Bài giảng Tài chính công - Chương 4: Quản lý thu ngân sách nhà nước

CHƯƠNG IV QUẢN LÝ THU NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC 1 4.1 QUẢN LÝ THU THUẾ 4.2 QUẢN LÝ THU LỆ PHÍ VÀ PHÍ THUỘC NSNN 4.3 QUẢN LÝ CÁC KHOẢN THU KHÁC CỦA NSNN Bộ môn Tài chính doanh nghiệp D TM_TMU CHƯƠNG IV QUẢN LÝ THU NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC 2 4.1. QUẢN LÝ THU THUẾ 4.1.1. Một số vấn đề chung về thuế 4.1.2. Nội dung cơ bản của quản lý thu thuế Bộ môn Tài chính doanh nghiệp DHTM_TMU 4.1.1. Một số vấn đề chung về thuế * Khái niệm Là một khoản thu có t.chất bắt buộc, được quy định bởi p.luật do các tổ chức và cá nhân t.hiện nhằm đáp ứng n.cầu chi tiêu của NN vì lợi ích chung. 3Bộ môn Tài chính doanh nghiệp DHTM_TMU * Đặc điểm cơ bản của thuế - Mang tính chất không hoàn trả t.tiếp - Là khoản động viên bắt buộc phi hình sự gắn với q.lực của NN - Là một h.thức phân phối lại, gắn chặt với các h.động k.tế 4Bộ môn Tài chính doanh nghiệp 4.1.1. Một số vấn đề chung về thuếDHTM_TMU 4.1.1. Một số vấn đề chung về thuế * Phân loại thuế - Phân loại thuế theo k.năng chuyển dịch gánh nặng thuế (theo tính chất) + Thuế gián thu + Thuế trực thu - Phân loại thuế theo cơ sở tính thuế + Thuế thu nhập + Thuế tiêu dùng + Thuế tài sản 5Bộ môn Tài chính doanh nghiệp DHTM_TMU Các yếu tố cấu thành của một sắc thuế - Tên gọi - Đối tượng nộp thuế - Đối tượng chịu thuế - Thuế suất - Đơn vị tính thuế 6Bộ môn Tài chính doanh nghiệp DHTM_TMU - Giá tính thuế - Miễn giảm thuế - Thủ tục nộp thuế 7Bộ môn Tài chính doanh nghiệp DHTM_TMU 4.1.1. Một số vấn đề chung về thuế * Vai trò của thuế - Là khoản thu chủ yếu của NSNN - Là c.cụ qlý và điều tiết vĩ mô nền KT - Là c.cụ góp phần điều tiết TN và t.hiện bình đẳng, công bằng XH. 8Bộ môn Tài chính doanh nghiệp DHTM_TMU 4.1.2. Nội dung cơ bản của quản lý thu thuế * M.tiêu q.lý thu thuế: - Đảm bảo kế hoạch thu NSNN một cách đầy đủ, kịp thời theo dự toán thuế đã được c.quan quyền lực NN quyết định. - Phát huy vai trò tích cực của hệ thống thuế trong điều chỉnh vĩ mô các hoạt động KTXH. 9Bộ môn Tài chính doanh nghiệp DHTM_TMU * M.tiêu q.lý thu thuế (tiếp) - B.đảm các văn bản p.luật về thuế được thực thi một cách nghiêm chỉnh trong thực tiễn đời sống KT – XH. - Tạo đ.kiện thuận lợi cho người nộp thuế t.hiện nghĩa vụ thuế, đ.bảo quyền và lợi ích hợp pháp của người nộp thuế. 10Bộ môn Tài chính doanh nghiệp DHTM_TMU 4.1.3. Quản lý thu thuế * Y/cầu q.lý thu thuế:  Thu đúng, thu đủ theo luật định.  XD b.pháp thu phù hợp với thực trạng KT - XH trong từng t.kỳ.  Gắn với việc t.hiện các m.tiêu KT - XH vĩ mô của NN. 11Bộ môn Tài chính doanh nghiệp DHTM_TMU * N.tắc q.lý thu thuế - Nguyên tắc thống nhất, tập trung dân chủ - Nguyên tắc tiết kiệm và hiệu quả - Nguyên tắc phù hợp Bộ môn Tài chính doanh nghiệp 12 4.1.3. Quản lý thu thuế DHTM_TMU 4.2. QUẢN LÝ THU LỆ PHÍ VÀ PHÍ THUỘC NSNN 13 4.2.1. Một số vấn đề chung về lệ phí và phí 4.2.2. Nội dung cơ bản của quản lý thu lệ phí và phí thuộc NSNN Bộ môn Tài chính doanh nghiệp DHTM_TMU 4.2.1. Một số vấn đề chung về lệ phí và phí thuộc NSNN * Khái niệm - Lệ phí là khoản thu gắn liền với việc c.cấp t.tiếp các DV hành chính p.lý của NN cho các thể nhân, pháp nhân nhằm p.vụ cho công việc q.lý NN theo quy định của PL. - Phí là khoản thu nhằm thu hồi CP đ.tư c.cấp các HH, DV công không thuần túy theo quy định của PL và là khoản tiền mà t.chức các nhân phải trả khi sd các HH, DV công đó. 14Bộ môn Tài chính doanh nghiệp DHTM_TMU 4.2.1. Một số vấn đề chung về phí và lệ phí * Đặc điểm của phí và lệ phí - Là khoản thu bắt buộc và phát sinh TX của NSNN. - Là khoản thu mang t.chất hoàn trả gắn t.tiếp với việc hưởng thụ các DV do NN đ.tư c.cấp có thu phí hoặc lệ phí theo quy định của PL. 15Bộ môn Tài chính doanh nghiệp DHTM_TMU 4.2.1. Một số vấn đề chung về phí và lệ phí * Phân loại phí - C.cứ vào chủ thể đ.tư c.cấp DV thu phí và q.lý thu phí: + Phí thuộc NSNN + Phí không thuộc NSNN 16Bộ môn Tài chính doanh nghiệp DHTM_TMU * Phân loại phí (tiếp) - C.cứ vào cấp q.lý thuộc bộ máy NN: + Phí thuộc TW q.lý + Phí thuộc ĐP q.lý - C.cứ vào l.vực h.động KT-XH: + Phí phát sinh từ các l.vực h.động k.tế; + Phí phát sinh từ các h.động văn xã; + Phí phát sinh từ các l.vực khác như án phí, phí d.vụ p.lý 17Bộ môn Tài chính doanh nghiệp DHTM_TMU 4.2.1. Một số vấn đề chung về phí và lệ phí * Phân loại lệ phí - C.cứ vào cấp q.lý thuộc bộ máy NN: + Lệ phí thuộc TW q.lý + Lệ phí thuộc ĐP q.lý 18Bộ môn Tài chính doanh nghiệp DHTM_TMU * Phân loại lệ phí (tiếp) - C.cứ vào t.chất của các DV thu phí: + Lệ phí q.lý NN l.quan đến quyền và nghĩa vụ của công dân; + Lệ phí q.lý NN l.quan đến quyền sh, quyền sd tài nguyên; + Lệ phí q.lý NN l.quan đến SX KD; + Lệ phí q.lý NN đ.biệt về chủ quyền quốc gia. 19Bộ môn Tài chính doanh nghiệp DHTM_TMU 4.2.1. Một số vấn đề chung về phí và lệ phí * Vai trò của phí và lệ phí - Góp phần tăng thêm n.thu cho NSNN. - Đ.bảo công bằng giữa các t.chức và cá nhân trong XH trong việc khai thác và hưởng thụ những lợi ích từ DV công do NN c.cấp. - P.vụ công việc q.lý của NN đối với các h.động KT - XH. - Nâng cao ý thức t.nhiệm của người dân, tránh tình trạng lạm sd d.vụ công cộng. 20Bộ môn Tài chính doanh nghiệp DHTM_TMU 4.2.2. Nội dung cơ bản của quản lý thu lệ phí và phí thuộc NSNN * Phân cấp thẩm quyền quy định về phí và lệ phí: * Xác định mức thu phí và lệ phí * Q.lý thu phí, lệ phí thuộc NSNN 21Bộ môn Tài chính doanh nghiệp DHTM_TMU 4.3. QUẢN LÝ CÁC KHOẢN THU KHÁC CỦA NSNN 22 4.3.1. Quản lý các khoản thu từ h.động k.tế của NN 4.3.2. Quản lý các khoản thu khác Bộ môn Tài chính doanh nghiệp DHTM_TMU 4.3.1. Các khoản thu từ hoạt động kinh tế của Nhà nước + Thu lợi tức từ h.động góp vốn liên doanh hoặc cổ phần của NN + Thu hồi tiền cho vay của NN cả gốc và lãi + Thu hồi vốn của NN tại các cơ sở k.tế (cổ phần hóa, tư nhân hóa) 23Bộ môn Tài chính doanh nghiệp DHTM_TMU 4.3.2. Các khoản thu khác của Nhà nước - Thu từ bán hoặc cho thuê tài sản thuộc sh NN: cho thuê vùng trời, cho thuê mặt biển, XK khoáng sản, XK dầu mỏ... - Thu từ hợp tác lao động với nước ngoài - Thu từ tài sản vô chủ 24Bộ môn Tài chính doanh nghiệp DHTM_TMU 4.3.2. Các khoản thu khác của Nhà nước - Thu từ các đ.vị KD vi phạm chế độ q.lý k.tế của NN - Thu từ viện trợ không hoàn lại... - Đi vay: vay trong nước và nước ngoài 25Bộ môn Tài chính doanh nghiệp DHTM_TMU