Luận văn Nghiên cứu thảm thực vật khô hạn ven biển huyện Ninh Hải – tỉnh Ninh Thuận

BOÄ GIAÙO DUÏC & ÑAØO TAÏO TRÖÔØNG ÑAÏI HOÏC SÖ PHAÏM THAØNH PHOÁ HOÀ CHÍ MINH. -------------------- Thieàu Leâ Phong Lan NGHIEÂN CÖÙU THAÛM THÖÏC VAÄT KHO HAÏN VEN BIEÅN HUYEÄN NINH HAÛI – TÆNH NINH THUAÄN Chuyeân ngaønh: Sinh Thaùi Hoïc – Moâi Tröôøng Maõ soá: 60 42 60 LUAÄN VAÊN THAÏC SÓ SINH HOÏC Ngöôøi höôùng daãn khoa hoïc: PGS.TS. TRAÀN HÔÏP Thaønh phoá Hoà Chí Minh Thaùng 6/2006 Caùc chöõ vieát taét: BTTN: Baûo toàn thieân nhieân KHCNMT: Khoa hoïc coâng ngheä moâi tröôøng SHNÑ: Sinh hoïc nhieät ñôùi VQG: Vöôøn Quoác gia WWF: Quyû Quoác teá vaø baûo veä thieân nhieân 1 MÔÛ ÑAÀU Ñaët vaán ñeà Tænh Ninh Thuaän thuoäc mieàn duyeân haûi trung boä Vieät Nam. Ñaây laø moät trong nhöõng tænh coù ñieàu kieän khí haäu khaéc nghieät vaøo baäc nhaát trong caû nöôùc: naéng gioù quanh naêm, muøa khoâ haïn keùo daøi, noùng nhö “rang”, löôïng möa thaáp nhaát treân toaøn quoác. Huyeän Ninh Haûi ôû ven bieån phía Baéc tænh Ninh Thuaän, vôùi toång chieàu daøi 60km bôø bieån, nôi ñaây hoäi tuï ñaày ñuû vaø ñaëc saéc nhaát moïi ñieàu kieän khaéc nghieät cuûa Ninh Thuaän, bieåu hieän baèng vieäc hình thaønh thaûm thöïc vaät khoâ haïn ña daïng ven bieån ñaëc tröng. Thaûm thöïc vaät ven bieån nhieät ñôùi, trong ñoù röøng khoâ haïn laø moät sinh caûnh heát söùc ñoäc ñaùo, haáp daãn vôùi nhieàu nhaø khoa hoïc theá giôùi. Chuùng coù nhöõng ñaëc ñieåm sinh hoïc raát ñaëc bieät, vöøa thích öùng vôùi moâi tröôøng ñaëc bieät khoâ haïn vöøa ña daïng veà hình thaùi, daïng soáng vaø söï phaùt trieån. Chuùng coù vai troø quan troïng trong ñôøi soáng cuûa ngöôøi daân trong vuøng, laø nôi cö truù, sinh soáng cuûa nhieàu loaøi ñoäng vaät quí hieám. Ñaëc bieät röøng khoâ haïn ven bieån huyeän Ninh Haûi coù vai troø to lôùn trong vieäc taïo laäp moät sinh caûnh phong phuù, baûo veä beàn vöõng caùc vuøng caùt ven bieån, caûi thieän moâi tröôøng ñeå môû roäng dieän tích luïc ñòa, laøm bình phong choáng gioù baõo, ngaên caûn söï sa maïc hoùa laán vaøo ñaát lieàn. Ngoaøi taùc duïng to lôùn gìn giöõ söï caân baèng sinh thaùi töï nhieân vaø phaùt trieån beàn vöõng cuûa vuøng ven bieån. Röøng khoâ haïn ven bieån coøn chöùa ñöïng nhieàu loaøi caây quí hieám, caây baûn ñòa coù giaù trò nghieân cöùu khoa hoïc vaø laø nôi baûo toàn caùc nguoàn gen chòu haïn nhieät ñôùi ven bieån. Do ñaëc ñieåm ñaëc saéc naøy, chính phuû ñaõ ñoàng yù ñeå UBND tænh Ninh Thuaän thaønh laäp Vöôøn Quoác gia (VQG) Nuùi Chuùa, nhaèm taïo ñieàu kieän baûo toàn 2 nguoàn ña daïng sinh hoïc phong phuù vaø ñaëc saéc coù moät khoâng hai cuûa caû nöôùc ñeå nghieân cöùu, baûo veä vaø toân taïo loaïi röøng khoâ haïn naøy. Nhaän thaáy heä thöïc vaät vuøng ven bieån huyeän Ninh Haûi ñaëc tröng ñieån hình cho moät khu heä sinh hoïc khoâ haïn cuûa tænh vaø caû nöôùc, coù ñaày ñuû caùc giaù trò veà baûo toàn, ña daïng sinh vaät vaø heä sinh thaùi neân chuùng toâi thaáy coù theå nghieân cöùu saâu hôn veà caùc loaïi hình röøng trong boái caûnh thaûm thöïc vaät khoâ haïn, ñeå goùp phaàn baûo veä toát sinh caûnh khoâ haïn vaø baûo toàn caùc loaøi thöïc vaät ñaëc höõu cuõng nhö nguoàn gen chòu haïn quí hieám nôi ñaây. Ñeà taøi cuûa luaän vaên mang teân: “Nghieân cöùu thaûm thöïc vaät khoâ haïn ven bieån huyeän Ninh Haûi – tænh Ninh Thuaän”. Muïc ñích nghieân cöùu ñeà taøi Xuaát phaùt töø quan ñieåm Thaûm thöïc vaät laø taám göông phaûn aùnh trung thaønh nhaát cuûa ngoaïi caûnh trong ñoù cheá ñoä möa, ñoä aåm, ñaëc bieät laø chæ soá khoâ haïn laø nhaân toá quyeát ñònh caùc kieåu thaûm thöïc vaät, cuøng vôùi caùc khaûo cöùu böôùc ñaàu, muïc ñích nghieân cöùu cuûa ñeà taøi laø nghieân cöùu nhöõng ñaëc ñieåm veà hình thaùi cuûa caùc loaøi caây vuøng khoâ haïn ven bieån, söï phaân boá, söï aûnh höôûng cuûa ñieàu kieän ñaëc bieät khaéc nghieät naøy ñeán söï hình thaønh caùc kieåu röøng khoâ haïn ñaëc tröng. Treân cô sôû khaûo saùt caùc ñaëc ñieåm veà daïng soáng, veà cô quan dinh döôõng, ñeà taøi cuõng böôùc ñaàu tìm hieåu nhöõng ñaëc ñieåm thích nghi cuûa heä thöïc vaät vôùi caùc ñieàu kieän ñaëc bieät khaéc nghieät cuûa moâi tröôøng: naéng, noùng, khoâ haïn, caùt traéng baïc maøu, ñaát ñai khoâ caèn. Nhöõng ñoùng goùp cuûa luaän vaên: - Xaây döïng danh luïc thöïc vaät vuøng khoâ haïn ven bieån huyeän Ninh Haûi – tænh Ninh thuaän, saép xeáp theo hoï, boä trong heä thoáng sinh tieán hoaù. 3 - Moâ taû theo caùc phieáu ñieàu tra, ñònh danh theo caùc danh phaùp khoa hoïc, boå sung baèng caùc boä aûnh maøu, boä tieâu baûn cuûa caùc loaøi thöïc vaät ñaëc tröng cho vuøng khoâ haïn ven bieån huyeän Ninh Haûi – tænh Ninh Thuaän. - Khaûo saùt, xaùc ñònh caùc ñaëc ñieåm thích nghi, söï bieán ñoåi veà hình thaùi caùc loaøi caây trong hoaøn caûnh khoâ haïn. - Ñieàu tra thu thaäp taøi lieäu treân toaøn boä ñòa baøn röøng khoâ haïn, thu thaäp taøi lieäu treân oâ tieâu chuaån, ñònh hình cho caùc traïng thaùi röøng ñeå coù cô sôû nhaän ñònh veà caáu truùc vaø keát caáu cuûa caùc kieåu röøng thuoäc thaûm thöïc vaät röøng khoâ haïn. - Thoáng keâ caùc loaøi caây ñaëc höõu, quí hieám, coù giaù trò kinh teá ñeå goùp phaàn baûo toàn nguoàn gen thöïc vaät vuøng khoâ haïn, baûo toàn ña daïng sinh hoïc, cuûa heä sinh thaùi röøng khoâ haïn ven bieån cöïc Nam Trung Boä. - Taïo cô sôû cho vieäc tuyeân truyeàn giaùo duïc, baûo veä moâi tröôøng vaø taøi nguyeân thieân nhieân. Ñoàng thôøi gôïi yù moät soá sinh caûnh khoâ haïn, coù caûnh quan ñeïp, coù yù nghóa giaùo duïc, phuïc vuï tham quan, phaùt trieån du lòch sinh thaùi. Phaïm vi nghieân cöùu vaø ñoái töôïng nghieân cöùu cuûa ñeà taøi Ñeà taøi “Nghieân cöùu thaûm thöïc vaät khoâ haïn ven bieån huyeän Ninh Haûi – tænh Ninh Thuaän”. Chæ khaûo saùt nhöõng sinh caûnh thuoäc thaûm thöïc vaät khoâ haïn naèm ven theo chieàu daøi bôø bieån töø ñoä cao 300m trôû xuoáng, doïc theo tænh loä 702 veà höôùng Ñoâng Baéc (coù baûn ñoà khoanh vuøng nghieân cöùu). Tính caáp thieát vaø thieát thöïc cuûa ñeà taøi Trong nhöõng naêm qua, Sôû Noâng nghieäp vaø Phaùt trieån noâng thoân tænh Ninh Thuaän, VQG Nuùi Chuùa, phoái hôïp vôùi Phaân vieän Ñieàu tra Quy hoaïch röøng II, ñaõ tieán haønh ñieàu tra, khaûo saùt, laäp danh luïc ñoäng vaät, thöïc vaät, nhö moät taøi 4 lieäu khoa hoïc ban ñaàu phuïc vuï coâng taùc baûo toàn thieân nhieân (BTTN) vaø laøm cô sôû cho vieäc nghieân cöùu trong nhöõng naêm tieáp theo. Heä sinh thaùi röøng khoâ haïn ven bieån huyeän Ninh Haûi – tænh Ninh Thuaän, ít nhieàu ñaõ coù söï taùc ñoäng cuûa con ngöôøi ôû nhöõng möùc ñoä khaùc nhau, coù nhieàu loaøi ñang coù nguy cô bò tuyeät dieät, giaûm soá caù theå roõ reät. Hôn nöõa, heä sinh thaùi röøng khoâ haïn raát nhaïy caûm, deã bò huûy hoaïi vaø khaû naêng phuïc hoài laø raát khoù. Do ñoù vieäc nghieân cöùu thaûm thöïc vaät nhaèm höôùng tôùi vieäc giaùo duïc, baûo veä caùc nguoàn gen chòu haïn, phuïc hoài, taïo ñieàu kieän phaùt trieån nhöõng loaøi quí hieám, ñaëc höõu, tieâu bieåu cho röøng khoâ haïn tænh nhaø laø raát caàn thieát. 5 Baûn ñoà khoanh vuøng nghieân cöùu thaûm thöïc vaät khoâ haïn ven bieån huyeän Ninh Haûi – tænh Ninh Thuaän. 6 CHÖÔNG I: TOÅNG QUAN TAØI LIEÄU 1.1 Caùc nghieân cöùu tröôùc ñaây veà thaûm thöïc vaät khoâ haïn, trong vaø ngoaøi nöôùc. Vôùi caùc giaù trò ña daïng vaø ñoäc ñaùo, kieåu röøng khoâ vaø baùn khoâ haïn ñaõ thu huùt söï quan taâm nghieân cöùu cuûa nhieàu taäp theå khoa hoïc trong vaø ngoaøi nöôùc. Taïi Chaâu phi, Chaâu Myõ hay Chaâu UÙc vieäc nghieân cöùu caùc kieåu röøng khoâ haïn thöôøng ñöôïc quan taâm ñaùng keå. Töø naêm 1967, Cocheme vaø Franquin ñaõ coù nhöõng nghieân cöùu veà caáu truùc röøng khoâ haïn taïi Niger. Lamprecht (1989) ñaõ moâ taû kieåu röøng khoâ ruïng laù vôùi thaønh phaàn loaøi thaáp, chæ coù 1-2 taàng taùn röøng vôùi löôïng möa töø 700-1000mm/naêm. Mitloehner (1990, 1993, 1995, 1997) ñaõ lieân tuïc tieán haønh nghieân cöùu söï thích nghi cuûa thaûm thöïc vaät trong ñieàu kieän khoâ haïn taïi Chaco thuoäc Paraguay, Ñoâng Caprivi thuoäc Namibia. Schmid (1974) ñöa ra nhaän xeùt raèng trong vuøng khí haäu baùn khoâ haïn, nhö tröôøng hôïp cuûa Ninh Thuaän, thì chính do löôïng möa thaáp (< 700mm) vaø khoâng ñeàu, cuõng nhö taàng ñaát maët noâng vaø nhieàu caùt, ñaõ khoâng taïo ñieàu kieän cho vieäc hình thaønh moät kieåu thaûm thöïc vaät phong phuù nhö vuøng ven bieån töø Ninh Haûi ñeán khu vöïc Caø Naù .[54] Naêm 1964, P.E. Odum, khi nghieân cöùu aûnh höôûng cuûa nhaân toá khí haäu leân quaàn xaõ caây buïi vaø röøng ruïng laù ñaõ moâ taû: “ÔÛ ñaâu maø ñieàu kieän ñoä aåm chieám vò trí trung gian giöõa moät beân laø sa maïc – savan vaø röøng möa thì ôû ñaáy coù röøng caây buïi – caây gai nhieät ñôùi vaø röøng ruïng laù nhieät ñôùi. Nhaân toá khí haäu cô baûn ñoù laø löôïng möa . . .”[48] ÔÛ Vieät Nam, trong luaän vaên tieán só, M.Schimid, ñaõ moâ taû khaù kyõ moät soá kieåu thaûm thöïc vaät taïi vuøng Ninh Thuaän trong quyeån “Veùgeùtation Du Vieät Nam – Orstom Paris – 1974”.[54] 7 Trong quyeån “Caùc ñieàu kieän ñaát ñai taïi ñoàng baèng Ninh Thuaän” – Nha Khaûo Cöùu – Boä Canh Noâng xuaát baûn naêm 1965 cuûa taùc giaû Thaùi Coâng Tuïng, ñaõ moâ taû khaù chi tieát ñoàng baèng ven bieån thuoäc mieàn duyeân haûi Trung Vieät Ninh Thuaän, nhöõng ñoài caùt Ba Ngoøi Cam Ranh cuûa Khaùnh Hoøa, nhöõng ñoài caùt khoâ khan cuûa vuøng Caø Naù – Vónh Haûo. Cuøng vôùi vieäc moâ taû caùc ñieàu kieän ñaát ñai, Thaùi Coâng Tuïng ñaõ moâ taû moät soá caây gai ñaëc saéc cuûa vuøng khoâ haïn nhö caùc gioáng Capparis, Zizyphus, Randia; nhöõng caây laù möôùt nhö Tephrosria, Triumphetta . . ., ngoaøi ra coøn moâ taû thaûo moäc thieân nhieân ôû nhöõng vuøng caùt doïc duyeân haûi, treân caùc ñoài caùt di ñoäng, gaàn bôø,. . .[23] Naêm 1961, “Khaûo cöùu nieân san khoa hoïc ñaïi hoïc ñöôøng – Vieän Ñaïi hoïc Saøi Goøn” Leâ Coâng Kieät, Phaïm Hoaøng Hoä vaø Vuõ Vaên Cöông ñaõ coù nhöõng baøi vieát veà thaûm thöïc vaät ôû nhöõng quaàn ñaûo vònh Cam Ranh – Nha Trang “Les association veùgeùtales de la presquùile de Cam Ranh (Reùgion de Nha Trang)” [50, tr.101-128] vaø baøi “La veùgeùtation de plages vaso sablonneuses de la presquile de Cam Ranh” [51,tr.129-140]. Cuõng trong taïp chí naøy Leâ Coâng Kieät vaø Nguyeãn Vaên Thuûy ñaõ thaønh laäp baûn ñoà phaân boá thaûm thöïc vaät ven bieån ôû vònh Cam Ranh tyû leä 1/50.000.[52,tr.141-154] Naêm 1962 trong taïp chí “Khaûo cöùu nieân san khoa hoïc ñaïi hoïc ñöôøng – vieän Ñaïi hoïc Saøi Goøn” Leâ Coâng Kieät ñaõ coù baøi vieát veà thaûm thöïc vaät treân ñaát xaùm baïc maøu ôû vònh Cam Ranh [53, tr.367-434] “La veùgeùtation psammophile de la presquíle de Cam Ranh”. Cuõng trong taïp chí naøy, naêm 1966 – 1967, Phuøng Trung Ngaân vaø Leâ Coâng Kieät ñaõ khaûo saùt vaø laäp danh luïc thöïc vaät caûnh ôû caùc ñoài caùt cuûa baùn ñaûo Quy Nhôn thoâng qua baøi vieát “Goùp phaàn vaøo söï khaûo saùt thöïc vaät caûnh caùc ñoài caùt cuûa baùn ñaûo Qui Nhôn” [16, tr.345-358]. 8 Naêm 1970, Thaùi Vaên Tröøng moâ taû veà kieåu traûng caây to, caây buïi vaø coû cao khoâ nhieät ñôùi ôû mieàn Nam nöôùc ta laø kieåu traûng nguyeân sinh thieân nhieân ñaõ toàn taïi ôû vuøng khoâ haïn giöõa Phan Rang vaø Phan Thieát . . . vôùi ñaëc ñieåm veà heä thöïc vaät ôû ñaây laø caùc caây goã thöa thôùt, nhoû beù, khaúng khiu, nhöõng caây buïi phaân taùn . . .[21], [22] Naêm 2004, Boä Noâng nghieäp vaø Phaùt trieån noâng thoân – Vieän Quy hoaïch vaø Thieát keá noâng nghieäp [36], ñaõ coù chöông trình ñieàu tra xaây döïng baûn ñoà ñaát tænh Ninh Thuaän tyû leä 1/50.000. Ñaây laø cô sôû khoa hoïc quan troïng ñeå nghieân cöùu caùc thaûm thöïc vaät khoâ haïn treân cô sôû caùc ñieàu kieän ñaát ñai, khí haäu. Ñaây cuõng laø taøi lieäu ñaát chi tieát ñaàu tieân cuûa Ninh Thuaän töø naêm 1975 ñeán nay. Theo keát quaû cuûa Vieän Ñieàu tra Quy hoaïch röøng II [39], ñaõ ghi nhaän Khu BTTN röøng khoâ haïn Nuùi Chuùa coù 1265 loaøi thöïc vaät baäc cao, coù maïch treân caïn, xeáp trong 85 boä, 147 hoï vaø 596 chi thuoäc 7 ngaønh thöïc vaät khaùc nhau: + Ngaønh Thaïch tuøng (Lycopodiophyta): coù 5 loaøi, thuoäc 2 boä, 2 hoï vaø 3 chi. + Ngaønh Loõa tuøng (Psicotophyta): coù 1 loaøi thuoäc 1 boä, 1 hoï vaø 1 chi. + Ngaønh Döông xæ (Polypodiophyta): coù 23 loaøi thuoäc 6 boä, 10 hoï vaø 16 chi. + Ngaønh Thoâng (Pinophyta): coù 7 loaøi thuoäc 1 boä, 2 hoï vaø 4 chi. + Ngaønh Tueá (Cyadophyta): coù 4 loaøi thuoäc 1 boä, 1 hoï vaø 1 chi. + Ngaønh Gaém (Gnetophyta): coù 2 loaøi thuoäc 1 boä, 1 hoï vaø 1 chi. + Ngaønh Ngoïc lan (Magnoliophyta): coù 1223 loaøi thuoäc 67 boä, 130 hoï vaø 570 chi. Song song vôùi vieäc ñieàu tra thöïc vaät, Phaân vieän ñaõ thieát laäp baûn ñoà phaân boá thöïc vaät röøng cuûa Khu BTTN röøng khoâ haïn Nuùi Chuùa– tænh Ninh Thuaän, ñaây cuõng laø cô sôû ban ñaàu cho vieäc ñieàu tra, phaân loaïi thöïc vaät vuøng khoâ haïn naøy. 9 Cuõng theo keát quaû ñieàu tra cuûa Phaân vieän Ñieàu tra Quy hoaïch röøng II, naêm 2001 – 2002 veà söï phaân boá cuûa ñoäng vaät hoang daõ cho thaáy coù 306 loaøi ñoäng vaät coù xöông soáng thuoäc 9 boä 29 hoï vaø 4 lôùp, trong ñoù: [39] + Lôùp thuù (Manmalia): coù 72 loaøi thuoäc 23 hoï vaø 8 boä. + Lôùp chim (Aves): coù 181 loaøi thuoäc 49 hoï vaø 17 boä. + Lôùp boø saùt (Reptilia): coù 36 loaøi thuoäc 13 hoï vaø 3 boä. + Lôùp löôõng theâ (Amphibia): coù 17 loaøi thuoäc 4 hoï vaø 1 boä. Naêm 2004, döï aùn “Baûo toàn thöïc vaät Vieät Nam”, do Vieän sinh thaùi vaø Taøi nguyeân sinh vaät toå chöùc theo quyõ Henry luce Hoa Kyø, toå chöùc khoaù ñaøo taïo thöù 3 “Veà ñieàu tra tieàm naêng vaø hieän traïng nguoàn caây thuoác ôû Vöôøn Quoác gia Nuùi Chuùa” do Nguyeãn Taäp (Vieän döôïc lieäu) höôùng daãn – Theo nhoùm ñieàu tra caây thuoác ñaõ thoáng keâ ñöôïc 718 loaøi, 481 chi, 139 hoï, thuoäc 7 ngaønh thöïc vaät ñöôïc söû duïng laøm thuoác ôû caùc möùc ñoä khaùc nhau.[19] Naêm 2002, baùo caùo keát quaû khaûo saùt khu heä ñoäng vaät Khu BTTN röøng khoâ haïn Nuùi Chuùa do Phaân vieän Ñieàu tra Quy hoaïch Röøng II, Vieän Sinh thaùi vaø Taøi nguyeân sinh vaät, cuøng vôùi Khu BTTN röøng khoâ haïn Nuùi Chuùa tænh Ninh Thuaän do Leâ Xuaân Caûnh phuï traùch – Theo keát quaû baùo caùo naøy ñaõ ghi nhaän ñöôïc 306 loaøi ñoäng vaät hoang daõ, thuoäc 89 hoï, 29 boä, 4 lôùp taïi Khu BTTN röøng khoâ haïn Nuùi Chuùa, bao goàm 72 loaøi thuù, 181 loaøi chim, 36 loaøi boø saùt vaø 17 loaøi eách nhaùi. Baùo caùo coù keøm theo danh luïc vaø hình aûnh.[39] Töø naêm 1998 ñeán nay, UBND tænh Ninh Thuaän cuøng vôùi Sôû Noâng nghieäp vaø Phaùt trieån noâng thoân, Sôû Khoa hoïc coâng ngheä moâi tröôøng (KHCNMT), phoái hôïp vôùi Vieän Sinh hoïc nhieät ñôùi (SHNÑ)TP.HCM, Phaân vieän Ñieàu tra Quy hoaïch Röøng II vaø VQG Nuùi Chuùa, ñaõ coù moät soá nghieân cöùu moâ taû sô boä caùc kieåu thaûm thöïc vaät, laäp danh luïc vaø tieâu baûn thöïc vaät röøng. 10 Tuy nhieân, chöa coù moät coâng trình naøo moâ taû kyõ phaân boá cuûa chuùng, cuõng nhö chöa coù nhöõng nghieân cöùu coù heä thoáng ñaëc tröng vaø khaû naêng thích nghi ñeå toàn taïi trong ñieàu kieän khí haäu laäp ñòa khoâ haïn cuûa ñòa baøn nghieân cöùu. Trong nhöõng naêm qua ñaõ coù moät soá nghieân cöùu ban ñaàu: - Phaùt trieån du lòch sinh thaùi taïi Khu BTTN Nuùi Chuùa do quó hoã trôï phaùt trieån cuûa Canada, WWF vaø Sôû KHCNMT Ninh Thuaän thöïc hieän nhaèm xaây döïng luaän cöù cho phaùt trieån du lòch sinh thaùi taïi Khu BTTN Nuùi Chuùa – huyeän Ninh Haûi. - Xaây döïng cô sôû döõ lieäu phuïc vuï cho vieäc baûo toàn ña daïng sinh hoïc taïi Khu BTTN Nuùi Chuùa Ninh Thuaän do Khu BTTN Nuùi Chuùa thöïc hieän (2002 - 2003). - Nghieân cöùu tính ña daïng sinh hoïc Khu BTTN Nuùi Chuùa do Vieän SHNÑ tieán haønh (1999-2000). Quyõ NAGAO Nhaät Baûn taøi trôï . - Xaây döïng boä tieâu baûn thöïc vaät Khu BTTN Nuùi Chuùa do Phaân vieän Ñieàu tra vaø Quy hoaïch röøng II thöïc hieän (2001-2002). - Döï aùn baûo toàn ruøa bieån giai ñoaïn I vaøII ( thaùng 9/2000 – 12/2002) do quyõ quoác teá veà Baûo veä thieân nhieân (WWF), Sôû KHCNMT, vaø Khu BTTN Nuùi Chuùa thöïc hieän. Nhaèm baûo toàn vaø naâng cao nhaän thöùc, naêng löïc vaø quy ñònh veà baûo toàn ña daïng sinh hoïc bieån vaø baûo toàn ruøa bieån. - Quy hoaïch, phaân vuøng baûo toàn bieån (2001 - 2002) do WWF phoái hôïp vôùi Vieän Haûi döông hoïc Nha Trang vaø Sôû KHCNMT Ninh Thuaän thöïc hieän nhaèm giuùp cho ñòa phöông (xaõ Vónh Haûi – huyeän Ninh Haûi) söû duïng vaø khai thaùc beàn vöõng caùc taøi nguyeân bieån treân cô sôû khoa hoïc. - Di truù, troàng troït moät soá loaøi döôïc lieäu treân vuøng ñeäm taïi Khu BTTN Nuùi Chuùa do toå chöùc phaùt trieån Vieät Nam – Haø Lan vaø Sôû KHCNMT Ninh 11 Thuaän thöïc hieän nhaèm xaây döïng moâ hình saûn xuaát caây döôïc lieäu treân khu vöïc nöông raãy. - Khaûo saùt boå sung vaø ñeà xuaát giaûi phaùp quaûn lyù, baûo veä nguoàn lôïi raïn san hoâ tænh Ninh Thuaän do Vieän Haûi döông hoïc Nha Trang thöïc hieän (2001 - 2002) nhaèm ñeà xuaát giaûi phaùp quaûn lyù, baûo veä nguoàn lôïi raïn san hoâ tænh Ninh Thuaän. - Xaây döïng moâ hình coäng ñoàng tham gia baûo veä san hoâ (2002 - 2003) do Chi cuïc baûo veä nguoàn lôïi thuûy saûn thöïc hieän nhaèm naâng cao nhaän thöùc veà taàm quan troïng cuûa san hoâ vaø laäp toå töï quaûn cho coäng ñoàng ngö daân ven bieån thuoäc xaõ Nhôn Haûi , Vónh Haûi – huyeän Ninh Haûi. 1.2 Khaùi quaùt caùc nhoùm nhaân toá sinh thaùi phaùt sinh quaàn theå cuûa thaûm thöïc vaät khoâ haïn. 1.2.1 Nhoùm nhaân toá töï nhieân 1.2.1.1 Vò trí ñòa lyù Huyeän Ninh Haûi naèm veà phía Baéc tænh Ninh Thuaän coù toïa ñoä ñòa lyù: + Kinh ñoä Ñoâng töø 106o 27’33” ñeán 109o 14’00”. + Vó ñoä Baéc töø 11o 37’05” ñeán 11o 61’10”. ¾ Vò trí vaø ranh giôùi: - Phía Ñoâng giaùp vôùi bieån Ñoâng. - Phía Taây giaùp huyeän Ninh Sôn - Phía Nam giaùp thò xaõ Phan Rang – Thaùp Chaøm. - Phía Baéc giaùp huyeän Cam Ranh tænh Khaùnh Hoøa. ¾ Toång chieàu daøi bôø bieån: 60km. - Ñöôïc giôùi haïn bôûi 2 vó tuyeán töø 11o 22’ ñeán 11o48’. - Phía Baéc giaùp vònh Cam Ranh. - Phía Nam giaùp vònh Phan Rang. 12 ¾ Toång dieän tích töï nhieân laø 57.118,2 ha, goàm: + Ñaát noâng nghieäp: 15.439,0 ha chieám 27% + Ñaát laâm nghieäp: 14.113,2 ha chieám 24,78% + Ñaát chuyeân duøng : 2.758,0 ha chieám 4,82% + Ñaát ôû : 834,0 ha chieám 1,46% + Ñaát chöa söû duïng : 23.974,0 ha chieám 41,97% [42] 1.2.1.2 Ñòa hình – ñòa maïo Khu vöïc nghieân cöùu ñeà taøi naèm trong ñòa phaän cuûa VQG Nuùi Chuùa – huyeän Ninh Haûi – tænh Ninh Thuaän. Ñòa hình cuûa VQG Nuùi Chuùa bao goàm moät hình theå nuùi hình thaønh gaàn nhö ñoäc laäp khoâng dính lieàn vôùi heä thoáng cuûa daõy Tröôøng sôn, coù teân goïi chung laø Nuùi Chuùa. Quaàn theå Nuùi Chuùa bao goàm nhieàu nuùi coù ñoä cao khaùc nhau: Nuùi chuùa coøn goïi laø nuùi Coâ Tuy laø nuùi cao nhaát cuûa vöôøn quoác gia coù ñoä cao tuyeät ñoái 1.039m (so vôùi maët nöôùc bieån) [39], naèm gaàn trung taâm cuûa vöôøn quoác gia. Töø nuùi Coâ Tuy ñòa hình chaïy thaáp daàn nhöng khoâng lieân tuïc veà caû 04 höôùng vôùi caùc ñænh nuùi cao ñaëc tröng nhö: [39] - Höôùng Baéc vaø Taây Baéc coù caùc nuùi: nuùi Söa 850m, nuùi Chuùa 858m, nuùi Nöôùc Nhæ 722m… vaø chaïy thaáp daàn goàm nhieàu ñoài nuùi thaáp ra vònh Cam Ranh vaø quoác loä 1A . - Höôùng Ñoâng vaø Ñoâng Baéc coù caùc nuùi: nuùi OÂng hay nuùi Chuùa Anh 950m, nuùi Chuùa Em 725m, nuùi Hoøn Tyù 580m … vaø chaïy thaáp daàn ra bieån Ñoâng. - Höôùng Taây vaø Taây Baéc coù caùc nuùi: E Laâm Haï 894m, nuùi Hoøn Baø 896m, nuùi Chuùa 2 cao 858m … vaø chaïy thaáp daàn ra ñöôøng quoác loä 1A - Höôùng Nam vaø Ñoâng Nam coù caùc nuùi : OÂng Thoû 778m, nuùi Chuùa 3550m, nuùi Hoøn Gioà 509m . 13 Huyeän Ninh Haûi bao goàm caû VQG Nuùi Chuùa coù 05 caáp ñòa hình nhö sau:[31], [39], [42] - Ñòa hình vuøng ñoài: coù ñoä cao nhoû hôn 300m so vôùi maët bieån, chuû yeáu taäp trung ôû vuøng bieån phía Ñoâng vaø Nam vaø vuøng chaân cuûa khu quaàn heä Nuùi Chuùa, thuoäc caùc xaõ Coâng Haûi, Lôïi Haûi, tuy coù moät soá ñænh nuùi cao töø 200 - 300m nhöng ñoä chia caét ít vaø coù ñoä doác döôùi 200. - Vuøng nuùi thaáp: chuû yeáu naèm ôû phía Baéc cuûa huyeän, coù ñoä cao töø 300 - 700m naèm ôû vuøng chaân vaø söôøn cuûa caùc nuùi cao > 800m, neân coù ñoä chia caét maïnh vaø ñoä doác lôùn töø 20 - 350. - Vuøng nuùi trung bình: coù ñoä cao töø 800 – 1.039m, bao goàm caùc nuùi nhö: Coâ Tuy 1.039m, nuùi Chuùa Anh 950m, nuùi Söa 950m, E Laâm Haï 900m, Hoøn Baø 830m …. , coù ñòa hình chia caét lôùn bôûi caùc khe suoái lôùn, coù ñoä doác töø 20 – 400, laø vuøng chòu aûnh höôûng caû hai cheá ñoä khí haäu nhieät ñôùi vaø aù nhieät ñôùi aåm. - Ñòa hình ñoài caùt ven bieån: phaàn lôùn naèm ôû phía Ñoâng vaø phía Nam cuûa huyeän, thuoäc caùc xaõ Vónh Haûi, Tri Haûi, Nhôn Haûi, Phöông Haûi; loaïi ñaát chuû yeáu laø ñaát caùt ñeán caùt pha, ñoä cao döôùi 100m, taïo thaønh moät daõy daøi vaø heïp chaïy doïc ven bieån. - Ñòa hình ñoàng baèng: phaàn lôùn ñaát dai coù ñoä cao töø 100m ñeán 300m, ñòa hình töông ñoái baèng phaúng, höôùng doác töø Taây Baéc xuoáng Ñoâng Nam vaø doác daàn ra bieån; laø moät vuøng roäng lôùn saûn xuaát löông thöïc chuû yeáu cuûa huyeän; goàm caùc xaõ Taân Haûi, Xuaân Haûi, Hoä Haûi. 1.2.1.3 Khí haäu Ñaëc tröng cuûa khí haäu Ninh Thuaän mang tính nhieät ñôùi gioù muøa, khoâ haïn, naéng noùng vaø gioù nhieàu. Do ñoâï aåm vaø löôïng möa thaáp ñaõ taïo neân sinh caûnh röøng khoâ haïn ñaëc tröng VQG Nuùi Chuùa. Theo soá lieäu thu thaäp töø traïm khí 14 töôïng thuûy vaên taïi Phan Rang vaø Nha Hoá, döôùi ñaây laø moät soá chæ tieâu chính veà khí haäu:[42] - Nhieät ñoä trung bình naêm khoaûng 270C; nhieät ñoä thaáp nhaát tuyeät ñoái 14,4cC; nhieät ñoä cao nhaát tuyeät ñoái: 41,70C; bieân ñoä nhieät ngaøy töø 7,6 – 9,60C, caû naêm laø 80C . - Ñoä aåm: ñoä aåm töông ñoái trung bình laø 71% (laø möùc thaáp nhaát trong tænh vaø caû nöôùc); muøa khoâ hanh (thaùng 1-2): ñoä aåm trung bình < 65%; muøa möa (thaùng 9-10-11): ñoä aåm trung bình khoaûng 80%. - Löôïng möa: do ñòa hình ñoài nuùi daøy ñaëc, caùc thung luõng bò che chaén kín laøm haïn cheá aûnh höôûng cuûa gioù muøa Taây Nam laø nguyeân nhaân daãn tôùi löôïng möa thaáp. Löôïng möa trung bình naêm raát thaáp (691,9mm), phaân boá khoâng ñoàng ñeàu. Löôïng möa thaáp nhaát 272,2mm, cao nhaát laø 1.231,2mm. - Gioù: muøa ñoâng, gioù chuû yeáu töø höôùng Ñoâng vaø Ñoâng Baéc vaø gioù Taây; muøa heø gioù töø Taây vaø Taây Nam. 15 TRAÏM PHAN RANG: Hình 1.1: Giaûn ñoà vuõ nhieät Gaussen – Walter Thaùng 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 Toång Löôïng möa(mm) 6 1 3 19 61 45 40 49 126 185 192 51 695 Soá ngaøy möa 1 1 1 1 3 6 3 11 6 8 10 1 52 Nhieät ñoä (00C) 20 25.6 27.2 28.6 29.0 29.0 29.4 29.1 28.2 26.7 26.1 25.3 27.5 Ñoä aåm (%) 76.1 76.1 76.1 78.3 81.8 81.2 79.5 80.0 84.5 85.9 83.0 79.6 80.3 Baûng 1.1: Baûng caùc yeáu toá khí haäu Phan Rang (Nguoàn: Traïm khí töôïng thuûy vaên Nha Hoá 2001– Ninh Thuaän) 1.2.1.4 Thuûy vaên 16 Toàn taïi heä thoáng nöôùc ngaàm vaø soâng suoái trong khu vöïc goàm caùc suoái: suoái Nöôùc Ngoït, suoái Kieàn Kieàn, Ñoâng Nha, Loà OÀ. Ao hoà treân nuùi ñaù vaùch coù nöôùc quanh naêm. - Haûi vaên: thuûy trieàu mang tính baùn nhaät khoâng ñeàu. Ñoä lôùn thuûy trieàu trong kyø nöôùc cöôøng töø 2,0 – 3,5m. Soùng bieån töø thaùng 1 – 4: höôùng Ñoâng Baéc – Ñoâng, ñoä cao trung bình 9 -1m, cöïc ñaïi 2,5m; töø thaùng 5 - 9: höôùng Taây - Taây Nam, ñoä cao trung bình 1-1,1m, cöïc ñaïi 2-2,5m; töø thaùng 10 -12: höôùng Ñoâng Baéc; ñoä cao trung bình 1,2m, cöïc ñaïi 2,5m. Nhieät ñoä trung bình nöôùc bieån trong caùc thaùng khoaûng 250C, ñoä maën trung bình naêm khoaûng 31 – 33%. 1.2.1.5 Ñòa chaát vaø thoå nhöôõng VQG Nuùi Chuùa naèm trong mieàn Tröôøng Sôn Nam. Coù tuoåi ñòa chaát caùch ñaây haøng trieäu naêm, ñöôïc caáu taïo treân neàn ñòa chaát vöõng chaéc cuûa khoái Macma xaâm nhaäp vaø phuùn xuaát xen keõ nhau vôùi 03 loaïi ñaù meï chính ñaëc tröng laø:[35], [37], [39], [40], [42] - Andelit thuoäc nhoùm Macma trung tính coù haøm löôïng Silic giao ñoäng töø 50-60%. - Ñaù Liparit (Riolit) coøn goïi laø ñaù löu vaân coù maøu xaùm traéng hoaëc hôi ñen. - Ñaù Granit hay coøn goïi laø ñaù hoa cöông thuoäc nhoùm macma acit, laø loaïi ñaù chuû yeáu, vaø laø saûn phaåm vaät chaát hình thaønh nhieàu loaïi ñaát chính trong khu vöïc. Treân cô sôû 3 loaïi ñaù meï chính treân, qua quaù trình phong hoùa röûa troâi… ñaõ hình thaønh 4 loaïi ñaát chính ñaëc tröng thöôøng thaáy: + Ñaát baïc maøu treân Macma acit vaø caùt (Xa): Coù haàu heát ôû caùc vuøng ñoài, nuùi thaáp thöôøng ôû ñoä cao töø 200 -700m so vôùi maët bieån. Loaïi ñaát naøy ñöôïc hình thaønh treân saûn phaåm cuûa ñaù meï Macma 17 acit vaø caùt neân ñaát coù thaønh phaàn cô giôùi nheï, taàng ñaát moûng, coù nhieàu keát von vaø ñaù ong trong ñaát cuõng nhö treân maët, coù ñoä chua cao, deã thoaùt nöôùc vaø ngheøo chaát dinh döôõng. + Ñaát xaùm naâu vuøng baùn khoâ haïn (Xk): Phaân boá ôû vuøng baùn sôn ñòa, cuõng ñöôïc hình thaønh treân ñaù meï Macma acit vaø phuø sa coå thuoäc vuøng khí haäu khoâ haïn. Ñaát coù maøu xaùm ñen ñeán maøu naâu xaùm, coù thaønh phaàn cô giôùi nheï, taàng ñaát maët coù nhieàu soûi, saïn vaø ñaù loä ñaàu (tyû leä ñaù loä ñaàu coù nôi tôùi 50-60%), haøm löôïng dinh döôõng thaáp, chua, khoâ.[37] + Ñaát vaøng ñoû treân ñaù meï Mac ma acit (Fa): Coù dieän tích khaù lôùn, phaân boá ôû nhieàu ñoä cao khaùc nhau, nhöng thöôøng taäp trung nhieàu ôû vuøng nuùi cao >700m coù ñoä chia caét vaø ñoä doác lôùn, taàng ñaát khaù daøy, coù thaønh phaàn cô giôùi nheï, chua, ngheøo muøn vaø chaát dinh döôõng, khaû naêng giöõ nöôùc keùm.[42] + Ñaát xoùi moøn trô soûi ñaù (E): Thöôøng ôû caùc vuøng söôøn, doác, ñænh vuøng ñoài, nuùi coù ñoä doác lôùn, ñaát bò baøo moøn röûa troâi maïnh, taàng ñaát moûng < 50cm, tyû leä ñaù laãn vaø loä ñaàu khaù cao ( 50% - 70%), ngheøo chaát dinh döôõng, chua vaø khoâ, thaûm thöïc vaät ngheøo naøn (chuû yeáu laø coû vaø caây buïi).[35] 1.2.2 Nhaân toá con ngöôøi 1.2.2.1 Tình hình daân sinh kinh teá khu vöïc ven bieån huyeän Ninh Haûi – tænh Ninh Thuaän. + Daân cö : taäp trung ôû caùc xaõ ven ñoàng baèng laø chuû yeáu, caùc xaõ mieàn nuùi daân cö thöa thôùt, soáng chuû yeáu baèng saûn xuaát noâng nghieäp. + Daân toäc : chuû yeáu coù 3 daân toäc chính ñoù laø daân toäc Kinh, Chaêm, Raéc-laây. 18 + Toân giaùo : coù moät boä phaän theo Phaät giaùo, Thieân Chuùa giaùo, Tin Laønh, ñaïo Hoài,... coøn laïi chuû yeáu khoâng theo ñaïo.[42] + Daân soá : Tính ñeán thaùng 4/2004 coù 22.498 hoä, 126.011 khaåu. Trong ñoù daân toäc Kinh chieám 74,76%, Raéc Laây chieám 17,49%, Chaêm chieám tæ leä 7,75%.[42] + Tình hình kinh teá - Xaõ hoäi : laø moät huyeän coù neàn kinh teá thuaàn noâng, chuû yeáu saûn xuaát noâng nghieäp, nuoâi troàng vaø ñaùnh baét thuyû saûn. Coâng nghieäp, dòch vuï-du lòch chöa phaùt trieån ngang taàm vôùi ñieàu kieän saün coù.[42] 1.2.2.2 Tình hình giao thoâng Hieän nay, vieäc ñaàu tö caùc coâng trình giao thoâng ñeán caùc trung taâm xaõ ñaõ ñöôïc caûi thieän, moät soá ñöôøng lieân xaõ nhö tænh loä 702, 704, QL1, ñaõ hoaøn thaønh, nhöng ñaàu tö chöa ñuùng möùc, ñaõ bò xuoáng caáp hö hoûng, khaû naêng mang laïi hieäu quaû chöa cao. Giao thoâng noâng thoân möùc ñoùng goùp cuûa nhaân daân coøn nhieàu haïn cheá, chöa ñaùp öùng nhu caàu phaùt trieån, vieäc ñi laïi cuûa nhaân daân coøn nhieàu khoù khaên. Khoaûng caùch töø xaõ ñeán trung taâm huyeän lî coøn quaù xa, xaõ coù cöï ly xa nhaát ñeán trung taâm huyeän laø 40 km, chuû yeáu laø caùc xaõ phía baéc cuûa huyeän. 1.2.2.3 Saûn xuaát noâng nghieäp Laø ngheà chính cuûa cö daân soáng trong vuøng nghieân cöùu. Do ñaát ñai khoâ caèn khoâng chuû ñoäng ñöôïc nguoàn nöôùc töôùi tieâu neân haøng naêm löông thöïc saûn xuaát ra khoâng ñuû töï cung caáp. Do ñoù ngöôøi daân thöôøng döïa vaøo röøng ñeå sinh soáng nhö: Saên baét chim thuù, ñoát than, phaùt röøng laøm raãy. Troàng hoa maøu, caây aên quaû, ñoåi laáy caùc nhu yeáu phaåm caàn thieát. Bình quaân thu nhaäp 170kg thoùc/ naêm, neáu tính caû giaù trò caây coâng nghieäp coù theå ñaït 200kg thoùc/naêm [42]. Theo ñaùnh giaù thì moät ngöôøi ôû noâng thoân coù thu nhaäp nhö treân ñöôïc xeáp vaøo möùc 19 ngheøo (döôùi 13kg gaïo/thaùng). Tyû leä caùc hoä ñoùi ngheøo chieám 20% toång soá hoä, con soá naøy rôi vaøo hoä thuaàn noâng vaø ñoàng baøo daân toäc Raglay. Hai xaõ Lôïi Haûi vaø Coâng Haûi tyû leä hoä ñoùi ngheøo chieám 30% [42]. Nguyeân nhaân chính laø do dieän tích canh taùc ñaát noâng nghieäp ít, chöa coù trình ñoä thaâm canh, phong tuïc canh taùc coøn laïc haäu. Do ñoù ñaây cuõng laø ñieàu maø caùc caáp caàn quan taâm giuùp ñôõ, taïo ñieàu kieän cho ngöôøi daân trong vuøng sinh soáng vaø phaùt trieån kinh teá töø röøng theo ñònh höôùng cuûa ngaønh laâm nghieäp. 1.2.2.4 Laâm nghieäp Hieän nay, huyeän ñang tieáp tuïc thöïc hieän coâng taùc troàng röøng ñeå naâng ñoä che phuû, thöïc hieän giao röøng cho nhaân daân vaø caùc toå chöùc quaûn lyù. Ñaëc bieät, röøng khoâ haïn nuùi Chuùa ñaõ ñöôïc nhaø nöôùc coâng nhaän laø VQG Nuùi Chuùa nhaèm ñeå löu giöõ nguoàn gen, ñoäng thöïc vaät quyù hieám cho tænh vaø cho caû nöôùc. Trong nhöõng naêm qua, vieäc giao röøng cho nhaân daân treân ñòa baøn huyeän taäp trung chuû yeáu ôû caùc xaõ phía Baéc cuûa huyeän vaø moät phaàn cuûa xaõ Vónh Haûi. Vieäc giao röøng, khoanh nuoâi taùi taïo röøng, chaêm soùc, troàng röøng, chaên nuoâi döôùi taùn röøng trôû thaønh moät ngheà cuûa huyeän. 1.2.2.5 Thuûy saûn Vuøng troïng ñieåm nuoâi troàng cuûa huyeän laø Ñaàm Naïi, vuøng saûn xuaát toâm gioáng töø Tri Haûi ñeán Nhôn Haûi. Ngoaøi ra, ñòa baøn cuûa huyeän Ninh Haûi coù vuøng ñaùnh baét haûi saûn töông ñoái thuaän lôïi. Tuy nhieân, coâng taùc ñaàu tö cô sôû haï taàng phuïc vuï cho nuoâi troàng cuõng nhö khai thaùc trong nhöõng naêm qua chöa nhieàu, chöa mang laïi hieäu quaû thieát thöïc.[42] 1.2.2.6 Coâng nghieäp – Thuû coâng nghieäp Phaùt trieån chaäm chöa ngang taàm vôùi tieàm naêng hieän coù, chuû yeáu saûn xuaát muoái tinh, khai thaùc ñaù cheû, chöa coù ngaønh coâng nghieäp cheá bieán. Maïng 20 löôùi ñieän môùi ñöôïc ñaàu tö neân vieäc ñöa ñieän vaøo saûn xuaát vaø tieâu duøng cuûa nhaân daân coøn haïn cheá. Vieäc ñaàu tö phaùt trieån laøng ngheà trong nhöõng naêm qua chöa ñöôïc quan taâm, chöa taïo ñoäng löïc phaùt trieån. 1.2.2.7 Dòch vuï – Du lòch Dòch vuï mang tính nhoû leû, chuû yeáu laø caùc hoä tö nhaân vaø taäp trung ôû thò traán vaø caùc xaõ ñoàng baèng. Nhieàu xaõ chöa coù ñieàu kieän giao thoâng thuaän lôïi, xa trung taâm huyeän lî. Hieän nay ñang phaùt trieån khu du lòch Ninh Chöõ, Vónh Hy - Bình Tieân; tuy nhieân, vieäc phaùt trieån naøy cuõng chöa khai thaùc heát tieàm naêng, chöa ñaùp öùng ñöôïc nhu caàu cuûa nhaân daân. 1.2.2.8 Veà vaên hoùa – xaõ hoäi - Y Teá : coâng taùc khaùm chöõa beänh, chaêm soùc söùc khoûe ban ñaàu cho nhaân daân coøn nhieàu khoù khaên. Toaøn huyeän chæ coù 1 trung taâm y teá ñaët taïi huyeän vaø 12 /12 xaõ ñaõ coù traïm y teá. Trong ñoù coù 2 traïm y teá coù phaân traïm (xoùm Baèng - Phöông Haûi, Vónh Hy - Vónh Haûi) nhöng ñaõ xuoáng caáp, trang thieát bò thieáu thoán.[42] Toång soá caùn boä y teá cuûa huyeän laø 130, trong ñoù tuyeán huyeän laø 73 coøn laïi 57 laø tuyeán xaõ. Hieän nay ñaõ coù 12/12 xaõ coù baùc só. Tuy nhieân, do trung taâm y teá huyeän quaù xa caùc xaõ, neân haàu heát caùc xaõ mieàn nuùi khaùm chöõa beänh ñeàu phaûi sang thò xaõ Cam Ranh (do ñi laïi gaàn hôn).[42] - Giaùo duïc: hieän nay treân ñòa baøn huyeän ñaõ coù 2 tröôøng THPT, ñaõ coù 11/12 xaõ coù tröôøng trung hoïc cô sôû, rieâng tröôøng tieåu hoïc haàu heát caùc thoân ñaõ coù, vôùi soá löôïng laø 28 tröôøng. Hieän coù 1.279 caùn boä quaûn lyù vaø giaùo vieân, trong ñoù heä maàm non 140 giaùo vieân, tieåu hoïc 695 giaùo vieân, trung hoïc cô sôû 444 giaùo vieân. Ñeán nay, coâng taùc phoå caäp giaùo duïc tieåu hoïc, choáng muø chöõ trong toaøn huyeän ñaõ coù 12/12 xaõ. [42] 21 - Chính saùch xaõ hoäi : coâng taùc chaêm soùc söùc khoûe cho ngöôøi coù coâng caùch maïng, caùc gia ñình coù hoaøn caûnh ñaëc bieät khoù khaên, tuy ñaõ ñöôïc quan taâm nhöng vaãn coøn nhieàu haïn cheá, chöa thaät söï ñaùp öùng kòp thôøi. Ñôøi soáng ña soá ñoàng baøo daân toäc mieàn nuùi khoù khaên. Tyû leä hoä ngheøo coøn nhieàu. Ñaëc bieät laø caùc xaõ phía Baéc laø vuøng khoâ haïn, taäp trung chuû yeáu laø daân toäc thieåu soá, ñôøi soáng khoù khaên, trình ñoä hoïc vaán, trình ñoä daân trí thaáp, tyû leä hoä ngheøo coøn nhieàu, coâng taùc chaêm soùc söùc khoûe ban ñaàu chöa ñöôïc ñaàu tö ñuùng möùc. 22 CHÖÔNG II: PHÖÔNG PHAÙP NGHIEÂN CÖÙU 2.1 Thu thaäp soá lieäu ôû thöïc ñòa Coù nhieàu phöông phaùp ñeå ñieàu tra thaûm thöïc vaät vaø thöïc vaät, trong phaïm vi nghieân cöùu cuûa luaän vaên naøy toâi ñaõ aùp duïng phöông phaùp ñieàu tra theo heä thoáng tuyeán vaø oâ tieâu chuaån ñieån hình, phoûng theo phöông phaùp nghieân cöùu thaûm thöïc vaät röøng cuûa Caiw S vaø Castro (1960) ñöôïc GS. Thaùi Vaên Tröøng caûi tieán (1999) trong “Nhöõng heä sinh thaùi röøng nhieät ñôùi ôû Vieät Nam”.[21], [22], ñoàng thôøi coù boå sung theâm moät soá phöông phaùp môùi trong caùc taøi lieäu [3], [40], [47]. 2.1.1 Phöông phaùp ñieàu tra theo tuyeán Vieäc thu thaäp maãu ñeå xaùc ñònh teân taxon vaø xaây döïng baûng danh luïc thöïc vaät ñöôïc tieán haønh qua nhieàu ñôït khaûo saùt thöïc ñòa, vaøo caùc muøa khaùc nhau trong naêm (ñaàu muøa möa, giöõa muøa möa, cuoái muøa möa, ñaàu muøa khoâ, giöõa muøa khoâ) vaø tuøy thuoäc thôøi gian ra hoa cuûa moät soá thöïc vaät vaøo caùc thôøi ñieåm khaùc nhau trong naêm. Döïa vaøo ñaëc ñieåm ñòa hình vaø thöøa keá nhöõng thoâng tin cuûa caùc ñôït ñieàu tra nghieân cöùu tröôùc cuûa caùc chuyeân gia thöïc vaät. Thaûm thöïc vaät khoâ haïn ven bieån huyeän Ninh Haûi (thuoäc VQG Nuùi Chuùa) ñöôïc chia thaønh 5 khu vöïc khaûo saùt cô baûn: baõi Thòt, baõi Hoõm, baõi Thuøng, Ñoàng Troøn, khu vöïc ven bieån Bình Tieân. Taïi moãi khu vöïc töø 300m trôû xuoáng, caùc tuyeán ñieàu tra thu thaäp ñöôïc thieát laäp theo caùc ñöôøng moøn coù saün (ñöôïc xem nhö laø tuyeán chính), caùc tuyeán phuï theo kieåu xöông caù ñöôïc môû veà hai phía vaø ñi qua caùc quaàn xaõ khaùc nhau. 23 Treân moãi tuyeán tieán haønh ñieàu tra taát caû caùc loaøi thöïc vaät naèm ôû phaïm vi 10m – 20m moãi beân. Moãi loaøi laáy töø 5 – 6 tieâu baûn. Ñieàu tra taát caû caùc loaøi thöïc vaät baäc cao coù maïch. Treân tuyeán, tieán haønh ghi cheùp ñaëc ñieåm caùc kieåu thaûm thöïc vaät, caùc sinh caûnh khaùc nhau, thoáng keâ caùc loaøi thöïc vaät ñaõ gaëp vaø caùc taùc ñoäng töï nhieân hay do con ngöôøi leân thaûm thöïc vaät. 2.1.2 Phöông phaùp oâ maãu tieâu chuaån. Heä thoáng caùc oâ tieâu chuaån seõ ñaïi dieän cho tính chaát cuûa thaûm thöïc vaät, cuûa khu vöïc nghieân cöùu, do ñoù oâ maãu tieâu chuaån phaûi ñöôïc choïn moät caùch ngaãu nhieân vaø ñaûm baûo ñaïi dieän cho haàu heát caùc khu vöïc khaùc nhau (caùc sinh caûnh khaùc nhau) trong phaïm vi nghieân cöùu. Ñeå ñaït ñöôïc nhöõng phaân tích chính xaùc veà thaønh phaàn loaøi vaø xaùc ñònh ñöôïc caùc loaøi öu theá trong caáu truùc thaûm thöïc vaät thì taát caû caùc loaøi ñöôïc ño ñaïc trong oâ phaûi ñöôïc thu maãu ñeå xaùc ñònh chính xaùc teân khoa hoïc cuûa loaøi. Caùc maãu thu öu tieân coù ñaày ñuû hoa, quaû, tuy nhieân trong nghieân cöùu caáu truùc thaûm thì coù raát nhieàu loaøi caàn thu maãu ñeå xaùc ñònh nhöng laïi khoâng coù ñöôïc caùc tieâu chuaån naøy, do ñoù chaáp nhaän vieäc thu maãu chæ coù caønh vaø laù. Trong tröôøng hôïp naøy, caùc maãu thu nhieàu tieâu baûn ñeå tieän cho vieäc phaân tích vaø xaùc ñònh teân khoa hoïc, ñieàu ñoù seõ ñaûm baûo tính chính xaùc cao hôn. Caùc maãu thu ñöôïc ghi keøm caùc thoâng tin lieân quan ñeán ñòa ñieåm vaø nhöõng ñaëc tính cuûa thöïc vaät caàn thieát cho vieäc xaùc ñònh, ñoàng thôøi cuõng ghi nhöõng nhaän ñònh taïm thôøi cho nhöõng loaøi coù theå. Kích thöôùc oâ tieâu chuaån: Kích thöôùc oâ phuï thuoäc vaøo caùc kieåu thaûm thöïc vaät, caùc sinh caûnh. Trong phaïm vi nghieân cöùu cuûa ñeà taøi, toâi ñaõ choïn caùc kích thöôùc 40m x 40m, ôû 24 khu vöïc coù ñòa hình doác, gaây khoù khaên cho vieäc ñieàu tra thì choïn oâ nhoû 10m x 10m. Tieán haønh ño ñöôøng kính caùch maët ñaát 1,3m (D1.3), chieàu cao döôùi caønh (Hc), chieàu cao vuùt ngoïn (Hn), ñöôøng kính taùn caây (D taùn) cuûa taát caû caùc caây goã coù D1.3 >= 10cm. Trong oâ tieán haønh ño, ñeám, veõ phaãu ñoà doïc vaø phaãu ñoà ngang. Caùch ño ñeám ghi cheùp thaûm thöïc vaät trong oâ: Duøng phieáu ñieàu tra ñeå ghi cheùp thaûm thöïc vaät trong oâ + Phaàn ñaàu phieáu ghi caùc thoâng tin cô baûn cuûa oâ ñieàu tra nhö soá oâ, toïa ñoä, ñoä cao, kieåu thaûm thöïc vaät, ngaøy ñieàu tra, ngöôøi ñieàu tra . . . + Ño ñeám vaø ñònh loaïi caây goã, caây buïi. Caàn ghi teân cuûa taát caû caùc caây goã vaø caây buïi trong oâ, caây naøo chöa bieát teân phaûi laáy tieâu baûn vaø ñaùnh soá vaøo phieáu ñeå ñònh loaïi. + Ñoái vôùi nhöõng caây bò phaân caønh saùt goác thì coi nhö laø 2 caây rieâng bieät. Veõ phaãu ñoà traéc dieän quaàn theå: Theo phöông phaùp bieåu ñoà traéc dieän quaàn theå thöïc vaät cuûa P.W. Richards vaø T.A.W. Davin (1933).[47] Phaãu ñoà röøng laø maët caét ngang vaø maët caét doïc cuûa röøng. Phaãu ñoà röøng cho ta thaáy keát caáu taàng röøng (phaãu ñoà ngang), hình daïng taùn cuûa töøng loaøi vaø ñoä taøn che cuûa röøng (phaãu ñoà ñöùng). + Phaãu ñoà röøng ñöôïc veõ treân giaáy keû ly, coâng vieäc ñöôïc tieán haønh cuøng vôùi ño, ñeám caây, theo nguyeân taéc veõ töøng caây moät. + Phaãu ñoà ñöùng (maët caét doïc): Choïn moät laùt caét coù chieàu daøi (thöôøng laø caïnh cuûa oâ tieâu chuaån), vaø chieàu saâu 10m (40x10m). Caây gaàn veõ tröôùc, caây xa veõ sau, neân khi theå hieän treân giaáy keû ly, nhöõng caây ñöùng phía tröôùc coù neùt lieàn, nhöõng caây ñöùng phía sau coù neùt ñöùt. 25 + Phaãu ñoà ngang (maët caét ngang): ñöôïc chieáu töø taùn caây xuoáng, veõ treân toaøn boä dieän tích oâ tieâu chuaån. Do ñoù caây cao nhaát seõ laø neùt lieàn vaø nhöõng caây döôùi taùn seõ coù neùt rôøi. Veõ phaãu ñoà ñöùng cho moät caù theå ñöôïc tieán haønh nhö sau: + Xaùc ñònh vò trí ngoïn caây. + Ño taùn caây veà 2 höôùng Nam Baéc vaø Ñoâng Taây ñeå xaùc ñònh vò trí cuûa taùn caây treân maët phaúng. + Quan saùt kyõ hình daïng thaân caây, caønh caây vaø taùn caây ñeå veõ chuùng treân giaáy sao cho hình veõ gioáng vôùi thöïc teá.[47] Veõ phaãu ñoà ngang cho moät caù theå: + Xaùc ñònh goác caây baèng caùch duøng la baøn: Choïn moät caây laøm chuaån vaø xaùc ñònh caùc höôùng (Ñoâng, Taây, Nam, Baéc), choïn moät höôùng laøm chuaån (seõ xaùc ñònh goác theo höôùng ñoù), töø goác caây laøm chuaån ñoù muoán veõ caây naøo chæ caàn quay la baøn veà höôùng caây ñoù vaø xem la baøn leäch moät goùc bao nhieâu ñoä so vôùi höôùng ñaõ choïn laøm chuaån vaø ño töø caây laøm chuaån ñeán ñoù laø bao nhieâu met. + Quan saùt hình daïng vaø kích thöôùc cuûa taùn caây theo maët phaúng ngang roài veõ leân giaáy keû ly. Caàn ghi teân loaøi caây ñoù leân hình veõ cuûa noù (neáu teân caây ñöôïc vieát taét thì phaûi coù chuù thích) hoaëc soá thöù töï cuûa caây ñoù trong baûng. 2.2 Xaùc ñònh vaø kieåm tra teân khoa hoïc Vieäc xaùc ñònh teân khoa hoïc coù theå tieán haønh ngoaøi thöïc ñòa hay trong phoøng tieâu baûn. - Xaùc ñònh teân caây ngoaøi thöïc ñòa: 26 Vieäc xaùc ñònh ngoaøi thöïc ñòa coù lôïi theá laø söû duïng tieâu baûn coøn töôi, caùc boä phaän cuûa caây chöa thay ñoåi veà hình daïng, maøu saéc. Hôn nöõa khi xaùc ñònh neáu thaáy thieáu caùc thoâng tin vaø soá lieäu cuûa loaøi ñang nghieân cöùu coù theå laáy tieâu baûn boå sung ngay. Tuy nhieân, khoù khaên khi xaùc ñònh ngoaøi thöïc ñòa laø thieáu taøi lieäu ñeå tra cöùu. - Xaùc ñònh teân caây trong phoøng tieâu baûn: Xaùc ñònh moät soá tieâu baûn cuûa caùc loaøi nghi laø loaøi môùi ngay taïi thöïc ñòa. Neáu chöa xaùc ñònh chính xaùc teân khoa hoïc cuûa loaøi thì caàn ghi cheùp, moâ taû thaät chi tieát caùc ñaëc ñieåm cuûa loaøi nhaát laø moâ taû ñaëc ñieåm cuûa hoa, quaû ñeå vieäc giaùm ñònh taïi phoøng tieâu baûn thuaän lôïi hôn. Giaùm ñònh teân khoa hoïc treân cô sôû laù, hoa vaø aûnh chuïp, keát hôïp vôùi taøi lieäu moâ taû, ñoái chieáu vôùi taøi lieäu boä “Caây coû Vieät Nam” cuûa Phaïm Hoaøng Hoä laø taøi lieäu chính. Tröôøng hôïp khoù giaùm ñònh ñöôïc teân khoa hoïc, mang maãu veà phoøng tieâu baûn ñeå ñoái chieáu vôùi boä maãu löu tröõ taïi phoøng tieâu baûn: + Phoøng tieâu baûn thöïc vaät – VQG Nuùi Chuùa, huyeän Ninh Haûi – tænh Ninh Thuaän. + Phoøng tieâu baûn thöïc vaät – Vieän Sinh hoïc nhieät ñôùi, 85 Traàn Quoác Toaûn, Q3, TP.HCM. 2.3 Laäp danh luïc thöïc vaät Danh luïc thöïc vaät laø moät baûng thoáng keâ toaøn boä caùc loaøi thöïc vaät ñaõ gaëp hoaëc thu ñöôïc tieâu baûn trong khu vöïc ñieàu tra nghieân cöùu. Danh luïc thöïc vaät laø moät trong caùc muïc tieâu quan troïng cuûa coâng taùc ñieàu tra thöïc vaät trong nghieân cöùu. 27 Danh luïc thöïc vaät ñöôïc saép xeáp theo caùc ngaønh thöïc vaät töø thaáp ñeán cao. Trong caùc ngaønh, xeáp caùc hoï theo vaàn abc, trong caùc hoï xeáp caùc chi vaø loaøi theo vaàn abc (theo teân khoa hoïc). Ñoái vôùi teân Vieät Nam, coù theå coù nhieàu teân, choïn teân thöôøng goïi nhaát ñeå ñaàu tieân, sau ñoù ñeán caùc teân sau, teân daân toäc. 2.4 Thu maãu vaø baûo quaûn tieâu baûn thöïc vaät 2.4.1 Coâng vieäc thu maãu Maãu thu ñaït tieâu chuaån laø maãu theå hieän ñöôïc toái ña caùc ñaëc ñieåm khaùc nhau cuûa caây: laù to nhaát laãn laù nhoû nhaát, laù giaø, laù non, laù keøm, hoa, quaû . . . Trong tröôøng hôïp laù hoaëc cuïm hoa, quaû to thì thu caùc boä phaän khaùc nhau rieâng reõ. Giöõ maãu ñeå ñem veà eùp: Maãu ñöôïc thu eùp trong caëp maãu hoaëc cho vaøo tuùi ni loâng. Toát nhaát laø sau khi thu maãu, söûa maãu caån thaän roài xeáp ngay ngaén vaøo caëp maãu. [3] 2.4.2 EÙp vaø laøm khoâ maãu vaät Maãu thu haùi veà caàn vuoát thaúng, giöõ ñuùng hình daùng töï nhieân, ñaët vaøo giöõa hai tôø baùo (khoå lôùn gaáp ñoâi). Tröôøng hôïp maãu daøi hoaëc roäng hôn khoå baùo, ta coù theå beû gaáp khuùc laïi moät hai ñieåm, nhöng caùc laù, caønh khoâng ñöôïc choàng cheùo leân nhau. Xeáp maãu vaøo tôø baùo sao cho thaáy ñöôïc caû hai maët laù, cuoáng laù vaø choùp laù, sau ñoù xeáp leân maãu 4 – 5 tôø baùo khaùc ñeå taïo ñoä caùch giöõa caùc maãu vaø coù khaû naêng huùt aåm, ñoàng thôøi traùnh caùc caønh cuûa maãu vaät naøy khoâng in veát leân maãu vaät kia. Xeáp tieâu baûn leân treân caëp goã vôùi soá löôïng vöøa ñuû (daøy khoaûng 15 – 20cm), duøng daây coät chaët caëp goã laïi. Sau khi eùp xong mang maãu ra phôi naéng (neáu muøa heø) vaø thöôøng xuyeân thay giaáy huùt aåm ñeå maãu mau khoâ vaø khoâng bò ruïng laù. Trong tröôøng hôïp 28 khoâng coù naéng cho vaøo tuû saáy hoaëc beáp löûa, loø saáy. ÔÛ ñaây toâi chuû yeáu laø phôi naéng maãu vaø thay giaáy thöôøng xuyeân (1 ngaøy 2 – 3 laàn). [43] Moät soá chuù yù tröôùc khi ñem maãu saáy khoâ: Ñeå giöõ ñöôïc maøu khi saáy khoâ, tröôùc khi eùp ñem nhuùng nhanh vaøo nöôùc soâi. Ñoái vôùi caùc loaøi caây coù nhöïa muû, cuõng nhuùng maãu vaøo nöôùc soâi tröôùc khi ñem eùp ñeå saáy, traùnh ñöôïc hieän töôïng maãu bò ruïng laù. Moät soá tröôøng hôïp duøng hoaù chaát ñeå giöõ maøu, baèng caùch ngaâm maãu vaøo dung dòch (CuSO4) 5% trong moät ngaøy ñeâm, hoaëc ngaâm maãu 6 – 12 giôø trong dung dòch (200ml nöôùc noùng hoøa tan 30 gr pheøn, 5 gr tieâu dieâm) sau ñoù vôùt ra ñeå raùo nöôùc roài eùp vaø saáy khoâ.[3], [43] Trong moät soá tröôøng hôïp maãu chöa coù ñieàu kieän eùp, saáy khoâ ngay (do ñieàu kieän thôøi tieát, . . .), toâi ñaõ baûo quaûn maãu baèng caùch: öôùp maãu trong dung dòch coàn 60 – 70% ñaët trong tuùi ni loâng kín. 2.4.3 Xöû lyù maãu ñaõ saáy khoâ Sau khi ñaõ ñöôïc saáy khoâ, ñeå ngaên chaën coân truøng vaø naám phaù haïi, maãu phaûi ñöôïc ngaâm taåm caùc chaát ñoäc. Dung dòch thöôøng ñöôïc söû duïng ngaâm taåm maãu thöïc vaät laø Clorua thuûy ngaân (HgCl2). Pha cheá nhö sau: 1 lít coàn coâng nghieäp (900) pha vôùi 1/2 lít nöôùc vaø 30g HgCl2, khuaáy ñeàu. Maãu ñöôïc ngaâm trong dung dòch naøy 4 – 5 phuùt roài vôùt ra, ñaët giöõa hai tôø baùo cho raùo, sau ñoù eùp vaø saáy laïi. Maãu ñöôïc xöû lyù baèng Clorua thuûy ngaân seõ bò maát maøu xanh do dieäp luïc bò phaù huûy, nhöng raát beàn.[47] 2.4.4 Khaâu keát maãu Sau khi maãu ñaõ ñöôïc xöû lyù hoaù chaát vaø saáy khoâ laïi, coù theå ñem khaâu keát ñeå coá ñònh maãu. Giaáy duøng khaâu keát maãu laø loaïi bìa roki cöùng, beàn, maøu traéng. Khoå giaáy qui ñònh khaâu tieâu baûn laø (28 x 42)cm hoaëc (30 x 42)cm. 29 Beân goùc traùi cuûa tieâu baûn, daùn eââtyket coù kích thöôùc (7x10)cm, ghi caùc noäi dung: teân phoøng tieâu baûn (teân cô quan, tröôøng, . . .), soá hieäu, teân Vieät Nam, teân khoa hoïc, hoï, moâi tröôøng soáng, ngöôøi thu maãu, ngaøy thu maãu, ngöôøi giaùm ñònh. 2.5 Caùc phöông phaùp ñaõ söû duïng ñeå phaân tích maãu ñaát. Maãu ñaát ñöôïc phaân tích taïi Phaân vieän Ñieàu tra Quy hoaïch vaø Thieát keá noâng nghieäp (soá 20 Voõ Thò Saùu, QI, Thaønh phoá Hoà Chí Minh), döôùi söï höôùng daãn cuûa TS. Phaïm Quang Khaùnh, CN. Trònh Thò Nga. Baûng 2.1: Baûng thoáng keâ caùc phöông phaùp söû duïng phaân tích ñaát [36] TT Chæ tieâu phaân tích Phöông phaùp phaân tích 1 pH KCl Chieát ruùt baèng dung dòch KCl 1M pH = 5.8-6.0. Tyû leä ñaát: dòch laø 1: 5, ño treân maùy C535 2 N toång soá Phöông phaùp Kjendahal 3 P2O5 toång soá Coâng phaù baèng hoån hôïp axit H2SO4 vaø HClO4 so maøu treân maùy SFECTRONIC 21D 4 Ca2+, Mg2+ Chieát ruùt baèng dung dòch NH4Ac 1M pH = 7 5 CEC (Cation Exchange Capacity) Chieát ruùt baèng dung dòch NH4Ac 1M pH = 7 6 Thaønh phaàn cô giôùi 3 caáp Phöông phaùp tyû troïng keá 7 HCO3- Chieát ruùt ñaát: dòch tyû leä 1: 5 baèng nöôùc caát, chuaån ñoä baèng dung dòch HCl 0,02N vôùi chæ thò metyl da cam (dung dòch chaån ñoä ñaõ loaïi CO32-) 30 CHÖÔNG III: KEÁT QUAÛ VAØ THAÛO LUAÄN 3.1 Nhaân toá baûn ñòa 3.1.1 Danh luïc caùc loaøi thöïc vaät khoâ haïn ven bieån huyeän Ninh Haûi – tænh Ninh Thuaän Qua nhieàu ñôït khaûo saùt thöïc ñòa, ñaõ thoáng keâ, thu haùi maãu vaät vaø laäp danh luïc thöïc vaät ñöôïc 233 loaøi, 151 chi, xeáp trong 57 hoï thuoäc 41 boä coù ôû 03 ngaønh thöïc vaät coù maïch thuoäc vuøng khoâ haïn (Phuï luïc 1). Trong toång soá caùc loaøi khaûo saùt, ñaõ thöïc hieän ñöôïc 97 tieâu baûn thöïc vaät ñöôïc eùp trong bìa cöùng vaø hôn 100 aûnh tieâu baûn (Phuï luïc 4). 1. Ngaønh Thaïch Tuøng Lycopodiophyta: coù 01 hoï, 01 chi vaø 01 loaøi. 2. Ngaønh Tueá Cycadophyta: coù 01 hoï, 01 chi vaø 04 loaøi. 3. Ngaønh Ngoïc Lan Magnoliophyta: coù 54 hoï, 150 chi vaø 229 loaøi. Vôùi 97 loaøi thöïc vaät laøm tieâu baûn, chieám 41,63% soá loaøi hieän coù trong danh luïc thöïc vaät, thuoäc 72 chi (47,37%), 31 hoï (54,39%)ï, 01 ngaønh thöïc vaät. Vôùi 31 hoï laáy tieâu baûn, thì coù 06 hoï coù töø 05 loaøi trôû leân, goàm caùc hoï: + Hoï Ba maûnh voû Euphorbiaceae: coù 10 loaøi, chieám 38,46% soá loaøi trong danh luïc. + Hoï Ñaäu (3 hoï phuï) Fabaceae: coù 09 loaøi, chieám 36% soá loaøi trong danh luïc. + Hoï Caø pheâ Rubiaceae: coù 08 loaøi, chieám 72,73% soá loaøi trong danh luïc. + Hoï Coû roi ngöïa Verbenaceae: coù 06 loaøi, chieám 54,55% soá loaøi trong danh luïc. + Hoï Na Annonaceae: coù 05 loaøi, chieám 45,45% soá loaøi trong danh luïc. + Hoï Ñay Tiliaceae: coù 05 loaøi, chieám 71,43% soá loaøi trong danh luïc. 31 Trong 97 loaøi thöïc vaät ñaõ laáy tieâu baûn, thì coù 09 tieâu baûn thuoäc loaøi caây ñaëc höõu, chieám 56,25% soá loaøi caây ñaëc höõu hieän coù cuûa thaûm thöïc vaät khoâ haïn. Caùc tieâu baûn naøy ñeàu coù hoa, quaû. 3.1.2 Danh luïc thöïc vaät ñaëc höõu röøng khoâ haïn ven bieån huyeän Ninh Haûi – tænh Ninh Thuaän Trong soá 234 loaøi thöïc vaät khoâ haïn thuoäc 41 boä, 57 hoï cuûa 03 ngaønh thöïc vaät thì coù 16 loaøi, thuoäc 08 hoï (Baûng 4.1) laø nhöõng loaøi thöïc vaät ñaëc höõu cuûa röøng khoâ haïn ven bieån nôi ñaây. Baûng 3.1: Danh luïc thöïc vaät caùc loaøi ñaëc höõu röøng khoâ haïn ven bieån huyeän Ninh Haûi – tænh Ninh Thuaän TT Teân Vieät Nam Teân khoa hoïc DS CD 1 1. Hoï Quyeån baù Quyeån baù tröôøng sanh Selagine llaceae Selaginella tamariscina (Beauv.)Spring C T 2 3 2. Hoï Na Quaàn ñaàu nhieàu boâng Quaàn ñaàu laù nhoû Annonaceae Polyalthia floribunda Ast Polyalthia minima Ast G T 4 5 6 3. Hoï Thò Thò Ba ngoøi Thò Baø rau Mun (Maëc cöa) Ebenaceae Disospyros bangoiensis Lec. Disospyros barauensis Lec. Disospyros mollis Griff. g g g 7 8 9 4.Hoï Ba maûnh voû Haùo duyeân trò laõi Choøi moøi maûnh Cuø chinh Euphorbiaceae Actephila anthelmintica Gagn. Actephila gracile Hemsl. Antidesma phanrangensis Gagn. T T T T 32 10 11 Cuø ñeøn 12 nuoám Trao traùo Polilane Corton dodecamerus Gagn. Excoecaria poilanci Gagn. T T 12 5. Hoï Chön baàu Chön baàu ruïng laù Combretaceae Combretum deciduum Coll.& Hemsley D 13 6. Hoï töû vi Baèng laêng Lecomte Lythraceae Lagerstroemia lecomtei Gagn. T C 14 7. Hoï Xoaøi Nguõ lieät trung boä Anacardiaceae Pentapadon annamensis (Evr.& Tard.) Phamhoang. G 15 16 8. Hoï Nho Hoà ñaèng trung boä Hoà ñaèng Evrard Vitaceae Cissus annamica Gagn. Cissus evrardii Gagn. D D C Chuù thích: DS: daïng soáng; G: caây goã lôùn, g: caây goã nhoû, T: caây buïi, D: daây leo CD: coâng duïng; T: laøm thuoác, C: laøm caûnh 3.1.3 Danh luïc thöïc vaät quí hieám röøng khoâ haïn ven bieån huyeän Ninh Haûi – tænh Ninh Thuaän. Theo saùch ñoû Vieät Nam naêm 2000, trong soá 234 loaøi thöïc vaät khoâ haïn ñöôïc thoáng keâ treân ñaây thì coù 06 loaøi thuoäc 03 hoï [34] (Baûng 4.2) laø nhöõng loaøi thöïc vaät quí hieám caàn ñöôïc baûo veä nghieâm ngaët. 33 Baûng 3.2: Danh luïc thöïc vaät quí hieám röøng khoâ haïn ven bieån huyeän Ninh Haûi – tænh Ninh Thuaän. TT Teân Vieät Nam Teân khoa hoïc SÑVN 1 2 3 4 1. Hoï Thieân tueá Thieân tueá troøn Thieân tueá cheû Thieân tueá löôïc Thieân tueá xieâm Cycadaceae Cycas circinalis L. Cycas micholitzii Dyer Cycas pectinata Griff. Cycas siamensis Miq. E E E E 5 2. Hoï Thò Mun (maëc cöa) Ebenaceae Diospyros molllis Griff. V 6 3. Hoï Ñaäu Muoàng xieâm Fabaceae Cassia siamea Lamk. V Chuù thích: SÑVN: Saùch ñoû Vieät Nam E: ñang nguy caáp; V: seõ nguy caáp 3.2 Nhaân toá di cö Theo ñieàu tra cuûa Phaân vieän Ñieàu Tra Quy Hoaïch Röøng II, naêm 2001 – 2002 thì Khu BTTN röøng khoâ haïn Nuùi Chuùa naèm ôû gaàn cuoái daõy Tröôøng Sôn vaø vuøng Ñoâng Nam Boä neân heä ñoäng vaø thöïc vaät cuûa Khu BTTN Nuùi Chuùa noùi chung coù quan heä chaët cheõ vôùi heä ñoäng, thöïc vaät cuûa daõy Tröôøng Sôn nam cuûa mieàn Ñoâng Nam Boä, cuõng nhö cuûa Vieät Nam [39]. Rieâng veà quaàn heä thöïc vaät cuûa Khu BTTN röøng khoâ haïn Nuùi Chuùa cuõng coù söï aûnh höôûng cuûa 4 nhaân toá di cö cuûa khu heä thöïc vaät Chaâu AÙ nhö: + Töø phía Nam leân laø luoàng thöïc vaät thaân thuoäc vôùi khu heä thöïc vaät Malaixia – Indonexia vôùi ñaëc tröng caây hoï Daàu (Dipterocarpaceae). 34 + Töø phía Taây vaø Taây Nam sang laø luoàng thöïc vaät thaân thuoäc vôùi khu heä thöïc vaät AÁn Ñoä – Mieán Ñieän vôùi caùc hoï ñaëc tröng: hoï Töû vi (Lythraceae), hoï Coû roi ngöïa (Verbenaceae), hoï Baøng (Combretaceae), hoï Tung (Datiscaceae), hoï Goøn (Bombaceae), vv. . .Nhöõng hoï naøy coù haàu heát caùc loaøi caây ruïng laù trong muøa khoâ, hình thaønh caùc kieåu röøng kín nöûa ruïng laù vaø ruïng laù ôû Vieät Nam. + Töø phía Taây Baéc xuoáng laø luoàng thöïc vaät aù nhieät ñôùi vaø oân ñôùi cuûa khu heä thöïc vaät Himalaya – Vaân Nam – Quyù Chaâu Trung Quoác, vôùi caùc hoï ñaëc tröng nhö: hoï Re (Lauraceae), hoï Deû (Fagaceae), hoï Kim giao (Podocarpaceae), hoï Gaám (Gnetaceae), hoï Cheø (Theraceae), hoï Tích tuï (Aceraceae), hoï Ñoã quyeân (Ericaceae) . . . Haàu heát caùc loaøi caây trong caùc hoï naøy laø caây laù roäng thöôøng xanh, coù nguoàn goác cuûa heä thöïc vaät aù nhieät ñôùi vaø oân ñôùi. + Töø heä thöïc vaät baéc Vieät Nam – Nam Trung Hoa xuoáng, vôùi caùc hoï ñaëc tröng: hoï Ñaäu (Fabaceae), hoï Ba maûnh voû (Euphorbiaceae), hoï Thò (Ebenaceae), hoï Boà hoøn (Sapindaceae), hoï Xoan (Meliaceae), hoï Caø pheâ (Rubiaceae), hoï Xoaøi (Anacardiaceae), . . . 3.3 Caùc quaàn heä (Kieåu röøng) 3.3.1 Kieåu röøng thöa treân ñaát ñaù loä ñaàu vuøng khoâ haïn ven bieån Naèm phía höôùng bieån Ñoâng trong vuøng ñoài, ôû ñoä cao döôùi 300m so vôùi maët bieån, coù nhieàu ñaù loä ñaàu, vôùi caùc caây goã daïng nhoû vaø caây buïi thöôøng coù gai, phaân caønh nhieàu töø saùt goác hay xoaén laïi nhau ñeå choáng vôùi gioù bieån vaø maát nöôùc. ÔÛ kieåu röøng naøy chuùng toâi tieán haønh khaûo saùt 2 oâ tieâu chuaån: 35 ™ O tieâu chuaån soá 1 – Ñöôøng xuoáng baõi Hoõm – thoân Thaùi An – xaõ Vónh Haûi ¾ Ñieàu kieän ñòa hình, ñaát ñai: O tieâu chuaån coù kích thöôùc (40 x 40)m, ñaët ôû ñoä cao 87m. Toaï ñoä ñòa lyù: UTM: X = 0302357, Y = 1292765. Ñoä doác 150, höôùng phôi Ñoâng Baéc. Taàng ñaát maët coù nhieàu soûi saïn, ñaù loä ñaàu chieám tyû leä 40% (töông ñoái thaáp), ñòa hình töông ñoái baèng phaúng, ñoä doác nhoû (150). Theo keát quaû phaân tích cuûa Phaân vieän Quy hoaïch vaø Thieát keá noâng nghieäp thì ñaát ôû ñaây thuoäc loaïi ñaát xaùm naâu vuøng baùn khoâ haïn, vôùi teân theo FAO/UNESCO töông öùng laø “Arenic lixisolis”. Coù thaønh phaàn cô giôùi trung bình (caùt pha seùt), ñaát chua, ngheøo caùc döôõng chaát. Moät phaãu dieän ñaát ñöôïc ñaøo trong oâ tieâu chuaån, ôû ñoä saâu 80m. Theo keát quaû phaân tích cuûa Phaân vieän Quy hoaïch vaø Thieát keá noâng nghieäp ñöôïc keát quaû nhö sau (Phuï luïc 2): Tyû leä caáp haït caùt chieám tyû troïng töø 50-52%, töông öùng caáp haït seùt töø 33-35%, thòt töø 15-17%. Muøn ñaït möùc trung bình thaáp ôû taàng ñaát maët M = 1,4%, caùc taàng döôùi chæ ñaït < 1%; laân toång soá ngheøo P2O5 = 0,036-0,049%. Dung tích haáp thu thaáp CEC = 6,09 – 6,69 me/100g ñaát; Cation kieàm trao ñoåi khaù ñaëc bieät laø Mg2+ töông ñoái cao, Ca2+ = 1,14 – 1,89 me/100g, Mg2+ =3,03 – 3,41 me/100g, Na+= 0,11 – 0,22me/100g ñaát. ¾ Thaønh phaàn loaøi Treân oâ tieâu chuaån soá 1, chuùng toâi xaùc ñònh ñöôïc 25 loaøi thuoäc 17 hoï (Baûng 3.3). Trong ñoù coù 231 caây goã, thì coù 141 caây goã coù ñöôøng kính D1.3>=10cm, thuoäc 13 loaøi, 10 hoï, 129 caây buïi, thuoäc 10 loaøi, 8 hoï. Ngoaøi ra 36 coøn coù 2 loaøi daây leo chieám öu theá laø Zizyphus oenoplia (L.) Mill. (Taùo röøng) thuoäc hoï Rhamnaceae (hoï Taùo) vaø Capparis beneolens Gagn. (Caùp chaân reát), hoï Capparaceae (hoï Caùp). . . ÔÛ kieåu röøng naøy, loaøi Buchanania reticulata Hance (Moâ ca), thuoäc hoï Anacardiaceae (hoï Xoaøi) coù maät ñoä töông ñoái lôùn 243,75 caây/ha, coù ñoä che phuû 477,8m2, chieám 29,86% dieän tích che phuû, keá ñeán laø loaøi Combretum quadrangulare Kurz (Chön baàu), thuoäc hoï Combretaceae (hoï Baøng), coù maät ñoä 231,25 caây/ha, coù ñoä che phuû 231,3m2, chieám 14,45% dieän tích che phuû, loaøi Randia dasycarpa (Kurz) Bakh.f. (Gaêng nhung), thuoäc hoï Rubiaceae (hoï Caø pheâ), coù maät ñoä 200 caây/ha, coù ñoä che phuû 288m2, chieám 18% dieän tích che phuû – ñoù laø 3 loaøi quan troïng nhaát, chieám öu theá cuûa kieåu röøng naøy. Ngoaøi ra ôû taàng caây buïi coøn coù caùc loaøi Polyalthia suberosa (Roxb.) Thw. (Quaàn ñaàu voû xoáp), thuoäc hoï Annonaceae (hoï Na), coù maät ñoä 162,5 buïi/ha, ñoä che phuû 6,5%, loaøi Mitrephora pallens Ast (Mao ñaøi taùi), coù maät ñoä 143,74 buïi/ha, ñoä che phuû 5,75%, loaøi Randia spinosa Bl. (Gaêng gai), hoï Rubiaceae (hoï Caø pheâ), coù maät ñoä 118,75 buïi/ha, ñoä che phuû 10,68%, loaøi Streblus illicifolia (Kurz) Corn. (OÂroâ ruoái), thuoäc hoï Moraceae (hoï Daâu taèm), coù maät ñoä 93,75 buïi/ha, ñoä che phuû 3,75% . . .laø nhöõng loaøi chieám öu theá. 37 Baûng 3.3: Baûng toång hôïp soá lieäu caùc loaøi treân kieåu röøng ôû ñöôøng xuoáng baõi Hoõm – thoân Thaùi An – xaõ Vónh Haûi. Ngöôøi khaûo saùt: Thieàu Leâ Phong Lan Ngaøy khaûo saùt: 27/10/2005 D1.3>=10cm TT Teân Vieät Nam Teân khoa hoïc DS SL (Caây) H(m) TB/Max H.DC(m) TB/Max SL TB/max Scp m2 MÑ /ha SS 1 2 1. Hoï Na Mao ñaøi taùi Quaàn ñaàu voû xoáp Annonaceae Mitrephora pallens Ast Polyalthia suberosa (Roxb.) Thw. T T 23 26 2-3.5 2-3.5 2x2 2x2 143.75 162.5 +++ ++ 3 2. Hoï Thò Mun (Maëc nöa) Ebenaceae Diospyros mollis Griff. G 21 8-10 4-8 16 13-15 2x2 131.25 ++ 4 3. Hoï Seán Gaêng neùo Sapotaceae Manilkara hexandra (Roxb.) Dub G 11 6-7 5-6,5 6 13-17 3x3 68,8 + 5 6 4. Hoï Caùp Caùp chaân reát Buùn ba laù Capparaceae Capparis beneolens Gagn.. Crataeva adansonii DC. subsp trifoliata (Roxb.)Jac. D G 1 12 7 1 27 6x6 6,25 ++ - 38 7 5. Hoï Day Coø ke sp Tiliaceae Grewia sp. T 4 2,5-3,5 1,5x1,5 25 - 8 9 6. Hoï Daâu taèm Duoái nhaùm O roâ ruoái Moraceae Streblus asper Lour. Streblus illicifolia (Kurz) Corn. g T 16 15 3-4 2-3 1-2,5 6 10-14 2x2 2x2 100 93,75 ++ ++ 10 11 7. Hoï Ba maûnh voû Haùo duyeân Boà ngoùt Euphorbiaceae Actephila sp. Sauropus sp. T T 11 7 1,5-2 1-1,5 1,5x1,5 1,5x1,5 68,8 43,7 + ++ 12 13 8. Hoï Baøng Chön baàu Chieâu lieâu ngheä Combretaceae Combretum quadrangulare Kurz. Terminalia chebula Retz. g G 37 20 8-9 8-10 5-8 5-7 21 14 12-17 12-14 2,5x2,5 2,5x2,5 231,25 125 +++ ++ 14 15 9. Hoï Ñaäu Soáng raén Thaøn maùt Fabaceae Albizia sp. Milletia ichthyotona Drake. G g 7 9 12-14 7-9 10-12 5-7 7 7 20-25 12-15 6x6 2,5x2,5 43,75 56,25 ++ ++ 16 10. Hoï Boà hoøn Chaønh raøng Sapindaceae Dodonea viscosa Jacq. T 6 1,5-2,5 2x2 37x5 ++ 39 17 18 11. Hoï Xoaøi Moâ ca Coùc chuoät Anacardiaceae Buchanania reticulata Hance Lannea coromandelica (Hoult.) Merr. g G 39 8 6-10 10-12 3-8 6-8 18 8 14-27 20-25 3,5x3,5 5x5 243,75 50 +++ ++ 19 12. Hoï Taùo Taùo röøng Rhamnaceae Zizyphus oenoplia (L.) Mill. D ++ 20 13. Hoï Maõ tieàn Maõ tieàn Loganiaceae Strychnos nux – vomica L. g 11 8-9 6-7 7 11-12 2x2 68,75 + 21 22 14. Hoï Caø pheâ Gaêng nhung Gaêng gai Rubiaceae Randia dasycarpa (Kurz) Bakh.f. Randia spinosa Bl. g T 32 19 2,5-3,5 1,7-2,2 2-3 21 11-12 3x3 3x3 200 118,75 ++ ++ 23 15. Hoï Muoâi Saàm Melastomataceae Memecylon sp. T 7 2-2,5 2x2 43,75 ++ 24 16. Hoï Voøi voi Cuïm ruïm Boraginaceae Carmone microphylla (Lam.) Don. T 11 1,5-2 1,5x1,5 68,75 ++ 40 25 17. Hoï Coû roi ngöïa Bình linh vaøng chanh Verbenaceae Vitex limonifolia Wall. g 19 2,5-4 1-3 9 11-12 2x2 118.75 ++ Chuù thích: DS: daïng soáng; G: goã lôùn, g: goã nhoû, T: caây buïi, D: daây leo SL: soá löôïng H(m) TB/Max: chieàu cao caû ngoïn trung bình vaø lôùn nhaát. H.DC(m) TB/Max: chieàu cao döôùi caønh, trung bình vaø lôùn nhaát. D1.3>=10cm TB/Max: ñöôøng kính ngang ngöïc lôùn hôn hoaëc baèng 10cm, trung bình vaø lôùn nhaát. Scp m2: dieän tích che phuû tính theo töøng loaøi. MÑ/ha: maät ñoä caây/1ha. SS: söùc soáng; +++ (raát toát); ++ (khaù); + (trung bình); - (yeáu). 41 ¾ Caáu truùc taàng Döïa treân traéc dieän ngang (40 x40)m vaø traéc dieän doïc (cuûa moät baêng daøi coù kích thöôùc (40x10)m, chuùng toâi coù theå moâ taû vaø ñaùnh giaù phaàn naøo hieän traïng vaø caùc sinh daïng. O tieâu chuaån soá 1 – ñaïi dieän cho kieåu röøng thöa treân ñaát ñaù loä ñaàu vuøng khoâ haïn ven bieån, naèm treân ñöôøng xuoáng baõi Hoõm - thoân Thaùi An, xaõ Vónh Haûi - coù toång dieän tích che phuû chieám 73,6%. ÔÛ taàng caây goã, coù chieàu cao caû ngoïn trung bình laø 6,35m, chieàu cao döôùi taùn trung bình laø 3,79m, ñöôøng kính taùn trung bình laø 2,66m, ñoä che phuû trung bình 9,55%. ÔÛ taàng caây buïi coù chieàu cao trung bình laø 1,8m, dieän tích che phuû trung bình chieám 3,46%. Loaøi öu theá ôû ñaây laø Buchanania reticulata Hance (Moâ ca), coù chieàu cao caû ngoïn trung bình laø 6m, chieàu cao döôùi taùn trung bình 3m, ñöôøng kính taùn trung bình laø 3,5m, ñoä bao phuû chieám 29,8%, laø loaøi quan troïng nhaát cuûa thaûm. Keá ñeán laø Combretum quadrangnlare Kurz. (Chön baàu), coù chieàu cao caû ngoïn trung bình laø 8m, chieàu cao döôùi taùn trung bình 5m, ñöôøng kính taùn trung bình laø 2,5m, ñoä bao phuû chieám 14,45%. Keá ñeán laø Randia dasycarpa (Kurz) Bakh.f. (Gaêng nhung), coù chieàu cao trung bình laø 2,5m, chieàu cao döôùi taùn trung bình 2m, ñöôøng kính taùn trung bình laø 3m, ñoä bao phuû chieám 18%. Loaøi Albizia sp. (Soáng raén), tuy khoâng phaûi laø loaøi öu theá, nhöng coù ñoä bao phuû töông ñoái cao ñeán 15,75%. Cuøng vôùi loaøi Albizia sp. (Soáng raén) coøn coù Lannea coromandelica (Hoult.) Merr. (Coùc chuoät) laø caùc loaøi coù ñoä öu theá thaáp nhöng coù caùc chæ soá nhö: ñoä bao phuû, chieàu cao caây, chieàu cao döôùi taùn, ñöôøng kính taùn … lôùn hôn. 42 Caùc loaøi naøy laøm thaønh taàng sinh thaùi cuûa taùn röøng; beân döôùi taàng naøy laø taàng caây buïi coù chieàu cao trung bình 1,8m vôùi caùc loaøi Mitrephora pallens Ast (Mao ñaøi taùi), Polyalthia suberosa (Roxb.) Thw. (Quaàn ñaàu voû xoáp), Streblus illicifolia (Kurz) Corn. (OÂroâ duoái), Randia spinosa Bl. (Gaêng gai), Carmone microphylla (Lam.) Don. (Cuïm ruïm) laø caùc loaøi chieám öu theá. Ngoaøi ra, ôû taàng caây buïi coøn coù Capparis beneodens Gagn. (Caùp chaân reát), Zizyphus oenoplia (L.) Mill. laø caùc loaøi daây leo, coù ñoä bao phuû töông ñoái cao, chieám 20%. Caùc caây goã ôû ñaây coù thaân thaáp, phaân nhieàu caønh töø goác. Phaàn lôùn caùc caây goã coù voû daøy, thaân coù nhieàu u nhoû, coù gai. Caây thöôøng ruïng laù vaøo muøa khoâ coù Lannea coromandelica (Hoult.) Merr., Randia dasycarpa (Kurz) Bakh.f., Crateva adansonii DC. subsp trifoliata (Roxb.)Jac.; laù daøy, laùng, coù gai, hoaëc laù nhaùm coù loâng, meùp laù coù raêng cöa nhö: Streblus asper Lour.., Streblus illicifolia (Kurz) Corn. Caây goã coù giaù trò ôû ñaây coù loaøi Diospyros mollis Griff (Mun), Vitex limonifolia Wall. (Bình linh vaøng chanh). Hình 3.1: Hieän traïng röøng ôû baõi Hoõm, thoân Thaùi An – xaõ Vónh Haûi 43 Hình 3.2 Phaãu ñoà ngang oâ tieâu chuaån soá 1 44 Hình 3.3 Phaãu ñoà doïc oâ tieâu chuaån soá 1 45 ™ O tieâu chuaån soá 2 – Ñoàng troøn - Vónh Hy - xaõ Vónh Haûi ¾ Ñieàu kieän ñòa hình, ñaát ñai O tieâu chuaån coù kích thöôùc (40x40)m, ñaët ôû ñoä cao 148m. Toïa ñoä ñòa lyù UTM: X = 0302400, Y = 1294520 Ñoä doác 100, höôùng phôi Taây – Baéc. Naèm trong khu vöïc ít bò taùc ñoäng cuûa con ngöôøi vaø gia suùc. Taàng ñaát maët coù ñaù loä ñaàu chieám tyû leä 20-25%. Ñòa hình töông ñoái baèng phaúng, ñoä doác nhoû (100). Theo keát quûa phaân tích cuûa Phaân vieän Quy hoaïch vaø Thieát keá noâng nghieäp thì ñaát ôû ñaây thuoäc loaïi ñaát xaùm naâu vuøng baùn khoâ haïn, vôùi teân theo FAO/UNESCO töông öùng laø “Arenic lixisols”. Coù thaønh phaàn cô giôùi trung bình, ñaát chua, ngheøo caùc döôõng chaát.[36] Moät phaãu dieän ñaát ñöôïc ñaøo trong oâ tieâu chuaån ôû ñoä saâu 80cm. Theo keát quaû phaân tích (Phuï luïc 3) ñöôïc keát quûa nhö sau: Tyû leä caáp haït caùt chieám tyû troïng töø 47 – 54%, töông öùng caáp haït seùt töø 35 – 37%, thòt töø 11 – 16%. Muøn ñaït möùc trung bình ôû taàng maët M = 1,510%, caùc taàng döôùi chæ ñaït < 1%; laân toång soá ngheøo P2O5 = 0,043 – 0,061%. Dung tích haáp thu CEC = 6,950 – 7,509 me/100g ñaát; Cation kieàm trao ñoåi: Mg2+ (töông ñoái cao) = 2,030 – 2,410, Ca2+ = 0,877 – 1,570 me/100g ñaát, Na+ = 0,089 – 0,251 me/100g ñaát. Nhìn chung ñaát ngheøo caùc döôõng chaát, phaûn öùng dung dòch ñaát chua pH(KCL) = 4,32 – 4,67. ¾ Thaønh phaàn loaøi Treân oâ tieâu chuaån naøy chuùng toâi xaùc ñònh ñöôïc 166 caây goã coù ñöôøng kính D1.3>=10cm treân toång soá 202 caây goã cuûa 12 loaøi, 10 hoï coù maët ôû ñaây (Baûng 3.4). ÔÛ taàng caây buïi xaùc ñònh ñöôïc 181 caây thuoäc 13 loaøi, 9 hoï treân toång soá 28 loaøi, 17 hoï coù trong oâ tieâu chuaån. Ngoaøi ra coøn coù 3 loaøi daây leo chieám 46 öu theá laø Albizia julibrissin Duraz. (Soáng raén nhieàu laù), Entada pursaetha A.P.DC. (Baøm baøm) thuoäc hoï Fabaceae (hoï Ñaäu), Zizyphus oenoplia (L.) Mill. (Taùo röøng), hoï Rhamnaceae (hoï Taùo). Treân oâ tieâu chuaån naøy, loaøi Combretum quadrangulare Kurz. (Chön baàu) thuoäc hoï Combretaceae (hoï Baøng) coù maät ñoä cao nhaát 256,25 caây/ha, coù ñoä che phuû 164 m2, chieám 10,25% dieän tích che phuû, laø loaøi quan troïng nhaát vaø chieám öu theá cuûa kieåu röøng naøy. Keá ñeán laø Buchanania reticulata Hance (Moâ ca) thuoäc hoï Anacardiaceae (hoï Xoaøi), coù maät ñoä 162,5 caây/ha, coù ñoä che phuû 318,5m2, chieám 19,9%. Loaøi Terminalia sp. (Chieâu lieâu) hoï Combretaceae coù maät ñoä 156,25 caây/ha, ñoä che phuû 100m2, chieám 6,25% dieän tích che phuû. Loaøi Randia dasycarpa (Kurz) Bakh.f. (hoï Rubiaceae) coù maät ñoä 137,5 caây/ha, ñoä che phuû 189m2, chieám 11,8% dieän tích che phuû. Loaøi Vitex pinnata L. var. ptilota (Dop) Phamhoang. thuoäc hoï Verbenaceae (Coû roi ngöïa) coù maät ñoä 106,25 caây/ha, ñoä che phuû 153m2, chieám 9,56% dieän tích che phuû laø nhöõng loaøi chieám öu theá cuûa kieåu röøng naøy. Ngoaøi ra, ôû taàng caây buïi coøn gaëp moät soá loaøi öu theá nhö Mitrephora pallens Ast (Mao ñaøi taùi) 200 buïi/ha, thuoäc hoï Annonaceae (hoï Na), Opuntia dillenii (Ker-Gawl.) Haw.(Vôït gai), hoï Cactaceae (Long coát) 131,25 buïi/ha, Streblus illicifolia (Kurz) Corn. (OÂroâ nuùi), hoï Moraceae (Daâu taèm) 93,75 buïi/ha, Canthium parvifolium Roxb. (Caêng côm), hoï Rubiaceae (Caø pheâ) 118,75 buïi/ha, Randia spinosa Bl. (Gaêng gai), hoï Rubiaceae (Caø pheâ), 100 buïi/ha… laø nhöõng loaøi chieám öu theá cuûa kieåu röøng naøy. Töø keát quaû khaûo saùt treân cho thaáy ôû kieåu röøng naøy caây buïi ñoùng vai troø heát söùc quan troïng, chieám soá löôïng loaøi töông ñoái lôùn, maät ñoä cao vaø coù söùc soáng toát. 47 Keát quaû khaûo saùt ôû 2 khu vöïc (Baõi Hoõm - Thaùi An vaø Ñoàng Troøn - Vónh Hy) cho thaáy ôû moãi khu vöïc thaønh phaàn loaøi coù khaùc nhau ñoâi chuùt. Keát quaû naøy cuõng chæ mang tính chaát töông ñoái, bôûi oâ tieâu chuaån coù kích thöôùc nhoû (40x40)m vaø chæ ñaët ôû hai ñieåm khaûo saùt. Do vaäy, chöa theå xaùc ñònh ñöôïc chính xaùc soá löôïng loaøi öu theá cuûa kieåu röøng naøy. Tuy nhieân, keát quaû khaûo saùt böôùc ñaàu cuõng ñaõ xaùc ñònh ñöôïc moät soá loaøi öu theá coù ñoä che phuû lôùn, ñoùng vai troø quan troïng cuûa thaûm thöïc vaät nôi ñaây vaø thöôøng gaëp nhaát cuûa kieåu röøng naøy. + ÔÛ taàng caây goã coù caùc loaøi nhö: Buchanania reticulata Hance (Moâ ca), Lannea coromandelica (Hoult.) Merr. (Coùc chuoät), thuoäc hoï Anacardiaceae (hoï Xoaøi), Combretum quadrangulare Kurz. (Chön baàu), Terminalia sp. (Chieâu lieâu), thuoäc hoï Combretaceae (Baøng), Randia dasycarpa (Kurz) Bakh.f. (Gaêng nhung), hoï Rubiaceae (Caø pheâ), Albizia sp. (Soáng raén), hoï Fabaceae (hoï Ñaäu)… + ÔÛ taàng caây buïi coù caùc loaøi: Mitrephora pallens Ast (Mao ñaøi taùi), Polyalthia suberosa (Roxb) Thw. (Quaàn ñaàu voû xoáp), thuoäc hoï Annonaceae (hoï Na), Opuntia dillenii (Ker. - Gawl.) Haw.(Vôït gai), hoï Cactaceae (Long coát), Streblus ilicifolia (Kurz) Corn. (OÂroâ nuùi), hoï Moraceae (Daâu taèm), Randia spinosa Bl. (Gaêng gai), hoï Rubiaceae (Caø pheâ)… Daïng daây leo chieám öu theá ôû kieåu röøng naøy coù Zizyphus oenoplia (L.) Mill. (Taùo röøng), hoï Rhamnacaea (Taùo). 48 Baûng 3.4: Baûng toång hôïp soá lieäu caùc loaøi treân kieåu röøng ôû Ñoàng Troøn – thoân Vónh Hy – xaõ Vónh Haûi. Ngöôøi khaûo saùt: Thieàu Leâ Phong Lan Ngaøy khaûo saùt: 03/11/2005 D1.3>=10cm TT Teân Vieät Nam Teân khoa hoïc DS SL (Caây) H(m) TB/Max H.DC(m) TB/Max SL TB/max Scp m2 MÑ /ha SS 1 2 1. Hoï Na Mao ñaøi taùi Quaàn ñaàu voû xoáp Annonaceae Mitrephora pallens Ast Polyalthia suberosa (Roxb) Thw. T T 32 12 3-5 2,5-4 2x2 2x2 200 75 +++ ++ 3 2. Hoï Thò Mun (Maëc nöa) Ebenaceae Diospyros mollis Griff. g 19 13-15 7-10 11 11-17 2x2 118,75 ++ 4 3. Hoï Seán Gaêng neùo Sapotaceae Manilkara hexandra (Roxb.) Dub G 6 5-7 3-5 6 12-15 6x6 25 ++ 5 6 4. Hoï Caùp Caùp vaøng Chan chan Capparaceae Capparis flavicans Kurz Niebuhria siamensis Kurz T g 13 11 2,5-4 3-6 2x2 2x2 81,25 68,75 +++ ++ 49 7 5. Hoï Day Coø ke Tiliaceae Grewia sp. T 11 2-4 2x2 68,75 ++ 8 9 10 6. Hoï Daâu taèm Soäp Duoái nhaùm O roâ ruoái Moraceae Ficus superba L.var.japonica Miq. Streblus asper Lour. Streblus illcifolia (Kurz) Corn. g T T 9 15 7 7-9 3-4 3-5 5-6 9 14-20 5x5 2x2 2x2 56,25 93,75 43,75 ++ +++ ++ 11 7. Hoï Ba maûnh voû Choøi moøi Euphorbiaceae Antidesma sp. T 7 3-4 1,5x1,5 43,75 ++ 12 8. Hoï Long coát Vôït gai Cactaceae Opuntia dillenii (Ker-Gaul.) Haw. T 21 3-6 3x3 131,25 +++ 13 14 9. Hoï Baøng Chön baàu Chieâu lieâu Combretaceae Combretum quadrangulare Kurz Terminalia sp. g G 41 25 3-5 5-8 1,5-2 3-6 27 20 12-20 13-17 2x2 2x2 256,25 156,25 +++ ++ 15 10. Hoï Muoâi Saàm Chevalier Melastomataceae Memecylon chevalieri Guill. T 7 3-4 1,5x1,5 43,75 ++ 50 16 17 18 11. Hoï Ñaäu Soáng raén nhieàu laù Baøm baøm Thaøn maùt Fabaceae Albizia julibrissin Duraz. Entada pursaetha A.P.DC. Milletia ichthyotona Drake D D g 6 6-8 3-6 6 14-17 3x3 37.5 ++ +++ ++ 19 12. Hoï Boà hoøn Chaønh raøng Sapindaceae Dodonea viscosa Jacq. T 7 2-4 2x2 43,75 ++ 20 13. Hoï Xoan Saàu ñaâu Meliaceae Azadiracta indica Juss.f. g 11 4-6 2,5-4,5 11 15-20 2,5x2,5 68,75 + 21 22 14. Hoï Xoaøi Moâ ca Coùc chuoät Anacardiaceae Buchanania reticulata Hance Lannea coromandelica (Hoult.)Merr. g G 26 10 10-12 14-17 3-6 6-8 20 10 16-20 18-22 3,5x3,5 5x5 162,5 62,5 +++ +++ 23 15. Hoï Taùo Taùo röøng Rhamnaceae Zizyphus oenoplia (L.)Mill. D ++ 24 25 16. Hoï Caø pheâ Caêng côm Gaêng nhung Rubiaceae Canthium parvifolium Roxb. Randia dasycarpa (Kurz)Bakh.f. T g 19 21 3-4 3-5 2-4 21 12-17 2x2 3x3 118,75 137,5 ++ +++ 51 26 27 Gaêng gai Gaêng laù leäch Randia spinosa Bl. Meyna parvifolia Robyns. T T 16 14 2,5-4 2,5-4 2,5x2,5 1,5x1,5 100 87,5 ++ ++ 28 17. Hoï Coû roi ngöïa Bình linh vaøng chanh Verbenaceae Vitex limonifolia Wall. g 17 10-12 3-6 17 11-16 3x3 106,25 + Chuù thích: DS: daïng soáng; G: goã lôùn, g: goã nhoû, T: caây buïi, D: daây leo SL: soá löôïng H(m) TB/Max: chieàu cao caû ngoïn, trung bình vaø lôùn nhaát. H.DC(m) TB/Max: chieàu cao döôùi caønh, trung bình vaø lôùn nhaát. D1.3>=10cm TB/Max: ñöôøng kính ngang ngöïc lôùn hôn hoaëc baèng 10cm, trung bình vaø lôùn nhaát. Scp m2: dieän tích che phuû tính theo töøng loaøi. MÑ/ha: maät ñoä caây/1ha. SS: söùc soáng; +++(raát toát); ++(khaù); +(trung bình); - (yeáu). 52 ¾ Caáu truùc taàng Döïa treân traéc dieän ngang (40 x40)m vaø traéc dieän doïc cuûa moät baêng daøi coù kích thöôùc (40x10)m, chuùng toâi coù theå moâ taû vaø ñaùnh giaù phaàn naøo hieän traïng vaø caùc sinh daïng. O tieâu chuaån soá 2 - ñaïi dieän cho kieåu röøng thöa treân ñaù loä ñaàu vuøng khoâ haïn ven bieån, ñöôïc ñaët ôû Ñoàng Troøn - thoân Vónh Hy - xaõ Vónh Haûi, coù toång dieän tích che phuû chieám 78,375%. ÔÛ taàng caây goã, coù chieàu cao caû ngoïn trung bình laø 6,65m, chieàu cao döôùi taùn trung bình laø 2,73m, ñöôøng kính taùn trung bình laø 2,84m, ñoä che phuû trung bình 9,68%. ÔÛ taàng caây buïi coù chieàu cao trung bình laø 2,75m, dieän tích che phuû trung bình chieám 3,92%. Loaøi öu theá ôû ñaây laø Combretum quadrangulare Kurz (Chön baàu), thuoäc hoï Combretaceae (hoï Baøng) coù chieàu cao vuùt ngoïn trung bình laø 3m, chieàu cao döôùi caønh trung bình laø 1,5m, ñöôøng kính taùn trung bình laø 2m, ñoä che phuû chieám 10,25%, ñaây laø loaøi coù maät ñoä lôùn nhaát. Keá ñeán laø Buchanania reticulata Hance (Moâ ca), thuoäc hoï Anacardiaceae (Xoaøi), coù chieàu cao vuùt ngoïn trung bình laø 10m, chieàu cao döôùi caønh trung bình laø 3m, ñöôøng kính taùn trung bình laø 3,5m, ñoä che phuû chieám 19,9%. Ñaây laø loaøi coù ñoä che phuû lôùn nhaát, do ñoù noù chính laø loaøi ñoùng vai troø quan troïng nhaát cuûa thaûm. Loaøi Randia dasycarpa (Kurz) Bakh.f. (Gaêng nhung), hoï Rubiaceae (Caø pheâ), coù chieàu cao vuùt ngoïn trung bình laø 3m, chieàu cao döôùi caønh trung bình laø 2m, ñöôøng kính taùn trung bình laø 3m, ñoä che phuû chieám 11,8%. Loaøi Vitex pinnata L.var. ptilota (Dop) Phamhoang., coù chieàu cao vuùt ngoïn trung bình laø 10m, chieàu cao döôùi caønh trung bình laø 3m, ñöôøng kính taùn trung bình laø 3m, ñoä che 53 phuû chieám 9,56%, laø nhöõng loaøi coù ñoä che phuû lôùn nhaát, do ñoù ñoùng vai troø quan troïng cuûa thaûm, tuy nhieân maät ñoä cuûa moät soá loaøi nhö Vitex pinnata L.var. ptilota (Dop) Phamhoang. thì khoâng cao. Caùc loaøi Lannea coromandelica (Hoult.) Merr. (Coùc chuoät), Milletia ichthyotona Drake. (Maùt ñaùnh caù), Diospyros mollis Griff., laø nhöõng loaøi coù maät ñoä thaáp nhöng coù caùc chæ soá nhö chieàu cao vuùt ngoïn, chieàu cao döôùi caønh, ñöôøng kính D1.3, ñöôøng kính taùn… thì lôùn. Caùc loaøi naøy laøm thaønh taàng sinh thaùi cuûa taùn röøng. Caây goã coù giaù trò ôû ñaây coù Vitex pinnata L.var. ptilota (Dop) Phamhoang. (Bình linh), Diospyros mollis Griff. (Mun). ÔÛ taàng caây buïi coù chieàu cao trung bình laø 2,75m, vôùi caùc loaøi Opuntia dillenii (Ker. - Gawl.) Haw.(Vôït gai) laø loaøi chieám öu theá vôùi chieàu cao trung bình 3m, ñoä che phuû 11,81%, coù söùc soáng toát. Keá ñeán laø loaøi Mitrephora pallens Ast chieàu cao trung bình 3m, ñoä che phuû 8%, loaøi Randia spinosa Bl. coù chieàu cao trung bình 2,5m, ñoä che phuû 11,8%. Laø nhöõng loaøi ôû taàng döôùi taùn chieám öu theá vaø ñoùng vai troø quan troïng cuûa thaûm, caùc loaøi naøy coù söùc soáng toát. O tieâu chuaån soá 2 cuûa kieåu röøng thöa treân ñaù loä ñaàu vuøng khoâ haïn, chuùng toâi nhaän thaáy taàng caây buïi raát phaùt trieån, vôùi ñoä cao trung bình laø 2,75m vaø coù söùc soáng raát toát. 54 hình 3.4 Phaãu ñoà ngang oâ tieâu chuaån soá 2 55 hình 3.5: Phaãu ñoà ñöùng oâ tieâu chuaån soá 2 56 Hình 3.6: Hieän traïng röøng ôû Ñoàng Troøn, thoân Vónh Hy – xaõ Vónh Haûi Qua keát quaû khaûo saùt, töø hai oâ tieâu chuaån treân mang tính ñaïi dieän cho kieåu röøng thöa treân ñaù loä ñaàu vuøng khoâ haïn, chuùng toâi coù moät soá nhaän xeùt: - Caùc ñieåm khaûo saùt ñöôïc ñaët ôû ñoä cao nhoû hôn 300m so vôùi möïc nöôùc bieån, ñoä doác trung bình 150-200. Ñaát ôû ñaây chuû yeáu thuoäc loaïi ñaát xaùm naâu vuøng baùn khoâ haïn, vôùi teân theo FAO/UNESCO töông öùng laø “Arenic lixisols”, coù taàng ñaát maët moûng, nhieàu soûi saïn, tyû leä ñaù loä ñaàu 15-35%, coù haøm löôïng dinh döôõng thaáp, ñaát ngheøo dinh döôõng. - Ñieàu kieän khí haäu ñaëc bieät khaéc nghieät, löôïng möa thaáp (nhoû hôn 700mm), löôïng boác hôi cao (1827mm/naêm) gaáp 2,6 laàn löôïng möa haøng naêm. - Heä thöïc vaät chòu söï chi phoái maïnh meõ cuûa caùc yeáu toá sinh thaùi, chæ coù nhöõng loaøi chòu ñöôïc khí haäu khoâ haïn, naéng noùng vaø öa saùng phaùt trieån. Ñaëc 57 ñieåm sinh daïng cuûa caùc loaøi caây ôû ñaây khaù gioáng nhau, thöôøng laø nhöõng caây goã thaáp, nhoû, phaân caønh töø döôùi thaáp, moïc thöa thôùt. Thaân coù lôùp voû daøy hoaëc coù gai, u nhoû, xuø xì ñeå choáng ñôõ söï thoaùt hôi nöôùc trong ñieàu kieän thôøi tieát khoâ haïn keùo daøi. - Trong quaù trình khaûo saùt theo tuyeán vaø oâ tieâu chuaån, chuùng toâi nhaän thaáy nôi naøo röøng khoâ haïn coù maät ñoä caây goã töông ñoái daøy, thì caây khaúng khiu, dong doûng cao, ít phaân nhaùnh, ñöôøng kính thaân nhoû; coøn nôi röøng coù maät ñoä caây goã thöa thì caây to, thaáp, phaân caønh töø döôùi goác, thaân xuø xì, taùn roäng, ñöôøng kính thaân cuûa nhöõng caây goã ôû ñaây thöôøng to hôn. Töø keát quaû khaûo saùt theå hieän trong baûng 3.3 vaø 3.4 cho thaáy caùc caây goã ôû ñaây thaáp, phaân caønh töø luùc coøn raát thaáp nhö Buchanania reticulata Hance phaân caønh khi coøn döôùi 1-2m. Ngoaøi ra caùc caây goã ôû ñaây coøn coù ñaëc ñieåm: thaân coù voû daøy, coù nhieàu u nhoû, coù gai, nöùt, saàn suøi..; laù daøy vaø laùng, ruïng laù vaøo muøa khoâ… Röøng ôû ñaây chæ laø nhöõng caây goã thaáp, moïc thöa thôùt, thöôøng xuyeân chòu taùc ñoäng cuûa con ngöôøi qua caùc hoaït ñoäng ñoán caây laøm goã, cuûi, than; laøm cho röøng voán ñaõ thöa thôùt, ngheøo naøn caøng trôû neân kieät queä. Phaàn lôùn caùc caây goã maø chuùng toâi gaëp trong quaù trình khaûo saùt, ñeàu laø nhöõng caây thöù sinh phaùt trieån töø goác caây bò chaët; cho neân kieåu röøng thöa khoâ haïn ôû khu vöïc naøy laø kieåu röøng khoâ haïn thöù sinh. Theo Thaùi Vaên Tröøng vaø caùc nhaø khoa hoïc cuûa Phaân vieän Ñieàu tra Quy hoaïch röøng II, khi khaûo saùt heä thöïc vaät ôû vuøng khoâ Phan Rang, ñaõ moâ taû kieåu traûng caây to, caây buïi cao khoâ haïn nhieät ñôùi vôùi caùc ñaëc ñieåm: - Phaân boá ôû ñoä cao 300m - 700m, ñoä doác 100 -150. - Caây goã coù chieàu cao trung bình 5m - 6m. 58 - Caùc kieåu öu theá cuûa kieåu sinh caûnh röøng naøy laø: Polyalthia suberosa (Roxb)Thw. (Quaàn ñaàu voû xoáp), Spondias pinnata (Koening & L.f.) Kurz (Coùc röøng), Lagerstroemia sp. (Baèng laêng), Vitex pinnata L. var. ptilota(Dop.) Phamhoang. (Bình linh), Combretum quadrangulare Kurz (Chön baàu), … So vôùi moâ taû cuûa caùc taùc giaû, thì keát quaû cuûa chuùng toâi coù söï khaùc bieät ñoâi chuùt veà maët ñòa hình, veà caáu truùc vaø thaønh phaàn loaøi öu theá. Keát quaû khaûo saùt ôû 2 oâ tieâu chuaån treân cho thaáy: caây goã trong khu vöïc coù kích thöôùc trung bình töø 6,35m - 6,65m, caùc loaøi öu theá Buchanania reticulata Hance (Moâ ca), Combretum quadrangulare Kurz (Chön baàu), Randia dasycarpa (Kurz) Bakh.f. (Gaêng nhung), Vitex pinnata L.var. ptilota (Dop.) Phamhoang., Lannea coromandelica (Hoult.) Merr. (Coùc chuoät). Söï khaùc nhau naøy coù theå do ñieàu kieän ñòa hình, nhaân toá con ngöôøi, phaïm vi khaûo saùt… Tuy nhieân, veà maët sinh daïng thì khoâng coù söï khaùc nhau lôùn, maø thöôøng chuùng bieåu hieän caùc ñaëc ñieåm chung cuûa caây buïi khoâ haïn nhö: caây goã thaáp, moïc thöa, thaân khaúng khiu, phaân caønh raát sôùm, coù voû boïc thaân daøy, coù nhieàu u nhoû treân thaân, coù gai… Do vaäy, kieåu sinh caûnh maø chuùng toâi khaûo saùt cuõng coù theå xem laø kieåu traûng caây to, caây buïi coû cao khoâ haïn nhieät ñôùi.[21], [22], [39] 3.3.2 Kieåu truoâng buïi gai, haïn nhieät ñôùi ven bieån. Kieåu quaàn heä naøy phaân boá ôû phaàn chaân nuùi, töø ñoä cao döôùi 200m treân caùc söôøn phía Ñoâng, naèm giaùp ranh vôùi caùc baõi caùt ven bieån coù ñòa hình töông ñoái baèng phaúng, treân ñaát coù nhieàu ñaù loä ñaàu, vôùi caùc loaøi caây buïi nhoû vaø caùc loaøi thaân moïng nöôùc. Do ñieàu kieän ñaát ñai, cuõng nhö khí haäu khaéc nghieät vaø taùc ñoäng khai thaùc cuûa con ngöôøi (cuûi, goã, chaên thaû gia suùc), maät ñoä caây goã raát thöa vaø coù taøn che khoâng kín ñaát. Tuy nhieân, caây buïi nhoû vaø luøm buïi phaùt trieån maïnh. Ñeå 59 xaùc ñònh möùc ñoä quan troïng cuûa caùc loaøi caây goã ôû kieåu röøng naøy chuùng toâi tieán haønh khaûo saùt 3 oâ tieâu chuaån. ™ O tieâu chuaån soá 3: chaân nuùi Baàu OÂng Gæ gaàn baõi Thòt –thoân Thaùi An, xaõ Vónh Haûi ¾ Ñieàu kieän ñòa hình, ñaát ñai O tieâu chuaån coù kích thöôùc (40 x 40)m, ñöôïc ñaët ôû ñoä cao 167m Toïa ñoä ñòa lyù UTM: X = 0300050, Y = 1286750 Ñoä doác 100, ñaù loä ñaàu chieám 15-20% Theo keát quaû ñieàu tra phaân tích naêm 2004 cuûa Phaân vieän Quy hoaïch vaø Thieát keá noâng nghieäp thì ñaát khu vöïc naøy thuoäc loaïi ñaát caùt vaøng (Cv), theo phaân loaïi cuûa FAO/WRB, ñaát caùt vaøng töông öùng laø Xanthi – /Ferrali – Hypoluvic Areenosols. Ñaát coù thaønh phaàn cô giôùi nheï, tyû leä caáp haït caùt thöôøng lôùn hôn hoaëc baèng 70%; tyû leä haït caùt mòn trong caáp haït caùt luoân chieám öu theá, caáp haït thòt, seùt cuõng khaù hôn, taïo cho ñaát coù caáu truùc cuïc troøn caïnh ôû möùc ñoä yeáu, khaû naêng thaám nöôùc toát, ñoä chua thaáp, baûo hoøa Bazô khaù cao, ít ñoäc toá, haøm löôïng muøn, ñaïm, laân, Kali trong ñaát caùt vaøng ôû möùc trung bình.[36] ¾ Thaønh phaàn loaøi loaøi Treân oâ tieâu chuaån, chuùng toâi xaùc ñònh ñöôïc 117 caây, thuoäc 21 loaøi (Baûng 3.5). Trong ñoù coù 3 loaøi thaân goã coù ñöôøng kính D1.3 >=10cm laø Lannea coromadelica (Houtt.) Merr. (Coùc chuoät), loaøi Buchanania reticulata Hance (Moâ ca) (coù 2 caây trong soá 19 caây coù trong oâ tieâu chuaån ñaït D1.3>=10cm) thuoäc hoï Anacardiaceae (hoï Xoaøi), Manilkara hexandra (Roxb.) Dub. (Gaêng neùo), hoï Sapotaceae (hoï Seán), caùc loaøi coøn laïi coù thaân goã laø caây buïi cao, daây leo, coû. Trong soá 18 loaøi coøn laïi, thì loaøi Buchanania reticulata Hance laø loaøi coù maät ñoä töông ñoái cao 118,75 caây/ha; keá ñeán laø Randia spinosa Bl. , 60 Dodonea viscosa Jacq. . Thöïc teá, chuùng toâi ghi nhaän coù ñeán 9 loaøi caây goã nhöng thaáp nhoû, phaân caønh töø goác, moïc daïng buïi vôùi maät ñoä thöa thôùt. Ngoaøi ra coøn coù 2 loaøi daây leo chieám öu theá laø Zizyphus oenoplia (L.) Mill.(Taùo röøng), thuoäc hoï Rhamnaceae (hoï Taùo) vaø Capparis annamensis (Bak.f.) Jac.(Caùp trung boä), thuoäc hoï Capparraceae (hoï Caùp). Ñaëc bieät coù loaøi thaân coû Selaginella tamariscina (Beauv.)Spring (Quyeån baù tröôøng sanh), thuoäc hoï Selagine llaceae (hoï Quyeãn baù) ñaëc tröng cho vuøng khí haäu khoâ haïn ven bieån. Hình 3.7: Hieän traïng röøng ôû chaân nuùi Baàu OÂng Gæ, thoân Thaùi An – xaõ Vónh Haûi 61 Baûng 3.5: Baûng toång hôïp soá lieäu caùc loaøi treân kieåu truoâng buïi gai haïn nhieät ñôùi ôû chaân nuùi Baàu OÂng Gæ – ñöôøng xuoáng baõi Thòt – thoân Thaùi An – xaõ Vónh Haûi Ngöôøi khaûo saùt: Thieàu Leâ Phong Lan Ngaøy khaûo saùt: 15/10/2005 TT Teân Vieät Nam Teân khoa hoïc DS SL (Caây) MÑ/ha H(m) TB/Max SS 1 1.Hoï Quyeån baù Quyeån baù tröôøng sanh Selaginellaceae Selaginella tamariscina (Beauv.)Spring C ++ 2 2. Hoï Thieân tueá Thieân tueá troøn Cycadaceae Cycas pectinata Griff. G 2 12,5 1,5-2 + 3 3. Hoï Na Mao ñaøi taùi Annonaceae Mitrephora pallens Ast T 5 32,25 2-2,5 ++ 4 4. Hoï Long coát Vôït gai Cactaceae Opuntia dillenii (Ker-Gaul.) Haw. T 4 25 2-2,5 ++ 62 5 5. Hoï Böùa Thaønh ngaïnh nam Clusiaceae Cratoxylum cochinchinensis (Lour.) Bl. T 7 43,75 1-1,5 - 6 6. Hoï Thò Thò Ebenaceae Diospyros sp. G 2 12,5 2,5-3 - 7 7. Hoï Seán Gaêng neùo Sapotaceae Manilkara hexandra (Roxb.) Dub. G 5 32,25 2,5-3 + 8 8. Hoï Voøi voi Cuøm ruïm Boraginaceae Carmone microphylla (Lam.) Don. T 7 43,75 1-1,5 ++ 9 9. Hoï Caùp Caùp trung boä Capparraceae Capparis annamensis (Bak.f.) Jac. D + 10 11 10. Hoï Daâu taèm Duoái nhaùm OÂroâ ruoái Moraceae Streblus asper. Lour. Streblus illcifolia (Kurz) Corn. g T 5 6 32,25 37,5 1,5-2 0,5-1 ++ ++ 12 11. Hoï Ba maûnh voû Haùo duyeân Euphorbiaceae Actephila sp. T 6 37,5 1-1,5 + 63 13 12. Hoï Muoâi Saàm Chevalier Melastomataceae Memecylon chevalieri Guill. T 5 31,25 1,5-2 + 14 13. Hoï Boà hoøn Chaønh raøng Sapindaceae Dodonea viscosa Jacq. T 8 50 1-1,5 - 15 16 14. Hoï Xoaøi Moâ ca Coùc chuoät Anacardiaceae Buchanania reticulata Hance Lannea coromandelica (Houtt.) Merr. g G 19 5 118,75 31,25 2-3 3,5-5 ++ + 17 15. Hoï Taùo Taùo röøng Rhamnaceae Zizyphus oenoplia (L.) Mill. D +++ 18 16. Hoï Ñaäu Goõ bieån Fabaceae Sindora siamensis Teysm.ex Miq. var. maritima (Pierr) K. et S.S Lars. G 5 31,25 3-3,5 - 19 20 17. Hoï Caø pheâ Gaêng nhung Gaêng gai Rubiaceae Randia dasycarpa (Kurz) Bakh.f. Randia spinosa Bl. g T 7 12 43,75 75 1,8-2,5 1,5-2 - ++ 21 18. Hoï Töû vi Baèng laêng Lytharaceae Lagestroemia sp. G 7 43,75 2-2,5 + 64 Chuù thích: DS: daïng soáng; G: goã lôùn, g: goã nhoû, T: caây buïi, D: daây leo SL: soá löôïng H(m) TB/Max: chieàu cao caû ngoïn, trung bình vaø lôùn nhaát. MÑ/ha: maät ñoä caây/1ha. SS: söùc soáng; +++ (raát toát); ++ (khaù); +(trung bình); - (yeáu). 65 ¾ Caáu truùc taàng Döïa treân traéc dieän ngang (40m x 40m) vaø traéc dieän doïc cuûa moät baêng coù kích thöôùc 40m x 10m, chuùng toâi coù theå ñaùnh giaù phaàn naøo hieän traïng vaø caùc sinh daïng. O tieâu chuaån soá 3, ñaïi dieän cho kieåu truoâng buïi gai haïn, ñöôïc ñaët ôû chaân nuùi Baàu OÂng Gæ thoân Thaùi An – xaõ Vónh Haûi, coù toång dieän tích che phuû raát thaáp 40,6%. Nhìn chung chæ coù moät taàng caây buïi, caùc buïi ñöôïc phaân boá raõi raùc trong thaûm, coù dieän tích che phuû trung bình moãi loaøi raát thaáp, do ñoù chuùng toâi khoâng thoáng keâ dieän tích che phuû cuûa töøng loaøi trong oâ. Treân oâ tieâu chuaån chuùng toâi xaùc ñònh ñöôïc 5 caây Coùc chuoät (Lannea coromandelica (Houtt.) Merr.), coù chieàu cao trung bình 3,5m. Ñaây laø loaøi thaân goã lôùn phaân boá raõi raùc trong kieåu röøng naøy. Caùc loaøi coøn laïi moïc ôû daïng caây buïi coù chieàu cao trung bình 1,5 – 2m, moãi buïi coù töø 3 -5 caây; caùc caây thaân goã ôû ñaây phaân caønh töø goác, coù nhieàu nhaùnh nhoû, ngaén, cöùng. Trong ñoù loaøi Buchanania reticulata Hance laø loaøi chieám öu theá, coù chieàu cao trung bình 2m, coù laù nhoû, thaân phaân caønh nhieàu hôn so vôùi nhöõng caây naøy moïc ôû kieåu röøng thöa khoâ haïn ven bieån maø chuùng toâi ñaõ khaûo saùt 2 oâ ôû treân. Keá ñeán laø loaøi Randia spinosa Bl., coù chieàu cao trung bình 1,5m. Caùc loaøi coøn laïi coù maät ñoä thaáp, phaân boá raõi raùc. Phaàn lôùn caùc loaøi ôû ñaây ñeàu mang caùc ñaëc ñieåm nhö: thaân nhoû, cöùng, phaân caønh nhieàu vaø ngaén; laù nhoû, daøy, coù gai, meùp laù coù raêng cöa. Do ñieàu kieän khí haäu khaéc nghieät, laïi thöôøng xuyeân bò taùc ñoäng cuûa con ngöôøi nhö chaên thaû gia suùc, ñoán caây laøm cuûi. . . caùc loaøi ôû ñaây coù söùc soáng vaø phaùt trieån ôû daïng trung bình vaø yeáu. 66 Hình 3.8: Phaãu ñoà ngang oâ tieâu chuaån soá 3 67 Hình 3.9: phaåu ñoà ñöùng oâ tieâu chuaån soá 3 68 ™ O tieâu chuaån soá 4: döôùi chaân nuùi, khu vöïc ven baõi Chaø Laø – thoân Bình Tieân – xaõ Coâng Haûi ¾ Ñieàu kieän ñòa hình, ñaát ñai O tieâu chuaån soá 4, coù kích thöôùc 40m x40m, ñaët ôû ñoä cao 38m. Toïa ñoä ñòa lyù UTM: X = 0302649, Y = 1303357 Ñòa hình töông ñoái baèng phaúng, tyû leä ñaù loä ñaàu thaáp (10%) Höôùng phôi Ñoâng – Baéc. O tieâu chuaån ñaët caùch möïc nöôùc bieån 500m veà höôùng Taây – Baéc. Theo keát quaû ñieàu tra cuûa Phaân vieän quy hoaïch vaø Thieát keá noâng nghieäp (naêm 2004), thì ñaát nôi ñaây thuoäc loaïi ñaát caùt vaøng (Cv). Theo phaân loaïi cuûa FAO/WRB, töông öùng laø Xanthi - / Ferrali – Hypoluvic Arenosols. (Tính chaát cuûa ñaát töông ñöông vôùi oâ tieâu chuaån soá 3 – chaân nuùi Baàu OÂng Gæ). ÔÛ khu vöïc naøy ít coù söï taùc ñoäng cuûa ngöôøi vaø gia suùc. ¾ Thaønh phaàn loaøi Treân oâ tieâu chuaån chuùng toâi xaùc ñònh ñöôïc 107 caây, thuoäc 14 loaøi (Baûng 3.6), trong 12 hoï. Haàu heát caùc loaøi ôû ñaây moïc döôùi daïng buïi. Trong oâ, chuùng toâi xaùc ñònh ñöôïc 32 caây goã thuoäc 4 hoï laø Sapotaceae, Fabaceae, Sapindaceae vaø Anacardiaceae, nhöng ñeàu moïc döôùi daïng buïi, phaân caønh töø goác vaø cao khoâng quaù 3m, khoâng coù caây naøo ñaït D1.3 >= 10cm, coøn laïi laø 75 caây buïi, thuoäc 8 hoï. Treân oâ tieâu chuaån, loaøi Memecylon chevalieri Guill. (Saàm chevelier), hoï Melastomataceae (hoï Muoâi), coù maät ñoä cao nhaát 131,25 buïi/ 1ha, coù ñöôøng kính taùn trung bình 2,5m, chieám 8,2% dieän tích che phuû, laø loaøi quan troïng nhaát vaø chieám öu theá cuûa kieåu röøng naøy. Keá ñeán laø Dodonea viscosa Jacq. (Chaønh raøng), thuoäc hoï Sapindaceae (Boà hoøn), coù maät ñoä 106,25 buïi/ha, ñöôøng 69 kính taùn trung bình laø 2m, chieám 4,25% dieän tích che phuû cuûa thaûm. Loaøi Rapanea cochinchinensis Mez (Xay nam boä), thuoäc hoï Myrsinaceae (Côm nguoäi), coù maät ñoä 81,25 buïi/ha, ñöôøng kính taùn trung bình laø 3m, chieám 7,31% dieän tích che phuû cuûa thaûm. Ñoù laø 3 loaøi chieám öu theá vaø ñoùng vai troø quan troïng cuûa kieåu truoâng buïi gai khoâ haïn cuûa khu vöïc. 70 Baûng 3.6: Baûng toång hôïp soá lieäu caùc loaøi treân kieåu truoâng buïi gai haïn nhieät ñôùi baõi Chaø Laø thoân Bình Tieân – xaõ Coâng Haûi. Ngöôøi khaûo saùt: Thieàu Leâ Phong Lan Ngaøy khaûo saùt: 07/04/2006 TT Teân Vieät Nam Teân khoa hoïc DS SL MÑ/ha H(m) TB/Max Scp TB m2 SS 1 1. Hoï Na Boà quaû boâng nhoû Annonaceae Uvaria lucida Hook.f.& Thoms D ++ 2 2. Hoï Seán Gaêng neùo Sapotaceae Manilkara hexandra (Roxb.)Dub. G 2 12,5 2,5 - 3 3x3 + 3 3. Hoï Côm nguoäi Xay nam boä Myrsinaceae Rapanea cochinchinensis Mez T 13 81,25 2 - 2,5 3x3 +++ 4 4.Hoï Hoàng quaân Boùm luøn Flacourtiaceae Scolopia nana Gagn. T 2 12.5 1,5 -2 2x2 ++ 5 5. Hoï Day Coø ke AÙ Chaâu Tiliaceae Grewia asiatica L. T 8 50 1,5 -2 2x2 ++ 71 6 6.Hoï Ba maûnh voû Boà cu veõ Euphorbiaceae Breynia fruticosa (L.)Hook.f. T 6 37,5 1 -1,5 1,5x1,5 + 7 7. Hoï Muoâi Saàm Chevalier Melastomataceae Memecylon chevalier Guill. T 21 131,25 1,5 -2 2,5x2,5 +++ 8 9 8. Hoï Ñaäu Goõ bieån Soáng raéng Fabaceae Sindora siamensis Teysm. Ex Miq. var.maritima (Pierre)K. et SS. Lars. Albizia julibrissin Duraz. g g 2 14 12.5 87.5 2 - 2,5 2,5-3 3x3 2x2 + ++ 10 11 9. Hoï Boà hoøn Nhaõn röøng Chaønh raøng Sapindaceae Nephelium sp. Dodonea viscosa Jacq. g T 11 17 68,75 106,25 2,5-3 1,5-2 2x2 2x2 + ++ 12 10. Hoï Xoaøi Moâ ca Anacardiaceae Buchannania reticulata Hance g 3 18,75 2,5-3 3x3 - 13 11. Hoï Caø pheâ Daønh daønh AÊng co Rubiaceae Gardenia angkorensis Pit. T 3 18,75 1-1,5 1,5x1,5 + 72 14 12. Hoï Voøi voi Cuøm ruïm Boraginaceae Carmone microphylla (Lam.) Don. T 5 31,25 1-1,5 1,5x1,5 - Chuù giaûi: DS: daïng soáng G: goã lôùn, g: goã nhoû, T: caây buïi, D: daây leo SL: soá löôïng MÑ/ha: maät ñoä /ha H(m)TB/Max: chieàu cao caû ngoïn, trung bình vaø lôùn nhaát SS: söùc soáng; +++ (söùc soáng toát); ++ (khaù); + (trung bình); - (yeáu) 73 ¾ Caáu truùc taàng Döïa treân traéc dieän ngang 40m x 40m, traéc dieän doïc 40m x 10m vaø keát quaû khaûo saùt (Baûng 3.6), chuùng toâi coù theå moâ taû vaø ñaùnh giaù phaàn naøo caùc hieän traïng vaø caùc sinh daïng. O tieâu chuaån soá 4 – ñaïi dieän cho kieåu truoâng buïi gai haïn nhieät ñôùi, ñöôïc ñaët gaàn baõi Chaø Laø – thoân Bình Tieân – xaõ Coâng Haûi, coù toång dieän tích che phuû 70,3%. ÔÛ kieåu röøng naøy chæ coù moät taàng caây buïi (caùc caây goã ôû ñaây moïc döôùi daïng buïi cao khoâng quaù 3m), coù chieàu cao trung bình laø 1,79m, ñöôøng kính taùn trung bình laø 2,21m. Loaøi öu theá ôû kieåu röøng naøy laø Memecylon chevalieri Guill. (Saàm chevalier), thuoäc hoï Melastomataceae (Muoâi), coù chieàu cao trung bình laø 1,5m, ñöôøng kính taùn trung bình laø 2,5m, ñoä che phuû chieám 8,2%, keá ñeán laø Dodonea viscosa Jacq. (Chaønh raøng), thuoäc hoï Sapindaceae (Boà hoøn), chieàu cao trung bình 1,5m, ñöôøng kính taùn trung bình 2m, ñoä che phuû chieám 4,25%. Loaøi Rapanea cochinchinensis Mez (Xay nam boä), thuoäc hoï Myrsinaceae (Côm nguoäi), coù chieàu cao trung bình 2m, ñöôøng kính taùn trung bình 3m, ñoä che phuû chieám 7,31%, laø 3 loaøi coù ñoä che phuû lôùn nhaát, ñoùng vai troø quan troïng cuûa thaûm. Ngoaøi ra, coøn coù caùc loaøi Albizia julibrissin Duraz (Soáng raén), Nephelium sp. (Nhaõn röøng) laø nhöõng caây goã nhoû, moïc thaønh töøng buïi, moãi goác coù töø 3 – 5 caây, chieàu cao khoâng quaù 3m. Loaøi Rapanea cochinchinensis Mez (Xay nam boä) vaø Memecylon chevalieri Guill. (Saàm chevalier), coù thaân phaân caønh nhieàu töø goác taïo thaønh taùn roäng, ñöôøng kính taùn trung bình treân 2m, thaân coù nhieàu nhaùnh nhoû, cöùng, laù daøy laùng, moïng nöôùc. Caùc loaøi coøn laïi coù maät ñoä thaáp, phaân boá raõi raùc trong kieåu röøng, chieàu cao trung bình 1,5 – 2m, thaân vaø laù 74 cuõng mang caùc ñaëc ñieåm nhö: thaân nhoû cöùng, phaân nhieàu caønh ngaén, cöùng, laù nhoû daøy, maët laùng, moät soá coù mang gai hoaëc meùp laù coù raêng cöa nhö: Carmone microphylla (Lam.)Don. (Cuøm ruïm), Gardenia angkorensis Pit. (Daønh daønh aêng co), Scolopia nana Gagn. (Boùm luøn). Hình 3.10: Hieän traïng röøng ôû baõi Chaø Laø, thoân Bình Tieân – xaõ Coâng Haûi 75 Hình 3.11: Phaãu ñoà ngang oâ tieâu chuaån soá 4 76 Hình 3.12 Phaåu ñoà ñöùng oâ tieâu chuaån soá 4 77 ™ O tieâu chuaån soá 5 – treân söôøn ñoài nhìn xuoáng baõi Thuøng, thoân Thaùi An – xaõ Vónh Haûi ¾ Ñieàu kieän ñòa hình, ñaát ñai O tieâu chuaån coù kích thöôùc 10m x10m, ñaët ôû ñoä cao 155m Toaï ñoä ñòa lyù UTM: X = 0306657, Y = 1298158. Ñoä doác 350. Tyû leä ñaù loä ñaàu 80% Höôùng phôi Ñoâng Baéc. O tieâu chuaån soá 5, ñöôïc ñaët treân söôøn ñoài, coù ñoä doác lôùn (350). Do ñòa hình töông ñoái khoù khaên, neân chuùng toâi chæ khaûo saùt ñaïi dieän moät oâ tieâu chuaån coù kích thöôùc nhoû (10m x 10m). Theo keát quaû ñieàu tra cuûa Phaân vieän quy hoaëch vaø thieát keá noâng nghieäp naêm 2004, thì ñaát khu vöïc naøy thuoäc nhoùm ñaát xoùi moøn trô soûi ñaù (E), coù taàng ñaát moûng, nhieàu keát von, ñaù ong. ¾ Thaønh phaàn loaøi Treân oâ tieâu chuaån coù kích thöôùc (10m x10m), chuùng toâi xaùc ñònh ñöôïc 42 buïi thuoäc 8 loaøi (Baûng 3.7), trong ñoù coù 1 loaøi daây leo, 2 loaøi thaân coû. Treân oâ tieâu chuaån naøy, luøm buïi phaùt trieån maïnh vaø chieám öu theá thuoäc caùc loaøi Phyllanthus welwitschianus Muell.-Arg. (Sôn lieãu) coù maät ñoä 1700 caây/ha, keá ñeán laø Mitrephora pallens Ast (Mao ñaøi taùi), coù maät ñoä 1100 caây/ha. Ngoaøi ra coøn coù 2 loaøi coû phaùt trieån maïnh laø Gomphrena celosioides Mart. (Nôû ngaøy ñaát), thuoäc hoï Amaranthaceae (Rau deàn) vaø Echinochloa crus- galli (L.)P.Beauvoir. (coû Loàng vöïc), thuoäc hoï Poaceae (Coû). Vì naèm beân söôøn ñoâng cuûa daõy ñoài, höôùng ra bieån, neân thöïc vaät nôi ñaây khaù phaùt trieån, coù söùc soáng khaù toát. Caùc caây buïi moïc ôû ñaây phaân caønh nhieàu, cöùng, moïc chen chuùt nhau taïo thaønh moät maûng daøy raát “ñoaøn keát” choáng laïi 78 gioù baõo vaø xoùi moøn. Veà maët sinh daïng thì caây ôû ñaây coù laù nhoû, maøu saäm hôn so vôùi moïc ôû caùc nôi khaùc maø chuùng toâi ñaõ gaëp nhö Mitrephora pallens Ast (Mao ñaøi taùi), Streblus ilicifolia (Kurz)Corn. (O roâ nuùi), Dimocarpus jumatus (Bl.)Leenh. subsp.indochinensis Leenh. (Nhaõn), Carmone microphylla (Lam.)Don. (Cuøm ruïm). Baûng 3.7: Baûng toång hôïp soá lieäu caùc loaøi treân kieåu truoâng buïi gai haïn nhieät ñôùi treân söôøn doác ñöôøng xuoáng baõi Thuøng, thoân Vónh Hy, xaõ Vónh Haûi. Ngöôøi khaûo saùt: Thieàu Leâ Phong Lan Ngaøy khaûo saùt: 27.12.2005 TT Teân Vieät Nam Teân khoa hoïc DS Sl MÑ/ha SS 1 1.Hoï Na Mao ñaøi taùi Annonaceae Mitrephora pallens Ast T 11 1100 +++ 2 2. Hoï Rau deàn Nôû ngaøy ñaát Amaranthaceae Gomphrena celosioides Mart. C + 3 3.Hoï Hoàng quaân Boùm luøn Flacourtiaceae Scolopia nana Gagn. T 2 200 - 4 4.Hoï Daâu taèm O roâ nuùi Moraceae Streblus ilicifolia (Kurz.)Corn. T 1 100 - 5 6 5.Hoï Ba maûnh voû Xöông roàng Sôn lieãu Euphorbiaceae Euphorbia antiquorum L. Phyllanthus welwitschianus Muell.-Arg. T T 1 17 100 1700 + ++ 7 6. Hoï Boà hoøn Nhaõn Sapindaceae Dimocarpus sp. g 2 200 - 8 7. Hoï Thieân lyù Tieàn quaû Spire Aslepiadaceae Toxocarpus spirei Cost. D + 79 9 8. Hoï Voøi voi Cuøm ruïm Boraginaceae Carmone microphylla (Lam.)Don T 5 500 ++ 10 9. Hoï A gao Huyeát giaùc Avagaceae Dracaena cochinchinensis (Lour.)Merr. T 3 300 + 11 10. Hoï Coû Coû loàng vöïc Poaceae Echinochloa crus-galli (L.) P.Beauvoir. C +++ Chuù thích: DS: daïng soáng; g: goã nhoû, T: caây buïi, C: coû, D: daây leo SL: soá löôïng MÑ/ha: maät ñoä caây /1 ha SS: söùc soáng; +++ (toát), ++ (khaù), + (trung bình), - (yeáu) ¾ Caáu truùc taàng O tieâu chuaån soá 5 – ñaïi dieän cho kieåu truoâng buïi gai haïn nhieät ñôùi, ñöôïc ñaët ôû söôøn ñoài höôùng Ñoâng Baéc, baõi Thuøng, thoân Vónh Hy, xaõ Vónh Haûi Caùc caây coù kích thöôùc trung bình töø 1m – 1,5m, chæ coù loaøi Dracaena cochinchinensis (Lour.) Merr. (Huyeát giaùc), Mitrephora pallens Ast (Mao ñaøi taùi), Dimocarpus sp. (Nhaõn), coù kích thöôùc töø 1,8 – 3m. Caùc loaøi coøn laïi laø nhöõng caây buïi thaáp, caây coû; trong ñoù loaøi Phyllanthus welwitschianus Muell.- Arg. (Sôn lieãu) coù kích thöôùc töø 1,2 – 1,5m, ñöôøng kính taùn trung bình 1 – 1,5m laø loaøi chieám öu theá, vôùi ñaëc ñieåm veà sinh daïng nhö: coù goác to, thaân phaân nhaùnh nhieàu, cöùng, laù nhoû, cöùng . . .Caùc loaøi coøn laïi cao trung bình töø 1 -1,5m, sinh daïng cuõng mang moät soá ñaëc ñieåm nhö: thaân phaân nhieàu nhaùnh nhoû, moïng 80 nöôùc, mang nhieàu gai do laù bieán thaønh, laù cöùng coù gai, coù raêng cöa. . . caùc loaøi thöôøng gaëp nhö: Euphorbia antiquorum L. (Xöông roàng), Streblus illicifolia (Kurz)Corn. (O roâ nuùi), Carmone microphylla (Lam.)Don. (Cuøm ruïm). Hình 3.13: Hieän traïng röøng treân söôøn doác ñöôøng xuoáng baõi Thuøng, thoân Vónh Hy, xaõ Vónh Haûi 81 Hình 3.14,15: Phaåu ñoà ngang oâ tieâu chuaån soá 5 82 Töø keát quaû khaûo saùt cuûa 3 oâ tieâu chuaån treân, chuùng toâi coù moät soá nhaän xeùt: - Kieåu truoâng buïi gai khoâ haïn ñöôïc khaûo saùt ôû vuøng ñoài thaáp, coù ñoä cao nhoû hôn 100m, ñoä doác trung bình nhoû hôn 150. Ñaát ñai chuû yeáu laø ñaát