T
C và thu hút vTn -9u t2. Trình t` và thP tRc TH
, bki th2Xng, hn tr> và T
C có <nh h2Gng thu7n G mc -6 cao -Un s` hình thành và phát tri5n TTB
S,
TH và CNH; th`c hin quyBn bình -ng; thu nh7p và mc sTng cPa ng2Xi dân; có <nh h2Gng thu7n G mc -6 trung bình -Un thu hút vTn -9u t2 và mc -6 phát tri5n CSHT. KUt qu< th`c hin chính sách TH
, bki th2Xng, hn tr> và T
C có <nh h2Gng thu7n G mc -6 cao -Un thu hút vTn -9u t2,
TH và CNH; có <nh h2Gng thu7n G mc -6 trung bình -Un s` hình thành và phát tri5n TTB
S, mc -6 phát tri5n CSHT; th`c hin quyBn bình -ng; thu nh7p và mc sTng cPa ng2Xi dân. KHOA HC CÔNG NGH N¤NG NGHIÖP Vµ PH¸T TRIÓN N¤NG TH¤N - kú 1 - Th¸ng 3/2018 19 3.4. Gi<i pháp -5 chính sách thu hki -Dt, bki th2Xng, hn tr> và tái -nh c2 có <nh h2Gng tích c`c -Un s` phát tri5n kinh tU - xã h6i huyn Vân
kn Có quy -nh cR th5 -5 b<o -<m vic -nh giá -Dt tính bki th2Xng sát v3i giá chuy5n nh2>ng QSD
th`c tU ti huyn Vân
kn. Xây d`ng c_ chU tiUp c7n -Dt -ai theo nguyên tfc kinh tU th tr2Xng -Ti v3i các d` án phát tri5n kinh tU. T#ng c2Xng trách nhim cPa UBND cDp xã vB qu<n lý quj -Dt trong khu v`c thu hki và trong công tác TH
. Nâng cao n#ng l`c và xây d`ng c_ chU tài chính cho hot -6ng cPa Ban Bki th2Xng gi<i phóng mt bcng (GPMB) và H6i -kng bki th2Xng GPMB. Thành l7p c_ quan gi<i quyUt khiUu ni -6c l7p. Th`c hin vic lDy ý kiUn và công khai ph2_ng án bki th2Xng nhcm phát huy dân chP, công khai minh bch, t#ng c2Xng s` giám sát cPa c6ng -kng trong th`c hin bki th2Xng GPMB. Có chính sách dành cho -Ti t2>ng lao -6ng l3n tu^i, khó có kh< n#ng chuy5n -^i nghB nghip khi b TH
. Vic -ào to nghB, chuy5n -^i nghB php v3i yêu c9u cPa th tr2Xng lao -6ng v3i nh0ng gi<i pháp cR th5. C9n -<m b<o kinh phí tg ngukn ngân sách hoc ng tr23c tg nhà -9u t2 theo Ngh -nh sT 181/2004/N
-CP cPa Chính phP. Ngukn kinh phí ng tr23c có th5 chuy5n -Un ngân hàng hoc tài kho<n cPa t^ chc làm nhim vR bki th2Xng, GPMB -5 chP -6ng th`c hin vic chi tr<.
Ti v3i vùng 1, do -Dt có giá tr cao h_n các vùng khác trong huyn nên vic gi<i quyUt vic làm, nâng cao -Xi sTng cPa ng2Xi b TH
là rDt quan tr…ng.
kng thXi c9n ph^ biUn kp thXi các chính sách, trình t` và thP tRc th`c hin chính sách cing nh2 kUt qu< th`c hin các chính sách này.
Ti v3i vùng 2, vic công khai kUt qu< th`c hin các chính sách này là quan tr…ng nhDt.
Ti v3i vùng 3 vic công khai trình t` và thP tRc th`c hin chính sách cing nh2 kUt qu< th`c hin các chính sách này -óng vai trò quan tr…ng. Hn chU thu hki -Dt có hiu qu< kinh tU cao. Quy -nh cR th5 vB tính pháp lý cPa thla -Dt, ngukn gTc SD
-5 xác -nh giá bki th2Xng, hn tr>. C9n th`c hin -úng vic ph^ biUn thông tin, chính sách cPa d` án -Un ng2Xi b <nh h2Gng và có quy -nh cR th5 vB xl pht nh0ng hành vi làm trái v3i quy -nh cPa Chính phP vB TH
. T#ng c2Xng thu hút -9u t2 bcng nhiBu bin pháp và tranh thP s` hQu thu7n cPa Trung 2_ng vB phát tri5n khu kinh tU Vân
kn. Th`c hin có hiu qu< chính sách TH
theo QHSD
và -2a -Dt -ai có ngukn gTc rõ ràng ra -Du giá quyBn SD
hoc -Du th9u d` án có SD
-ã -2>c lu7t hóa ti Lu7t
Dt -ai 2013 nhcm to nên c_ chU QHSD
-Dt khách quan, -iBu ch]nh công bcng các l>i ích tg QHSD
. 4. KT LU#N Huyn Vân
kn có -iBu kin t` nhiên thu7n l>i và c_ chU CS

-c thù -5 phát tri5n KTXH theo h23ng dch vR du lch và ging cao.
iBu -ó -ã thu hút nhiBu d` án -9u t2 phát tri5n. KUt qu< nghiên cu cho thDy chính sách TH
, bki th2Xng, hn tr> và T
C -2>c -ánh giá G mc trung bình và có s` khác nhau rDt rõ gi0a h6 SD
nông nghip v3i các -Ti t2>ng SD
khác. Có s` khác nhau gi0a vùng 1 và vùng 3 khi -ánh giá chính sách này. Chính sách TH
, bki th2Xng, hn tr> và T
C có <nh h2Gng G mc -6 cao -Un s` hình thành và phát tri5n TTB
S, thu hút vTn -9u t2; quá trình -ô th hóa và công nghip hóa và thu nh7p và mc sTng cPa ng2Xi dân.
ó là c_ sG -5 hoch -nh các chính sách -Dt -ai phù h>p cing nh2 -2a các chính sách vào th`c ti„n cu6c sTng góp ph9n thúc -Ey phát tri5n KTXH.
5 t#ng c2Xng <nh h2Gng tích c`c cPa chính sách TH
, bki th2Xng, hn tr> và T
C -Un s` phát tri5n KTXH c9n tính giá -Dt bki th2Xng sát v3i giá th`c tU; thành l7p c_ quan gi<i quyUt khiUu ni -6c l7p; t#ng c2Xng s` tham gia cPa c6ng -kng; xây d`ng c_ chU tiUp c7n -Dt -ai theo nguyên tfc kinh tU th tr2Xng -Ti v3i các d` án phát tri5n kinh tU; hn chU thu hki -Dt có hiu qu< kinh tU cao; qung QSD
gi0a các bên; quy -nh rõ vB trách nhim cPa các bên -Ti v3i -ào to nghB, to vic làm cho ng2Xi b TH
; ph^ biUn kp thXi các chính sách, trình t` và thP tRc th`c hin chính sách cing nh2 kUt qu< th`c hin các chính sách này. TÀI LI$U THAM KH O 1. Huyn Py Vân
kn (2016). KUt qu< th`c hin nhim vR phát tri5n kinh tU - xã h6i và công tác ch] -o, -iBu hành cPa ‘y ban Nhân dân huyn n#m 2015; nhim vR tr…ng tâm n#m 2016. 2. Ngân hàng ThU gi3i (2004). CS

cho t#ng tr2Gng và xóa -ói gi<m nghèo. Báo cáo nghiên cu chính sách cPa Ngân hàng ThU gi3i. Nxb V#n hóa - Thông tin, 2004. KHOA HC CÔNG NGH N¤NG NGHIÖP Vµ PH¸T TRIÓN N¤NG TH¤N - kú 1 - Th¸ng 3/2018 20 3. Nguy„n V#n Slu (2009).
^i m3i CS

G Vit Nam - Tg lí thuyUt -Un th`c ti„n. Nhà xuDt b<n Chính tr QuTc gia. Hà N6i. 4. Ph2_ng Ng…c Thch (2008). Ph<i ch#ng CS

-ang c<n trG s` phát tri5n kinh tU - xã h6i cPa n23c ta. Tp chí Nghiên cu Kinh tU. (206). Truy c7p ngày 20/11/2015 ti http: //thongtinphapluatdansu.wordpress.com/2008/11/04 /1910/ 5. Likert R. (1932). A Technique for the Measurement of Attitudes. Archives of Psychology, 1932. Vol. 140. No. 55. 6. Jean-Pierre Cling, Mireille Razafindrakoto, François Roubaud — IRD-DIAL, 2011.
ánh giá <nh h2Gng cPa các chính sách công: thách thc, ph2_ng pháp và kUt qu<. STUDY ON THE EFFECTS OF THE POLICY OF LAND ACQUISITION, COMPENSATION, SUPPORT AND RESETTLEMENT ON SOCIO-ECONOMIC DEVELOPMENT IN VAN DON DISTRICT, QUANG NINH PROVINCE Do Thi Tam1, Do Thi Duc Hanh1, Nguyen Thi Hong Hanh2, Dang Tien Si3 1 Vietnam National University of Agriculture 2 Hanoi University of Natural Resources and Environment 3 Department of Natural Resources and Environment, Van Don District, Quang Ninh province Summary The study aims to determine the effects of policy for land acquisition, compensation, support and resettlement on the socio-economic development of Van Don district. Random method was using to select 450 organizations and households from 3 representative communities in 3 regions. Using 5-points Likert scale to assess the implementation of land acquisition, compensation, support and resettlement and socio- economic development. Using ANOVA and LSD’s Post-hoc Multiple Comparison to test difference of means in some indicators among land users and 3 regions. Using the correlation coefficient of Spearman Ranking (r) to find out the effects of policy on the socio-economic development. Implementation of the policy for land acquisition, compensation, support and resettlement was assessed at an average level and there was a clear difference among households using agricultural land and others; there is a difference between region 1 and region 3. The policy for land acquisition, compensation, support and resettlement had a high effect on the formation and development of the real estate market, capital attraction; urbanization and industrialization; income and living standard of the people. In order to enhance the positive effects of the policy for land acquisition, compensation, support and resettlement, a mechanism for accessing land should be developed on the principle of market economy; limiting of acquisition for the high economic efficiency land; managing the transfer of the land use rights; clearly define the responsibilities of the parties for vocational training and job creation for the people who were recovered land. Keywords: Land policy, land acquisition, Van Don. Ng2Xi ph<n bin: TS. Hoàng Vi Quang Ngày nh7n bài: 5/01/2018 Ngày thông qua ph<n bin: 6/02/2018 Ngày duyt -#ng: 12/02/2018 KHOA HC CÔNG NGH N¤NG NGHIÖP Vµ PH¸T TRIÓN N¤NG TH¤N - kú 1 - Th¸ng 3/2018 21 HIU QU& TR+NG M7C CA XEN CÀ PHÊ TRÊN T 9 BAZAN TI HUYN KRÔNG N<NG, T5NH 7K L7K Phm ThU Trnh1 TÓM TT
ánh giá hiu qu< vic trkng mfc ca xen cà phê trên -Dt -s bazan G các -6 tu^i khác nhau cho thDy: Trkng xen kho<ng 185 cây mfc ca/ha -ã không làm <nh h2Gng -Un n#ng suDt cà phê (4,10-4,35 tDn nhân/ha) mà còn thu thêm bình quân 2,81 tDn ht mfc ca/ha/n#m. L>i nhu7n cPa mô hình trkng xen mfc ca cao h_n 193,56% so v3i mô hình trkng cà phê thu9n. Mô hình mfc ca n#m th 9 cho t^ng giá tr s<n phEm 396,17 triu -kng, t^ng chi phí 101,70 triu -kng, lãi 294,47 triu -kng/ha/n#m. Trong khi -ó mô hình trkng cà phê thu9n ch] cho l>i nhu7n 92,87-100,37 triu -kng/ha/n#m. Hiu qu< sl dRng vTn cPa mô hình trkng xen mfc ca trong v2Xn cà phê n#m th 4 là 2,34 l9n và n#m th 9 là 3,9 l9n, trong khi trkng xen tiêu trong v2Xn cà phê ch] cho hiu suDt -kng vTn 2,73 l9n. Hiu qu< xã h6i mô hình rDt l3n do thu hút thêm lao -6ng -5 ch#m sóc, thu hoch, bc 100% sT h6 chDp nh7n, giá tr ngày công t#ng thêm 127 nghìn -kng/ng2Xi/ngày. KUt qu< cho thDy, mô hình trkng xen mfc ca cho hiu qu< môi tr2Xng tTt h_n. ¡ mô hình xen mfc ca n#m th 9 (MH1), -6 xTp t9ng -Dt mt -t 66,30%, cao h_n mô hình xen tiêu (MH3) là 63%, trong khi -ó mô hình cà phê thu9n (-Ti chng) ch] -t 59,33%. Tg khóa:
Dt -s bazan, huyn Krông N#ng, mfc ca, trkng xen. 1. T VN  3 Huyn Krông N#ng, t]nh
fk Lfk có tiBm n#ng phát tri5n nông nghip l3n v3i 37.604 ha -Dt -s bazan, chiUm 61,17% din tích t` nhiên cPa huyn (12,62% din tích -Dt -s bazan cPa c< t]nh) (Phân vin Quy hoch & TKNN miBn Trung, 2010).
ây là -iBu kin thu7n l>i -5 huyn phát tri5n các cây trkng công nghip có giá tr nh2 cà phê, tiêu, cao su và cây mfc ca. Cà phê là cây trkng quan tr…ng nhDt -Ti v3i s<n xuDt cPa Krông N#ng v3i din tích 25.067 ha (Chi cRc ThTng kê Krông N#ng, 2015). Trong -ó có 83,35% din tích cà phê trkng thu9n. Ngoài ra, vic -6c canh cây cà phê G Krông N#ng là bin pháp canh tác thiUu tính lâu bBn, không có giá tr cao vB mt hiu qu< sl dRng -Dt. Nh2 v7y vDn -B -t ra G -ây không ph<i là cht bs cây cà phê mà quan tr…ng là -2a loi cây trkng m3i có giá tr kinh tU cao, d„ ch#m sóc, phù h>p v3i -iBu kin cPa ng2Xi dân vào trkng xen trong v2Xn cà phê nhcm t#ng thu nh7p cho nông h6 trên m6t -_n v din tích, b<o v sl dRng -Dt có hiu qu< vB mt kinh tU, xã h6i và môi tr2Xng góp ph9n s<n xuDt cà phê bBn v0ng. Cây mfc ca (Macadamia) là cây trkng m3i có giá tr kinh tU cao, biên -6 sinh thái r6ng nhit -6 thích h>p 12OC - 32OC, m6t trong nh0ng -iBu kin quan tr…ng là nhit -6 vB -êm vào mùa lnh cPa cây mfc ca c9n -5 ra hoa là 15OC - 21OC, tTi 2u -5 cây ra nhiBu hoa 1 Sở Khoa học và Công nghệ tỉnh Đắk Lắk là 15OC - 18OC. Cây mfc ca -ã là l`a ch…n cPa nhiBu nông dân trkng cà phê, cho hiu qu< sl dRng -Dt cao (Hoàng Hòe và cs, 2010; Tr9n Vinh, 2011).
5 khng -nh -2>c tính 2u vit trong sl dRng -Dt trkng mfc ca xen trong v2Xn cà phê, vic -ánh giá hiu qu< trkng mfc ca xen cà phê trên -Dt -s bazan là rDt cDt thiUt, tg -ó làm c_ sG cho vic c<i tiUn và nhân r6ng mô hình trên các vùng trkng cà phê tr…ng -i5m, nhcm tgng b23c -a dng hóa các loi cây che bóng theo h23ng -a dng hóa s<n phEm, -<m b<o s<n xuDt cà phê bBn v0ng, góp ph9n làm t#ng thu nh7p -áng k5 cho ng2Xi nông dân trkng cà phê. 2. PHNG PHÁP NGHIÊN CU 2.1. Ph2_ng pháp ch…n mô hình - Các mô hình -2>c l`a ch…n -5 -iBu tra, -ánh giá có quy mô tg 0,5 ha trG lên, có cùng loi -Dt, -iBu kin -a hình, -iBu kin sinh thái, m7t -6 trkng xen mfc ca và các bin pháp canh tác chính nh2 bón phân, t23i n23c (Hoàng Hòe và cs, 2010). Mô hình 1 ti xã Phú L6c (MH1), mô hình 2 ti xã
lêi Ya (MH2), mô hình 3 ti xã Ea Tân (MH3). Mô hình 1 ti xã Phú L6c (MH1): Mfc ca n#m th 9 (2004) xen trong v2Xn cà phê vTi trkng n#m 2003 trên loi -Dt -s bazan t2_ng -Ti bcng phng. Kho<ng cách trkng cây cà phê 3 x 3 m (1.110 cây/ha). Cây che bóng là cây mfc ca -2>c trkng v3i kho<ng cách 9 x 6 m (3 hàng cà phê xen hàng mfc ca) (185 cây/ha). Din tích 1,6 ha. Cây mfc ca giTng KHOA HC CÔNG NGH N¤NG NGHIÖP Vµ PH¸T TRIÓN N¤NG TH¤N - kú 1 - Th¸ng 3/2018 22 ghép 246, 816, OC và m6t sT cây th`c sinh. Mô hình 2 ti xã
lêi Ya (MH2): Mfc ca n#m th 4 (2009) xen trong v2Xn cà phê vTi trkng n#m 1999 trên loi -Dt -s bazan có -6 dTc 2 - 40. Kho<ng cách trkng cây cà phê 3 x 3 m (1.110 cây/ha). Cây che bóng là cây mfc ca bcng giTng ghép -2>c trkng v3i kho<ng cách 6 x 7 m (238 cây/ha), (2 hàng cà phê xen 1 hàng mfc ca) trkng n#m 2009 din tích 1,5 ha. Các giTng mfc ca chính gkm 246, 816, OC, QN1. Mô hình 3 ti xã Ea Tân (MH3): Tiêu xen trong v2Xn cà phê vTi n#m th 12 (2000) và cà phê trkng n#m 1998, kho<ng cách 3 x 3 m (1.110 cây/ha). Cây trR gn trkng v3i kho<ng cách 9 x 3 m (3 hàng cà phê trkng xen 1 hàng tiêu), kho<ng cách trên hàng cPa các trR tiêu là 3 m, trR tiêu -2>c trkng gi0a 4 cây cà phê. M7t -6 trR tiêu trkng xen là 370 trR/ha. Tiêu -2>c trkng bcng hom thân, giTng tiêu Trâu và Phú QuTc theo t7p quán canh tác cPa xã. Din tích 2,2 ha. - L`a ch…n 3 mô hình trkng xen -5 -ánh giá, trong -ó có 2 mô hình mfc ca trkng xen trong v2Xn cà phê v3i -6 tu^i trkng mfc ca khác nhau -5 so sánh hiu qu< trkng mfc ca thXi gian canh tác; m6t mô hình trkng tiêu xen trong v2Xn cà phê -5 so sánh hiu qu< gi0a trkng xen mfc ca và trkng xen tiêu trong v2Xn cà phê. Ti mni -i5m ch…n mô hình trkng xen, ch…n m6t v2Xn cà phê trkng thu9n v3i các -iBu kin t2_ng -kng vB -Dt -ai, tu^i v2Xn cây, chU -6 ch#m sóc c_ b<n -5 theo dõi nh2 là -Ti chng. - ThXi gian theo dõi mô hình trong 3 n#m: 2011, 2012, 2013. 2.2. Ph2_ng pháp -iBu tra, lDy mQu -Dt ngoài th`c -a
iBu tra lDy mQu -Dt theo t9ng phát sinh tuân thP quy trình -iBu tra l7p b<n -k -Dt tJ l trung bình và l3n (TCVN 9487 : 2012) cPa B6 Khoa h…c và Công ngh (2012).
ào 7 phQu din -Dt (ký hiu G b<ng 5), lDy mQu -Dt phân tích theo t9ng phát sinh -5 so sánh m6t sT tính chDt hóa h…c và v7t lý cPa môi tr2Xng -Dt d23i <nh h2Gng cPa mô hình trkng cà phê xen mfc ca và cà phê thu9n. ThXi gian -ào phQu din và lDy mQu -Dt -2>c gli -5 phân tích vào thXi -i5m gi0a mùa khô ngày 15/11/2012. Các -a -i5m -2>c ch…n -5 -ào phQu din -Dt là các v2Xn cà phê vTi kinh doanh có -6 tu^i 8 - 12 n#m trkng xen và thu9n ch…n làm mô hình (xã Phú L6c lDy 2 phQu din: 1 phQu din trkng cà phê xen mfc ca, 1 phQu din cà phê thu9n; xã
lei Ya lDy 2 phQu din, 1 phQu din trkng cà phê xen mfc ca, 1 phQu din v2Xn cà phê thu9n; xã Ea Tân 2 phQu din trkng xen tiêu v3i cà phê và cà phê thu9n; th trDn Krông N#ng 1 phQu din; cây mfc ca ghép 1 n#m tu^i -2>c trkng xen trong v2Xn cà phê, tiêu. 2.3. Ph2_ng pháp phân tích -Dt Các mQu -Dt -2>c phân tích ti Phòng Thí nghim Trung tâm - Khoa Qu<n lý -Dt -ai (H…c vin Nông nghip Vit Nam) theo các ph2_ng pháp phân tích sau: -
6 xTp: tính theo công thc P (%) = (1 - D/d) x 100. -
6 Em cây héo và sc cha Em -kng ru6ng: nén áp suDt G áp suDt 31 và 1500 kPa, sDy và cân, tính -6 Em theo % khTi l2>ng. -
6 Em t2_ng -Ti (ti thXi -i5m lDy mQu): sDy và cân -Dt, tính theo % khTi l2>ng. - ChDt h0u c_ cPa -Dt: ph2_ng pháp Walkley - Black. - N t^ng sT: ph2_ng pháp Kjeldahl, phá mQu bcng hnn h>p axit H2SO4 và hnn h>p xúc tác ZnSO4 + K2SO4 + b6t Se. Thành ph9n mùn cPa -Dt: theo ph2_ng pháp Kononova và Tiurin. 2.4. Ph2_ng pháp tính toán hiu qu< kinh tU, xã h6i và môi tr2Xng -
ánh giá hiu qu< kinh tU cPa mô hình theo ph2_ng pháp phân tích kinh tU tgng ph9n trong phân tích h thTng nông nghip và theo QuyBn
ình Hà, 2005. T^ng thu = Sng s<n phEm × Giá bán s<n phEm; L>i nhu7n = T^ng thu - T^ng chi phí -ã sl dRng. Hiu qui nhu7n/T^ng chi phí -ã sl dRng. Chi phí sng tính theo thXi giá bình quân trong n#m cPa mni loi. - Hiu qu< xã h6i: Xác -nh d`a vào các ch] sT mc -6 hài lòng cPa nông dân chDp nh7n trong -9u t2 cPa mô hình; mc gia t#ng s<n phEm xã h6i trên cùng m6t -_n v din tích cây trkng xen và to thêm s<n phEm m3i, gia t#ng thu nh7p; kh< n#ng thu hút lao -6ng (công/ha), giá tr ngày công/ngày/ng2Xi, kh< n#ng t7n dRng lao -6ng nhàn rni và kh< n#ng th tr2Xng cPa s<n phEm. KHOA HC CÔNG NGH N¤NG NGHIÖP Vµ PH¸T TRIÓN N¤NG TH¤N - kú 1 - Th¸ng 3/2018 23 -
ánh giá hiu qu< môi tr2Xng: Theo các tiêu chí nh2 -6 phì nhiêu cPa -Dt (-6 xTp, -6 Em t2_ng -Ti, -6 Em cây héo, sc cha Em -kng ru6ng, h0u c_ (%), -m t^ng sT (%), bcng vic so sánh -ánh giá các ch] tiêu -ã xác -nh cPa mô hình trkng cà phê xen mfc ca G các -6 tu^i khác nhau, xen tiêu và các mô hình trkng cà phê thu9n. - Các ch] tiêu phân tích -2>c -ánh giá -nh l2>ng (giá tr tuyt -Ti) và -nh tính (giá tr t2_ng -Ti). 2.5. Ph2_ng pháp phân tích SWOT Ph2_ng pháp SWOT (Strengh, Weakness, Opportunities, Threats). Khung phân tích SWOT th2Xng trình bày d23i dng l23i, bao gkm 4 ph9n chính th5 hin 4 n6i dung chính cPa SWOT: -i5m mnh, -i5m yUu, c_ h6i và thách thc, m6t sT câu hsi mQu và câu trc -iBn vào các ph9n t2_ng ng trong khung. 2.6. Ph2_ng pháp xl lý sT liu và phân tích thông tin ST liu -2>c xl lý bcng ph9n mBm Excel 7.0 và SPSS. Các sT liu thu th7p, thTng kê mô t< và so sánh hiu qu< kinh tU gi0a các mô hình. 3. KT QU NGHIÊN CU VÀ TH O LU#N 3.1.
c -i5m -iBu kin t` nhiên vùng nghiên cu Huyn Krông N#ng ncm trong vùng <nh h2Gng cPa gió mùa Tây Nam thu6c hai ti5u vùng khí h7u:
ông Ea H’leo nóng Em và vùng núi thDp Ch2 Dzu mang tính chDt khí h7u cao nguyên nhit -3i Em, -2>c chia làm hai mùa rõ rt là mùa khô và mùa m2a. Mùa m2a bft -9u tg tháng 5 -Un hUt tháng 11 hàng n#m, t7p trung t3i 80 - 90% l2>ng m2a c< n#m, -6 Em không khí cao; mùa khô tg tháng 12 -Un tháng 4 n#m sau, l2>ng m2a ch] chiUm 10 - 20% l2>ng m2a c< n#m, khí h7u khô nfng nóng, -6 Em không khí thDp. L2>ng m2a trung bình n#m 1500 - 1700 mm, nhit -6 trung bình n#m 20 - 22oC, t^ng tích ôn c< n#m là 8.979oC, -6 Em trung bình là 86,40%. TTc -6 gió trung bình tg 2,60 m/s (Trung tâm Khí t2>ng ThPy v#n
fk Lfk, 2015); -ây là các -iBu kin rDt thích h>p cho cây cà phê vTi và cây mfc ca phát tri5n. Huyn Krông N#ng có 4 nhóm -Dt, trong -ó nhóm -Dt -s có din tích nhiBu nhDt v3i 55.134,00 ha, chiUm 89,68% din tích t` nhiên (DTTN), tiUp theo là nhóm -Dt xám và bc màu 3.677,00 ha, chiUm 5,98% DTTN. 3.2. Hiu qu< kinh tU cPa trkng cà phê xen mfc ca trên -Dt -s bazan 3.2.1. œnh h2Gng cPa trkng xen -Un n#ng suDt mfc ca và cà phê trong v2Xn N#ng suDt G mô hình có trkng xen ^n -nh h_n mô hình trkng cà phê thu9n, trong khi -ó các mô hình trkng thu9n có hin t2>ng ra qu< cách n#m khá rõ. ¡ các mô hình trkng xen mfc ca, n#ng suDt cà phê dao -6ng 3,91 - 4,28 tDn nhân/ha, bình quân 3 n#m -t 4,10 tDn nhân/ha, trong khi -ó trkng xen tiêu n#ng suDt cà phê không thay -^i nhiBu, trung bình 3 n#m 4,16 tDn nhân/ha (b<ng 1). NUu xét vB tính bBn v0ng thì v2Xn cà phê không có cây che bóng sh có thXi gian cho thu hoch ngfn h_n do v2Xn cây nhanh chóng b già cni, có hin t2>ng cách n#m vB n#ng suDt rDt rõ và rPi ro trong s<n xuDt là rDt l3n. B<ng 1. N#ng suDt cà phê, mfc ca và tiêu trong các mô hình N#ng suDt cà phê (tDn nhân/ha) N#ng suDt mfc ca (tDn ht/ha) TT 2011 2012 2013 Trung bình 2011 2012 2013 Trung bình Mô hình xen mfc ca MH1 4,10 4,35 4,40 4,28 2,55 2,77 3,10 2,81 MH2 3,75 3,97 4,00 3,91 0,00 0,75 0,95 0,85 TB 3,93 4,16 4,20 4,10 2,55 1,76 2,03 2,11 Mô hình xen tiêu N#ng suDt tiêu (tDn ht/ha) MH3 4,25 4,14 4,10 4,16 1,43 1,57 1,50 1,50 Mô hình cà phê thu9n (-Ti chng) 1 4,55 4,65 4,48 4,56 2 4,26 4,44 4,50 4,40 3 4,77 4,96 4,85 4,86 Ngukn sT liu theo dõi các mô hình n#m 2011 - 2013 KHOA HC CÔNG NGH N¤NG NGHIÖP Vµ PH¸T TRIÓN N¤NG TH¤N - kú 1 - Th¸ng 3/2018 24 ¡ các mô hình trkng xen mfc ca, n#ng suDt cà phê ^n -nh h_n so v3i mô hình trkng xen tiêu, n#ng suDt cà phê có chiBu h23ng gi<m (b<ng 1). Vic trkng xen mfc ca v3i cà phê G các -6 tu^i khác nhau cing có s` khác bit vB n#ng suDt cà phê khá rõ. Bên cnh -ó m7t -6 mfc ca trkng khác nhau cing <nh h2Gng -Un n#ng suDt cà phê. N#ng suDt mfc ca trong các mô hình trkng xen ^n -nh 2,55 - 3,10 tDn ht/ha/n#m, trung bình 3 n#m 2,81 tDn ht/ha/n#m. ¡ mô hình 2 mfc ca bói, n#ng suDt 2 n#m ch] -t 0,85 tDn/ha/n#m. ¡ mô hình trkng xen tiêu, n#ng suDt tiêu -en trong 3 n#m là 1,5 tDn/ha.
iBu này chng ts trkng mfc ca xen trong v2Xn cà phê v3i m7t -6 h>p lý 185 cây/ha có th5 cho n#ng suDt cao, ^n -nh h_n so v3i mô hình trkng xen tiêu. N#ng suDt cà phê G các mô hình trkng thu9n biUn -6ng 4,40 - 4,86 tDn nhân/ha. ¡ v2Xn không trkng xen n#ng suDt cà phê cao h_n nh2ng không ^n -nh. 3.2.2. Hiu qu< kinh tU cPa trkng cà phê xen mfc ca B<ng 2. Hiu qu< kinh tU cPa các mô hình trkng cà phê xen mfc ca T^ng thu (tr.-/ha) T^ng chi (tr.-/ha) L>i nhu7n (tr.-/ha) Hiu qu< sl dRng chi phí Mô hình xen mfc ca Cà phê Mfc ca T^ng thu Cà phê Mfc ca T^ng chi 1 171,37 224.80 396,17 79,24 22,46 101,70 294,47 3,90 2 156,26 68,00 224,26 78,78 16,92 95,70 128,56 2,34 TB 163,81 146,40 310,21 79,01 19,69 98,70 211,52 3,14 T^ng thu (tr.-/ha) T^ng chi (tr.-/ha) Mô hình xen tiêu Cà phê Hk tiêu T^ng thu Cà phê Tiêu T^ng chi L>i nhu7n (tr.-/ha) Hiu qu< sl dRng chi phí 3 166,6 150,16 316,76 85,55 30,33 115,88 200,88 2,73 Ghi chú: Giá cà phê bình quân là 40.000 -kng/kg; ht tiêu là 100.000 -kng/kg và ht mfc ca là 80.000 -kng/kg (giá n#m 2011 - 2012), chi phí: phân chukng 600 -kng/tDn, công lao -6ng 120.000 -/công, urê 10.000 -/kg, lân supe hoc nung ch<y 4000 -/kg, kali clorua 12.000 -/kg. Vào thXi -i5m n#m 2011 — 2012, so v3i -Ti chng là các v2Xn trkng cà phê thu9n, l>i nhu7n thu -2>c 92,87 — 100,31 triu -kng/ha/n#m cho thDy các mô hình trkng xen mang li hiu qu< kinh tU cao h_n 128,56 - 294,47 triu -kng/ha (bi nhu7n cPa mô hình trkng xen mfc ca cao h_n mô hình trkng thu9n 2,18 l9n. Hiu qu< -kng vTn G mô hình 1 là 3,90 l9n, cao h_n mô hình trkng tiêu 1,42 l9n, trung bình mô hình mfc ca cao h_n mô hình trkng tiêu 1,15 l9n. B<ng 3. So sánh hiu qu< kinh tU cPa các mô hình L>i nhu7n (tr.-/ha/n#m) T#ng so v3i cà phê trkng thu9n Mô hình xen mfc ca Cà phê trkng thu9n (
C) Cà phê xen mfc ca Tr.-/ha/n#m TJ l (%) 1 100,31 294,47 194,16 193,56 2 92,87 128,56 35,69 38,43 Trung bình 96,59 211,51 114,92 116,00 Mô hình xen tiêu Cà phê trkng thu9n (
C) Cà phê xen tiêu Tr.-/ha/n#m TJ l (%) 3 102,92 200,88 97,96 95,18 Mc dù l>i nhu7n riêng cPa cà phê trong các v2Xn trkng xen thDp h_n các v2Xn cà phê trkng thu9n do n#ng suDt gi<m d23i <nh h2Gng cPa cây trkng xen. Tuy nhiên, t^ng giá tr si nhu7n thu -2>c cPa c< 2 loi cây trkng trên cùng m6t -_n v din tích vQn cao h_n (b<ng 3). Mt khác, xen cây mfc ca còn giúp ng2Xi nông dân tránh b3t các rPi ro vB biUn -6ng giá c<, sâu bnh hi do -6c canh cà phê. Nh2 v7y, vic trkng xen cây mfc ca trong v2Xn cà phê vga có tác dRng là cây che bóng, vga cho hiu qu< kinh tU cao và không có s` cnh tranh vB lao -6ng. Cây mfc ca thu hoch s3m h_n cà phê 1 -2 KHOA HC CÔNG NGH N¤NG NGHIÖP Vµ PH¸T TRIÓN N¤NG TH¤N - kú 1 - Th¸ng 3/2018 25 tháng nên nông dân bán mfc ca tr23c, không ph<i bán non cà phê v3i giá r“. Tóm li, vic trkng xen cây mfc ca trong v2Xn cà phê -ã -em li hiu qu< kinh tU cao. Trkng xen v3i 185 cây mfc ca/ha -ã không làm <nh h2Gng -Un n#ng suDt cà phê (4,10 - 4,35 tDn nhân/ha) mà còn thu thêm bình quân 2,81 tDn ht mfc ca/ha/n#m, l>i nhu7n cPa mô hình trkng xen mfc ca cao h_n 193,56% so v3i trkng cà phê thu9n. 3.3. Hiu qu< xã h6i cPa mô hình trkng cà phê xen mfc ca Khi trkng cây mfc ca, ngoài giá tr vB mt kinh tU và che bóng còn có hiu quc trình bày G b<ng 4. B<ng 4. Hiu qu< xã h6i cPa ph2_ng thc trkng cà phê xen mfc ca TT Ch] tiêu Ý kiUn cPa ng2Xi dân 1 - Kh< n#ng thu hút lao -6ng. - T7n dRng lao -6ng nhàn rni. - ThXi gian kiUn thiUt c_ b<n t#ng thêm 436 công/ha, tg n#m th 4 -Un n#m th 9 bình quân mni n#m t#ng 80 - 120 công/ha. - Do thXi gian thu hoch s<n phEm mfc ca tr23c cà phê 2 tháng nên có th5 t7n dRng -2>c lao -6ng nhàn rni. 2 - Mc -6 hài lòng cPa nông dân - 100% sT h6 -Bu chDp nh7n vic -2a cây mfc ca vào trkng xen trong v2Xn cà phê, thay thU cây che bóng. - Ch2a thDy xuDt hin sâu bnh hi. 3 - Th tr2Xng ChP yUu xuDt khEu, vB lâu dài có th5 tiêu thR m6t ph9n trong n23c cho s<n xuDt bánh và ht tEm muTi. 4 - Gia t#ng s<n phEm cho xã h6i trên cùng m6t -_n v din tích - T#ng thêm m6t loi s<n phEm là ht mfc ca v3i mc trung bình mô hình kinh doanh n#m th 9 -t 2,81 tDn/ha nên gia t#ng ngukn thu cho h6 216,10% so v3i cà phê thu9n nên cc thu nh7p. - Giá tr ngày công -t 127 nghìn -kng/ng2Xi/ngày. Nh2 v7y, hiu qu< xã h6i cPa mfc ca rDt l3n, ngoài vic gia t#ng thêm m6t s<n phEm trên cùng m6t din tích là ht mfc ca, trung bình kho<ng 2,81 tDn/ha/n#m. Do v7y t#ng giá tr thu nh7p lên 216%, giá tr ngày công lao -6ng t#ng thêm 127 nghìn -kng. Thu hút thêm nhiBu lao -6ng, ch] riêng giai -on kiUn thiUt c_ b<n trung bình 436 công/ha, các n#m sau trung bình 80 - 120 công/ha. Thêm vào -ó thXi vR thu hoch gi0a mfc ca và cà phê khác nhau, nên không có s` tranh chDp lao -6ng vB mùa vR, cây mfc ca cho thu hoch t7p trung vào tháng 8 - 9, cây cà phê cho thu hoch vào tháng 11 -Un tháng 12 cPa n#m.
9u ra cPa s<n phEm mfc ca r6ng h_n cà phê, ngoài phRc vR cho các ngành công nghip chU biUn làm -k #n dng nhân khô, nhân tEm muTi hoc nhân tEm m7t ong, làm bánh k¢o, xào nDu v3i rau tht, ép d9u th`c phEm, làm nguyên liu s<n xuDt mj phEm... Chính vì v7y, ng2Xi nông dân -ã s3m chDp nh7n -2a cây mfc ca vào h thTng cây trkng cPa huyn. 3.4. œnh h2Gng cPa trkng xen mfc ca, tiêu v3i cà phê -Un môi tr2Xng -Dt 3.4.1. œnh h2Gng cPa trkng xen mfc ca và tiêu v3i cà phê -Un -6 xTp -Dt ST liu tính toán vB -6 xTp cPa -Dt trên c_ sG lDy mQu -Dt phân tích dung tr…ng, tJ tr…ng d23i các mô hình xen mfc ca, tiêu v3i cà phê và cà phê trkng thu9n (b<ng 5). B<ng 5 cho thDy, -6 xTp cPa -Dt mt G mô hình trkng xen mfc ca, tiêu và trkng thu9n khá biUn -6ng, trung bình 54,86 - 66,25%. Trong các mô hình nghiên cu, mô hình trkng xen mfc ca n#m th 9 (MH1) có -6 xTp t9ng mt cao nhDt v3i 66,30%, tiUp theo là mô hình trkng xen tiêu (MH3) 63%, thDp nhDt là mô hình xen mfc ca n#m th 4 (MH2) 56,70%. Trong khi -ó mô hình trkng cà phê thu9n trung bình -t 59,33%, 7 mQu có -6 xTp trên 60%, -2>c -ánh giá là rDt xTp; 7 mQu còn li (toàn b6 phQu din
Y1,
Y3, TT6 và PL7 t9ng 2) -2>c -ánh giá là có -6 xTp G mc bình th2Xng -Ti v3i t9ng canh tác.
6 xTp có quan h cht chh v3i hàm l2>ng h0u c_, thành ph9n c_ gi3i và kUt cDu cPa -Dt. Chính nhX -c tính này mà -Dt bazan có tính thDm và gi0 n23c tTt. S` chênh lch vB -6 xTp gi0a các t9ng -Dt trong m6t phQu din cing không -áng k5. Theo dõi s` biUn -6ng cPa -6 xTp theo chiBu sâu cPa phQu din trong các mô hình cho thDy, mô hình trkng xen mfc ca vào -6 tu^i kinh doanh có s` chênh lch -6 xTp gi0a t9ng 1 và 2 cao nhDt v3i g9n 4%, trong khi -ó mô hình trkng xen tiêu và cà KHOA HC CÔNG NGH N¤NG NGHIÖP Vµ PH¸T TRIÓN N¤NG TH¤N - kú 1 - Th¸ng 3/2018 26 phê thu9n ch] dao -6ng trên d23i 2%, -iBu -ó chng ts khi xen cây mfc ca vào v2Xn cà phê n#m th 9 -ã gia t#ng -2>c -6 xTp cPa -Dt do l2>ng chDt h0u c_ -2>c cung cDp nhiBu h_n, ngoài chDt h0u c_ do cà phê còn có h0u c_ cPa cây mfc ca. ¡ các t9ng d23i -Dt có xu h23ng cht h_n do quá trình canh tác rla trôi sét. B<ng 5.
6 xTp cPa -Dt -s bazan G v2Xn cà phê trkng xen và trkng thu9n Ký hiu mô hình T…a -6 Ký hiu mQu -Dt
6 sâu (cm)
6 xTp (%) PL2 0 - 30 66,30 MH 1 Vy -6: 13 o 01 ’31” B; kinh -6: 108o 23’ 14”
30 - 70 62,60
Y 1 0 - 30 56,70 MH 2 Vy -6: 13 o15’56” B; kinh -6: 108o43’42”
30 - 70 54,90 ET 5 0 - 30 63,00 MH 3 Vy -6: 12o 59’ 19” B; kinh -6: 108o 16’ 27”
30 - 65 61,50
Y 3 0 - 30 57,70
C 1 Vy -6: 13 o01’59’’B; kinh -6: 108o31’35”
30 - 70 58,60 PL7 0 - 30 61,90
C 2 12o 57’ 34” B; kinh -6: 108o 19’ 20”
30 - 70 55,70 ET 4 0 - 30 61,60
C 3 Vy -6: 12o 60’ 21” B; kinh -6: 108o 24’ 31”
30 - 70 61,30 TT6 0 - 30 56,10
C 4 Vy -6: 12 o 56 ’49” B; kinh -6: 108o 21’ 40”
30 - 70 59,00 (MH 1: cà phê trkng xen mfc ca n#m th 9; MH 2: cà phê trkng xen mfc ca n#m th 4; MH 3: cà phê trkng xen tiêu n#m 12;
C 1,
C 2,
C 3 và
C 4: cà phê trkng thu9n). 3.4.2. œnh h2Gng cPa trkng xen mfc ca và tiêu -Un -6 Em -Dt trong v2Xn cà phê ST liu phân tích -6 Em -Dt trong các mô hình trkng xen mfc ca hoc tiêu trong v2Xn cà phê (b<ng 6) cho thDy, -6 Em t2_ng -Ti, sc cha Em -kng ru6ng và -6 Em cây héo cPa -Dt -s bazan có tr sT cao. Tr sT -6 Em t2_ng -Ti dao -6ng trong kho<ng 26,58 - 31,41% v3i -6 biUn thiên 5,84% (trong -ó G t9ng mt 26,58 - 32,24%, t#ng d9n G t9ng 2 dao -6ng trong kho<ng 28,13 - 34,24%). Tr sT -6 Em t2_ng -Ti phR thu6c rDt nhiBu vào hàm l2>ng sét trong -Dt, t#ng theo chiBu sâu cùng v3i chiBu t#ng cPa hàm l2>ng sét. Trên cùng loi -Dt -s bazan trkng cà phê, gi0a các mô hình trkng xen mfc ca G mQu -Dt PL2 và
Y1 so v3i mô hình trkng tiêu ET5 và các mô hình trkng cà phê thu9n cing th5 hin tr sT Em t2_ng -Ti khác nhau nh2ng dao -6ng không nhiBu. Sc cha Em -kng ru6ng cPa -Dt -s bazan G các mô hình trkng xen mfc ca so v3i mô hình trkng tiêu và trkng cà phê thu9n dao -6ng trong kho<ng 38,46 -Un 55,18%, trung bình -t G t9ng mt 41,39% và t9ng tiUp theo 47,18% (b<ng 6). Theo thang -ánh giá sc cha Em -kng ru6ng cPa Kachinski thì sc cha Em -kng ru6ng t#ng d9n theo chiBu sâu phQu din do các t9ng d23i có hàm l2>ng sét cao h_n