Báo cáo Khoa học Quy trình sản xuất phân hữu cơ vi sinh vật đa chức năng và hiệu quả của loại phân này bón cho cây lạc xuân trên đất bạc màu

Báo cáo khoa học Quy trình sản xuất phân hữu cơ vi sinh vật đa chức năng và hiệu quả của loại phân này bón cho cây lạc xuân trên đất bạc màu T¹p chÝ KHKT N«ng nghiÖp 2007: TËp V, Sè 1: 55-59 §¹i häc N«ng nghiÖp I Quy tr×nh s¶n xuÊt ph©n h÷u c¬ vi sinh vËt ®a chøc n¨ng vµ hiÖu qu¶ cña lo¹i ph©n nµy bãn cho c©y l¹c xu©n trªn ®Êt b¹c mµu HiÖp Hßa - B¾c Giang Study on the effect of multifunctional biological fertilizer on groundnut grown on infertile soil in spring cropping season in Hiephoa district, Bacgiang province NguyÔn Xu©n Thµnh1, Ninh Minh Ph−¬ng, NguyÔn ThÕ B×nh SUMMARY Multifunctional biological fertilizer is proven to meet Vietnamese standard (TCVN.134B, 1996) and its quality can be remained up to 5 months after production. The experimental result showed that the all growth parameters of spring ground peanut viz., germination rate, plant height and nitrogen fixing rate, number of roots were increased as applying the fertilizer. In Spring cropping season, the yield of groundnut was from 0.41 to 0.56 and from 0.28 to 0.43 ton per ha under the fertilizer condition higher than that under both the control conditions applied with NPK and only manure. The fertilizer was also proven to be more cost - effective than both mineral fertilizer (NPK) or manure. The high effectiveness of the fertilizer might be due to the interacting effects among useful microorganisms such as nitrogen fixing microorganisms, organic transforming microorganisms, photosynthesis stimulating microorganisms etc... Key words: biological fertilizer, groundnut, microorganisms, spring season, yield. 1. §ÆT VÊN §Ò ThÕ kû 21 - thÕ kû cña c«ng nghÖ sinh häc, thÕ kû cña sù ph¸t triÓn n«ng nghiÖp s¹ch vµ bÒn v÷ng. ChÕ phÈm vi sinh vËt bãn cho c©y trång ®, nhiÒu thËp kû nay ®−îc n«ng d©n ViÖt Nam sö dông cho hiÖu qu¶ kh¸ cao vµ æn ®Þnh, tuy nhiªn míi chØ ë d¹ng chÕ phÈm vi sinh vËt ®¬n, nghÜa lµ chØ cã mét chøc n¨ng (cè ®Þnh ®¹m, hoÆc ph©n gi¶i c¸c chÊt khã tan, hoÆc t¨ng kh¶ n¨ng ®Ò kh¸ng s©u bÖnh cho c©y...). Xu thÕ hiÖn nay, nh÷ng s¶n phÈm chÕ phÈm vi sinh vËt cã nhiÒu chøc n¨ng kh¸c nhau ®ang ®−îc nghiªn cøu vµ s¶n xuÊt. V× vËy, nh÷ng n¨m qua ®−îc sù tµi trî cña Nhµ n−íc (®Ò tµi KC04 -04), nhiÒu nghiªn cøu quy tr×nh s¶n xuÊt ph©n h÷u c¬ vi sinh vËt ®a chøc n¨ng bãn cho c©y trång ®, ®−îc tiÕn hµnh. Trong khu«n khæ cña bµi b¸o nµy ®Ò cËp ®Õn mét nghiªn cøu quy tr×nh s¶n xuÊt ph©n h÷u c¬ vi sinh vËt ®a chøc n¨ng vµ hiÖu qu¶ cña lo¹i ph©n nµy bãn cho c©y l¹c trªn ®Êt b¹c mµu HiÖp Hßa - B¾c Giang. Môc ®Ých cña nghiªn cøu nh»m s¶n xuÊt ®−îc ph©n h÷u c¬ vi sinh vËt ®a chøc n¨ng bãn cho c©y ®Ëu ®ç vµ bãn cho c©y l¹c xu©n trªn ®Êt b¹c mµu huyÖn HiÖp Hßa tØnh B¾c Giang 2. VËt liÖu Vµ PH¦¥NG PH¸P NGHI£N CøU §èi t−îng nghiªn cøu lµ c¸c gièng vi sinh vËt h÷u Ých tõ ®Ò tµi cÊp Nhµ n−íc KHCN 02 - 06 A,B cung cÊp, ®ã lµ: Azotobacter chrococum (Az 12 -cè ®Þnh nit¬ ph©n tö tù do), Bacillus sp (B2 - kh¸ng s©u bÖnh), Bacillus subtilis (B1- chuyÓn hãa l©n), Rhizobium vigna (BM2- cè ®Þnh nit¬ céng 1 Khoa §Êt & M«i tr−êng, Tr−êng §H N«ng nghiÖp I. sinh), Enterobacter cloacae (4g - quang hîp). Trong nghiªn cøu cßn sö dông r¸c th¶i h÷u c¬ sau xö lý cã bæ sung c¸c chÊt phô gia, mét sè nguyªn tè dinh d−ìng ®Ó lµm c¬ chÊt s¶n xuÊt ph©n h÷u c¬ vi sinh vËt ®a chøc n¨ng Nghiªn cøu ®−îc tiÕn hµnh trªn c©y l¹c xu©n, gièng Trung Quèc MD7 ®−îc trång trªn ®Êt b¹c mµu, huyÖn HiÖp Hßa, tØnh B¾c Giang. Quy tr×nh s¶n xuÊt ph©n h÷u c¬ vi sinh vËt ®−îc x©y dùng theo ph−¬ng ph¸p hîp chñng (kÕt qu¶ cña ®Ò tµi KHCN 02 -06 A). §Æc tÝnh sinh häc cña c¸c gièng vi sinh vËt ®−îc ®¸nh gi¸ theo h−íng dÉn cña bé N«ng nghiÖp vµ PTNT (2001), trªn m«i tr−êng nu«i cÊy chuyªn tÝnh cho tõng gièng vi sinh vËt. ë quy m« ®ång ruéng, hiÖu qu¶ cña ph©n h÷u c¬ vi sinh vËt ®a chøc n¨ng ®−îc ®¸nh gi¸ trªn c©y l¹c xu©n. ThÝ nghiÖm ®−îc bè trÝ theo ph−¬ng ph¸p ngÉu nhiªn, gåm 7 c«ng thøc, 3 lÇn nh¾c l¹i, mçi « thÝ nghiÖm 20 m2 ë 3 hé n«ng d©n (3 vô xu©n: 2003, 2004, 2005). C¸c c«ng thøc thÝ nghiÖm ®−îc bè trÝ nh− sau: 1. NÒn (30N.90P2O5.45K2O/ha); 2. Bãn 5 tÊn ph©n chuång/ha; 3. NÒn + 5 tÊn ph©n chuång/ha; 4. Bãn 2,5 tÊn ph©n HCVS§CN/ha; 5. NÒn + 2,5 tÊn ph©n HCVS§CN/ha; 6. Bãn 10 tÊn ph©n chuång/ha; 7. Bãn 5 tÊn ph©n HCVS§CN/ha. C¸c chØ tiªu theo dâi: Tû lÖ nÈy mÇm (%), chiÒu cao c©y (cm/c©y), sè nèt sÇn (nèt/c©y ë thêi kú c©y ra hoa), chØ sè s©u bÖnh (%), sè cñ ch¾c (cñ/c©y) - theo dâi trùc tiÕp 15 c©y/1 l« thÝ nghiÖm, n¨ng suÊt chÊt xanh (tÊn/ha), n¨ng suÊt cñ kh« (tÊn/ha). C¸c chØ tiªu theo dâi trªn theo ph−¬ng ph¸p c©n, ®o, ®Õm trùc tiÕp. Sè liÖu ®−îc xö lý theo ch−¬ng tr×nh IRRISTAT & EXCEL. 3. KÕT QU¶ NGHI£N CøU 3.1. §Æc tÝnh sinh häc cña c¸c gièng vi sinh vËt dïng ®Ó s¶n xuÊt ph©n h÷u c¬ vi sinh vËt ®a chøc n¨ng Trong sè 5 gièng vi sinh vËt cã 3 gièng mäc nhanh: RA18, Az 12, BM2, cßn 2 gièng thuéc nhãm mäc chËm, lµ B16, B1 (theo b¶ng ph©n lo¹i cña Becgay 1984, nÕu mäc tr−íc 72 giê thuéc nhãm mäc nhanh, mäc sau 72 giê thuéc nhãm mäc chËm). Gièng cã kÝch th−íc khuÈn l¹c lín nhÊt lµ BM2, ®¹t 4,9 mm, gièng cã kÝch th−íc khuÈn l¹c nhá nhÊt lµ B1, ChØ ®¹t 3,3 mm (sau 7 ngµy nu«i cÊy); 4 gièng h×nh que (RA18, B16, B1, BM2) vµ 1 gièng h×nh cÇu (Az 12); KÝch th−íc tÕ bµo cña c¸c gièng vi sinh vËt dao ®éng tõ 0,74 × 3,28 µm (gièng BM2) ®Õn 4,82 µm (gièng Az 12); Kh¶ n¨ng thÝch øng cña c¸c gièng ë m«i tr−êng pH kh¸ réng (4-9); Kh¶ n¨ng c¹nh tranh rÊt lín tõ 500 mg Streptomyxin/lÝt MT (gièng BM2) ®Õn 800mg Streptomyxin/lÝt MT (gièng B1). B¶ng 1. Mét sè ®Æc tÝnh sinh häc cña c¸c gièng vi sinh vËt Ký hiÖu gièng VSV Thêi gian mäc (giê) KÝch th−íc khuÈn l¹c sau 7 ngµy nu«i cÊy (mm) H×nh d¸ng vµ kÝch th−íc tÕ bµo (µm) Kho¶ng thÝch øng pH Kh¶ n¨ng kh¸ng kh¸ng sinh (mgStreptomyxin/lÝt MT RA18 52 3,8 Que 0,92 × 4,65 5,0 - 9,0 700 Az 12 42 4,3 CÇu 4,82 4,0 - 9,0 800 B16 76 3,7 Que 0,86 × 3,43 5,0 - 8,0 600 B1 83 3,3 Que 0,55 × 4,89 4,0 - 9,0 800 BM2 48 4,9 Que 0,74 × 3,28 4,0 - 8,0 500 Tãm l¹i, c¶ 5 gièng ®−îc tuyÓn chän vÉn gi÷ ®−îc ho¹t tÝnh sinh häc nh− ban ®Çu, cã thÓ sö dông s¶n xuÊt ph©n h÷u c¬ vi sinh vËt ®a chøc n¨ng 3.2. KÕt qu¶ nghiªn cøu c¬ chÊt dinh d−ìng ®Ó s¶n xuÊt ph©n h÷u c¬ vi sinh vËt ®a chøc n¨ng Muèn cã ph©n h÷u c¬ vi sinh vËt chÊt l−îng tèt, thêi gian sö dông ®−îc l©u th× chÊt mang ®ãng vai trß rÊt quan träng. ChÊt mang ph¶i ®¶m b¶o c¸c yÕu tè sau: kh«ng chøa c¸c chÊt ®éc h¹i, ph¶i cã ®ñ c¸c chÊt dinh d−ìng vµ c¸c yÕu tè m«i tr−êng thÝch hîp cho vi sinh vËt ho¹t ®éng trong thêi gian dµi (trªn 3 th¸ng). KÕt qu¶ ph©n tÝch chÊt mang cho thÊy: chÊt mang cã pH - trung tÝnh, ®é Èm ®¹t 40%, ®é xèp lµ 72%, hµm l−îng h÷u c¬ ®¹t 28%, hµm l−îng NPK tæng sè ®Òu n»m trªn cÊp giµu, axÝt humÝc ®¹t 0,37% (b¶ng 3). Nh− vËy, so s¸nh víi qui ®Þnh cña Tæng côc ChÊt l−îng ViÖt Nam (1996) th× chÊt mang ®−îc nghiªn cøu ®¹t tiªu chuÈn ®Ó dïng lµm ph©n h÷u c¬ vi sinh vËt (TCVN: pH - trung tÝnh, OM% >18, N% > 0,1, ®é xèp > 68%). B¶ng 2. KÕt qu¶ ph©n tÝch chÊt mang ®Ó lµm ph©n h÷u c¬ vi sinh vËt ®a chøc n¨ng ChØ tiªu ChÊt l−îng pHKCL 7,2 §é Èm (%) 40 §é xèp (%) 72 OM (%) 28 N (%) 0,45 P2O5 (%) 1,50 K2O (%) 2,18 A xit humic (%) 0,37 3.3. Quy tr×nh s¶n xuÊt ph©n h÷u c¬ vi sinh vËt ®a chøc n¨ng Quy tr×nh s¶n xuÊt ph©n h÷u c¬ vi sinh vËt ®a chøc n¨ng Chñng VKC§ ®¹m Az 12 + BM2 Hçn hîp chÊt mang (phÕ th¶i h÷u c¬, mét sè phô gia kh¸c...) ®−îc xö lý, t¹p chÊt, nghiÒn nhá, qua sµng< 0,5cm. Bæ sung c¸c chÊt kh¸c Nh©n sinh khèi riªng rÏ trªn m¸y l¾c 150 vßng/phót qua 48 giê KiÓm tra chÊt l−îng dung dÞch nh©n sinh khèi ( mËt ®é VSV h÷u hiÖu, pH, ®é t¹p….) KiÓm tra chÊt l−îng ®Þnh kú: 30; 60; 90; 120; 150; 180 ngµy §ãng bao gãi vµ sö dông b¶o qu¶n KiÓm tra chÊt l−îng theo TCVN 134 B - 1996 Phèi ñ sinh khèi 3 ngµy (trong phßng v« trïng) Nh©n sinh khèi riªng rÏ trªn m¸y l¾c 150 vßng/phót, qua 48 giê. Chñng VK B1 Bacillus sub Chñng VKDS B2 Chñng VK QH 4g Enterobacter Nh©n sinh khèi riªng rÏ trªn m¸y l¾c 150 vßng/phót, qua 72 giê. 3.4. ChÊt l−îng cña ph©n h÷u c¬ vi sinh vËt ®a chøc n¨ng B¶ng 3. ChÊt l−îng cña ph©n h÷u c¬ vi sinh vËt ®a chøc n¨ng MËt ®é VSV h÷u hiÖu (CFU/g ph©n) ChØ tiªu Ngµy kiÓm tra §é Èm (%) pHKCl T¹p khuÈn (%) Az 12 BM2 B1 B2 4g Sau thµnh phÈm 40,2 6,6 <1 2,8.109 7,6.109 1,1.109 6,6.108 4,8.108 7 ngµy 39,1 6,8 <1 3,5.109 8,2.109 1,8.109 1,5.109 5,5.108 15 ngµy 38,7 7,1 <1 4,6.109 9,8.109 2,1.109 1,8.109 6,1.108 30 ngµy 37,5 7,3 <1 2,1.109 4,5.109 3,5.108 5,4.108 1,2.108 60 ngµy 34,1 7,4 <2 1,2.109 3,6.109 2,7.108 2,1.108 7,2.107 90 ngµy 27,8 7,5 <2 5,2.108 1,7.109 6,2.107 3,7.107 3,6.107 120 ngµy 23,6 7,6 <3 3,1.108 6,4.108 2,9.107 1,6.107 2,8.107 150 ngµy 22,4 7,7 <4 6,3.107 1,9.108 1,8.107 1,1.107 0,9.107 180 ngµy 17,4 7,6 <5 0,8.107 1,3.107 1,2.107 3,2.105 1,8.105 ChÊt l−îng cña ph©n h÷u c¬ vi sinh vËt ®a chøc n¨ng ®−îc ®¸nh gi¸ th«ng qua c¸c chØ tiªu nh− ®é Èm, ®é pH, t¹p khuÈn vµ mËt ®é vi sinh vËt h÷u hiÖu. KÕt qu¶ ®, cho thÊy: sau thµnh phÈm, ®é Èm ®¹t 40,2% vµ gi¶m dÇn trong suèt 6 th¸ng b¶o qu¶n sö dông. §èi chiÕu víi tiªu chuÈn ViÖt Nam, th× ®é Èm trong ph©n chØ ®¶m b¶o trong 5 th¸ng (TCVN lµ 20 - 40%). §é pH ®¹t 6,6 vµ t¨ng dÇn trong suèt thêi gian b¶o qu¶n vµ sö dông, sau 6 th¸ng ®é pH lµ 7,6. §èi chiÕu víi Tiªu chuÈn ViÖt Nam, th× ®¹t tiªu chuÈn (pH = 6 -8). Tû lÖ nhiÔm t¹p sau thµnh phÈm ®Õn 5 th¸ng b¶o qu¶n, sö dông ®¹t d−íi 4%, ®¹t TCVN vµ sau 6 th¸ng > 5% kh«ng ®¹t TCVN (TCVN <5%). MËt ®é vi sinh vËt h÷u hiÖu trong ph©n: c¶ 5 gièng cã mËt ®é rÊt cao (108 - 109), sau 5 th¸ng b¶o qu¶n sö dông vÉn ®¹t trªn 107 - 108 vµ sau 6 th¸ng chØ cßn 105 ®Õn 107 kh«ng ®¹t tiªu chuÈn (TCVN > 106). Tæng hîp c¸c chØ tiªu so víi tiªu chuÈn ViÖt Nam 134 B (1996) th× ph©n h÷u c¬ vi sinh vËt ®a chøc n¨ng sö dông ®−îc trong vßng 6 th¸ng tÝnh tõ khi xuÊt x−ëng (b¶ng 3). 3.5. HiÖu qu¶ cña ph©n h÷u c¬ vi sinh vËt ®a chøc n¨ng bãn cho c©y l¹c xu©n trªn ®Êt b¹c mµu huyÖn HiÖp Hßa tØnh B¾c Giang B¶ng 4. Mét sè tÝnh chÊt n«ng hãa häc ®Êt lµm thÝ nghiÖm huyÖn HiÖp Hßa, tØnh B¾c Giang (tÇng 0 - 13 cm) pHKCL OC (%) CEC (1dl/100g®Êt) K2O (%) P2O5 (%) K2O (mg/100g ®Êt kh«) P2O5 (mg/100g ®Êt kh« 4,6 0,35 2,6 0,08 0,03 2,6 3,7 Khu ®Êt thÝ nghiÖm cã mét sè tÝnh chÊt nh− sau: ®Êt chua (pH=4,6), rÊt nghÌo dinh d−ìng c¶ tæng sè vµ dÔ tiªu. CEC chØ ®¹t 2,6 dl/g ®Êt kh«; K2O(%) = 0,08; P2O5(%) = 0,03; K2O trao ®æi = 2,6 mg/100g ®Êt; P2O5 dÔ tiªu = 3,7 mg/100g ®Êt kh«. Ph©n h÷u c¬ vi sinh vËt ®a chøc n¨ng cã t¸c dông lµm t¨ng: tû lÖ nÈy mÇm l¹c xu©n 13, 0 - 19,3% (so víi c«ng thøc bãn NPK) vµ t¨ng 5,7 - 12,0% (so víi c«ng thøc bãn ph©n chuång); t¨ng chiÒu cao c©y 27 - 37% (so víi c«ng thøc bãn NPK) vµ t¨ng 25 -35% (so víi c«ng thøc bãn ph©n chuång); t¨ng c−êng ®é cè ®Þnh nit¬ gÊp 1,8 - 2,1 lÇn (so víi c«ng thøc bãn NPK) vµ t¨ng gÊp 1,67 - 1,93 lÇn (so víi c«ng thøc bãn ph©n chuång); gi¶m tû lÖ s©u bÖnh 11,6 -18,3% (so víi c«ng thøc bãn NPK) vµ gi¶m 14,7 - 21,4% (so víi c«ng thøc bãn ph©n chuång); t¨ng sè cñ ch¾c 3,2 - 4,8 cñ/c©y (so víi c«ng thøc bãn NPK) vµ t¨ng 4,1 - 5,7 cñ/c©y (so víi c«ng thøc bãn ph©n chuång); t¨ng n¨ng suÊt chÊt xanh 6,13 - 8,02 tÊn/ha (so víi c«ng thøc bãn NPK) vµ t¨ng 3,21 - 5,10 tÊn/ha (so víi c«ng thøc bãn ph©n chuång); t¨ng n¨ng suÊt cñ kh« 0,41 - 0,56 tÊn/ha (so víi c«ng thøc bãn NPK) vµ t¨ng 0,28 - 0,43 tÊn/ha (so víi c«ng thøc bãn ph©n chuång). TÊt c¶ sù chªnh lÖch nµy ®Òu v−ît qua sai sè cho phÐp LSD 5%. B¶ng 5. HiÖu qu¶ cña ph©n h÷u c¬ vi sinh vËt ®a chøc n¨ng bãn cho c©y l¹c xu©n trªn ®Êt b¹c mµu huyÖn HiÖp Hßa tØnh B¾c Giang (trÞ sè trung b×nh cña 3 n¨m 2003, 2004, 2005) ChØ tiªu C«ng thøc TN Tû lÖ nÈy mÇm (%) ChiÒu cao c©y (cm/c©y) Sè nèt sÇn (n«t/c©y) Tû lÖ s©u bÖnh (%) Sè cñ ch¾c (cñ/c©y) N¨ng suÊt chÊt xanh (tÊn/ha) N¨ng suÊt thùc thu (tÊn/ha) 1. NÒn (30N.90P2O5.45K2O) 78,2 35,6 34,7 24,4 13,7 19,51 1,21 2. 5 tÊn ph©n chuång 85,5 36,1 37,2 27,5 12,8 22,43 1,34 3. NÒn + 5 tÊn ph©n chuång 88,6 41,4 43,8 21,6 15,4 24,52 1,45 4. 2,5 tÊn ph©n HCVS§CN 91,2 45,3 62,3 12,8 16,9 25,64 1,62 5. NÒn + 2,5 tÊn ph©n HCVS§CN 94,0 47,7 65,5 9,2 17,1 26,83 1,65 6. 10 tÊn ph©n chuång 91,6 39,2 48,7 29,5 15,3 25,91 1,60 7. 5 tÊn ph©n HCVS§CN 97,5 48,9 71,7 6,1 18,5 27,53 1,77 LSD 5% 2,12 2,53 3,14 5,32 1,23 1,45 0,105 ë c«ng thøc bãn ph©n chuång vµ ph©n h÷u c¬ vi sinh vËt ®a chøc n¨ng kÕt hîp víi ph©n NPK cho hiÖu suÊt cao h¬n ë c«ng thøc bãn ®¬n lÎ. Tuy nhiªn khi l−îng bãn t¨ng lªn th× hiÖu qu¶ cho t¨ng chËm, nghÜa lµ sÏ dÉn ®Õn b,o hßa vµ kh«ng cho l,i suÊt, cô thÓ: ë c«ng thøc bãn 2,5 tÊn ph©n h÷u c¬ vi sinh ®a chøc n¨ng cho t¨ng n¨ng suÊt cñ kh« t¨ng rÊt cao 0,41 tÊn/ha, trong khi ®ã ë c«ng thøc bãn 5 tÊn (liÒu gÊp ®«i) chØ t¨ng 0,54 tÊn, nghÜa lµ 2,5 tÊn sau chØ t¨ng 0,13 tÊn/ha. §iÒu nµy cho phÐp khuyÕn c¸o lµ chØ nªn bãn ph©n h÷u c¬ vi sinh vËt ®a chøc n¨ng víi liÒu l−îng lµ 2,5 tÊn/ha. Ph©n h÷u c¬ vi sinh vËt ®a chøc n¨ng cho hiÖu qu¶ cao lµ do t¸c dông tæng hîp cña c¸c chñng gièng vi sinh vËt h÷u Ých trong ph©n (vi sinh vËt cè ®Þnh nit¬ ph©n tö; vi sinh vËt chuyÓn hãa chÊt h÷u c¬ trong ®Êt; vi sinh vËt t¨ng kh¶ n¨ng quang hîp cña c©y vµ vi sinh vËt nh÷ng sinh vËt g©y bÖnh cho c©y...). 4. KÕT LUËN Ph©n h÷u c¬ vi sinh vËt ®a chøc n¨ng cã chÊt l−îng ®¹t tiªu chuÈn ViÖt Nam (TCVN.134B, 1996), cã thÓ sö dông trong thêi gian 5 th¸ng. Ph©n h÷u c¬ vi sinh vËt ®a chøc n¨ng cã t¸c dông lµm t¨ng tû lÖ nÈy mÇm c©y l¹c xu©n, t¨ng chiÒu cao c©y, t¨ng c−êng ®é cè ®Þnh nit¬ ph©n tö, t¨ng sè cñ ch¾c, gi¶m tû lÖ s©u bÖnh vµ t¨ng n¨ng suÊt cñ kh« cña c©y l¹c xu©n 0,41 - 0,56 tÊn/ha (so víi c«ng thøc bãn NPK) vµ t¨ng 0,28 - 0,43 tÊn/ha (so víi c«ng thøc bãn ph©n chuång). Bãn ph©n h÷u c¬ vi sinh vËt ®a chøc n¨ng tá ra −u thÕ h¬n h¼n so víi bãn ph©n kho¸ng NPK vµ ph©n chuång. Ph©n h÷u c¬ vi sinh vËt ®a chøc n¨ng cho hiÖu qu¶ cao lµ do t¸c dông tæng hîp cña c¸c chñng gièng vi sinh vËt h÷u Ých trong ph©n (vi sinh vËt cè ®Þnh nit¬ ph©n tö; vi sinh vËt chuyÓn hãa chÊt h÷u c¬ trong ®Êt; vi sinh vËt t¨ng kh¶ n¨ng quang hîp cña c©y vµ vi sinh vËt nh÷ng sinh vËt g©y bÖnh cho c©y...). KÕt luËn nµy phï hîp víi nh÷ng nhËn xÐt cña c¸c nhµ khoa häc ®, tõng nghiªn cøu vÒ vÊn ®Ò nµy. Tµi liÖu tham kh¶o B¸o c¸o tæng kÕt ®Ò tµi cÊp nhµ n−íc, m, sè KHCN 02 -06 A,B. (1998, 2000). Nghiªn cøu tæ hîp vi sinh vËt h÷u Ých ®Ó lµm gièng s¶n xuÊt ph©n h÷u c¬ hçn hîp bãn cho c©y trång. Hµ Néi. B¸o c¸o tæng kÕt ®Ò tµi cÊp Nhµ n−íc KC 04 - 04 (2005). Nghiªn cøu quy tr×nh s¶n xuÊt ph©n h÷u c¬ vi sinh vËt ®a chøc n¨ng bãn cho c©y trång, Hµ Néi. B¸o c¸o tæng kÕt ®Ò tµi cÊp Bé (2006). T¸i chÕ tµn d− thùc vËt trªn ®ång ruéng thµnh ph©n h÷u c¬ vi sinh bãn cho c©y trång Uû ban khoa häc kü thuËt Nhµ n−íc, Tæng côc tiªu chuÈn ®o l−êng vµ chÊt l−îng (1996). Tiªu chuÈn ViÖt Nam (TCVN) 134B-96. T¹p chÝ KHKT N«ng nghiÖp 2007: TËp V, Sè 1: 92 §¹i häc N«ng nghiÖp I