Báo cáo Nghiên cứu sản xuất sạch hơn ở nhà máy chế biến Thủy Sản Đại Thành

LUAÄN VAÊN TOÁT NGHIEÄP GVHD : THS. VUÕ HAÛI YEÁN SVTH : NGUYỄN THỊ HUỲNH NHƯ i MUÏC LUÏC MỞ ĐẦU ........................................................................................................................ 1  CHÖÔNG 1: TOÅNG QUAN ........................................................................................ 5  1.1 TOÅNG QUAN VEÀ NGAØNH THUÛY SAÛN ............................................................ 5  1.1.1. Sô löôïc veà vò trí cuûa ngaønh cheá bieán thuûy saûn trong ngaønh coâng nghieäp nöôùc ta ........................................................................................................................ 5  1.1.2. Vai troø cuûa ngaønh thuûy saûn .............................................................................. 6  1.2. TOÅNG QUAN VEÀ SAÛN XUAÁT SAÏCH HÔN.................................................... 10  1.2.1. Hieän traïng moâi tröôøng Vieät Nam: .................................................................. 10  1.2.2. Toång quan veà saûn xuaát saïch hôn: ................................................................... 11  1.2.3. Tieát kieäm naêng löôïng ..................................................................................... 35  CHÖÔNG 2: TOÅNG QUAN VEÀ COÂNG TY CHEÁ BIEÁN THUÛY SAÛN ÑAÏI THAØNH........................................................................................................................ 40  2.1 SÔ LÖÔÏC VEÀ COÂNG TY ................................................................................. 40  2.1.1. Lòch söû hình thaønh vaø phaùt trieån ..................................................................... 40  2.1.2. Hoaït ñoäng ....................................................................................................... 40  2.1.3. Nguyeân lieäu vaø thaønh phaåm ........................................................................... 41  2.1.4. Naêng suaát saûn xuaát vaø thò tröôøng tieâu thuï ...................................................... 41  2.1.5. Nhaø xöôûng vaø thieát bò ..................................................................................... 42  2.1.6. Saûn phaåm phuï vaø pheá phaåm ........................................................................... 43  2.2.1. Sô ñoà khoái : ..................................................................................................... 46  2.2.2. Thuyeát minh quy trình coâng ngheä: ................................................................. 48  2.3. HIEÄN TRAÏNG MOÂI TRÖÔØNG TAÏI COÂNG TY ÑAÏI THAØNH ........................ 53  2.3.1. Tình hình söû duïng naêng löôïng taïi coâng ty ...................................................... 53  2.3.1.1 Ñieän naêng ..................................................................................................... 53  LUAÄN VAÊN TOÁT NGHIEÄP GVHD : THS. VUÕ HAÛI YEÁN SVTH : NGUYỄN THỊ HUỲNH NHƯ ii 2.3.1.2 Phaân tích, ñaùnh giaù tình hình söû duïng ñieän naêng .......................................... 54  2.3.1.3.Thieát bò tieâu thuï ñieän naêng trong hoaït ñoäng saûn xuaát ................................... 63  2.3.2. Hieän traïng moâi tröôøng ôû nhaø maùy. ................................................................. 69  2.3.2.4 Ñaùnh giaù hieän traïng doøng thaûi ...................................................................... 75  2.3.2.5 So saùnh chaát löôïng nöôùc thaûi tröôùc vaø sau heä thoáng xöû lyù. .......................... 80  CHÖÔNG 3: NGHIEÂN CÖÙU SAÛN XUAÁT SAÏCH HÔN ÔÛ NHAØ MAÙY CHEÁ BIEÁN THUÛY SAÛN ÑAÏI THAØNH ............................................................................... 81  3.1 BÖÔÙC 1: KHÔÛI ÑOÄNG...................................................................................... 81  3.1.1 Phaân coâng nhoùm SXSH: .................................................................................. 81  3.1.2. Laäp sô ñoà qui trình: ......................................................................................... 82  3.1.3. Xaùc ñònh coâng ñoaïn vaø nguoàn gaây thaát thoaùt................................................. 85  3.2. BÖÔÙC 2: PHAÂN TÍCH CAÙC BÖÔÙC QUI TRÌNH SAÛN XUAÁT ....................... 88  3.2.1. Caân baèng vaät chaát cho moät ngaøy saûn xuaát ..................................................... 88  3.2.2. Caùc kó thuaät thöïc hieän saûn xuaát saïch hôn trong nhaø maùy thuûy saûn. ............... 89  3.3. BÖÔÙC 3: PHAÙT HIEÄN CAÙC CÔ HOÄI SAÛN XUAÁT SAÏCH HÔN ÔÛ NHAØ MAÙY THUÛY SAÛN ÑAÏI THAØNH ............................................................................. 91  3.3.1. Caùc cô hoäi tieát kieäm : ..................................................................................... 91  3.3.2. Giaûi phaùp saûn xuaát saïch hôn .......................................................................... 92  3.4. BÖÔÙC 4: CHOÏN GIAÛI PHAÙP SAÛN XUAÁT SAÏCH HÔN VAØ TIEÁT KIEÄM NAÊNG LÖÔÏNG ............................................................................................. 94  3.4.1. Caùc giaûi phaùp quaûn lyù noäi qui ........................................................................ 94  3.4.2. Caûi tieán thieát bò ............................................................................................... 95  3.5. BÖÔÙC 5: THÖÏC HIEÄN SAÛN XUAÁT SAÏCH HÔN VAØ TIEÁT KIEÄM NAÊNG LÖÔÏNG ...................................................................................................... 117  3.5.1. Chuaån bò thöïc hieän ....................................................................................... 117  3.5.2. Thöïc hieän giaûi phaùp saûn xuaát saïch hôn ........................................................ 118  LUAÄN VAÊN TOÁT NGHIEÄP GVHD : THS. VUÕ HAÛI YEÁN SVTH : NGUYỄN THỊ HUỲNH NHƯ iii 3.6. BÖÔÙC 6: DUY TRÌ SAÛN XUAÁT SAÏCH HÔN VAØ TIEÁT KIEÄM NAÊNG LÖÔÏNG .................................................................................................................. 118  KEÁT LUAÄN VAØ KIEÁN NGHÒ .................................................................................. 120  TAØI LIEÄU THAM KHAÛO ........................................................................................ 122  LUAÄN VAÊN TOÁT NGHIEÄP GVHD : THS. VUÕ HAÛI YEÁN SVTH : NGUYỄN THỊ HUỲNH NHƯ iv DANH MUÏC CAÙC TÖØ VIEÁT TAÉT BOD5: Nhu caàu oxy sinh hoùa trong 5 ngaøy COD: Nhu caàu oxy hoùa hoïc TSS: Toång chaát raén lô löûng T-N: Toång Ni tô T-P: Toång Phoát pho MPN: Soá lôùn nhaát coù theå ñeám ñöôïc (phöông phaùp xaùc ñònh vi sinh) TCVN: Tieâu chaån Vieät Nam SXSH: Saûn xuaát saïch hôn TKNL: Tieát kieäm naêng löôïng TNHH: Traùch nhieäm höõu haïn CBTS: Cheá bieán thuûy saûn TNMT: Taøi nguyeân moâi tröôøng XN: Xí nghieäp CP: Coå phaàn SLSP: Saûn löôïng saûn phaåm ÑBSCL: Ñoàng baèng soâng Cöûu Long LUAÄN VAÊN TOÁT NGHIEÄP GVHD : THS. VUÕ HAÛI YEÁN SVTH : NGUYỄN THỊ HUỲNH NHƯ v DANH MUÏC CAÙC BAÛNG BIEÅU Baûng 2.1: Kí hieäu, naêng suaát cuûa maùy moùc thieát bò trong nhaø maùy ............39 Baûng 2.2 vaø 2.3: Toång keát löôïng ñieän naêng söû duïng trong 6 thaùng cuoái naêm 2009 vaø saùu thaùng ñaàu naêm 2010 .........................................................49 Baûng 2.4: Suaát tieâu hao naêng löôïng (STHNL) trong 6 thaùng cuoái naêm 2009 vaø 6 thaùng ñaàu naêm 2010 ............................................................................53 Baûng 2.5 Thoáng keâ caùc boùng ñeøn chieáu saùn ................................................57 Baûng 2.6 : Thoáng keâ caùc maùy neùn laïnh .......................................................59 Baûng 2.7 : Thoáng keâ caùc ñoäng cô .................................................................59 Baûng 2.8: Ñaùnh giaù tæ leä phaàn traêm caùc heä thoáng tieâu thuï naêng löôïn .....60 Baûng 2.9: Keát quaû ño caùc yeáu toá vi khí haäu .................................................63 Baûng 2.10: Keát quaû ño chaát löôïng khoâng khí trong khu vöïc saûn xuaát ........64 Baûng 2.11: Baûng keát quaû ño laàn 1 chaát löôïng nöôùc thaû ...............................67 Baûng 2.12: Baûng keát quaû ño laàn 2 chaát löôïng nöôùc thaûi ............................68 Baûng 2.13: Keát quaû ño chaát löôïng nöôùc thaûi tröôùc vaø sau heä thoáng xöû lyù ...74 Baûng 3.1: Toùm taét caùc doøng thaûi vaø khaû naêng SXSH ..................................79 Baûng 3.2: Phaân tích chi phí/lôïi ích laép bieán taàn cho bôm nöôùc laïnh thuoäc heä thoáng ñieàu hoøa khoâng khí ........................................................................82 Baûng 3.3: Phaân tích chi phí/lôïi ích Laép ñaët bieán taàn cho heä thoáng 2 bôm nöôùc giaûi nhieät cuûa maùy neùn ........................................................................93 Baûng 3.4: Toång hôïp giaûi phaùp tieát kieäm ñieän cho heä thoáng bôm ...............94 Baûng 3.5: Phaân tích chi phí/lôïi ích Laép ñaët bieán taàn cho heä thoáng caùc LUAÄN VAÊN TOÁT NGHIEÄP GVHD : THS. VUÕ HAÛI YEÁN SVTH : NGUYỄN THỊ HUỲNH NHƯ vi quaït giaûi nhieät daøn ngöng .............................................................................97 Baûng 3.6: Phaân tích sô boä möùc tieát kieäm ñieän tieâu thuï ..............................100 Baûng 3.7: Phaân tích chi phí/lôïi ích Laép bieán taàn cho heä thoáng maùy neùn laïnh ......................................................................................................101 Baûng 3.8: Phaân tích chi phí/lôïi ích Thay theá caùc balast ñieän töø (10W/balast) baèng caùc balast ñieän töû (3W/balast) ...........................................................105 LUAÄN VAÊN TOÁT NGHIEÄP GVHD : THS. VUÕ HAÛI YEÁN SVTH : NGUYỄN THỊ HUỲNH NHƯ vii DANH MUÏC CAÙC HÌNH Hình 1.1: Kieåm tra taát caû caùc kyõ thuaät SXSH ..............................................14 Hình 1.1: So saùnh lôïi ích kinh teá giöõa saûn xuaát saïch vaø xöû lyù kinh teá cuoái ñöôøng oáng ................................................................................................................28 Hình 2.1: Nhaø maùy Thuûy Saûn Ñaïi Thaønh ....................................................40 Hình 2.2 : Hình caù fillet ................................................................................42 Hình 2.3: Bieåu ñoà ñieän naêng tieâu thuï trong 6 thaùng cuoái naêm 2009 vaø 6 thaùng ñaàu naêm 2010 ...............................................................................................44 Hình 2.4: Bieåu ñoà Suaát tieâu hao naêng löôïng trong saùu thaùng cuoái naêm 2009 ......................................................................................................54 Hình 2.5: Bieåu ñoà Suaát tieâu hao naêng löôïng trong saùu thaùng ñaàu naêm 2010 ...............................................................................................55 Hình 2.6: Soá lieäu ño ñaïc taïi traïm bieán aùp coù coâng suaát 1600KVA ..............56 Hình 2.7: Bieåu ñoà phuï taûi traïm bieán aùp 1600 kVA ......................................57 Hình 2.8 : Bieåu ñoà phaân boá tæ leä phaàn traêm caùc heä thoáng tieâu thuï naêng löôïng ñieän ...............................................................................................................61 Hình 2.9: BOD5 cuûa caùc doøng thaûi...............................................................70 Hình 2.10: COD cuûa caùc doøng thaûi ..............................................................70 Hình 2.11: Noàng ñoä SS cuûa caùc doøng thaûi....................................................71 Hình 2.12: Noàng ñoä Toång Nitô cuûa caùc doøng thaûi .......................................... 71 Hình 2.13: Nitô tính theo NH4 cuûa caùc doøng thaûi .......................................72 Hình 2.14: Noàng ñoä Toång Phospho cuûa caùc doøng thaûi ................................72 Hình 2.15: Noàng ñoä Toång daàu môõ ñoäng thöïc vaät cuûa caùc doøng thaûi ..........73 Hình 2.16: Noàng ñoä Toång coliform cuûa caùc doøng thaûi ................................73 Hình 3.1: Bôm nöôùc laïnh tuaàn hoaøn trong xöôûng ........................................91 LUAÄN VAÊN TOÁT NGHIEÄP GVHD : THS. VUÕ HAÛI YEÁN SVTH : NGUYỄN THỊ HUỲNH NHƯ viii Hình 3.2: Heä thoáng van xaû cuûa bôm nöôùc caáp môû 100% ............................91 Hình 3.3: Nöôùc xaû traøn ñöôïc thaûi ra taïi mieäng oáng......................................93 Hình 3.4: Daøn ngöng ...................................................................................97 Hình 3.5: Heä thoáng caùc quaït giaûi nhieät daøn ngöng ......................................97 Hình 3.6: Máy nén lạnh làm đá vẩy ............................................................... 98 Hình 3.7: Ñoà thò phuï taûi maùy neùn laïnh .........................................................99 Hình 3.8: Ñoà thò phuï taûi bôm nöôùc laïnh .....................................................101 Hình 3.9: Ñoà thò phuï taûi quaït daøn ngöng ....................................................102 Hình 3.10: Ñoà thò phuï taûi bôm nöôùc daøn ngöng nhoû .................................102 Hình 3.11: Heä thoáng ñeøn chieáu saùng phaân xöôûng ......................................109 LUAÄN VAÊN TOÁT NGHIEÄP GVHD : THS. VUÕ HAÛI YEÁN SVTH : NGUYỄN THỊ HUỲNH NHƯ ix DANH MUÏC CAÙC SÔ ÑOÀ Sô ñoà 3.1: Qui trình saûn xuaát caù fillet..........................................................77. Sô ñoà 3.2: Sô ñoà caân baèng vaät chaát .............................................................82. LUAÄN VAÊN TOÁT NGHIEÄP GVHD : THS. VUÕ HAÛI YEÁN SVTH : NGUYỄN THỊ HUỲNH NHƯ 1 MỞ ĐẦU 1. TÍNH CAÁP THIEÁT CUÛA ÑEÀ TAØI Vieät Nam ñang treân con ñöôøng coâng nghieäp hoaù hieän ñaïi hoùa ñaát nöôùc vôùi toác ñoä phaùt trieån nhanh choùng, do ñoù caùc cô sôû saûn xuaát ñoùng vai troø quan troïng trong neàn kinh teá. Caùc trung taâm kinh teá, nhaø maùy, xí nghieäp, khu coâng nghieäp, noâng nghieäp, thuûy saûn..…ñöôïc xaây döïng vaø môû roäng nhaèm caûi thieän ñôøi soáng ñaùp öùng nhu caàu cuûa con ngöôøi. Nhöng chính quaù trình saûn xuaát ñaõ gaây ra caùc vaán ñeà veà moâi tröôøng vaø söùc khoeû con ngöôøi, laøm cho moâi tröôøng suy thoaùi do chaát thaûi saûn xuaát khoâng ñöôïc quan taâm vaø xöû lyù ñuùng möùc. Trong ñoù nghaønh thuûy saûn Vieät Nam ñoùng vai troø quan troïng trong söï phaùt trieån kinh teá ñaát nöôùc. Theo thoáng keâ chöa ñaày ñuû hieän nay nöôùc ta coù hôn 300 cô sôû cheá bieán thuûy saûn, vaø khoaûng 220 nhaø maùy chuyeân saûn xuaát caùc saûn phaåm ñoâng laïnh phuïc vuï xuaát khaåu coù toång coâng suaát 200 taán/ngaøy. Thieát bò Coâng ngheä tuy ñöôïc ñaùnh giaù laø coù möùc ñoåi môùi nhanh so vôùi caùc nghaønh coâng nghieäp khaùc nhöng so vôùi theá giôùi vaãn coi laø quaù chaäm. Ñoù laø moät trong nhöõng nguyeân nhaân taïo ra nhöõng taùc ñoäng xaáu cho moâi tröôøng. Theo baùo caùo: “Ñaùnh giaù taùc ñoäng moâi tröôøng trong lónh vöïc thuûy saûn ” thì taùc ñoäng gaây haïi cho moâi tröôøng ñöôïc xaùc ñònh toång löôïng chaát thaûi raén ( ñaàu, xöông, da , vaây, vaåy …) öôùc tính khoaûng 200.000 taán/ naêm. Soá lieäu ñieàu tra cho thaáy, cöù saûn xuaát 1 taán toâm noõn ñoâng laïnh xuaát xöôûng seõ thaûi ra moâi tröôøng 0,75 taán pheá thaûi (ñaàu, voû, noäi taïng), caù filet ñoâng laïnh 0,6 taán, nhuyeãn theå chaân ñaàu 0,45 taán, nhuyeãn theå ñoâng laïnh >4 taán. Löôïng chaát thaûi cuõng phuï thuoäc vaøo muøa vuï khai thaùc haûi saûn, chaát löôïng nguyeân lieäu ( luùc mcaù roä thì saûn xuaát nhieàu neân pheá thaûi nhieàu nhöng heát vuï caù cheá bieán ít daãn ñeán cheá bieán ít, nguyeân lieäu ít thì caøng ít pheá thaûi )…..keát hôïp cuûa hai yeâis toá naøy ñaõ gaây hieän töôïng luùc quaù nhieàu luùc quaù ít chaát thaûi, ñoù cuõng laø khoù khaên cho caùc nhaø quaûn lyù xí nghieäp khi muoán xaây döïng cho rieâng mình moät heä thoáng xöû lyù chaát thaûi coù coâng suaát phuø hôïp. LUAÄN VAÊN TOÁT NGHIEÄP GVHD : THS. VUÕ HAÛI YEÁN SVTH : NGUYỄN THỊ HUỲNH NHƯ 2 Taûi löôïng oâ nhieãm do caùc xí nghieäp cheá bieán thuûy saûn gaây ra laø raát lôùn neáu khoâng ñöôïc xöû lyù noù seõ laø moät thaønh vieân “tích cöïc” laøm taêng möùc ñoä oâ nhieãm moâi tröôøng beân treân soâng raïch vaø xung quanh khu cheá bieán. Ngoaøi ra nöôùc thaûi cuûa nghaønh cheá bieán coøn khaû naêng lan truyeàn dòch beänh töø xaùc thuûy saûn bò cheát, thoái röõa…, vaø ñieàu ñaùng quan taâm nöõa laø gaây aûnh höôûng tröïc tieáp ñeán ngöôøi lao ñoäng, ñeán söï phaùt trieån beàn vöõng cuûa nghaønh. Do tính khaù nghieâm troïng nhö theá, maëc duø lôïi ích kinh teá xaõ hoäi cuûa nghaønh ñem laïi khoâng nhoû, nhöng muoán phaùt trieån beàn vöõng baûo veä söùc khoûe nhaân daân, ngöôøi lao ñoäng vaø nhöõng ngöôøi saûn xuaát ra vaät nguyeân lieäu cho nhaø maùy thì baûn thaân caùc xí nghieäp phaûi bieát baûo veä hoï, phaûi aùp duïng caùc bieän phaùp xöû lyù chaát thaûi tröôùc khi ñöa vaøo nguoàn tieáp nhaän ñaït tieâu chuaån moâi tröôøng qui ñònh. Toå chöùc caùc hoaït ñoäng tö vaán vaø ñaøo taïo cho caùc doanh nghieäp cheá bieán thuûy saûn ñeå khuyeán khích caùc doanh nghieäp saûn xuaát hôn, ñaàu tö thieát bò xöû lyù chaát thaûi thöïc haønh tieát kieäm nöôùc , naêng löôïng…nhaèm giaûm thieåu chaát thaûi caàn xöû lyù. Saûn xuaát saïch hôn laø moät coâng cuï giuùp giaûi quyeát oâ nhieãm moâi tröôøng vaø taêng hieäu quaû kinh teá. Coâng ty TNHH Ñaïi Thaønh laø moät tröôøng hôïp cuï theå caàn aùp duïng SXSH. 2. MUÏC ÑÍCH NGHIEÂN CÖÙU Nghieân cöùu SXSH cho Coâng ty TNHH Ñaïi Thaønh tænh Tieàn Giang 3 . NOÄI DUNG NGHIEÂN CÖÙU - Tìm hieåu veà SXSH - Tìm hieåu veà Coâng ty TNHH Ñaïi Thaønh - Aùp duïng SXSH vaøo nhaø maùy cheá bieán Thuûy Saûn Ñai Thaønh - Ñeà xuaát caùc giaûi phaùp SXSH & TKNL 4. PHÖÔNG PHAÙP NGHIEÂN CÖÙU Trong quaù trình laäp baùo caùo seõ söû duïng caùc phöông phaùp sau ñaây: LUAÄN VAÊN TOÁT NGHIEÄP GVHD : THS. VUÕ HAÛI YEÁN SVTH : NGUYỄN THỊ HUỲNH NHƯ 3 - Phöông phaùp lieät keâ: Lieät keâ caùc taùc ñoäng ñeán moâi tröôøng do quaù trình hoaït ñoäng saûn xuaát cuûa nhaø maùy gaây ra. - Thoáng keâ: Söû duïng phöông phaùp thoáng keâ trong coâng taùc thu thaäp vaø xöû lyù caùc soá lieäu. - So saùnh: Döïa vaøo keát quaû khaûo saùt, ño ñaïc taïi hieän tröôøng, keát quaû phaân tích trong phoøng thí nghieäm vaø keát quaû tính toaùn theo lyù thuyeát, so saùnh vôùi tieâu chuaån Vieät Nam ñeå xaùc ñònh chaát löôïng moâi tröôøng hieän höõu taïi khu vöïc nhaø maùy. - Ñaùnh giaù nhanh: Phöông phaùp ñaùnh giaù nhaèm öôùc tính taûi löôïng caùc chaát oâ nhieãm sinh ra trong quaù trình hoaït ñoäng cuûa nhaø maùy. Xem xeùt vaø phaân tích caùc döõ lieäu caàn coù, thaûo luaän caùc toàn taïi caàn caûi thieän. 5. YÙ NGHÓA KHOA HOÏC, KINH TEÁ XAÕ HOÄI SXSH coù yù nghóa heát söùc quan troïng bôûi ñoù laø moät trong nhöõng giaûi phaùp phoøng ngöøa oâ nhieãm coâng nghieäp hieäu quaû nhaát. Khoâng gioáng nhö xöû lyù cuoái ñöôøng oáng chæ laøm giaûm taûi löôïng oâ nhieãm moät caùch thuï ñoäng, SXSH chuû ñoäng giaûm thieåu chaát thaûi vaø phoøng ngöøa oâ nhieãm taïi nguoàn, töø ñoù mang laïi caùc lôïi ích kinh teá. Muïc tieâu cuûa SXSH laø traùnh oâ nhieãm baèng caùch söû duïng taøi nguyeân, nguyeân vaät lieäu vaø naêng löôïng moät caùch hieäu quaû nhaát, nghóa laø seõ coù moät tyû leä nguyeân vaät lieäu ñöôïc chuyeån vaøo thaønh phaåm thay vì loaïi boû. SXSH ñaùp öùng ñöôïc moät yeâu caàu quan troïng cuûa ISO 14001 laø chuyeån ñoåi töø taäp trung vaøo caùc giaûi phaùp cuoái ñöôøng oáng sang vieäc khaûo saùt taát caû caùc coâng ñoaïn cuûa quaù trình saûn xuaát, dòch vuï vaø voøng ñôøi saûn phaåm. Vieäc aùp duïng SXSH moät caùch lieân tuïc laø moät chieán löôïc ngaên ngöøa toång hôïp ñeå giaûm ruûi ro cho con ngöôøi vaø moâi tröôøng. Thöïc hieän SXSH laø yeâu caàu caáp baùch ñoái vôùi neàn coâng nghieäp ñaát nöôùc. Ñaûm baûo söï phaùt trieån beàn vöõng cuûa doanh nghieäp, giaûm chi phí, caûi thieän chaát löôïng, taêng lôïi nhuaän, naâng cao hình aûnh coâng ty, taïo nieàm tin cho chính coâng nhaân vieân nhaø maùy, cho khaùch haøng, vaø taát caû ngöôøi daân. 6. CAÙC KEÁT QUAÛ ÑAÏT ÑÖÔÏC CUÛA ÑEÀ TAØI LUAÄN VAÊN TOÁT NGHIEÄP GVHD : THS. VUÕ HAÛI YEÁN SVTH : NGUYỄN THỊ HUỲNH NHƯ 4 Sau 3 thaùng( 05/11/2010 – 24/01/2011) thöïc hieän khaûo saùt, ño ñaïc vaø ñaùnh giaù cô hoäi SXSH ôû nhaø maùy cheá bieán thuûy saûn Ñaïi Thaønh, nhoùm SXSH khaúng ñònh nhaø maùy coù nhieàu cô hoäi tieát kieäm vôùi thôøi gian thu hoài voán ngaén. Giaûi phaùp SXSH ñöôïc aùp duïng seõ tieát kieäm ñöôïc khoaûng chi phí lôùn, giaûm ñöôïc löôïng thaûi baûo veä moâi tröôøng, naâng cao uy tín cho coâng ty. 7. KEÁT CAÁU CUÛA LUAÄN VAÊN Keát caáu cuûa luaïn vaên goàm coù 3 chöông : Chöông 1: Toång quan Chöông 2: Toång quan veà Coâng ty cheá bieán thuûy saûn Ñaïi Thaønh Chöông 3: Nghieân cöùu saûn xuaát saïch hôn ôû nhaø maùy cheá bieán Thuûy Saûn Ñaïi Thaønh LUAÄN VAÊN TOÁT NGHIEÄP GVHD : THS. VUÕ HAÛI YEÁN SVTH : NGUYỄN THỊ HUỲNH NHƯ 5 CHÖÔNG 1: TOÅNG QUAN 1.1 TOÅNG QUAN VEÀ NGAØNH THUÛY SAÛN 1.1.1. Sô löôïc veà vò trí cuûa ngaønh cheá bieán thuûy saûn trong ngaønh coâng nghieäp nöôùc ta Ngaønh thuûy saûn Vieät Nam ñoùng vai troø quan troïng trong söï phaùt trieån kinh teá ñaát nöôùc. Quy moâ cuûa ngaønh thuûy saûn ngaøy caøng môû roäng vaø phaùt trieån khoâng ngöøng trong neàn kinh teá quoác daân. Töø cuoái thaäp kyû 80 ñeán nay, toác ñoä taêng tröôûng GDP cuûa ngaønh thuûy saûn cao hôn caùc ngaønh kinh teá khaùc caû veà trò soá tuyeät ñoái vaø töông ñoái, ñaëc bieät so vôùi ngaønh coù quan heä gaàn guõi nhaát laø noâng nghieäp. Giai ñoaïn 5 naêm 1995 -2000, GDP cuûa ngaønh thuûy saûn taêng töø 6.664 tyû ñoàng leân 14.906 tyû ñoàng, töùc laø gaáp 2 laàn vaø naêm 2003 laø 24.327 tyû ñoàng, ñeán 7 thaùng ñaàu naêm 2007, kim ngaïch xuaát khaåu thuyû saûn ñaït 1,987 tæ USD. Taïi thò tröôøng EU töø vò trí thöù 2 naêm 2006 ñaõ vöôn leân vò trí thöù 1, ñaït 500 trieäu USD, chieám 25,17% thò phaàn veà giaù trò (naêm 2006 laø 22,84%). Coøn ôû thò tröôøng Myõ ñaõ trôû laïi vò trí thöù 2, chieám tæ troïng 19,58% veà giaù trò (389,06 trieäu USD). Thò tröôøng Nhaät Baûn thì tuït xuoáng vò trí thöù 3, chieám 18,70% veà giaù trò, ñaït 371,5 trieäu USD, nguyeân nhaân laø do nhöõng thaùng ñaàu naêm Nhaät Baûn kieåm soaùt nghieâm ngaët ñoái vôùi thuyû saûn Vieät Nam. Xuaát khaåu vaøo Haøn Quoác ñaït giaù trò 133,35 trieäu USD (6,71% veà giaù trò), taêng 21,68% so vôùi cuøng kyø naêm 2006. Kim ngaïch xuaát khaåu vaøo thò tröôøng ASEAN ñaït 103,6 trieäu USD, chieám thò phaàn 5,21% veà giaù trò, taêng 33,14%so vôùi cuøng kyø naêm tröôùc. Thò tröôøng Trung Quoác vaø Hoàng Koâng taêng 25,04%, chieám 93,24 trieäu USD. Thò tröôøng Nga ñaït 63,96 trieäu USD, nhöng seõ taêng nhanh sau khi ñaõ thaùo gôõ vöôùng maéc veà thuû tuïc xuaát khaåu vaøo thò tröôøng naøy. Maët haøng toâm ñoâng laïnh vaãn ñöùng ñaàu trong thuyû saûn xuaát khaåu, vôùi 670,29 trieäu USD, nhöng thò phaàn laïi giaûm chuùt ít. Caù tra vaø caù ba sa tieáp tuïc laø maët haøng xuaát khaåu quan troïng thöù 2, ñaït 534,45 trieäu USD. Caù ñoâng laïnh chieám vò trí thöù 3, ñaït 156,67 trieäu USD. Maët haøng nhuyeãn theå caùc loaïi ñöùng thöù 4, taêng 20,31% so vôùi cuøng kyø naêm 2006, ñaït 177,98 trieäu USD. Maët haøng caù ngöø taêng 25,41% so vôùi cuøng kyø 2006, ñaït 87,13 trieäu USD. 7 thaùng ñaàu naêm, khoái löôïng thuyû saûn xuaát khaåu ñaït gaàn 500.000 taán, LUAÄN VAÊN TOÁT NGHIEÄP GVHD : THS. VUÕ HAÛI YEÁN SVTH : NGUYỄN THỊ HUỲNH NHƯ 6 taêng 14,97%, nhöng giaù trò chæ taêng 14,44%. Ñieàu naøy cho thaáy neáu thöôøng xuyeân taêng cöôøng caùc bieän phaùp kieåm soaùt, loaïi tröø caùc hoaù chaát, khaùng sinh bò caám trong saûn phaåm, xuaát khaåu thuyû saûn coù nhieàu khaû naêng ñaït ñöôïc muïc tieâu keá hoaïch 3,6 tæ USD. 1.1.2. Vai troø cuûa ngaønh thuûy saûn Cung caáp thöïc phaåm, taïo nguoàn dinh döôõng cho ngöôøi daân 50% saûn löôïng ñaùnh baét haûi saûn ôû vuøng bieån Baéc Boä, Trung Boä vaø 40% saûn löôïng ñaùnh baét ôû vuøng bieån Ñoâng Nam Boä, Taây Nam Boä ñöôïc duøng laøm thöïc phaåm cho nhu caàu cuûa ngöôøi daân Vieät Nam. Nuoâi troàng thuyû saûn phaùt trieån roäng khaép, tôùi taän caùc vuøng saâu vuøng xa, goùp phaàn chuyeån ñoåi cô caáu thöïc phaåm trong böõa aên cuûa ngöôøi daân Vieät Nam, cung caáp nguoàn dinh döôõng doài daøo. Töø caùc vuøng ñoàng baèng ñeán trung du mieàn nuùi, taát caû caùc ao hoà nhoû ñeàu ñöôïc söû duïng trieät ñeå cho caùc hoaït ñoäng nuoâi troàng thuyû saûn. Trong thôøi gian tôùi, caùc maët haøng thuûy saûn seõ ngaøy caøng coù vò trí cao trong tieâu thuï thöïc phaåm cuûa moïi taàng lôùp nhaân daân Vieät Nam.  Ñaûm baûo an ninh löông thöïc thöïc phaåm Ngaønh Thuyû saûn laø moät trong nhöõng ngaønh taïo ra löông thöïc, thöïc phaåm, cung caáp caùc saûn phaåm tieâu duøng tröïc tieáp. Ñaëc bieät töø naêm 2001 ñeán naêm 2004, coâng taùc khuyeán ngö ñaõ taäp trung vaøo hoaït ñoäng trình dieãn caùc moâ hình khai thaùc vaø nuoâi troàng thuyû saûn, höôùng daãn ngöôøi ngheøo laøm aên. Hieän taïi, moâ hình kinh teá hoä gia ñình ñöôïc ñaùnh giaù laø ñaõ giaûi quyeát cô baûn coâng aên vieäc laøm cho ngö daân ven bieån. Beân caïnh ñoù, moâ hình kinh teá tieåu chuû vaø kinh teá tö baûn tö nhaân ñaõ goùp phaàn giaûi quyeát vieäc laøm cho nhieàu lao ñoäng ôû caùc vuøng, nhaát laø lao ñoäng noâng nhaøn ôû caùc tænh Nam Boä vaø Trung Boä. Ngheà khai thaùc thuyû saûn ôû soâng Cöûu Long ñöôïc duy trì ñaõ taïo coâng aên vieäc laøm cho 48.000 lao ñoäng ôû 249 xaõ ven soâng.  Xoùa ñoùi giaûm ngheøo Ngaønh Thuyû saûn ñaõ laäp nhieàu chöông trình xoùa ñoùi giaûm ngheøo baèng vieäc phaùt trieån caùc moâ hình nuoâi troàng thuyû saûn ñeán caû vuøng saâu, vuøng xa, khoâng nhöõng cung caáp nguoàn dinh döôõng, ñaûm baûo an ninh thöïc phaåm maø coøn goùp phaàn xoaù ñoùi giaûm ngheøo. Taïi caùc vuøng duyeân haûi, töø naêm 2000, nuoâi thuyû LUAÄN VAÊN TOÁT NGHIEÄP GVHD : THS. VUÕ HAÛI YEÁN SVTH : NGUYỄN THỊ HUỲNH NHƯ 7 saûn nöôùc lôï ñaõ chuyeån maïnh töø phöông thöùc nuoâi quaûng canh sang quaûng canh caûi tieán, baùn thaâm canh vaø thaâm canh, thaäm chí nhieàu nôi ñaõ aùp duïng moâ hình nuoâi thaâm canh theo coâng ngheä nuoâi coâng nghieäp. Caùc vuøng nuoâi toâm roäng lôùn, hoaït ñoäng theo quy moâ saûn xuaát haøng hoaù lôùn ñaõ hình thaønh, moät boä phaän daân cö caùc vuøng ven bieån ñaõ giaøu leân nhanh choùng, raát nhieàu gia ñình thoaùt khoûi caûnh ñoùi ngheøo nhôø nuoâi troàng thuyû saûn.  Chuyeån dòch cô caáu noâng nghieäp noâng thoân Quaù trình chuyeån ñoåi dieän tích, chuû yeáu töø luùa keùm hieäu quaû, sang nuoâi troàng thuûy saûn dieãn ra maïnh meõ nhaát vaøo caùc naêm 2000-2002: hôn 200.000 ha dieän tích ñöôïc chuyeån ñoåi sang nuoâi troàng thuûy saûn hoaëc keát hôïp nuoâi troàng thuûy saûn, tuy nhieân töø 2003 ñeán nay ôû nhieàu vuøng vaãn tieáp tuïc chuyeån ñoåi maïnh, naêm 2003 ñaït 49.000 ha vaø naêm 2004 ñaït 65.400 ha. Coù theå noùi nuoâi troàng thuûy saûn ñaõ phaùt trieån vôùi toác ñoä nhanh, thu ñöôïc hieäu quaû kinh teá - xaõ hoäi ñaùng keå, töøng böôùc goùp phaàn thay ñoåi cô caáu kinh teá ôû caùc vuøng ven bieån, noâng thoân, goùp phaàn xoaù ñoùi giaûm ngheøo vaø laøm giaøu cho noâng daân. Taïi nhieàu vuøng noâng thoân, phong traøo nuoâi caù ruoäng truõng phaùt trieån maïnh meõ. Ñaây laø hình thöùc nuoâi cho naêng suaát vaø hieäu quaû khaù lôùn, ñöôïc ñaùnh giaù laø moät trong nhöõng höôùng chuyeån ñoåi cô caáu trong noâng nghieäp, goùp phaàn laøm taêng thu nhaäp cho ngöôøi lao ñoäng vaø xoaù ñoùi giaûm ngheøo ôû noâng thoân. Tính ñeán nay, toång dieän tích ruoäng truõng coù theå ñöa vaøo nuoâi caù theo moâ hình caù - luùa laø 446.151 ha. Naêm 2001, dieän tích ñaõ nuoâi ñöôïc xaùc ñònh laø 239.379 ha, con soá naøy vaãn tieáp tuïc taêng trong nhöõng naêm tieáp theo. Taïo ngheà nghieäp môùi taêng hieäu quaû söû duïng ñaát ñai Ao hoà nhoû laø moät theá maïnh cuûa nuoâi troàng thuûy saûn ôû caùc vuøng noâng thoân Vieät Nam. Ngöôøi noâng thoân söû duïng ao hoà nhoû nhö moät caùch taän duïng ñaát ñai vaø lao ñoäng. Haàu nhö hoï khoâng phaûi chi phí nhieàu tieàn voán vì phaàn lôùn laø nuoâi quaûng canh. Tuy nhieân, ngaøy caøng coù nhieàu ngöôøi noâng daân taän duïng caùc maët nöôùc ao hoà nhoû trong nuoâi troàng thuûy saûn nöôùc ngoït vôùi caùc heä thoáng nuoâi baùn thaâm canh. Nguoàn xuaát khaåu quan troïng LUAÄN VAÊN TOÁT NGHIEÄP GVHD : THS. VUÕ HAÛI YEÁN SVTH : NGUYỄN THỊ HUỲNH NHƯ 8 Trong nhieàu naêm lieàn, Ngaønh Thuyû saûn luoân giöõ vò trí thöù 3 hoaëc thöù 4 trong baûng danh saùch caùc ngaønh coù giaù trò kim ngaïch xuaát khaåu lôùn nhaát ñaát nöôùc. Ngaønh Thuyû saûn coøn laø moät trong 10 ngaønh coù kim ngaïch xuaát khaåu ñaït treân moät tyû USD. Naêm 2005, kim ngaïch xuaát khaåu thuûy saûn 2,7 tyû USD, vaø ñeán 3,6 tyû USD trong caùc naêm tôùi. Ñaûm baûo chuû quyeàn quoác gia , an ninh quoác phoøng nhaát laø vuøng bieån vaø haûi ñaûo Ngaønh thuûy saûn luoân giöõ vai troø quan troïng trong baûo veä an ninh, chuû quyeàn treân bieån, oån ñònh xaõ hoäi vaø phaùt trieån kinh teá caùc vuøng ven bieån, haûi ñaûo, goùp phaàn thöïc hieän chieán löôïc quoác phoøng toaøn daân vaø an ninh nhaân daân. Tính ñeán nay coù raát nhieàu caûng caù quang troïng ñöôïc xaây döïng theo chöông trình bieån Ñoâng haûi ñaûo, cuï theå laø: Coâ Toâ (Quaûng Ninh), Baïch Long Vó vaø Caùt Baø (Haûi Phoøng), Hoøn Meâ (Thanh Hoaù), Coàn Coû (Quaûng Trò), Lí Sôn (Quaûng Nam), Phuù Quí (Bình Thuaän), Coân Ñaûo (Baø Ròa-Vuõng Taøu), Hoøn Khoai (Caø Mau), Nam Du, Thoå Chu vaø Phuù Quoác (Kieân Giang). Heä thoáng caûng caù tuyeán ñaûo naøy seõ ñöôïc hoaøn thieän ñoàng boä ñeå phuïc vuï saûn xuaát ngheà caù vaø goùp phaàn baûo veä chuû quyeàn an ninh vuøng bieån cu ûa Toå quoác. 1.1.3. Tình hình ngaønh thuûy saûn ôû Ñoàng baèng soâng Cöûu Long (ÑBSCL) Thuûy saûn laø moät trong nhöõng ngaønh kinh teá coù toác ñoä phaùt trieån nhanh nhaát ôû ÑBSCL, goùp phaàn quan troïng vaøo phaùt trieån KT - XH toaøn vuøng. Öôùc tính, moãi naêm caùc nhaø maùy ñoâng laïnh khu vöïc ÑBSCL cho xuaát xöôûng khoaûng 700 ngaøn taán thaønh phaåm thuyû saûn caùc loaïi, phaàn lôùn laø caù tra vaø toâm, chuû yeáu daønh cho xuaát khaåu. Ñeå saûn xuaát ñöôïc löôïng haøng hoaù noùi treân, caùc nhaø maùy phaûi söû duïng gaàn 40 trieäu meùt khoái nöôùc, phaàn nhieàu ñöôïc thaûi ra moâi tröôøng maø khoâng qua xöû lyù ñaït chuaån cho pheùp. Nöôùc thaûi oâ nhieãm ñaõ baét ñaàu huyû dieät moâi tröôøng soáng cuûa con caù, con toâm vaø cuûa caû con ngöôøi... Khoâng phaûi cho ñeán baây giôø, töø nhieàu naêm tröôùc, khi baét ñaàu xuaát hieän nhaø maùy cheá bieán thuûy saûn, vieäc xöû lyù chaát thaûi töø caùc daây chuyeàn cheá bieán con toâm, con caù ñaõ ñöôïc ñeà caäp ñeán. Nhöõng yeâu caàu ñaët ra ñoái vôùi vieäc xöû lyù chaát thaûi cöù bò "treo lô löûng", thaäm chí caøng luùc caøng teä haïi hôn. Ñaõ coù kieåm tra, xöû phaït nhöng roài ñaâu laïi vaøo ñaáy, tình traïng vi phaïm cöù laëp ñi, laëp laïi... Ñaõ xöû phaït haøng loaït ñaàu thaùng 9, Chaùnh Thanh tra Sôû Taøi nguyeân - Moâi tröôøng tænh Soùc Traêng ñaõ ra 10 quyeát ñònh xöû phaït 10 ñôn vò doanh nghieäp vaø caù nhaân vi phaïm haønh chính trong lónh vöïc baûo LUAÄN VAÊN TOÁT NGHIEÄP GVHD : THS. VUÕ HAÛI YEÁN SVTH : NGUYỄN THỊ HUỲNH NHƯ 9 veä moâi tröôøng vaø taøi nguyeân nöôùc, vi phaïm trong lónh vöïc khai thaùc khoaùng saûn vôùi toång soá tieàn laø hôn 236 trieäu ñoàng. Tröôùc ñoù, UBND tænh Soùc Traêng cuõng ñaõ ra quyeát ñònh xöû phaït 2 doanh nghieäp cheá bieán thuyû saûn toång soá tieàn 111 trieäu 800 ngaøn ñoàng... Theo BQL caùc KCN Tieàn Giang, ñeán nay ñaõ coù khoaûng 10 doanh nghieäp CBTS trong KCN Myõ Tho xaây döïng heä thoáng xöû lyù nöôùc thaûi cuïc boä ñaït loaïi C, nhö: coâng ty CP Huøng Vöông coâng suaát heä thoáng xöû lyù nöôùc thaûi 150 m3/ngaøy ñeâm; coâng ty Badavina – 100 m3/ngaøy ñeâm; coâng ty CP thuyû saûn Vinh Quang – 400 m3/ngaøy ñeâm, coâng ty Höng Phaùt – 60 m3/ngaøy ñeâm... Theo quy ñònh, nöôùc töø caùc heä thoáng xöû lyù cuïc boä cuûa caùc doanh nghieäp (ñaït loaïi C) ñöôïc ñöa veà heä thoáng xöû lyù taäp trung cuûa KCN ñeå xöû lyù ñaït loaïi A tröôùc khi thaûi ra soâng Tieàn. Tuy nhieân, nhieàu doanh nghieäp chæ ñaàu tö heä thoáng xöû lyù cuïc boä cho coù, chöù khoâng ñi vaøo hoaït ñoäng thöïc chaát, bôûi coâng suaát xöû lyù quaù thaáp so vôùi löôïng nöôùc thaûi ra thöïc teá, nhieàu doanh nghieäp xaây döïng chæ ñeå ñoái phoù, chöù khoâng ñöa vaøo vaän haønh. Cuoái naêm 2008, Thanh tra Sôû TNMT Tieàn Giang - qua kieåm tra 12 doanh nghieäp CBTS, ñaõ phaùt hieän vaø xöû phaït 10 doanh nghieäp xaû nöôùc thaûi ra moâi tröôøng beân ngoaøi vöôït tieâu chuaån cho pheùp. Taïi tænh Long An, haàu heát caùc cô sôû CBTS cuõng chæ xöû lyù nöôùc thaûi ñaït loaïi C tröôùc khi thaûi ra soâng Vaøm Coû Ñoâng, Vaøm Coû Taây. Baø Huyønh Thò Pheùp - Phoù GÑ Sôû TNMT Long An - cho bieát, khi tieán haønh kieåm tra, phaàn nhieàu caùc cô sôû CBTS trong tænh ñeàu vi phaïm vaø bò phaït veà vieäc nöôùc thaûi khoâng ñaït loaïi A khi xaû ra soâng. Möùc phaït phoå bieán hieän nay laø töø 5 trieäu ñoàng tôùi khoaûng 35 trieäu ñoàng cho 1 laàn vi phaïm khoâng ñuû möùc raên ñe. Ñôït thanh tra ñoät xuaát do Sôû TNMT Soùc Traêng tieán haønh qua phaûn aùnh cuûa ngöôøi soáng quanh khu vöïc caùc nhaø maùy cheá bieán thuûy saûn vöøa qua cho thaáy, trong haøng loaït sai phaïm coù nhieàu doanh nghieäp töøng coù "tieàn söï" vi phaïm: coâng ty CP thöïc phaåm Sao Ta (Fimex VN); Nhaø maùy bia Saøi Goøn - Soùc Traêng; coâng ty coå phaàn mía ñöôøng Soùc Traêng; XN cheá bieán thöïc phaåm xuaát khaåu Thaùi Taân; Cty TNHH Phöông Nam; Cty CP thuyû saûn Soùc Traêng (Stapimex)... Qua keát quaû phaân tích maãu nöôùc thaûi taïi caùc cô sôû cheá bieán haøng thuyû saûn thì haàu heát caùc chæ tieâu ñeàu khoâng ñaït möùc an toaøn... ÔÛ khu vöïc Long An, Tieàn Giang, Beán Tre haàu nhö chöa coù tröôøng hôïp naøo doanh nghieäp bò phaït vì xaû nöôùc thaûi khoâng ñaït chuaån hôn 1 laàn trong 1 naêm. Möùc phaït naøy chaúng thaám thaùp gì so vôùi söï "höôûng lôïi" cuûa vieäc doanh nghieäp khoâng ñaàu tö heä thoáng xöû lyù nöôùc thaûi hoaëc ñaàu tö nhöng khoâng vaän haønh. OÂng Nguyeãn Vaên Ñaïo - GÑ Cty Goø LUAÄN VAÊN TOÁT NGHIEÄP GVHD : THS. VUÕ HAÛI YEÁN SVTH : NGUYỄN THỊ HUỲNH NHƯ 10 Ñaøng (KCN Myõ Tho) - cho bieát, chæ vôùi heä thoáng xöû lyù nöôùc thaûi ñaït loaïi C coâng suaát 300 m3/ngaøy ñeâm, doanh nghieäp khoâng ñaõ phaûi ñaàu tö 5 tæ ñoàng. Chi phí vaän haønh cho xöû lyù nöôùc thaûi ñaït loaïi C vaøo khoaûng 2.000ñ/m3; chi phí traû cho xöû lyù nöôùc loaïi C thaønh loaïi A vaøo khoaûng 5.000ñ/m3. Chæ caàn laøm pheùp tính ñôn giaûn cuõng thaáy, neáu doanh nghieäp khoâng khoâng ñaàu tö heä thoáng xöû lyù, hoaëc ñaàu tö ñeå ñoái phoù nhöng khoâng vaän haønh, thaø chaáp nhaän chòu phaït, hoï seõ coù lôïi veà kinh teá raát nhieàu so vôùi phaûi ñaàu tö vaø vaän haønh heä thoáng xöû lyù. ÔÛ nhaø maùy cheá bieán thuûy saûn Ñaïi thaønh, ban laõnh ñaïo nhaø maùy luoân quan taâm ñeán vaán ñeà giaûm thieåu chi phí saûn xuaát, ñoàng thôøi ñaùp öùng caùc yeâu caàu baûo veä moâi tröôøng. Ñöôïc söï quan taâm vaø giuùp ñôõ cuûa Sôû Taøi Nguyeân Moâi Tröôøng Tænh Tieàn Giang vaø nhaø maùy muoán ñöa SXSH vaøo hoaït ñoäng saûn xuaát haèng ngaøy vaø tìm kieám chieán löôïc phaùt trieån saûn xuaát, kinh doanh cuûa nhaø maùy. Do vaäy döï aùn seõ ñöôïc trieån khai aùp duïng SXSH taïi nhaø maùy thoâng qua söï tö vaán cuûa caùc chuyeân gia cuøng vôùi ñoäi nguõ saûn xuaát saïch cuûa nhaø maùy. 1.2. TOÅNG QUAN VEÀ SAÛN XUAÁT SAÏCH HÔN 1.2.1. Hieän traïng moâi tröôøng Vieät Nam: Trong nhöõng naêm vöøa qua, vôùi chính saùch ñoåi môùi, Vieät Nam ñaõ ñaït ñöôïc nhieàu thaønh töïu quan troïng treân caùc lónh vöïc kinh teá, vaên hoaù, quoác phoøng. Ñoàng thôøi Nhaø nöôùc luoân quan taâm, coâng taùc baûo veä moâi tröôøng ñaõ ñaït ñöôïc nhöõng keát quaû quan troïng, böôùc ñaàu kieàm cheá ñöôïc toác ñoä taêng oâ nhieãm, khaéc phuïc moät phaàn tình traïng suy thoaùi vaø caûi thieän moät böôùc chaát löôïng moâi tröôøng ôû moät soá nôi, taïo tieàn ñeà quan troïng ñeå phaùt trieån beàn vöõng trong thôøi gian tôùi. Beân caïnh ñoù vaãn coøn raát nhieàu vaán ñeà aûnh höôûng xaáu ñeán moâi tröôøng caàn ñöôïc quan taâm.  Ñoä beàn vöõng cuûa moâi tröôøng: thôøi gian coâng nghieäp hoaù vaø ñoâ thò hoaù ôû Vieät Nam coøn raát ngaén so vôùi nhieàu nöôùc, nhöng ñoä beàn vöõng moâi tröôøng ôû Vieät Nam coøn thaáp so vôùi nhöõng nöôùc naøy. Chæ soá beàn vöõng moâi tröôøng (ESI) naêm 2005 cuûa Vieät Nam ñaït 42,3 ñieåm, ñöùng thöù 8 trong caùc nöôùc ASEAN, ñöùng sau caû Myanmar, Laøo vaø Campuchia. Sôû dó chæ soá beàn vöõng moâi tröôøng cuûa Vieät Nam thaáp do tình traïng oâ nhieãm coøn naëng vaø taøi nguyeân thieân nhieân bò taøn phaù nghieâm troïng, chöa coù giaûi phaùp höõu hieäu ñeå giaûi quyeát. LUAÄN VAÊN TOÁT NGHIEÄP GVHD : THS. VUÕ HAÛI YEÁN SVTH : NGUYỄN THỊ HUỲNH NHƯ 11  Vaán ñeà coâng nghieäp hoaù vaø ñoâ thò hoaù: quaù trình coâng nghieäp hoaù cuõng gaây ra oâ nhieãm moâi tröôøng naëng neà nhaát laø ñoái vôùi caùc ngaønh coâng nghieäp, giao thoâng, cheá bieán thuyû saûn. Beân caïnh ñoù, quaù trình ñoâ thò hoaù cuõng taïo ra söùc eùp ñoái vôùi moâi tröôøng laøm giaûm dieän tích caây xanh vaø maët nöôùc.  Vaán ñeà ña daïng hoaù sinh hoïc: ñang ñoái maët vôùi caùc nguy cô gaây suy thoaùi do vieäc chuyeån ñoåi söû duïng ñaát khoâng ñuùng qui hoaïch, khai thaùc vaø söû duïng böøa baõi caùc nguoàn taøi nguyeân thieân nhieân, do thieân tai, haïn haùn, chaùy röøng…  OÂ nhieãm nguoàn nöôùc: cuõng ñang laø vaán ñeà böùc xuùc hieän nay. Hieän nay haï löu ôû caùc con soâng, ñaëc bieät laø ôû khu vöïc caùc thaønh phoá coù khu coâng nghieäp ñang bò oâ nhieãm. Beân caïnh ñoù, nguoàn nöôùc ngaàm cuõng daàn caïn kieät vaøo muøa khoâ.  Tyû leä che phuû röøng: môùi ñaït 37,4%, dieän tích ñaát töï nhieân ñöôïc baûo toàn ñeå duy trì ña daïng sinh hoïc môùi ñaït 7,5%.  Tyû leä khu coâng nghieäp, khu cheá xuaát coù heä thoáng xöû lyù nöôùc thaûi taäp trung ñaït tieâu chuaån moâi tröôøng môùi ñaït 45%.  Tyû leä soá cô sôû saûn xuaát môùi xaây döïng söû duïng coâng ngheä saïch hoaëc coù thieát bò xöû lyù oâ nhieãm moâi tröôøng môùi ñaït 50%. Tyû leä caùc doanh nghieäp ñaït chöùng chæ ISO môùi 17%... 1.2.2. Toång quan veà saûn xuaát saïch hôn: 1.2.2.1. Nguyeân nhaân taïo ra chaát thaûi Trong quaù trình saûn xuaát, coù raát nhieàu nguyeân nhaân gaây ra chaát thaûi, coù theå lieân quan ñeán moät soá lyù do sau:  Quaûn lyù noäi vi, nhaän thöùc:  Löïa choïn vaø chaát löôïng cuûa nguyeân vaät lieäu ñaàu vaøo  Kieåm soaùt qui trình saûn xuaát  Thieát bò söû duïng cho saûn xuaát.  Coâng ngheä duøng cho saûn xuaát.  Ñaëc tính saûn phaåm.  Nguyeân lieäu, saûn phaåm trung gian, thaønh phaåm bò laõng phí. LUAÄN VAÊN TOÁT NGHIEÄP GVHD : THS. VUÕ HAÛI YEÁN SVTH : NGUYỄN THỊ HUỲNH NHƯ 12  Söû duïng naêng löôïng khoâng hieäu quaû.  Sai soùt trong quaûn lyù. 1.2.2.2. Ñònh nghóa saûn xuaát saïch hôn (SXSH) a) Saûn xuaát saïch hôn vaø kieåm soaùt oâ nhieãm:  Kieåm soaùt oâ nhieãm: taäp trung vaøo caùc vaán ñeà phaûi laøm gì vôùi caùc chaát thaûi ñaõ phaùt sinh trong quaù trình saûn xuaát (hay goïi laø xöû lyù cuoái ñöôøng oáng). Vì theá maø xöû lyù cuoái ñöôøng oáng chæ laø caùch bieán chaát thaûi töø daïng naøy sang daïng khaùc. Nhöôïc ñieåm lôùn cuûa caùch nghó chæ kieåm soaùt oâ nhieãm laø: - Ñaét tieàn maø khoâng hieäu quaû; - Taêng löôïng chaát thaûi raén; - Toån thaát nguyeân lieäu, saûn phaåm vaø hoaù chaát ñeå xöû lyù  Saûn xuaát saïch hôn laø moät caùch thöùc suy nghó môùi vaø saùng taïo veà caùc saûn phaåm vaø caùc quy trình coâng ngheä saûn xuaát ra caùc saûn phaåm naøy. Thöïc hieän saûn xuaát saïch hôn baèng caùch aùp duïng lieân tuïc caùc chieán löôïc nhaèm giaûm thieåu caùc quaù trình phaùt sinh ra caùc nguoàn chaát thaûi vaø khí thaûi.  UNEP ñònh nghóa SXSH laø vieäc aùp duïng lieân tuïc chieán löôïc phoøng ngöøa toång hôïp veà moâi tröôøng vaøo caùc quaù trình saûn xuaát, saûn phaåm vaø dòch vuï nhaèm naâng cao hieäu suaát sinh thaùi vaø giaûm thieåu ruûi ro cho con ngöôøi vaø moâi tröôøng.  Ñoái vôùi quaù trình saûn xuaát: SXSH bao goàm: - Baûo toaøn nguyeân lieäu, vaø naêng löôïng, taêng hieäu suaát. - Loaïi tröø caùc nguyeân lieäu ñoäc haïi. - Giaûm löôïng vaø tính ñoäc haïi cuûa taát caû caùc chaát thaûi ngay taïi nguoàn.  Ñoái vôùi saûn phaåm: SXSH bao goàm vieäc giaûm aûnh höôûng tieâu cöïc trong suoát voøng ñôøi saûn phaåm, töø khaâu thieát keá ñeán thaûi boû.  Ñoái vôùi dòch vuï: SXSH ñöa caùc yeáu toá veà moâi tröôøng vaøo trong thieát keá vaø phaùt trieån caùc dòch vuï.  Caùc khaùi nieäm töông töï vôùi SXSH laø: LUAÄN VAÊN TOÁT NGHIEÄP GVHD : THS. VUÕ HAÛI YEÁN SVTH : NGUYỄN THỊ HUỲNH NHƯ 13 - Giaûm thieåu chaát thaûi, - Phoøng ngöøa oâ nhieãm, vaø - Naêng suaát xanh. Veà cô baûn caùc khaùi nieäm naøy raát gioáng vôùi SXSH; ñeàu coù chung yù töôûng giuùp cho doanh nghieäp saûn xuaát coù hieäu quaû hôn vaø phaùt sinh ít oâ nhieãm hôn.  Theo caùch nghó môùi, thì moâi tröôøng khoâng chæ laø giaûi quyeát chaát thaûi cuoái nguoàn maø coøn phaûi bieát caùch quaûn lyù, kieåm soaùt, saûn xuaát hieäu quaû ngay töø nhöõng coâng ñoaïn ñaàu. Chính vì vaäy maø SXSH traùnh ñöôïc hay giaûm thieåu ñöôïc caùc chaát thaûi vaø oâ nhieãm tröôùc khi chuùng ñöôïc sinh ra.  Söï khaùc bieät cô baûn giöõa kieåm soaùt oâ nhieãm (hay coøn goïi laø xöû lyù cuoái ñöôøng oáng) vaø SXSH laø thôøi ñieåm thöïc hieän. Kieåm soaùt oâ nhieãm ñöôïc thöïc hieän sau khi ñaõ coù chaát thaûi, hay noùi caùch khaùc laø tieáp caän “ phaûn öùng vaø xöû lyù”; trong khi ñoù SXSH laø tieáp caän chuû ñoäng, theo höôùng “döï ñoaùn vaø phoøng ngöøa”. Nhö chuùng ta ñaõ bieát toát nhaát laø neân phoøng beänh hôn laø chöõa beänh.  SXSH khoâng gioáng nhö xöû lyù cuoái ñöôøng oáng, ví duï nhö xöû lyù khí thaûi, nöôùc thaûi, hay baõ thaûi raén. Caùc heä thoáng xöû lyù cuoái ñöôøng oáng laøm giaûm taûi löôïng oâ nhieãm nhöng khoâng taùi söû duïng ñöôïc phaàn nguyeân lieäu ñaõ maát ñi. Do ñoù xöû lyù cuoái ñöôøng oáng luoân luoân laøm taêng chi phí saûn xuaát. Trong khi ñoù, SXSH mang laïi caùc lôïi ích kinh teá song song vôùi giaûm taûi oâ nhieãm. Saûn xuaát saïch hôn ñoàng nghóa vôùi giaûm thieåu chaát thaûi vaø phoøng ngöøa oâ nhieãm.  Beân caïnh vieäc giaûm thieåu caùc chaát thaûi vaø oâ nhieãm thoâng qua vieäc SXSH, giaûm nguyeân lieäu vaø naêng löôïng laø moät thaønh quaû cuûa caùch tieáp caän naøy.  SXSH phaán ñaáu ñaït hieäu suaát söû duïng nguyeân lieäu trong phaïm vi khaû thi veà kinh teá sao cho caøng gaàn 100% caøng toát.  Khi caùc ngaønh coâng nghieäp bò baét buoäc phaûi giaûm chaát thaûi hôn nöõa thì chi phí cho caùc giaûi phaùp kieåm soaùt oâ nhieãm ngaøy caøng trôû neân maéc tieàn. Trong nhieàu tröôøng hôïp chi phí cho vieäc xöû lyù chaát thaûi lôùn hôn nhieàu chi phí cuûa nguyeân lieäu bò toån thaát trong chaát thaûi. Moät trong nhöõng quan LUAÄN VAÊN TOÁT NGHIEÄP GVHD : THS. VUÕ HAÛI YEÁN SVTH : NGUYỄN THỊ HUỲNH NHƯ 14 nieäm sai laàm laø phaûi chòu phí toån neáu quan taâm ñeán moâi tröôøng hay ñoù laø moät caùi giaù phaûi traû trong kinh doanh. Chaát thaûi coù theå laø moät nguoàn taøi nguyeân vaø coâng ty khoâng chæ taêng uy tín maø coøn taêng lôïi theá caïnh tranh nhôø quaûn lyù vaø söû duïng nguoàn taøi nguyeân hieäu quaû hôn. Chính vì vaäy caùc ngaønh coâng nghieäp baét ñaàu phaûi xem xeùt caùc giaûi phaùp khaùc, trong soá ñoù laø giaûi phaùp SXSH. Hình 1.1: So saùnh lôïi ích kinh teá giöõa saûn xuaát saïch vaø xöû lyù kinh teá cuoái ñöôøng oáng b) Baûn chaát cuûa SXSH vaø tieát kieäm naêng löôïng (TKNL) laø:  Quaûn lyù noäi vi toát.  Thay ñoåi, taêng hieäu suaát nguyeân lieäu, nhieân lieäu.  Thay ñoåi, thieát keá laïi saûn phaåm.  Caûi tieán, ñoåi môùi coâng ngheä saûn xuaát Trong quaù trình phaùt trieån laâu daøi ñaây laø phöông caùch toát nhaát ñeå keát hôïp caùc lôïi ích kinh teá vaø lôïi ích moâi tröôøng cho coâng ty. SXSH vaø TKNL khoâng chæ giuùp traùnh ñöôïc caùc taùc ñoäng cuûa moâi tröôøng vaø aûnh höôûng xaáu ñeán söùc khoûe maø coøn mang laïi nhieàu lôïi ích tröïc tieáp cho coâng ty. Xöû lyù cuoái ñöôøng oáng THÔØI GIAN CHI PHÍ Saûn xuaát saïch LUAÄN VAÊN TOÁT NGHIEÄP GVHD : THS. VUÕ HAÛI YEÁN SVTH : NGUYỄN THỊ HUỲNH NHƯ 15 1.2.2.3. YÙ nghóa SXSH vaø TKNL Saûn xuaát saïch hôn vaø tieát kieäm naêng löôïng coù yù nghóa ñoái vôùi taát caû caùc cô sôû coâng nghieäp, khoâng phuï thuoäc vaøo qui moâ, möùc ñoä tieâu thuï nguyeân, nhieân lieäu. Phaàn lôùn caùc doanh nghieäp aùp duïng SXSH ñeàu coù theå giaûm löôïng nguyeân lieäu tieâu thuï töø 10 ñeán 15%.  SXSH toát cho doanh nghieäp: caùc doanh nghieäp aùp duïng SXSH laø doanh nghieäp ñaõ giaûm thieåu caùc toån thaát nguyeân vaät lieäu vaø saûn phaåm, do ñoù coù theå ñaït saûn löôïng cao hôn, chaát löôïng oån ñònh, toång thu nhaäp kinh teá cuõng nhö tính caïnh tranh cao hôn.  Lôïi ích cuûa SXSH : Kinh ngieäm thöïc teá ñaõ chæ ra raèng SXSH khoâng chæ mang laïi lôïi ích kinh teá maø coøn caû lôïi ích moâi tröôøng: - Caûi thieän hieäu suaát saûn xuaát; - Söû duïng nguyeân lieäu, nöôùc, naêng löôïng coù hieäu quaû hôn; - Taùi söû duïng phaàn baùn thaønh phaåm coù giaù trò; - Giaûm oâ nhieãm; - Giaûm chi phí xöû lyù vaø thaûi boû caùc chaát thaûi raén, nöôùc thaûi vaø khí thaûi; - Taïo hình aûnh veà coâng ty toát hôn; - Caûi thieän söùc khoeû ngheà nghieäp vaø an toaøn.  Giaûm nguyeân lieäu vaø naêng löôïng söû duïng: Do giaù thaønh ngaøy moät taêng cuûa caùc nguyeân lieäu söû duïng cuõng nhö hieän traïng ngaøy caøng khan hieám nöôùc, khoâng moät doanh nghieäp naøo chaáp nhaän vieäc thaûi boû caùc taøi nguyeân naøy döôùi daïng chaát thaûi. Nöôùc vaø naêng löôïng laø ñaëc bieät quan troïng, ñaëc bieät ñoái vôùi caùc doanh nghieäp ngaønh thuûy saûn söû duïng vôùi löôïng lôùn.  Tieáp caän taøi chính deã daøng hôn: Caùc cô quan taøi chính ngaøy moät nhaän thöùc roõ söï nghieâm troïng cuûa vieäc huyû hoaïi moâi tröôøng vaø hieän ñang nghieân cöùu caùc döï thaûo döï aùn môû roäng hoaëc LUAÄN VAÊN TOÁT NGHIEÄP GVHD : THS. VUÕ HAÛI YEÁN SVTH : NGUYỄN THỊ HUỲNH NHƯ 16 hieän ñaïi hoaù maø trong soá ñoù caùc khoaûn vay ñeàu ñöôïc nhìn nhaän töø goùc ñoä moâi tröôøng. Caùc keá hoaïch hoaït ñoäng SXSH seõ ñem laïi hình aûnh moâi tröôøng coù lôïi veà doanh nghieäp cuûa baïn tôùi caùc nhaø cho vay, do ñoù seõ taïo ñieàu kieän tieáp caän deã daøng hôn vôùi caùc nguoàn hoã trôï taøi chính.  Caùc cô hoäi thò tröôøng môùi vaø ñöôïc caûi thieän: Vieäc naâng cao nhaän thöùc cuûa ngöôøi tieâu duøng veà caùc vaán ñeà moâi tröôøng ñaõ buøng noå nhu caàu veà saûn phaåm xanh treân thò tröôøng quoác teá. Chính vì vaäy, khi phía coâng ty ñaõ coù nhöõng noã löïc nhaän thöùc veà SXSH, coâng ty coù theå môû ra ñöôïc nhieàu cô hoäi thò tröôøng môùi vaø saûn xuaát ra caùc saûn phaåm coù chaát löôïng cao hôn vaø coù theå baùn ra vôùi giaù cao hôn. Caùc doanh nghieäp thöïc hieän SXSH vaø TKNL seõ ñaùp öùng caùc tieâu chuaån veà moâi tröôøng, ví duï nhö ISO 14001, hoaëc caùc yeâu caàu cuûa thò tröôøng nhö nhaõn sinh thaùi. Thöïc hieän ñaùnh giaù SXSH seõ giuùp cho vieäc thöïc hieän heä thoáng quaûn lyù moâi tröôøng nhö ISO01 deã daøng hôn.  Taïo neân hình aûnh coâng ty toát hôn: Saûn xuaát saïch hôn phaûn aùnh vaø caûi thieän hình aûnh chung veà doanh nghieäp cuûa baïn, moät coâng ty vôùi hình aûnh “xanh” seõ ñöôïc caû xaõ hoäi vaø cô quan höõu quan chaáp nhaän deã daøng hôn.  Moâi tröôøng laøm vieäc toát hôn: Vieäc nhaän thöùc ra ñöôïc taàm quan troïng cuûa moâi tröôøng laøm vieäc saïch vaø an toaøn ngaøy moät gia taêng trong soá caùc coâng nhaân. Baèng caùch ñaûm baûo caùc ñieàu kieän laøm vieäc thích hôïp thoâng qua SXSH, coâng ty coù theå laøm taêng yù thöùc caùn boä, ñoàng thôøi xaây döïng yù thöùc kieåm soaùt chaát thaûi. Caùc hoaït ñoäng nhö vaäy seõ giuùp cho doanh nghieäp ñaït ñöôïc khaû naêng caïnh tranh.  Tuaân thuû moâi tröôøng toát hôn: Caùc tieâu chuaån moâi tröôøng veà phaùt thaûi caùc chaát thaûi (loûng, raén, khí) ñang trôû neân ngaøy moät chaët cheõ hôn. Ñeå ñaùp öùng ñöôïc caùc chæ tieâu naøy thöôøng yeâu caàu laép ñaët caùc heä thoáng kieåm soaùt oâ nhieãm phöùc taïp vaø ñaét tieàn. SXSH hoã trôï cho vieäc xöû lyù caùc doøng thaûi, vaø do ñoù doanh nghieäp seõ tuaân thuû caùc tieâu LUAÄN VAÊN TOÁT NGHIEÄP GVHD : THS. VUÕ HAÛI YEÁN SVTH : NGUYỄN THỊ HUỲNH NHƯ 17 chuaån thaûi moät caùch deã daøng, ñôn giaûn vaø reû tieàn hôn. SXSH daãn ñeán vieäc giaûm chaát thaûi, giaûm löôïng phaùt thaûi, thaäm chí giaûm caû ñoäc toá theo qui luaät voøng troøn. 1.2.2.4. Giaûi phaùp SXSH Saûn xuaát saïch hôn khoâng chæ ñôn thuaàn laø thay ñoåi thieát bò, maø coøn laø caùc thay ñoåi trong vaän haønh vaø quaûn lyù cuûa moät doanh nghieäp. Caùc thay ñoåi ñöôïc goïi laø “caùc giaûi phaùp saûn xuaát saïch hôn” coù theå ñöôïc chia thaønh caùc nhoùm sau: - Giaûm chaát thaûi taïi nguoàn; - Tuaàn hoaøn chaát thaûi; - Caûi tieán saûn phaåm. a) Giaûm chaát thaûi taïi nguoàn: Veà cô baûn, yù töôûng cuûa SXSH laø tìm hieåu taän goác cuûa oâ nhieãm.  Quaûn lyù noäi vi: - Quaûn lyù noäi vi laø moät loaïi giaûi phaùp ñôn giaûn nhaát cuûa SXSH. Quaûn lyù noäi vi khoâng ñoøi hoûi chi phí ñaàu tö vaø coù theå thöïc hieän ñöôïc ngay sau khi xaùc ñònh ñöôïc caùc giaûi phaùp. - Ví duï quaûn lyù noäi vi: khaéc phuïc caùc ñieåm roø ræ, ñoùng van nöôùc hay taét thieát bò khi khoâng söû duïng ñeå traùnh toån thaát. LUAÄN VAÊN TOÁT NGHIEÄP GVHD : THS. VUÕ HAÛI YEÁN SVTH : NGUYỄN THỊ HUỲNH NHƯ 18 - Maëc duø quaûn lyù noäi vi laø ñôn giaûn nhöng vaãn caàn coù söï quan taâm cuûa ban laõnh ñaïo cuõng nhö ñaøo taïo nhaân vieân.  Kieåm soaùt quaù trình toát hôn: - Kieåm soaùt quaù trình toát hôn ñeå ñaûm baûo caùc ñieàu kieän saûn xuaát ñöôïc toái öu hoaù veà maët tieâu thuï nguyeân lieäu, saûn xuaát vaø phaùt sinh chaát thaûi. - Caùc thoâng soá cuûa quaù trình nhö: nhieät ñoä, thôøi gian, aùp suaát, PH, toác ñoä…caàn ñöôïc giaùm saùt vaø duy trì caøng gaàn tôùi ñieàu kieän toái öu caøng toát. - Cuõng nhö quaûn lyù noäi vi, kieåm soaùt quaù trình toát hôn ñoøi hoûi quan taâm cuûa ban laõnh ñaïo cuõng nhö vieäc giaùm saùt ngaøy moät hoaøn chænh hôn.  Thay ñoåi nguyeân lieäu: - Thay ñoåi nguyeân lieäu laø vieäc thay theá caùc nguyeân vaät lieäu ñang söû duïng baèng caùc nguyeân vaät lieäu khaùc thaân thieän vôùi moâi tröôøng hôn. - Thay ñoåi nguyeân vaät lieäu coøn coù theå laø vieäc mua nguyeân vaät lieäu coù chaát löôïng toát hôn ñeå ñaït hieäu suaát söû duïng cao hôn. Thoâng thöôøng löôïng nguyeân lieäu söû duïng, chaát löôïng cuûa nguyeân lieäu vaø saûn phaåm coù moái quan heä tröïc tieáp nhau.  Caûi tieán thieát bò: - Caûi tieán thieát bò laø vieäc thay ñoåi thieát bò ñaõ coù ñeå nguyeân lieäu toån thaát ít hôn. Vieäc caûi tieán thieát bò coù theå laø ñieàu chænh toác ñoä maùy, laø toái öu kích thöôùc kho chöùa, laø vieäc baûo oân beà maët noùng/ laïnh hoaëc thieát keá caûi thieän caùc boä phaän caàn thieát trong thieát bò.  Coâng ngheä saûn xuaát môùi: - Coâng ngheä saûn xuaát môùi laø vieäc laép ñaët caùc thieát bò hieän ñaïi coù hieäu quaû hôn. Ví duï nhö laép ñaët noài hôi coù hieäu suaát cao hôn. - Giaûi phaùp naøy yeâu caàu chi phí ñaàu tö cao hôn caùc giaûi phaùp saûn xuaát saïch khaùc, do ñoù caàn phaûi ñöôïc nghieân cöùu caån thaän. Maëc duø vaäy, LUAÄN VAÊN TOÁT NGHIEÄP GVHD : THS. VUÕ HAÛI YEÁN SVTH : NGUYỄN THỊ HUỲNH NHƯ 19 tieàm naêng tieát kieäm vaø caûi thieän chaát löôïng coù theå cao hôn so vôùi caùc giaûi phaùp khaùc. b) Tuaàn hoaøn: Coù theå tuaàn hoaøn caùc loaïi doøng thaûi khoâng theå traùnh ñöôïc trong khu vöïc saûn xuaát, hoaëc baùn ra nhö laø moät saûn phaåm phuï.  Taän thu, taùi söû duïng taïi choã: laø vieäc thu thaäp chaát thaûi vaø söû duïng laïi cho quaù trình saûn xuaát. Moät ví duï ñôn giaûn cuûa giaûi phaùp naøy laø söû duïng laïi nöôùc töø moät quaù trình naøy cho quaù trình khaùc.  Taïo ra saûn phaåm phuï: laø vieäc thu thaäp (vaø xöû lyù) “caùc doøng thaûi ñeå coù theå trôû thaønh moät saûn phaåm môùi hoaëc baùn ra cho caùc cô sôû saûn xuaát khaùc. Ví duï nhö löôïng men bia thöøa coù theå söû duïng laøm thöùc aên cho lôïn, cho caù hay laøm caùc chaát ñoän thöïc phaåm. c) Caûi tieán saûn phaåm: Caûi thieän chaát löôïng saûn phaåm ñeå laøm giaûm oâ nhieãm cuõng laø moät yù töôûng cô baûn cuûa saûn xuaát saïch hôn.  Thay ñoåi saûn phaåm: laø vieäc xem xeùt laïi saûn phaåm vaø caùc yeâu caàu ñoái vôùi saûn phaåm ñoù. Neáu coù theå thay moät caùi naép ñaäy kim loaïi ñaõ ñöôïc sôn baèng moät caùi naép ñaäy baèng nhöïa cho moät soá saûn phaåm nhaát ñònh thì ñaõ traùnh ñöôïc caùc vaán ñeà veà moâi tröôøng cuõng nhö caùc chi phí ñeå sôn hoaøn thieän caùi naép ñoù.  Thay ñoåi bao bì: - Caûi thieän thieát keá saûn phaåm coù theå ñem laïi tieát kieäm veà tieâu thuï nguyeân lieäu vaø löôïng hoaù chaát ñoäc haïi söû duïng. - Caùc thay ñoåi veà bao bì coù theå laø quan troïng. Vaán ñeà côn baûn laø giaûm thieåu löôïng bao bì söû duïng ñoàng thôøi baûo veä ñöôïc saûn phaåm. - Ví duï nhö: söû duïng bìa caïc-toâng cuõ thay cho caùc xoáp baûo veä caùc vaät deã vôõ. 1.2.2.5. Ñaùnh giaù SXSH vaø vì sao phaûi ñaùnh giaù SXSH a) Toång quan ñaùnh giaù SXSH: LUAÄN VAÊN TOÁT NGHIEÄP GVHD : THS. VUÕ HAÛI YEÁN SVTH : NGUYỄN THỊ HUỲNH NHƯ 20  Ñeå coù theå xaùc ñònh caùc cô hoäi veà SXSH, caàn phaûi tieán haønh ñaùnh giaù SXSH. Vieäc ñaùnh giaù SXSH taäp trung vaøo 3 böôùc nhaän thöùc trình töï : 1) Thoáng keâ taøi nguyeân: Nôi naøo chaát thaûi vaø khoùi thaûi sinh ra? 2) Ñaùnh giaù nguyeân nhaân: Taïi sao chaát thaûi vaø khoùi thaûi sinh ra? 3) Ñöa ra giaûi phaùp baèng caùch naøo thöïc hieän nhöõng giaûi phaùp naøy?  Ñaùnh giaù SXSH laø moät caùch tieáp caän coù heä thoáng ñeå kieåm tra quaù trình saûn xuaát hieän taïi vaø xaùc ñònh caùc cô hoäi caûi thieän quaù trình ñoù hoaëc saûn phaåm.  Cam keát cuûa laõnh ñaïo: - Moät ñaùnh giaù SXSH thaønh coâng yeâu caàu söï cam keát maïnh meõ töø phía laõnh ñaïo cam keát naøy caàn ñöôïc söï tham gia vaø giaùm saùt tröïc tieáp. Söï tham gia nghieâm tuùc ñöôïc theå hieän trong haønh ñoäng, khoâng chæ döøng laïi ôû lôøi noùi. - Laøm theá naøo ñeå ñöôïc söï cam keát cuûa laõnh ñaïo? o Öôùc tính giaù trò löôïng taøi nguyeân maát maùt döôùi daïng chaát thaûi; o Chæ roõ haäu quaû moâi tröôøng (vaø tính phaùp lyù) cuûa vieäc phaùt sinh doøng thaûi naøy; vaø o Nhaán maïnh vieäc SXSH coù theå caûi thieän hieän traïng nhö theá naøo.  Söï tham gia cuûa coâng nhaân vaän haønh: nhöõng ngöôøi giaùm saùt vaø vaän haønh caàn ñöôïc tham gia tích cöïc ngay töø ñaàu ñaùnh giaù SXSH. Coâng nhaân laø nhöõng ngöôøi ñoùng goùp nhieàu vaøo vieäc xaùc ñònh vaø thöïc hieän caùc bieän phaùp SXSH.  Tieáp caän coù heä thoáng: ñeå saûn xuaát saïch trôû neân beàn vöõng vaø coù hieäu quaû, caàn thieát phaûi tuaân thuû vaø aùp duïng caùch tieáp caän coù heä thoáng. Khi baét ñaàu baèng caùc nhieäm vuï rieâng leû, coâng vieäc coù theå seõ khaù haáp daãn vaø thaáy caùc lôïi ích ngaén haïn xuaát hieän daàn daàn. Maëc duø vaäy caûm giaùc naøy coù theå seõ giaûm ñi raát nhanh neáu khoâng nhaän ra ñöôïc caùi lôïi ích laâu daøi. Chính vì vaäy maø caàn phaûi coù theâm thôøi gian cuõng nhö noã löïc ñeå ñaûm baûo tuaân thuû thöïc hieän theo caùch tieáp caän naøy moät caùch coù heä thoáng vaø coù toå chöùc. LUAÄN VAÊN TOÁT NGHIEÄP GVHD : THS. VUÕ HAÛI YEÁN SVTH : NGUYỄN THỊ HUỲNH NHƯ 21 b) Ñaùnh giaù nhanh SXSH  Ñaùnh giaù nhanh SXSH mang laïi cho caùc doanh nghieäp thoâng tin veà: - Caùc cô hoäi tieán haønh caûi thieän ngay. - Tieàm naêng aùp duïng SXSH: khaû naêng giaûm chi phí thoâng qua aùp duïng SXSH. - Caùch thöùc khôûi ñoäng vaø thöïc hieän SXSH.  Phaïm vi öùng duïng: - Daây chuyeàn saûn xuaát; - Söû duïng naêng löôïng. SXSH coù theå aùp duïng vôùi toaøn boä quaù trình saûn xuaát hoaëc cho moät soá coâng ñoaïn cuï theå.  Quaù trình ñaùnh giaù nhanh: Trong thôøi gian trung bình 2 ngaøy, caùc chuyeân gia SXSH seõ taäp trung laøm vieäc vôùi ban laõnh ñaïo vaø caùn boä laøm vieäc cuûa doanh nghieäp, caùc hoaït ñoäng bao goàm: - Khaûo saùt nhanh quaù trình saûn xuaát; - Xem xeùt vaø phaân tích caùc döõ lieäu caàn coù; - Thaûo luaän caùc toàn taïi caàn caûi thieän.  Ñaùnh giaù nhanh giuùp cho doanh nghieäp öôùc tính ñöôïc lôïi ích thoâng qua aùp duïng SXSH, tröôùc khi quyeát ñònh thöïc hieän ñaùnh giaù chi tieát. Thoâng qua ñaùnh giaù nhanh, doanh nghieäp seõ coù yù töôûng sô boä veà caùch thöùc aùp duïng tieáp caän naøy vaø tieàm naêng cuûa SXSH. c) Taïi sao caàn phaûi ñaùnh giaù SXSH ? - Giaûm thieåu caùc chaát thaûi phaùt sinh; - Caûi thieän hieäu quaû söû duïng taøi nguyeân; - Caûi thieän heä thoáng quaûn lyù saûn xuaát; - Taïo taâm lyù vaø thoùi quen toát cho nhaân vieân; LUAÄN VAÊN TOÁT NGHIEÄP GVHD : THS. VUÕ HAÛI YEÁN SVTH : NGUYỄN THỊ HUỲNH NHƯ 22 - Tuyeån choïn nguyeân lieäu; - Kieåm soaùt toát caùc quaù trình saûn xuaát; - Thay ñoåi coâng ngheä/ caûi tieán thieát bò; - Söû duïng toái ña caùc saûn phaåm phuï; - Caûi thieän chaát löôïng saûn phaåm/ thay ñoåi saûn phaåm; - Caûi thieän hieän traïng moâi tröôøng; - Xaây döïng heä thoáng xöû lyù nöôùc thaûi; - …vaø caùc keá hoaïch caûi thieän khaùc. 1.2.2.6. Caùc böôùc chi tieát ñaùnh giaù SXSH vaø TKNL Ñaùnh giaù saûn xuaát saïch hôn (SXSH) vaø tieát kieäm naêng löôïng (TKNL) goàm 6 böôùc:  Baét ñaàu: 1) Khôûi ñoäng.  Phaân tích: 2) Phaân tích caùc böôùc qui trình saûn xuaát. 3) Phaùt hieän caùc cô hoäi SXSH vaø TKNL.  Caûi tieán: 4) Choïn giaûi phaùp SXSH vaø TKNL thöïc hieän. 5) Thöïc hieän giaûi phaùp SXSH vaø TKNL.  Keát hôïp: 6) Duy trì SXSH vaø TKNL. a) BÖÔÙC 1: KHÔÛI ÑOÄNG Tröôùc tieân ban laõnh ñaïo caàn phaûi cam keát vôùi chöông trình SXSH. Ñaùnh giaù SXSH seõ yeâu caàu moät khoaûng thôøi gian ñeå thu thaäp thoâng tin vaø phaùt trieån caùc giaûi phaùp. Hôn nöõa coù theå caàn moät soá chi phí nhö laép ñaët ñoàng hoà nöôùc hoaëc phaân tích maãu. 1) Phaân coâng nhoùm SXSH: Ban laõnh ñaïo caàn chæ ñònh moät ñoäi thöïc hieän ñaùnh giaù SXSH. Khi thöïc hieän vieäc naøy, ban laõnh ñaïo caàn nhôù raèng caùc thaønh vieân trong nhoùm caàn coù moät soá quyeàn haïn, kyõ naêng vaø thôøi gian caàn thieát ñeå thöïc hieän ñaùnh giaù SXSH.  Nhoùm thöïc hieän neân bao goàm caùc thaønh phaàn: LUAÄN VAÊN TOÁT NGHIEÄP GVHD : THS. VUÕ HAÛI YEÁN SVTH : NGUYỄN THỊ HUỲNH NHƯ 23 o Caáp laõnh ñaïo; o Keá toaùn hoaëc thuû kho; o Khu vöïc saûn xuaát; vaø o Boä phaän kyõ thuaät, ví duï nhö boä phaän baûo döôõng. o Chuyeân gia SXSH vaø TKNL.  Caùc yeâu caàu ñoái vôùi nhoùm SXSH: o Nhoùm phaûi coù khaû naêng xaùc ñònh caùc cô hoäi, tìm ra giaûi phaùp vaø thöïc hieän chuùng. o Qui moâ vaø thaønh phaàn neân phuø hôïp vôùi toå chöùc cuûa coâng ty. o Caùc phoøng ban/ beân lieân quan neân coù ñaïi dieän tham gia. 2) Lieät keâ caùc böôùc qui trình: Veà cô baûn, nhoùm saûn xuaát saïch hôn neân coù moät toång quan veà toaøn boä hoaït ñoäng saûn xuaát cuûa doanh nghieäp thoâng qua vieäc lieät keâ taát caû caùc qui trình saûn xuaát, ñaàu vaøo vaø ñaàu ra:  Neâu taát caû caùc coâng ñoaïn, bao goàm saûn xuaát, xöû lyù vaø toàn tröõ nguyeân lieäu, naêng löôïng…  Ñaëc bieät quan taâm ñeán caùc qui trình khoâng lieân tuïc (veä sinh…).  Quan troïng nhaát- xaùc ñònh ñaàu vaøo vaø ñaàu ra, bao goàm nguyeân lieäu, naêng löôïng, nöôùc, chaát thaûi vaø khoùi thaûi. 3) Xaùc ñònh vaø löïa choïn caùc böôùc qui trình coù thaát thoaùt: Döïa treân sô ñoà vaø thoâng qua vieäc khaûo saùt hieän traïng, nhoùm ñaùnh giaù saûn xuaát saïch hôn caàn xaùc ñònh ñöôïc caùc coâng ñoaïn gaây laõng phí:  Coâng ñoaïn naøo thaát thoaùt nhieàu nhaát?  Coâng ñoaïn naøo coù tieàm naêng saûn xuaát cao?  Xaùc ñònh thaát thoaùt tieàn baïc vôùi caùc doøng thaûi?  Ñaùnh giaù caùc böôùc veà löôïng chaát thaûi, ñoä nghieâm troïng cuûa taùc ñoäng, cô hoäi SXSH, lôïi ích öôùc löôïng. LUAÄN VAÊN TOÁT NGHIEÄP GVHD : THS. VUÕ HAÛI YEÁN SVTH : NGUYỄN THỊ HUỲNH NHƯ 24  Böôùc coù tieàm naêng SXSH cao nhaát. b) BÖÔÙC 2:PHAÂN TÍCH CAÙC BÖÔÙC TRONG QUI TRÌNH SAÛN XUAÁT Bao goàm:  Chuaån bò löu ñoà.  Tieán haønh caân baèng vaät chaát vaø naêng löôïng.  Gaùn chi phí cho caùc doøng chaát thaûi  Xem laïi caùc nguyeân nhaân chaát thaûi.  Keát quaû trung gian: lieät keâ caùc nguoàn vaø nguyeân nhaân cuûa chaát thaûi trong qui trình. 4) Chuaån bò löu ñoà: Taäp hôïp löu ñoà qui trình ñeå xaùc ñònh troïng taâm kieåm toaùn.  Xaùc ñònh taát caû caùc hoaït ñoäng cuûa caùc boä phaän.  Lieân keát hoaït cuûa boä phaän vaø caùc doøng nguyeân lieäu.  Gheùp taát caû caùc ñaàu vaøo vaø ñaàu ra. 5) Tieán haønh caân baèng vaät chaát vaø naêng löôïng:  Caùc nguoàn döõ lieäu: ñöôïc thu thaäp töø - Ño ñaïc taïi choã. - Döõ lieäu löu tröõ mua baùn. - Döõ lieäu löu tröõ saûn xuaát - … vaø caùc döõ lieäu khaùc.  Ñaùnh giaù chaát löôïng döõ lieäu: - Tin caäy; - Chính xaùc; - Tính ñaïi dieän.  Tính toaùn ñònh löôïng toaøn boä qui trình: LUAÄN VAÊN TOÁT NGHIEÄP GVHD : THS. VUÕ HAÛI YEÁN SVTH : NGUYỄN THỊ HUỲNH NHƯ 25  Caùc loaïi caân baèng coù theå tieán haønh: - Caân baèng khoái löôïng. - Caân baèng thaønh phaàn. - Caân baèng lyù thuyeát. - Caân baèng toån thaát. - Caân baèng nöôùc, dung moâi. - Caân baèng chaát raén.  Höôùng daãn tính toaùn: - Kieåm tra söï töông thích cuûa caùc ñôn vò söû duïng. - Caùc vaät lieäu caøng ñaét tieàn hay caøng ñoäc haïi, thì baûng caân baèng caàn phaûi chính xaùc. - Caùc baûng caân baèng caøng coù yù nghóa hôn neáu tieán haønh cho moãi nguyeân lieäu thaønh phaàn. - Kieåm tra cheùo coù theå giuùp tìm ra ñieåm khoâng töông thích. Quaù trình saûn xuaát Nguyeân lieäu thoâ Chaát xuùc taùc nöôùc/khoâng khí Taùi sinh Taùi söû duïng trong hoaït ñoäng khaùc Khí thaûi Saûn phaåm Saûn phaåm phuï bao goàm chaát thaûi thu hoài Nöôùc thaûi Chaát thaûi loûng Chaát thaûi raén LUAÄN VAÊN TOÁT NGHIEÄP GVHD : THS. VUÕ HAÛI YEÁN SVTH : NGUYỄN THỊ HUỲNH NHƯ 26 6) Gaùn chi phí cho caùc doøng thaûi:  Chi phí taïi choã: - Thu gom vaø xöû lyù chaát thaûi. - Vaän haønh thieát bò xöû lyù. - Thaát thoaùt nguyeân lieäu thoâ vaø saûn phaåm trung gian.  Chi phí beân ngoaøi: - Phí thaûi; - Thueá, phí cho giaáy pheùp  Ví duï caùc khoaûn chi phí cho chaát thaûi: - Chi phí nguyeân lieäu thoâ; - Chi phí nöôùc; - Chi phí saûn xuaát cuûa nguyeân lieäu trong chaát thaûi; - Chi phí cuûa saûn phaåm trong chaát thaûi; - Chi phí cuûa phuï phaåm trong chaát thaûi - Chi phí xöû lyù; - Chi phí vaän chuyeån chaát thaûi; - Chi phí giaûi quyeát chaát thaûi; - Chi phí naêng löôïng. 7) Xem laïi caùc nguyeân nhaân gaây ra chaát thaûi: Vôùi moãi moät doøng thaûi caàn tieán haønh phaân tích nguyeân nhaân tieàm aån cuûa doøng thaûi. NGUYEÂN LIEÄU VAØO + NGUYEÂN LIEÄU SINH RA NGUYEÂN LIEÄU RA + NGUYEÂN LIEÄU TIEÂU THU  LUAÄN VAÊN TOÁT NGHIEÄP GVHD : THS. VUÕ HAÛI YEÁN SVTH : NGUYỄN THỊ HUỲNH NHƯ 27 Chaát thaûi sinh ra coù theå do taùc ñoäng cuûa: ñaëc tính cuûa saûn phaåm; löïa choïn vaø chaát löôïng nguyeân lieäu; löïa choïn coâng ngheä saûn xuaát; do thieát keá, laép ñaët vaø boá trí thieát bò; hieäu suaát qui trình; vaän haønh vaø baûo trì thieát bò. Qui trình xem xeùt ñeå xaùc ñònh caùc nguyeân nhaân gaây neân chaát thaûi:  Lieân quan ñeán thieát bò duøng cho saûn xuaát: - Thieát keá thieát bò khoâng phuø hôïp; - Löïa choïn thieát bò khoâng phuø hôïp; - Xaép xeáp thieát bò khoâng ñuùng.  Lieân quan ñeán coâng ngheä saûn xuaát: - Choïn qui trình saûn xuaát; - Söû duïng coâng ngheä laïc haäu; - Thöïc hieän caùc böôùc qui trình khoâng caàn thieát.  Lieân quan ñeán ñaëc tính saûn phaåm.  Lieân quan ñeán nguyeân lieäu, saûn phaåm trung gian vaø thaønh phaåm bò laõng phí: - Nguyeân lieäu, saûn phaåm trung gian vaø thaønh phaåm bò laõng phí. - Thaát thoaùt nguyeân lieäu coù giaù trò.  Lieân quan ñeán quaûn lyù noäi vi: - Kieåm soaùt keùm caùc thoâng soá cuûa qui trình. - Vaän haønh vaø baûo trì thieát bò. - Löu tröõ vaø giaûi quyeát khoâng ñuùng nguyeân vaät lieäu.  Lieân quan ñeán löïa choïn vaø chaát löôïng nguyeân lieäu. - Thieáu ñaëc tính chaát löôïng cuûa nguyeân lieäu thoâ. - Söû duïng quaù möùc nguyeân lieäu thoâ; - Söû duïng nguyeân lieäu thoâ reû, khoâng ñaït tieâu chuaån; - Ñaëc tính lyù hoaù cuûa nguyeân lieäu thoâ. LUAÄN VAÊN TOÁT NGHIEÄP GVHD : THS. VUÕ HAÛI YEÁN SVTH : NGUYỄN THỊ HUỲNH NHƯ 28 - Löïa choïn nguyeân lieäu.  Lieân quan ñeán kieåm soaùt qui trình saûn xuaát: - Löïa choïn sai ñieàu kieän qui trình. - Hieäu suaát qui trình keùm. - Sao laõng trong vaän haønh baûo trì.  Lieân quan ñeán toån thaát naêng löôïng: - Vaän haønh thieát bò khoâng caàn thieát. - Taûi cuûa thieát bò ñieän döôùi möùc toái öu. - Coâng suaát thieát bò khoâng phuø hôïp. - Toån thaát naêng löôïng trong phaân phoái.  Lieân quan ñeán quaûn lyù: - Nhaân vieân chöa ñöôïc ñaøo taïo ñuùng möùc. - Coâng nhaân thieáu ñoäng cô laøm vieäc. - Thieáu cam keát vaø quan taâm cuûa laõnh ñaïo caáp treân c) BÖÔÙC 3: PHAÙT HIEÄN CAÙC CÔ HOÄI SXSH VAØ TKNL Döïa treân keát quaû ñaõ laøm ôû nhöõng böôùc tröôùc, böôùc naøy seõ phaùt trieån, lieät keâ vaø moâ taû caùc giaûi phaùp saûn xuaát saïch hôn coù theå laøm ñöôïc. Goàm 2 böôùc nhoû: - Phaùt trieån caùc cô hoäi SXSH. - Löïa choïn caùc cô hoäi SXSH coù theå thöïc hieän ñöôïc 8) Phaùt trieån caùc cô hoäi SXSH.: Ta tieán haønh kieåm tra taát caû caùc kyõ thuaät SXSH: LUAÄN VAÊN TOÁT NGHIEÄP GVHD : THS. VUÕ HAÛI YEÁN SVTH : NGUYỄN THỊ HUỲNH NHƯ 29 Hình 1.2: Kieåm tra taát caû caùc kyõ thuaät SXSH  Caùc nguoàn thoâng tin ñeå phaùt trieån cô hoäi SXSH: - Suy nghó trong nhoùm döï aùn: vöôït raøo caûn, khuyeán khích yù nghó saùng taïo vaø ñoäc laäp. - YÙ kieán beân ngoaøi nhoùm döï aùn: khuyeán khích taát caû caùc caù nhaân trong doanh nghieäp. - Caùc giaûi phaùp tham khaûo: cô sôû döõ lieäu, soå tay, baùo caùo SXSH tröôùc ñaây… - Khaûo saùt vaø chuaån möùc coâng ngheä. 9) Löïa choïn caùc cô hoäi SXSH coù theå thöïc hieän ñöôïc: Quaù trình löïa choïn caùc cô hoäi coù theå thöïc hieän ñöôïc: tröôùc heát ta thöïc hieän caùc giaûi phaùp hieån nhieân khaû thi, sau ñoù loaïi boû caùc giaûi phaùp hieån nhieân Kieåm tra taát caû caùc kyõ thuaät Giaûm chaát thaûi taïi nguoàn Taùi sinh tai choã Ñieàu chænh saûn phaåm Tieát kieäm naêng löôïng Quaûn lyù noäi vi toát Thay ñoåi qui trình Nguyeân lieäu ñaàu vaøo thay ñoåi Kieåm soaùt qui trình toát hôn Taùi söû dung Thu hoài nguyeân lieäu ÖÙng duïng höõu ích Hieäu chænh thieát bò Thay ñoåi coâng ngheä Thieát keá laïi saûn phaåm Thay ñoåi thaønh phaàn saûn phaåm Tieát kieäm ñieän naêng Tieát kieäm nhieät naêng LUAÄN VAÊN TOÁT NGHIEÄP GVHD : THS. VUÕ HAÛI YEÁN SVTH : NGUYỄN THỊ HUỲNH NHƯ 30 khoâng khaû thi, cuoái cuøng laø tieán haønh phaân tích khaû thi cuûa caùc giaûi phaùp coøn laïi.  Saøng loïc: - Giaûi phaùp khoâng coù chi phí hoaëc ruûi ra keøm theo; - Caùc giaûi phaùp lieân quan coù theå gom thaønh nhoùm; - Qui trình neân ñôn giaûn, nhanh choùng vaø thaúng thaén; - Neáu coù theå, duøng phöông phaùp ñònh tính; - Loaïi ra nhöõng giaûi phaùp naøo khoâng thöïc tieãn.  Vaøi caâu hoûi caàn suy ngaãm khi saøng loïc giaûi phaùp: - Giaûi phaùp naøo seõ ñaït muïc tieâu SXSH toát nhaát? - Nhöõng lôïi ích chính cuûa vieäc thöïc hieän laø gì? - Coâng ngheä caàn thieát coù deã tieáp caän kkoâng? - Döï kieán giaûi phaùp seõ toán bao nhieâu? - Nhöõng khu vöïc khaùc naøo seõ bò aûnh höôûng? d) BÖÔÙC 4: CHOÏN GIAÛI PHAÙP SXSH VAØ TKNL Ñoái vôùi caùc cô hoäi SXSH phöùc taïp, caàn tieán haønh nghieân cöùu khaû thi moät caùch chi tieát veà caùc maët kyõ thuaät kinh teá vaø moâi tröôøng: - Ñaùnh giaù khaû thi kyõ thuaät. - Ñaùnh giaù khía caïnh moâi tröôøng. - Ñaùnh giaù hieäu quaû taøi chính. - Löïa choïn giaûi phaùp ñeå thöïc hieän. 10) Ñaùnh giaù khaû thi kyõ thuaät: Trong phaân tích tính khaû thi veà kyõ thuaät caàn quan taâm ñeán caùc khía caïnh sau:  Thieát bò coù saün vaø tin caäy;  Yeâu caàu veà naêng löôïng duïng cuï kieåm soaùt, ñieàu khieån qui trình, khoâng gian; LUAÄN VAÊN TOÁT NGHIEÄP GVHD : THS. VUÕ HAÛI YEÁN SVTH : NGUYỄN THỊ HUỲNH NHƯ 31  Caùc yeâu caàu veà baûo trì;  Caùc yeâu caàu veà kyõ naêng (ngöôøi vaän haønh, kyõ thuaät vieân…);  Caùc vaán ñeà veà an toaøn;  Hieäu quaû khi vaän haønh. 11) Ñaùnh giaù khía caïnh moâi tröôøng: Ñoái vôùi haàu heát caùc giaûi phaùp, tính khaû thi moâi tröôøng laø ñieàu hieån nhieân. Maëc duø vaäy caàn phaûi ñaùnh giaù xem coù taùc ñoäng moâi tröôøng tieâu cöïc naøo vöôït quaù phaàn tích cöïc khoâng. Ñaùnh giaù khía caïnh moâi tröôøng caàn höôùng tôùi vieäc GIAÛM:  Sinh ra caùc chaát gaây oâ nhieãm;  Tính ñoäc haïi cuûa caùc chaát gaây oâ nhieãm;  Tieâu thuï naêng löôïng;  Tieâu thuï nguyeân lieäu;  Tieâu thuï nöôùc;  Taûi löôïng caùc chaát gaây oâ nhieãm. 12) Ñaùnh giaù hieäu quaû taøi chính: Tính khaû thi veà kinh teá caàn ñöôïc tính toaùn döïa treân cô sôû ñaàu tö vaø tieát kieäm döï tính. Moät vaøi phöông phaùp ñöôïc duøng trong thaåm ñònh ñaàu tö laø:  Thu thaäp döõ lieäu: - Voán ñaàu tö: o Thieát bò, xaây döïng, linh tinh… o Ñaøo taïo khôûi ñoäng… - Chi phí vaø lôïi ích cuûa vaän haønh: o So saùnh chi phí: ñeå so saùnh caùc löïa choïn coù thu nhaäp nhö nhau. LUAÄN VAÊN TOÁT NGHIEÄP GVHD : THS. VUÕ HAÛI YEÁN SVTH : NGUYỄN THỊ HUỲNH NHƯ 32 o So saùnh lôïi ích: döïa treân thu nhaäp vaø löôïng tieát kieäm cuûa cuøng löïa choïn.  Löïa choïn caùc chæ tieâu kinh teá: - Thôøi gian hoaøn voán: o Nhoû hôn 1-2 naêm ñoái vôùi caùc döï aùn ñôn giaûn; o Nhoû hôn 3-4 naêm ñoái vôùi caùc döï aùn coù chi phí trung bình; o Lôùn hôn 5 naêm ñoái vôùi caùc döï aùn coù chi phí lôùn. - Suaát hoaøn voán noäi taïi (IRR): Lôùn hôn nhieàu laõi suaát ngaân haøng. - Giaù trò hieän taïi thuaàn (NPV): lôùn hôn nhieàu so vôùi 0 (Sau thôøi gian khaáu hao) Phöông phaùp duøng thôøi gian hoaøn voán laø phöông phaùp thöôøng ñöôïc söû duïng vì phöông phaùp naøy ñôn giaûn vaø coù theå tính toaùn nhanh. Ñoái vôùi caùc giaûi phaùp SXSH taäp trung ñaàu tö, caàn phaûi tieán haønh phaân tích kinh teá chi tieát hôn, ví duï nhö IRR vaø NPV.  Tính toaùn kinh teá. 13) Löïa choïn giaûi phaùp ñeå thöïc hieän:  Keát hôïp caùc keát quaû cuûa ñaùnh giaù kyõ thuaät, kinh teá vaø moâi tröôøng cuûa caùc cô hoäi SXSH.  Laäp hoà sô chính xaùc caùc keát quaû vaø lôïi ích mong ñôïi cho moãi giaûi phaùp ñeå taïo thuaän lôïi cho vieäc tìm voán vaø giaùm saùt keát quaû thöïc hieän.  Saép thöù töï caùc giaûi phaùp vaø thieát laäp keá hoaïch thöïc hieän. Thôøi gian thöïc hieän keá hoaïch ñaõ thieát laäp laø: - Ngaén haïn: nhoû hôn 3 thaùng; - Trung haïn: 3 ñeán 12 thaùng; - Daøi haïn: treân 1 naêm. LUAÄN VAÊN TOÁT NGHIEÄP GVHD : THS. VUÕ HAÛI YEÁN SVTH : NGUYỄN THỊ HUỲNH NHƯ 33 e) BÖÔÙC 5: THÖÏC HIEÄN GIAÛI PHAÙP SXSH Raát nhieàu caùc giaûi phaùp khoâng toán hoaëc toán ít chi phí ví duï nhö söûa chöõa choã roø ræ, ñoùng voøi ñang chaûy khi khoâng söû duïng hoaëc ñaøo taïo caùn boä caàn phaûi ñöôïc thöïc hieän ngay töø nhöõng böôùc ñaàu cuûa ñaùnh giaù SXSH. Caùc giaûi phaùp naøy caàn ñöôïc thöïc hieän caøng sôùm caøng toát. Ñeå thöïc hieän caùc giaûi phaùp SXSH ta theo caùc böôùc tieáp theo sau ñaây: 14) Chuaån bò ñeå thöïc hieän:  Chuaån bò chi tieát: - Vieát ra caùc ñaëc tính kyõ thuaät chi tieát cuûa thieát bò; - Chuaån bò caùc keá hoaïch xaây döïng chi tieát; - Ñaùnh giaù, so saùnh vaø löïa choïn thieát bò töø caùc nhaø cung caáp khaùc nhau; - Laäp keá hoaïch ñeå giaûm thôøi gian laép ñaët.  Yeâu caàu: - Phaûi coù söï keát hôïp toát - YÙ thöùc traùch nhieäm cao. - Phoå bieán thoâng tin.  Kieåm tra: - Caùc nhieäm vuï lieân quan; - Caùc cô quan; - Nôi lieân heä. 15) Thöïc hieän caùc giaûi phaùp SXSH:  Giaùm saùt xaây döïng vaø laép ñaët: - Kieåm soaùt tieán ñoä laø vieäc; - Kieåm soaùt ñaëc tính thieát bò vaø laép ñaët.  Chuaån bò khôûi ñoäng: - Mua hoaù chaát ñeå khôûi ñoäng, linh kieän,… LUAÄN VAÊN TOÁT NGHIEÄP GVHD : THS. VUÕ HAÛI YEÁN SVTH : NGUYỄN THỊ HUỲNH NHƯ 34 - Chuaån bò thôøi gian bieåu baûo trì ngöøa hö hoûng. - Ñaøo taïo ngöôøi vaän haønh, giaùm saùt vaø kyõ thuaät vieân. 16) Giaùm saùt vaø ñaùnh giaù keát quaû:  Ñaùnh giaù tieán ñoä: - So saùnh lôïi ích kinh teá thöïc teá ñaït ñöôïc vôùi lôïi ích mong muoán. - Tìm caùch ñeå caûi thieän theâm lôïi ích kinh teá cuûa vieäc laép ñaët. - Ñaùnh giaù laép ñaët vaø vaän haønh theo ñaëc tính.  Caùc xem xeùt ñeå ñaùnh giaù tieán ñoä:  Löïa choïn phöông phaùp ño: - Thay ñoåi veà löôïng chaát thaûi; - Thay ñoåi veà tieâu thuï taøi nguyeân; - Thay ñoåi gia taêng lôïi nhuaän; - Thay ñoåi toång saûn löôïng saûn xuaát; - Thay ñoåi saûn phaåm. f) BÖÔÙC 6: DUY TRÌ SXSH  Neáu nhö SXSH ñaõ ñöôïc baét reã vaø tieáp tuïc thöïc hieän, ñieàu ñaëc bieät quan troïng phaûi nhaán maïnh ôû ñaây laø nhoùm SXSH khoâng ñöôïc ñeå maát ñaø sau khi ñaõ ñöôïc thöïc hieän ñöôïc moät vaøi giaûi phaùp SXSH.  Quan traéc vaø ñaùnh giaù keát quaû: Duy trì SXSH seõ ñaït ñöôïc toát nhaát khi noù trôû thaønh coâng vieäc quaûn lyù haøng ngaøy. Ñeå duy trì SXSH caàn quan traéc ñònh kyø ôû caáp doanh nghieäp vaø quaù trình saûn xuaát.  Baùo caùo caùc keát quaû SXSH: Ñeå duy trì caùc cam keát, caùc keát quaû SXSH caàn ñöôïc baùo caùo laïi vôùi ban laõnh ñaïo vaø caùc nhaân vieân.  Chuaån bò cho moät ñaùnh giaù môùi veà SXSH: Sau khi keát thuùc, moät ñaùnh giaù môùi veà SXSH caàn ñöôïc baét ñaàu ñeå ñaûm baûo söï caûi thieän lieân tuïc cho doanh nghieäp. Ñaây cuõng laø muïc tieâu cuûa SXSH.  Lieân tuïc ñöa SXSH vaøo quaûn lyù haøng ngaøy: LUAÄN VAÊN TOÁT NGHIEÄP GVHD : THS. VUÕ HAÛI YEÁN SVTH : NGUYỄN THỊ HUỲNH NHƯ 35 - Hình thaønh heä thoáng quaûn lyù moâi tröôøng, duø coù chöùng nhaän hay khoâng, cuõng seõ ñaûm baûo raèng SXSH ñöôïc duy trì trong chöông trình hoaït ñoäng cuûa doanh nghieäp. - Vieäc thöïc hieän chöùng nhaän heä thoáng quaûn lyù moâi tröôøng ISO 14001 coù theå seõ mang tính lieân tuïc coù giaù trò cuûa SXSH. 1.2.3. Tieát kieäm naêng löôïng 1.2.3.1. Hieän traïng söû duïng naêng löôïng Quaù trình coâng nghieäp hoùa bao goàm söï gia taêng cuûa caùc ngaønh coâng nghieäp söû duïng nhieàu naêng löôïng, söï gia taêng nhanh choùng cuûa caùc phöông tieän giao thoâng vaø söï gia taêng moät caùch töï nhieân vieäc söû duïng caùc loaïi naêng löôïng hieän ñaïi taïi caùc hoä gia ñình khi maø thu nhaäp ngaøy caøng taêng leân, taát caû nhöõng ñieàu naøy ñaõ vaø seõ daãn ñeán nhu caàu naêng löôïng cuûa nöôùc ta taêng nhanh hôn toác ñoä taêng tröôûng cuûa neàn kinh teá. Maëc duø hieän nay coù söï suy giaûm cuûa neàn kinh teá theá giôùi nhöng trieån voïng taêng tröôûng kinh teá cuûa nöôùc ta trong trung haïn laø khaû quan. Neáu GDP taêng tröôûng khoaûng 6,9%/naêm trong giai ñoaïn 2009-2018 vaø möùc ñoä ñaøn hoài naêng löôïng söû duïng treân GDP laø 1,7 nhö ñaõ xaûy ra trong thaäp kyû qua thì nhu caàu naêng löôïng seõ taêng khoaûng 12,1%/naêm, giaûm hôn moät chuùt so vôùi thaäp kyû tröôùc. Vôùi toác ñoä taêng tröôûng nhö vaäy, nhu caàu naêng löôïng seõ taêng gaáp ba laàn trong khoaûng 10 naêm vôùi toång naêng löôïng tieâu thuï cuoái cuøng vöôït quaù 100 trieäu TOE vaøo naêm 2018. Löôïng ñieän naêng tieâu thuï taêng gaáp hôn ba laàn trong giai ñoaïn 1999-2008 ñöôïc cung caáp töø caùc nguoàn naêng löôïng trong nöôùc vôùi chi phí naêng löôïng töông ñoái thaáp. Tieâu thuï naêng löôïng cuoái cuøng nöôùc ta coù xuaát phaùt ñieåm ôû möùc ñoä töông ñoái thaáp, khoaûng 10,8 trieäu TOE vaøo naêm 1998, trong giai ñoaïn 1998-2008 ñaõ ñaûm baûo ñaùp öùng nhu caàu tieâu thuï naêng löôïng cho söï phaùt trieån cuûa neàn kinh teá. Tuy nhieân, neáu nhu caàu naêng löôïng trong nöôùc laïi tieáp tuïc taêng gaáp ba laàn trong thaäp kyû tieáp theo seõ laø moät thaùch thöùc quaù lôùn, lónh vöïc naêng löôïng seõ gaëp caùc vaán ñeà veà phaùt trieån caùc nguoàn löïc cuûa mình ñeå ñaùp öùng nhu caàu naêng löôïng vaø seõ phaûi döïa naêng löôïng nhaäp khaåu ngaøy caøng nhieàu, bao goàm caû than vaø daàu. Theo tính toaùn quy hoaïch phaùt trieån naêng löôïng quoác gia, trong giai ñoaïn 2010- 2020, ñaõ coù khaû naêng xuaát hieän söï maát caân ñoái giöõa khaû naêng cung caáp vaø nhu caàu söû duïng caùc nguoàn naêng löôïng sô caáp noäi ñòa. Vieät Nam chuyeån thaønh nöôùc LUAÄN VAÊN TOÁT NGHIEÄP GVHD : THS. VUÕ HAÛI YEÁN SVTH : NGUYỄN THỊ HUỲNH NHƯ 36 nhaäp khaåu naêng löôïng vaø möùc ñoä phuï thuoäc vaøo naêng löôïng nhaäp khaåu ngaøy moät taêng. Tính ñeán naêm 2020 nöôùc ta seõ tieáp tuïc phaûi nhaäp khaåu caùc saûn phaåm daàu, trong khi giaù daàu luoân dao ñoäng vaø gaây aùp löïc raát lôùn ñeán phaùt trieån kinh teá-xaõ hoäi vaø haäu quaû veà taùc ñoäng moâi tröôøng cuûa vieäc cung vaø söû duïng naêng löôïng cuõng coù theå ôû möùc nghieâm troïng hôn möùc ñoä hieän nay. 1.2.3.2. Toång quan veà kieåm toaùn naêng löôïng a) Khaùi nieäm KTNL: Kieåm toaùn naêng löôïng laø quaù trình ño ñaïc vaø raø soaùt caùc möùc tieâu thuï naêng löôïng cho quaù trình saûn xuaát hoaëc qui trình nhaèm ñaùnh giaù caùc cô hoäi coù theå tieát kieäm naêng löôïng, giaûm chi phí saûn xuaát, taêng lôïi nhuaän vaø naâng cao tính caïnh tranh cuûa doanh nghieäp. b) Taïi sao chuùng ta caàn söû duïng tieát kieäm vaø kieåm toaùn naêng löôïng: Bôûi vì chuùng ta seõ giaûm ñöôïc nhieàu chi phí veà: o Giaù thaønh saûn phaåm; o Chi phí nguyeân lieäu; o Chi phí naêng löôïng; o chi phí nhaân coâng; Chi phí naêng löôïng treân moät saûn phaåm thaáp thì saûn phaåm caøng coù khaû naêng caïnh tranh. c) Muïc ñích kieåm toaùn naêng löôïng:  Nhaän daïng caùc cô hoäi nhaèm giaûm tieâu thuï naêng löôïng cho toaøn boä nhaø maùy hoaëc moät coâng ñoaïn naøo ñoù cuûa qui trình.  Nhaän daïng caùc coâng ñoaïn hoaëc thieát bò caàn thay ñoåi hay caûi tieán.  Keát quaû cuûa kieåm toaùn naêng löôïng seõ giuùp caùc nhaø maùy xem xeùt laïi caùc vaán ñeà söû duïng hieäu quaû naêng löôïng. d) Lôïi ích veà kinh teá vaø moâi tröôøng:  Lôïi ích kinh teá: LUAÄN VAÊN TOÁT NGHIEÄP GVHD : THS. VUÕ HAÛI YEÁN SVTH : NGUYỄN THỊ HUỲNH NHƯ 37 o Giaûm chi phí saûn xuaát/ vaän haønh trôû thaønh yeáu toá then choát cho söï toàn taïi cuûa ngaønh coâng nghieäp. o Taêng tính caïnh tranh cuûa doanh nghieäp.  Lôïi ích moâi tröôøng: o Giaûm oâ nhieãm moâi tröôøng thoâng qua phaùt thaûi töø quaù trình ñoát nhieân lieäu hoaù thaïch. o Goùp phaàn baûo veä moâi tröôøng. e) Nhöõng bieän phaùp tieâu bieåu söû duïng tieát kieäm vaø hieäu quaû naêng löôïng trong nhaø maùy:  Traùnh chaïy khoâng taûi caùc thieát bò maùy moùc;  Khaéc phuïc caùc roø ræ nöôùc, hôi, khí neùn, daàu;  Thay theá nguoàn nhieät naêng ít toån thaát cho saûn xuaát.  Boïc caùch nhieät moät caùch hieäu quaû;  Thu hoài nhieät taûi;  Ñoåi môùi coâng ngheä, thieát bò saûn xuaát söû duïng naêng löôïng hieäu quaû naêng löôïng. 1.2.3.3. Quaûn lyù naêng löôïng trong coâng ty: a) Caùc nguyeân nhaân söû duïng naêng löôïng keùm hieäu quaû:  Ñaàu tö bò thieân veà höôùng môû roäng saûn xuaát.  Deã daøng ñaàu tö vaøo caùc thieát bò quaù khoå trong khi ñoù khoù khaên cho ñaàu tö ñeå taêng hieäu suaát.  Vaên hoaù TQM khoâng ñöôïc aùp duïng vaøo caùc thieát bò naêng löôïng. b) Caùc ñeà xuaát veà quaûn lyù: 1) Thieát laäp moät chöông trình quaûn lyù naêng löôïng: 2) Khoâng neân xem caùc thieát bò laø nhöõng khoaûn phaûi chi ñeå caét giaûm maø haõy xem chuùng nhö laø trung taâm lôïi nhuaän ñeå toái öu hoaù baèng caùch giaûm tieâu hao. LUAÄN VAÊN TOÁT NGHIEÄP GVHD : THS. VUÕ HAÛI YEÁN SVTH : NGUYỄN THỊ HUỲNH NHƯ 38 3) Ño ñaïc, hình töôïng hoaù vaø phoå bieán soá lieäu. 4) Chuyeån ñoåi heä thoáng ño löôøng duøng hieäu suaát sang ño löôøng baèng tieàn teä. 5) Thieát laäp caùc möùc ngöôõng thöïc hieän thaáp nhaát: phaàn thöôûng cao hôn. 6) Chuùng ta phaûi ñoå moà hoâi nhöng lôïi nhuaän ít, vaø taêng hieäu quaû naêng löôïng laø taêng lôïi nhuaän. 7) Coâng ngheä vaø thieát keá bieán ñoäng khoâng ngöøng. Ñöøng bao giôø ngöøng hoïc hoûi. 8) Yeâu caàu vaø khuyeán khích caùc nhaø cung caáp thieát bò coù hieäu suaát cao: thöôûng treân nhöõng tieát kieäm ño ñaïc ñöôïc, khoâng phaûi toán keùm. 9) Khoâng ngöøng caûi tieán. c) Khaùi nieäm veà quaûn lyù naêng löôïng:  Laø vieäc söû duïng hieäu quaû vaø khoân ngoan naêng löôïng seõ toái ña hoaù lôïi nhuaän (cöïc tieåu hoaù chi phí) vaø taêng cöôøng vò theá caïnh tranh.  Ba nguyeân taéc quaûn lyù: o Mua naêng löôïng vôùi giaù thaáp nhaát; o Quaûn lyù vieäc söû duïng naêng löôïng vôùi hieäu suaát cao nhaát; o Söû duïng coâng ngheä thích hôïp nhaát/chi phí thaáp nhaát. d) Quy trình quaûn lyù naêng löôïng trong xí nghieäp coâng nghieäp: 1) Nhaän thöùc veà caùc cô hoäi tieát kieäm tieàm naêng:  Caùc bieän phaùp quaûn lyù noäi vi vaø nhaän thöùc veà thaát thoaùt.  Theo gioõi soá lieäu tieâu thuï naêng löôïng vaø caùc soá lieäu chính.  Xí nghieäp coù chính saùch, chuû tröông ñeán vieäc giaûm chi phí.  Coù khaû naêng laøm vieäc vôùi caùc döï aùn caûi tieán. 2) Cam keát cuûa laõnh ñaïo cao caáp:  Thieát laäp caùc cheá ñoä tieát kieäm naêng löôïng trong cô caáu quaûn lyù.  Chæ ñònh ngöôøi quaûn lyù naêng löôïng; LUAÄN VAÊN TOÁT NGHIEÄP GVHD : THS. VUÕ HAÛI YEÁN SVTH : NGUYỄN THỊ HUỲNH NHƯ 39  Khôûi ñaàu qui trình hoaïch toaùn naêng löôïng;  Khôûi ñaàu chöông trình ñaøo taïo. 3) Kieåm toaùn naêng löôïng sô boä:  Chuaån bò vaø toå chöùc tieát kieäm naêng löôïng;  Phoûng vaán nhöõng ngöôøi quan troïng;  Cung caáp baûn caâu hoûi;  Laép ñaët vaø kieåm tra thieát bò ño hieän coù;  Thu thaäp döõ lieäu. 4) Kieåm toaùn naêng löôïng chi tieát:  Xaùc ñònh caùc cô hoäi tieát kieäm naêng löôïng khoâng caàn chi phí hoaëc chi phí thaáp;  Xaùc ñònh caùc döï aùn ñoøi hoûi nhieàu voán. 5) Thieát laäp caùc bieän phaùp baûo döôõng vaø vaän haønh:  Thieát laäp caùc qui trình vaän haønh vaø baûo döôõng TKNL;  Thieát laäp caùc qui trình baùo caùo. LUAÄN VAÊN TOÁT NGHIEÄP GVHD : THS. VUÕ HAÛI YEÁN SVTH : NGUYỄN THỊ HUỲNH NHƯ 40 CHÖÔNG 2: TOÅNG QUAN VEÀ COÂNG TY CHEÁ BIEÁN THUÛY SAÛN ÑAÏI THAØNH 2.1 SÔ LÖÔÏC VEÀ COÂNG TY 2.1.1. Lòch söû hình thaønh vaø phaùt trieån Coâng ty TNHH Ñaïi Thaønh chính thöùc ñöôïc ñöa vaøo hoaït ñoäng vaøo ngaøy 18/2/2008. Coâng ty toïa laïc taïi AÁp Ñoâng Hoøa, Xaõ Song Thuaän, Huyeän Chaâu Thaønh, Tænh Tieàn Giang vôùi dieän tích 32700 m2. Coâng ty naèm caïnh beân nhaùnh soâng Tieàn thoaùng maùt, raát thuaän tieän cho vieäc vaän chuyeån nguyeân lieäu vaø haøng hoùa. Hình 2.1: Nhaø maùy Thuûy Saûn Ñaïi Thaønh Coâng ty coù moät vuøng nuoâi kheùp kín vôùi 50 ao, dieän tích cuûa moãi ao laø 5000 m2. vôùi maät ñoä nuoâi cho moãi ao laø 150 taán nguyeân lieäu. 2.1.2. Hoaït ñoäng - Coù 1200 lao ñoäng phoå thoâng. - Soá giôø laøm vieäc 1 ngaøy: 12h/ngaøy, boä phaän caáp ñoâng vaø kho 24 h/ngaøy. LUAÄN VAÊN TOÁT NGHIEÄP GVHD : THS. VUÕ HAÛI YEÁN SVTH : NGUYỄN THỊ HUỲNH NHƯ 41 - Soá giôø laøm vieäc 1 naêm: bình quaân 330h 2.1.3. Nguyeân lieäu vaø thaønh phaåm - Nguyeân lieäu: caù tra töôi soáng nhaäp baèng ñöôøng soâng. - Thaønh phaåm: caù tra fillet vaø block ñoâng laïnh. 2.1.4. Naêng suaát saûn xuaát vaø thò tröôøng tieâu thuï - Theo thieát keá laø 150 taán NL/1 ngaøy, hieän taïi khoaûng 90 taán NL/1 ngaøy. - Vôùi 90 taán nguyeân lieäu saûn xuaát ra khoaûng 30 taán thaønh phaåm 1 ngaøy. - Thò tröôøng : Chaâu AÂu, USA, Trung Ñoâng, Chaâu UÙc, Chaâu AÙ LUAÄN VAÊN TOÁT NGHIEÄP GVHD : THS. VUÕ HAÛI YEÁN SVTH : NGUYỄN THỊ HUỲNH NHƯ 42 Hình 2.2 : Hình caù fillet 2.1.5. Nhaø xöôûng vaø thieát bò Coâng ty coù 1 xöôûng saûn xuaát, 3 kho laïnh trong ñoù 2 kho nhoû coâng suaát chöùa 450 taán thaønh phaåm cho moãi kho vaø moät kho lôùn vôùi coâng suaát chöùa 3000 taán thaønh phaåm tröôùc khi xuaát. Coâng ty cuõng cho xaây döïng 1 heä thoáng xöû lyù nöôùc thaûi vôùi coâng suaát 500 m2/ngaøy. Heä thoáng maùy moùc thieát bò chính: - 3 maùy neùn Mycom truïc vít, 5 maùy neùn Mycom pittoâng LUAÄN VAÊN TOÁT NGHIEÄP GVHD : THS. VUÕ HAÛI YEÁN SVTH : NGUYỄN THỊ HUỲNH NHƯ 43 - 10 maùy neùn Bitzer - 1 maùy ñaù vaåy Geneglace - 6 baêng chuyeàn IQF, 3 tuû ñoâng - 3 daøn ngöng tuï Evanpco Baûng 2.1: Kí hieäu, naêng suaát cuûa maùy moùc thieát bò trong nhaø maùy STT Kí hieäu Soá löôïng Coâng suaát kW 1 Maùy neùn 8WBH 1 120 2 Maùy neùn K813H 6 11 3 Maùy neùn truïc vít LMC2520 3 320 4 Maùy neùn N62WBH 6 90 5 Maùy neùn Bitzer 4 55 6 Bôm nöôùc daøn ngöng 3 5,5 7 Bôm nöôùc daøn ngöng kho laïnh 2 15 8 Quaït daøn ngöng 3 11 2.1.6. Saûn phaåm phuï vaø pheá phaåm Sau cheá bieán thaûi ra chuû yeáu laø ñaàu vaø xöông caù. Hieän taïi coâng ty baùn cho caùc ñôn vò coù nhu caàu thu mua nhöng vôùi vieäc ñang cho xaây döïng theâm 1 xöôûng xay boät caù thì caùc phuï thaûi naøy seõ ñöôïc taän duïng trieät ñeå. LUAÄN VAÊN TOÁT NGHIEÄP GVHD : THS. VUÕ HAÛI YEÁN SVTH : NGUYỄN THỊ HUỲNH NHƯ 44 Baûng 2.2: Toång keát saûn löôïng saûn phaåm saùu thaùng cuoái naêm 2009 vaø naêm thaùng ñaàu naêm 2010 Hình 2.3 – Bieåu ñoà saûn löôïng saûn phaåm saûn xuaát trong saùu thaùng cuoái naêm 2009 vaø saùu thaùng ñaàu naêm 2010 1  Nhaän xeùt: Năm 2009 Năm 2010 Tháng Sản lượng (kg) Tháng Sản lượng (kg) 7 706801,00 1 - 8 934.728,00 2 736.075,00 9 809.095,00 3 826.119,00 10 857.429,00 4 669.903,00 11 736.277,00 5 860.288,00 12 445.666,00 6 923.499,00 Toång 4.489.996,00 Toång 4.015.884,00 TB 748.332,67 TB 669.314,00 0 200,000 400,000 600,000 800,000 1,000,000 Kg 7 8 9 10 11 12 Thaùn Saûn löôïng (Kg) trong saùu thaùng cuoái naêm 2009 Saûn löôïng (Kg) 0 100000 20000 0 300000 400000 500000 600000 700000 800000 900000 1000000 Kg 1 2 3 4 5 6 Thaùn Saûn löôïng (Kg) trong saùu thaùng ñaàu naêm 2010 Saûn löôïng (Kg) 0 20 ,0 40 ,0 60 ,0 80 ,0 1,0 ,0 Kg 7 8 9 10 1 12 Thaùn Saûn löôïng (Kg) trong saùu thaùng cuoái naêm 20 9 Saûn löôïng (Kg) 0 10 20 0 30 40 50 60 70 80 90 10 Kg 1 2 3 4 5 6 Thaùn Saûn löôïng (Kg) trong saùu thaùng ñaàu naêm 2010 Saûn löôïng (Kg) LUAÄN VAÊN TOÁT NGHIEÄP GVHD : THS. VUÕ HAÛI YEÁN SVTH : NGUYỄN THỊ HUỲNH NHƯ 45 Nhận xét: Sản lượng sản phẩm (SLSP) saùu thaùng cuoái naêm 2009 vaø saùuthaùng ñaàu naêm 2010. Saùu thaùng cuoái naêm 2009 SLSP trung bình ñöôïc saûn xuaát thaáp hôn naêm thaùng ñaàu naêm 2010 (7%), ñieàu ñoù phuï thuoäc vaøo ñôn ñaët haøng haøng thaùng cuûa Coâng ty …vaø soá lieäu SLSP giöõa caùc thaùng cuoái naêm naêm 2009 vaø caùc thaùng ñaàu naêm 2010 thoáng keâ ñöôïc theå hieän ôû bieåu ñoà treân khaùc bieät raát roõ rieät. Theo bieåu ñoà SLSP trong caùc thaùng cuoái naêm 2009 cho thaáy chieàu höôùng ñi xuoáng coøn trong caùc thaùng ñaàu naêm 2010 bieåu ñoà coù chieàu höôùng ñi leân, ñieàu naøy cho thaáy söï phaùt trieån trong coâng vieäc kinh doanh cuõng nhö môû roäng thò tröôøng xuaát khaåu cuûa Coâng ty Ñaïi Thaønh. - SLSP ñöôïc saûn xuaát nhieàu nhaát so vôùi caùc thaùng laø thaùng 08/2009, 10/2009, 05/2010 vaø thaùng 06/2010. - SLSP ñöôïc saûn xuaát trung bình so vôùi caùc thaùng trong hai naêm laø thaùng 07/2009, 11/2009, 02/2010 vaø thaùng 03/2010. - SLSP ñöôïc saûn xuaát thaáp nhaát so vôùi caùc thaùng trong naêm laø thaùng 12/2009, 01/2010. - SLSP thaùng 01/2010 khoâng coù vì trong thaùng naøy Coâng ty khoâng hoaït ñoäng. LUAÄN VAÊN TOÁT NGHIEÄP GVHD : THS. VUÕ HAÛI YEÁN SVTH : NGUYỄN THỊ HUỲNH NHƯ 46 2.2 QUY TRÌNH COÂNG NGHEÄ 2.2.1. Sô ñoà khoái : Tieáp nhaän nguyeân lieäu Caét tieát Filet – Röûa 1-Laïng da Ñònh hình – Röûa 2 Kieåm kyù sinh truøng LUAÄN VAÊN TOÁT NGHIEÄP GVHD : THS. VUÕ HAÛI YEÁN SVTH : NGUYỄN THỊ HUỲNH NHƯ 47 Phaân loaïi – Phaân côõ Röûa 03 – Xöû lyù phuï Phaân loaïi – Phaân côõ Caân Röûa 4 (Chôø ñoâng) Caáp ñoâng Xeáp khuoân Taùch khuoâng – Bao Caân/Maï baêng – Bao goùi Bao goùi Carton – Ghi nhaõn Baûo quaûn BLOCK IQF LUAÄN VAÊN TOÁT NGHIEÄP GVHD : THS. VUÕ HAÛI YEÁN SVTH : NGUYỄN THỊ HUỲNH NHƯ 48 2.2.2. Thuyeát minh quy trình coâng ngheä: Caét tieát: caù sau khi tieáp nhaän xong ñöôïc chuyeån sang coâng ñoaïn caét tieát. Duøng dao Inox caét ñöùt haàu caù cho maùu chaûy ra, sau ñoù ngaâm caù vaøo thuøng nöôùc saïch thôøi gian töø 15-30 phuùt. Caù sau khi caét tieát xong ñöôïc chuyeån sang coâng ñoaïn Fillet. Fillet-Röûa1-Laïng da: laø khaâu loùc laáy phaàn thòt caù ñoàng thôøi laïng boû ñi phaàn da cuûa caù vaø röûa saïch, khaâu naøy tieâu toán nhieàu nöôùc ñeå röûa saïch caù. Ñònh hình – Röûa 2: ôû khaâu naøy, coâng nhaân duøng dao vanh boû phaàn thòt caù coù maøu ñoû, loaïi boû xöông môõ ñoàng thôøi chænh hình laïi mieáng caù cho ñeïp theo ñuùng yeâu caàu cuûa khaùch haøng vaø röûa saïch caù tröôùc khi chuyeån sang boä phaän khaùc; Kieåm kí sinh truøng: trong khaâu naøy, coâng nhaân kieåm tra kí sinh truøng, loaïi boû nhöõng saûn phaåm coù kyù sinh truøng. Phaân loaïi – Phaân côõ: Caù ñöôïc phaân côõ sô boä nhaèm taïo cho saûn phaåm ñoàng ñeàu veà kích côõ, giuùp quaù trình xöû lyù phuï gia ñöôïc ñoàng ñeàu. Röûa 03 – Xöû lyù phuï gia: ôû coâng ñoaïn naøy, saûn phaåm ñöôïc röûa saïch vaø ñöôïc xöû lyù baèng caùc loaïi phuï gia nhaèm taïo cho saûn phaåm ñöôïc ñeïp hôn, haïn cheá hao huït troïng löôïng sau raõ ñoâng. Phaân loaïi – Phaân côõ: coâng nhaân tieán haønh phaân loaïi saûn phaåm ñoàng thôøi kieåm tra xem troïng löôïng coù phuø hôïp vôùi yeâu caàu cuûa khaùch haøng hay khoâng, sau ñoù boû vaøo caùc khay coù nhöõng saûn phaåm phuø hôïp; Caân Röûa 4: ôû coâng ñoaïn naøy, moät laàn nöõa saûn phaåm ñöôïc ñem caân ñeå kieåm tra xem veà maët troïng löôïng coù ñaït ñöôïc yeâu caàu cuûa khaùch haøng hay khoâng, sau khi chuyeån sang coâng ñoaïn tieáp theo. Xeáp Khuoân: Caù ñöôïc xeáp khuoân taïo hình cho saûn phaåm, ñaùp öùng yeâu caàu cuûa khaùch haøng. LUAÄN VAÊN TOÁT NGHIEÄP GVHD : THS. VUÕ HAÛI YEÁN SVTH : NGUYỄN THỊ HUỲNH NHƯ 49 Chôø ñoâng: Saûn phaåm sau khi xeáp khuoân xong neáu khoâng ñöôïc caáp ñoâng ngay thì chuyeån vaøo kho chôø ñoâng. Muïc ñích cuûa coâng ñoaïn naøy ñeå öùc cheá söï phaùt trieån cuûa vi sinh vaät, haïn cheá toái ña söï suy giaûm chaát löôïng saûn phaåm. Caáp ñoâng: Caáp ñoâng saûn phaåm nhaèm keùo daøi thôøi gian löu tröõ cuõng nhö phaân phoái saûn phaåm treân thò tröôøng maø vaãn ñaûm baûo chaát löôïng saûn phaåm. Caân/ maï baêng - Bao goùi PE: (ñoái vôùi saûn phaåm caáp ñoâng IQF) maï baêng nhaèm taïo lôùp baêng bao boïc beà maët saûn phaåm, haïn cheá hao huït troïng löôïng trong quaù trình baûo quaûn vaø tieâu thuï. Caân ñeå kieåm tra troïng löôïng toång (gross) sau maï baêng. Taùch khuoâng – Bao goùi: (ñoái vôùi saûn phaåm ñoâng Block) saûn phaåm ñoâng Block sau khi caáp ñoâng seõ ñöôïc chuyeån ñeán khu vöïc taùch khuoân vaø bao goùi PE. Bao goùi Carton – Ghi nhaõn: saûn phaåm ñaõ ñöôïc hoaøn thaønh vaø ñöôïc mang ñi bao goùi Carton ñoàng thôøi ghi nhaõn, thôøi haïn söû duïng cuûa saûn phaåm. Baûo quaûn: sau khi saûn phaåm ñöôïc ñoùng goùi Carton, ñöôïc ñem ñi baûo quaûn trong kho laïnh ôû nhieät ñoä, ñoä aåm thích hôïp, keát thuùc qui trình coâng ngheä saûn xuaát caù Fillet cuûa Coâng ty TNHH Ñaïi Thaønh. Baûng 2.2: Moâ taû toùm taét hoaït ñoäng vaø thoâng soá kyõ thuaät chuû yeáu trong quy trình saûn suaát COÂNG ÑOAÏN THOÂNG SOÁ KYÕ THUAÄT CHÍNH MOÂ TAÛ Tieáp nhaän nguyeân lieäu - Caù nguyeân con coøn soáng, chaát löôïng töôi toát. - Caù khoâng beänh, khoâng khuyeát taät. Troïng löôïng 3500g/ con - Coù giaáy xaùc nhaän khoâng söû duïng khaùng sinh caám,ngöng söû duïng khaùng sinh tröôùc thu - Caù soáng ñöôïc vaän chuyeån töø khu vöïc khai thaùc ñeán Coâng ty baèng ghe ñuïc ñeå cho caù coøn soáng. Töø beán caù ñöôïc cho vaøo thuøng nhöïa chuyeân duøng roài chuyeån nhanh ñeán khu tieáp nhaän baèng baêng taûi. Taïi khu tieáp nhaän QC kieåm tra chaát löôïng caûm quan (caù coøn soáng, khoâng coù daáu LUAÄN VAÊN TOÁT NGHIEÄP GVHD : THS. VUÕ HAÛI YEÁN SVTH : NGUYỄN THỊ HUỲNH NHƯ 50 hoaïch ít nhaát 4 tuaàn hieäu bò beänh). Caét tieát-röûa 1 - Caù khoâng coøn soáng - Thao taùc nhanh nheïn - Caù ñöôïc gieát cheát baèng caùch caét haàu. Caù sau khi gieát cheát cho vaøo boàn nöôùc röûa saïch. Fillet - Mieáng fillet phaûi nhaún, phaúng. - Khoâng soùt xöông, phaïm thòt. - Söû duïng dao chuyeân duøng ñeå fillet caù : Taùch thòt 2 beân thaân caù, boû ñaàu, boû noäi taïng, thao taùc phaûi ñuùng kyõ thuaät vaø traùnh vôõ noäi taïng, khoâng ñeå soùt thòt trong xöông. Röûa 2 - Röûa baèng nöôùc saïch, nhieät ñoä thöôøng. - Röûa phaûi saïch maùu. - Nöôùc röûa chæ söû duïng moät laàn. Moãi laàn röûa khoâng quaù 50 kg. - Mieáng fillet ñöôïc röûa qua 2 boàn nöôùc saïch. Trong quaù trình röûa mieáng fillet phaûi ñaûo troän maïnh ñeå loaïi boû maùu, nhôùt & taïp chaát. Laïng da - Khoâng soùt da treân mieáng fillet. - Khoâng phaïm thòt hoaëc raùch thòt. - Duøng dao hoaëc maùy laïng da ñeå laïng boû da. Thao taùc nheï nhaøng ñuùng kyõ thuaät ñeå mieáng fillet sau khi laïng da khoâng ñöôïc phaïm vaøo thòt mieáng caù, khoâng laøm raùch thòt mieáng caù. Chænh hình - Khoâng coøn thòt ñoû, môõ, xöông. - Nhieät ñoä baùn thaønh phaåm t < 150C - Chænh hình nhaèm loaïi boû thòt ñoû, môõ treân mieáng fillet. Mieáng fillet sau khi chænh hình phaûi saïch phaàn thòt ñoû, môõ, khoâng raùch thòt, khoâng soùt xöông, beà maët mieáng fillet phaûi laùng. Kieåm kí sinh - Khoâng coù kyù sinh truøng - Kieåm tra kyù sinh truøng treân LUAÄN VAÊN TOÁT NGHIEÄP GVHD : THS. VUÕ HAÛI YEÁN SVTH : NGUYỄN THỊ HUỲNH NHƯ 51 truøng trong moãi mieáng fillet. - Kieåm tra theo taàn suaát 30 phuùt/ laàn. töøng mieáng fillet baèng maét treân baøn soi. - Mieáng fillet sau khi kieåm tra kyù sinh truøng phaûi ñaûm baûo khoâng coù kyù sinh truøng. Nhöõng mieáng fillet coù kyù sinh truøng phaûi ñöôïc loaïi boû. QC kieåm tra laïi vôùi taàn suaát 30 phuùt/ laàn. Röûa 3 - Nhieät ñoä nöôùc röûa # 80C. - Taàn suaát thay nöôùc : 200 kg thay nöôùc moät laàn. - Saûn phaåm ñöôïc röûa qua 2 boàn nöôùc saïch coù nhieät ñoä T0 < 80C. Khi röûa duøng tay ñaûo nheï mieáng fillet. Röûa khoâng quaù 200 kg thay nöôùc moät laàn Quay thuoác (xöû lyù phuï gia) - Nhieät ñoä dòch thuoác 3- 70C - Thôøi gian quay ít nhaát laø 8 phuùt - Noàng ñoä thuoác vaø muoái tuyø theo loaïi hoaù chaát taïi thôøi ñieåm ñang söû duïng - Nhieät ñoä caù sau khi quay <150C - Sau khi röûa caân caù cho vaøo maùy quay, soá löôïng caù 100¸ 400 kg/ meõ tuyø theo maùy quay lôùn hay nhoû. Sau ñoù cho dung dòch thuoác (ñaù vaãy, muoái + thuoác, nöôùc laïnh nhieät ñoä 3 - 7 0C) vaøo theo tyû leä caù: dòch thuoác laø 3 : 1. - Caùc loaïi thuoác : MTR79P, MTR80P, NaCl. Phaân côõ, loaïi - Phaân côõ mieáng caù theo gram / mieáng, hoaëc theo yeâu caàu khaùch haøng. Cho pheùp sai soá# 2% - Caù ñöôïc phaân thaønh caùc size nhö : 60-120; 120-170; 170- 220; 220-Up (gram/ mieáng) hoaëc theo yeâu caàu cuûa khaùch haøng. Caân 1 - Caân : troïng löôïng theo yeâu caàu khaùch haøng. Ñuùng theo töøng côõ, loaïi. - Caù ñöôïc caân theo töøng côõ, loaïi troïng löôïng theo yeâu caàu khaùch haøng. LUAÄN VAÊN TOÁT NGHIEÄP GVHD : THS. VUÕ HAÛI YEÁN SVTH : NGUYỄN THỊ HUỲNH NHƯ 52 Röûa 4 - Nhieät ñoä nöôùc röûa # 80C. - Taàn suaát thay nöôùc : 100kg thay nöôùc moät laàn. - Saûn phaåm ñöôïc röûa qua 1 boàn nöôùc saïch coù nhieät ñoä T0 < 80C. Khi röûa duøng tay ñaûo nheï mieáng fillet. Röûa khoâng quaù 100 kg thay nöôùc moät laàn. Xeáp khuoân - Xeáp khuoân theo töøng côõ, loaïi rieâng bieät hoaëc theo yeâu caàu cuûa khaùch haøng - Saûn phaåm röûa xong ñeå raùo môùi tieán haønh xeáp khuoân.Töøng mieáng caù ñöôïc xeáp vaøo khuoân sao cho theå hieän tính thaåm myõ daïng khoái saûn phaåm. Chôø ñoâng - Nhieät ñoä kho chôø ñoâng : - 10C ñeán 40C - Thôøi gian chôø ñoâng # 4 giôø. - Neáu mieáng fillet sau khi xeáp khuoân chöa ñöôïc caáp ñoâng ngay thì phaûi chôø ñoâng ôû nhieät ñoä vaø thôøi gian qui ñònh. Haøng vaøo kho chôø ñoâng tröôùc phaûi ñöôïc caáp ñoâng tröôùc, nhieät ñoä kho chôø ñoâng duy trì ôû -1oC ñeán 4oC, thôøi gian chôø ñoâng khoâng quaù 4 giôø. Caáp ñoâng - Thôøi gian caáp ñoâng # 3 giôø. - Nhieät ñoä trung taâm saûn phaåm: # -180C. - Nhieät ñoä tuû caáp ñoâng: - 40 oC ñeán - 35oC. - Ñoái vôùi tuû ñoâng tieáp xuùc phaûi chaïy khôûi ñoäng tuû ñeán khi coù moät lôùp baêng moûng phuû treân caùc taám Plate môùi cho haøng vaøo caáp ñoâng; thôøi gian caáp ñoâng khoâng quaù 3 giôø. Nhieät ñoä trung taâm saûn phaåm ñaït - 180C. Taùch khuoân - Thao taùc nheï nhaøng traùnh gaõy saûn phaåm - Saûn phaåm sau khi caáp ñoâng xong ñöôïc tieán haønh taùch khuoân baèng caùch duøng nöôùc maï phía döôùi ñaùy khuoân ñeå taùch laáy saûn phaåm ra ñoùng goùi. LUAÄN VAÊN TOÁT NGHIEÄP GVHD : THS. VUÕ HAÛI YEÁN SVTH : NGUYỄN THỊ HUỲNH NHƯ 53 Bao goùi - Bao goùi ñuùng côõ, loaïi. - Ñuùng quy caùch theo töøng khaùch haøng. - Thoâng tin treân bao bì phaûi theo quy ñònh hieän haønh cuûa Nhaø nöôùc Vieät Nam hoaëc theo quy ñònh khaùch haøng. - Thôøi gian bao goùi khoâng quaù 30 phuùt/ tuû ñoâng. - Cho hai block cuøng côõ loaïi cho vaøo moät thuøng hoaëc tuyø theo yeâu caàu khaùch haøng. - Ñai neïp 2 ngang 2 doïc. Kyù maõ hieäu beân ngoaøi thuøng phuø hôïp vôùi noäi dung beân trong saûn phaåm. Baûo quaûn - Nhieät ñoä kho laïnh : T0 = -200C ± 20C Sau khi bao goùi, saûn phaåm cuoái cuøng seõ ñöôïc chuyeån ñeán kho laïnh vaø saép xeáp theo thöù töï, baûo quaûn ôû nhieät ñoä -200C ± 20C. 2.3. HIEÄN TRAÏNG MOÂI TRÖÔØNG TAÏI COÂNG TY ÑAÏI THAØNH 2.3.1. Tình hình söû duïng naêng löôïng taïi coâng ty 2.3.1.1 Ñieän naêng - Heä thoáng cung caáp ñieän cuûa Coâng ty bao goàm 3 traïm bieán aùp 15/0,4 kV coù coâng suaát laàn löôït laø 1600 kVA, 1000 kVA, 560 kVA môùi laép vaøo ñaàu naêm 2008. - Caùc traïm treân coù laép heä thoáng buø töï ñoäng vôùi 12 caáp buø heä soá coâng suaát cos#... Ngoaøi ra Coâng ty coøn coù 1 maùy phaùt döï phoøng 650 kVA duøng cho vieäc chieáu saùng phaân xöôûng, chieáu saùng khu vöïc baûo veä Coâng ty vaø cung caáp ñieän cho khu vöïc kho ñoâng khi cuùp ñieän. - Heä thoáng traïm bieán aùp cung caáp ñieän phuïc vuï chuû yeáu cho saûn xuaát, cho phaân xöôûng laøm caù Fillet, traïm xöû lyù nöôùc thaûi vaø cho caùc hoaït ñoäng khaùc trong Coâng ty. LUAÄN VAÊN TOÁT NGHIEÄP GVHD : THS. VUÕ HAÛI YEÁN SVTH : NGUYỄN THỊ HUỲNH NHƯ 54 a) Ñieän naêng mua|: Baûng 2.1: Bieåu giaù ñieän Thời gian Löôïng ñieän tieâu thuï (KWh)