Bài giảng Tổ chức và định mức lao động - Chương 2: Tổ chức lao động trong doanh nghiệp

CHƯƠNG 2: TỔ CHỨC LAO ĐỘNG TRONG DOANH NGHIỆP 2.1 Phân công và hiệp tác • Phân công lao động • Hiệp tác lao động 2.2 Hình thức tổ chức lao động • Theo Taylor • Theo những người kế tục Taylor • Một số hình thức mới 2.3 Tổ chức điều kiện làm việc • Thiết kế nơi làm việc • Trang bị nơi làm việc DHTM_TMU Phân công lao động - Khái niệm - Các yêu cầu - Phân loại Phân công và hiệp tác lao động Hiệp tác lao động - Khái niệm - Phân loại 2.1 Phân công và hiệp tác lao động DHTM_TMU Khái niệm & yêu cầu phân công lao động • Là sự chia nhỏ các công việc để giao/ khoán cho người lao động • Phù hợp với khả năng của họ Khái niệm • phù hợp giữa nội dung và hình thức phân công • tương ứng với trình độ phát triển của tổ chức • chọn người lao động phù hợp để giao • tính đến khả năng phát triển nghề nghiệp của người lao động Yêu cầu phân công lao động DHTM_TMU 2.1.1. Phân công lao động Theo chức năng • Là phân công lao động theo nhóm các công việc, nhiệm vụ nhằm thực hiện chức năng nào đó • Các chức năng như sản xuất, thương mại, tài chính, nhân lực, Theo công nghệ • Phân công lao động theo tính chất công việc, • Phân công theo quy trình công nghệ Theo mức độ phức tạp • lao động quản lý • thực hành • công nghệ cao • công nghệ đơn giản, DHTM_TMU CHƯƠNG 2: TỔ CHỨC LAO ĐỘNG TRONG DOANH NGHIỆP 2.1.1. Phân công lao động c. Phân loại phân công lao động: - Hệ số phân công lao động Kpc phản ánh mức độ chuyên môn hóa lao động ∑ tk Kpc = 1 - ————— Tca x n + Tca: Thời gian làm việc của một ca làm việc + n: Số người lao động của nhóm được phân tích + tk : Thời gian lao động làm việc không đúng nhiệm vụ được phân công DHTM_TMU CHƯƠNG 2: TỔ CHỨC LAO ĐỘNG TRONG DOANH NGHIỆP 2.1.1. Phân công lao động c. Phân loại phân công lao động: ∑ tk - Tỉ lệ ——— (luôn < 1), càng nhỏ  thời gian Tca x n làm đúng công việc được giao càng cao  tính chuyên môn hóa LĐ càng cao. Kpc = 1: tất cả mọi người LĐ đều làm đúng công việc DHTM_TMU 2.1.2. Hợp tác lao động (hiệp tác LĐ) Khái niệm • Là một đại lượng quan trọng của lao động tập thể, có kế hoạch do tác động của phân công lao động chuyên môn hóa Phân loại • về mặt không gian: hiệp tác giữa các nhóm/ bộ phận chuyên môn hóa • về mặt thời gian: Là hiệp tác các cá nhân trong thời gian làm việc DHTM_TMU CHƯƠNG 2: TỔ CHỨC LAO ĐỘNG TRONG DOANH NGHIỆP 2.1.2. Hợp tác lao động c. Hệ số đo lượng sự hiệp tác lao động trong 1 tổ chức/ doanh nghiệp: TLp Kht = 1 - ——— Tca + TLP: Thời gian lãng phí do hiệp tác không tốt dẫn đến ngưng trệ hoạt động trong 1 ca + Tca : Thời gian 1 ca làm việc DHTM_TMU CHƯƠNG 2: TỔ CHỨC LAO ĐỘNG TRONG DOANH NGHIỆP 2.2. Hình thức tổ chức lao động cơ bản trong DN 2.2.1. Tổ chức lao động theo nguyên tắc Taylor a. Nguyên tắc: - Chuyên môn hóa - Phân đoạn quá trình sản xuất thành các nhiệm vụ, công việc, thao tác - Cá nhân hóa: Làm việc tương đối độc lập, ít quan hệ với người/ bộ phận khác - Định mức thời gian bắt buộc - Tách bạch thực hiện với kiểm tra - Tách biệt giữa thiết kế, phối hợp và thực hiện DHTM_TMU CHƯƠNG 2: TỔ CHỨC LAO ĐỘNG TRONG DOANH NGHIỆP 2.2. Hình thức tổ chức lao động cơ bản trong DN 2.2.1. Tổ chức lao động theo nguyên tắc Taylor b. Ưu nhược điểm (tự nghiên cứu) DHTM_TMU CHƯƠNG 2: TỔ CHỨC LAO ĐỘNG TRONG DOANH NGHIỆP 2.2.2. Tổ chức lao động theo nguyên tắc của những người kế tục Taylor: Tiêu biểu là Gantt, Gillberth, Bedaux và Maynard Gantt và nguyên tắc chia nhỏ công việc • chia nhỏ nhiệm vụ thành các công việc nhỏ • hợp lí hóa lao động theo dây chuyền Gillberth và nguyên tắc chuẩn hóa các dãy thao tác thực thi công việc • chia hoạt động lao động thành thao tác • loại bỏ thao tác/ động tác thừa • chuẩn hóa chuỗi thao tác Bedaux và bấm giờ: • Bấm giờ để xác định thời gian chuẩn cho hoàn thành công việc Maynard và bảng thời gian • Maynard xây dựng bảng thời gian thực hiện mỗi động tác cơ bản DHTM_TMU 2.2.3 hình thức tổ chức lao động theo nhóm Tạo lập nhóm • Nhóm chính thức • Nhóm phi chính thức Xác định mục tiêu của nhóm • Nhóm chính thức • Nhóm phi chính thức Xác định nguyên tắc làm việc của nhóm • Quy định chung của tổ chức • Qui định riêng của nhóm (tự thỏa thuận) Phân công công việc • Đảm bảo cân đối công việc các thành viên phù hợp khả năng của họ Xây dựng tiêu chí đánh giá • Mức độ hoàn thành công việc • Kết quả, hiệu quả thực hiện DHTM_TMU 2.3.1 Tổ chức nơi làm việc Khái niệm: • Nơi làm việc • Tổ chức nơi làm việc Nhiệm vụ tổ chức và phục vụ nơi làm việc • Tạo điều kiện vật chất, kỹ thuật cần thiết để hoạt động được liên tục và nhịp nhàng. • Tạo những điều kiện thuận lợi nhất về môi trường, vệ sinh an toàn lao động, tạo hứng thú làm việc • Đảm bảo được khả năng thực hiện các động tác phù hợp với đặc điểm sinh lý. Nội dung • - Thiết kế nơi làm việc • - Trang bị nơi làm việc • - Bố trí nơi làm việc DHTM_TMU CHƯƠNG 2: TỔ CHỨC LAO ĐỘNG TRONG DOANH NGHIỆP 2.3.1. Tổ chức nơi làm việc d. Đánh giá tổ chức nơi làm việc: - Đối với nhóm/ bộ phận: NLV – NLVK KNhóm/BFNLV = ―――――――――― NLV Trong đó + NLV : là tổng số nơi làm việc của nhóm/ bộ phận + NLVK Tổng số nơi làm việc không đạt yêu cầu của nhóm/ bộ phân DHTM_TMU CHƯƠNG 2: TỔ CHỨC LAO ĐỘNG TRONG DOANH NGHIỆP 2.3.1. Tổ chức nơi làm việc d. Đánh giá tổ chức nơi làm việc: - Đối với toàn bộ tổ chức, doanh nghiệp: ΣKnhóm/bphNLV KNLV toàn bộ = ―――――――――― Σ NLV Trong đó Σ NLV : là toàn bộ nơi làm việc của tổ chức, doanh nghiệp DHTM_TMU 2.3. Tổ chức và phục vụ nơi làm việc trong DN 2.3.2. Phục vụ nơi làm việc: Khái niệm • cung cấp cho nơi làm việc các nhu cầu cần thiết • đảm bảo cho quá trình lao động liên tục, hiệu quả. chức năng phục vụ chính • Cung cấp cho nơi làm việc các dụng cụ làm việc bảo quản, kiểm tra chất lượng dụng cụ, sửa chữa dụng cụ khi cần thiết • Cung cấp các phương tiện vận chuyển bốc dỡ, đảm bảo năng lượng một cách liên tục • Kiểm tra chất lượng nguyên vật liệu, bán thành phẩm trước sản xuất và sau chế tạo. Nguyên tắc • Phục vụ theo chức năng • Phục vụ phải căn cứ vào kế hoạch sản xuất • Phục vụ phải mang tính dự phòng • Phục vụ phải có sự phối hợp giữa các chức năng phục vụ khác nhau • Phục vụ phải mang tính linh hoạt • Đảm bảo chất lượng và độ tin cậy cao • Phục vụ phải mang tính kinh tế Hình thức phục vụ nơi làm việc • Hình thức phục vụ tập trung • Hình thức phục vụ phân tán • Hình thức phục vụ hỗn hợp Các chế độ phục vụ • Chế độ phục vụ trực nhật • Chế độ phục vụ theo kế hoạch dự phòng • Chế độ phục vụ theo tiêu chuẩn Đánh giá phục vụ nơi làm việc • Dựa vào kết quả • Dựa vào nguyên nhân DHTM_TMU