Đề tài Tổng quan về dự phòng và kế toán dự phòng

1 MÔÛ ÑAÀU 1. TÍNH CAÁP THIEÁT CUÛA ÑEÀ TAØI: Trong nhöõng naêm gaàn ñaây, cuøng vôùi quaù trình ñoåi môùi cuûa neàn kinh teá, heä thoáng keá toaùn Vieät Nam ñaõ khoâng ngöøng ñöôïc hoaøn thieän vaø phaùt trieån. Cuøng vôùi söï phaùt trieån cuûa heä thoáng keá toaùn Vieät Nam, vaán ñeà trích laäp vaø haïch toaùn döï phoøng ngaøy caøng hoaøn thieän. Sau quyeát ñònh 1141TC/QÑ/CÑKT ngaøy 1/11/1995 cuûa Boä Taøi chính ban haønh heä thoáng cheá ñoä keá toaùn doanh nghieäp, laàn löôït caùc thoâng tö 64 TC/TCDN 15/9/1997, 107/ 2001/TT- BTC cuõng ñöôïc ban haønh nhaèm höôùng daãn vieäc trích laäp döï phoøng giaûm giaù haøng toàn kho, döï phoøng giaûm giaù ñaàu tö ngaén haïn vaø daøi haïn, döï phoøng nôï khoù ñoøi vaø gaàn ñaây nhaát Boä Taøi Chính vöøa ban haønh thoâng tö 13/2006/TT-BTC ngaøy 27/2/2006 höôùng daãn cheá ñoä trích laäp vaø söû duïng caùc khoaûn döï phoøng, trong ñoù coù boå sung theâm veà döï phoøng baûo haønh saûn phaåm, haøng hoaù vaø coâng trình xaây laép. Tuy nhieân, so vôùi Chuaån möïc quoác teá veà keá toaùn cuõng nhö qua nghieân cöùu kinh nghieäm cuûa moät soá quoác gia phaùt trieån nhö Myõ, Phaùp, caùc quy ñònh vaø höôùng daãn lieân quan ñeán vieäc trích laäp vaø haïch toaùn döï phoøng trong keá toaùn cuûa Vieät Nam vaãn coøn nhieàu baát caäp. Vì vaäy, vieäc hoaøn thieän haïch toaùn döï phoøng trong keá toaùn Vieät Nam laø moät trong nhöõng vaán ñeà caáp baùch hieän nay nhaèm giuùp cho Vieät Nam sôùm hoäi nhaäp vaøo neàn kinh teá theá giôùi, heä thoáng keá toaùn Vieät Nam ñöôïc quoác teá thöøa nhaän, baùo caùo taøi chính trình baøy trung thöïc vaø hôïp lyù. 2. MUÏC ÑÍCH NGHIEÂN CÖÙU CUÛA ÑEÀ TAØI: Qua phaân tích nhöõng noäi dung chuaån möïc quoác teá veà keá toaùn coù lieân quan ñeán vaán ñeà trích laäp döï phoøng trong keá toaùn cuøng vôùi vieäc tham khaûo nhöõng kinh nghieäm veà phöông phaùp trích laäp döï phoøng cuûa caùc nöôùc, ñoái chieáu vôùi nhöõng 2 thöïc traïng ôû Vieät Nam, töø ñoù ñeà xuaát nhöõng giaûi phaùp hoaøn thieän veà vieäc trích laäp vaø haïch toaùn döï phoøng trong keá toaùn Vieät Nam. 3. ÑOÁI TÖÔÏNG NGHIEÂN CÖÙU: Chæ taäp trung vaøo keá toaùn caùc doanh nghieäp, khoâng taäp trung vaøo keá toaùn thuoäc lónh vöïc haønh chaùnh söï nghieäp. Luaän vaên chæ taäp trung vaøo nghieân cöùu caùc phöông phaùp trích laäp vaø haïch toaùn döï phoøng veà giaûm giaù taøi saûn vaø döï phoøng nôï phaûi traû. 4. PHÖÔNG PHAÙP NGHIEÂN CÖÙU: Phöông phaùp söû duïng chuû yeáu ñeå nghieân cöùu ñeà taøi laø phöông phaùp bieän chöùng duy vaät, beân caïnh ñoù coøn söû duïng moät soá phöông phaùp khaùc nhö: - Phöông phaùp phaân tích ñònh löôïng, - Phöông phaùp so saùnh vaø ñoái chieáu, - Phöông phaùp phaân tích vaø toång hôïp v.v… 5. NHÖÕNG ÑOÙNG GOÙP CUÛA LUAÄN VAÊN: Nhöõng ñoùng goùp cuûa luaän vaên bao goàm: - Heä thoáng hoaù nhöõng noäi dung cuûa caùc chuaån möïc quoác teá veà keá toaùn lieân quan ñeán döï phoøng trong keá toaùn, phaân tích caùc phöông phaùp trích laäp haïch toaùn döï phoøng töø kinh nghieäm cuûa moät soá quoác gia treân theá giôùi nhaèm ñöa ra ñöôïc nhöõng baøi hoïc kinh nghieäm cho Vieät Nam. - Heä thoáng hoaù quaù trình ñoåi môùi cuûa heä thoáng keá toaùn Vieät Nam noùi chung vaø phöông phaùp trích laäp vaø haïch toaùn döï phoøng trong keá toaùn noùi rieâng. Töø ñoù phaân tích nhöõng öu vaø nhöôïc ñieåm cuûa caùc quy ñònh hieän haønh. - Töø vieäc phaân tích thöïc traïng, tieán haønh ñeà ra caùc giaûi phaùp hoaøn thieän keá toaùn döï phoøng trong caùc doanh nghieäp Vieät Nam. 3 CHÖÔNG 1 TOÅNG QUAN VEÀ DÖÏ PHOØNG VAØ KEÁ TOAÙN DÖÏ PHOØNG 1.1. TOÅNG QUAN VEÀ DÖÏ PHOØNG TRONG KEÁ TOAÙN: 1.1.1 ÑÒNH NGHÓA VEÀ DÖÏ PHOØNG: Theo UÛy ban thuaät ngöõ cuûa Hoäi ñoàng quoác gia veà keá toaùn cuûa Phaùp, döï phoøng ñöôïc ñònh nghóa nhö sau: “Döï phoøng laø vieäc xaùc nhaän veà phöông dieän keá toaùn, söï giaûm giaù trò cuûa moät taøi saûn hay söï gia taêng coâng nôï, xaùc thöïc veà baûn chaát nhöng mang tính öôùc tính veà maët giaù trò. Vieäc thieát laäp döï phoøng thöôøng döïa treân baèng chöùng xaùc thöïc xaûy ra xung quanh thôøi ñieåm khoaù soå keá toaùn. Nhö vaäy coù theå noùi , ñaëc ñieåm chuû yeáu cuûa döï phoøng laø moät öôùc tính cuûa keá toaùn, noù vöøa mang tính chaát döï ñoaùn, vöøa mang tính chaát taïm thôøi. Vieäc laäp döï phoøng laø do nguyeân taéc thaän troïng trong keá toaùn, khi coù nhöõng vaán ñeà chöa roõ raøng, caàn phaûi xeùt ñoaùn thaän troïng ñeå khoâng laøm cho taøi saûn vaø thu nhaäp bò thoåi phoàng, cuõng nhö nôï phaûi traû vaø chi phí bò giaáu bôùt. 1.1.2. CAÙC LOAÏI DÖÏ PHOØNG TRONG KEÁ TOAÙN: Nhaèm cung caáp hình aûnh trung thöïc veà tình hình taøi chính cuõng nhö keát quaû hoaït ñoäng kinh doanh, tuaân thuû nguyeân taéc thaän troïng, nguyeân taéc phuø hôïp, vaøo cuoái nieân ñoä keá toaùn tröôùc khi laäp baùo caùo taøi chính, keá toaùn thöôøng laäp caùc loaïi döï phoøng: Döï phoøng giaûm giaù ñaàu tö ngaén haïn, döï phoøng giaûm giaù ñaàu tö daøi haïn, döï phoøng nôï khoù ñoøi, döï phoøng giaûm giaù haøng toàn kho, döï phoøng nôï phaûi traû. 1.1.2.1. Döï phoøng giaûm giaù ñaàu tö ngaén haïn vaø daøi haïn: Loaïi döï phoøng naøy nhaèm phaûn aùnh moät boä phaän giaù trò döï tính bò giaûm giaù cuûa caùc chöùng khoaùn ñaàu tö ngaén haïn vaø daøi haïn. Laäp döï phoøng nhaèm ghi 4 nhaän caùc khoaûn loã coù theå phaùt sinh nhöng chöa chaéc chaén vaø ñoàng thôøi nhaèm phaûn aùnh giaù trò thuaàn coù theå thöïc hieän cuûa chöùng khoaùn. Döï phoøng giaûm giaù ñaàu tö ngaén haïn vaø daøi haïn ñöôïc ghi vaøo cuoái nieân ñoä keá toaùn tröôùc khi laäp baùo caùo taøi chính, neáu coù nhöõng baèng chöùng tin caäy veà söï giaûm giaù thöôøng xuyeân cuûa caùc chöùng khoaùn ñaàu tö ngaén haïn vaø daøi haïn. 1.1.2.2. Döï phoøng nôï khoù ñoøi: Loaïi döï phoøng naøy nhaèm phaûn aùnh soá tieàn coù khaû naêng khoâng thu hoài ñöôïc cuûa khoaûn nôï phaûi thu trong nieân ñoä keá toaùn. Trong thöïc teá hoaït ñoäng kinh doanh coù nhöõng khoaûn phaûi thu maø con nôï khoù hoaëc khoâng coù khaû naêng traû nôï, hoaëc vì lyù do naøo ñoù khoâng xaùc ñònh ñöôïc ngöôøi nôï. Ñeå cung caáp hình aûnh trung thöïc veà tình hình taøi chính, caàn öôùc tính caùc khoaûn nôï phaûi thu khoù ñoøi. Caùc khoaûn nôï phaûi thu khoù ñoøi ñöôïc xem nhö laø moät khoaûn loã hoaëc chi phí cuûa doanh nghieäp. Noùi caùch khaùc, döï phoøng nôï khoù ñoøi laø vieäc öôùc tính nhöõng toån thaát veà caùc khoaûn phaûi thu khoù ñoøi coù theå xaûy ra nhaèm tuaân thuû nguyeân taéc thaän troïng vaøø ñaûm baûo söï phuø hôïp giöõa doanh thu vaø chi phí trong kyø. 1.1.2.3. Döï phoøng giaûm giaù haøng toàn kho: Döï phoøng giaûm giaù haøng toàn kho laø soá tieàn phaûn aùnh moät phaàn giaù trò haøng toàn kho bò giaûm suùt so vôùi giaù goác do söï suït giaûm giaù baùn, do haøng toàn kho bò maát phaåm chaát, loãi thôøi... Khoaûn döï phoøng ñöôïc ghi nhaän nhö chi phí phaùt sinh trong kyø. Döï phoøng giaûm giaù haøng toàn kho ñöôïc laäp vaøo cuoái nieân ñoä keá toaùn nhaèm tuaân thuû nguyeân taéc thaän troïng trong keá toaùn vaøø ñaûm baûo söï phuø hôïp giöõa doanh thu vaø chi phí trong kyø. 1.1.2.4. Döï phoøng nôï phaûi traû: Döï phoøng nôï phaûi traû laø khoaûn döï phoøng coù theå phaân bieät ñöôïc vôùi caùc khoaûn nôï phaûi traû nhö: caùc khoaûn nôï phaûi traû ngöôøi baùn, phaûi traû tieàn vay,… laø 5 caùc khoaûn nôï phaûi traû ñöôïc xaùc ñònh gaàn nhö chaéc chaén veà giaù trò vaø thôøi gian, coøn caùc khoaûn döï phoøng laø caùc khoaûn nôï phaûi traû chöa chaéc chaén veà giaù trò hoaëc thôøi gian. Ví duï nhö caùc khoaûn phaûi traû ngöôøi baùn, soá tieàn vaø thôøi gian traû thoâng thöôøng ñöôïc qui ñònh trong hôïp ñoàng mua baùn, coøn ñoái vôùi khoaûn baûo haønh phaûi traû cho khaùch haøng, thì khoâng xaùc ñònh ñöôïc chính xaùc soá tieàn seõ phaûi traû vaø thôøi gian traû cuï theå maëc duø traùch nhieäm baûo haønh laø traùch nhieäm hieän taïi cuûa doanh nghieäp. Caùc khoaûn döï phoøng thöôøng gaëp bao goàm döï phoøng baûo haønh saûn phaåm, döï phoøng hôïp ñoàng ruûi ro lôùn, döï phoøng taùi cô caáu doanh nghieäp. 1.2. KEÁ TOAÙN DÖÏ PHOØNG THEO CHUAÅN MÖÏC QUOÁC TEÁ VEÀ KEÁ TOAÙN: Tính ñeán nay, Uûy ban chuaån möïc keá toaùn quoác teá IASB ñaõ ban haønh ñöôïc 41 chuaån möïc aùp duïng cho baùo caùo taøi chính cuûa moïi loaïi hình doanh nghieäp (phuï luïc 1 trình baøy danh saùch 41 chuaån möïc keá toaùn quoác teá ñaõ ñöôïc ban haønh). Caùc chuaån möïc keá toaùn coù lieân quan ñeán vieäc laäp döï phoøng theo heä thoáng chuaån möïc keá toaùn quoác teá coù theå keå ra bao goàm: 1.2.1. CHUAÅN MÖÏC CHUNG: Chuaån möïc trình baøy nhöõng vaán ñeà chung nhaát coù aûnh höôûng ñeán phöông phaùp laäp vaø haïch toaùn döï phoøng laø chuaån möïc chung. Moät soá noäi dung lieân quan ñeán vieäc laäp döï phoøng laø: 1.2.1.1. Caùc giaû ñònh keá toaùn aûnh höôûng ñeán vieäc laäp döï phoøng: Theo khuoân maãu cuûa UÛy Ban tieâu chuaån keá toaùn quoác teá, baùo caùo taøi chính ñöôïc laäp treân caùc giaû ñònh: 1.2.1.1.1. Giaû ñònh hoaït ñoäng lieân tuïc: 6 Baùo caùo taøi chính phaûi ñöôïc laäp treân cô sôû giaû ñònh laø doanh nghieäp ñang hoaït ñoäng lieân tuïc vaø seõ tieáp tuïc hoaït ñoäng kinh doanh trong töông lai coù theå thaáy ñöôïc, nghóa laø doanh nghieäp khoâng coù yù ñònh cuõng nhö khoâng buoäc phaûi ngöøng hoaït ñoäng hoaëc phaûi thu heïp ñaùng keå quy moâ hoaït ñoäng cuûa mình. Tröôøng hôïp thöïc teá khaùc vôùi giaû ñònh hoaït ñoäng lieân tuïc thì baùo caùo taøi chính phaûi laäp treân moät cô sôû khaùc vaø phaûi giaûi thích cô sôû ñaõ söû duïng ñeå laäp baùo caùo taøi chính. Nhö vaäy, theo giaû ñònh naøy, ñôn vò seõ tieáp tuïc hoaït ñoäng hoaït ñoäng trong thôøi gian coù theå thaáy ñöôïc do vaäy, caùc taøi saûn cuûa ñôn vò khoâng caàn thieát phaûi ñaùnh giaù theo giaù thò tröôøng maø ghi nhaän theo giaù goác (neáu giaù thò tröôøng thaáp hôn giaù goác, ñôn vò phaûi laäp döï phoøng). 1.2.1.1.2. Giaû ñònh doàn tích: Theo giaû ñònh naøy, caùc nghieäp vuï kinh teá ñöôïc haïch toaùn khi chuùng phaùt sinh chöùù khoâng phaûi vaøo thôøi ñieåm thöïc teá thu hoaëc chi tieàn vaø chuùng ñöôïc trình baøy trong baùo caùo taøi chính cuûa kyø maø chuùng phaùt sinh. Noùi caùch khaùc, moïi nghieäp vuï kinh teá, taøi chính cuûa doanh nghieäp lieân quan ñeán taøi saûn, nôï phaûi traû, nguoàn voán chuû sôû höõu, doanh thu, chi phí phaûi ñöôïc ghi soå keá toaùn vaøo thôøi ñieåm phaùt sinh, khoâng caên cöù vaøo thôøi ñieåm thöïc teá thu hoaëc thöïc teá chi tieàn hoaëc khoaûn töông ñöông tieàn. 1.2.1.2. Caùc ñaëc ñieåm chaát löôïng cuûa baùo caùo taøi chính: - Tính coù theå tin caäy ñöôïc: Ñeå baùo caùo taøi chính coù theå tin caäy ñöôïc, caàn tuaân thuû nguyeân taéc trình baøy trung thöïc, noäi dung hôn hình thöùc, trung laäp, thaän troïng vaø ñaày ñuû. Trong caùc nguyeân taéc neâu treân, nguyeân taéc quan troïng nhaát aûnh höôûng ñeán laäp döï phoøng laø nguyeân taéc thaän troïng. - Thaän troïng: Khuoân maãu cuûa IAS ñaõ ñeà caäp veà thaän troïng nhö sau: 7 Thaän troïng laø vieäc xem xeùt, caân nhaéc, phaùn ñoaùn caàn thieát ñeå laäp caùc öôùc tính keá toaùn trong caùc ñieàu kieän khoâng chaéc chaén sao cho taøi saûn hay thu nhaäp khoâng ñöôïc khai cao, coâng nôï vaø chi phí khoâng ñöôïc ñaùnh giaù thaáp. 1.2.1.3. Caùc yeáu toá cuûa baùo caùo taøi chính: - Taøi saûn: Taøi saûn laø nguoàn löïc do doanh nghieäp kieåm soaùt vaø hy voïng mang laïi lôïi ích kinh teá trong töông lai phaùt sinh. Lôïi ích kinh teá trong töông lai cuûa moät taøi saûn laø tieàm naêng ñoùng goùp tröïc tieáp hoaëc giaùn tieáp tôùi caùc nguoàn tieàn vaø caùc khoaûn töông ñöông tieàn cuûa doanh nghieäp. Taøi saûn ñöôïc ghi nhaän khi chaéc chaén mang laïi lôïi ích kinh teá trong töông lai vaø giaù trò cuûa taøi saûn ñoù ñöôïc xaùc ñònh moät caùch ñaùng tin caäy. - Thu nhaäp: Laø söï gia taêng veà lôïi ích kinh teá trong kyø keá toaùn döôùi hình thöùc caùc khoaûn tieàn thu vaøo hoaëc gia taêng taøi saûn hoaëc giaûm bôùt coâng nôï daãn ñeán vieäc gia taêng voán chuû sôû höõu nhöng khoâng phaûi do coå ñoâng ñoùng goùp. Chæ ñöôïc ghi nhaän thu nhaäp khi coù baèng chöùng chaéc chaén veà khaû naêng thu ñöôïc lôïi ích kinh teá. 1.2.2. CHUAÅN MÖÏC CUÏ THEÅ: Do döï phoøng bao goàm nhieàu loaïi coù noäi dung vaø tính chaát khaùc nhau, vì vaäy trong heä thoáng chuaån möïc keá toaùn quoác teá, khoâng coù chuaån möïc keá toaùn rieâng trình baøy veà döï phoøng. Moãi loaïi döï phoøng ñöôïc trình baøy trong caùc chuaån möïc keá toaùn coù lieân quan ñeán khoaûn muïc caàn laäp döï phoøng, maø cuï theå laø: 1.2.2.1. Döï phoøng giaûm giaù haøng toàn kho : Chuaån möïc keá toaùn giaûi quyeát caùc noäi dung lieân quan ñeán döï phoøng giaûm giaù haøng toàn kho laø chuaån möïc IAS 02. 8 Ñoaïn 6, chuaån möïc IAS 02, yeâu caàu: giaù trò haøng toàn kho trình baøy treân baùo caùo taøi chính ñöôïc tính theo giaù trò thaáp hôn giöõa giaù goác vaø giaù trò thuaàn coù theå thöïc hieän ñöôïc. Muïc ñích cuûa yeâu caàu naøy laø nhaèm tuaân thuû nguyeân taéc thaän troïng trong keá toaùn. Giaù trò haøng toàn kho trình baøy treân baùo caùo khoâng theå cao hôn giaù trò coù theå thu hoài töø vieäc baùn taøi saûn naøy. Ñoaïn 25 ñeán 30, chuaån möïc IAS 02 ñeà caäp ñeán laäp döï phoøng nhö sau: 25.Giaù trò haøng toàn kho khoâng thu hoài ñuû khi haøng toàn kho bò hö hoûng, loãi thôøi, giaù baùn bò giaûm, hoaëc chi phí hoaøn thieän, chí phí ñeå baùn haøng taêng leân. Vieäc ghi giaûm giaù goác haøng toàn kho cho baèng vôùi giaù trò thuaàn coù theå thöïc hieän ñöôïc laø phuø hôïp vôùi nguyeân taéc taøi saûn khoâng ñöôïc phaûn aùnh lôùn hôn giaù trò thöïc hieän öôùc tính coù theå thöïc hieän ñöôïc töø vieäc baùn hay söû duïng chuùng. 26. Cuoái kyø keá toaùn naêm, khi giaù trò thuaàn coù theå thöïc hieän ñöôïc cuûa haøng toàn kho nhoû hôn giaù goác thì phaûi laäp döï phoøng giaûm giaù haøng toàn kho. Soá döï phoøng giaûm giaù haøng toàn kho ñöôïc laäp laø soá cheânh leäch giöõa giaù goác cuûa haøng toàn kho vaø giaù trò thuaàn coù theå thöïc hieän ñöôïc cuûa chuùng. Vieäc laäp döï phoøng giaûm giaù haøng toàn kho ñöôïc thöïc hieän treân cô sôû töøng maët haøng toàn kho. Tuy nhieân, trong moät soá tröôøng hôïp, coù theå tính cho nhoùm maët haøng töông töï. Ñaây laø tröôøng hôïp laø nhöõng maët haøng lieân quan ñeán cuøng moät saûn phaåm coù cuøng muïc ñích, ñöôïc saûn xuaát vaø baùn trong cuøng vuøng ñòa lyù vaø trong thöïc teá khoâng theå taùch rieâng vôùi khoaûn muïc khaùc. Tuy nhieân, seõ khoâng ñuùng khi laäp döï phoøng cho töøng loaïi haøng nhö töøng chuûng loaïi hay taát caû caùc haøng toàn kho trong moät ñôn vò. Coâng ty cung caáp dòch vuï thöôøng taäp hôïp chi phí lieân quan ñeán töøng dòch vuï ñeå coù theå tính rieâng giaù baùn. Do vaäy, döï phoøng giaûm giaù haøng toàn kho ñöôïc tính theo töøng loaïi dòch vuï coù möùc giaù rieâng bieät. 27. Vieäc öôùc tính giaù trò thuaàn coù theå thöïc hieän ñöôïc cuûa haøng toàn kho phaûi döïa treân baèng chöùng tin caäy thu thaäp ñöôïc taïi thôøi ñieåm öôùc tính. Vieäc öôùc tính naøy 9 phaûi tính ñeán söï bieán ñoäng cuûa giaù caû hoaëc chi phí tröïc tieáp lieân quan ñeán caùc söï kieän dieãn ra sau ngaøy keát thuùc naêm taøi chính, maø caùc söï kieän naøy ñöôïc xaùc nhaän vôùi caùc ñieàu kieän hieän coù ôû thôøi ñieåm öôùc tính. 28. Khi öôùc tính giaù trò thuaàn coù theå thöïc hieän ñöôïc phaûi tính ñeán muïc ñích cuûa vieäc döï tröõ haøng toàn kho. Ví duï, giaù trò thuaàn coù theå thöïc hieän ñöôïc cuûa löôïng haøng toàn kho döï tröõ ñeå ñaûm baûo cho caùc hôïp ñoàng baùn haøng hoaëc cung caáp dòch vuï khoâng theå huûy boû phaûi döïa vaøo giaù trò trong hôïp ñoàng. Neáu soá haøng ñang toàn kho lôùn hôn soá haøng caàn cho hôïp ñoàng thì giaù trò thuaàn coù theå thöïc hieän ñöôïc cuûa soá cheânh leäch giöõa haøng ñang toàn kho lôùn hôn soá haøng caàn cho hôïp ñoàng ñöôïc ñaùnh giaù treân cô sôû giaù baùn öôùc tính. 29. Nguyeân lieäu, vaät lieäu vaø coâng cuï, duïng cuï döï tröõ ñeå söû duïng cho muïc ñích saûn xuaát saûn phaåm khoâng ñöôïc ñaùnh giaù thaáp hôn giaù goác neáu saûn phaåm do chuùng goùp phaàn caáu taïo neân seõ ñöôïc baùn baèng hoaëc cao hôn giaù thaønh saûn xuaát cuûa saûn phaåm. Khi coù söï giaûm giaù cuûa nguyeân lieäu, vaät lieäu, coâng cuï, duïng cuï maø giaù thaønh saûn xuaát saûn phaåm cao hôn giaù trò thuaàn coù theå thöïc hieän ñöôïc, thì nguyeân lieäu, vaät lieäu, coâng cuï, duïng cuï toàn kho ñöôïc ñaùnh giaù giaûm xuoáng baèng vôùi giaù trò thuaàn coù theå thöïc hieän ñöôïc cuûa chuùng. Trong tröôøng hôïp naøy, giaù thay theá laø phöông phaùp xaùc ñònh ñaùng tin caäy. 30. Cuoái kyø keá toaùn naêm tieáp theo phaûi thöïc hieän ñaùnh giaù môùi veà giaù trò thuaàn coù theå thöïc hieän ñöôïc cuûa haøng toàn kho cuoái naêm ñoù. Tröôøng hôïp cuoái kyø keá toaùn naêm nay, neáu khoaûn döï phoøng giaûm giaù haøng toàn kho phaûi laäp thaáp hôn khoaûn döï phoøng giaûm giaù haøng toàn kho ñaõ laäp ôû cuoái kyø keá toaùn naêm tröôùc thì soá cheânh leäch lôùn hôn phaûi ñöôïc hoaøn nhaäp (Theo quy ñònh ôû ñoaïn 24) ñeå ñaûm baûo cho giaù trò cuûa haøng toàn kho phaûn aùnh treân baùo caùo taøi chính laø theo giaù goác (neáu giaù goác nhoû hôn giaù trò thuaàn coù theå thöïc hieän ñöôïc) hoaëc theo giaù trò thuaàn coù theå thöïc hieän ñöôïc (neáu giaù goác lôùn hôn giaù trò thuaàn coù theå thöïc hieän ñöôïc). 10 1.2.2.2. Döï phoøng nôï phaûi thu khoù ñoøi: Döï phoøng nôï phaûi thu khoù ñoøi laø khoaûn phaùt sinh töø caùc khoaûn phaûi thu thöông maõi, ñoù laø soá tieàn maø khaùch haøng coøn nôï doanh nghieäp do vieäc baùn haøng hoùa hay cung caáp dòch vuï cuõng nhö caùc loaïi nôï phaûi thu khaùc nhö thöông phieáu phaûi thu, caùc coâng cuï taøi chính. Chuaån möïc keá toaùn quoác teá coù lieân quan ñeå giaûi quyeát vaán ñeà naøy laø chuaån möïc IAS 39. Ñoaïn 75 cuûa IAS 39 cho raèng: vaøo cuoái thôøi khoùa, khoaûn cho vay vaø phaûi thu ñöôïc ñaùnh giaù theo giaù goác coù chieát khaáu (Amortised cost). Giaù goác coù chieát khaáu ñöôïc tính theo giaù goác tröø caùc khoaûn döï phoøng veà nôï khoâng thu hoài ñöôïc. Veà phöông phaùp öôùc tính vaø ghi nhaän nôï phaûi thu khoù ñoøi, trong chuaån möïc keá toaùn quoác teá khoâng coù höôùng daãn rieâng. Tuy vaäy, trong thöïc teá keá toaùn cuûa caùc quoác gia, thoâng thöôøng, ngöôøi ta coù theå söû duïng 2 phöông phaùp: 1. Phöông phaùp ghi tröïc tieáp: theo phöông phaùp naøy, khi coù baèng chöùng roû raøng veà nôï khoâng thu hoài ñöôïc, ngöôøi ta xoùa soå khoaûn nôï khoâng thu hoài ñöôïc. Phöông phaùp naøy khaù ñôn giaûn nhöng coù nhöôïc ñieåm laø vi phaïm nguyeân taéc phuø hôïp, coù nghóa khoâng töông xöùng giöõa doanh thu vaø chi phí. 2. Phöông phaùp laäp döï phoøng: Ñeå ñaùp öùng nguyeân taéc phuø hôïp, khoaûn nôï khoù ñoøi caàn ñöôïc ghi nhaän trong thôøi khoùa keá toaùn phaùt sinh doanh thu. Tuy nhieân, do khoâng theå chaéc chaén veà soá khoâng thu ñöôïc vì vaäy caàn tieán haønh öôùc tính. Coù 2 phöông phaùp öôùc tính thoâng thöôøng nhaát thöôøng ñöôïc söû duïng laø öôùc tính döïa treân tyû suaát doanh thu vaø tính tuoåi khoaûn nôï. Caû 2 phöông phaùp ñeàu ñöôïc chaáp nhaän roäng raõi. a. Phöông phaùp tính tyû suaát giöõa doanh thu vôùi nôï khoù ñoøi: 11 Theo phöông phaùp naøy, caàn döïa vaøo soá lieäu quaù khöù veà vieäc khoâng thu hoài ñöôïc nôï ñeå phaân tích moái lieân heä giöõa soá baùn chòu vaø nôï khoù ñoøi vaø töø ñoù öôùc tính tyû suaát nôï khoâng thu hoài ñöôïc. Tyû suaát naøy seõ ñöôïc aùp duïng cho naêm hieän haønh ñeå öôùc tính nôï khoâng thu hoài ñöôïc. b. Phöông phaùp tính tuoåi nôï: Theo phöông phaùp naøy, caàn tieán haønh phaân tích taøi khoaûn phaûi thu theo soá ngaøy hay soá thaùng nôï toàn ñoïng. Sau ñoù, döïa treân kinh nghieäm quaù khöù hay caùc soá thoáng keâ coù giaù trò khaùc ñeå öôùc tính tyû suaát nôï khoâng thu hoài ñöôïc cho töøng nhoùm tuoåi. Möùc döï phoøng nôï khoù ñoøi seõ tính baèng soá dö nôï cuûa töøng nhoùm tuoåi nhaân vôùi tyû leä nôï khoâng thu hoài ñöôïc cuûa töøng nhoùm tuoåi. 1.2.2.3. Döï phoøng Nôï phaûi traû: Chuaån möïc keá toaùn lieân quan ñeán loaïi döï phoøng naøy laø chuaån möïc IAS 37- Döï phoøng, taøi saûn vaø nôï tieàm taøng. Chuaån möïc naøy phaân bieät roõ caùc khoaûn döï phoøng vôùi caùc khoaûn nôï tieàm taøng, nhö sau: a) Caùc khoaûn döï phoøng laø caùc khoaûn ñaõ ñöôïc ghi nhaän laø caùc khoaûn nôï phaûi traû (giaû ñònh ñöa ra moät öôùc tính ñaùng tin caäy) vì noù laø caùc nghóa vuï veà nôï phaûi traû hieän taïi vaø chaéc chaén seõ laøm giaûm suùt caùc lôïi ích kinh teá ñeå thanh toaùn caùc nghóa vuï veà khoaûn nôï phaûi traû ñoù; vaø b) Caùc khoaûn nôï tieàm taøng laø caùc khoaûn khoâng ñöôïc ghi nhaän laø caùc khoaûn nôï phaûi traû thoâng thöôøng, vì: Caùc khoaûn nôï phaûi traû thöôøng xaûy ra, coøn khoaûn nôï tieàm taøng thì chöa chaéc chaén xaûy ra. 9 Tieâu chuaån ghi nhaän: Moät khoaûn döï phoøng chæ ñöôïc ghi nhaän khi thoaû maõn caùc ñieàu kieän sau: a) Doanh nghieäp coù nghóa vuï nôï hieän taïi (nghóa vuï phaùp lyù hoaëc nghóa vuï lieân ñôùi) do keát quaû töø moät söï kieän ñaõ xaûy ra; 12 b) Söï giaûm suùt veà nhöõng lôïi ích kinh teá coù theå xaûy ra daãn ñeán vieäc yeâu caàu phaûi thanh toaùn nghóa vuï nôï; vaø c) Ñöa ra ñöôïc moät öôùc tính ñaùng tin caäy veà giaù trò cuûa nghóa vuï nôï ñoù. 9 Chuaån möïc löu yù raèng: - Raát ít tröôøng hôïp khoâng theå chaéc chaén raèng lieäu doanh nghieäp coù nghóa vuï nôï hay khoâng. Trong tröôøng hôïp naøy moät söï kieän ñaõ xaûy ra ñöôïc xem laø phaùt sinh ra nghóa vuï nôï khi xem xeùt taát caû caùc chöùng cöù ñaõ coù chaéc chaén xaùc ñònh ñöôïc nghóa vuï nôï taïi ngaøy keát thuùc kyø keá toaùn naêm. - Trong haàu heát caùc tröôøng hôïp ñeàu coù theå xaùc ñònh roõ ñöôïc raèng moät söï kieän ñaõ xaûy ra coù phaùt sinh moät nghóa vuï nôï hay khoâng. Moät soá ít tröôøng hôïp khoâng chaéc chaén ñöôïc raèng moät soá söï kieän xaûy ra coù daãn ñeán moät nghóa vuï nôï hay khoâng. Ví duï: Trong moät vuï xeùt xöû, coù theå gaây ra tranh luaän ñeå xaùc ñònh raèng nhöõng söï kieän cuï theå ñaõ xaûy ra hay chöa vaø coù daãn ñeán moät nghóa vuï nôï hay khoâng. Tröôøng hôïp nhö theá, doanh nghieäp phaûi xaùc ñònh xem lieäu coù toàn taïi nghóa vuï nôï taïi ngaøy keát thuùc kyø keá toaùn naêm hay khoâng thoâng qua vieäc xem xeùt taát caû caùc chöùng cöù ñaõ coù, bao goàm caû yù kieán cuûa caùc chuyeân gia. Chöùng cöù ñöa ra xem xeùt phaûi tính ñeán baát cöù moät daáu hieäu boå sung naøo cuûa caùc söï kieän xaûy ra sau ngaøy keát thuùc kyø keá toaùn naêm. Döïa treân cô sôû cuûa caùc daáu hieäu ñoù: a) Khi chaéc chaén xaùc ñònh ñöôïc nghóa vuï nôï taïi ngaøy keát thuùc kyø keá toaùn naêm, thì doanh nghieäp phaûi ghi nhaän moät khoaûn döï phoøng (neáu thoaû maõn caùc ñieàu kieän ghi nhaän); vaø b) Khi chaéc chaén khoâng coù moät nghóa vuï nôï naøo taïi ngaøy keát thuùc kyø keá toaùn naêm, thì doanh nghieäp phaûi trình baøy trong Baûn thuyeát minh baùo caùo taøi chính moät khoaûn nôï tieàm taøng, tröø khi khaû naêng giaûm suùt caùc lôïi ích kinh teá raát khoù coù theå xaûy ra. 13 - Chæ coù nhöõng nghóa vuï nôï phaùt sinh töø caùc söï kieän ñaõ xaûy ra ñoäc laäp vôùi caùc hoaït ñoäng trong töông lai cuûa doanh nghieäp môùi ñöôïc ghi nhaän laø caùc khoaûn döï phoøng, ví duï chi phí phaït hoaëc chi phí xöû lyù thieät haïi do vi phaïm phaùp luaät veà moâi tröôøng, ñeàu laøm giaûm suùt caùc lôïi ích kinh teá vaø taát yeáu seõ aûnh höôûng ñeán caùc hoaït ñoäng trong töông lai cuûa doanh nghieäp. Töông töï, doanh nghieäp phaûi ghi nhaän moät khoaûn döï phoøng cho nhöõng chi phí, nhö chi phí thaùo dôõ trang thieát bò khi di chuyeån hoaëc taùi cô caáu doanh nghieäp. Caùc chi phí phaùt sinh do aùp löïc veà thöông maïi hoaëc qui ñònh cuûa phaùp luaät maø doanh nghieäp döï ñònh phaûi chi tieâu nhö tröôøng hôïp ñaëc bieät trong töông lai thì khoâng ñöôïc laäp döï phoøng (Ví duï: Laép theâm caùc thieát bò loïc khoùi cho moät nhaø maùy). Caùc bieän phaùp döï ñònh thöïc hieän trong töông lai cuûa doanh nghieäp coù theå traùnh ñöôïc chi phí (Ví duï: Doanh nghieäp döï ñònh thay ñoåi phöông thöùc hoaït ñoäng), doanh nghieäp seõ khoâng phaûi chòu nghóa vuï hieän taïi cho caùc khoaûn chi phí trong töông lai vaø cuõng khoâng phaûi ghi nhaän baát kyø moät khoaûn döï phoøng naøo. - Moät söï kieän khoâng nhaát thieát phaùt sinh nghóa vuï nôï ngay laäp töùc maø coù theå seõ phaùt sinh sau naøy do nhöõng thay ñoåi veà phaùp luaät hoaëc do hoaït ñoäng cuûa doanh nghieäp daãn ñeán nghóa vuï nôï lieân ñôùi. Ví duï: Khi xaûy ra thieät haïi veà moâi tröôøng coù theå seõ khoâng phaùt sinh ra nghóa vuï nôï ñeå giaûi quyeát caùc haäu quaû gaây ra. Tuy nhieân, nguyeân nhaân gaây ra thieät haïi seõ trôû thaønh moät söï kieän hieän taïi khi coù moät qui ñònh môùi yeâu caàu caùc thieät haïi hieän taïi phaûi ñöôïc ñieàu chænh hoaëc khi doanh nghieäp coâng khai thöøa nhaän nghóa vuï cuûa mình trong vieäc xöû lyù caùc thieät haïi ñoù nhö laø nghóa vuï nôï lieân ñôùi. + Öôùc tính döï phoøng nôï phaûi traû: Caùch öôùc tính veà keát quaû vaø aûnh höôûng taøi chính ñeàu ñöôïc xaùc ñònh thoâng qua ñaùnh giaù cuûa Ban giaùm ñoác doanh nghieäp, ñöôïc boå sung thoâng qua kinh nghieäm töø caùc hoaït ñoäng töông töï vaø caùc baûn baùo caùo cuûa caùc chuyeân gia ñoäc 14 laäp. Caùc caên cöù coù theå döïa treân bao goàm caû caùc söï kieän xaûy ra sau ngaøy keát thuùc kyø keá toaùn naêm. Coù nhieàu phöông phaùp ñaùnh giaù ñeå ghi nhaän giaù trò caùc khoaûn muïc khoâng chaéc chaén laø moät khoaûn döï phoøng. Khi caùc khoaûn döï phoøng ñöôïc ñaùnh giaù laø coù lieân quan ñeán nhieàu khoaûn muïc, thì nghóa vuï nôï seõ ñöôïc tính theo taát caû caùc keát quaû coù theå thu ñöôïc vôùi caùc xaùc suaát coù theå xaûy ra (phöông phaùp giaù trò öôùc tính). Do ñoù, khoaûn döï phoøng seõ phuï thuoäc vaøo xaùc suaát phaùt sinh khoaûn loã ñaõ öôùc tính laø bao nhieâu, ví duï: 60% hay 90%. Neáu caùc keát quaû öôùc tính ñeàu töông ñöông nhau vaø lieân tuïc trong moät giôùi haïn nhaát ñònh vaø moãi ñieåm ôû trong giôùi haïn ñoù ñeàu coù khaû naêng xaûy ra nhö nhau thì seõ choïn ñieåm ôû giöõa trong giôùi haïn ñoù. Khi ñaùnh giaù töøng nghóa vuï moät caùch rieâng reõ, moãi keát quaû coù nhieàu khaû naêng xaûy ra nhaát seõ laø giaù trò nôï phaûi traû öôùc tính hôïp lyù nhaát. Tuy nhieân, thaäm chí trong tröôøng hôïp nhö theá, doanh nghieäp cuõng caàn phaûi xeùt ñeán caùc keát quaû khaùc nöõa. Khi caùc keát quaû khaùc hoaëc laø haàu heát lôùn hôn hoaëc laø haàu heát nhoû hôn keát quaû coù nhieàu khaû naêng xaûy ra nhaát, thì giaù trò öôùc tính ñaùng tin caäy nhaát seõ laø giaù trò cao hôn hoaëc thaáp hôn ñoù. Ví duï, doanh nghieäp buoäc phaûi söûa chöõa moät hoûng hoùc nghieâm troïng trong moät thieát bò lôùn ñaõ baùn cho khaùch haøng, vaø keát quaû coù khaû naêng xaûy ra nhaát laø seõ toán 1 trieäu ñoàng ñeå söûa chöõa thaønh coâng laàn ñaàu, nhöng neáu coù khaû naêng phaûi söûa chöõa caùc laàn tieáp theo thì phaûi ñöa ra moät khoaûn döï phoøng coù giaù trò lôùn hôn. Khoaûn döï phoøng phaûi ñöôïc ghi nhaän tröôùc thueá, vì caùc aûnh höôûng veà thueá cuûa khoaûn döï phoøng vaø nhöõng thay ñoåi trong caùc keát quaû ñoù ñaõ ñöôïc quy ñònh trong chuaån möïc VAS17 “Thueá thu nhaäp doanh nghieäp”. + Thay ñoåi caùc khoaûn döï phoøng: Caùc khoaûn döï phoøng phaûi ñöôïc xem xeùt laïi vaø ñieàu chænh taïi ngaøy keát thuùc kyø keá toaùn naêm ñeå phaûn aùnh öôùc tính hôïp lyù nhaát ôû thôøi ñieåm hieän taïi. Neáu 15 doanh nghieäp chaéc chaén khoâng phaûi chòu söï giaûm suùt veà lôïi ích kinh teá do khoâng phaûi chi traû nghóa vuï nôï thì khoaûn döï phoøng ñoù phaûi ñöôïc hoaøn nhaäp. Khi söû duïng phöông phaùp chieát khaáu, giaù trò ghi soå cuûa moät khoaûn döï phoøng taêng leân trong moãi kyø keá toaùn naêm ñeå phaûn aùnh aûnh höôûng cuûa yeáu toá thôøi gian. Phaàn giaù trò taêng leân naøy phaûi ñöôïc ghi nhaän laø chi phí ñi vay. + Söû duïng caùc khoaûn döï phoøng: Chæ neân söû duïng moät khoaûn döï phoøng cho nhöõng chi phí maø khoaûn döï phoøng ñoù ñaõ ñöôïc laäp töø ban ñaàu. Chæ nhöõng khoaûn chi phí lieân quan ñeán khoaûn döï phoøng ñaõ ñöôïc laäp ban ñaàu môùi ñöôïc buø ñaép baèng khoaûn döï phoøng ñoù. Vieäc söû duïng khoaûn döï phoøng cho caùc chi phí khoâng lieân quan ñeán khoaûn döï phoøng ñoù hoaëc cho caùc chi phí lieân quan ñeán khoaûn döï phoøng ñöôïc laäp cho muïc ñích khaùc coù theå khoâng theå hieän aûnh höôûng cuûa hai söï kieän khaùc nhau. + Caùc loaïi döï phoøng: Caùc loaïi döï phoøng thöôøng gaëp bao goàm döï phoøng baûo haønh saûn phaåm, döï phoøng hôïp ñoàng ruûi ro lôùn, döï phoøng taùi cô caáu doanh nghieäp. Ñeå minh hoïa vieäc laäp döï phoøng IAS 37 coøn coù phaàn phuï luïc. Trong phaàn phuï luïc cuûa chuaån möïc ñaõ ñöa ra caùc ví duï cuï theå lieân quan ñeán caùc tính huoáng nhö laø: - Döï phoøng veà baûo haønh. - Söï kieän laøm oâ nhieãm ñaát - Coù quy ñònh luaät phaùp coù lieân quan. - Söï kieän laøm oâ nhieãm ñaát - khoâng coù quy ñònh luaät phaùp nhöng coù nghóa vuï xaùc thöïc. - Loïc daàu. - Chính saùch baùn haøng cho traû laïi haøng. - Thanh lyù moät chi nhaùnh, chöa coâng boá thoâng tin tröôùc ngaøy laäp BCTC. 16 - Thanh lyù moät chi nhaùnh, ñaõ coâng boá thoâng tin vaø thöïïc hieän tröôùc ngaøy khoaù soå. - Yeâu caàu luaät phaùp veà loïc khoùi. - Huaán luyeän laïi nhaân vieân do thay ñoåi chính saùch thueá. - Hôïp ñoàng phöùc taïp. - Baûo laõnh. - Tröôøng hôïp lieân quan luaät phaùp. - Chi phí söûa chöõa, baûo trì – khoâng coù yeâu caàu veà luaät phaùp. - Chi phí taân trang – theo yeâu caàu luaät phaùp. 1.2.2.4. Döï phoøng giaûm giaù caùc khoaûn ñaàu tö: Trong neàn kinh teá thò tröôøng, ñeå toái ña hoùa lôïi nhuaän doanh nghieäp, khi coù voán nhaøn roãi, doanh nghieäp coù theå ñaàu tö vaøo thò tröôøng taøi chính. Coù nhieàu loaïi ñaàu tö taøi chính, moãi loaïi coù ñaëc ñieåm, phöông phaùp haïch toaùn, phöông phaùp ñaùnh giaù khaùc nhau. Hình thöùc ñaàu tö caên baûn nhaát laø ñaàu tö chöùng khoaùn, thöôøng bao goàm ñaàu tö daøi haïn vaø ñaàu tö ngaén haïn. Caùc chuaån möïc keá toaùn quoác teá lieân quan ñeán döï phoøng caùc khoaûn ñaàu tö bao goàm: 1. IAS 25 - Keá toaùn veà caùc khoaûn ñaàu tö Chuaån möïc ñeà caäp toång quaùt nhaát veà loaïi ñaàu tö naøy laø chuaån möïc IAS 25 ñöôïc ban haønh vaøo naêm 1985. IAS 25 cho raèng coù 2 loaïi ñaàu tö: ngaén haïn vaø daøi haïn. Theo IAS 25, khoaûn ñaàu tö ñöôïc ñaùnh giaù ban ñaàu theo giaù goác. Vaøo cuoái thôøi khoùa, coù caùc phöông phaùp ñaùnh giaù nhö sau: ƒ Ñoái vôùi ñaàu tö ngaén haïn: giaù trò treân BCTC seõ ñöôïc ghi nhaän theo giaù thò tröôøng (giaù hôïp lyù) hoaëc giaù thaáp hôn giöõa giaù goác vaø giaù thò tröôøng (Lower of cost or market - LCM). ƒ Ñaàu tö daøi haïn: Ñaàu tö daøi haïn seõ ñöôïc trình baøy treân BCTC theo: 17 - Giaù goác; - Giaù ñaùnh giaù laïi; hay - Ñoái vôùi chöùng khoaùn nhöôïng baùn ñöôïc treân thò tröôøng chöùng khoaùn, aùp duïng LCM treân cô sôû danh muïc ñaàu tö. Neáu doanh nghieäp aùp duïng phöông phaùp ñaùnh giaù laïi. Caàân söû duïng chính saùch ñaùnh giaù laïi thöôøng xuyeân vaø toaøn theå caùc khoaûn ñaàu tö daøi haïn seõ ñaùnh giaù laïi ôû cuøng thôøi gian. Nhö vaäy, theo yeâu caàu cuûa IAS 25, neáu vaøo cuoái kyø, giaù goác cuûa khoaûn ñaàu tö bò suït giaûm, doanh nghieäp tieán haønh laäp döï phoøng. Vieäc laäp döï phoøng coù theå tieán haønh treân cô sôû hoaëïc treân danh muïc ñaàu tö hay theo töøng loaïi ñaàu tö rieâng le(. Khoaûn döï phoøng laäp seõ ñöôïc haïch toaùn vaøo chi phí. 2. IAS 32 vaø IAS 39 Vôùi nhöõng noäi dung treân, coù theå thaáy raèng, chuaån möïc IAS 25 chæ taäp trung vaøo giaûi quyeát caùc coâng cuï taøi chính chuû yeáu nhö laø traùi phieáu, coå phieáu. Trong khi thöïc teá, vaøo nhöõng naêm cuoái theá kyû 20, coù söï buøng noå cuûa coâng cuï taøi chính ñaëït bieät laø coâng cuï phaùi sinh. Do chuaån möïc IAS 25 chæ döøng laïi ôû choã phaân bieät caùc hình thöùc ñaàu tö: daøi haïn, ngaén haïn maø chöa giaûi quyeát caùc coâng cuï taøi chính khaùc, cuõng nhö khoâng giaûi quyeát vaán ñeà ghi nhaän, ño löôøng, coâng boá thoâng tin, caùc vaán ñeà lieân quan ñeán caùc coâng cuï taøi chính khaùc, neân chuaån möïc IAS 25 ngaøy caøng boäc loä caùc nhöôïc ñieåm. Do vaäy, ñeán thaùng 3.1995, the IASC ñaõ ban haønh IAS 32-coâng cuï taøi chính, trong ñoù chæ taäp trung chính vaøo vieäc trình baøy vaø khai baùo. Ñeán thaùng 12.1998, IASC ban haønh tieáp IAS 39, coâng cuï taøi chính: ghi nhaän vaø ñaùnh giaù, ñi cuøng vôùi moät soá thay ñoåi lieân quan chuaån möïc IAS 32. ™ Caùc noäi dung khaùc bieät giöõa IAS 39 vaø IAS 25 18 1. Phaân loaïi ñaàu tö taøi chính: Theo IAS 39, caùc khoaûn ñaàu tö taøi chính ñöôïc phaân loaïi thaønh caùc nhoùm sau: Baûng 1.1- Phaân loaïi caùc khoaûn ñaàu tö taøi chính Khoaûn ñaàu tö naém giöõ ñeå kinh doanh Laø moät phaàn cuûa danh muïc ñaàu tö nhaèm muïc ñích thu lôïi nhuaän döïa treân bieán ñoäng giaù. Caùc khoaûn ñaàu tö giöõ cho ñeán ngaøy ñaùo haïn - Khoaûn ñaàu tö vôùi khoaûn chi traû vaø ngaøy ñaùo haïn xaùc ñònh tröôùc vaø coá ñònh, vaø - Doanh nghieäp coù yù ñònh roõ raøng vaø coù khaû naêng giöõ caùc khoaûn ñaàu tö ñeán ngaøy ñaùo haïn. Caùc khoaûn ñaàu tö saün saøng ñeå baùn Laø caùc khoaûn ñaàu tö doanh nghieäp saün saøng baùn khi coù lôøi. Nhö vaäy, theo IAS 39, caùc khoaûn ñaàu tö khoâng chia thaønh ngaén haïn vaø daøi haïn maø chia thaønh 3 nhoùm: Naém giöõ ñeå baùn, saün saøng baùn, vaø giöõ cho ñeán ngaøy ñaùo haïn. 2. Ñaùnh giaù vaøo cuoái thôøi khoùa: Vaøo cuoái thôøi khoaù, caùc khoaûn ñaàu tö ñöôïc ñaùnh giaù nhö sau: a) Caùc khoaûn ñaàu tö naém giöõ ñeå kinh doanh: ñöôïc ñaùnh giaù theo giaù hôïp lyù. Doanh nghieäp khoâng laäp döï phoøng caùc khoaûn ñaàu tö naøy. Cheânh leäch giöõa giaù goác vaø giaù hôïp lyù ñöôïc haïch toaùn vaøo voán chuû sôû höõu. b) Ñaàu tö naém giöõ ñeán ngaøy ñaùo haïn: Khoâng laäp döï phoøng, ñöôïc ñaùnh giaù theo giaù goác coù chieát khaáu. c) Caùc khoaûn ñaàu tö saün saøng baùn: ñöôïc ñaùnh giaù theo giaù hôïp lyù. Cheânh leäch giöõa giaù goác vaø giaù hôïp lyù ñöôïc ghi nhaän vaøo thu nhaäp hay chi phí trong kyø. Hình 1.1 - Toùm taét phaân loaïi caùc khoaûn ñaàu tö taøi chính ñeå ñònh giaù G iaù goác coù chieát khaáu (A m ortised co G iaù hôïp lyù (Fair value) Baùn Naém giöõ ñeå kieám lôøi ngaén haïn Yù ñònh giöõ laâu daøi Baùn Giöõ ñeán ngaøy ñaùo haïn 19 1.3. KEÁ TOAÙN DÖÏ PHOØNG THEO KEÁ TOAÙN PHAÙP: 1.3.1. CAÙC LOAÏI DÖÏ PHOØNG THEO KEÁ TOAÙN PHAÙP: Theo keá toaùn Phaùp, coù 3 loaïi döï phoøng: Hình 1.2- Caùc loaïi döï phoøng theo keá toaùn Phaùp ƒ Loaïi 1: Döï phoøng giaûm giaù taøi saûn Laø söï ghi nhaän vieäc giaûm giaù caùc taøi saûn do töø nguyeân nhaân khoâng theå traùnh khoûi. Caùc loaïi döï phoøng giaûm giaù thöôøng bao goàm: - Döï phoøng giaûm giaù taøi saûn coá ñònh (aùp duïng ñoái vôùi taøi saûn coá ñònh khoâng tính khaáu hao bò giaûm giaù). - Döï phoøng giaûm giaù haøng toàn kho. - Döï phoøng giaûm giaù chöùng khoaùn. - Döï phoøng nôï khoù ñoøi. ƒ Loaïi 2: Döï phoøng ruûi ro vaø chi phí ƒ Loaïi 3: Döï phoøng theo luaät ñònh - Ñaây laø loaïi döï phoøng khoâng nhaèm muïc ñích thoâng thöôøng maø chæ söû duïng ñeå ghi nhaän caùc quy ñònh theo luaät phaùp ñaëc bieät laø luaät thueá. Khoaûn döï phoøng theo luaät ñònh maø doanh nghieäp vaän duïng nguoàn taøi chính cho pheùp taïo neân khoaûn döï tröõ. Döï phoøng Döï phoøng giaûm giaù Döï phoøng ruûi ro vaø chi phí Döï phoøng theo luaät ñònh Giaûm giaù taøi saûn Döï phoøng nôï phaûi traû 20 1.3.2. KEÁ TOAÙN DÖÏ PHOØNG: 1.3.2.1. Keá toaùn döï phoøng giaûm giaù caùc taøi saûn coá ñònh khoâng khaáu hao: Theo toång hoaïch ñoà keá toaùn Phaùp ban haønh vaøo naêm 1982, coù nhieàu loaïi taøi saûn coá ñònh khoâng yeâu caàu phaûi tính khaáu hao. Ñaây laø nhöõng taøi saûn coá ñònh maø giaù trò khoâng giaûm theo thôøi gian (chaúng haïn nhö ñaát ñai) hay khoâng theå xaùc ñònh ñöôïc thôøi gian höõu duïng moät caùch ñaùng tin caäy (chaúng haïn nhö lôïi theá thöông maïi, nhaõn hieäu haøng hoaù, phöông thöùc saûn xuaát, baèng saùng cheá vv…). Ñeå buø ñaép cho söï giaûm giaù, doanh nghieäp caàn laäp döï phoøng. Vieäc tính toaùn giaù trò suït giaûm cuûa caùc loaïi taøi saûn coá ñònh treân raát phöùc taïp. Thoâng thöôøng cô quan thueá chæ chaáp thuaän soá döï phoøng khi naøo coù baèng chöùng xaùc ñaùng. Ví duï : Vaøo cuoái nieân ñoä keá toaùn doanh nghieäp nhaän thaáy phaàn ñaát xaây döïng cuûa doanh nghieäp bò giaûm 20% giaù trò treân thò tröôøng ñaát ñai do chöông trình phaùt trieån ñoâ thò cuûa ñòa phöông. Do ñoù, keá toaùn tieán haønh laäp döï phoøng nhö sau: - Giaû söû giaù trò ñaát ñai xaây döïng laø 50.000.000 EUR. - Möùc döï phoøng phaûi laäp cho söï giaûm giaù laø 10.000.000 EUR. Caùc buùt toaùn: Ghi Nôï TK “Nieân khoaûn döï phoøng giaûm giaù caùc TSCÑ” 10.000.000 Ghi Coù TK “Döï phoøng giaûm giaù ñaát ñai” 10.000.000 1.3.2.2. Keá toaùn Döï phoøng giaûm giaù haøng toàn kho: Haøng toàn kho ñöôïc ghi ban ñaàu theo giaù goác. Vaøo thôøi ñieåm kieåm keâ cuoái kyø keá toaùn, neáu haøng toàn kho bò giaûm giaù (giaù baùn treân thò tröôøng vaøo cuoái naêm thaáp hôn giaù goác) hoaëc bò loãi thôøi (kieåu maãu hieän taïi khoâng coøn phuø hôïp), doanh nghieäp phaûi baùn loã voán thì coù theå caên cöù vaøo giaù baùn treân thò tröôøng ñoái chieáu vôùi giaù voán töøng maët haøng ñeå laäp döï phoøng. Caàn chuù yù: 21 - Giaù baùn treân thò tröôøng laø giaù maø ngöôøi mua chaáp nhaän traû trong ñieàu kieän vaø tình traïng haøng toàn kho hieän höõu. - Giaù baùn laø giaù trò coù theå thöïc hieän goäp (khoâng phaûi giaù trò thöïc hieän roøng) cho töøng loaïi haøng toàn kho. Ví duï: Cuoái nieân ñoä, tröôùc khi laäp baùo caùo taøi chính keá toaùn tieán haønh kieåm keâ thaáy coù moät loâ haøng A trò giaù 30.000.000 EUR, do bieán ñoäng giaù caû treân thò tröôøng, trong naêm tôùi doanh nghieäp phaûi baùn loã, vaø möùc öôùc tính loã 30%. Ngoaøi ra coøn coù moät soá bao bì toàn kho trò giaù 2.000.000 EUR cuõng bò giaûm giaù 40%. Ñeå buø ñaép cho caùc khoaûn loã naøy keá toaùn laäp döï phoøng giaûm giaù haøng toàn kho. Buùt toaùn ghi soå: Ghi Nôï TK “Nieân khoaûn khaáu hao vaø döï phoøng giaûm giaù caùc TSLÑ” 9.800.000 Ghi Coù TK “Döï phoøng giaûm giaù haøng hoaù” 9.000.000 Ghi Coù TK “Döï phoøng giaûm giaù vaät lieäu bao bì” 800.000 1.3.2.3. Keá toaùn döï phoøng giaûm giaù chöùng khoaùn: Trong keá toaùn Phaùp, caùc khoaûn ñaàu tö coù theå chia thaønh 3 loaïi: - Chöùng khoaùn döï phaàn. - Chöùng khoaùn baát ñoäng hoaù. - Chöùng khoaùn ñoäng saûn ñaët lôøi. ™ Chöùng khoaùn döï phaàn laø caùc loaïi chöùng khoaùn maø ngöôøi ñaàu tö coù theå döï phaàn vieäc quaûn trò cuûa coâng ty ñöôïc ñaàu tö. Ñaây laø loaïi chöùng khoaùn thoaû maõn moät trong hai ñaëc ñieåm sau: ƒ Coâng ty ñaàu tö naém giöõ ít nhaát 10% voán coâng ty ñöôïc ñaàu tö. ƒ Khoaûn ñaàu tö phaûi coù giaù trò lôùn hôn hay baèng 40.000.000 EUR Vaøo cuoái thôøi khoaù, caàn so saùnh giöõa giaù mua chöùng khoaùn vôùi thò giaù cuûa chöùng khoaùn. Theo toång hoaïch ñoà keá toaùn Phaùp, duø chöùng khoaùn naøy coù nieâm yeát hay khoâng, thò giaù cuûa chöùng khoaùn laø giaù maø moät ngöôøi thaän troïng, coù ñaày 22 ñuû thoâng tin, chaáp nhaän traû ñeå mua. Thò giaù phuï thuoäc vaøo tính höõu lôïi cuûa chöùng khoaùn. Trong thöïc teá ñeå xaùc ñònh thò giaù, ngöôøi ta thöôøng döïa vaøo: ƒ Giaù thò tröôøng chöùng khoaùn. ƒ Tính höõu lôïi vaø trieån voïng cuûa chöùng khoaùn. ƒ Voán chuû sôû höõu cuûa doanh nghieäp phaùt haønh chöùng khoaùn. ƒ Thôøi vaän kinh teá. ™ Chöùng khoaùn baát ñoäng hoaù vaø chöùng khoaùn ñoäng saûn ñaët lôøi: Chöùng khoaùn baát ñoäng hoaù laø caùc loaïi chöùng khoaùn maø doanh nghieäp mua ñeå kieám lôøi nhöng thöôøng coù yù ñònh naém giöõ trong thôøi gian treân moät naêm. Chöùng khoaùn ñoäng saûn ñaët lôøi (ñaàu tö ngaén haïn) laø nhöõng chöùng khoaùn maø doanh nghieäp mua ñeå kieám lôøi vaø coù theå baùn ra baát kyø luùc naøo. * Phöông phaùp xaùc ñònh möùc döï phoøng: Vaøo cuoái thôøi khoaù, caàn so saùnh thò giaù vaø giaù goác caùc loaïi chöùng khoaùn. Thò giaù cuûa chöùng khoaùn seõ ñöôïc xaùc ñònh baèng moät trong caùc phöông phaùp sau: - Theo tyû giaù trung bình cuûa thaùng cuoái neáu chöùng khoaùn naøy coù nieâm yeát. - Theo giaù trò coù theå thöông löôïng (neáu khoâng nieâm yeát). Neáu thò giaù vaøo cuoái kyø thaáp hôn giaù goác, doanh nghieäp caàn tieán haønh laäp döï phoøng. Khi laäp döï phoøng, caàn tính rieâng cho töøng loaïi chöùng khoaùn. Khoâng buø tröø giöõa caùc loaïi chöùng khoaùn khaùc nhau. Ví duï: Cuoái naêm doanh nghieäp nhaän thaáy soá chöùng khoaùn maø doanh nghieäp ñang naém giöõ coù söï bieán ñoäng nhö sau: - Soá chöùng khoaùn döï phaàn maø doanh nghieäp ñang sôû höõu laø 40 coå phaàn cuûa coâng ty A giaù mua 100.000 EUR/ coå phaàn, giaù hieän taïi treân thò tröôøng chöùng khoaùn laø 90.000 EUR/ coå phaàn. 23 - Soá chöùng khoaùn ñaët laõi doanh nghieäp ñang sôû höõu laø 20 coå phaàn mua taïi thò tröôøng chöùng khoaùn, giaù mua 500.000 EUR/ coå phaàn, hieän taïi giaù treân thò tröôøng chöùng khoaùn 450.000 EUR/ coå phaàn. Khoaûn giaûm giaù cuûa caùc loaïi chöùng khoaùn naøy ñöôïc tính vaø laäp döï phoøng nhö sau: Soá tieàn giaûm giaù: - Chöùng khoaùn döï phaàn: (40 x 100.000) - (40 x 90.000) = 400.000 EUR - Chöùng khoaùn ñaët laõi: (20 x 500.000) - (20 x 450.000) = 1.000.000 EUR Ghi soå keá toaùn: Ghi Nôï TK “Nieân khoaûn döï phoøng giaûm giaù caùc yeáu toá taøi chính” 1.400.000 Ghi Coù TK “Döï phoøng giaûm giaù chöùng khoaùn döï phaàn” 400.000 Ghi Coù TK “Döï phoøng giaûm giaù chöùng khoaùn ñaët laõi” 1.000.000 1.3.2.4. Keá toaùn döï phoøng nôï phaûi thu khoù ñoøi: Ñeå xaùc ñònh möùc döï phoøng caàn laäp, vaøo cuoái naêm taøi chính, luaät sö tö vaán phaùp lyù hay boä phaäân theo doõi coâng nôï seõ thu thaäp thoâng tin veà caùc khaùch haøng. Hoï phaûi xaùc ñònh caùc khaùch haøng maø gaây ra nghi ngôø veà khaû naêng thanh toaùn. Ñoù laø khaùch haøng coù ruûi ro nhö: bò tai naïn, bò thua loã, bò phaù saûn, cheát vv… Caùc khaùch haøng naøy coù theå khoâng coù khaû naêng traû ñöôïc nôïï. Nhaèm buø ñaép cho khoaûn khoâng theå thu hoài, keá toaùn tieán haønh laäp döï phoøng. Ñeå öôùc tính möùc döï phoøng caàn laäp, vaøo cuoái thôøi khoaù, caàn phaân loaïi caùc khaùch haøng. Coù 3 nhoùm khaùch haøng: - Khaùch haøng bình thöôøng. - Khaùch haøng khoâng traû ñöôïc nôï. - Khaùch haøng nghi ngôø. Keá toaùn chæ tieán haønh laäp döï phoøng treân khaùch haøng nghi ngôø. 24 ƒ Ñoái vôùi vôùi khaùch haøng phaù saûn hay bò ruûi ro nghieâm troïng, doanh nghieäp döï kieán coù theå bò maát heát khoaûn nôï naøy. Khoaûn nôï seõ ñöôïc ghi nhaän vaøo taøi khoaûn “Nôï khoâng ñoøi ñöôïc”. Ví duï: Khaùch haøng X nôï cuûa doanh nghieäp 250.000 EUR bò cheát, khoaûn phaûi thu naøy xem nhö maát heát vaø ñöôïc xöû lyù baèng caùch ghi giaûm toaøn boä soá tieàn khaùch haøng X nôï treân taøi khoaûn phaûi thu khaùch haøng, ñoàng thôøi ghi taêng TK “Nôï khoâng ñoøi ñöôïc”. ƒ Khaùch haøng nghi ngôø laø nhöõng khaùch haøng bò thua loã trong kinh doanh, doanh nghieäp döï kieán coù theå bò maát moät phaàn nôï. Trong tröôøng hôïp naøy, caùc khoaûn nôï cuûa khaùch haøng ñöôïc chuyeån sang theo doõi treân TK “Khaùch haøng nghi ngôø”. Sau ñoù tuyø theo möùc ñoä thaát thu döï kieán maø tieán haønh laäp döï phoøng. Ví duï: Trong soá khaùch haøng nôï cuûa doanh nghieäp coù khaùch haøng B thieáu 300.000 EUR bò phaù saûn, döï kieán chæ thu ñöôïc 50% soá nôï. Caùc buùt toaùn ñöôïc laäp nhö sau: Chuyeån khaùch haøng B töø TK “Khaùch haøng thöôøng” sang TK “Khaùch haøng nghi ngôø” vaø laäp döï phoøng. Ghi Nôï TK “Khaùch haøng nghi ngôø” 300.000 Ghi Coù TK “Khaùch haøng thöôøng” 300.000 Ghi Nôï TK “Nieân khoaûn döï phoøng giaûm giaù caùc TSLÑ” 150.000 (50%) Ghi Coù TK “Döï phoøng giaûm caùc khoaûn phaûi thu khaùch haøng” 150.000 Sau khi ñaõ laäp döï phoøng taïi thôøi ñieåm cuoái naêm, trong naêm tieáp theo, doanh nghieäp seõ duøng nhieàu bieän phaùp thích hôïp ñeå thu nôï cuûa khaùch haøng B. Giaû söû, coù caùc tình huoáng xaûy ra nhö sau: - Khaùch haøng B traû ñöôïc 200.000 EUR - Khaùch haøng B traû ñöôïc 110.000 EUR 25 - Khaùch haøng B khoâng coù khaû naêng chi traû, doanh nghieäp quyeát ñònh xoaù nôï. Cuoái naêm tieáp theo, vieäc tröôùc tieân laø keá toaùn phaûi tieán haønh hoaøn nhaäp döï phoøng ñaõ laäp ôû naêm tröôùc: Ghi Nôï TK “Döï phoøng giaûm giaù caùc khoaûn phaûi thu khaùch haøng” 150.000 Ghi Coù TK “Hoaøn nhaäp döï phoøng” 150.000 Keá ñeán, caùc tình huoáng veà thu nôï seõ ñöôïc ghi qua caùc buùt toaùn sau: - Neáu thu ñöôïc 200.000 EUR töùc laø coù laõi vì soá nôï coøn laïi nhoû hôn soá tieàn hoaøn nhaäp döï phoøng. Ghi Nôï TK “Tieàn maët (TGNH)” 200.000 Ghi Nôï TK “Nôï khoâng ñoøi ñöôïc thuoäc naêm tröôùc” 100.000 Ghi Coù TK “Khaùch haøng nghi ngôø” 300.000 - Neáu thu ñöôïc 110.000 EUR, coi nhö laø bò loã vì soá nôï coøn laïi khoâng thu ñöôïc lôùn hôn soá tieàn hoaøn nhaäp döï phoøng. Ghi Nôï TK “Tieàn maët (TGNH)” 110.000 Ghi Nôï TK “Nôï khoâng ñoøi ñöôïc thuoäc naêm tröôùc” 190.000 Ghi Coù TK “Khaùch haøng nghi ngôø” 300.000 - Neáu ñeán cuoái naêm vaãn khoâng thu ñöôïc nôï, doanh nghieäp quyeát ñònh xoùa nôï cho khaùch haøng B. Ghi Nôï TK “Nôï khoâng ñoøi ñöôïc thuoäc naêm tröôùc” 300.000 Ghi Coù TK “Khaùch haøng nghi ngôø” 300.000 1.3.2.5. Döï phoøng veà caùc ruûi ro vaø chi phí: Ngoaøi caùc khoaûn döï phoøng giaûm giaù taøi saûn, doanh nghieäp cuõng caàn phaûi öôùc tính caùc ruûi ro vaø chi phí quan troïng seõ phaùt sinh trong naêm sau do caùc söï kieän phaùt sinh trong naêm hieän haønh ñeå laäp döï phoøng. Döï phoøng ruûi ro vaø chi phí laø soá tieàn ñöôïc ghi vaøo chi phí ñeå buø ñaép cho caùc khoaûn chi phí, hay caùc khoaûn nôï naøo ñoù phaûi traû trong töông lai do caùc nghieäp vuï xaûy ra trong hieän taïi chaúng 26 haïn nhö chi phí kieän tuïng, noäp phaït, boài thöôøng, baûo haønh… Nhöõng chi phí naøy doanh nghieäp cuõng phaûi ghi nhaän vaøo chi phí cuûa thôøi khoaù döôùi hình thöùc döï phoøng. Neáu khoâng laäp döï phoøng, trong nieân ñoä tôùi doanh nghieäp phaûi gaùnh chòu toaøn boä chi phí phaùt sinh, vaø ñieàu naøy laøm keát quaû kinh doanh cuûa doanh nghieäp trong naêm keá tieáp bò sai leäch. Vieäc xaùc ñònh möùc döï phoøng caàn laäp thöôøng döïa vaøo baèng chöùng chaéc chaén veà caùc nghieäp vuï phaùt sinh sau ngaøy khoaù soå keá toaùn . Theo toång hoaïch ñoà keá toaùn Phaùp 82, döï phoøng ruûi ro vaø chi phí thöôøng bao goàm: - Döï phoøng maát giaù ngoaïi teä, vaøng baïc ñaù quyù döï tröõ. - Döï phoøng chi phí kieän tuïng: do vieäc tranh chaáp vôùi khaùch haøng hoaëc nhaø cung caáp ñaõ phaùt sinh trong kyø nhöng chöa keát thuùc. - Döï phoøng söûa chöõa lôùn taøi saûn baát ñoäng. - Döï phoøng noäp phaït do vi phaïm hôïp ñoàng. - Döï phoøng veà truy thu thueá. Ví duï: Cuoái naêm 2000, doanh nghieäp laäp caùc khoaûn döï phoøng nhö sau: - Döï phoøng seõ bò truy thu thueá 500.000 EUR. - Döï kieán seõ söûa chöõa lôùn taøi saûn baát ñoäng vaøo naêm 2002 laø 1.200.000 EUR, phaân boå ñeàu cho 3 naêm 2000, 2001, 2002 moãi naêm laäp moät khoaûn döï phoøng töông öùng soá tieàn 400.000 EUR. Keá toaùn ghi soå nhö sau: Ghi Nôï TK “Nieân khoaûn döï phoøng chi phí ñaëc bieät” 900.000 Ghi Coù TK “ Döï phoøng noäp thueá” 500.000 Ghi Coù TK “Döï phoøng chi phí phaân phoái cho nhieàu nieân ñoä” 400.000 27 1.4. BAØI HOÏC KINH NGHIEÄM RUÙT RA CHO VIEÄT NAM: 1.4.1. Vieäc laäp döï phoøng trong keá toaùn laø taát yeáu khaùch quan: Theo nguyeân taéc thaän troïng trong keá toaùn, khi coù nhöõng vaán ñeà chöa roõ raøng, caàn phaûi xeùt ñoaùn thaän troïng ñeå khoâng laøm cho taøi saûn vaø thu nhaäp bò thoåi phoàng, cuõng nhö nôï phaûi traû vaø chi phí bò giaáu bôùt ñi. Töø ñoù cho thaáy vieäc laäp döï phoøng trong keá toaùn laø moät taát yeáu khaùch quan khoâng theå thieáu ñöôïc trong coâng taùc keá toaùn. 1.4.2. Ñeå giaûi quyeát moät caùch coù heä thoáng, caàn xaây döïng ñaày ñuû caùc chuaån möïc keá toaùn coù lieân quan: Thaät vaäy, vieäc trích laäp döï phoøng trong keá toaùn thöôøng döïa treân cô sôû öôùc tính trong caùc ñieàu kieän khoâng chaéc chaén. Do ñoù, ñoøi hoûi caùc höôùng daãn phaûi coù caên cöù khoa hoïc. Muoán vaäy, caùc höôùng daãn caàn döïa treân neàn taûng caùc chuaån möïc keá toaùn. Vì vaäy, caàn xaây döïng ñaày ñuû caùc chuaån möïc keá toaùn coù lieân quan. 1.4.3. Caàn coù caùc höôùng daãn chi tieát hôn ñeå tính möùc döï phoøng: Nhieàu noäi dung phöùc taïp trong chuaån möïc nhöng neáu khoâng coù höôùng daãn cuï theå seõ raát khoù thöïc hieän. Taïi Phaùp, toång hoaïch ñoà keá toaùn thoáng nhaát quy ñònh raát chi tieát phöông phaùp trích vaø laäp döï phoøng. Treân bình dieän quoác teá, beân caïnh caùc chuaån möïc keá toaùn luoân coù phaàn höôùng daãn thöïc hieän chuaån möïc. Toùm laïi, ñeå caùc chuaån möïc ñi vaøo thöïc teá caàn phaûi coù caùc höôùng daãn chi tieát hôn, ñeå treân cô sôû ñoù caùc doanh nghieäp coù theå xaùc ñònh ñöôïc nhöõng tröôøng hôïp caàn phaûi trích laäp döï phoøng cuõng nhö vieäc tính möùc döï phoøng. 28 CHÖÔNG 2 THÖÏC TRAÏNG VEÀ KEÁ TOAÙN DÖÏ PHOØNG TAÏI VIEÄT NAM 2.1. LÖÔÏC SÖÛ KEÁ TOAÙN DÖÏ PHOØNG TAÏI VIEÄT NAM: Töø ngaøy thaønh laäp nöôùc Vieät Nam Daân Chuû Coäng Hoaø ñeán nay, cuøng vôùi söï phaùt trieån cuûa ñaát nöôùc, heä thoáng keá toaùn Vieät Nam cuõng khoâng ngöøng phaùt trieån vaø hoaøn thieän. Quaù trình phaùt trieån cuûa heä thoáng keá toaùn Vieät Nam vaø keá toaùn döï phoøng coù theå ñöôïc chia laøm boán giai ñoaïn chính : 2.1.1. GIAI ÑOAÏN TÖØ NAÊM 1954 ÑEÁN 1989: Sau ngaøy Caùch maïng thaùng taùm thaønh coâng, khai sinh nöôùc Vieät Nam Daân Chuû Coäng Hoaø, ôû mieàn Baéc töø naêm 1954 ñaõ tieán haønh khoâi phuïc, caûi taïo neàn kinh teá, böôùc vaøo thôøi kyø xaây döïng cô sôû vaät chaát-kyõ thuaät cuûa Chuû nghóa xaõ hoäi. Vaøo naêm 1954, keá toaùn baét ñaàu aùp duïng trong caùc xí nghieäp quoác doanh nhö coâng cuï phaûn aùnh vaø giaùm ñoác caùc hoaït ñoäng saûn xuaát kinh doanh vaø söû duïng voán cuûa Nhaø nöôùc. Naêm 1970, ñeå phuïc vuï cho nhu caàu caûi tieán quaûn lyù saûn xuaát kinh doanh taïi caùc xí nghieäp, Boä Taøi Chính vaø Toång Cuïc Thoáng Keâ ñaõ phoái hôïp ban haønh caùc cheá ñoä veà ghi cheùp ban ñaàu, veà baùo caùo keá toaùn vaø heä thoáng taøi khoaûn keá toaùn thoáng nhaát aùp duïng cho caùc ngaønh kinh teá quoác daân. Ñaëc ñieåm noåi baäc cuûa giai ñoaïn naøy laø neàn kinh teá vaän haønh theo cô cheá keá hoaïch hoaù taäp trung. Nhaø nöôùc thöïc hieän cheá ñoä quaûn lyù kinh teá toaøn dieän ñoái vôùi caùc doanh nghieäp thoâng qua vieäc giao nhieäm vuï saûn xuaát kinh doanh baèng caùc chæ tieâu phaùp leänh. Taøi chính doanh nghieäp trong giai ñoaïn naøy chòu söï kieåm soaùt chaët cheõ cuûa Nhaø nöôùc. Taát caû caùc nguoàn voán vaø caùc quyõ xí nghieäp ñeàu phaûi söû duïng ñuùng muïc ñích. Ví duï nhö khoâng söû duïng laãn loän giöõa voán coá ñònh vaø voán löu 29 ñoäng, khoâng söû duïng quyõ xí nghieäp nhaøn roãi cho vieäc kinh doanh, caùc quyõ ñöôïc göûi vaøo taøi khoaûn rieâng. Vôùi nhöõng ñaëc ñieåm treân, khaùi nieäm veà döï phoøng haàu nhö chöa xuaát hieän trong giai ñoaïn naøy. 2.1.2. GIAI ÑOAÏN TÖØ NAÊM 1989 ÑEÁN 1993: Ñaây laø giai ñoaïn Ñaûng chuû tröông ñoåi môùi ñeå thu huùt ñaàu tö laøm cô sôû phaùt trieån kinh teá. Heä thoáng keá toaùn ban haønh vaøo naêm 1970 ñaõ khoâng coøn phuø hôïp do khoâng ñaùp öùng vieäc haïch toaùn, nhieàu nghieäp vuï kinh teá môùi phaùt sinh nhö: caùc hoaït ñoäng lieân doanh, lieân keát, thu chi ngoaïi teä, huy ñoäng voán, cho vay voán; nhieàu yeâu caàu môùi cuûa quaûn lyù nhö vaán ñeà töï chuû taøi chính, vaán ñeà khoaùn saûn phaåm, vieäc tính hieäu quaû vaø phaân phoái thu nhaäp v.v… Tröôùc yeâu caàu ñoåi môùi cô cheá quaûn lyù kinh teá taøi chính, Boä Taøi Chính ñaõ ban haønh heä thoáng taøi khoaûn keá toaùn theo quyeát ñònh soá 212TC/CÑKT vaøo ngaøy 15 thaùng 12 naêm 1989 vaø tieáp theo ñoù laø cheá ñoä baùo caùo keá toaùn ñònh kyø theo quyeát ñònh soá 224TC/CÑKT ngaøy 18 thaùng 4 naêm 1990. Heä thoáng taøi khoaûn keá toaùn thoáng nhaát ñöôïc ban haønh trong giai ñoaïn naøy cho thaáy chöa coù taøi khoaûn naøo söû duïng cho vieäc trích laäp döï phoøng. Vôùi söï chuyeån ñoåi cô cheá quaûn lyù neàn kinh teá, heä thoáng keá toaùn trong giai ñoaïn naøy ñaõ khaéc phuïc ñöôïc nhöõng nhöôïc ñieåm cuûa heä thoáng keá toaùn cuõ, xoaù boû daáu veát cuûa cô cheá taäp trung quan lieâu. Theá nhöng, do heä thoáng keá toaùn naøy chæ mang tính chaát quaù ñoä töø cô cheá keá hoaïch taäp trung chuyeån sang cô cheá thò tröôøng. Vì vaäy, moät khi cô cheá thò tröôøng ñaõ ñi vaøo oån ñònh thì heä thoáng keá toaùn naøy boäc loä nhieàu nhöôïc ñieåm nhö: - Khoâng ñaùp öùng ñöôïc nhöõng loaïi nghieäp vuï kinh teá môùi phaùt sinh, chaúng haïn, khoâng ghi cheùp ñöôïc caùc nghieäp vuï lieân quan ñeán moät soá noäi dung nhö taøi saûn coá ñònh voâ hình, taøi saûn coá ñònh thueâ taøi chính, ñaàu tö daøi haïn v.v… 30 - Khoâng phuø hôïp vôùi caùc chuaån möïc, thoâng leä quoác teá phoå bieán, nhö vi phaïm tính thaän troïng, tính doàn tích, khoâng laäp döï phoøng hoaëc khoâng baûo ñaûm tính chaát ñuùng kyø v.v… Nhöõng ñieàu naøy laøm cho heä thoáng keá toaùn cuõ khoâng ñaùp öùng ñöôïc nhu caàu cuûa ngöôøi söû duïng, vì chöa trình baøy trung thöïc tình hình taøi chính vaø keát quaû kinh doanh, khoâng ñaûm baûo tính so saùnh ñöôïc. Maët khaùc, taùc duïng quaûn lyù kinh teá trong ñieàu kieän môùi cuûa heä thoáng cuõ raát haïn cheá. Vì vaäy, taát yeáu phaûi thay baèng heä thoáng keá toaùn môùi hoaøn thieän hôn. 2.1.3. GIAI ÑOAÏN TÖØ 1994 ÑEÁN 2002: Ñaëc ñieåm noåi baät nhaát cuûa giai ñoaïn naøy laø söï chuyeån höôùng töø neàn kinh teá keá hoaïch sang neàn kinh teá thò tröôøng theo ñònh höôùng XHCN. Chuû tröông cuûa nhaø nöôùc laø thu huùt voán ñaàu tö cuûa nöôùc ngoaøi, caùc doanh nghieäp nhaø nöôùc phaûi hoaït ñoäng trong moâi tröôøng caïnh tranh, tuaân thuû luaät phaùp. Nhaø nöôùc ñaõ caét giaûm ñaùng keå caùc nguoàn taøi trôï cho caùc doanh nghieäp. Ñeå phuø hôïp cho neàn kinh teá vaän haønh theo cô cheá thò tröôøng ñònh höôùng XHCN, ngaøy 1/11/1995 Boä Taøi Chính ra quyeát ñònh 1141TC/QÑ/CÑKT veà vieäc ban haønh cheá ñoä keá toaùn doanh nghieäp, trong ñoù coù ñeà caäp ñeán vaán ñeà laäp döï phoøng giaûm giaù ñaàu tö ngaén haïn vaø daøi haïn, döï phoøng nôï khoù ñoøi, döï phoøng giaûm giaù haøng toàn kho. Beân caïnh Heä thoáng taøi khoaûn keá toaùn ban haønh theo quyeát ñònh 1141 TC/QÑ/CÑKT, coøn coù caùc thoâng tö höôùng daãn laäp döï phoøng nhö thoâng tö 64TC/TCDN ngaøy 15/9/1997, 107/2001/TT- BTC ngaøy 31/12/2001, höôùng daãn cheá ñoä trích laäp vaø söû duïng caùc khoaûn döï phoøng. Noäi dung, phöông phaùp laäp vaø haïch toaùn döï phoøng trong giai ñoaïn naøy coù nhöõng ñaëc ñieåm sau: 31 1. Döï phoøng giaûm giaù ñaàu tö ngaén haïn: Trong heä thoáng taøi khoaûn ban haønh theo quyeát ñònh 1141TC/QÑ/CÑKT, coù ñeà caäp ñònh nghóa döï phoøng, phöông phaùp laäp vaø phöông phaùp tính möùc döï phoøng, taøi khoaûn söû duïng vaø phöông phaùp haïch toaùn. Döï phoøng giaûm giaù ñaàu tö ngaén haïn nhaèm ghi nhaän nhöõng toån thaát coù theå phaùt sinh do nhöõng nguyeân nhaân coù tính khaùch quan. Döï phoøng giaûm giaù ñaàu tö ngaén haïn ñöôïc laäp vaøo cuoái nieân ñoä keá toaùn khi laäp baùo caùo taøi chính, neáu coù nhöõng baèng chöùng ñaùng tin caäy veà söï giaûm giaù thöôøng xuyeân cuûa caùc chöùng khoaùn ñaàu tö ngaén haïn. Taøi khoaûn söû duïng laø TK 129 - “Döï phoøng giaûm giaù ñaàu tö ngaén haïn”. Vieäc laäp döï phoøng phaûi ñöôïc thöïc hieän cho töøng khoaûn, töøng loaïi ñaàu tö taøi chính ngaén haïn hieän coù taïi doanh nghieäp. Möùc döï phoøng ñöôïc xaùc ñònh baèng cheânh leäch giaûm giöõa giaù thöïc teá mua vaø giaù thò tröôøng töøng loaïi chöùng khoaùn. Beân caïnh caùc quy ñònh theo heä thoáng taøi khoaûn keá toaùn thoáng nhaát, Boä Taøi chính coøn ban haønh caùc cô cheá taøi chính lieân quan ñeán döï phoøng. Caùc thoâng tö höôùng daãn ñaàu tieân veà vieäc laäp döï phoøng trong keá toaùn laø thoâng tö 64TC/TCDN ngaøy 15/9/1997, höôùng daãn cheá ñoä trích laäp vaø söû duïng caùc khoaûn döï phoøng. Sau ñoù, thoâng tö naøy ñöôïc thay theá bôûi thoâng tö 107/ 2001/TT- BTC. Trong thoâng tö naøy ñaõ höôùng daãn veà vieäc laäp döï phoøng nhö sau: - Ñieàu kieän döï phoøng giaûm giaù chöùng khoaùn: + Laø chöùng khoaùn ñöôïc doanh nghieäp ñaàu tö theo ñuùng quy ñònh cuûa phaùp luaät; + Ñöôïc töï do mua, baùn treân thò tröôøng maø taïi thôøi ñieåm kieåm keâ, laäp baùo caùo taøi chính coù giaù thò tröôøng giaûm xuoáng so vôùi giaù goác ghi treân soå keá toaùn. 32 Nhöõng chöùng khoaùn khoâng ñöôïc pheùp mua baùn töï do treân thò tröôøng thì khoâng ñöôïc laäp döï phoøng giaûm giaù. - Phöông phaùp trích laäp: Doanh nghieäp phaûi laäp döï phoøng cho töøng loaïi chöùng khoaùn ñaàu tö, coù bieán ñoäng giaûm giaù taïi thôøi ñieåm laäp baùo caùo taøi chính naêm baùo caùo, theo coâng thöùc sau: Möùc döï phoøng giaûm giaù ñaàu tö chöùng khoaùn cho naêm keá hoaïch = Soá löôïng chöùng khoaùn bò giaûm giaù taïi thôøi ñieåm laäp baùo caùo taøi chính naêm x Giaù chöùng khoaùn haïch toaùn treân soå keá toaùn - Giaù chöùng khoaùn thöïc teá treân thò tröôøng Doanh nghieäp phaûi laäp döï phoøng rieâng cho töøng loaïi chöùng khoaùn bò giaûm giaù vaø toång hôïp vaøo baûng keâ chi tieát döï phoøng giaûm giaù chöùng khoaùn ñaàu tö, laøm caên cöù haïch toaùn vaøo chi phí hoaït ñoäng taøi chính cuûa doanh nghieäp. 2. Döï phoøng giaûm giaù ñaàu tö daøi haïn: Quyeát ñònh 1141TC/QÑ/CÑKT cuõng ñöa ra ñònh nghóa, möùc trích laäp, phöông phaùp haïch toaùn döï phoøng giaûm giaù ñaàu tö daøi haïn: Döï phoøng giaûm giaù caùc khoaûn ñaàu tö daøi haïn ñöôïc laäp ñeå ghi nhaän caùc khoaûn loã coù theå phaùt sinh (tuy chöa xaûy ra nhöng ñaõ coù nhöõng baèng chöùng chaéc chaén) cuûa caùc hoaït ñoäng ñaàu tö daøi haïn vaø phaûn aùnh giaù trò thöïc hieän thuaàn cuûa caùc khoaûn ñaàu tö daøi haïn treân baùo caùo taøi chính. Giaù trò thöïc hieän thuaàn cuûa chöùng khoaùn ñaàu tö daøi haïn laø giaù trò döï tính coù theå chuyeån hoaù thaønh tieàn cuûa chöùng khoaùn taïi thôøi ñieåm cuoái kyø, cuoái nieân ñoä keá toaùn. Vieäc laäp döï phoøng giaûm giaù caùc khoaûn ñaàu tö daøi haïn thöôøng ñöôïc tính cho toaøn boä chöùng khoaùn ñaàu tö daøi haïn. Möùc laäp döï phoøng ñöôïc xaùc ñònh baèng 33 cheânh leäch giaûm giöõa giaù thöïc teá mua vaø giaù trò thò tröôøng cuûa töøng loaïi chöùng khoaùn vaø khoâng buø tröø vôùi soá cheânh leäch taêng giaù chöùng khoaùn. - Taøi khoaûn söû duïng: TK 229 - “Döï phoøng giaûm giaù ñaàu tö daøi haïn“ Veà ñieàu kieän vaø phöông phaùp trích laäp döï phoøng giaûm giaù ñaàu tö daøi haïn ñöôïc thoâng tö 107/ 2001/TT- BTC höôùng daãn vôùi noäi dung gioáng nhö döï phoøng giaûm giaù ñaàu tö ngaén haïn. 3. Döï phoøng phaûi thu khoù ñoøi: Quyeát ñònh 1141TC/QÑ/CÑKT chæ ñeà caäp nguyeân taéc, taøi khoaûn söû duïng vaø phöông phaùp haïch toaùn döï phoøng nôï khoù ñoøi. Veà nguyeân taéc, chæ ñöïôïc laäp döï phoøng khi coù nhöõng baèng chöùng ñaùng tin caäy veà caùc khoaûn nôï phaûi thu khoù ñoøi (khi khaùch haøng bò phaù saûn hoaëc bò toån thaát, thieät haïi lôùn veà taøi saûn, bò khaùnh taän… neân khoâng hoaëc khoâng coù khaû naêng thanh toaùn, ñôn vò ñaõ laøm thuû tuïc ñoøi nôï nhieàu laàn vaãn khoâng coù keát quaû). - Taøi khoaûn söû duïng: TK 139 – “Döï phoøng phaûi thu khoù ñoøi” Thoâng tö 107/2001/TT- BTC höôùng daãn cheá ñoä trích laäp vaø söû duïng caùc khoaûn döï phoøng nôï khoù ñoøi, caùc noäi dung chính ñeà caäp laø: - Ñieàu kieän ñeå laäp döï phoøng laø: + Phaûi coù teân, ñòa chæ, noäi dung töøng khoaûn nôï, soá tieàn phaûi thu cuûa töøng ñôn vò nôï hoaëc ngöôøi nôï, trong ñoù phaûi ghi roõ soá nôï phaûi thu khoù ñoøi. + Ñeå coù caên cöù laäp döï phoøng phaûi thu khoù ñoøi, doanh nghieäp phaûi coù chöùng töø goác hoaëc xaùc ñònh cuûa ñôn vò nôï hoaëc ngöôøi nôï veà soá tieàn coøn nôï chöa traû, bao goàm: hôïp ñoàng kinh teá, kheá öôùc vay nôï, baûn thanh lyù hôïp ñoàng, cam keát nôï, ñoái chieáu coâng nô v.v... Caên cöù ñeå ñöôïc ghi nhaän laø khoaûn nôï phaûi thu khoù ñoøi: 34 + Nôï phaûi thu ñaõ quaù haïn thanh toaùn töø 2 naêm trôû leân, keå töø ngaøy ñeán haïn thu nôï ñöôïc ghi trong hôïp ñoàng kinh teá, caùc kheá öôùc vay nôï hoaëc caùc cam keát nôï, doanh nghieäp ñaõ ñoøi nhieàu laàn nhöng vaãn chöa thu ñöôïc nôï. + Tröôøng hôïp ñaëc bieät, tuy thôøi gian quaù haïn chöa tôùi 2 naêm, nhöng ñôn vò nôï ñang trong thôøi gian xem xeùt, phaù saûn hoaëc ngöôøi nôï coù caùc daáu hieäu khaùc nhö boû troán, ñang bò caùc cô quan phaùp luaät truy toá, giam giöõ, xeùt xöû… thì cuõng ñöôïc ghi nhaän laø khoaûn nôï khoù ñoøi. Toång möùc trích laäp döï phoøng caùc khoaûn phaûi thu khoù ñoøi toái ña baèng 20% toång soá dö nôï phaûi thu cuûa doanh nghieäp taïi thôøi ñieåm laäp baùo caùo taøi chính naêm. 4. Döï phoøng giaûm giaù haøng toàn kho: Quyeát ñònh 1141TC/QÑ/CÑKT cuõng ñeà caäp ñeán ñònh nghóa, noäi dung, phöông phaùp trích laäp vaø haïch toaùn döï phoøng. Döï phoøng giaûm giaù haøng toàn kho laø vieäc tính tröôùc vaøo chi phí saûn xuaát kinh doanh phaàn giaù trò bò giaûm xuoáng thaáp hôn so vôùi giaù trò ghi soå cuûa keá toaùn haøng toàn kho. Cuoái kyø keá toaùn, neáu nhaän thaáy coù baèng chöùng chaéc chaén veà söï giaûm giaù thöôøng xuyeân thì tieán haønh laäp döï phoøng giaûm giaù haøng toàn kho. Taøi khoaûn söû duïng ñeå phaûn aûnh döï phoøng giaûm giaù haøng toàn kho laø TK 159-“Döï phoøng giaûm giaù haøng toàn kho”. Ñeå höôùng daãn cheá ñoä trích laäp döï phoøng giaûm giaù haøng toàn kho, ngaøy 15/9/1997 Boä Taøi chính daõ ban haønh thoâng tö 64TC/TCDN (xem phuï luïc soá 2) vaø sau ñoù tieáp tuïc ban haønh thoâng tö 107/2001/TT-BTC (xem phuï luïc 3). Theo thoâng tö 107/ 2001/TT-BTC: - Ñieàu kieän döï phoøng giaûm giaù haøng toàn kho: + Coù hoaù ñôn, chöùng töø hôïp phaùp theo quy ñònh cuûa Boä Taøi chính hoaëc coù baèng chöùng khaùc chöùng minh giaù voán vaät tö haøng hoaù toàn kho. 35 + Laø nhöõng vaät tö haøng hoaù thuoäc quyeàn sôû höõu cuûa doanh nghieäp toàn kho taïi thôøi ñieåm laäp baùo caùo taøi chính coù giaù trò thu hoài hoaëc giaù thò tröôøng thaáp hôn giaù ghi treân soå keá toaùn. Vaät tö haøng hoaù toàn kho bò giaûm giaù so vôùi giaù ghi treân soå keá toaùn bao goàm: vaät tö haøng hoaù toàn kho bò hö hoûng keùm, maát phaåm chaát, bò loãi thôøi hoaëc giaù baùn bò giaûm theo maët baèng chung treân thò tröôøng. Tröôøng hôïp vaät tö haøng hoaù toàn kho coù giaù trò bò giaûm so vôùi giaù ghi treân soå keá toaùn nhöng giaù baùn saûn phaåm dòch vuï ñöôïc saûn xuaát töø vaät tö haøng hoaù naøy khoâng bò giaûm giaù thì khoâng ñöôïc trích laäp döï phoøng. - Phöông phaùp trích laäp: Doanh nghieäp phaûi caên cöù vaøo tình hình giaûm giaù, soá löôïng toàn kho thöïc teá cuûa töøng loaïi vaät tö haøng hoaù ñeå xaùc ñònh möùc döï phoøng theo coâng thöùc sau: Möùc döï phoøng giaûm giaù vaät tö haøng hoaù cho naêm keá hoaïch = Löôïng vaät tö haøng hoaù toàn kho taïi thôøi ñieåm laäp baùo caùo taøi chính x Giaù haïch toaùn treân soå keá toaùn - Giaù thöïc teá treân thò tröôøng taïi thôøi ñieåm laäp baùo caùo taøi chính naêm Giaù thöïc teá treân thò tröôøng cuûa caùc loaïi vaät tö, thaønh phaåm, haøng hoaù toàn kho giaûm giaù taïi thôøi ñieåm laäp baùo caùo taøi chính naêm laø giaù caû coù theå mua hoaëc baùn ñöôïc treân thò tröôøng. Vieäc laäp döï phoøng phaûi tieán haønh rieâng cho töøng loaïi vaät tö haøng hoaù bò giaûm giaù vaø toång hôïp toaøn boä khoaûn döï phoøng giaûm giaù vaät tö haøng hoaù toàn kho cuûa doanh nghieäp vaøo baûng keâ chi tieát. Baûng keâ laø caên cöù ñeå haïch toaùn vaøo chi phí quaûn lyù cuûa doanh nghieäp. Nhö vaäy, coù theå thaáy trong giai ñoaïn naøy, heä thoáng keá toaùn Vieät Nam baét ñaàu ñaõ ñöôïc xaùc laäp khaùi nieäm veà döï phoøng. Tuy nhieân, veà ñònh nghóa, noäi dung, 36 ñieàu kieän vaø phöông phaùp laäp döï phoøng chæ ñöôïc tìm thaáy trong quyeát ñònh 1141- TC/QÑ/CÑKT veà vieäc ban haønh heä thoáng taøi khoaûn keá toaùn vaø caùc cô cheá taøi chính. Do chöa ban haønh chuaån möïc keá toaùn, vì vaäy chöa giaûi quyeát ñaày ñuû, hôïp lyù vaø khoa hoïc caùc vaán ñeà lieân quan ñeán döï phoøng nhö khaùi nieäm. phöông phaùp laäp vaø haïch toaùn. Ngoaøi ra, chöa ñeà caäp ñeán döï phoøng nôï phaûi traû. 2.1.4. GIAI ÑOAÏN TÖØ 2002 ÑEÁN NAY: Ñaây laø giai ñoaïn maø heä thoáng keá toaùn Vieät Nam phaùt trieån hoaøn chænh nhaát, caùc quy ñònh veà keá toaùn böôùc ñaàu ñaõ phuø hôïp vôùi thoâng leä chung cuûa quoác teá theå hieän thoâng qua vieäc ban haønh Luaät keá toaùn, heä thoáng chuaån möïc keá toaùn. Lieân quan ñeán trích laäp vaø haïch toaùn döï phoøng, caùc chuaån möïc keá toaùn vaø caùc quy ñònh khaùc coù lieân quan, coù theå keå ra bao goàm: 1. Chuaån möïc chung Trong chuaån möïc chung coù ñeà caäp ñeán caùc nguyeân taéc, yeâu caàu keá toaùn ñònh nghóa vaø ñieàu kieän ghi nhaän taøi saûn, nôï phaûi traû v.v... 2. Chuaån möïc haøng toàn kho 3. Chuaån möïc döï phoøng taøi saûn vaø nôï tieàm taøng, döï phoøng nôï phaûi traû 4. Thoâng tö höôùng daãn caùc chuaån möïc: Thoâng tö 89/2002/TT-BTC ngaøy 9/10/2002, thoâng tö 23/2005/TT-BTC ngaøy 30/3/2005 vaø thoâng tö 21/2006/TT- BTC cuûa Boä Taøi chính). 5. Quyeát ñònh 15/2006/QÑ-BTC 6. Thoâng tö 13/2006/TT-BTCv.v... Coù theå noùi, trong giai ñoaïn hieän haønh, vieäc giaûi quyeát döï phoøng khoâng chæ ñöôïc ñeà caäp trong heä thoáng taøi khoaûn keá toaùn thoáng nhaát nhö trong giai ñoaïn tröôùc maø coøn ñöôïc trình baøy trong caùc chuaån möïc keá toaùn vaø caùc thoâng tö höôùng daãn. Vôùi vieäc ban haønh chuaån möïc vaø caùc thoâng tö höôùng daãn coù lieân quan, caùc quy ñònh veà döï phoøng hieän haønh böôùc ñaàu phuø hôïp vôùi thoâng leä keá toaùn quoác teá. 37 2.2. THÖÏC TRAÏNG VEÀ TRÍCH LAÄP VAØ HAÏCH TOAÙN DÖÏ PHOØNG TRONG HEÄ THOÁNG KEÁ TOAÙN VIEÄT NAM HIEÄN NAY: 2.2.1. CAÙC QUY ÑÒNH LIEÂN QUAN ÑEÁN DÖÏ PHOØNG TRONG KEÁ TOAÙN: Vieät Nam ñang trong tieán trình ñoåi môùi vaø hoäi nhaäp vaøo neàn kinh teá theá giôùi. Vôùi muïc tieâu laø phuø hôïp vôùi thoâng leä quoác teá nhaèm phuïc vuï cho neàn kinh teá thò tröôøng böôùc ñaàu phaùt trieån cuûa Vieät Nam, heä thoáng keá toaùn Vieät Nam ñaõ khoâng ngöøng thay ñoåi vaø hoaøn thieän. Ñaùnh daáu cho söï thay ñoåi naøy laø vaøo naêm 2001, boán chuaån möïc keá toaùn Vieät Nam ñaàu tieân ñaõ ñöôïc ban haønh. Sau ñoù vaøo 2003, Quoác Hoäi ñaõ pheâ chuaån Luaät keá toaùn - laø vaên baûn phaùp lyù cao nhaát chi phoái hoaït ñoäng keá toaùn. Döôùi caùc chuaån möïc keá toaùn, coøn coù caùc thoâng tö höôùng daãn. 2.2.1.1. Luaät keá toaùn: Ñöôïc ban haønh naêm 2003 vaø coù hieäu löïc töø 1.1.2004, thay theá phaùp leänh Keá toaùn vaø Thoáng keâ ban haønh haêm 1988. So vôùi Phaùp leänh keá toaùn thoáng keâ, Luaät Keá toaùn quy ñònh khaù chi tieát veà caùc lónh vöïc hoaït ñoäng keá toaùn. Coù theå toùm taét nhöõng ñieåm môùi caàn chuù yù nhö sau: - Quy ñònh ñaày ñuû hôn veà coâng taùc keá toaùn cho nhöõng thaønh phaàn kinh teá khaùc nhau. Phaïm vi taùc ñoäng cuûa Luaät khoâng chæ giôùi haïn trong caùc doanh nghieäp Vieät Nam maø bao goàm caû caùc doanh nghieäp coù voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi. Moät soá quy ñònh cuõng chi tieát hôn cho caùc doanh nghieäp ngoaøi quoác doanh. - Söï thöøa nhaän haøng loaït caùc khaùi nieäm vaø hoaït ñoäng cuûa neàn kinh teá thò tröôøng nhö keá toaùn quaûn trò, chuaån möïc keá toaùn, hoaït ñoäng kieåm toaùn ñoäc laäp, chöùng töø ñieän töû. - Vai troø cuûa ngöôøi quaûn lyù (ngöôøi ñaïi dieän theo phaùp luaät cuûa ñôn vò keá toaùn) ñöôïc laøm roõ hôn vaø coù phaàn nhaán maïnh hôn. 38 - Söï thöøa nhaän chính thöùc hoaït ñoäng ngheà nghieäp keá toaùn. Caùc doanh nghieäp coù theå söû duïng dòch vuï thueâ laøm keá toaùn vaø thueâ laøm keá toaùn tröôûng cuûa caùc doanh nghieäp hay caù nhaân hoaït ñoäng trong lónh vöïc dòch vuï keá toaùn. Trong Luaät keá toaùn, caùc noäi dung taïo laäp cô sôû, neàn taûng cho vieäc trích laäp vaø haïch toaùn döï phoøng bao goàm: Theo mu ïc 4 ñie àu 6 -Yeâu caàu keá toaùn: Phaûn aùnh trung thöïc hieän traïng, baûn chaát söï vieäc, noäi dung vaø giaù trò cuûa nghieäp vuï kinh teá, taøi chính. Mu ïc 5 ñie àu 7- Nguyeân taéc keá toaùn: Ñôn vò keá toaùn phaûi söû duïng phöông phaùp ñaùnh giaù taøi saûn vaø phaân boå caùc khoaûn thu, chi moät caùch thaän troïng, khoâng ñöôïc laøm sai leäch keát quaû hoaït ñoäng kinh teá, taøi chính cuûa ñôn vò keá toaùn. 2.2.1.2. Chuaån möïc chung : Chuaån möïc chung ñöôïc xem laø neàn taûng cuûa heä thoáng chuaån möïc keá toaùn. Chuaån möïc chung xaùc laäp caùc nguyeân taéc vaø yeâu caàu keá toaùn cô baûn, caùc quy ñònh veà vieäc ghi nhaän vaø trình baøy caùc yeáu toá cuûa baùo caùo taøi chính. Chuaån möïc chung laø cô sôû ñeå xaây döïng vaø hoaøn thieän caùc chuaån möïc keá toaùn cuï theå vaø giaûi quyeát caùc vaán ñeà phaùt sinh nhöng chöa ñöôïc quy ñònh trong caùc chuaån möïc keá toaùn cuï theå. Caùc noäi dung trong chuaån möïc chung taïo laäp cô sôû, neàn taûng cho vieäc thieát laäp döï phoøng bao goàm: Caùc nguyeân taéc keá toaùn cô baûn Cô sôû doàn tích 03. Moïi nghieäp vuï kinh teá, taøi chính cuûa doanh nghieäp lieân quan ñeán taøi saûn, nôï phaûi traû, nguoàn voán chuû sôû höõu, doanh thu, chi phí phaûi ñöôïc ghi soå keá toaùn vaøo thôøi ñieåm phaùt sinh, khoâng caên cöù vaøo thôøi ñieåm thöïc teá thu hoaëc thöïc teá chi tieàn 39 hoaëc töông ñöông tieàn. Baùo caùo taøi chính laäp treân cô sôû doàn tích phaûn aûnh tình hình taøi chính cuûa doanh nghieäp trong quaù khöù, hieän taïi vaø töông lai. Phuø hôïp 06. Vieäc ghi nhaän doanh thu vaø chi phí phaûi phuø hôïp vôùi nhau. Khi ghi nhaän moät khoaûn doanh thu thì phaûi ghi nhaän moät khoaûn chi phí töông öùng coù lieân quan ñeán vieäc taïo ra doanh thu ñoù. Chi phí töông öùng vôùi doanh thu goàm chi phí cuûa kyø taïo ra doanh thu vaø chi phí cuûa caùc kyø tröôùc hoaëc chi phí phaûi traû nhöng lieân quan ñeán doanh thu cuûa kyø ñoù. Thaän troïng 08. Thaän troïng laø vieäc xem xeùt, caân nhaéc, phaùn ñoaùn caàn thieát ñeå laäp caùc öôùc tính keá toaùn trong caùc ñieàu kieän khoâng chaéc chaén. Nguyeân taéc thaän troïng ñoøi hoûi: a. Phaûi laäp caùc khoaûn döï phoøng nhöng khoâng laäp quaù lôùn; b. Khoâng ñaùnh giaù cao hôn giaù trò cuûa caùc taøi saûn vaø caùc khoaûn thu nhaäp; c. Khoâng ñaùnh giaù thaáp hôn giaù trò cuûa caùc khoaûn nôï phaûi traû vaø chi phí; d. Doanh thu vaø thu nhaäp chæ ñöôïc ghi nhaän khi coù baèng chöùng chaéc chaén veà khaû naêng thu ñöôïc lôïi ích kinh teá, coøn chi phí phaûi ñöôïc ghi nhaän khi coù baèng chöùng veà khaû naêng phaùt sinh chi phí. Caùc ñònh nghóa veà taøi saûn vaø nôï phaûi traû a) Taøi saûn: Laø nguoàn löïc do doanh nghieäp kieåm soaùt vaø coù theå thu ñöôïc lôïi ích kinh teá trong töông lai. b) Nôï phaûi traû: Laø nghóa vuï hieän taïi cuûa doanh nghieäp phaùt sinh töø caùc giao dòch vaø söï kieän ñaõ qua maø doanh nghieäp phaûi thanh toaùn töø caùc nguoàn löïc cuûa mình. Nhö vaäy theo yeâu caàu cuûa chuaån möïc chung phaûi phaûn aùnh trung thöïc, ñuùng hieän traïng tình hình taøi saûn vaø nghóa vuï nôï phaûi traû. Ñeå thöïc hieän ñöôïc ñieàu 40 naøy, ñoøi hoûi phaûi trích laäp döï phoøng nhaèm buø ñaép nhöõng toån thaát taøi saûn cuõng nhö caùc khoaûn nôï phaûi traû phaùt sinh trong töông lai. 2.2.1.3. Caùc chuaån möïc keá toaùn vaø caùc thoâng tö höôùng daãn coù lieân quan ñeán döï phoøng: Chuaån möïc keá toaùn goàm nhöõng nguyeân taéc vaø phöông phaùp keá toaùn cô baûn ñeå ghi soå keá toaùn vaø laäp baùo caùo taøi chính (theo Luaät keá toaùn, ñieàu 8). Noùi caùch khaùc, chuaån möïc keá toaùn laø nhöõng qui ñònh vaø höôùng daãn caùc nguyeân taéc, noäi dung, phöông phaùp vaø thuû tuïc keá toaùn cô baûn chung nhaát laøm cô sôû cho vieäc ghi cheùp keá toaùn vaø laäp baùo caùo taøi chính nhaèm ñaït ñöôïc söï trình baøy trung thöïc, hôïp lyù veà tình hình taøi chính vaø keát quaû kinh doanh cuûa doanh nghieäp. Ñeå vaän duïng cuï theå caùc chuaån möïc keá toaùn trong thöïc teá, caàn döïa vaøo caùc thoâng tö höôùng daãn, ñaëc bieät laø vieäc xöû lyù treân heä thoáng taøi khoaûn keá toaùn. Caùc chuaån möïc keá toaùn Vieät Nam ñöôïc ban haønh döôùi daïng quyeát ñònh cuûa Boä tröôûng Boä Taøi chính. Ngoaïi tröø moät soá chuaån möïc lieân quan ñeán trình baøy BCTC, phaàn lôùn chuaån möïc thöôøng giaûi quyeát moät vaán ñeà cuï theå trong keá toaùn. Caùc chuaån möïc cuï theå lieân quan ñeán laäp döï phoøng coù theå keå ra bao goàm: chuaån möïc VAS 02- Haøng toàn kho, chuaån möïc VAS18 - Caùc khoaûn döï phoøng, taøi saûn vaø nôï tieàm taøng. 9 Chuaån möïc haøng toàn kho: Lieân quan ñeán döï phoøng, chuaån möïc naøy ñeà caäp ñeán vieäc laäp döï phoøng giaûm giaù haøng toàn kho khi giaù trò thuaàn coù theå thöïc hieän ñöôïc cuûa haøng toàn kho nhoû hôn giaù goác. 9 Chuaån möïc taøi saûn vaø nôï tieàm taøng: 41 Chuaån möïc naøy ñöa ra quy ñònh vaø höôùng daãn caùc nguyeân taéc, phöông phaùp keá toaùn caùc khoaûn döï phoøng, taøi saûn vaø nôï tieàm taøng, goàm: Nguyeân taéc ghi nhaän; xaùc ñònh giaù trò; caùc khoaûn boài hoaøn; thay ñoåi caùc khoaûn döï phoøng; söû duïng caùc khoaûn döï phoøng; aùp duïng nguyeân taéc ghi nhaän vaø xaùc ñònh giaù trò caùc khoaûn döï phoøng laøm cô sôû laäp vaø trình baøy baùo caùo taøi chính. 2.2.1.4. Cheá ñoä keá toaùn doanh nghieäp: Cheá ñoä keá toaùn doanh nghieäp bao goàm caùc quyeát ñònh hoaëc thoâng tö cuûa Boä Taøi chính, quy ñònh vaø höôùng daãn coâng vieäc keá toaùn cuï theå cuûa doanh nghieäp. Cheá ñoä keá toaùn Vieät Nam laø vaên baûn phaùp lyù döôùi Luaät keá toaùn. Cheá ñoä keá toaùn doanh nghieäp, goàm 4 phaàn: - Heä thoáng taøi khoaûn keá toaùn; - Heä thoáng baùo caùo taøi chính; - Cheá ñoä chöùng töø keá toaùn; - Cheá ñoä soå keá toaùn. Hieän nay, cheá ñoä keá toaùn doanh nghieäp coù theå chia laøm hai heä thoáng chính: Heä thoáng keá toaùn doanh nghieäp: Ban haønh theo quyeát ñònh soá 15/2006/ QÑ -BTC ngaøy 20 thaùng 3 naêm 2006 cuûa Boä tröôûng Boä Taøi chính aùp duïng cho taát caû caùc doanh nghieäp, ngoaïi tröø caùc doanh nghieäp aùp duïng heä thoáng keá toaùn doanh nghieäp vöøa vaø nhoû. Trong nhieàu naêm qua, heä thoáng naøy ñöôïc ñieàu chænh, boå sung nhieàu laàn nhaèm: - Phuø hôïp vôùi thöïc tieãn saûn xuaát kinh doanh cuûa doanh nghieäp vaø yeâu caàu hoäi nhaäp. - Phuø hôïp vôùi chuaån möïc keá toaùn ñaõ ban haønh. - Chi tieát hoùa moät soá loaïi hình doanh nghieäp ñaëc bieät nhö doanh nghieäp coù voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi, caùc doanh nghieäp xaây laép v.v... 42 Cheá ñoä keá toaùn doanh nghieäp nhoû vaø vừa: Ban haønh theo quyeát ñònh soá48/2006/QÑ-BTC cuûa Boä tröôûng Boä Taøi chính aùp duïng cho caùc doanh nghieäp nhoû vaø vöøa thuoäc moïi lónh vöïc ñeå taïo cho caùc doanh nghieäp naøy coù ñieàu kieän aùp duïng chuaån möïc keá toaùn, Heä thoáng taøi khoaûn keá toaùn, Heä thoáng baùo caùo taøi chính; Cheá ñoä chöùng töø keá toaùn; Cheá ñoä soå keá toaùn phuø hôïp vôùi quy moâ vaø yeâu caàu quaûn lyù cuûa loaïi hình doanh nghieäp naøy, nhaèm taêng cöôøng hieäu quaû kinh doanh. 2.2.1.5. Cô cheá taøi chính: Ñeå haïch toaùn döï phoøng, ngoaøi caùc quy ñònh trong chuaån möïc keá toaùn coøn coù caùc quy ñònh coù lieân quan nhö TT13/2006/TT-BTC ban haønh ngaøy 27/2/2006 (xem phuï luïc 4). Trong thoâng tö naøy ñeà caäp ñeán vieäc höôùng daãn trích laäp vaø söû duïng caùc khoaûn döï phoøng giaûm giaù haøng toàn kho, toån thaát caùc khoaûn ñaàu tö taøi chính, nôï khoù ñoøi vaø döï phoøng baûo haønh saûn phaåm, haøng hoùa, coâng trình xaây laép taïi doanh nghieäp. 2.2.2. Phöông phaùp trích laäp vaø haïch toaùn döï phoøng giaûm giaù ñaàu tö ngaén haïn: Tính ñeán nay (9.2006), Boä taøi chính ñaõ ban haønh 26 chuaån möïc keá toaùn Vieät Nam vôùi ñaày ñuû caùc thoâng tö höôùng daãn. Theá nhöng, trong caùc chuaån möïc keá toaùn ñaõ ñöôïc ban haønh, khoâng coù chuaån möïc lieân quan ñeán caùc khoaûn ñaàu tö. Vieäc trích laäp, haïch toaùn döï phoøng ñöôïc tìm thaáy trong: 2.2.2.1. Quyeát ñònh 15/2006/QÑ-BTC: Trong heä thoáng taøi khoaûn keá toaùn thoáng nhaát ban haønh theo QÑ 15/2006/QÑ-BTC, coù ñeà caäp ñeán nhöõng noäi dung caên baûn lieân quan ñeán döï phoøng nhö laø: 43 - Ñònh nghóa: Döï phoøng giaûm giaù ñaàu tö ngaén haïn ñöôïc laäp ñeå ghi nhaän caùc khoaûn loã coù theå phaùt sinh do söï suït giaûm giaù chöùng khoaùn ngaén haïn maø doanh nghieäp ñang naém giöõ coù theå xaûy ra. - Ñieàu kieän trích laäp döï phoøng: töông töï nhö Quyeát ñònh 1141TC/QÑ/CÑKT - Phöông phaùp trích laäp: töông tö quyeát ñònh 1141TC/QÑ/CÑKT - Taøi khoaûn söû duïng laø TK 129 “Döï phoøng giaûm giaù ñaàu tö ngaén haïn”. - Phöông phaùp haïch toaùn: haïch toaùn döï phoøng vaø ñieàu chænh caùc nieân ñoä keá tieáp ñöôïc phaûn aùnh vaøo TK 635 “Chi phí taøi chính”. 2.2.2.2. Thoâng tö 13/2006/TT-BTC: Thoâng tö 13/2006/TT-BTC laø thoâng tö höôùng daãn cheá ñoä trích laäp vaø söû duïng caùc khoaûn döï phoøng giaûm giaù haøng toàn kho, toån thaát caùc khoaûn ñaàu tö taøi chính, nôï khoù ñoøi vaø baûo haønh saûn phaåm, haøng hoaù, coâng trình xaây laép taïi doanh nghieäp. Lieân quan ñeán döï phoøng giaûm giaù ñaàu tö ngaén haïn, thoâng tö 13/2006/TT- BTC ñeà caäp nhöõng noäi dung sau: - Ñònh nghóa: khaùc vôùi QÑ15/2006/QÑ-BTC, thoâng tö 13/2006/TT-BTC khoâng söû duïng cuïm töø khoaûn ñaàu tö ngaén haïn maø thay vaøo ñoù laø cuïm töø khoaûn ñaàu tö chöùng khoaùn vaø ñaõ ñònh nghóa nhö sau: Döï phoøng toån thaát caùc khoaûn ñaàu tö taøi chính laø döï phoøng phaàn giaù trò bò toån thaát do caùc loaïi chöùng khoaùn ñaàu tö cuûa doanh nghieäp bò giaûm giaù; giaù trò caùc khoaûn ñaàu tö taøi chính bò toån thaát do toå chöùc kinh teá maø doanh nghieäp ñang ñaàu tö bò loã. - Veà ñoái töôïng laäp döï phoøng thì töông töï nhö QÑ15/2006/QÑ-BTC. Rieâng ñoái vôùi caùc coâng ty chuyeân kinh doanh chöùng khoaùn khoâng thuoäc ñoái töôïng aùp duïng quy ñònh veà vieäc trích laäp döï phoøng toån thaát caùc khoaûn ñaàu tö chöùng khoaùn theo quy ñònh taïi thoâng tö 13/2006/TT-BTC. 44 - Töông töï nhö QÑ15/2006/QÑ-BTC, möùc trích laäp döï phoøng ñöôïc tính theo coâng thöùc sau: Möùc döï phoøng giaûm giaù ñaàu tö chöùng khoaùn = Soá löôïng chöùng khoaùn giaûm giaù taïi thôøi ñieåm laäp BCTC x Giaù goác chöùng khoaùn ghi treân soå keá toaùn - Giaù chöùng khoaùn thöïc teá treân thò tröôøng 2.2.3. Phöông phaùp trích laäp vaø haïch toaùn döï phoøng giaûm giaù ñaàu tö daøi haïn khaùc: Töông tö nhö döï phoøng giaûm giaù caùc khoaûn ñaàu tö ngaén haïn, ñeán nay trong heä thoáng chuaån möïc keá toaùn ñöôïc ban haønh, chöa coù chuaån möïc rieâng ñeå giaûi quyeát ñaày ñuû veà döï phoøng giaûm giaù caùc khoaûn ñaàu tö daøi haïn khaùc . Caùc quy ñònh lieân quan ñeán döï phoøng giaûm giaù ñaàu tö daøi haïn coù theå tìm thaáy trong: 2.2.3.1. Quyeát ñònh 15/2006/QÑ-BTC: Trong heä thoáng taøi khoaûn keá toaùn thoáng nhaát ban haønh theo quyeát ñònh 15/2006/QÑ-BTC coù ñeà caäp ñeán caùc noäi dung lieân quan ñeán döï phoøng giaûm giaù caùc khoaûn ñaàu tö daøi haïn, döï phoøng giaûm giaù chöùng khoaùn ñaàu tö trong hoaït ñoäng ñaàu tö taøi chính laø phaàn döï phoøng giaù trò bò toån thaát do giaûm giaù caùc loaïi chöùng khoaùn. - Ñònh nghóa : Döï phoøng toån thaát do giaûm giaù caùc khoaûn ñaàu tö daøi haïn hoaëc do doanh nghieäp nhaän voán goùp ñaàu tö bò loã phaûi goïi theâm voán. - Ñieàu kieän trích laäp döï phoøng: Töông töï nhö ñieàu kieän trong 1141- TC/QÑ/CÑKT. - Taøi khoaûn söû duïng laø TK 229 “Döï phoøng giaûm giaù ñaàu tö daøi haïn”. - Phöông phaùp haïch toaùn: möùc laäp döï phoøng vaø ñieàu chænh ñöôïc phaûn aùnh vaøo TK 635 “Chi phí taøi chính” 45 2.2.3.2. Thoâng tö 13/2006/TT-BTC: Theo TT13/2006/TT-BTC ngaøy 27/2/2006 ñaõ höôùng daãn phöông phaùp laäp döï phoøng caùc khoaûn ñaàu tö taøi chính daøi haïn. Theo thoâng tö naøy thì phöông phaùp laäp döï phoøng cho caùc khoaûn ñaàu tö taøi chính daøi haïn nhö sau: - Veà möùc trích laäp: töông töï quy ñònh trong quyeát ñònh 15/2006/QÑ-BTC Ngoaøi nhöõng noäi dung treân, TT13/2006/TT-BTC coøn ñeà caäp ñeán caùc khoaûn voán cuûa Toång coâng ty ñaàu tö vaøo caùc coâng ty thaønh vieân hoaëc cuûa Toång coâng ty, coâng ty ñaàu tö vaøo coâng ty traùch nhieäm höõu haïn nhaø nöôùc moät thaønh vieân, coâng ty traùch nhieäm höõu haïn hai thaønh vieân trôû leân, coâng ty coå phaàn, coâng ty hôïp danh, coâng ty lieân doanh, coâng ty lieân keát vaø caùc khoaûn ñaàu tö daøi haïn khaùc phaûi trích laäp döï phoøng, neáu doanh nghieäp nhaän voán goùp ñaàu tö bò loã phaûi goïi theâm voán (Tröø tröôøng hôïp loã theo keá hoaïch ñöôïc xaùc ñònh trong phöông aùn tröôùc khi ñaàu tö), möùc trích laäp döï phoøng cho moãi khoaûn ñaàu tö taøi chính ñöôïc tính theo coâng thöùc: Möùc döï phoøng toån thaát caùc khoaûn ñaàu tö TC daøi haïn = Toång voán goùp thöïc teá cuûa caùc beân taïi doanh nghieäp - Voán chuû sôû höõu thöïc coù x Voán ñaàu tö cuûa doanh nghieäp Toång voán goùp thöïc teá cuûa caùc beân taïi doanh nghieäp - Möùc trích toái ña cho moãi khoaûn ñaàu tö daøi haïn baèng soá voán ñaõ ñaàu tö. - Voán goùp thöïc teá cuûa caùc beân taïi caùc toå chöùc kinh teá ñöôïc xaùc ñònh treân baûng caân ñoái keá toaùn cuûa toå chöùc kinh teá naêm tröôùc thôøi ñieåm trích laäp döï phoøng (maõ soá 411 – 412 baûng caân ñoái keá toaùn ban haønh keøm theo thoâng tö soá 23/2005/TT- BTC ngaøy 30/3/2005 cuûa Boä Taøi chính). 46 - Voán chuû sôû höõu thöïc coù ñöôïc xaùc ñònh taïi baûng caân ñoái keá toaùn cuûa toå chöùc kinh teá naêm tröôùc thôøi ñieåm trích laäp döï phoøng (maõ soá 410 baûng caân ñoái keá toaùn ban haønh keøm theo thoâng tö soá 23/2005/TT-BTC ngaøy 30/3/2005 cuûa Boä Taøi chính). - Doanh nghieäp phaûi laäp döï phoøng rieâng cho töøng khoaûn ñaàu tö taøi chính coù toån thaát vaø ñöôïc toång hôïp vaøo baûng keâ chi tieát döï phoøng toån thaát ñaàu tö taøi chính. Baûng keâ laø caên cöù ñeå haïch toaùn vaøo chi phí taøi chính cuûa doanh nghieäp. - Ñieàu kieän ñeå trích laäp döï phoøng giaûm giaù ñaàu tö daøi haïn: töông töï quy ñònh trong QÑ 15/2006/QÑ-BTC. 2.2.4. Phöông phaùp trích laäp vaø haïch toaùn döï phoøng nôï khoù ñoøi: Hieän nay vaãn chöa coù chuaån möïc keá toaùn rieâng ñeå trình baøy veà döï phoøng nôï khoù ñoøi, caùc quy ñònh lieân quan ñeán döï phoøng nôï khoù ñoøi chæ ñöôïc tìm thaáy trong QÑ15/2006/QÑ-BTC vaø TT13/2006/TT-BTC. 2.2.4.1. Quyeát ñònh 15/2006/QÑ-BTC: Trong heä thoáng taøi khoaûn keá toaùn thoáng nhaát ban haønh theo QÑ 15/2006/QÑ-BTC ñaõ ñeà caäp moät soá noäi dung lieân quan ñeán döï phoøng phaûi thu khoù ñoøi nhö sau: - Ñònh nghóa: Nôï phaûi thu quaù haïn thanh toaùn ghi trong hôïp ñoàng kinh teá, caùc kheá öôùc vay nôï, baûn cam keát hôïp ñoàng hoaëc cam keát nôï, doanh nghieäp ñaõ ñoøi nhieáu laàn nhöng vaãn chöa thu ñöôïc; - Nôï phaûi thu chöa ñeán haïn thanh toaùn nhöng khaùch haøng nôï ñaõ laâm vaøo tình traïng phaù saûn hoaëc ñang laøm thuû tuïc giaûi theå, maát tích, boû troán. - Ñieàu kieän ñeå xaùc ñònh caùc khoaûn phaûi thu khoù ñoøi: + Soá tieàn phaûi thu ñöôïc theo doõi cho töøng ñoái töôïng, theo töøng noäi dung, töøng khoaûn nôï, trong ñoù ghi roõ soá nôï phaûi thu khoù ñoøi; 47 + Phaûi coù chöùng töø goác hoaëc giaáy xaùc nhaän cuûa khaùch nôï veà soá tieàn coøn nôï chöa traû bao goàm: Hôïp ñoàng kinh teá, kheá öôùc vay nôï, baûn thanh lyù hôïp ñoàng, cam keát nôï, ñoái chieáu coâng nô v.v... - Phương phaùp haïch toaùn: + Cuoái kyø keá toaùn naêm hoaëc cuoái kyø keá toaùn giöõa nieân ñoä (ñoái vôùi nhöõng doanh nghieäp coù laäp baùo caùo taøi chính giöõa nieân ñoä), doanh nghieäp caên cöù vaøo caùc khoaûn nôï phaûi thu ñöôïc xaùc ñònh laø khoâng chaéc chaén thu ñöôïc, tính toaùn vaø laäp döï phoøng cho caùc khoaûn phaûi thu khoù ñoøi. - Taøi khoaûn söû duïng ñeå phaûn aùnh laø TK 139 “Döï phoøng phaûi thu khoù ñoøi” vaø 642 “Chi phí quaûn lyù doanh nghieäp”. 2.2.4.2. Thoâng tö 13/2006/TT-BTC: Ñeå laøm roõ veà vieäc laäp döï phoøng cho caùc khoaûn phaûi thu khoù ñoøi, ngaøy 27/2/2006 Boä Taøi chính ñaõ ban haønh thoâng tö 13/2006/TT-BTC, vôùi caùc noäi dung lieân quan ñeán döï phoøng bao goàm: - Ñònh nghóa : töông töï nhö trong QÑ15/2006/QÑ-BTC - Möùc trích laäp: + 30% giaù trò ñoái vôùi khoaûn nôï phaûi thu quaù haïn töø 3 thaùng ñeán döôùi 1 naêm. + 50% giaù trò ñoái vôùi khoaûn nôï phaûi thu quaù haïn töø 1 naêm ñeán döôùi 2 naêm. + 70% giaù trò ñoái vôùi khoaûn nôï phaûi thu quaù haïn töø 2 naêm ñeán döôùi 3 naêm. Rieâng ñoái vôùi nôï phaûi thu chöa ñeán haïn thanh toaùn nhöng toå chöùc kinh teá ñaõ laâm vaøo tình traïng phaù saûn hoaëc ñang laøm thuû tuïc giaûi theå; con nôï maát tích, boû troán, ñang bò caùc cô quan phaùp luaät truy toá, giam giöõ, xeùt xöû hoaëc ñang thi haønh aùn vv... thì doanh nghieäp döï kieán möùc toån thaát khoâng thu hoài ñöôïc ñeå trích laäp döï phoøng. - Ñieàu kieän ñeå ghi nhaän laø moät khoaûn nôï phaûi thu khoù ñoøi: 48 + Khoaûn nôï phaûi coù chöùng töø goác, coù ñoái chieáu xaùc nhaän cuûa khaùch nôï veà soá tieàn coøn nôï bao goàm: hôïp ñoàng kinh teá, kheá öôùc vay nôï, baûn thanh lyù hôïp ñoàng, cam keát nôï, ñoái chieáu coâng nôï vaø caùc chöùng töø khaùc. + Nôï phaûi thu ñaõ quaù haïn thanh toaùn ghi trong hôïp ñoàng kinh teá, caùc kheá öôùc vay nôï, hoaëc caùc cam keát nôï khaùc. + Nôï phaûi thu chöa ñeán haïn thanh toaùn nhöng khaùch haøng nôï ñaõ laâm vaøo tình traïng phaù saûn hoaëc ñang laøm thuû tuïc giaûi theå, maát tích, boû troán ñang bò caùc cô qua phaùp luaät truy toá, giam giöõ, xeùt xöû, ñang thi haønh aùn hoaëc cheát. 2.2.5. Phöông phaùp trích laäp vaø haïch toaùn döï phoøng giaûm giaù haøng toàn kho: Döï phoøng giaûm giaù haøng toàn kho ñöôïc tìm thaáy trong caùc quy ñònh sau: 2.2.5.1. Chuaån möïc keá toaùn haøng toàn kho VAS 02: Chuaån möïc keá toaùn VAS 02 ñöa ra moät soá qui ñònh khi laäp döï phoøng giaûm giaù haøng toàn kho: Cuoái kyø keá toaùn naêm, khi giaù trò thuaàn coù theå thöïc hieän ñöôïc cuûa haøng toàn kho nhoû hôn giaù goác thì phaûi laäp döï phoøng giaûm giaù haøng toàn kho. khi laäp döï phoøng caàn phaûi tuaân thuû moät soá qui ñònh sau: - Soá döï phoøng giaûm giaù haøng toàn kho ñöôïc laäp laø soá cheânh leäch giöõa giaù goác cuûa haøng toàn kho lôùn hôn giaù trò thuaàn coù theå thöïc hieän ñöôïc cuûa chuùng. Vieäc laäp döï phoøng giaûm giaù haøng toàn kho ñöôïc thöïc hieän treân cô sôû töøng maët haøng toàn kho. - Vieäc öôùc tính giaù trò thuaàn coù theå thöïc hieän ñöôïc cuûa haøng toàn kho döïa treân baèng chöùng tin caäy thu thaäp ñöôïc taïi thôøi ñieåm öôùc tính. Vieäc öôùc tính naøy phaûi tính ñeán söï bieán ñoäng cuûa giaù caû hoaëc chi phí tröïc tieáp lieân quan ñeán caùc söï kieän dieãn ra sau ngaøy keát thuùc naêm taøi chính, maø caùc söï kieän naøy ñöôïc xaùc nhaän vôùi caùc ñieàu kieän hieän coù ôû thôøi ñieåm öôùc tính. 49 - Khi öôùc tính giaù trò thuaàn coù theå thöïc hieän ñöôïc phaûi öôùc tính ñeán muïc ñích döï tröõ haøng toàn kho. Ví duï, giaù trò thuaàn coù theå thöïc hieän ñöôïc cuûa löôïng haøng toàn kho döï tröõ ñeå ñaûm baûo cho caùc hôïp ñoàng baùn haøng hoaëc cung caáp dòch vuï khoâng theå huyû boû phaûi ñöa vaøo giaù trò trong hôïp ñoàng. Neáu soá haøng ñang toàn kho lôùn hôn soá haøng caàn cho hôïp ñoàng thì giaù trò thuaàn coù theå thöïc hieän ñöôïc cuûa soá cheânh leäch giöõa haøng ñang toàn kho lôùn hôn soá haøng caàn cho hôïp ñoàng ñöôïc ñaùnh giaù treân cô sôû giaù baùn öôùc tính. - Nguyeân lieäu, vaät lieäu vaø coâng cuï, duïng cuï döï tröõ ñeå söû duïng cho muïc ñích saûn xuaát saûn phaåm khoâng ñöôïc ñaùnh giaù thaáp hôn giaù goác neáu saûn phaåm do chuùng goùp phaàn caáu taïo neân seõ ñöôïc baùn baèng hoaëc cao hôn giaù thaønh saûn xuaát cuûa saûn phaåm. Coøn khi coù söï giaûm giaù cuûa nguyeân lieäu, vaät lieäu vaø coâng cuï, duïng cuï maø giaù thaønh saûn xuaát saûn phaåm cao hôn giaù trò thuaàn coù theå thöïc hieän ñöôïc cuûa saûn phaåm, thì nguyeân lieäu, vaät lieäu vaø coâng cuï, duïng cuï toàn kho ñöôïc ñaùnh giaù giaûm xuoáng baèng vôùi giaù trò thuaàn coù theå thöïc hieän ñöôïc cuûa chuùng. - Cuoái kyø keá toaùn naêm tieáp theo, phaûi thöïc hieän ñaùnh giaù môùi veà giaù trò thuaàn coù theå thöïc hieän ñöôïc cuûa haøng toàn kho cuoái naêm ñoù. Tröôøng hôïp cuoái kyø keá toaùn naêm nay, neáu khoaûn döï phoøng haøng toàn kho phaûi laäp thaáp hôn khoaûn döï phoøng giaûm giaù haøng toàn kho ñaõ laäp ôû cuoái kyø keá toaùn naêm tröôùc thì soá cheânh leäch lôùn hôn phaûi ñöôïc hoaøn nhaäp. 2.2.5.2. Chuaån möïc VAS 23 - Caùc söï kieän phaùt sinh sau ngaøy keát thuùc kyø keá toaùn naêm: Trong khoaûn b) ñoaïn 7 quy ñònh nhö sau: Thoâng tin nhaän ñöôïc sau ngaøy keát thuùc kyø keá toaùn naêm cung caáp baèng chöùng veà moät taøi saûn bò toån thaát trong kyø keá toaùn naêm, hoaëc giaù trò cuûa khoaûn toån thaát ñöôïc ghi nhaän töø tröôùc ñoái vôùi taøi saûn naøy caàn phaûi ñieàu chænh, ví duï nhö: Haøng toàn kho ñöôïc baùn sau ngaøy keát thuùc kyø keá toaùn naêm cung caáp baèng chöùng 50 veà giaù trò thuaàn coù theå thöïc hieän ñöôïc vaøo ngaøy keát thuùc kyø keá toaùn naêm cuûa haøng toàn kho. 2.2.5.3. Thoâng tö 89/2002/TT-BTC: Ñeå höôùng daãn thöïc hieän chuaån möïc keá toaùn ñôït 1, ngaøy 9/10/2002 Boä Taøi chính ñaõ ban haønh thoâng tö 89/2002/TT-BTC lieân quan ñeán döï phoøng giaûm giaù haøng toàn kho, TT 89/2002/TT-BTC chuû yeáu taäp trung höôùng daãn phöông phaùp ghi cheùp vaøo caùc taøi khoaûn coù lieân quan. Taøi khoaûn söû duïng ñeå ghi nhaän döï phoøng giaûm giaù haøng toàn kho laø TK 159 “Döï phoøng giaûm giaù haøng toàn kho” vaø TK 632 “Giaù voán haøng baùn”. 2.2.5.4. QÑ15/2006/QÑ-BTC: Trong heä thoáng taøi khoaûn keá toaùn ban haønh theo QÑ15/2006/QÑ-BTC, döï phoøng giaûm giaù haøng toàn kho ñöôïc trình baøy trong TK 159. - Veà ñònh nghóa: döï phoøng laø khoaûn döï tính tröôùc ñeå ñöa vaøo chi phí saûn xuaát, kinh doanh phaàn giaù trò bò giaûm xuoáng thaáp hôn giaù trò ñaõ ghi soå keá toaùn cuûa haøng toàn kho. - Ñieàu kieän ñeå trích laäp döï phoøng: + Döï phoøng giaûm giaù haøng toàn kho ñöôïc laäp khi giaù trò thuaàn coù theå thöïc hieän ñöôïc cuûa haøng toàn kho nhoû hôn giaù goác vaø ñöôïc ghi nhaän vaøo giaù voán haøng baùn trong kyø. + Döï phoøng giaûm giaù haøng toàn kho ñöôïc laäp vaøo cuoái kyø keá toaùn naêm khi laäp baùo caùo taøi chính. Khi laäp döï phoøng giaûm giaù haøng toàn kho phaûi ñöôïc thöïc hieän theo ñuùng caùc quy ñònh cuûa chuaån möïc keá toaùn “Haøng toàn kho” vaø quy ñònh cuûa cheá ñoä taøi chính hieän haønh. + Vieäc laäp döï phoøng giaûm giaù haøng toàn kho phaûi tính theo töøng loaïi vaät tö, haøng hoaù, saûn phaåm toàn kho. Ñoái vôùi dòch vuï cung caáp dôõ dang, vieäc laäp döï 51 phoøng giaûm giaù haøng toàn kho phaûi ñöôïc tính theo töøng loaïi dòch vuï coù möùc giaù rieâng bieät. - Phöông phaùp haïch toaùn: töông töï nhö höôùng daãn cuûa thoâng tö TT 89/2002/TT- BTC. 2.2.5.5. Thoâng tö 13/2006/TT-BTC: Trong thoâng tö 13/2006/TT-BTC ñeà caäp ñeán caùc noäi dung lieân quan trích laäp döï phoøng nhö sau: - Möùc trích laäp döï phoøng giaûm giaù haøng toàn kho ñöôïc thöïc hieän theo coâng thöùc: Möùc döï phoøng giaûm giaù vaät tö haøng hoaù = Löôïng vaät tö haøng hoaù thöïc teá toàn kho taïi thôøi ñieåm laäp baùo caùo taøi chính x Giaù goác haøng toàn kho theo soå keá toaùn - Giaù trò thuaàn coù theå thöïc hieän ñöôïc cuûa haøng toàn kho - Ñieàu kieän ñeå trích laäp döï phoøng giaûm giaù haøng toàn kho: + Nhöõng vaät tö, haøng hoaù ñöôïc trích laäp döï phoøng giaûm giaù phaûi coù hoaù ñôn chöùng töø hôïp phaùp theo quy ñònh cuûa Boä Taøi chính hoaëc coù baèng chöùng khaùc chöùng minh giaù voán haøng toàn kho. + Laø nhöõng vaät tö, haøng hoaù thuoäc quyeàn sôû höõu cuûa doanh nghieäp, toàn kho taïi thôøi ñieåm laäp baùo caùo taøi chính. 2.2.6. Phöông phaùp trích laäp vaø haïch toaùn döï phoøng nôï phaûi traû: Döï phoøng nôï phaûi traû laø moät khaùi nieäm môùi xuaát hieän gaàn ñaây. Caùc quy ñònh lieân quan ñeán döï phoøng nôï phaûi traû coù theå tìm thaáy trong: 2.2.6.1. Chuaån möïc VAS 18: Vaøo ngaøy 28 thaùng 12 naêm 2005 Boä Taøi chính ra quyeát ñònh 100/2005/QÑ-BTC ban haønh boán chuaån möïc keá toaùn ñôït 5, trong ñoù cuaån möïc VAS18 coù teân “Döï phoøng taøi saûn vaø nôï tieàm taøng”. 52 Caùc noäi dung lieân quan ñeán döï phoøng nôï phaûi traû theo chuaån möïc VAS18, bao goàm: - Ñònh nghóa: Döï phoøng nôï phaûi traû laø caùc khoaûn döï phoøng veà taøi saûn vaø nôï tieàm taøng, ngoaïi tröø caùc khoaûn phaùt sinh töø caùc hôïp ñoàng thoâng thöôøng, khoâng keå caùc hoäp ñoàng coù ruûi ro lôùn. Nôï tieàm taøng: - Nghóa vuï nôï coù khaû naêng phaùt sinh töø caùc söï kieän ñaõ qua vaø söï toàn taïi cuûa nghóa vuï nôï naøy seõ chæ ñöôïc xaùc nhaän bôûi khaû naêng hay xaûy ra hoaëc khoâng xaûy ra cuûa moät hoaëc nhieàu söï kieän khoâng chaéc chaén trong töông lai hoaøn toaøn khoâng naèm trong phaïm vi kieåm soaùt cuûa doanh nghieäp; hoaëc Taøi saûn tieàm taøng: Taøi saûn tieàm taøng laø taøi saûn coù khaû naêng phaùt sinh töø caùc söï kieän ñaõ xaûy ra vaø söï toàn taïi cuûa taøi saûn naøy chæ ñöôïc xaùc nhaän bôûi khaû naêng hay xaûy ra hoaëc khoâng hay xaûy ra cuûa moät hoaëc nhieàu söï kieän khoâng chaéc chaén trong töông lai hoaøn toaøn khoâng naèm trong phaïm vi kieåm soaùt cuûa doanh nghieäp. Doanh nghieäp khoâng ñöôïc ghi nhaän caùc taøi saûn tieàm taøng trong baùo caùo taøi chính, bôûi vì ñieàu naøy daãn ñeán vieäc ghi nhaän khoaûn thu thaäp maø coù theå khoâng bao giôø thu ñöôïc. - Caùc loaïi döï phoøng; - Ñieàu kieän ñeå trích laäp döï phoøng: + Doanh nghieäp coù nghóa vuï nôï hieän taïi (nghóa vuï phaùp lyù hoaëc nghóa vuï lieân ñôùi) do keát quaû töø moät söï kieän xaûy ra; + Söï giaûm suùt veà nhöõng lôïi ích kinh teá coù theå xaûy ra daãn ñeán vieäc yeâu caàu phaûi thanh toaùn nghóa vuï nôï; vaø + Ñöa ra moät öôùc tính ñaùng tin caäy veà giaù trò cuûa nghóa vuï nôï ñoù. - Phöông phaùp xaùc ñònh giaù trò: 53 + Giaù trò ghi nhaän moät khoaûn döï phoøng phaûi laø giaù trò ñöôïc öôùc tính hôïp lyù nhaát veà khoaûn tieàn seõ phaûi chi ñeå thanh toaùn nghóa vuï nôï hieän taïi taïi ngaøy keát thuùc kyø keá toaùn naêm. + Giaù trò öôùc tính hôïp lyù nhaát veà khoaûn chi phí ñeå thanh toaùn nghóa vuï nôï hieän taïi laø giaù trò maø doanh nghieäp seõ phaûi thanh toaùn nghóa vuï nôï hoaëc chuyeån nhöôïng cho beân thöù ba taïi ngaøy keát thuùc kyø keá toaùn naêm. Thöôøng laø khoâng theå boû ra chi phí raát cao ñeå thanh toaùn hoaëc chuyeån nhöôïng nghóa vuï nôï taïi ngaøy keát thuùc kyø keá toaùn naêm. Tuy nhieân, caùch öôùc tính veà giaù trò maø doanh nghieäp phaûi suy tính ñeå thanh toaùn hoaëc chuyeån nhöôïng nghóa vuï nôï seõ ñöa ra ñöôïc giaù trò öôùc tính ñaùng tin caäy nhaát veà chi phí seõ phaûi duøng ñeå thanh toaùn nghóa vuï hieän taïi ngaøy keát thuùc kyø keá toaùn naêm. + Caùch öôùc tính veà keát quaû vaø aûnh höôûng taøi chính ñeàu ñöôïc xaùc ñònh thoâng qua ñaùnh giaù cuûa Ban giaùm ñoác doanh nghieäp, ñöôïc boå sung thoâng qua kinh nghieäm töø caùc hoaït ñoäng töông töï vaø caùc baûng baùo caùo cuûa chuyeân gia ñoäc laäp. Caùc caên cöù coù theå döïa treân bao goàm caû caùc söï kieän xaûy ra sau ngaøy keát thuùc kyø keá toaùn naêm. 2.2.6.2. Thoâng tö 21/2006/TT-BTC: Ñeå höôùng daãn chi tieát chuaån möïc VAS18. Boä Taøi chính ñaõ ban haønh thoâng tö 21/2006/TT-BTC, vôùi nhöõng noäi dung chính nhö sau: - Ñònh nghóa : töông töï nhö trong chuaån möïc VAS18 - Caùc khoaûn döï phoøng phaûi traû thöôøng bao goàm: + Döï phoøng phaûi traû baûo haønh saûn phaåm; + Döï phoøng phaûi traû taùi cô caáu doanh nghieäp; + Döï phoøng phaûi traû ñoái vôùi hôïp ñoàng coù ruûi ro lôùn trong ñoù nhöõng chi phí baét buoäc phaûi traû cho caùc nghóa vuï lieân quan ñeán hôïp ñoàng vöôït quaù nhöõng lôïi ích kinh teá döï tính thu ñöôïc töø hôïp ñoàng ñoù; 54 + Döï phoøng phaûi traû khaùc. - Phöông phaùp haïch toaùn: Ñeå haïch toaùn caùc khoaûn döï phoøng, keá toaùn söû duïng TK 352 “Döï phoøng phaûi traû”. Sau khi ban haønh chuaån möïc VAS18 vaø thoâng tö höôùng daãn, ngaøy 20/3/2006 Boä Taøi chính ra quyeát ñònh soá 15/2006/QÑ-BTC ban haønh cheá ñoä keá toaùn môùi, trong ñoù coù söûa ñoåi boå sung moät soá taøi khoaûn trong baûng heä thoáng taøi khoaûn keá toaùn thoáng nhaát, TK 352 “Döï phoøng phaûi traû” cuõng ñöôïc boå sung trong quyeát ñònh naøy vôùi noäi dung döïa treân cô sôû cuûa chuaån möïc VAS18 vaø thoâng tö höôùng daãn chuaån möïc naøy. Do ñoù, phaàn phöông phaùp haïch toaùn cuõng nhö keát caáu cuûa TK 352 cuõng ñöôïc trình baøy gioáng trong thoâng tö höôùng daãn chuaån möïc. Tuy nhieân, ñeå höôùng daãn cuï theå hôn ñoái vôùi taát caû caùc loaïi döï phoøng trong heä thoáng keá toaùn hieän haønh, ngaøy 27/2/2006 Boä Taøi chính ñaõ ban haønh thoâng tö 13/2006/TT-BTC. Theo thoâng tö naøy thì möùc trích laäp döï phoøng cho khoaûn baûo haønh saûn phaåm, haøng hoaù, coâng trình xaây laép khoâng quaù 5% toång doanh thu tieâu thuï cuûa caùc saûn phaåm haøng hoaù. 2.3. ÑAÙNH GIAÙ THÖÏC TRAÏNG KEÁ TOAÙN DÖÏ PHOØNG TAÏI VIEÄT NAM 2.3.1. Öu ñieåm : So vôùi caùc quy ñònh trong giai ñoaïn 1995-2001, heä thoáng keá toaùn hieän haønh lieân quan ñeán döï phoøng coù nhöõng öu ñieåm noåi baät nhö sau: 2.3.1.1. Ñaõ thieát laäp moät soá caùc chuaån möïc keá toaùn coù lieân quan: - Thaät vaäy, tuy chöa ñaày ñuû nhöng Vieät Nam ñaõ coù böôùc tieán ñaùng keå trong vieäc xaây döïng vaø ban haønh caùc chuaån möïc keá toaùn. Caùc chuaån möïc keá toaùn Vieät Nam ñöôïc xaây döïng phuø hôïp vôùi chuaån möïc keá toaùn quoác teá. Beân caïnh caùc chuaån möïc, coøn coù caùc thoâng tö höôùng daãn caùch keá toaùn coù theå vaän duïng xöû lyù treân taøi khoaûn laäp baùo caùo taøi chính thoáng nhaát. 55 - Vieäc ban haønh caùc chuaån möïc giuùp giaûi quyeát moät caùch caên baûn caùc vaán ñeà lieân quan ñeán caùc khoaûn muïc vaø thoâng tin caàn trình baøy treân baùo caùo taøi chính. - Trong caùc chuaån möïc ñöôïc ban haønh, coù nhieàu chuaån möïc ñeà caäp ñeán döï phoøng nhö chuaån möïc VAS 02 - Haøng toàn kho, chuaån möïc VAS 23 - Caùc söï kieän phaùt sinh sau ngaøy keát thuùc kyø keá toaùn naêm. Ngoaøi caùc loaïi döï phoøng ñaõ ñöôïc ñeà caäp trong giai ñoaïn tröôùc, gaàn ñaây Boä Taøi chính ñaõ ban haønh chuaån möïc veà döï phoøng nôï phaûi traû. Coù theå noùi ñaây laø moät böôùc tieán boä cuûa heä thoáng keá toaùn Vieät Nam vaø böôùc daàu hoäi nhaäp vôùi thoâng leä quoác teá. 2.3.1.2. Phaàn lôùn caùc quy ñònh veà laäp döï phoøng phuø hôïp vôùi thoâng leä quoác teá: Thaäy vaäy, do ñaëc ñieåm cuûa chuaån möïc k