Đánh giá ảnh hưởng của Gien kháng vi khuẩn gây bệnh bạc lúa đến hiệu quả sản xuất lúa lai - Dương Đức Huy

KHOA HC CƠNG NGH N¤NG NGHIƯP Vµ PH¸T TRIĨN N¤NG TH¤N - kú 1 - Th¸ng 3/2018 30 ÁNH GIÁ &NH H'NG C(A GIEN KHÁNG VI KHUN GÂY BNH BC LÁ LÚA 1N HIU QU& S&N XUT LÚA LAI D2_ng
c Huy1, 2, Nguy„n V#n Hoan3, Vi Th Thu HiBn4 TĨM TT Trong n#m 2014, 2015 thí nghim nhân dịng bT R212BB7 mang gien Xa7, nhân dịng m¢ 103BB21S mang gien Xa21, sp lai cc th`c hin. Thl nghim trên din r6ng t^ h>p c<i tiUn LC212KBL -5 -ánh giá hiu qu< cPa 2 gien kháng Xa21 và Xa7 so v3i th5 gTc khơng mang gien. KUt nghiên cu cho thDy các gien kháng vi khuEn gây bnh bc lá lúa Xa7 và Xa21 -ã phát huy hiu qu< rõ rt, làm t#ng kh< n#ng kháng bnh bc lá cPa v7t liu, t#ng n#ng suDt trong nhân dịng bT, nhân dịng m¢, trong s<n xuDt ht lai F1 và canh tác lúa lai th2_ng phEm. Khi nhân dịng bT R212BB7 G vR xuân gien Xa7 -ã làm t#ng n#ng suDt cPa dịng bT 800 kg/ha; nhân dịng m¢ trong vR xuân gien Xa21 -ã làm t#ng n#ng suDt xung quanh 300 kg/ha; trong sp 2 gien Xa7-Xa21 vào con lai -ã làm t#ng n#ng suDt t3i 682 kg/ha. Trong s<n xuDt lúa lai th2_ng phEm s` chênh lch n#ng suDt tùy theo vùng tg 420 kg -Un 1.200 kg/ha, trong -ĩ chênh lch cao nhDt -t -2>c ti vùng ven bi5n n_i bnh bc lá gây hi nng cho s<n xuDt lúa nhDt là trong vR mùa. Tg khĩa: Lúa lai, R212BB7, 103BB21S, LC212KBL, gien kháng, vi khuEn bc lá. 1. T VN  4 Lúa lai là mơt tiUn b6 kj thu7t -2>c ph^ biUn r6ng G n23c ta trên 20 n#m nay (CRc Trkng Tr…t, B6 Nơng nghip và PTNT, 2016). Ch…n to giTng lúa lai kháng bnh bc lá trong n23c -ã cĩ nh0ng tiUn b6 -áng k5 nhDt là vic ng dRng các gien kháng vi khuEn gây bnh bc lá nh2 giTng lúa Bfc 2u 903 KBL, Bfc Th_m 7 KBL, S9368, TEJ, SYN98, 6129 (Bùi Tr…ng ThPy, Phan H0u Tơn (2003), Nguy„n V#n Hoan và cs (2005), VTT Hien et al. (2007), Vu Thi Thu Hien, Atsushi Yoshimura (2015). Dịng lúa m¢ 103s mang gien Xa21 -2>c chuy5n gien và -ánh giá bGi H…c vin Nơng nghip Vit Nam (V. T. T. Hien, N. V. Hoan, Yasui, H. and Yoshimura, A., 2007). Dịng bT R212BB7 mang gien Xa7 -2>c to ra và -ánh giá chi tiUt, trong -ĩ cĩ các dịng lúa bT cĩ tri5n v…ng R212BB7-504, R212BB7-575, R212BB7- 632, R212BB7-522 và R212BB7-610 (D2_ng
c Huy và Nguy„n V#n Hoan, 2016). T^ h>p lai c<i tiUn LC212KBL mang 2 gien Xa7 và Xa21 kháng vi khuEn Xanthomonas campestris pv. Oryzae cing -ã -2>c ch…n to và -ánh giá chi tiUt (D2_ng
c Huy và Nguy„n V#n Hoan, 2017). Trong cơng bT này -B c7p 1 Nghiên cứu sinh Khoa Nơng học, Học viện Nơng nghiệp Việt Nam 2 Huyện ủy huyện Bảo Yên, tỉnh Lào Cai 3 Trung tâm Nghiên cứu Cây trồng Việt Nam – Nhật Bản 4 Khoa Nơng học, Học viện Nơng nghiệp Việt Nam -Un hiu quc -2a vào dịng bT, dịng m¢ và con lai F1 thơng qua vic -ánh giá kUt qu< nhân dịng, kUt qu< s<n xuDt ht lai và -c bit là kUt qu< kh<o nghim trên din r6ng trong -iBu kin sp lai c<i tiUn LC212KBL trên các vùng sinh thái khác nhau cPa các t]nh phía Bfc. 2. V#T LI$U VÀ PHNG PHÁP NGHIÊN CU 2.1. V7t liu nghiên cu - Dịng m¢ TGMS 103BB21S mang gien Xa21 -2>c sl dRng trong thí nghim -ánh giá dịng m¢ G vR mùa trong giai -on bDt dRc và nhân dịng m¢ G vR xuân trong giai -on h0u dRc lDy -Ti chng là dịng TGMS nguyên gTc 103S. Dịng bT R212BB7 mang gien Xa7 -2>c sl dRng trong nhân và -ánh giá dịng. V3i cp -ánh giá các v7t liu thU h G2 v3i nhân giTng các cá th5 2u tú. Trong -ánh giá s<n xuDt ht lai F1 sl dRng dịng m¢ là 103BB21S hnn dịng và dịng bT R212BB7 hnn dịng -5 b<o tồn tính -a dng di truyBn. Trong -ánh giá s<n xuDt sl dRng ht giTng cPa t^ h>p c<i tiUn 103BB21S/R212BB7 ký hiu là LC212KBL. - Dịng m¢ TGMS 103s và 103BB21S do H…c vin Nơng nghip Vit Nam ch…n to; dịng R212 do Trung tâm GiTng Nơng lâm nghip Lào Cai ch…n to; c_ sG ch…n l…c dịng kháng R212BB7 và ngukn bnh kháng bc lá -ã -2>c cơng bT ti Tp chí Khoa h…c KHOA HC CƠNG NGH N¤NG NGHIƯP Vµ PH¸T TRIĨN N¤NG TH¤N - kú 1 - Th¸ng 3/2018 31 Nơng nghip Vit Nam 2016, t7p 14, sT 12: 1859- 1867. 2.2. Ph2_ng pháp nghiên cu Thí nghim nhân dịng bT R212BB7 và nhân dịng m¢ 103BB21S -2>c bT trí trong vR xuân 2014. Mc phân bĩn theo quy trình cPa Trung tâm GiTng Nơng Lâm nghip Lào Cai, cR th5 là: V3i nhân dịng bT l2>ng phân sl dRng cho 1 ha gkm: 10 tDn phân chukng, 100 kg N, 100 kg P205, 70 kg K2O, cDy m6t d<nh/khĩm kho<ng cách 22 cm x 15 cm. V3i nhân dịng m¢ 103BB21S áp dRng mc phân bĩn 10 tDn phân chukng, 70 kg N, 70 kg P205, 70 kg K2O v3i m7t -6 cDy 50 khĩm/m2, cDy 1 d<nh/khĩm. Thí nghim s<n xuDt ht lai F1 bT trí G vR mùa 2014: Áp dRng tJ l hàng bT: m¢ là 2:20, mc phân bĩn: 75 kg N/ha v3i tJ l N: P: K= 1: 1: 1. Quy trình ch…n l…c -ánh giá dịng bT m¢ th`c hin theo Quy chuEn kj thu7t QuTc gia vB chDt l2>ng ht giTng lúa lai hai dịng QCVN 01-51: 2011/BNNPTNT. Các thí nghim nhân dịng bT m¢, -ánh giá dịng m¢, s<n xuDt ht lai F1 -2_c bT trí ti Tri giTng lúa Bát Xát thu6c Trung tâm GiTng Nơng Lâm nghip Lào Cai. Trong thí nghim canh tác lúa lai th2_ng phEm áp dRng mc phân bĩn tiên tiUn trong khu v`c v3i 110 kg N/ha vR xuân, 90 kg N/ha vR mùa, tJ l N: P: K=1: 1: 0,7. Kho<ng cách cDy 25 cm x 15 cm, m7t -6 26 khĩm/m2, cDy 2 d<nh m/khĩm. Các ch] tiêu -ánh giá vB -c -i5m nơng, sinh h…c th`c hin theo Quy chuEn kj thu7t QuTc gia vB Kh<o nghim giá tr canh tác QCVN 01-55-2011-BNNPTNT. Ch] tiêu theo dõi chính t7p trung vào nhĩm tính trng sT l2>ng nh2: ThXi gian tg gieo -Un trn, chiBu cao thân, chiBu dài bơng; nhĩm ch] tiêu các yUu tT cDu thành n#ng suDt gkm: ST bơng/khĩm, sT ht/bơng, sT ht chfc/bơng và khTi l2>ng 1.000 ht. Các ch] tiêu vB sâu bnh theo H thTng tiêu chuEn -ánh giá cây lúa IRRI 2006 (Standard Evaluation System for Rice 2006). Mni loi v7t liu cDy riêng 100 cá th5, tDt c< các th5 -Bu -2>c lây nhi„m nhân to bcng vi khuEn gây bnh bc lá lúa Xanthomonas campestris pv. Oryzae v3i 3 chPng cĩ ngukn gTc tg Lào Cai, Nam
nh và Thanh Hĩa. Sl dRng giTng ki5m tra hiu l`c cPa vi khuEn là chuEn nhi„m IR24. Lây nhi„m theo ph2_ng pháp (Swing J. G. và Civerolo E. L., 1995). Ba mQu phân l7p (MPL) vi khuEn bc lá, MPL1: HAU 01043, MPL2: HAU 02009- 2 và MPL 3: HAU 02034-6 -2>c nuơi cDy trên mơi tr2Xng Wakimoto trong 48 giX -5 to dung dch lây nhi„m. Lây nhi„m -2>c tiUn hành bcng ph2_ng pháp nhúng kéo ng7p trong dung dch cha 104 vi khuEn/ml. Cft -9u ng…n lá lúa bcng kéo, mni l9n cft khơng quá 4 lá và ch] cft 1 l9n sau 1 l9n nhúng kéo. ThXi -i5m lây nhi„m là b23c 4 cPa phân hĩa -ịng (19-20 ngày tr23c trn) là lúc cây lúa mQn c<m nhDt v3i bnh bc lá (Furuya et al., 2002). Dịng IRBB7 -2>c sl dRng làm -Ti chng kháng và giTng IR24 làm -Ti chng nhi„m. Tiêu chuEn -ánh giá tính kháng cPa các dịng R212BB7, 103BB21S và các t^ h>p lai -2>c tính theo chiBu dài vUt bnh theo ph2_ng pháp và ch] tiêu -ánh giá cPa Furuya et al., 2003, nh2 mơ t< G b<ng 1. Tiêu chuEn -ánh giá tính kháng cPa các dịng -2>c tính theo chiBu dài vUt bnh theo ph2_ng pháp và ch] tiêu -ánh giá cPa Furuya et al., 2003, nh2 mơ t< G b<ng 1. B<ng 1. Tiêu chuEn vB phân cDp mc -6 nhi„m bnh bc lá lúa qua lây nhi„m nhân to TT Mc -6 nhi„m bnh ChiBu dài vUt bnh (cm) 1 Kháng cao (HR) < 1 2 Kháng (R) 1- 4 3 Kháng trung bình (MR) 4,1 - 8 4 Nhi„m trung bình (MS) 8,1 — 12 5 Nhi„m (S) > 12
ánh giá các ch] tiêu bcng lDy mQu ngQu nhiên 5 -i5m, mni -i5m 4 cây. N#ng suDt th`c thu -ánh giá bcng gt thTng kê theo Thơng t2 sT: 721-TCTK/NN cPa T^ng cRc ThTng kê: Quy -nh ph2_ng pháp tính n#ng suDt lúa và hoa màu l2_ng th`c trên m6t -_n v din tích canh tác. 3. KT QU NGHIÊN CU VÀ TH O LU#N 3.1. œnh h2Gng cPa gien kháng -Un vic ch…n và nhân dịng bT R212BB7
ã kUt h>p -ánh giá dịng bT mang gien Xa7 v3i vic nhân giTng -5 cĩ lơ ht nguyên chPng cPa hai dịng R212BB7 là R212BB7-575 và R212BB7-632 (b<ng 2 và 3). KUt qu< quan sát cho thDy là c< 7 dịng phRc hki bao gkm 3 dịng cPa dịng c<i tiUn R212-575 và 4 dịng cPa dịng c<i tiUn R212 - 632 -Bu -t yêu c9u trên nh0ng tính trng c_ b<n nh2 giTng gTc. Xét theo -6 lch chuEn, các dịng ch…n l…c -Bu ncm trong khoc phép cĩ nghya là các dịng ch…n l…c trong khuơn kh^ cPa dịng c<i tiUn là khơng khác KHOA HC CƠNG NGH N¤NG NGHIƯP Vµ PH¸T TRIĨN N¤NG TH¤N - kú 1 - Th¸ng 3/2018 32 nhau. Tg kUt qu< này ht cPa các dịng ch…n l…c cĩ mã sT 575 và 632 -ã -2>c hnn h>p li thành lơ ht giTng cĩ ký hiu là R212BB7-575 và R212BB7-632 -5 tiUp tRc -2a -i nhân giTng phRc vR ch2_ng trình s<n xuDt ht lai t^ h>p LC212KBL. B<ng 2.
ánh giá các ch] tiêu c_ b<n cPa các dịng bT R212BB7-575 trong vR mùa 2014 Mc -6 bi5u hin cPa tính trng G2 — R212BB7-575 TT Mã sT dịng R575 ThXi gian trn (ngày) ThXi gian chín (ngày) ChiBu cao thân (cm) ChiBu dài bơng (cm) ST bơng/ khĩm ST ht chfc/ bơng KL 1.000 ht (gam)
t/ khơng -t 1 R212BB7-575-4 70 98 94,8 27,3 6,9 820,6 25,6
t 2 R212BB7-575-9 70 98 93,0 28,1 6,6 820,5 25,5
t 3 R212BB7-575-12 70 98 95,5 26,6 6,9 968,1 25,7
t 4 R212 (
C) 70 98 94,6 26,8 6,8 826,8 25,5 - Trung bình 94,4 27,3 6,5 869,7 25,6
6 lch chuEn (s) 1,3 0,8 0,5 85,2 0,1 B<ng 3.
ánh giá các ch] tiêu c_ b<n cPa các dịng R212BB7-632 trong vR mùa 2014 Mc -6 bi5u hin cPa tính trng G2 - R212BB7-632 TT Mã sT dịng R632 ThXi gian trn (ngày) ThXi gian chín (ngày) ChiBu cao thân (cm) ChiBu dài bơng (cm) ST bơng/ khĩm ST ht chfc/ bơng KL 1.000 ht (gam)
t/ khơng -t 1 R212BB7-632-2 70 98 75,0 23,6 6,3 774 25,5
t 2 R212BB7-632-9 70 98 73,9 23,1 6,8 843 25,6
t 3 R212BB7-632-16 70 98 76,1 22,8 6,6 763,8 26,0
t 4 R212BB7-632-21 70 98 76,3 22,6 6.7 841,6 25,8
t 5 R212(
C) 70 98 94,6 26,8 6,8 826,8 25,5 - Trung bình 75,3 23,0 5,5 805,3 25,73
6 lch chuEn (s) 1,1 0,4 0,6 42,7 0,22 B<ng 4. Mc -6 kháng bnh bc lá cPa các dịng bT R212BB7 trong vR mùa 2014 ChPng Lào Cai ChPng Nam
nh ChPng Thanh Hĩa Tên dịng ChiBu dài vUt bnh (cm) Mc ph<n ng ChiBu dài vUt bnh (cm) Mc ph<n ng ChiBu dài vUt bnh (cm) Mc ph<n ng R212BB7-632-2 1,1 R 0,1 HR 0,5 HR R212BB7-632-9 0,5 HR 0,9 HR 1,2 R R212BB7-632-16 1,1 R 2,1 R 1,2 HR R212BB7-632-21 0,8 HR 1,5 R 2,2 R R212BB7-575-4 4,7 R 3,8 R 5,2 R R212BB7-575-9 3,5 R 3,1 R 4,3 R R212BB7-575-12 0,8 HR 1,7 R 2,8 R R212(
C) 16,0 S 5,3 MR 17,3 S IR24 (
C) 15,6 S 17,0 S 17,6 S KHOA HC CƠNG NGH N¤NG NGHIƯP Vµ PH¸T TRIĨN N¤NG TH¤N - kú 1 - Th¸ng 3/2018 33 Xét trên tính trng kháng bnh bc lá là mRc tiêu cTt yUu cPa ch2_ng trình thì tDt c< các dịng ch…n l…c cPa 2 dịng c<i tiUn R212BB7-575 và R212BB7- 632 -Bu bi5u hin tính kháng h_n hn R212 nguyên gTc. Chng hn v3i chPng vi khuEn gây bnh bc lá Lào Cai cĩ 3 dịng bi5u hin tính kháng cao, 4 dịng bi5u hin tính kháng, trong khi R212 nguyên gTc bi5u hin nhi„m. V3i chPng Nam
nh R212 nguyên gTc cĩ tính kháng nh¢ thì các dịng R212 mang gien Xa7 -Bu bi5u hin kháng -Un kháng cao. Tình hình t2_ng t` cing quan sát thDy G chPng vi khuEn Thanh Hĩa, trong khi R212 nguyên gTc b nhi„m thì tDt c< các dịng ch…n l…c -Bu cĩ tính kháng -Un kháng cao, -iBu này khng -nh qua kUt qu< G b<ng 4. KUt qu< nghiên cu vB n#ng suDt và các yUu tT cDu thành n#ng suDt các dịng R212BB7 nh2 sau (b<ng 5): B<ng 5. Các yUu tT cDu thành n#ng suDt cPa các dịng bT R212BB7 trong vR xuân 2015 NSTT Ch] tiêu theo dõi Tên dịng ST bơng /khĩm T^ng sT ht /bơng ST ht chfc /bơng TJ l ht chfc (%) KL 1.000 ht (gam) NSLT (t/ha) N#ng suDt (t/ha) Chênh lch so v3i
C (t/ha) R212BB7- 632 5,4 186 169 90,86 29,5 67,00 48,00 1,64 R212BB7- 575 5,6 199 177 89,94 27,8 70,58 56,00 9,64 R212 (
C) 5,3 178 148 83,14 24,6 62,56 46,36 - Ht giTng thu -2>c cPa hai dịng R212BB7-575 và R212BB7- 632 -2>c bT trí nhân giTng cDp ht nguyên chPng G vR xuân 2015 (b<ng 5). Các dịng R212BB7 ts ra tiUn b6 h_n so v3i giTng gTc R212 G sT ht/bơng (c< t^ng sT ht và sT ht chfc), -c bit khTi l2>ng 1.000 ht cPa c< hai dịng c<i tiUn -Bu cao h_n so v3i giTng gTc, -iBu này -ã dQn -Un s` c<i thin n#ng suDt cPa lơ ht nhân dịng.
c bit n#ng suDt cPa dịng R212BB7-575 -t cao h_n 9,64 t/ha so v3i -Ti chng. KUt qu< này m6t l9n n0a cPng cT s` thành cơng trong vic chuy5n gien kháng vi khuEn gây bnh bc lá lúa và các <nh h2Gng tích c`c cPa th5 cho dQn -Un s` c<i tiUn rõ rt cPa hai dịng R212BB7, tiBn -B -5 c<i tiUn giTng lúa lai LC212. 3.2. œnh h2Gng cPa gien kháng -Un vic nhân dịng m¢ 103BB21S
ã t^ chc -ánh giá dịng m¢ 103BB21S (mang gien Xa21) trong thXi k¤ bDt dRc G vR mùa n#m 2014 ti Bát Xát, Lào Cai. KUt quc th5 hin G b<ng 6. B<ng 6.
ánh giá các ch] tiêu c_ b<n cPa các dịng m¢ 103BB21S thXi k¤ bDt dRc trong vR mùa 2014 ti Bát Xát, Lào Cai Mc -6 bi5u hin cPa tính trng G G2- 103BB21S TT Ký hiu dịng ThXi gian gieo-trn (ngày) ThXi gian sinh tr2Gng (ngày) ChiBu cao thân (cm) ChiBu dài bơng (cm) ST bơng/ khĩm ST ht/ bơng Mc kháng bnh bc lá
6 bDt dRc (%)
t/ khơng -t 1 103SBB21S-1 87 116 88,5 23,1 6,5 157 R 100
t 2 103SBB21S-2 88 116 89,1 24,2 6,6 160 R 100
t 3 103SBB21S-3 88 116 87,5 23,7 5,9 159 R 100
t 4 103SBB21S-4 86 116 87,6 24,3 5,8 158 R 100
t 5 103SBB21S-5 88 116 88,3 24,5 6,0 161 R 100
t 6 103SBB21S-6 87 116 89,6 24,9 6,5 166 R 100
t KHOA HC CƠNG NGH N¤NG NGHIƯP Vµ PH¸T TRIĨN N¤NG TH¤N - kú 1 - Th¸ng 3/2018 34 7 103SBB21S-7 88 116 88,5 25,1 6,8 167 R 100
t 8 103S 87 116 88,6 25,2 6,6 165 S 100 Trung bình 87,3 24,3 6,3 161,1
6 lch chuEn (s) 3,1 0,7 0,4 9,6 Bc ch…n trong 12 dịng -ánh giá -Bu cĩ các tính trng c_ b<n ncm trong kho<ng cho phép tg thXi gian sinh tr2Gng, chiBu cao thân, -c -i5m bơng, sT bơng/khĩm, sT ht/bơng và -6 bDt dRc.
i5m khác bit duy nhDt quan sát thDy G tính kháng vi khuEn gây bnh bc lá lúa: Qua hai vR mùa theo dõi trong khi dịng 103S nguyên b<n b nhi„m thì tDt c< các dịng ch…n l…c -5 duy trì -Bu bi5u hin kháng.
ĩ cing là mRc tiêu -ã -t -2>c cPa ch…n l…c duy trì. Các dịng -t yêu c9u -2>c nhân lên cDp ht nguyên chPng -5 phRc vR ch2_ng trình sp LC212KBL. Các dịng duy trì cPa TGMS 103BB21S -ã -2>c nhân giTng thành cơng G vR xuân 2015 ti Bát Xát, Lào Cai. KUt quc th5 hin G b<ng 7. Do cĩ tính kháng bnh bc lá nên cây lúa dịng 103BB21S sinh tr2Gng, phát tri5n tTt h_n và hiu qu< là tiBm n#ng n#ng suDt -2>c c<i thin, n#ng suDt lý thuyUt ht m¢ cao h_n. V3i cùng chU -6 canh tác dịng 103BB21S cho n#ng suDt th`c thu cao h_n 3,05 t/ha t2_ng ng 22%.
ây là m6t s` chênh lch rDt -áng k5 bi5u hin 2u thU cPa gien kháng Xa21, -iBu này cing khng -nh trong kUt qu< -ánh giá cPa Vu Thi Thu Hien, Atsushi Yoshimura (2015). Bp các ch] tiêu sinh tr2Gng, phát tri5n cPa dịng m¢ 103S và dịng m¢ ch…n l…c 103BB21S thXi k¤ h0u dRc vR xuân 2015 ti Bát Xát, Lào Cai Ch] tiêu 103SBB21S 103S Ngày gieo 15/12/14 15/12/14 Ngày cDy 25/1/15 25/1/15 T^ng sT lá 15 15 TGST (ngày) 158 160 NSLT (t/ha) 28,1 25,0 NSTT (t/ha) 16,8 13,75 Mc kháng bnh bc lá R S Chênh lch n#ng suDt (kg/ha) 305 - 3.3. œnh h2Gng cPa gien kháng -Un kUt qu< s<n xuDt ht lai F1 œnh h2Gng cPa gien kháng Xa7 và Xa21 -2>c -ánh giá thơng qua chênh lch n#ng suDt gi0a t^ h>p mang gien kháng LC212BB7, LC212BB21 và LC212BB7/BB21 so sánh v3i t^ h>p nguyên gTc khơng mang gien kháng LC212, kUt quc th5 hin G b<ng 8. Bng cPa các t^ h>p lai trong vR mùa 2015 ti Bát Xát, Lào Cai TT Tên cp lai Tên t^ h>p N#ng suDt (kg/ha) Chênh lch so v3i -Ti chng (kg/ha) S<n l2>ng (kg) 1 103S/R212BB7-632 LC212BB7 2900 532 3190 2 103S/R212BB7-575 LC212BB7 2860 492 2860 3 103BB21S/R212BB7-632 LC212BB21/R212BB7 3050 682 1830 4 103BB21S/R212BB7-575 LC212BB21/R212BB7 2930 562 1172 5 103BB21S/R212 LC212BB21 2662 294 1198 6 103S/R212 LC212 (
C) 2368 - 947 T^ng sng (kg) 11197 KUt quc cho thDy trong cùng -iBu kin mùa vR và -iBu kin canh tác các t^ h>p mang gien kháng vi khuEn gây bnh bc lá -Bu cho n#ng suDt cao h_n -Ti chng LC212 khơng mang gien kháng, phù h>p v3i nghiên cu cPa D2_ng
c Huy, Nguy„n V#n Hoan (2016, 2017). S` chênh lch này biUn -6ng tg 294 kg/ha (t^ h>p LC212BB21) -Un 682 kg/ha (LC212BB21/R212BB7). Nguyên nhân dQn -Un chênh lch n#ng suDt là do gien kháng mang li, do trong -iBu kin vR mùa 2015 bnh bc lá xuDt hin rDt ph^ biUn G Lào Cai; các t^ h>p khơng mang gien kháng bc lá b <nh h2Gng trên c< dịng bT cing nh2 dịng m¢. Quan sát thDy G t^ h>p 103BB21S/R212BB7-632 và t^ h>p 103BB21S/R212BB7-575 do c< dịng bT và dịng m¢ -Bu mang gien kháng nên -ã to ra qu9n th5 ru6ng lúa bT m¢ khơng b nhi„m bnh bc lá dQn -Un -t KHOA HC CƠNG NGH N¤NG NGHIƯP Vµ PH¸T TRIĨN N¤NG TH¤N - kú 1 - Th¸ng 3/2018 35 n#ng suDt ht lai cao h_n (t2_ng ng là 682 kg/ha G t^ h>p 103BB21S/R212BB7-632 và 562 kg/ha G t^ h>p 103BB21S/R212BB7-575). KUt qu< cho thDy, cùng chi phí sp LC212BB21/R212BB7 cĩ n#ng suDt ht lai t#ng -2>c t3i trên 682 kg/ha. V3i giá thành ht lai G thXi -i5m n#m 2015 là 60.000 -/kg thì t^ h>p lai LC212BB21/R212BB7 mang hai gien kháng Xa21 và Xa7 -ã cho thu nh7p cao h_n t3i trên 40 triu -kng/ha. Hai t^ h>p lai c<i tiUn cĩ dịng m¢ mang gien kháng Xa21 và dịng bT mang gien kháng Xa7 -2>c ký hiu là LC212KBL và -2>c kh<o nghim r6ng -5 ki5m chng trong -iBu kin s<n xuDt. 3.4. œnh h2Gng cPa gien kháng bnh bc lá -Un s<n xuDt lúa lai th2_ng phEm TiUn hành thl nghim t^ h>p lúa lai c<i tiUn LC212KBL trong -iBu kin vR xuân 2015 và vR mùa 2015 ti các vùng sinh thái cPa các t]nh miBn núi các t]nh phía Bfc: Vùng trung du Bfc b6, vùng -kng bcng Bfc b6, vùng ven bi5n -kng bcng Bfc b6 và vùng Bfc Trung b6. KUt quc G b<ng 9. Bp lúa lai LC212 KBL ti các -i5m kh<o nghim n#m 2015
VT: -i5m Sâu bnh Bnh khơ vcn Bnh bc lá Bnh -o ơn lá Sâu -Rc thân R9y nâu Mơ hình LC212 KBL LC212 (-/c) LC212 KBL LC212 (-/c) LC212 KBL LC212 (-/c) LC212 KBL LC212 (-/c) LC212 KBL LC212 (-/c) VR xuân 2015 Bát Xát- Lào Cai 3 3 1 3 2 2 0-1 0-1 1-3 1-3 B<o Yên — Lào Cai 5 5 1 3 1 1 0-1 0-1 1-3 1-3 VR mùa 2015 Bát Xát — Lào Cai 3-5 5-7 1 5 1 1 0-1 0-1 1-3 1-3 V#n Bàn — Lào Cai 3-5 3-5 1 5 1 2 0-1 0-1 3-5 5-7 B<o Yên- Lào Cai 3 5 1 5 2 2 0-1 0-1 1-3 1-3 H7u L6c-Thanh Hĩa 5-7 5-7 1 5 2-3 2-3 1-3 1-3 3-5 3-5 Chu Hĩa-Vit Trì 3 3-5 1 5 2 2 0-1 0-1 1-3 1-3 H<i H7u — Nam
nh 3 3-5 1 7 1 3 1 1 3 3 B<ng 9 cho thDy mc -6 nhi„m bnh bc lá cĩ s` khác bit rõ rt, G tDt c< các -i5m, k5 c< vùng ven bi5n giTng LC212KBL ch] b nhi„m G -i5m 1, cịn giTng lúa LC212 (-Ti chng) b nhi„m G -i5m 3 trong vR xuân, -i5m 5 trong vR mùa, -c bit trong -iBu kin vR mùa G Nam
nh giTng LC212 b nhi„m nng (-i5m 7).
iBu này khng -nh giTng lúa LC212 KBL cĩ tính kháng bnh bc lá cao và cĩ ý nghya hUt sc quan tr…ng trong -iBu kin vR mùa G các t]nh ven bi5n. Do cây lúa sinh tr2Gng tTt nên sc chTng chu sâu bnh cPa LC212KBL cing t#ng lên -áng k5: Mc nhi„m -o ơn lá cing thDp h_n, g9n nh2 khơng b sâu -Rc thân gây hi, tuy nhiên ph<n ng v3i r9y nâu thì khơng quan sát thDy s` khác bit. KUt qu< theo dõi vB n#ng suDt lúa và các yUu tT cDu thành n#ng suDt lúa LC212KBL th2_ng phEm cĩ s` khác bit, kUt quc th5 hin G b<ng 10. KUt qu< ti b<ng 10 cho thDy n#ng suDt cPa t^ h>p lúa lai c<i tiUn LC212KBL -Bu cao h_n so v3i -Ti chng LC212 G tDt c< các -i5m kh<o nghim. Mc chênh lch này -t tg 4,2 t/ha (ti H7u L6c- Thanh Hĩa) -Un 12,0 t/ha (ti H<i H7u, Nam
nh), cịn li ph^ biUn G mc 8-9 t/ha.
c bit G vùng ven bi5n H<i H7u n_i bnh bc lá G vR mùa 2015 gây hi nng thì hiu qup LC212KBL càng rõ rt, s` chênh lch n#ng suDt trong cùng -iBu kin gieo cDy gi0a t^ h>p c<i tiUn LC212KBL v3i giTng lúa lai nguyên gTc LC212 -ã -t t3i 12,0 t/ha. KUt qu< này mG ra kh< n#ng mG r6ng gieo cDy giTng lúa LC212KBL -5 gĩp ph9n t#ng n#ng suDt lúa, -kng thXi hn chU vic sl dRng thuTc b<o v th`c v7t, gĩp ph9n b<o v mơi tr2Xng sinh thái. KHOA HC CƠNG NGH N¤NG NGHIƯP Vµ PH¸T TRIĨN N¤NG TH¤N - kú 1 - Th¸ng 3/2018 36 B<ng 10. N#ng suDt và các yUu tT cDu thành n#ng suDt lúa cPa giTng lúa LC212KBL Din tích (ha) TGST (ngày) KL 1.000 ht NSLT NSTT NSTT -/c LC212 Chênh lch so v3i -/c LC212 VR s<n xuDt
i5m kh<o nghim ST bơng h0u hiu/ khĩm ST ht chfc/ bơng (gam) (t/ha) (t/ha) (t/ha) (t/ha) B<n Qua - Bát Xát 1 117 5,8 199,3 29,8 89,4 71,5 66,8 4,7 VR xuân 2015 Xuân Hịa, B<o Yên 1 110 6,0 201,2 28,8 90,3 74,3 65,0 9,3 CTc San - Bát Xát 1 95 5,6 189,7 29,1 80,5 73,8 65,6 8,2 Xuân Hịa, B<o Yên 1,5 93 5,9 196,9 29,1 87,9 70,0 61,9 8,1 VR mùa 2015 ChiBng Ken -V#n Bàn 1,5 98 5,4 190,5 29,2 78,1 68,5 59,6 8,9 H7u L6c -Thanh Hĩa 3,5 93 5,8 196,8 29,3 87,1 65,5 61,3 4,2 Chu Hĩa - Vit Trì 0,5 95 6,5 191,4 28,6 92,3 72,0 63,8 8,2 H<i H7u, Nam
nh 0,5 95 6,8 191,5 29,3 98,9 75,6 63,6 12,0 4. KT LU#N KUt qu< nghiên cu -ã -ánh giá và xác -nh -2>c 7 dịng bT mang gien kháng bc lá Xa7 ký hiu R212BB7-575 và R212BB7-632 tg dịng bT nguyên gTc R212 và 7 dịng m¢ mang gien Xa21 ký hiu 103SBB21S và nhân ht giTng phRc vR cho lai to.
ã tiUn hành lai to và sp lai c<i tiUn LC212KBL mang 2 gien kháng Xa7, Xa21 và thl nghim din r6ng t^ h>p c<i tiUn LC212KBL -5 -ánh giá hiu qu< cPa 2 gien kháng Xa21 và Xa7 so v3i th5 gTc khơng mang gien. KUt qu< nghiên cu cho thDy gien kháng vi khuEn gây bnh bc lá lúa Xa7 và Xa21 -ã phát huy hiu qu< rõ rt: Nâng cao kh< n#ng kháng bnh bc lá cPa v7t liu, t#ng n#ng suDt trong nhân dịng bT, dịng m¢, trong s<n xuDt ht lai F1 và canh tác lúa lai th2_ng phEm. TDt c< các v7t liu mang gien kháng tg dịng m¢ 103BB21S mang gien Xa21, dịng bT R212BB7 mang gien Xa7 -Un con lai F1 LC212KBL mang 2 gien Xa7 và Xa21 -Bu bi5u hin tính kháng v3i bnh bc lá h_n hn so v3i th5 khơng mang gien kháng bnh bc lá. Trong sp 2 gien Xa7 và Xa21 -ã làm t#ng n#ng suDt lúa t3i 682 kg/ha; trong s<n xuDt lúa lai th2_ng phEm s` chênh lch n#ng suDt tùy theo vùng s<n xuDt, song -Bu làm t#ng n#ng suDt tg 4,2 -Un 12,0 t/ha, trong -ĩ chênh lch cao nhDt -t -2>c ti vùng ven bi5n n_i bnh bc lá gây hi nng cho s<n xuDt lúa trong vR mùa. L¥I CœM ¦N Xin chân thành c<m _n Trung tâm GiTng Nơng Lâm nghip Lào Cai, Trung tâm Nghiên cu cây trkng Vit Nam — Nh7t B<n; Khoa Nơng h…c — H…c vin Nơng nghip Hà N6i và các -a ph2_ng -ã giúp -† th`c hin cơng trình này. TÀI LI$U THAM KH O 1. B6 Nơng nghip và Phát tri5n nơng thơn (2012). Quy chuEn kj thu7t QuTc gia vB kh<o nghim giá tr canh tác QCVN 01-55-2011- BNNPTNT. 2. CRc Trkng tr…t, B6 Nơng nghip và Phát tri5n nơng thơn (2016). Hai m2_i n#m phát tri5n lúa lai G Vit Nam. Báo cáo ti h6i ngh t^ng kUt phát tri5n lúa lai G Vit Nam, Nam
nh 2016. 3. Dilla-Ermita C., E. Tandayu, D. Lozada, D. Lozada, L. Nora, V. Bartolome, C. Vera Cruz2, E. D. N. A. Ardales3, M. Diaz4, M. Mendioro, M. Thomson (2014). Genome - wide Association Analysis of a Diverse Rice Panel for Bacterial Leaf Blight Resistance. Procceding of 10th Rice Congres, Hanoi 2014, IRC14-0990 01e. 4. Furuya, N., Taura, S., Bui Trong Thuy, Phan Huu Ton, Nguyen Van Hoan & Yoshimura, A. (2003). Experimental technique for Bacterial Blight of Rice. HAU-JICA ERCB Project, Ha Noi, 2003, p.42. 5. Vu Thi Thu Hien, Atsushi Yoshimura (2015). Identifying map location and Markers Linked to Thermosensitive Genic Male Sterility Gene in 103S Line. Tp chí Khoa h…c và Phát tri5n 2015, t7p 13, sT 3: 331-336. 6. Hien V. T. T., N. V. Hoan, Yasui, H. and A. Yoshimura (2007). Development of a new thermo- KHOA HC CƠNG NGH N¤NG NGHIƯP Vµ PH¸T TRIĨN N¤NG TH¤N - kú 1 - Th¸ng 3/2018 37 sensitive genic male sterility line with bacterial blight resistance by molecular marker-assisted selection. Proceedings of the JSPS international Seminar 2007 Hybrid rice and agro ecosystem, 22-25 November 2007 HUA, Viet Nam, p, 45-51. 7. Hoan N. V., V. H. Quang, B. T. Thuy (2005). Use of Nearly Isogenic Lines for Bacterial Leaf blight Resistance in Hybrid Rice Breeding Program. Bull., Inst., Trop., Agr., Kyushu Univ., 28-1 (Special Issue): 9-13, 2005. 8. D2_ng
c Huy, Nguy„n V#n Hoan (2016). Chuy5n gien Xa7 kháng vi khuEn bc lá vào dịng phRc hki -5 phát tri5n lúa lai hai dịng. Tp chí Khoa h…c Nơng nghip Vit Nam 2016, t7p 14, sT 12: 1859- 1867. 9. D2_ng
c Huy, Nguy„n V#n Hoan (2017).
ánh giá -c -i5m cPa các t^ h>p lai c<i tiUn mang gien kháng vi khuEn gây bnh bc lá lúa. Tp chí Nơng nghip và Phát tri5n nơng thơn, sT 21/2017, trang 40-47. 10. D2_ng
c Huy, Nguy„n V#n Hoan (2017).
ánh giá -c -i5m cPa dịng phRc hki mang gien kháng vi khuEn kháng bnh bc lá. Tp chí Nơng nghip và Phát tri5n nơng thơn, sT 22/2017, trang 9- 16. 11. IRRI (2006). Standard Evaluation System for Rice; (SES-2006). Losbanõs Lauguna, Philippines. 12. Khush G. S. (2013). Strategies for increasing the yield potential of cereals: Case of rice as an example. Plant Breeding, 132(5), 433-436. 13. Bùi Tr…ng ThPy, Phan H0u Tơn (2003). Nghiên cu kh< n#ng kháng các chPng bc lá Vit Nam cPa t7p -ồn ch] th cha -a gien chTng bnh khác nhau. Tp chí KHKTNN, t7p1 sT 4, 2003, 283- 287. 14. Trung tâm GiTng nơng lâm nghip Lào Cai (2012). KUt qu< kh<o nghim giTng lúa lai hai dịng LC212. Báo cáo cơng nh7n giTng cây trkng m3i. CRc Trkng tr…t, B6 Nơng nghip và Phát tri5n nơng thơn. 15. Webb, K. M., I. On˜a, J. Bai, K. A. Garrett, T. Mew, C. M. Vera Cruz and J. E. Leach (2010). A benefit of high temperature: increased effectiveness of a rice bacterial blight disease resistance gene. New Phytologist, 185: 568 - 576. EVALUATE THE IMPACT OF BACTERIAL LEAF BLIGHT RESISTANCE GENE FOR THE RESULT OF THE HYBRID RICE PRODUCTION Duong Duc Huy, Nguyen Van Hoan, Vu Thi Thu Hien Summary In 2 years 2014, 2015 investigation on multiplication of male R212BB7 carrying Xa7, female 103BB21S carrying Xa21, hybrid seed production of combination LC212KBL carrying two gene Xa7, Xa21 and hybrid cultivation comparing to original varieties without Xa gene were laid out. The results showed that the resistance to Bacterial Leaf Blight (BLB) of Xa7 and Xa21 genes are better resistance ability to BLB disease, better yield on male and female multiplication, on hybrid production and higher yield on hybrid cultivation of advanced hybrid combination. The yield on multiplication of male R212BB7 in spring season is 800 kg/ha higher than the original check R212; on the same time the female 103BB21S gave the yield on 300 kg/ha higher than original 103S without Xa21. Hybrid seed production of LC212KBL carrying two genes Xa7 and Xa21 was manifested 682 kg higher on the yield comparing with original hybrid variety LC212. Belong of ecological area, the yield of LC212KBL are appearing variation differential from 420 kg/ha to 1200 kg/ha. The highest differentiation on the yield comparison to original LC212 is on coastal area where Bacterial Leaf Blight disease always makes heavy loose of the rice production in Autumn crop. Keywords: Hybrid rice, R212BB7, 103BB21S, LC212KBL, resistance gene, bacterial leaf blight. Ng2Xi ph<n bin: GS.TS. Nguy„n V#n TuDt Ngày nh7n bài: 5/01/2018 Ngày thơng qua ph<n bin: 5/02/2018 Ngày duyt -#ng: 12/02/2018