Tập huấn quay camera phục vụ dạy học tích cực

Dự án Việt – Bỉ Nâng cao chất lượng đào tạo bồi dưỡng giáo viên tiểu học và trung học cơ sở các tỉnh miền núi phía Bắc Việt Nam (VIE 04 019 11) Phối hợp với Công ty cổ phần học liệu, Nhà xuất bản giáo dục tËp huÊn QUAY CAMERA phôc vô d¹y häc tÝch cùc (Hμ Néi : 23- 29/6/2006) 1 ự án Việt – Bỉ D Nâng cao chất lượng đào tạo bồi dưỡng giáo viên tiểu học và trung học cơ sở các tỉnh miền núi phía Bắc Việt Nam (VIE 04 019 11) Phối hợp với Công ty cổ phần học liệu, Nhà xuất bản giáo dục KÕ ho¹ch tËp huÊn quay camera phôc vô d¹y häc tÝch cùc (Thêi gian : 23-29/6/2006) I- Môc tiªu : Cuèi khãa tËp huÊn, häc viªn sÏ: VÒ kiÕn thøc: 1. HiÓu vÒ vai trß vμ t¸c dông cña viÖc sö dông b¨ng ®Üa h×nh trong hç trî d¹y häc tÝch cùc; 2. N¾m ®−îc quy tr×nh s¶n xuÊt b¨ng/®Üa h×nh; 3. N¾m ®−îc c¸c vÊn ®Ò c¬ b¶n vÒ ©m thanh, ¸nh s¸ng khi quay video; 4. N¾m ®−îc quy tr×nh lμm phim; 5. HiÓu ®−îc c¸c yªu cÇu chÝnh cña phÇn mÒm dùng phim Abode Premiere 6.5. VÒ kÜ n¨ng: 1. Sö dông thμnh th¹o m¸y quay kÜ thuËt sè ®Ó quay h×nh giê d¹y phôc vô c¸c môc ®Ých s− ph¹m; 2. BiÕt sö dông phÇn mÒm dùng phim Abode Premiere 6.5.; 3. Cã kh¶ n¨ng chuyÓn thÓ tõ gi¸o ¸n thμnh kÞch b¶n ®Ó ghi h×nh; 4. Cã kh¶ n¨ng tËp huÊn, truyÒn ®¹t l¹i cho ®ång nghiÖp vÒ c¸c néi dung ®· ®−îc häc; 1 Phần I - QUI TRÌNH LÀM PHIM I. Chuẩn bị trước khi quay 1. Đây là phần rất quan trọng, nó liên quan đến tiến độ, kinh phí và chất lượng của phim. - Chọn đề tài, thể loại, hình thức thể hiện (xaùc ñònh ñoái töôïng phuïc vuï) - Xây dựng giáo án chi tiết. - Chọn điểm quay, tập dượt. 2. Trình bày kịch bản (chuyển thể KB). - Từ giáo án chi tiết chuyển sang KB – theo bản mẫu, nêu ví dụ. - Kiểm tra các thiết bị đạo cụ làm phim kể cả đồ dùng của GV-HS. - Trao đổi thống nhất bố cục nội dung và phương pháp thể hiện. II. Söï phoái hôïp trong khi quay - Đạo diễn chủ động làm quen, giới thiệu các thiết bị với HS và trao đổi tạo sự tự tin cho GV. - Luôn kiểm tra trao đổi thống nhất ê kíp quay về khNu lệnh lấy hình, vỗ tay để lấy tín hiệu đồng bộ (phần này sẽ trao đổi tại hiện trường trước lúc quay ). - Phân cảnh kỹ thuật quay. - Quyết đoán trong phương pháp thể hiện. * Lưu ý: Nếu quay tường thuật cần tránh quay đi quay lại nhiều lần mà cần tính tới khả năng chỉnh sửa sau. III. Döïng phim laø gì ?: - ChuNn bị đầy đủ tư liệu, lời bình, người thể hiện lời bình, nhạc trước khi dựng. - Tôn trọng mạch kịch bản đã thống nhất. - Cần quyết đoán, tự tin trong lúc chọn hình nhất là trong những phần có thêm, bớt. - Xem lại phần bố cục, thời lượng và tính toán kĩ trước khi dựng cho từng phần và cả phim. IV. Duyeät vaø chænh söûa : - Cần có tác giả, đạo diễn, biên tập tham gia để cùng đóng góp, xây dựng rút kinh nghiệm. - Tác giả trao đổi với đạo diễn phương án chỉnh sửa, khả năng chỉnh sửa và thời gian hoàn thành sau khi chỉnh sửa. Trên đây là một số ý kiến, chúng tôi rất mong các tác giả, các thầy cô giáo, các chuyên viên, chuyên gia góp ý để chúng ta cùng xây dựng được các sản phNm băng hình, băng tiếng có chất lượng. 2 Phaàn II – COÂNG TAÙC ÑAÏO DIEÃN Để có được một sản đạt chất lượng cao người đạo diễn cần làm tốt các công việc sau: - Thời gian nhận kịch bản. - Trao đổi thống nhất về nội dung cũng như phương pháp thể hiện với tác giả (đặc biệt nhóm tác giả). - Chọn giáo viên, số học sinh (nên có phương án dự phòng). - Chọn điểm quay, dự giờ. - Thống nhất lịch quay (liên quan tới nhiều thành phần). - Trao đổi với tác giả, giáo viên những cái sửa được và không sửa được, nêu ví dụ. * Lưu ý: Nếu hoạt động của học sinh là chủ yếu thì giáo viên chỉ là người tổ chức dẫn dắt (giống như người dẫn chương trình trên truyền hình). - Kiểm tra thiết bị đạo cụ, ... kể cả đồ dùng của giáo viên và học sinh (tính toán sắp xếp bố trí thế nào cho thuận trong lúc quay mà vẫn không ảnh hưởng tới người sử dụng – nêu ví dụ). - Tạo không khí thoải mái tự nhiên cho giáo viên, học sinh. Hướng dẫn cho giáo viên cách di chuyển trình bày bảng. Nêu ví dụ ... - Sản phNm minh họa cần có bản phụ. - Trao đổi với kíp làm phim. - Quyết đoán trong lúc lấy hình và chịu trách nhiệm toàn bộ về phương pháp thể hiện. - Cần tính toán tới phương án sử dụng kĩ xảo ngay trong lúc quay. Nêu ví dụ : Cảnh hồi tưởng, mơ, ... (không quá lạm dụng) - Sử lí vượt trục (chen gần, chen xa). Nêu ví dụ - Nêu một vài thủ pháp trong lúc quay, dựng. Ví dụ ... - Viết bảng sai – viết lại sau khi quay, giáo viên nói sai – quay lại sau, cận trang sách học sinh trong lúc đọc mà không kịp thu hình, giáo viên vẽ hoặc viết không đẹp – người làm thế. Diễn viên không biết chơi đàn – đóng thế. - Kênh tiếng, chọn nhạc, chọn người thể hiện lời bình, thuyết minh, kĩ thuật hòa âm, ... Phaàn III- HEÄ THOÁNG VIDEO 3 Phaàn naøy chuû yeáu giaûi thích caùc boä phaän vaø nhöõng chöùc naêng quan troïng nhaát cuûa video camera vaø ñaàu video VCR (video cassette recorder) vaø moät vaät duïng toái caàn thieát khoâng theå thieáu ñoù laø baêng töø (video - tape) baèng nhöõng thoâng tin toång quaùt aùp duïng ñöôïc vôùi moïi loaïi baêng VHS, Beta vaø baêng 8mm, DV moâ taû nhöõng khaùc bieät chính giöõa caùc loaïi baêng. “Video” coù nghóa laø gì? Noù xuaát xöù töø chöõ latin coù nghóa laø nhìn thaáy. Coøn “audio” cuõng xuaát xöù nhö vaäy coù nghóa laø “nghe thaáy”. Trong caùch duøng phoå thoâng ngöôøi ta thöôøng goïi caùc saûn phaåm truyeàn qua TV, aâm thanh ñi keøm hình aûnh, hay vieäc thu phaùt hình aûnh baèng ñieän töû ñeàu ñöôïc goïi taét laø “video”. Duïng cuï video bao goàm : (Toái thieåu caàn thieát). - Maùy quay (camera). - Ñaàu phaùt (VCR). - Maøn hình (TV). - Caùc micro - Baêng töø (video - tape). - Duïng cuï raùp döïng phim (tape-editors). Taøi lieäu boài döôõng naøy giuùp caùc baïn thöïc hieän nhöõng cuoán phim video baèng caùc kó thuaät töông ñoái chuyeân nghieäp töø daøn döïng, baám maùy, ghi aâm, moät soá kó xaûo, troän hình chuù troïng vaøo öùng duïng khoâng ñi saâu vaøo trang thieát bò. Tuy nhieân, muoán saùng taïo nhöõng khung hình ñeïp töø camera moät soá kieán thöùc veà tính naêng hoïat ñoäng cuûa caùc duïng cuï video laø ñieàu toái thieåu phaûi bieát. I. CAMERA : Video camera giuùp ghi laïi caùc hình aûnh coù maøu saéc ñang di ñoäng vaø coù aâm thanh. Gioáng nhö maùy quay phim (cinema camera) chuyeân nghieäp, tính thaåm myõ cuûa vieäc laøm phim video khoâng khaùc bieät maáy vôùi laøm phim nhöïa nhöng kyõ thuaät 2 loaïi laïi khaùc nhau nhieàu. + Hình minh hoïa 1 : So saùnh 2 ñoaïn phim nhöïa vaø camera. - Video camera hoaøn toaøn khoâng duøng ñeán phim, khi thu vaøo maùy quay, hình aûnh ñöôïc bieán thaønh tín hieäu ñieän töû. Caùc tín hieäu naøy ñöôïc chuyeån ñeán ñaàu thu (VCR) vaø ñöôïc ghi laïi treân baêng töø. Trong tröôøng hôïp cuûa maùy cancarder thì maùy quay vaø ñaàu thu phaùt ñöôïc keát hôïp chung thaønh moät maùy. 4 + Hình minh hoïa 2 : Camera vaø VCR. Camera vaø VCR keát hôïp. - Khaùc vôùi phim nhöïa, caùc hình aûnh ñieän töû khoâng phaûi in traùng baèng hoùa chaát môùi xem ñöôïc. Caùc tín hieäu chæ caàn phaùt laïi (play back) qua moät maøn hình tivi. Neáu khoâng vöøa yù coù theå deã daøng xoùa ñi vaø thu ñeø leân hình aûnh khaùc. 1/ Caáu taïo Camera : 5 6 1.1 Boä phaän queùt hình (Image scan : Video camera khoâng ghi nhaän töøng hình aûnh moät nhö phim nhöïa. Heä thoáng queùt hình ñieän töû beân trong camera seõ queùt ngang moät caûnh vôùi toác ñoä 30 laàn moät giaây (tuøy theo heä) ñeå taïo ra aûo giaùc cuûa nhöõng hình aûnh chuyeån ñoäng. Hình aûnh ñöôïc löu giöõ baèng töø tính treân daây baêng vaø khoâng nhìn thaáy tröïc tieáp ñöôïc. Khi ñöôïc phaùt laïi treân ti vi seõ “veõ” laïi hình aûnh aáy treân maøn hình (cuøng toác ñoä maùy quay) ta môùi nhìn thaáy hình aûnh. Heä thoáng video ghi nhaän aâm thanh baèng töø tính treân moät ñöôøng tieáng (Sound track) chaïy beân caïnh nhöõng thoâng tin hình aûnh ñieän töû. 1.2 OÁng kính : Veà cô baûn noù gioáng moät maùy quay phim nhöïa. Oáng kính maùy aûnh, quay phim nhöïa hoäi tuï hình aûnh treân moät beà maët nhaïy quang laø phim. Coøn video camera hoäi tuï hình aûnh vaøo boä phaän thu hình ñieän töû. 1.3 Khaåu ñoä oáng kính (Lens Aperture) : Gioáng oáng kính maùy aûnh, oáng kính video coù moät loã hoång coù theå thay ñoåi kích thöôùc lôùn nhoû goïi laø KHAÅU ÑOÄ. Ñieàu chænh khaåu ñoä laø ñieàu chænh löôïng aùnh saùng tieáp xuùc vôùi boä phaän thu hình. Ñaây laø ñieàu caàn thieát bôûi vì heä thoáng video raát nhaäy caûm vôùi aùnh saùng. Neáu löôïng aùnh saùng tieáp xuùc vôùi heä thoáng thu hình quaù yeáu thì camera khoâng theå ghi laïi ñöôïc hình aûnh saùng vaø roõ neùt ñöôïc. Neáu aùnh saùng quaù choùi loùa, keát quaû hình aûnh cuõng khoâng thoûa maõn vaø ñaëc bieät coøn coù khaû naêng laøm luøi laïi moät soá linh kieän cuûa boä phaän thu. - Chuû theå ñöôïc chieáu saùng maïnh : khaåu ñoä môû nhoû. - Chuû theå ñöôïc chieáu saùng lôø môø : khaåu ñoä môû thaät lôùn. Neáu cöôøng ñoä saùng vöôït quaù giôùi haïn coù theå ñieàu chænh baèng khaåu ñoä thì ta phaûi ñieàu chænh chính nguoàn saùng ñoù. + Hình 3, 4 : Hoaït ñoäng cuûa khaåu ñoä. - Neáu aùnh saùng quaù yeáu : cho theâm nguoàn saùng phuï. - Neáu aùnh saùng quaù maïnh : giaûm cöôøng ñoä saùng baèng moät trong caùc caùch : a) Khuyeáâch taùn aùnh saùng. b) Di chuyeån nguoàn saùng ra xa chuû theå. - Kính loïc caûn quang gaén tröôùc oáng kính camera (filter). Noù coù taùc duïng caûn bôùt moät phaàn löôïng aùnh saùng ñi qua oáng kính (coù nhieàu ñoä ñaäm nhaït khaùc nhau) maø khoâng laøm bieán ñoåi söï caân baèng maøu saéc cuûa nguoàn saùng. 1.4 Khaåu ñoä ñieàu chænh töï ñoäng (Auto Iris) : Haàu heát caùc loaïi video camera kích thöôùc cuûa khaåu ñoä ñöôïc ñieàu chænh baèng cô cheá töï ñoäng. Auto Iris seõ töï ñoäng caân baèng löôïng saùng hình aûnh ghi vaøo baêng töø. Tuy nhieân caùc loaïi camera coøn coù cô cheá ñieàu chænh baèng tay (Manual) ñeå ñieàu chænh ñoä môû oáng kính theo yù muoán. Boä phaän Manual raát quan troïng cho nhöõng kyõ xaûo saùng taïo ñaëc bieät vaø trong tình huoáng aùnh saùng phöùc taïp hay khaùc thöôøng. 1.5 Nuùt buø tröø ngöôïc saùng (Back - light Button) : 7 8 Nhieàu camera coù nuùt naøy söû duïng raát tieän lôïi. Giuùp khaéc phuïc vaán ñeà ngöôïc saùng. Nhaán nuùt naøy khaåu ñoä ñöôïc choïn bôûi light sensor trong camera (caûm bieán aùnh saùng) ôû cô cheá Auto Iris seõ töï ñoäng môû lôùn ñeå buø tröø cho chuû theå khoûi thieáu saùng. 1.6 Môø daàn/ Roõ daàn : (Fade Out/Fade In) : Ñoùng nhoû khaåu ñoä oáng kính töø töø laøm hình aûnh môø daàn ñi (Fade Out) vaø môû lôùn oáng kính töø töø laøm hình aûnh roõ neùt daàn (Fade In). Moät soá camera coù boä phaän töï ñoäng ñieàu chænh giuùp baûo ñaûm moät chuyeån tieáp ñoàng boä töø saùng qua toái hay ngöôïc laïi trong moät ñoaïn phim. 1.7 OÁng kính ña tieâu cöï (Zoom : Taát caû caùc maùy quay ñeàu söû duïng oáng kính zoom. Zoom giuùp tieâu cöï coù theå thay ñoåi lieân tuïc giuùp boá cuïc khuoân hình deã daøng maø khoâng phaûi thay ñoåi khoûang caùch töø camera ñeán chuû theå. Moät soá camera ñieàu khieån oáng kính zoom baèng ñieän töû (Powe zoom). Chæ caàn nhaán nuùt, tieâu cöïc seõ thay ñoåi raát tieän lôïi, khuoân hình khoâng bò nhaûy, giöït nhö ñieàu khieån baèng tay. Tuy nhieân neáu caàn cuõng coù theå ñieàu chænh baèng tay qua moät caàn chænh treân voøng xoay cuûa oáng kính. 1.8 Canh neùt (Focus) - Canh neùt töï ñoäng (Automatic Focusing): OÁng kính cuûa maùy quay phaûi ñöôïc ñieàu chænh ñeå hình aûnh hoäi tuï vaøo boä phaän thu nhaän hình ñöôïc saéc neùt. Nhieàu loaïi phaûi canh baèng tay. Caùc camera ñôøi môùi coù cô cheá canh neùt töï ñoäng. Chæ caàn höôùng maùy quay veà chuû theå roài baám maùy, hình aûnh seõ ñöôïc töï ñoäng hoäi tuï roõ neùt. Khi duøng cô cheá Auto Focus ñeà phoøng nhöõng chi tieát trong taàm nhìn coù theå khieán oáng kính canh neùt sai laàm (haøng raøo tröôùc, tieàn caûnh). 1.9 Boä phaän thu hình : OÁng kính hoäi tuï hình aûnh vaøo moät khu vöïc sau oáng kính. Ñaây chính laø nôi ñaët boä phaän thu hình. (Image Pickup) töông töï nhö maët phim trong maùy aûnh. Video camera thöôøng söû duïng moät trong 2 loaïi thieát bò thu hình : oáng ñeøn hình (picture tube). Maët caûm bieán tinh theå raén (solid – state senson). Ta khoâng ñi saâu vaøo chi tieát caáu taïo vaø cô cheá hoaït ñoäng chæ caàn naém ñöôïc moät soá öu, nhöôïc ñieåm cuûa töøng loaïi aûnh höôûng tôùi quaù trình quay : Sensor Goïn nheï hôn Picture tube neân camera Söû duïng sensor nhoû goïn vaø nheï. - Keùm nhaïy saùng hôn. - Beàn chaéc hôn - Khoâng bò nhoøe hay keùo veät. Picture tube - Lôùn vaø naëng. - Nhaïy saùng hôn : quay thieáu saùng. Trôøi aâm u, chaïng vaïng toái vaãn coù hình aûnh ñeïp. - Deã bò hö haïi vì aùnh saùng chieáu tröïc tieáp hay caùc nguoàn saùng cöïc maïnh (quay maët trôøi, ñeøn pha). - Khi lia maùy (panning) qua vaät theå coù nhieàu ñieåm saùng choùi bò phaûn chieáu vaät theå thu hình coù khaû naêng bò keùo soïc, nhoøe neùt, nhöõng ñieåm saùng maïnh seõ keùo thaønh veät daøi. 1.10 Kính ngaém : Caùc loaïi video camera ñeàu coù kính ngaém (View finder) ñeå ngöôøi quay quan saùt hình aûnh hieän qua kính ngaém ñeå boá cuïc khuoân hình. Coù nhieàu loaïi kính ngaém : - Kính ngaém quang hoïc (optical view finder). - Ngaém qua oáng kính (Through the – lens (TTL). - Kính ngaém ñieän töû ñen traéng (Electronic B-W). - Kính ngaém ñieän maøu (Electronic color). 9 10 2. Cô cheá hieäu chænh chaát löôïng hình aûnh : 2.1 Hieäu chænh ñoä saùng vaø töông phaûn : Caùc video camera ñeàu coù nhöõng maïch caûm öùng ño ñoä saùng vaø möùc töông phaûn roài töï ñoäng ñieàu chænh. Hoïat ñoäng cuûa cô cheá naøy lieân laïc chaët cheõ vôùi khaåu ñoä oáng kính, töï ñoäng ñieàu chænh hình aûnh theo löôïng saùng ñi qua oáng kính. Trong aùnh saùng yeáu, moät cô cheá (Electronic Sensitivity) taêng cöôøng ñoä saùng cho hình aûnh video vaø cô cheá Gain Boost naâng cao ñoä töông phaûn ñeå khuoân hình ñeïp hôn, roõ hôn. Trong aùnh saùng maïnh, 2 cô cheá naøy hoïat ñoäng theo höôùng ngöôïc laïi. Löu yù : Khaùc vôùi cô cheá ñieàu chænh khaåu ñoä, hoïat ñoäng cuûa 2 cô cheá naøy khoâng thay ñoåi chieàu saâu thò tröôøng. Caùc möùc ñoä töông phaûn vaø saùng toái cuõng coù theå ñieàu chænh baèng tay (Manua control). 2.2 Hieäu chænh maøu saéc : Laø hieäu chænh söï caân baèng caùc maøu chính ( ñoû, xanh vaø luïc) vaø maøu traéng nguyeân veïn khoâng bò pha laãn maøu khaùc . Nhöõng nguoàn saùng khaùc nhau phaùt ra nhöõng lieàu löôïng saéc toá khaùc nhau . Thieân veà ñoû : maøu noùng. Thieân veà xanh : laïnh. Löu y ù: Vì nhöõng bieán ñoåi ñoù, ôû moãi caûnh quay khaùc nhau, maøu saéc chung coù theå thay ñoåi. 2.3 White - Balance Control (Caân baèng maøu traéng) : Caùc camera duøng maøu traéng laøm cô sôû caân baèng maøu saéc - Höôùng camera veà moät beà maët maøu traéng (trong nguoàn saùng ñöôïc duøng ñeå quay), nhaán vaøo nuùt chænh saùng traéng (white – Balance). Camera seõ töï ñoäng ghi nhaän beà maët traéng aáy laø maøu traéng tinh. Caùc maøu khaùc seõ ñöôïc ghi nhaän theo. Löu yù : Moãi khi thay ñoåi nguoàn saùng ñeå quay baïn phaûi caân chænh laïi White – Balance). Moät soá camera coù cheá ñoä doø maøu töï ñoäng (Automatic color tracking) vaø coù caû cô cheá duøng tay (Manual). Nhieàu camera coù cô cheá ñieàu khieån coù theå quay trong nhieàu tình huoáng aùnh saùng ña daïng trong nhaø cuõng nhö ngoaøi trôøi (Indoor – Out door mode), hoaëc coù theå bieán ñoåi maøu saéc thöïc baèng boä phaän trong maùy thay vì phaûi duøng kính loïc laép ngoaøi tröôùc oáng kính goïi laø (Color – Adfust Control). 3. Microphone : 11 Ñieàu quan troïng khi thöïc hieän phim video laø vieäc ghi laïi aâm thanh ñi keøm hình aûnh. Caùc video camera ñeàu coù moät micro thu aâm gaén keøm trong maùy. Noù seõ thu tieáng trong khi thu hình. Coù 2 loaïi cô baûn : - Micro khoâng ñònh höôùng : Thu laïi nhöõng aâm thanh phaùt ra töø moïi höôùng (ommidirectional microphone). - Micro ñònh höôùng : Chæ ghi laïi nhöõng aâm thanh theo höôùng micro höôùng tôùi (Unidirectional microphone). Löu yù : Ñeå thu tieáng cuûa chuû theå töông ñoái xa camera neân duøng loaïi micro ñònh höôùng. Neáu camera cuûa baïn khoâng coù loaïi naøy gaén keøm, coù theå duøng moät micro rôøi gaén vaøo loã EX.MIC (enternal microphone : ngoaøi maùy). 4. Moät soá cô cheá phuï treân camera : Power – SAVER SWITCH : Camera hoaït ñoäng nhôø nguoàn ñieän tröïc tieáp hoaëc pin saïc. Ngay caû khi khoâng quay camera vaãn tieâu hao ñieän. Coâng taéc POWER – SAVER giuùp tieát kieäm ñieän giöõa caùc laàn quay. Taét coâng taùc maùy view – filder khoâng hieän hình nhöng camera seõ hoïat ñoäng ñöôïc ngay khi môû coâng taéc trôû laïi. POSITIVE/NEGATIVE SWITCH : Cô cheá chuyeån ñoåi moät hình aûnh döông thaønh hình aûnh aâm. (Maøu saéc vaø ñoä ñaäm nhaït ñöôïc ñaûo loän ngöôïc laïi). AUTO CAPPING - hoaëc Shutter Switch : Cô cheá an toaøn. Söû duïng nuùt naøy khi khoâng duøng camera, noù töï ñoäng ñoùng khaåu ñoä oáng kính laïi, ñeå baûo veä oáng ñeøn hình hay maïch caûm bieán beân trong khoâng bò phôi saùng deã hö hoûng vaø khoâng theå söûa ñöôïc ngoaïi tröø thay môùi. REMOTE CONTROLS : Chæ duøng cho caùc camera chuyeân nghieäp – Caùc camera vaø ñaàu ghi tín hieäu (VCR) rôøi nhau. PAUSE CONTROLS : Neáu duøng nuùt STOP khi quay xong moät ñoaïn, baêng seõ khoâng naèm ngay vò trí khi baét ñaàu quay ñoaïn baêng môùi. Duøng nuùt PAUSE (taïm döøng) ñeå giöõ ñuùng vò trí cho laàn quay tieáp tuïc giuùp baïn coù theå bieân taäp ngay trong maùy, khoâng bò nhieãu hình hay tieáng. FF/REV/PLAY : Ñeå cuoán baêng nhanh tôùi tröôùc, veà ñaàu, phaùt laïi. CHARACTER GENERATOR : Taïo maãu töï ñeå laøm töïa ñeà, in choàng haøng chöõ leân hình aûnh ñaõ quay hoaëc neàn phoâng maãu. Ngoaøi ra coøn coù nhöõng cô cheá nhö STOP WATCH DISPLAY cho bieát thôøi gian khoâng ghi vaøo baêng töø, ON-SCREENTIME coù theå in giôø vaøo khuoân hình neáu muoán 5 . Giaù ñôõ camera : Baïn neân taäp thoùi quen luoân söû duïng camera treân moät chaân maùy (TRIPOD) vöõng chaéc. Noù giuùp cho hình aûnh khoâng bò nhaûy giaät, khuyeát ñieåm phoå bieán cuûa nhöõng ngöôøi môùi quay phim khoâng chuyeân, ñaëc bieät laø khi vöøa thu hình vöøa laøm ñoäng taùc maùy (lia ngang, lia ñöùng, zoom). Caùc loaïi giaù ñôõ : - TRIPOD : Chaân maùy. Hình 5 - SHOULDER BRACE : Giaù ñeo treân vai (hình 19) tieän lôïi. Cho caùc loaïi camera caàm tay hôn loaïi tì vai. - Camera Dolly : (saøn laên) Duøng cho quay phim chuyeân nghieäp. 12 II. Ñaàu VCR (VIDEO CASSETTE RECORDER) : Thaønh phaàn caên baûn thöù 2 trong heä thoáng video laø ñaàu video VCR. Loaïi chuyeân nghieäp naèm rôøi thaønh boä phaän rieâng. Loaïi camera gia duïng coù keøm saün ñaàu VCR trong maùy goïi laø camcorder, coù theå noái daây tröïc tieáp vaøo TV ñeå phaùt hình. Coù 3 loaïi baêng töø (videotape) vaø boán daïng ñaàu VCR. Ñoù laø baêng Beta, baêng VHS vaø baêng 8mm khaùc nhau do kích côõ cuûa sôïi baêng vaø hoäp baêng. 4 daïng ñaàu VCR laø : - Loaïi ñeå baøn. (Tabletop) - Loaïi xaùch tay. (Portable) - Loaïi keát hôïp. (Combination) - Loaïi Comcorder. 13 14 1. Cô cheá höõu duïng treân ñaàu VCR : Loàng tieáng, choàng tieáng, töï ñoäng ñieàu chænh aâm löôïng (Automatic Gain (hay volume) control. Doø hình (Picture Scan) hay (Visual Search) giuùp cuoán baêng nhanh vaãn thaáy ñöôïc hình aûnh. Ñöùng hình 2. Thôøi löôïng ghi hình : Phuï thuoäc ñoä daøi cuoán baêng vaø toác ñoä sôïi baêng ñi qua ñaàu ghi cuûa VCR. Coù theå choïn löïa toác ñoä thu hình. Löu yù : -Toác ñoä ghi caøng nhanh, chaát löôïng hình aûnh caøng ñöôïc naâng cao. - Kích côõ baêng caøng lôùn hình aûnh caøng saéc neùt vaø ñeïp hôn. 3. Baûo quaûn baêng : - Caát giöõ nôi raâm maùt, khoâ raùo, saïch buïi. Traùnh aùnh naéng, beáp loø, trong xe hôi ñaäu ngoaøi trôøi naéng. - Caát giöõ trong hoäp baùn keøm vôùi baêng, döïng ñöùng trong ngaên tuû. - Khoâng ñeå gaàn nôi coù töø tröôøng nhö moâ tô ñieän, taêng phoâ ñieän, nam chaâm, Tivi. - Neân cuoán heát vaøo moät ñaàu truïc cuoán trong hoäp baêng tröôùc khi caát giöõ. - Khoâng sôø tay vaøo sôïi baêng. - Traùnh laøm rôi hay va chaïm maïch baêng töø. - Trong khi ghi hình baèng camera hay phaùt treân ñaàu VCR ñöøng bao giôø nhaán nuùt Pause quaù 5 phuùt, noù laøm baêng töø vaø ñaàu töø seõ bò moøn hay coù theå hö hoûng./. 15 Phaàn IV - KYÕ THUAÄT QUAY VIDEO CAÊN BAÛN Coâng taùc chuaån bò : - Caàn lieät keâ ra giaáy taát caû nhöõng thöù caàn thieát cho vieäc quay phim saép tôùi. Sau ñoù döïa vaøo lieät keâ ñeå kieåm tra nhö : Duïng cuï, ñaoï cuï laàn löôït kieåm tra caùc duïng cuï nhö camera, ñaàu VCR, baêng töø, TV, caùc noái daây, saïc pin, caùc thieát bò hoã trôï nhö ñeøn, micro, pin döï tröõ, baêng döï tröõ, chaân mayù Ñeå bieát chaéc caùc thieát bò hoaït ñoäng toát vaø ôû tö theá saün saøng cho vieäc quay. - White Balance ñeå hieäu chænh maøu traéng cho chính xaùc. Löu yù : - Kinh nghieäm khi chuaån bò duïng cuï ñöøng neân queân mang theo moät cuoän baêng keo to baûn. Noù seõ gaén dính gaàn nhö 2 vaät baát kyø vaøo nhau, coù theå ñònh vò nhieàu phuï tuøng vaøo vò trí caàn nhö chænh höôùng ñeøn, naâng ñôõ bìa phaûn quang, thaäm chí coù theå boùp nhoû trang phuïc cuûa nhaân vaät neáu coù quaù roäng, ñònh vò caùnh cöûa hay bò gioù thoåi hoaëc kheùp kín noù laò, cuõng coù theå daùn eùp giaây ñieän hoaëc caùp xuoáng saøn nhaø phoøng ngöôøi qua laïi vaáp phaûi. I. Kyõ thuaät quay Video cô baûn : Caùc camera ngaøy nay cho pheùp baïn söû duïng nhieàu cô cheá vaø tính naêng kyõ thuaät. Tuy nhieân hieäu quaû ngheä thuaät laïi phuï thuoäc vaøo ngöôøi söû duïng noù. Moät cuoán phim hay phaàn quyeát ñònh laø noäi dung cuoán phim vaø kyõ thuaät thu hình. Phaàn noäi dung thuoäc chuyeân muïc khaùc. ÔÛ ñaây taäp trung vaøo kyõ thuaät quay video caên baûn. Giöõ vöõng camera : - Ngoaïi tröø vieäc coá tình rung laéc camera ñeå taïo hieäu quaû ñaëc bieät thì vieäc caùc cuoán phim ñeàu phaûi coù hình aûnh oån ñònh môùi ñaït yeâu caàu neáu khoâng seõ gaây khoù chòu cho ngöôøi xem. - Caùch toát nhaát ñeå giöõ vöõng camera laø gaén vaøo chaân maùy chaéc chaén, nhaát laø khi duøng oáng kính teâ leâ. Neáu thöôøng xuyeân quay vôùi camera caàm tay thì neân söû duïng 1 giaù tì vai (Shoulder). 1. Caùc tö theá caàm maùy cô baûn : Ñöùng : 2 chaân truï vöõng hôi daïng ra, 2 khuyûu tay eùp saùt thaân (neáu coù theå, töïa löng vaøo töôøng hay thaân caây). Quyø : Tyø tay phaûi leân ñaàu goái vaø giöõ vöõng maùy vôùi tay kia. Ngoài : - Laáy löng gheá laøm ñieåm töïa ñaët camera. - Töïa löng vaøo ñieåm töïa vöõng chaéc nhö böùc töôøng. Giöõ 2 khuyûu tay eùp saùt ngöïc. Hình 1 : (trang 40). 16 2. Baám maùy : Moät chu kyø quay lieân tuïc töø luùc camera baét ñaàu ghi hình cho ñeán luùc ngöng goïi laø moät ñoäng taùc maùy (a shot). Moät ñoäng taùc baám maùy khoâng nhaát thieát phaûi höôùng camera theo moät chieàu duy nhaát hoaëc ñöùng yeân ôû moät vò trí. Coù theå lia maùy (pan) theo moät chuû theå di ñoäng hoaëc thu moät toaøn caûnh (panorama) hoaëc thay ñoåi khoaûng caùch giöõa camera vaø chuû theå nhöõng ñoäng taùc baám maùy laø nhöõng vieân gaïch ñeå xaây döïng thaønh boä phim. Khi chuyeån sang moät ñoäng taùc maùy khaùc trong moät caûnh hay moät tröôøng ñoaïn neân thay ñoåi taàm nhìn, goùc quay, hay khoaûng caùch cuûa camera. Hình 2 : Moät phaân caûnh vôùi 3 goùc quay. H.1 : Thieát laäp tình huoáng ñi daïo ôû ñoàng queâ. H.2 : Baét ñaàu baèng vieäc ñaëc taû caëp vôï choàng (close - up) roài lia maùy (panning) ñeå theo doõi con choù ñang ñuoåi caây gaäy. H.3 : Baét ñaàu baèng ñaëc taû con choù khi mang gaäy veà roài lia maùy (panning) theo noù khi trôû veà vôùi caëp vôï choàng keát thuùc baèng (close - up) 1 trong 3 chuû theå ñoù. 17 3. Ñoä daøi cuûa ñoäng taùc baám maùy trung bình töø 5 ñeán 15 giaây : Neáu quaù ngaén, ngöôøi xem bò roái maét, quaù daøi thì deã chaùn. Tuy nhieân vôùi moät vôû kòch, 1 baøi noùi chuyeän, hoøa nhaïc ñoä daøi cuûa ñoäng taùc baám maùy ñöôïc xaùc ñònh theo thôøi gian cuûa hoaït ñoäng ñoù. Ñeå traùnh nhaøm chaùn baïn coù theå zoom hay lia maùy trong khi thu hình. II. Caùc côõ caûnh khi quay : Caùc ñoäng taùc baám maùy ñeàu thuoäc 1 trong 3 loaïi cöï li sau : 1- Toaøn caûnh roäng (Long shot) 2- Trung caûnh (Medium shot) 3- Ñaëc taû - caän caûnh (close up shot). 1. Toaøn caûnh roäng : Duøng ñeå thieát laäp caûnh trí, trình baøy chuû theå trong boái caûnh chung. Muoán taïo toaøn caûnh phaûi boá trí camera ôû vò trí xa chuû theå hoaëc ñieàu chæ oáng kính zoom cho goùc nhìn roäng xa (zoom out). Toaøn caûnh giuùp ngöôøi xem bieát ñöôïc söï vieäc ñang xaûy ra ôû ñaâu. 2.Trung caûnh : (Medium-shot) Giuùp duy trì troïn veïn chuû theå nhöng loaïi tröø bôùt boái caûnh xung quanh. Trung caûnh duøng ñeå töôøng thuaät ñoâi ñieàu veà chuû theå : ai, ñang laøm gì, noùi veà caùi gì. 3. Ñaëc taû : (close-up shot) Taäp trung ñaëc taû moät haønh ñoäng then choát. Ví duï : quay hình aûnh moät giaùo vieân ñang giaûng baøi thì ñaëc taû coù theå taäp trung vaøo khuoân maët giaùo vieân ñang noùi hoaëc baøn tay vieát phaán. Hình 3 : Cöï ly thu hình. 18 III. Goùc ñoä thu hình : Laø taàm nhìn cuûa camera höôùng tôùi chuû theå. 1. Ngang taàm maét (Eye level) : Ñaây laø goùc ñoä thöôøng duøng nhaát. Luùc naøo cuõng phaûi ñeå goùc maùy ngang taàm maét cho duø ngöôøi quay ñöùng hay ngoài, chuû theå lôùn hay nhoû, cao hay thaáp. 2. Goùc ñoä thaáp (Low Angle) : Goùc ñoä naøy cöôøng ñieäu chieàu cao. 3. Goùc ñoä cao (High Angle) : Camera ñöôïc höôùng chuùi xuoáng, noù laøm cho chuû theå coù veû nhoû hôn. 4. Qua vai (Over the shoulde): Ñaây laø kó thuaät tieâu chuaån khi quay moät cuoäc ñoái thoaïi giuõa 2 ngöôøi. Hình 4 : Caùc goùc ñoä cô baûn. 19 Hình 5 : Vò trí caùc goùc maùy qua vai. 20 21 IV. Kó thuaät di ñoäng camera : Vieäc di ñoäng camera trong luùc quay laø ñieàu caàn thieát. Coù 3 caùch cô baûn ñeå ghi chuyeån ñoäng cuûa boä phim baèng caùch chuyeån dòch camera vaø thay ñoåi taàm nhìn nhöng khoâng nhaát thieát phaûi thay ñoåi khoaûng caùch töø camera ñeán chuû theå. 1. LIA MAÙY NGANG (panning): Lia theo chieàu ngang töø traùi qua phaûi hay töø phaûi qua traùi trong luùc ñang thu hình. Ñoäng taùc ñöa maùy phaûi trôn tru. Baát cöù khi naøo coù theå, caàn gaén maùy treân chaân maùy coù ñaàu panning ñeå chuyeån ñoäng maùy quay ñöôïc oån ñònh. Kó thuaät naøy ñeå ghi chuû theå ñang di ñoäng, chuyeån chuù yù ngöôøi xem sang moät chuû theå khaùc hoaëc ñeå moâ taû moät toaøn caûnh roäng lôùn. Thoâng thöôøng neân lia maùy chaäm raõi. Neáu lia maùy ñeå chuyeån ñoåi taàm nhìn thì ñoäng taùc maùy keùo daøi khoaûng 2 hay 3 giaây. Neáu trình baøy toaøn caûnh khoaûng 6, 8 giaây, lia maùy thaønh voøng cung 45o. Giöõ yeân camera ôû ñaàu vaø cuoái ñoäng taùc lia 2 ñeán 3 giaây. Khoâng neân laïm duïng kó thuaät naøy. Neáu khoâng coù lyù do roõ raøng thì khoâng neân panning. Chao môø : Lia nhanh laø caùch chuyeån caûnh höõu hieäu töø phaân caûnh naøy sang phaân caûnh khaùc. Taoï cho ngöôøi xem moät aán töôïng raèng moät khoaûng thôøi gian hay 1 ñoaïn ñöôøng xa ñaõ troâi qua giöõa 2 caûnh, lia maùy 1 goùc 60o trong thôøi gian ½ giaây . 2. LIA MAÙY ÑÖÙNG (TILTING) : Kó thuaät naøy töông töï panning, nhöng camera ñöôïc lia theo chieàu thaúng ñöùng. Duøng ñeå theo doõi 1 haønh ñoäng vuùt leân cao hay chuùi xuoáng thaáp hay xaùc ñònh boái caûnh (nhö toøa nhaø cao taàng, caây cao, coät côø ). Coù theå keát hôïp lia ngang vaø lia ñöùng cuøng luùc ñeå taïo hieäu quaû. - Ñoåi vò trí Camera (Trucking) : Thay ñoåi taàm nhìn cuûa camera baèng caùch thay ñoåi vò trí caàm maùy. Thöïc hieän Trucking caàn di chuyeån camera theo chieàu ngang, hay voøng cung maø vaãn giöõ khoaûng caùch töø maùy ñeán chuû theå töông ñoái coá ñònh. Kó thuaät Trucking seõ taïo ra hieäu quaû nhö ngaém caûnh vaät qua cöûa moät xe hôi ñang chaïy. Vaät theå gaàn ñi ñoäng nhanh, vaät theå xa di ñoäng chaäm, xa tít gaàn nhö ñöùng yeân. Noù taïo caûm giaùc soáng thöïc nhö ñang coù maët ôû nôi xaûy ra caâu chuyeän. Hình 6 - Kó thuaät di ñoäng camera. 22 V. Kó thuaät thay ñoåi cöï ly : Coù theå thay ñoåi khoaûng caùch giöõa camera vaø chuû theå lieân tuïc trong khi ñang quay. 2 kó thuaät ñeå thöïc hieän ñieàu naøy laø DOLLY vaø ZOOM. 1. DOLLY : Ñeå thay ñoåi khoaûng caùch laø di chuyeån camera tôùi gaàn hay luøi xa chuû theå. Muoán taïo chuyeån ñoäng ñöôïc trôn tru, ta söû duïng DOLLY, moät loaïi xe ñaëc bieät daønh cho camera vaø ngöôøi quay. Nhö ôû phaàn Trucking, coù theå thay dolly baèng nhieàu duïng cuï coù baùnh xe nhö : xe laên, xe ñaåy, taám goã cöùng ñöôïc gaén baùnh xe vôùi yeâu caàu phaûi chuyeån ñoäng trôn tru, giöõ chaéc camera vaø toát nhaát laø ngöôøi quay coù theå ngoài leân ñöôïc. Muoán DOLLY chuyeån ñoäng trôn tru, saøn nhaø phaûi phaúng vaø laùng ñeå giöõ cho hình aûnh khoâng bò nhaûy vaø giöït. 2. ZOOM (OUT- IN) : Kó thuaät naøy treân thöïc teá khoâng thay ñoåi khoaûng caùch töø camera ñeán chuû theå. Noù thay ñoåi tieâu cöï oáng kính zoom taïo hieäu quûa nhö Dolly. Muoán chuyeån ñoäng zoom trôn tru neân duøng zoom ôû cheá ñoä Power zoommode. Camera ñöôïc töï ñoäng ñoåi tieâu cöïc vôùi toác ñoä oån ñònh. Chæ neân zoom baèng tay khi muoán taïo hieäu quaû ñaëc bieät. Löu yù : - Khôûi ñaàu vaø keát thuùc ñoäng taùc zoom baèng vaøi giaây thu hình bình thöôøng. - Haõy duøng kyõ thuaät naøy moät caùch choïn loïc vaø coù lí do roõ raøng. Neáu laïm duïng seõ gaây khoù chòu cho ngöôøi xem. Hình 7 : Kyõ thuaät zoom. 23 Hình 8 : Keát hôïp. 24 VI. Boá cuïc hình aûnh : Vôùi caùc kyõ thuaät ñaõ ñöôïc giôùi thieäu ôû phaàn tröôùc, trong khi hình aûnh ñaõ ñöôïc coá ñònh trong kính ngaém, ñieàu quan troïng caàn ghi nhôù laø söï boá trí haáp daãn vaø hieäu quaû cuûa caùc thaønh phaàn hình aûnh trong khuoân hình. (Boá cuïc hình aûnh). 1.Ñöôøng chaân trôøi : Luoân giöõ cho ñöôøng chaân trôøi naèm baèng phaúng ngang khuoân hình. Moät ñöôøng chaân trôøi nghieâng ngaû hay moät saøn nhaø chao ñaûo taïo caûm giaùc khoù chòu cho ngöôøi xem. Ngoaò leä : Muoán taêng kòch tính cho caûnh bieån ñoäng soùng coàn, tì camera vaøo thaønh boong taøu, ngöôøi xem seõ thaáy ñuùng nhöõng caûnh maø ngöôøi treân taøu nhìn thaáy, chieác taøu ñöùng thaúng nhöng aán töôïng baõo toá seõ raát kòch tính nhôø ñöôøng chaân trôøi nhaáp nhoâ, troài suït. Hình 9 : Ñöôøng chaân trôøi. 25 2. Quy taéc phaàn 3 : Quy taéc boá cuïc caên baûn naøy aán ñònh raèng hieäu quaû nhaát cuûa phaàn troïng yeáu trong khung caûnh phaûi ñöôïc ñaët ôû moät phaàn 3 khuoân hình, töø treân xuoáng hay töø döôùi leân, töø phaûi qua hay töø traùi laïi. 3. Boá cuïc göông maët : Khi quay caän caûnh nhöõng khuoân maët, boá trí sao cho ñoâi maét nhaân vaät naèm ôû khoaûng 1/3 khuoân hình tính töø treân xuoáng. Nhôù daønh khoâng gian ñeå thu hình troïn maùi toùc traùnh ngöôøi xem coù caûm töôûng laø nhaân vaät bò goø boù. Khi quay göông maët troâng nghieâng boá trí sao cho phía tröôùc cuûa nhaân vaät coù nhieàu khoaûng troáng hôn phía sau. Hình 10 : Söû duïng qui taéc phaàn 3. 26 27 4. Boá cuïc nhieàu nhaân vaät : Neân boá trí caùc nhaân vaät sao cho thoaûi maùi ñeå khuoân hình ñöôïc töï nhieân. Neân saép xeáp ñaàu caùc nhaân vaät ôû ñoä cao khaùc nhau vaø khuoân maët nhìn theo nhöõng höôùng khaùc nhau. Traùnh xeáp nhieàu nhaân vaät theo moät haøng ngang, taát caû ñeàu nhìn veà phía camera. Hình 11 : Boá cuïc moät nhoùm. 28 29 Khi panning theo moät chuû theå di ñoäng nhö xe ñua, ngöïa phi, caàu thuû neân chöøa khoaûng troáng phía tröôùc traùnh cho ngöôøi xem coù aán töôïng chuû theå saép ñi thaúng ra ngoaøi khuoân hình. Hình 12 : Khuoân hình ngang. Ñieàu quan troïng nhaát trong boá cuïc phim video laø hình aûnh treân tivi khoâng gioáng nhö nhieáp aûnh. Luoân luoân phaûi naèm ngang. Moïi caûnh quay phaûi boá trí sao cho naèm goïn trong khuoân khoå naèm ngang ñoù. Löu yù : - Caùc maøn hình TV cho ra moät löôïng hình aûnh khaùc nhau. Cho neân khi quay ñöøng ñeå nhöõng ñieåm quan troïng saùt meùp maøn hình. Löu yù naøy cuõng aùp duïng cho caùc töïa ñeà vaø caùc trang trí MT. Neáu ñeå haøng chöõ chaïy daøi saùt meùp khung hình, khi xem TV coù theå nhieàu chöõ bò maát. 5. Boá cuïc phaûi ñôn giaûn : Boá cuïc hình aûnh caøng bôùt röôøm raø caøng toát. Loaïi tröø nhöõng chi tieát khoâng caàn thieát ñeå nhaán maïnh ñöôïc chuû theå vaø taêng theâm aán töôïng. 6. Khaùc bieät veà chieàu cao : Traùnh söï khaùc bieät quaù lôùn veà chieàu cao giöõa 2 nhaân vaät trong cuøng moät caûnh quay. Moät ñaàu ngöôøi ôû ñænh khuoân hình, 1 ñaàu ôû ñaùy khuoân hình, 1 thaân hình daøi ôû giöõa seõ laøm cho boá cuïc hình aûnh xaáu xí, vuïng veà. 7. Khoaûng caùch giöõa caùc nhaân vaät : Khi thu hình 2 nhaân vaät ñang ñoái thoaïi neân boá trí cho hoï caøng gaàn nhau caøng toát. Khoâng neân boá cuïc moãi ngöôøi ôû moät ñaàu khuoân hình vôùi chieác baøn lôùn ôû giöõa. Chuù yù haäu caûnh. Ñeå yù nhöõng haäu caûnh laøm hoûng hình aûnh cuûa chuû theå. Chæ caàn ñoåi vò trí camera hoaëc dòch chuyeån chuû theå moät chuùt laø coù theå traùnh ñöôïc. Hình 13,14,15 30 31 32 33 Phaàn V - CAÙC VAÁN ÑEÀ CÔ BAÛN VEÀ AÂM THANH – AÙNH SAÙNG Moät trong nhöõng tieâu chuaån veà chaát löôïng cuûa baêng hình giaùo duïc toát laø hình aûnh phaûi roõ neùt, ñeïp – AÂm thanh phaûi roõ raøng. Khi toå chöùc quay video caàn löu yù nhöõng ñieàu cô baûn veà aâm thanh, aùnh saùng ñeâ’ thöïc hieän vieäc quay ñaït keát quaû toát : I.- Aùnh saùng : 1.- Trong studio hoaëc taïi moät phoøng hoïp, lôùp hoïc ta thöôøng söû duïng 2 loaïi ñeøn : - Ñeøn Fluorescent (huyønh quang). - Ñeøn Tungsten (boùng troøn) : Minh hoïa moät soá loaïi ñeøn : H.1 Moãi loaïi ñeøn cho ta moät loaïi aùnh saùng khaùc nhau. Khi quay chæ neân söû duïng moät loaïi aùnh saùng ñoàng nhaát – Muoán söû duïng keát hôïp phaæ thaän troïng. 2.- Duøng ñeøn boá trí aùnh saùng theo nguyeân taéc sau : a) Aùnh saùng chính : (Keylight) ñöôïc boá trí phía treân, nghieâng 30 – 450 treân chuû theå, ñoái töôïng quay. b) Aùnh saùng phuï : (Fill – light) xoùa vuøng toái, boå trôï cho aùnh saùng key. Coâng suaát thöôøng nhoû hôn ñeøn key. c) Aùnh saùng vieàn, ven : (Rim-light) boá trí sau chuû theå ñeå taïo vieàn, (bôø vai, caùnh tay, aùnh saùng toùc) taïo chieàu saâu cho chuû theå, ñoái töôïng quay. d) Aùnh saùng phoâng : (Black – light) taïo aùnh saùng cho haäu caûnh – (Back – gronad) taïo chieàu saâu cho khung hình. - Ba loaïi aùnh saùng (ñeøn) phuï, vieàn, phoâng (b,c,d) ñeàu phaûi yeáu hôn ñeøn chính (xem hình ) H.3. 3.- Duøng aùnh saùng trôøi, töï nhieân – Coù saün taïi choã : 34 - Aùnh saùng maët trôøi : Khi quay ngoaøi trôøi : Khoâng neân quay khi aùnh saùng maët trôøi ñoå boùng. Khi trôøi coù chuùt maây, saùng sau bình minh, chieàu tröôùc hoaøng hoân laø nhöïng luùc coù aùnh saùng ñeïp. - Khi aùnh saùng töï nhieân quaù maïnh ngöôøi ta coù theå söû duïng caùc bieän phaùp maøn che, taûn saùng, phaûn quang ñeå boå sung, khaéc phuïc, taêng tính thaåm myõ cho hình aûnh (H.4). - Duøng ñeøn tungsten coâng suaát maïnh chieáu giaùn tieáp ñeå boå sung cho caûnh quay coù aùnh saùng yeáu : Duøng taám loïc saùng, caûn saùng : H.4 4.- Caùc khaùi nieäm thieáu saùng, thöøa saùng : - Caùc maùy quay hieän ñaõ ñöôïc caûi tieán vaø coù ñoä nhaïy raát cao vôùi aùnh saùng. Coù nhieàu chöùc naêng nhö : Manual, Auto Iris, Focus, Gain cuõng giuùp ta trong khi quay trong caùc ñieàu kieän aùng saùng khaùc nhau. (Trong phaàn giôùi thieäu chöùc naêng Camera ñaõ giôùi thieäu). Caàn phaân bieät ñöôïc caùc hieän töôïng thöôøng xaûy ra do aùnh saùng : 35 36 - Hieän töôïng thieáu saùng : Hình aûnh nhaït nhoøa, loang loå, maát chi tieát : (Halotion), (lôùp saùng, loùa). 5.- Trong lôùp hoïc : - Löïa choïn phoøng hoïc saùng suûa, thoaùng maùt, roäng raõi. Heä thoáng ñieän an toaøn oån ñònh, chuù yù ñoái töôïng quay laø caùc em hoïc sinh nhoû tuoåi hieáu ñoäng. Ñeøn quay phaûi laø loaïi an toaøn, coù kính chaén. - Khi giaùo vieân söû duïng caùc thieát bò nhö ñaàu chieáu, video thì khoù thu ñöôïc hình aûnh ñeïp. Caàn quay boå sung sau tieát hoïc. II.- Aâm thanh : Trong lónh vöïc video ta thöôøng chuù troïng nhieàu hôn ñeán hình aûnh maø khoâng yù thöùc ñaày ñuû raèng lónh vöïc naøy phuïc vuï nhu caàu nghe vaø nhìn cuûa chuùng ta. Nhö vaäy neáu aâm thanh khoâng toát thì baêng hình, ñóa hình aáy cuõng khoâng ñaït yeâu caàu. Caùc maùy quay hieän taïi ñeàu ñöôïc boá trí saün thieát bò thu aâm thanh chaát löôïng cao ñeå thu ñöôïc tieáng + aâm thanh, cuøng vôùi hình aûnh. Tuy vaäy, ña soá caùc microphon treân camera thöôøng chæ thu ñöôïc aâm thanh toát, roõ raøng trong khoaûng caùch 1,5m ñeán 2m trong ñieàu kieän moâi tröôøng ít tieáng ñoäng, taïp aâm. Vì theá ngöôøi ta thöôøng duøng theâm microphon gaén vaøo maùy quay ñeå thu toát hôn taïi Line in, Audio; Ex.Microfon. 1.- Moät soá loaïi Microphone : a.- Khoâng ñònh höôùng : Caùch söû duïng : Thu aâm thanh töø moïi höôùng (keå caû loaïi thu treân camera). Khi quay ta phaûi löu yù ñieàu naøy. b.- Ñònh höôùng : Chæ thu aâm thanh ôû nhöõng vuøng ñaõ xaùc ñònh. c.- Caùch söû duïng : Microphone khoâng daây : Caøi aùo, caàm tay. Goàm caùc boä phaän : - Boä phaän thu, nhaän tín hieäu : (duøng nguoàn ñieän, pin). - Xem hình aûnh minh hoïa. - Ñaëc ñieåm : - Thu tieáng trong phaïm vi nhoû, ít tieáng oàn. Duøng cho dieãn giaû, giaùo vieân. Neáu duøng loaïi caøi aùo neân chuù yù traùnh ñeå va chaïm, tieáp xuùc, gaây oàn. + Micro soùng : Thu aâm thanh xa tôùi 10 – 30m. Duøng cho thu aâm thanh caùc hoaït ñoäng xa maùy quay. Thöôøng coù nguoàn rieâng (pin) hoaëc söû duïng chöùc naêng Phantom cuûa maùy quay vaø Mixer Audio (baøn troän tieáng). Caùc micro loaïi naøy thöôøng duøng maøng chaén gioù, gaén treân caùc giaù ñôõ, chaân Microfon hoaëc Boom ñeå ñöa gaàn ñeán ñoái töôïng thu. Khi söû duïng caùc Microphone gaén ngoaøi cuõng caàn chuù yù thao taùc traùnh taïp aâm vaø phaûi chuù yù phoái hôïp toát cuøng quay phim. 37 38 2.- Söû duïng moät baøn troän tieáng – Audio Mixer : Khi thu nhieàu ñoái töôïng trong moät hoaït ñoäng nhö lôùp hoïc, hoäi nghò ta duøng moät Mixer Audio ñeå ñieàu chænh caùc nguoàn aâm thanh. Thieát bò naøy cuõng caàn khi laøm haäu kyø – döïng laïi caùc hình aûnh ñaõ quay ñeå gheùp thuyeát minh, aâm nhaïc, tieáng ñoäng. - Audio dub : Chöùc naêng loàng tieáng sau khi quay. Coù theå söû duïng ngay treân maùy quay hoaëc VCR baùn chuyeân nghieäp. (Coù theå boá trí hình aûnh minh hoïa). 3.-Thu aâm thanh caàn chuù yù ñeán chaát löôïng chöù khoâng phaûi möùc ñoä aâm thanh. YÙ ñònh thu gì thì taäp trung vaøo ñoù, ñeå traùnh caùc taïp aâm, tieáng ñoäng khaùc cuûa caùc thieát bò ngoaøi nhö : quaït, maùy laïnh, ñieän thoaïi di ñoäng, duø taét tieáng vaãn gaây oàn. Chuù yù söû duïng 01 head phone ñeå kieåm tra aâm thanh trong khi thu. Löu yù : Caùc chöùc naêng AVC, AGC, ALC treân camera (Anto-volume, Anto-Gain Control, Anto-Limited control). Khi caùc chöùc naêng naøy trong cheá ñoä hoaït ñoäng (ON) thì caùc ñieàu khieån aâm thanh thu seõ ôû möùc coá ñònh. 39 40 41 Phaàn VI - K NCH BẢN BĂNG H ÌNH S Ư PH ẠM KÒCH BAÛN BAÊNG HÌNH SÖ PHAÏM Teân Phim :............................................................................................................................. Ngaøy........thaùng........naêm............ Taùc giaû kòch baûn :................................................................................................................. Ñòa ñieåm :.................................... STT TIEÁN TRÌNH CAÙC HOAÏT ÑOÄNG NOÄI DUNG HÌNH AÛNH THÔØI LÖÔÏNG AÂM THANH (thuyeát minh, Lôøi bình, nhaïc neàn...) GHI CHUÙ 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 42 PHAÂN CAÛNH KÓ THUAÄT QUAY Teân Phim :............................................................................................................................. Ngaøy........thaùng........naêm............ Ñaïo dieãn, BTV :..................................................................................................................... Ñòa ñieåm :.................................... STT NOÄI DUNG CAÛNH CÔÕ CAÛNH ÑOÄNG TAÙC MAÙY SOÁ LAÀN QUAY/C THÖÙ TÖÏ CAÛNH TRONG KB THÔØI LÖÔÏNG DÖÏNG GHI CHUÙ 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 43 44 KÒCH BAÛN BAÊNG HÌNH SÖ PHAÏM Teân Phim :............................................................................................................................. Ngaøy........thaùng........naêm............ Taùc giaû kòch baûn :................................................................................................................. Ñòa ñieåm :.................................... STT TIEÁN TRÌNH CAÙC HOAÏT ÑOÄNG NOÄI DUNG HÌNH AÛNH THÔØI LÖÔÏNG AÂM THANH (thuyeát minh, Lôøi bình, nhaïc neàn...) GHI CHUÙ 1 Phuï ñeà : Chuû ñeà 3 : Ñoäng taùc ñaùnh nhòp 2,3, vaø 4 phaùch Chöõ treân neàn ñoäng ( teân phim ) 10’’ Nhaïc khoâng lôøi (nhaïc neàn) 2 Môû ñaàu : Tö theá ñaùnh nhòp - Giaùo vieân ôû tö theá chuaån bò ñaùnh nhòp - dieãn giaûi. - Hoïc sinh ngoài nghe. - Giaùo vieân laøm laïi, hoïc sinh quan saùt vaø laøm theo. - Giaùo vieân goïi 1,2 em laøm laïi. - Giaùo vieân choát laïi, nhaän xeùt. 2’15” AÂm thanh hieän tröôøng Laáy ñöôïc ñoäng taùc tay, chaân cuûa giaùo vieân 3 Chuyeån tieáp phuï ñeà : Ñoäng taùc ñaùnh nhòp 2 phaùch Chöõ treân neàn ñoäng 5” Nhaïc khoâng lôøi (nhaïc neàn) 4 - Giaùo vieân laïi maãu. Ñoäng taùc ñaùnh nhòp 2/4 cô baûn - Hoïc sinh ngoài quan saùt. - Giaùo vieân laøm laïi 1,2 laàn. - Caû lôùp laøm theo hieäu leänh cuûa giaùo vieân. 1,2 hoïc ñöùng leân laøm ñoäng taùc ñaùnh nhòptheo yeâu caàu cuûa giaùo vieân. 1’20” AÂm thanh hieän tröôøng Laáy ñöôïc ñoäng taùc maãu cuûa iaùo vieân 5 Chuyeån tieáp phuï ñeà : Ñoäng taùc ñaùnh nhòp 2/4 baét ñaàu vaøo baøi vôùi oâ nhòp thieáu. Chöõ treân neàn ñoäng 7” Nhaïc khoâng lôøi (nhaïc neàn) 6 Ñoäng taùc ñaùnh nhòp 2/4 baét ñaàu vaøo baøi vôùi oâ nhòp thieáu ½ phaùch. - Giaùo vieân laøm maãu vaø dieãn giaûi. - Hoïc sinh quan saùt vaø laøm theo. - 1,2 nhoùm 1,2 em hoïc sinh laøm theo yeâu caàu cuûa giaùo vieân. 1’30” AÂm thanh hieän tröôøng Theå hieän roõ ñoäng taùc maãu cuûa giaùo vieân 45 Phaàn VII - DÖÏNG PHIM Döïng phim theo thuaät ngöõ ñieän aûnh laø mong-ta nghóa laø gheùp noái caùc caûnh ñaõ quay thaønh moät ñoaïn phim, moät phim video theo yù ñoà kòch baûn ban ñaàu. I. Coâng taùc chuaån bò: 1. Chuaån bò baêng, danh saùch caûnh ( teân caûnh,maõ thôøi gian teân aûnh), kòch baûn phaân caûnh, vaên baûn nhaùp, tö lieäu boå sung (nhaïc neàn, hình neàn,....). 2. Ñaïo dieãn, bieân taäp caàn trao ñoåi vôùi ngöôøi döïng veà coát chuyeän cuûa phim, chuû ñeà, troïng taâm, yù töôûng kòch baûn. (ÔÛ nhieàu ñaøi truyeàn hình, ngöôøi döïng laøm vieäc ñoäc laäp sau khi nhaän baêng quay vaø kòch baûn cuûa BTV). II. Muïc ñích: Döïng phim giuùp ta keå laïi caâu chuyeän cuûa boä phim moät caùch hieäu quaû thoâng qua hình aûnh aâm thanh ñöôïc gaén keát vôùi nhau vaø luoân luoân duy trì söï quan taâm ngöôøi xem. 1.Veà cô hoïc : Döïng trình töï vaø ñoä daøi caûnh - Chuyeån töø caûnh naøy sang caûnh khaùc. - Duy trì söï lieân tuïc veà hình vaø tieáng. 2. Veà maët ngheä thuaät : - Döïng taùc ñoäng vaøo caùch dieãn giaûi cuûa ngöôøi xem. - Taïo moái lieân heä giöõa caùi coù theå vaø khoâng theå toàn taïi. - Taïo khoâng khí, tình huoáng gaây haáp daãn. - Xoùa boû khoaûng caùch khoâng gian, thôøi gian. Vaãn taïo ñöôïc söï hôïp lyù cho ngöôøi xem. III. Caùc kó thuaät döïng cô baûn : Khi ta döïng 2 caûnh vôùi nhau buoäc ngöôøi xem phaûi ñoäng naõo. Tröôùc tieân, maét nhaän bieát söï thay ñoåi. Sau ñoù, ñaàu suy nghó, dieãn giaûi moái lieân heä vöøa taïo ra giöõa 2 caûnh. Caùi gì xaûy ra? Ñoù laø ai? Hoï ñang ôû ñaâu?... 46 1.Caét caûnh : - Caét caûnh laø chuyeån töùc thôøi töø caûnh naøy sang caûnh khaùc. Ñaây laø phöông phaùp thöôøng ñöôïc duøng vaù ít phieàn phöùc nhaát. Khi caùc caûnh ñöôïc caét nhòp nhaøng, haønh ñoäng dieãn ra hôïp lyù thì vieäc hieåu yù nghóa hình aûnh töông ñoái deã daøng. Khaùn giaû ñang ñöôïc xem nhöõng hình aûnh dieãn tieán deã hieåu, hôïp lyù. - Neáu 2 hình aûnh giaät nhaûy ñöôïc döïng vôùi nhau hoaëc ngöôøi xem phaûi vaát vaû tìm hieåu yù nghóa cuûa nhöõng hình aûnh khoâng khôùp nhau thì hoï khoâng theå taäp trung vaøo lôøi bình. 2. Döïng lo-gic (Motivation edit) : Gioáng nhö chuyeån ñoäng cuûa maùy quay, caùc caûnh döïng ñeàu phaûi coù lyù. Taïi sao ta laïi baét ñaàu vôùi caûnh naøy, lyù do vaø thôøi ñieåm naøo ta laïi keát baèng caûnh kia. 3. Thôøi ñieåm caét caûnh : Chuyeån ñoäng ra vaøo khuoân hình thöôøng raát hieäu quaû. Noùi chung caét hôïp lyù neáu khôùp vôùi chuyeån ñoäng ( 1 ngöôøi ñang ngoài xuoáng, ñöùng leân hay quay ñaàu) 4. Döïng chuyeån ñoäng: Döïng chuyeån ñoäng cuûa caùc chuû theå cuøng moät höôùng aùm chæ söï lieân tuïc, söï gioáng nhau veà muïc ñích. - Caùc chuyeån ñoäng cuûa caùc chuû theå ngöôïc chieàu nhau gôïi leân söï maâu thuaãn hay ñoái ñaàu. - Döïng caùc chuû theå ñi veà nhöõng höôùng khaùc nhau gôïi söï chia tay. * Löu yù : Haõy caån thaän vôùi nhöõng chuyeån ñoäng voâ tình. Neáu chuû theå ñang chuyeån ñoäng töø traùi sang phaûi trong 1 caûnh vaø laïi töø phaûi sang traùi trong caûnh sau thì phaûi ñeäm 1 caûnh, chuû theå ñi thaèng veà phía maùy quay hay ra xa maùy quay ñeå nguïy trang cho söï ñoåi höôùng chuyeån ñoäng. 5. Troän hình : Laø söï chuyeån caûnh uyeån chuyeån khi moät caûnh môø daàn (Fade out) vaø caûnh khaùc hieän daàn ra (Fade in) thay hình môø ñi. Troän nhanh thöôøng gôïi leân haønh ñoäng xaûy ra ñoàng thôøi. Troän chaäm gôïi leân söï thay ñoåi veà thôøi gian vaø ñiaï ñieåm. Coù theå duøng troän hình ñeå so saùnh : - Söï gioáng nhau hay khaùc nhau. - Theå hieän thôøi gian troâi qua. - Cho thaáy söï tieán trieån vaø phaùt trieån trong moät khoaûng thôøi gian. 47 Ví duï : Moät phoøng troáng vôùi moät phoøng ñoâng ngöôøi, muøa xuaân vôùi muøa thu beân moät caûnh hoà, khu nhaø tröôùc vaø sau khi xaây döïng 6. Choàng môø : Laø söï chuyeån ñoåi giöõa 2 caûnh ñöôïc troän vaøo nhau trong cuøng moät thôøi gian taïo caûm giaùc höùng thuù, toø moø cho ngöôøi xem. Ví duï : caûnh caän cuûa ñoâi maét ñöôïc troän chung vôùi caûnh moät aùnh löûa baäp buøng, caûnh moät ca só troän chung vôùi moät caûnh thieân nhieân theo chuû ñeà baøi haùt,...... 7. Ñoä daøi cuûa caûnh : -Ñoä daøi moät caûnh khoâng neân quaù ngaén, ngöôøi xem seõ khoâng hieåu yù nghóa cuûa noù. -Caûnh cuõng khoâng ñöôïc quaù daøi khieán ngöôøi xem chaùn naûn. 8. Moät soá yeáu toá caàn nhôù khi xem xeùt ñoä daøi cuûa caûnh : - Baïn muoán truyeàn ñaït löôïng thoâng tin bao nhieâu? Baïn muoán taïo aán töôïng hay thu huùt söï chuù yù? - Nhöõng thoâng tin ñoù coù deå hieåu khoâng? - Coù bao nhieâu haønh ñoäng trong caûnh? Nhöõng söï thay ñoåi hay chuyeån ñoäng coù caàn thôøi gian ñeå hieåu? 9. Gheùp noái caùc côõ caûnh : - Traùnh döïng moät caûnh toaøn vaøo moät caûnh ñaëc taû. Ngöôøi xuaát hieän trong caûnh caän coù theå khoâng ñöôïc nhaän bieát ôû caûnh toaøn vaø ngöôøi xem deã bò maát phöông höôùng. - Neáu döïng hai hình coù côû caûnh gaàn gioáng nhau seõ bò giaät hình. Chuû theå döôøng nhö nhaûy töø choã naøy qua choå kia moät caùch voâ lí. Moät caûnh ñeäm (taùch khoûi haønh ñoäng chính hoaëc boå sung thoâng tin phuø hôïp vôùi haønh ñoäng chính) giuùp khaéc phuïc vaán ñeà naøy. 10. Traùi truïc: Truïc laø quy öôùc maø nhöõng ngöôøi quay phim döaï vaøo ñeå duy trì söï lieân tuïc veà hình aûnh. Trong tröôøng hôïp phoûng vaán giöõa chuû theå vaø ngöôøi phoùng vieân thì truïc chaïy qua muõi vaø vöôït ra sau gaùy hoï. Khi naøo maùy quay ôû moät phía cuûa giôùi haïn töôûng töôïng naøy, caùc caûnh seõ duy trì ñöôïïc söï lieân tuïc veà hình aûnh, taïo ñöôïc aán töôïng chuû theå vaãn ngoài ñoái dieän vôùi ngöôøi phoûng vaán. Neáu chuû theå ñi boä, di chuyeån, laùi xe Truïc chaïy qua chuû theå theo höôùng chuyeån ñoäng. Hieåu theo caùch khaùc, truïc laø ranh giôùi cuûa söï chuù yù hay haønh ñoäng. Trong moãi tröôøng hôïp, ranh giôùi cho ngöôøi quay camera moät cung 1800 , qua ñoù taát caû caûnh ñeàu giöõ ñöôïc söï lieân tuïc veà hình aûnh. Nhöng 48 neáu quay caûnh töø phía beân kia ranh giôùi, chuû theå coù theå laàn ñaàu xuaát hieän ôû beân traùi sau ñoù laïi ôû beân phaûi. Vôùi nhöõng chuû theå chuyeån ñoäng, quay traùi truïc seû toài teä hôn vì noù laøm ñaûo ngöôïc haønh ñoäng. Neáu muoán quay töø caû hai phía, phaûi coù caûnh noái. Caûnh naøy quay thaúng töø phía tröôùc hoaëc tröïc tieáp töø phía sau chuû theå. 49 50 51 52 53 IV.Döïng phim vôùi ADOBE PREMIERE 6.5 : Vôùi söï phaùt trieån nhanh choùng cuûa coâng ngheä thoâng tin vaø truyeàn hình, quaù trình thieát keá daøn döïng caùc boä phim qua caùc kó xaûo phuïc vuï cho vieäc quaûng caùo, giaûng daïy cuõng nhö öùng duïng cho nhieàu lónh vöïc khaùc vôùi söï hoã trôï cuûa maùy tính baèng caùc phaàn meàm chuyeân duøng ñaõ ñöôïc trieån khai vaø aùp duïng roäng raõi. Adobe Premiere 6.5 laø moät trong nhöõng phaàn meâm chuyeân duøng ñoù. 1. Laøm vieäc cô baûn vôùi Adobe Premiere 6.5 : - Taïo môùi Project treân maùy tính. - Xaùc ñònh ñoaïn phim caàn laøm thuoäc heä naøo ? ÔÛ ñaây chuùng ta choïn heä Pal (Frame Rate : 25, Frame Size : 720x576, Quality : 100%, Audio : 48000 Hz, 16 bit – Stereo. 2. Ñöa 1 ñoaïn phim vaøo Project : Coù 2 caùch ñöa - Ñöa 1 ñoaïn phim coù saün töø maùy tính ( Import ) - Ñöa 1 ñoaïn phim töø baêng quay ( Capture ) 3. Baét hình (Capture) : - Tröôùc tieân chuùng ta phaûi taïo moät thö muïc chöùa ñoaïn phim caàn capture vaøo. - Choïn nguoàn capture : analog (composite, S-Video), digital (DV-1394 ). - Xaùc ñònh ñoaïn caàn capture treân baêng quay. - Löu yù : 1h treân baêng quay neáu capture vaøo maùy tính seõ chieám dung löôïng cuûa oå cöùng laø 13Gb (ñònh daïng file : *.avi) 4. Hieäu chænh video ( edit ) : - Adobe Premiere 6.5 hieäu chænh video thoâng qua vieäc söû duïng caùc cöûa soå Monitor, Timeline, vaø Project ñeå taïo ra moät chöông trình Video. - Chöùc naêng cuûa Monitor : hieån thò nhöõng hình aûnh chöa hieäu chænh ñeå xem tröôùc vaø ñaõ hieäu chænh ñeå xem kieåm tra laïi. - Chöùc naêng cuûa Timeline : • Coù ñeán 99 keânh video töông öùng vôùi 99 keânh aâm thanh. Caùc keânh video – audio naøy seõ hieån thò caùc ñoaïn phim treân thôøi gian thöïc ( realtime). 54 • Caùc coâng cuï treân timeline seõ hieäu chænh tröïc tieáp treân caùc ñoaïn phim nhö : choïn ñoaïn (selection tool), caét ñoaïn (cut), ñaùnh daáu ñieåm ñaàu (mark in), ñaùnh daáu ñieåm cuoái (mark out), di chuyeån ñoaïn (move), choàng môø ñoaïn (fade in – fade out), chuyeån caûnh (transittion). - Chöùc naêng cuûa Project : quaûn lí caùc nguoàn tö lieäu cuûa chöông trình Video (caùc ñoaïn phim capture, baûng chöõ, aûnh tónh, neàn, caùc ñoaïn nhaïc....) theo hình thöùc quaûn lí thö muïc cuûa Windows. 5. Boä loïc Video – Audio ( effects ) : - Goàm nhieàu kó xaûo ñöôïc chia theo chuû ñeà. Ví duï : cuoän trang, 3D, chroma key, blur, color,.....ñoái vôùi video. Pan, echo, gain, noise..... ñoái vôùi aâm thanh. - Söû duïng caùc boä loïc naøy raát deã daøng baèng caùch keùo thaû chuoät vaøo ñoaïn phim. 6. Taïo tieâu ñeà ( Design Title ) : - Trong Adobe Premiere 6.5 coù keøm phaàn meàm Adobe Title designer duøng ñeå taïo tieâu ñeà, baûng chöõ chuyeån ñoäng,..... cho ñoaïn phim. - Vieäc söû duïng phaàn meàm naøy cuõng gioáng nhö söû duïng Microsoft Word nhöng veà maët ñoà hoïa raát cao. 7. Hoaøn thaønh saûn phaåm (Export) : - Coù raát nhieàu söï löïa choïn ñeå hoaøn thaønh moät saûn phaåm nhö : DVD, SVCD, VCD, DV tape,....... - Trong Adobe Premiere 6.5 coù keøm moät phaàn meàm Adobe MPEG Encoder giuùp ta hoaøn thaønh saûn phaåm döôùi daïng DVD, SVCD, VCD. - Sau khi hoaøn thaønh saûn phaåm baèng phaàn meàm Adobe MPEG Encoder, saûn phaåm seõ coù daïng laø file *.mpg ñöôïc löu trong oå cöùng. Tieáp theo ta seõ duøng trình Nero ñeå ghi ra CD. - Löu yù : Ñoái vôùi saûn phaåm laø VCD thi sau khi hoaøn thaønh saûn phaåm seõ coù dung löôïng raát nhoû so vôùi phaàn goác vì ñaõ bò neùn raát nhieàu neân chaát löôïng hình aûnh seõ khoâng ñöôïc nhö ban ñaàu. Ví duï : file *.mpg 60 phuùt dung löôïng seõ khoaûng hôn 600Mb, Frame Size : 352x288 ñoái vôùi heä Pal. 55 THỰC HÀNH QUAY PHIM VIDEO BÀI 1 I) THAO TÁC GHI HÌNH CƠ BẢN: I) Mục đích yêu cầu: Học viên sử dụng làm quen chức năng của các bộ phận điều khiển trên máy quay, cầm máy với tư thế thông dụng, tập lấy nét các đối tượng ở các khoảng cách khác nhau. Bài TT này chưa đòi hỏi cỡ cảnh chính xác. II) Nội dung: 1. Phân tích hiện trường để đặt chế độ W.B 2. Chọn phong cảnh, người làm đối tượng để quay. Áp dụng các bước trong thao tác cơ bản để ghi hình. - Lấy nét nhanh - Tập thói quen quan sát các thông báo trên LCD để xử lý kịp thời - Quay cùng cỡ cảnh với O/K để Tete và Wide • Lưu ý: Để ghi nhớ lâu những kiến thức đã học, học viên nên ghi hình cố ý vi phạm về W.B và Focus (ví dụ để sai W.B hay để Auto Focus ghi các đối tượng sau rào, lướihoặc các nhóm chuyển động) 1 CU cận cảnh hẹp 2 MCU cận cảnh rộng 3 MS trung cảnh hẹp 4 MLS trung cảnh rộng 5 VLS đại toàn cảnh 6 LS toàn cảnh hẹp 7 BCU cực cận bên trên 8 ECU cực cận bên dưới THỰC HÀNH QUAY PHIM VIDEO B2 (BÀI 2) RÈN LUYỆN KỸ NĂNG THAO TÁC TRÊN MÁY CAMERA I) Mục đích yêu cầu: 1. Cầm máy ổn định 2. Ghi hình các đối tượng di động 3. Biết lấy đầu băng II) Nội dung: - Thay phiên nhau làm đối tượng di động để quay, cameraman tập lấy nét theo - Bước đầu làm quen với việc quay thuận sáng, chếch sáng và ngược sáng * Lưu ý: Học viên đứng ngoài luôn chủ động và bất ngờ hỏi cameraman về các thông báo trên LCD để tạo phản xạ quan sát và xử lý. THỰC HÀNH QUAY PHIM VIDEO BÀI 3 B2 - III) CỠ CẢNH, GÓC ĐỘ MÁY I) Mục đích yêu cầu: 1. Nắm được các cỡ cảnh cơ bản đối với người trong phim truyền hình gồm: L-S; M.L.S; M.S; M.C.U; C.U; B.C.U; E.C.U. Tác dụng, sức biểu hiện của từng loại cỡ cảnh 2. Phân biệt được hiệu quả đặt máy cao, thấp, chính diện, góc 3/4, và profile (Xét theo góc độ máy vật lý). 3. Tạo thói quen quan sát hiện trường quay, phân tích nơi đặt và góc độ máy II) Nội dung: 1. Luân phiên nhau làm đối tượng quay, mỗi cameraman phải lấy đủ các cỡ cảnh, thời lượng của mỗi shot từ 6”÷ 8” 2. Thay đổi góc máy (cao, thấp, quay chính diện, profile v.v) gắn con người với cảnh vật 3. Làm quen với các cảnh quay có tiền cảnh, hậu cảnh 4. Quay một đối tượng với sự thay đổi cả cỡ cảnh và góc máy III) Lỗi cần tránh: 1. Bố cục cỡ cảnh bị vi phạm (khoảng hở đầu, chân, các điểm cắt) 2. Thu hình liên tiếp hai lần khi cùng cỡ cảnh, cùng góc độ máy, hoặc cùng góc độ máy với sự thay đổi ít về cỡ cảnh THỰC HÀNH QUAY PHIM VIDEO BÀI 4 B2 ) CỠ CẢNH - GÓC ĐỘ MÁY - ĐỘNG TÁC MÁY I) Mục đích yêu cầu: 1. Thực hiện các cú động tác máy êm, có điểm dừng 2. Hiểu được hiệu quả của động tác máy, tránh sự lạm dụng động tác máy 3. Bước đầu hiểu biết về GÓC ĐỘ MÁY CHỦ QUAN. II) Nội dung: 1. Tập zoom in, zoom out các đối tượng không di động 2. Tập Pan, Tilt, Pedestant với các tốc độ khác nhau 3. Tập Dolly in, out với các tư thế máy khác nhau 4. Quay cảnh hai người với bố cục “qua vai” 5. Động tác máy phù hợp III) Lỗi cần tránh: 1. Đầu và cuối các cú động tác máy không có điểm dừng 2. Không quơ máy (ví dụ Pan phải nối liền với Pan trái v.v) 3. Khuôn hình “chặt” quá, hoặc “lỏng” quá khi động tác máy 4. Cảnh “qua vai” thiếu sự giao lưu THỰC HÀNH QUAY PHIM VIDEO BÀI 5 BỐ CỤC TẠO HÌNH – ÁNH SÁNG I) Mục đích yêu cầu: 1. Áng chừng được một số thông số ánh sáng ngoài trời để có hướng xử lý 2. Bố cục tốt các khuôn hình tĩnh (với ánh sáng đang quay). Đối với các khuôn hình động phải tuân thủ các nguyên tắc: Hướng đi, hướng giao lưu, đối tượng không bị “mất đầu” v.v 3. Đây là bài thực hành tổng hợp đầu tiên, ứng dụng các kỹ thuật riêng lẻ để “viết” các “câu điện ảnh”. Học viên biết tự mình đặt nhiệm vụ cắt cảnh, đắt máy v.vđể thu hình một sự kiện, một tình huống, thậm chí là một câu chuyện ngắn 1’ ÷ 2’, nghĩa là làm quen dần với công tác biên tập, đạo diễn . II) Nội dung: 1. Giáo viên thực hành chọn 2,3 học viên làm diễn viên, đặt tình huống (càng đơn giản càng tốt) để họ diễn. Giáo viên thực hành vừa đạo diễn, vừa thị phạm để thu hình. Sau đó phân tích: - Vì sao phải thay đổi cỡ cảnh, góc đặt máy - Động tác máy có phù hợp không? - Giải thích để học viên hiểu được GÓC ĐỘ MÁY KHÁCH QUAN và GÓC ĐỘ MÁY CHỦ QUAN 3. Học viên chia tổ và tìm bối cảnh để thực hành. Trước khi quay nên trao đổi với nhau về nội dung sự kiện, ý đồ quay v.v III) Lỗi cần tránh: 1. Các vi phạm về bố cục (đã học) 2. Nhảy hình do cắt xén nhiều hành động trung gian mà không có cảnh chuyển. THỰC HÀNH QUAY PHIM VIDEO BÀI 6 TRỤC DIỄN XUẤT CẦU NỐI KHÔNG GIAN - THỜI GIAN I) Mục đích yêu cầu: 1. Hiểu được tại sao lại có quy ước TRỤC DIỄN XUẤT, và người quay phim quay nối các shot phải ở cùng trục diễn xuất 2. Biết lược bớt thời gian trôi qua trong phim và thu hẹp không gian mà vẫn làm người xem hiểu được. 3. Đây là bài thực hành để hoàn chỉnh cú pháp điện ảnh, giúp cameraman có thể “viết” và nối các câu, các đoạn, trường đoạn để tạo nên một phim đơn giản. II) Nội dung: 1. Giáo viên thực hành hướng dẫn học viên quay ở một phía của TRỤC DIỄN XUẤT (trục 2 người, trục 1 người đi, hướng nhìn, xe, tàu v.v) Giải thích sự mất định hướng, mất hướng giao lưu diễn xuất v.vkhi nối cảnh 2 ở mỗi phía của TRỤC DIỄN XUẤT (trái trục). 2. Các cách thức dùng cảnh chuyển để xử lý không gian - thời gian (Lấy các ví dụ ngay tại hiện trường quay). 3. Mỗi học viên quay khoảng 2’ ÷ 3’ phim trên cơ sở đường dây câu chuyện đã làm ở bài TT5 III) Lỗi cần tránh: 1. Phim dài, rườm rà không cần thiết (tức là chưa xử lý thời gian) 2. Cắt xén (xử lý) không gian - thời gian không đúng tạo nên các cảnh bị nhảy. - Nhảy cảnh do vượt trục diễn xuất - Nhảy cảnh do lược bớt hành động mà thiếu chuyển cảnh - Nhảy cảnh do không để ý đến trang phục, đồ vật v.vmà đối tượng quay (diễn viên đang dùng. Tức là sai Raccor. THỰC HÀNH QUAY PHIM VIDEO BÀI 7 TIỂU PHẨM TỰ CHỌN I) YÊU CẦU: 1. Thời lượng phim: 5’ ÷ 7’, mỗi người quay một bài 2. Đề tài: Tự chọn. 3. Phim đơn giản, dễ hiểu, phân cảnh sao cho có thể sử dụng hầu hết kỹ thuật quay đã học (cỡ cảnh, góc độ máy, động tác máy) - Không chấp nhận các phim kiểu “câu giờ”, tức là không xử lý không gian - thời gian (gặp gì quay đó, để nguyên thời gian thực) - Hết sức hạn chế làm những phim kiểu ghép các cảnh vật (hoa lá, bầu trời v.v) không có con người, rồi lồng nhạc - Không chấm điểm các bài có nhiều lỗi “chính tả” cơ bản đã được phê bình nhiều lần ở các bài thực tập trước. - Âm nhạc lồng trong phim: không sử dụng các bản nhạc bị cấm phổ biến * Lưu ý: Những học viên chưa đủ khả năng biên tập và đạo diễn thì các Giáo viên thực hành có trách nhiệm giúp đỡ (gợi ý đề tài, đường dây, phân cảnh kịch bản). THỰC TẬP TỐT NGHIỆP I) YÊU CẦU: 1. Thời lượng phim: 10’ ÷ 15’ Hai học viên / 1bài (nếu có điều kiện mỗi người/ 1 bài) 2. Đề tài: tự chọn 3. Thể loại: 01 trong các thể loại phim đã học 4. Cách đặt vấn đề và giải quyết rõ ràng, dể hiểu. Về cơ bản, các yêu cầu khác giống như bài thực hành 7 nhưng được thể hiện nhiều tình tiết hơn, súc tích hơn. 5. Cách trình bày phần giới thiệu (quy cách được hướng dẫn theo mẫu cụ thể). PhiÕu ®¸nh gi¸ líp tËp huÊn quay camera phôc vô d¹y häc tÝch cùc (Tõ ngμy 23-29/6/2006) A. B¹n h·y tù cho ®iÓm (b»ng c¸ch khoanh trßn vμo ®iÓm sè t−¬ng tù) qua møc ®é n¾m v÷ng c¸c néi dung cña líp tËp huÊn. (§iÓm 0: kh«ng n¾m ®−îc §iÓm 10: n¾m ®−îc mét c¸ch v÷ng vμng) 1. Quy tr×nh lμm phim 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 2. C«ng t¸c ®¹o diÔn 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 3. HÖ thèng video 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 4. KÜ thuËt quay video c¨n b¶n 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 5. C¸c vÊn ®Ò c¬ b¶n vÒ ©m thanh-¸nh s¸ng 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 6. KÞch b¶n b¨ng h×nh s− ph¹m 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 7. Dùng phim 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 8. Thùc hμnh quay video t¹i líp 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 9. Thùc hμnh quay video tù do theo chñ ®iÓm tù chän 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 B. Trong sè nh÷ng néi dung tËp huÊn ®· ghi ë môc A, h·y khoanh trßn vμo sè thø tù t−¬ng øng víi néi dung b¹n cho lμ bæ Ých. C. B¹n ®· ®−îc t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó tÝch cùc ho¹t ®éng trong tËp huÊn ë møc ®é nμo? (§¸nh dÊu x vμo « trèng phï hîp víi møc ®é b¹n chän). † = 0% † = 30  50% † = 60  70% † = 80  90% † = 100% D. Tæng hîp l¹i, b¹n ®¸nh gi¸ líp tËp huÊn xÕp lo¹i nμo? † YÕu † Trung b×nh † Kh¸ † Tèt E. B¹n cã nhËn xÐt g× vÒ néi dung tËp huÊn, gi¶ng viªn tham gia tËp huÊn, c«ng t¸c tæ chøc...? ......................................................................................................................................................................... ......................................................................................................................................................................... ......................................................................................................................................................................... ......................................................................................................................................................................... ......................................................................................................................................................................... ......................................................................................................................................................................... ......................................................................................................................................................................... ......................................................................................................................................................................... F: §Ò xuÊt:..................................................................................................................................................... ......................................................................................................................................................................... .........................................................................................................................................................................