Phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao công an nhân dân trong thời kỳ hội nhập quốc tế - Nguyễn Tốt

131 Phát triển nguồn . . . PHÁT TRIỂN NGUỒN NHÂN LỰC CHẤT LƯỢNG CAO CÔNG AN NHÂN DÂN TRONG THỜI KỲ HỘI NHẬP QUỐC TẾ Nguyễn Tốt *, Lê Thanh Đức** TÓM TẮT Phát triển nguồn nhân lực, nhất là nguồn nhân lực chất lượng cao là chủ trương chiến lược của Đảng và Nhà nước ta trong sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước. Đối với ngành Công an, nguồn nhân lực chất lượng cao có vai trò quan trọng trong việc bảo vệ an ninh quốc gia, giữ gìn trật tự an toàn xã hội, đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ xây dựng lực lượng Công an nhân dân, bảo vệ Tổ quốc trong thời kỳ hội nhập quốc tế. Từ khóa: nguồn nhân lực chất lượng cao, phát triển, công an nhân dân HUMAN RESOURCES DEVELOPMENT OF HIGH QUALITY PEOPLE IN AN INTERNATIONAL INTEGRATION PERIOD ABSTRACT Development of human resources, especially high-quality human resources as strategic guidelines of the Party and State in the cause of industrialization and modernization of the country. For the Police, high quality human resources have an important role in safeguarding national security, maintaining social order and safety, to meet the requirements, the task of building the people’s Police force, protecting the country during international integration. Keywords: high quality human resources, development, the people’s police Nghiên cứu – Trao đổi * TS. GV. Bộ môn LLCT&KHXHNV, Trường T39 - Bộ Công An ** ThS. GV. Bộ môn LLCT & KHXHNV, Trường T39 - Bộ Công An 1 Bài nói chuyện của Bác Hồ tại lớp học chính trị của các giáo viên cấp I, cấp II toàn miền Bắc ngày 13-9-1958. 1. ĐẶT VẤN ĐỀ Một trong những đột phá chiến lược được xác định theo nhiệm vụ đề ra trong Nghị quyết Đại hội XII (01/2016) của Đảng Cộng sản Việt Nam là đổi mới căn bản và toàn diện giáo dục, đào tạo; phát triển nguồn nhân lực, nhất là nguồn nhân lực chất lượng cao thể hiện tầm nhìn chiến lược của Đảng ta nhằm đáp ứng yêu cầu phát triển và hội nhập kinh tế quốc tế của nước ta, gắn với công cuộc “trồng người” mà Chủ tịch Hồ Chí Minh kính yêu đã từng dạy: “Vì lợi ích mười năm thì phải trồng cây, vì lợi ích trăm năm thì phải trồng người”1. Đối với mỗi quốc gia, nguồn nhân lực chính là yếu tố quyết định đối với quá trình tăng trưởng và phát triển bền vững. Trong 132 Tạp chí Kinh tế - Kỹ thuật nguồn nhân lực thì nguồn nhân lực chất lượng cao có vai trò quyết định. Nguồn nhân lực chất lượng cao chính là lực lượng lao động xã hội cốt lõi được đào tạo, có trình độ, kỹ năng lao động giỏi, có năng lực sáng tạo và khả năng thích ứng cao; có sức khỏe và phẩm chất đạo đức tốt, đem lại năng suất, chất lượng, hiệu quả và tính cạnh tranh cao trong một hoàn cảnh, thời gian nhất định. Nguồn nhân lực chất lượng cao là nhân tố giữ vai trò then chốt, quyết định đến năng lực chung của nguồn nhân lực; chi phối khả năng thành công và mức độ hiệu quả của các hoạt động khác; là điều kiện để rút ngắn khoảng cách tụt hậu, bảo đảm phát triển bền vững. Do vậy, phát triển nguồn nhân lực phải hướng vào việc xây dựng nguồn nhân lực chất lượng cao gắn với công tác phát hiện, bồi dưỡng, trọng dụng và tôn vinh nhân tài. Theo cách hiểu mang tính chất định tính thì “nguồn nhân lực chất lượng cao là một bộ phận của lực lượng lao động, có khả năng đáp ứng những yêu cầu phức tạp của công việc, từ đó tạo ra năng suất và hiệu quả cao trong công việc, có những đóng góp đáng kể cho sự tăng trưởng và phát triển của cộng đồng cũng như của toàn xã hội”1. Theo đó, bất kỳ quốc gia nào để phát triển bao giờ cũng phải có các nguồn lực cho sự phát triển. Phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao Công an nhân dân Việt Nam cũng nằm trong xu hướng ấy. Phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao Công an nhân dân Việt Nam là làm cho nguồn lực này vận động, biến đổi theo chiều hướng tiến bộ, đi lên, ngày càng tăng cường về số lượng, hợp lý về cơ cấu và nâng cao về chất lượng, đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ xây dựng Công an nhân dân cách mạng, chính quy, tinh nhuệ, từng bước hiện đại. Về số lượng cán bộ, chiến sĩ, phát triển nguồn nhân lực Công an nhân dân là việc đảm bảo số lượng cán bộ theo nhu cầu biên chế về đội ngũ cán bộ, chiến sĩ Công an nhân dân, đồng thời phải có lực lượng dự bị cho nguồn kế cận, sẵn sàng thay thế khi cần thiết. Về cơ cấu cán bộ, chiến sĩ, phát triển nguồn nhân lực Công an nhân dân là điều chỉnh, xây dựng cơ cấu hợp lý về phân bố, sử dụng hiệu quả lực lượng Công an nhân dân; về ngành nghề trong lực lượng Công an nhân dân; về độ tuổi, giới tính và thành phần dân tộc của nguồn nhân lực Công an nhân dân. Về mặt chất lượng cán bộ, chiến sĩ, phát triển nguồn nhân lực Công an nhân dân là gia tăng giá trị phẩm chất chính trị, tư tưởng, đạo đức, lối sống, trình độ chuyên môn nghiệp vụ, sức khỏe, làm cho họ trở thành những người cán bộ, chiến sĩ có những năng lực và phẩm chất mới, mở rộng khả năng và sự lựa chọn của họ để tự phát triển; đồng thời, tạo nên nguồn vốn trí tuệ có chất lượng cao hơn, có thể phát huy có hiệu quả công tác bảo vệ an ninh quốc gia, giữ gìn trật tự, an toàn xã hội của đất nước. Dựa vào kết quả nghiên cứu lý luận về nguồn nhân lực và phát triển nguồn nhân lực nói chung, đồng thời căn cứ vào đặc điểm và vai trò của nguồn nhân lực Công an nhân dân Việt Nam, chúng tôi quan niệm: Phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao Công an nhân dân Việt Nam là nâng cao số lượng, cơ cấu và chất lượng nguồn nhân lực Công an nhân dân trên các mặt: bản lĩnh chính trị, tư tưởng, đạo đức, lối sống, trình độ chuyên môn nghiệp vụ cao, sức khỏe có khả năng đáp ứng những yêu cầu phức tạp của công việc, có những đóng góp đáng kể và tạo ra những biến đổi tiến bộ của nguồn nhân lực Công an nhân dân để đáp ứng được yêu cầu ngày càng cao của 1 doi/2014/30648/Giao-duc-dao-tao-voi-phat-trien-nguon-nhan- luc-chat-luong. aspx; Ngày truy cập9/2/2016. 133 Phát triển nguồn . . . sự nghiệp bảo vệ an ninh quốc gia và giữ gìn trật tự, an toàn xã hội của đất nước. Như vậy, phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao Công an nhân dân ở Việt Nam là phát triển số lượng, cơ cấu lẫn chất lượng đội ngũ cán bộ, chiến sĩ Công an nhân dân. Phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao Công an nhân dân là một đòi hỏi xuất phát từ yêu cầu ngày càng cao của sự nghiệp bảo vệ ninh quốc gia, giữ gìn trật tự, an toàn xã hội, bảo đảm sự ổn định chính trị - xã hội, thúc đẩy sự phát triển nhanh và bền vững của đất nước theo con đường xã hội chủ nghĩa. Trong Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XII xác định sáu nhiệm vụ trọng tâm để đẩy mạnh toàn diện, đồng bộ công cuộc đổi mới, phát triển đất nước nhanh, bền vững, trong đó đã nêu: “Tập trung thực hiện các giải pháp nâng cao chất lượng tăng trưởng, năng suất lao động và sức cạnh tranh của nền kinh tế. Tiếp tục thực hiện có hiệu quả ba đột phá chiến lược (hoàn thiện thể chế kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa; đổi mới căn bản và toàn diện, giáo dục, đào tạo, phát triển nguồn nhân lực, nhất là nguồn nhân lực chất lượng cao; xây dựng hệ thống kết cấu hạ tầng đồng bộ)...”1,và nhấn mạnh về nhiệm vụ, giải pháp trong 05 năm tới, Đảng ta chỉ rõ: “Thực hiện đồng bộ các cơ chế, chính sách, giải pháp phát triển nguồn nhân lực, nhất là nhân lực chất lượng cao đáp ứng yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội”2. Là một bộ phận của tiềm lực an ninh của đất nước, đồng thời cũng là một ngành đặc thù của lực lượng vũ trang đang phải đối mặt với những khó khăn, thách thức to lớn về nhu cầu nguồn nhân lực để đáp ứng yêu cầu phát triển trong thời kỳ hội nhập quốc tế. Mục tiêu bảo vệ an ninh quốc gia, giữ gìn trật tự, an toàn xã hội của Tổ quốc trong thời kỳ mới và đóng góp có hiệu quả vào quá trình đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước và hội nhập quốc tế. 2. THỰC TRẠNG PHÁT TRIỂN NGUỒN NHÂN LỰC CHẤT LƯỢNG CAO CỦA NGÀNH TRONG THỜI GIAN QUA Từ những đặc điểm nêu trên, có thể thấy, thực tiễn đặc thù của ngành Công an đặt ra rất nhiều vấn đề trong nhu cầu và giải pháp phát triển nguồn nhân lực khi so sánh với các đơn vị thường trực sẵn sàng chiến đấu trong lực lượng vũ trang. Nhìn từ thực tiễn của ngành công an, phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao phải luôn được đặt trong tổng thể của nguồn nhân lực chung với các yêu cầu đồng bộ về: số lượng, chất lượng, cơ cấu ngành nghề chuyên môn, trình độ đào tạo, sự am hiểu về tri thức khoa học - công nghệ, nhận thức và trách nhiệm đối với nhiệm vụ bảo vệ an ninh quốc gia, giữ gìn trật tự an toàn xã hội, bản lĩnh chính trị, phẩm chất đạo đức, lối sống, sự tâm huyết, gắn bó với truyền thống ngành Công an của từng cán bộ, chiến sĩ. Tuy nhiên, bên cạnh các yêu cầu tổng thể và đồng bộ đó, nhất thiết phải xác định rõ phạm vi, đối tượng của “nguồn nhân lực chất lượng cao” để có định hướng đúng đắn về trọng tâm ưu tiên và giải pháp phát triển có tính đột phá. Trong giai đoạn hiện nay và sắp tới, để xây dựng nguồn nhân lực chất lượng cao cho ngành Công an Việt Nam, trước hết phải chú trọng tới đội ngũ tinh hoa nhất về tri thức khoa học - công nghệ liên quan tới nghiệp vụ phòng chống tội phạm ở các lĩnh vực Họ là những người đóng vai trò quyết định tạo ra các sản phẩm chủ lực của Ngành với các tiêu chí cao nhất về chất lượng và hiệu quả trong sự nghiệp bảo vệ an ninh trật tự và phòng chống tội phạm công 1 Đảng Cộng sản Việt Nam (2016), Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XII, Nxb. CTQG, Hà Nội, tr.218. 2 Đảng Cộng sản Việt Nam (2016), Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XII, Nxb. CTQG, Hà Nội, tr.296. 134 Tạp chí Kinh tế - Kỹ thuật nghệ cao. Đây cũng chính là hạt nhân, nòng cốt, đóng vai trò dẫn hướng, quy tụ để tạo nên sức mạnh chung của toàn bộ nguồn nhân lực trong ngành Công an. Trong thời gian qua, được sự quan tâm của Đảng, Nhà nước và Bộ Công an, nguồn nhân lực Công an nhân dân đã có bước phát triển cả về số lượng và chất lượng; số lượng chuyên gia có trình độ cao, được đào tạo cơ bản ở trong và ngoài nước được bổ sung năm sau cao hơn năm trước; tỷ lệ cán bộ, chiến sĩ có trình độ thạc sĩ, tiến sĩ các chuyên ngành đang từng bước gia tăng ổn định. Một số dự án đào tạo nguồn nhân lực theo các chuyên ngành đặc thù của ngành Công an đã được triển khai có hiệu quả. Điều kiện, phương tiện làm việc, các phòng thí nghiệm mới, hiện đại, trang bị mới các trang thiết bị,... đã được đưa vào khai thác, sử dụng, là cơ sở tốt để cán bộ, chiến sĩ tự trau dồi, phát triển trình độ chuyên môn nghiệp vụ. Nhiều chế độ, chính sách về khoa học - công nghệ, phụ cấp trách nhiệm, đãi ngộ về thu nhập, nhà ở,... đã được triển khai, thu hút cán bộ, chiến sĩ trẻ có trình độ cao tham gia; cơ hội được đào tạo, nâng cao trình độ, tham quan, khảo sát học tập ở nước ngoài, tiếp cận với thông tin mới nhất về khoa học - công nghệ từng bước được cải thiện. Tuy nhiên, so với yêu cầu, nhiệm vụ bảo vệ an ninh quốc gia, giữ gìn trật tự an toàn xã hội trong thời kỳ hội nhập quốc tế, còn rất nhiều vấn đề cần tiếp tục giải quyết. Số lượng cán bộ, chiến sĩ có trình độ đào tạo trên đại học tại nhiều đơn vị trong ngành Công an tăng, nhưng kinh nghiệm thực tiễn, năng lực tiếp cận và làm chủ công nghệ cao còn hạn chế; còn thiếu các chuyên gia giỏi, chuyên gia đầu ngành do nghỉ hưu. Các chế độ, chính sách mới tập trung nhiều ở góc độ “đãi ngộ” mà chưa chú trọng đầy đủ tới khía cạnh quan trọng hơn là “trọng dụng”. Thậm chí, một số chế độ, chính sách còn mang tính đại trà, bình quân chủ nghĩa. Việc bổ sung một số loại phụ cấp mới vào lương chủ yếu hướng tới số đông lao động, chưa thực sự có tác động ưu tiên mạnh mẽ cho các đối tượng thực sự tài năng, có đóng góp quyết định tạo đột phá cho ngành Công an. Công tác đào tạo có chuyển biến về ngành nghề và số lượng, nhưng vẫn còn có sự “lệch pha” giữa đào tạo hàn lâm và đào tạo trong thực tiễn. Lãnh đạo, chỉ huy nhiều đơn vị nghiên cứu tuy nhận thức rõ tính cấp thiết về nhu cầu nhân lực chất lượng cao, nhưng thiếu quyết tâm đầu tư, mà chủ yếu trông chờ vào sự hỗ trợ của Nhà nước. 3. MỘT SỐ GIẢI PHÁP CHỦ YẾU PHÁT TRIỂN NGUỒN NHÂN LỰC CHẤT LƯỢNG CAO CỦA NGÀNH CÔNG AN TRONG THỜI KỲ HỘI NHẬP QUỐC TẾ Từ thực trạng nguồn nhân lực chất lượng cao của ngành Công an cho thấy sự cần thiết phải có các giải pháp kịp thời, đồng bộ, có lộ trình và bước đi hợp lý. Khâu quy hoạch và đào tạo, bồi dưỡng phải luôn là xuất phát điểm để tạo động lực, tạo môi trường cho nhân tài được phát huy và thăng hoa. Đây cũng chính là điều kiện để có thểt hực hiện thành công định hướng mà Báo cáo Chính trị Đại hội XII đã chỉ ra: “Xây dựng và thực hiện chính sách đào tạo, bồi dưỡng, trọng dụng, đãi ngộ, tôn vinh đội ngũ cán bộ khoa học và công nghệ, nhất là chuyên gia giỏi, có nhiều đóng góp. Tạo môi trường thuận lợi, điều kiện vật chất để cán bộ khoa học và công nghệ phát triển bằng tài năng và hưởng lợi ích xứng đáng với giá trị lao động sáng tạo của mình...”1. 1 135 Phát triển nguồn . . . Từ thực tiễn và định hướng nêu trên, chúng tôi xin đề xuất một số giải pháp như sau: Một là, cần thể hiện quyết tâm thực hiện chủ trương phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao bằng việc dành ưu tiên lớn hơn về nguồn lực, có biện pháp đa dạng hóa nguồn lực, kết hợp nhiều nguồn lực khác nhau, trong đó cả nguồn lực giáo dục - đào tạo, nguồn lực khoa học - công nghệ và các nguồn lực khác. Đồng thời, phải bảo đảm việc phân bổ, sử dụng và quản lý có hiệu quả các nguồn lực nêu trên, bảo đảm có trọng tâm, trọng điểm, có sự đột phá ưu tiên đầu tư cho các chuyên gia đầu ngành, nhân tài và các nhà khoa học trẻ cống hiến. Hai là, đa dạng hóa địa chỉ đào tạo đội ngũ cán bộ khoa học - công nghệ trình độ cao cho ngành Công an, ở cả trong và ngoài nước. Tập trung ưu tiên cho những ngành, nghề đặc thù phòng, chống tội phạm có thể áp dụng công nghệ mới. Kết hợp đồng bộ, nhiều phương thức đào tạo tại các trường Công an nhân dân, các viện nghiên cứu và các phòng thí nghiệm,... để nâng cao chất lượng đào tạo. Tăng cường các biện pháp giáo dục, tuyên truyền tại các trường đại học và cơ sở đào tạo để tuyển dụng sinh viên giỏi sau khi tốt nghiệp đại học vào làm việc trong ngành Công an. Ba là, nghiên cứu bổ sung các chế độ, chính sách, hệ thống quy trình đào tạo, tiêu chuẩn chức danh đối với đội ngũ cán bộ là giảng viên, cán bộ nghiên cứu khoa học - công nghệ trình độ cao trong ngành Công an; coi trọng điều kiện làm việc sáng tạo và môi trường tự rèn luyện trong thực tiễn của quá trình đào tạo, bồi dưỡng nhân tài cho ngành Công an. Cần lồng ghép các nội dung đào tạo vào trong định hướng bố trí công tác, phân công nhiệm vụ, thử thách và trải nghiệm thực tiễn, tiếp cận thị trường khoa học - công nghệ, các hoạt động hợp tác quốc tế. Ở các Trường Công an nhân dân chú trọng mở rộng đào tạo, bồi dưỡng hệ cử nhân chất lượng cao: Điều tra tội phạm trật tự xã hội; Kỹ thuật hình sự; Trinh sát phòng, chống tội phạm sử dụng công nghệ cao; Cảnh sát môi trường... Phấn đấu đến năm 2020 sẽ có một số chương trình đào tạo đại học, sau đại học bằng tiếng Anh. Bốn là,đối với nhân tài thực sự, có đóng góp và cống hiến to lớn, cần có chế độ đặc cách trong bổ nhiệm chức danh, phong, thăng quân hàm, nâng lương vượt bậc; kéo dài thời gian công tác; được cấp kinh phí và phương tiện nghiên cứu. Chú trọng hơn tới các biện pháp đãi ngộ đặc thù cho những cán bộ, chiến sĩ trực tiếp nghiên cứu, thử nghiệm, tiếp nhận chuyển giao công nghệ, công cụ, phương tiện mới, đòi hỏi điều kiện làm việc độc hại, nguy hiểm... Hoàn thiện các quy định về tiền lương, chế độ bảo hiểm, chăm sóc sức khỏe, đào tạo, nhà ở,... để họ yên tâm công tác lâu dài trong ngành Công an. Năm là, để trọng dụng nhân tài và các chuyên gia đầu ngành, cần nghiên cứu áp dụng các cơ chế, chính sách ưu đãi đặc thù đối với người chủ trì hoặc tham gia thực hiện các đề tài khoa học, đề án sản phẩm quốc gia phục vụ bảo vệ an ninh trật tự. Đối với những nhân tài này, cần mạnh dạn thí điểm và thực hiện phương thức khoán chi tới sản phẩm cuối cùng; từng bước định hình rõ hơn thẩm quyền chuyên môn, trách nhiệm, quyền lợi vật chất, tinh thần của các nhà khoa học và các chuyên gia đầu ngành trong Công an. 4. KẾT LUẬN Trong xu thế toàn cầu hóa, hội nhập, cạnh tranh và hướng tới nền kinh tế tri thức, các quốc gia đều chú trọng đầu tư đào tạo phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao. Với ngành Công an nhân dân Việt Nam, để không 136 Tạp chí Kinh tế - Kỹ thuật tụt hậu xa so với trình độ chung của các nước tiên tiến trong khu vực và trên thế giới, chúng ta cần thiết phải có các giải pháp kịp thời, đồng bộ, có lộ trình và bước đi hợp lý. Khâu quy hoạch và đào tạo, bồi dưỡng phải luôn là xuất phát điểm để tạo động lực, tạo môi trường cho nhân tài được phát huy và thăng hoa. Đây cũng chính là điều kiện để có thểt hực hiện thành công định hướng mà Báo cáo Chính trị Đại hội XII đã chỉ ra. TÀI LIỆU THAM KHẢO [1]. Bộ Công an (2011), Công tác xây dựng lực lượng Công an nhân dân - Những vấn đề lý luận và thực tiễn. Nxb. Công an nhân dân, Hà Nội. [2]. Bộ Công an (2011), Đề án xây dựng, nâng cao chất lượng đội ngũ giáo viên và cán bộ quản lý giáo dục các Trường Công an nhân dân đến năm 2020, Hà Nội. [3]. Bộ Công an (2012), Quy hoạch phát triển nhân lực ngành Công an giai đoạn 2011-2020, Hà Nội. [4]. Đảng Cộng sản Việt Nam (2011), Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XI, Nxb.Chính trị quốc gia –Sự thật, Hà Nội. [5]. Đảng Cộng sản Việt Nam (2015), Dự thảo Báo cáo Chính trị của Ban Chấp hành Trung ương Đảng (khóa XI) trình Đại hội XII, Hà Nội. [5]. TS. Vũ Đức Khiển, TS. Nguyễn Tốt (2014): Phát triển nguồn nhân lực Công an nhân dân trong quá trình hội nhập quốc tế ở Việt Nam, Nxb. Công an nhân dân, Hà Nội. [6]. Nhiều tác giả (2011), Hội nhập kinh tế quốc tế - những vấn đề đặt ra đối với công tác công an, Nxb. Công an nhân dân, Hà Nội. [7]. id=401248. [8]. doi/2014/30648/Giao-duc-dao-tao-voi- phat-trien-nguon-nhan-luc-chat- luong.aspx;